Chuyển đổi cơ cấu ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh Việt Nam hội nhập khu vực và thế giới

BQ GIAO DVC VA DAO T ~0

t

TRUONG D~I HQC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

DE TAl NGHIEN cuu KHOA HOC CAP BQ

_.,

_.,

'

_,

-

_,

CHOYEH DOl CO CfiO HGfiHH KIHH TE TREH
Dlfl BAH TtiAHtl PHO HO Ctll MltiH TROHG BOI CAHtl
v1er HAM ttOI ttHA.P Ktto vqc VA THE Gl~l PtiUOHG HU~HG VA HHUHG GIRl PtlfiP
BAH

co

(MA SO : B 2006-09-04)

?

~

A

'

CHU NHIJ::M DE TAl
TS. HOANG AN QUOC

--~

a¢ GIAO DVC DAO I~O- .. ~ .. I

TRUONG D~l HQC KINH TE TP.HCM

THU,1IEN
.
~c:; 1,(' 6 1- sz_
\
./

....

~

~

,

THANH PHO HO CHI MINH- 2007

BQ GIAO Dl)C VA DAO T ~0
TRUONG D~I HQC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

DE TAl NGHIEN

cuu KHOA HQC CAP BQ

CtiOYEtl 001 co CAO tiGAtltl KltiH TE TREtl
Dlfl BAtl THAtltl PH6 tt6 Ctti MltiH TROtiG B61 C/ltltt
VIET
. tlfiM ttOI. Htt9P
. KHO VO'C
. Vfi THE GIC)IPttO'OtiG HO'C)JiG VA tltiUtiG Glftl PHAP co BAtl
(MA SO : B 2006-09-04)

THAM GIA DE TAl
TS. HOANG AN QUOC, Truong D~;~i hQc Kinh te' TP HCM
TS. TRAN THANH DUNG, Truong D~i hQc Su Ph\J.m TPHCM
X
-&
TS. NGUYEN XUAN THANG, Vi~n Kinh te' & Chlnh trj The' gioi
A

.
'

THANH PHO HO CHi MINH - 2007

..,....,.,.I
CHU THICH CHUVIET TAT

,..
f

·.

,(

-.

TPHCM

Thanh ph6 H6 Chi Minh

VKTTDPN

Vung Kinh te' TrQng di~m Phia Nam

HNKTQT

H()i nh~p kinh te' qu6c te'

WTO

T6 chuc Thu'dng m~i The' giO'i

NIEs

Cac n~n kinh te' cong nghi~p m8i

A SEAN

Hi~p h()i cac qu6c gia Dong Nam

TNC

Cong ty xuyen qu6c gia

KTTT

Kinh te' tri thuc

FDI

D~u tu' tnfc tie'p nu'dc ngoai

TMDV

Thu'dng m~i - Djch V\1

KHCN

Khoa hQc- Cong ngh~

NNL

Ngu6n nhan hfc

CNTT

Cong

LTSS

L
ngh~

Thong tin

A


,

,..?

.,

DANH MVC CAC BIEU BANG

·-

Bang 1.1

Cd diu kinh te' cua mQt slf nrluc trong khu

Bang 1.2

Cd diu lao dQng cua mQt slf nllbc trong khu vifc

Bang 2.1

MQt so' chi slf tdng h{lp vi TP.HCM so v{/i cii nll{/c

Bang 2.2

Toe dQ tiing trilling GDP cua TP.HCM so v{Ji cii nllbc

Bang 2.3

Cd c{{u GDP tren dja blm TPHCM theo khu vifc kinh te'

Bang 2.4

So sanh cd cf{u GDP giila TPHCM va cii nrtOc

Bang 2.5

Toe dQ tiing trilling cua mQt sff nganh cong nghi~p chu life tren dja ban

Vl/C

TPHCM 2001-2005

Bang 2.6

Ty tr(Jng gia tri sdn xudt cua mQt sff nganh cong nghi~p chulifc tren dja
ban TPHCM 2001 -2006

'

Bang 2.7

Ty tr(Jng gia

tri sdn xu/it cua mQt so' nganh cong nghi~p chu life tren dia

ban TPHCM so v{Ji cac nganh tlldng ung trong cii nll{/c

Bang 2.8

Cd ca'u cac nganh TMDV tren dja ban TPHCM

Bang 2.9

Tifc dQ tiing trilling gia tri gia tiing cua khu vifc TMDV tren dja ban
TPHCM

-.

Bang 2.10

Ty tr(Jng cd cau khu vifc TMDV tren dja ban TPHCM so v{Ji cii nllbc

Bang 2.11

Tlfc dQ tiing trilling kim ng(lch XNK tren dja ban TPHCM (2001-2005)

Bang 2.12

Toe dQ phat triin cua nganh vQ.n tiii- bllu di~n tren dja ban TPHCM

Bang 2.13

Bien dQng cua ba khu vifc kinh tt tren dja ban TPHCM 1975-2006

Bang 2.14

Tlldng quan giila tlfc dQ tiing vlfn v{Ji toe dQ tiing trilling GDP tren dia
ban TPHCM (2001-2006)

Bang 2.15

Cd cau cong nghi~p TPHCM va cii nlluc theo trinh dQ lao dQng

Bang 2.16

Cd cau va toe dQ tiing trilling cua mQt so' nganh cong nghi~p chulifc tren
djaban TPHCM

Bang 2.17

Cu cdu GDP cua khu vvc TMDV tren dja ban TPHCM

Bang 2.18

MQt so' m{it hang XNK chrl yeu tren dia him TPHCM 2004. 2006


.. .

Bang 2.19

Cd diu lao d~ng trong cdc ngimh kinh te' tren dja ban TPHCM

Bang 2.20

Cd ca'u vo'n diu t1i xay d1fng cd ban tren dja ban TPHCM

Bang 2.21

Cd ciiu dl/ tin FDI con hiiu 11/c tren dja bizn TPHCM den 3111212005

Bang 3.1

Dl/ bdo cd ciiu kinh te'TPHCM niim 2010 va 2020

Bang 3.2

Ty tr{Jng nhom nganh cong ngh? cao trong cd cdu cong nghi?p che' bien
cila m~t sf/ mt{/c trong khu Vl/C va Vi?t Nam

Bang 3.3

Dl/ kien toe d~ tiing trlll!ng va tj tr{Jng gid trj sdn xullt cila m~t sf/ nganh
cong nghi?p chilll/c tren dja ban TPHCM

Bang 3.4

Dl/ bdo tj tr{Jng gid tri sdn xuift cong nghi?p cdc nhom chuyen nganh cd
khi tren dja ban TPHCM

Bang 3.5

Thj trl/(Jng hang may mrj,c Vi?t Nam

Bang 3.6

Gid trj xultt khilu sdn philm da giay cila Vi?t Nam

Bang 3.7

Dl/ /den toe d~ tiing trullng gid trj gia tiing va tj tr{Jng cila cdc nganh
TMDV chilll/c trong GDP tren dja ban TPHCM

Bang 3.8

Dl/ kien nhu ctiu von dtiu tli tren dja him TPHCM giai dof!.n 2006- 2010

Bang 3.9

Phlin bd von dtiu tlitren dja bizn TPHCM giai dof!.n 2001-2005 va dl! kiln
cho giai dof!.n 2006-2010

Bang 3.10

Dl/ kien phlin bo'lao d~ng theo nganh kinh te' tren dja ban TPHCM niim
2010

Bang 3.11

Djnh hubng thj trullng XNK cila TPHCM

Bang 3.12

Chi nglin sdch I GDP cho dtiu tli phdt triln tren dja ban TPHCM

Bang 3.13

Dl/ kien cdc ngimh cli'n dli(lc llu tien gidm thut tren dja ban TPHCM


DANH MVC CAC HQP THONG TIN

•

.. .

H<)p 2.1

Hai iiOu tOu cung iii vJ mpt huung

H<)p 2.2

Thanh tl!u kinh ti TPHCM 30 nam

H<)p 3.1

Nhimg thtich thuc va ell hpi khi Vift Nam gia nh~p WTO

H<)p 3.2

Thanh pha tfch Clfc chudn bi hpi nh~p kinh tl quae tl

H<)p 3.3

Thiiu lien kit- Ctic DN Cd khf se thua ngay tren san nha

H<)p 3.4

Nganh da giay phOn iiOu xuOt khdu iltJ.t 6,2 ti USD vao 2010

H<)p 3.5

Vift Nam se nang kim ngtJ.ch xuOt khdu nhlfa

H<)p 3.6

Djnh huung phtit triin thj truilng npi ilia TP.HCM 2006-2010

H<)p 3.7

Di nganh Du ljch xung tOm vm vj trf, thi mtJ.nh cua thanh pha

H<)p 3.8

Hpi nh~p djch V!l tai chfnh - ngan hang: Thach thuc ilang ilin gOn

H<)p 3.9

Cong nghifp phOn mJm VN- Con liim gian nan tren con iluimg phtit triin

H<)p 3.10

Khu cong nghf cao TPHCM- Kit quii buuc iiOu va mpt sa vOn iiJ ilijt ra

H<)p 3.11

Thanh pha HJ Chi Minh - Thi truimg lao ilpng ilang chuyin djch

H<)p 3.12

Phtit huy vai tro cua hifp hpi doanh nghifp thanh pha

H<)p 3.13

Vift Nam cOn hoan thifn mpt sa lotJ.i thui trong tiin trinh hpi nh~p kinh tl
quae tl

.

-


TOM TAT KET QUA NGHIEN cuu CUADE TAl

Ten d~ Uti: Chuyin ddi cd diu ngimh kinh te' tren dja him thlmh phff Hfl Chi Minh

trong bol canh Vift Nam hl)i nhQ.p khu Vl/C va the' giO'i - Phlidng hu{/ng va nhilng giai phtip
cdban

--

Ma so': B 2006-09-04
Chu nhi~m d~ Uti: TS Hoang An Quo'c

DT: 0989042188

E-mail: quochoangan@ yahoo.com
Cd quan chu trl d€ Uti: Tniilng D~i hQc Kinh te' TPHCM
Cd quan pho'i h<;lp:

1. Vi~n Kinh te' TPHCM

2. Vi~n Kinh te' & Chinh tri The' gi8i,
3. Vi~n Khoa hQc Xa h()i Nam B()
Ca nhan pho'i h<;lp:

1. TS Nguy~n Xuan Thiing, Vi~n Kinh te' va Chinh tri Th€ gidi
2. TS Tri\n Thanh Dung, Truong D~i h9c Stt Ph~m TPHCM
Thoi gian thtfc

hi~n:

01/2006- 10/2007

1. Mvc tieu
D€ Uti dtf kie'n d~t dtt<;lc nhftng m1,1c tieu sau:
- Kh~ng djnh tinh khtich quan va tOm quan trQng chien lu(lc cua vi~c chuy€n d6i cd ca'u
nganh kinh t€ trong tie'n trlnh h()i nh~p kinh te' quo'c te'
- Phan tich, danh gia thf/c tr{lng cd clfu nganh kinh te' tren dja ban TPHCM trong ti6n
trlnh h()i nh~p kinh te' quo'c te' thoi gian qua, neu len nhung va'n d€ ca'p bach dn giai quy6t.
- Tren cd sCJ d6, dl/ btio phlidng hu{Jng va tim ra nhilng giai phtip thich h(lp nh~m thuc
dffy ti6n trlnh chuy€n d6i cd ca'u nganh kinh t€ tren dja ban TP HCM, theo httdng h()i nh~p
kinh t€ khu vtfc va the' gidi


-

--- - -----------------------

2. N(Ji dung chinh
.E>e tai g&m nhung n9i dung chinh sau:
Chlidng 1: Chuy~n d6i cd ca'u kinh te' va h9i nh~p kinh te' quo'c te'- Nhung va'n de H
lu~n

va kinh nghi~m
Chudng 2: Thlfc tr~ng phat tri~n va chuy€n d6i cd ca"u nganh kinh te' tren dia ban

·•

TPHCM- nhung va'n de d~t ra
Chlidng 3: Phu'dng hu'dng cd ban va nhung giai phap chii ye'u nh~m thuc d~y qua
trlnh chuy€n d6i cd ca'u nganh kinh te' TPHCM trong tie'n trlnh h9i nh~p kinh te' qu6c te' cua

ca nu'dc

3. Ke't qua chinh d~t duqc
Thu nha't: Trinh bay nhung va'n de li lu~n cd ban ve chuy~n d6i cd ca'u kinh te' theo
hu'dng h9i nh~p kinh te' qu6c te'
Thu hai: .E>uc ke't nhung bai hQC kinh nghi~m cua m<)t s6 nu'dc khu vlfc trong qua
trlnh chuy~n d6i cd ca'u kinh te' theo hu'dng h9i nh~p, nh~m v~n dvng vao thlfc ti€n Vi~t Nam
va TPHCM
Thu ba: Phan tich thlfc tr~ng phat tri~n va chuy~n d6i cd ca'u kinh te' tren dja ban
TPHCM trong nhung mlm qua
Thu tli: Phat hi~n nhung ba't h<;1p

ly trong cd ca'u kinh te' tren dja ban TPHCM, tim ra

nguyen nhan d~n tdi nhung t&n t~i. ba't c~p d6.
Thu nam: Xac djnh phu'dng hu'dng cd ban cua vi~c chuy€n d6i cd ca'u kinh te' tren dia
ban TPHCM theo huang h9i nh~p kinh te' quo'c te'
Thu sau: .E>e xua't nhung giai phap chu ye'u nh~m thuc d~y qua trlnh chuy~n d6i cd
ca'u nganh kinh te' tren dja ban TPHCM, gop phffn cling
hi~u qua cao voi kinh te' khu vlfc va the' gidi

ca nude h9i nh~p nhanh, an toan va


MQC LQC

Mlidiu
Chlillng 1:

·.

.............. .......... ........................................................................................ .

~

~

CHUYEN Den ccJ cAu KINH TE VA H(n NH~P KINH TE
QUOC TE - NHUNG vAN DE LY LU~N v A KINH
NGHI:itM ...............................................................................................
.
A.'
,
,....,
,..,
1.1 CHUYEN DOl CfJ CAU KINH TE TRONG BOI CANH HQI
NH!P KINH TE QUOC TE- NHUNG VAN DE LY LUAN......
,._?

?

A?

A?

A'

so

1.2.1. T~p trung phat tritSn m:;tnh nhung nganh- fmh vlfc phat huy
t6t nhtt nhung l<,ji the' cua dit nu'oc trong h()i nh~p ...................... .
1.2.2.I>ieu chlnh cd ctu xuit nMp khffu va cd ctu lao d()ng .... .
1.2.3.Cai each h~ th6ng doanh nghi~p va tlf do h6a linh vlfc

djch Vl;l •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
1.2.4.Tich clfc thu hut cac ngu6n llfc tu ben ngoai ................ ..
,

,._?

"

3
3
5


1.2 KINH NGHIEM CHUYEN DOl CfJ CAU NGANH THEO
Ntfoc TRONG KHU vl}c.
HUONG HNKTQT cuA MOT

Chlidng2:

3

A

1.1.1. Cd ctu kinh te' va chuytSn d6i cd c{u kinh te' ............... .
1.1.2. ChuytSn d6i cd ctu nganh kinh te' trong b6i canh
HNKTQT .................................................................... .
A

Trang

1

.-..?

A?

10
11
13

15
18

,...,

THl}C T~NG PHAT TRIEN VA CHUYEN DOl CfJ CAU
NGANH KINH TE TREN DlA BAN TP.HCM- NHUNG VAN

DE D~ T RA ""'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"
,..,
'
,
A
"
2.1 TP.HCM TRONG TIEN TRINH PHA T TRIEN VA HNKTQT
?

?

• ., ,

21

CU A CA N u<1C ........................ -·-·····-·-·-·······················-·······-·-..
2.1.1.Vj tri, vai tro cua TPHCM trong m6i tu'dng quan voi cii

21

nu'oc .......................................................................... .
2.1.2. Tang tru'C1ng va chuytSn djch cd c{u ba khu vlfc kinh te'
tren dja ban TP.HCM ..................................................... .

21

,

'

,..?

,.?

I\!

,

....

2.2.1. Cd ctu nganh cong nghi~p ................................... ..
2.2.2. Cd c{u nganh thu'dng m:;ti djch Vl;l ............................ .

2.3 MOT

26

"

2.2 QUA TRINH CHUYEN DOl CfJ CAU CAC NGANH CONG
NGHI:itP VA DlCH VV TREN DlA BAN TP.HCM TRONG
NHUNG NAM QUA .•.•.•.•.•.•.•.•.•.•.•. "'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'""

so NH~N DlNH v A NHUNG vAN DE D~ T RA ..............

2.3.1 .. M9t sO' nh~n djnh, danh gia .................................... .
2.3.2. Nguyen nhan va nhung nhan t6 tac d()ng .................... .

32
32
44

56
56
65


Chlidng3:

PHUONG HUONG co BAN VA NHUNG GIAI PHAP CHU
A
A

YEU
NHAM
THUC
DAY
QUA
TRINH
CHUYEN
DOl
CO
,..,
....
,.,
,..,
....
CAU NGANH KINH TE TP.HCM TRONG TIEN TRINH
9
.,
Tffl
HNKTQT CU A CA N uvC....................................................... ..
3.1 PHUONG HUONG co BAN cuA sl,f PHAT TRIEN VA
A
A
AI'
,
AI'
"
,
CHUYEN DOl CO CAU NGANH KINH TE TREN DlA BAN
TP.HCM................................................................................... ..
3.1.l.Phuong huang phat tri6n kinh te' tren dia ban TP.HCM .... .

3.1.2. Phuong huang chuy6n d6i co ca"u nganh kinh te' tren dia
ban TP.HCM ................................................................. .
3.2 NHUNG GIAI PHAP CHU YEU NHAM THUC DAY QUA
"
A
,.?
,..,
'
,._,
"
TRINH CHUYEN DOl CO CAU NGANH KINH TE TREN
DlA BAN TP.HCM TRONG TIEN TRINH HNKTQT CUA CA
NUOC.......................................... "'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'""
3.2.1.Hoan thil$n quy hoach - ke' ho~ch, chu d(>ng xay dl/ng
chuang trlnh mt,1c tieu phat tri6n cac nganh kinh te' chu 11/c .......... .
3.2 .. 2. Huy d(>ng va sit dt,1ng hil$u qua cac ngu6n 11/c ............ ..
3.2.3. Xac 1~p co ca"u, md r(>ng va phat tri6n thi trttong .......... .
3.2.4. Thi/C hil$n cac cd che' - chfnh sach d6ng b(>, c6 hil$u 11/C
cao va c6 tinh d(>t pha ...................................................... .
~

,._,

.-

-

K"' I

,

.,

,..?

,

,

?

,.,

'

~

,

,..?

71

71
73
77

,

A

et u,n ...·-·-·-···-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-···-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-···-·-·-·-·-·-·-···-·-···

PhQIQC ""'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"''
Tai li~u tham khao ··-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-···-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-··

105
105
111
118
123
136
138
145


1. Tlnh ca'p thie't cua d~ tai

Trong b6i canh qua trlnh to~m du h6a kinh t€ dang di6n ra vo cung m<;tnh me nhu hi~n
nay, voi stf tltdng tac va tuy thu9c I§.n nhau giua cac nen kinh t€ ngay cang gia tang tren cd sd
m9t stf phan cong lao d(>ng qu6c t€ ngay cang sau sdc, vi~c xay dtfng va hoan thi~n cd ca'u
·,

kinh t€ (1 m6i nlioc khong th€ chi can cu vao cac nhan t6 ben trong rna con phai tinh d€n cac
y€u t6 ben ngoai, trong xu th€ h9i nh~p voi the' gidi.
Voi 19i th€ nhieu m~t, Thanh ph{/ Hd Chi Minh (TPHCM) du<;1c coi Ia m9t dOu tau

kink te' ciia ca nuoc . .E>€ dap ung yeu du phat tri€n cua thanh ph6 va ciing la d€ thuc dffy
ti€n trlnh phat tri€n chung ciia

ca nuoc, vi~c chuy€n d6i cd ca'u nganh kinh t€ tren dia ban

thanh ph6 du<;1c xem la m9t va'n de h€t sue ca'p thi€t trong thoi di€m hi~n nay, g6p ph~n cung

ca. nuoc t<;to ra m9t cd ca'u kinh t€ t6i liu, c6 kha nang v~n hanh t6t trong dieu ki~n c~nh tranh
va h9i nh~p qu6c t€.

2.T6'ng quan tlnh hlnh nghi~n cuu d~ tai

Cd clfu kink te' c6 m9t vai tro ra't quan trQng d6i voi stf phat tri€n cua m6i qu6c gia va
vung lanh th6, m9t cd ca'u kinh t€ t6i uu Ia dieu ki~n tien quy€t cho stf phat tri€n nhanh va
vung chdc .
.E>a c6 ra't nhieu cong trlnh nghien

CUll

de c~p tOi chu de Cd ciiu kink te' va chuyin

dick cd cliu kink te' C1 Vi~t Nam n6i chung va TPHCM n6i rieng theo nhieu khia qnh va g6c
d9 khac nhau. Tren ca'p d9 chung cua

ca nuoc, c6 th€ kS tdi cac cong trlnh nhu: "Chuyin

dick cd cO:u kink te' theo hliung cong nghi~p hoa nin kink te' qurfc dan", tac gia GSTS Ngo
.E>lnh Giao (chu bien), Nxb Chinh tq Qu6c gia 1994; "Ctic nhan to' dnh kuling tUi sl/ chuyin

dick cd cau nganh kink te' trong th(li

kJ cong nghi~p hoa ll Vift Nam ", tac gia TS Bui Ta't

Thdng (chii bien), Nxb Khoa hQc Xa h9i 1997; "Chuyin dick cd cau kink te' trong diiu kifn

hQi nhQ,p vUi khu vifc va the' giUi", tac gia PGS TS Le Du Phong va PGS TS Nguyen Thanh
.E>9 (d6ng chii bien), Nxb Chinh tq Qu6c gia 1999 .v.v.

d ca'p d9 TPHCM c6 cac cong trlnh

nhu: "Van di chuyin dick cd cau kink te' nganh ll TPHCM trong qua trinh cong nghifp hoa
hi~n

dfl,i hoa ", tac gia TS Trudng Minh Sam (chii bien), Nxb Khoa hQc Xa h9i 2000; "Huung

chuyin dick cd cau kink te' TPHCM ", de tai nghien cuu cua Vi~n Kinh t€ TPHCM do TS
Tr~n Du Lich lam chii nhi~m, Nxb Tre TPHCM 2002 v.v.

1


Tuy nhien, cho de'n nay hftu nhu chua co cong trlnh nao nghien cuu m()t each co ht$
th6ng va sau site va'n de chuyin ddi cd ciiu ngimh kinh te' tren dja him TPHCM trong bo'i

ciinh Viit Nam dang xuc tien

..
·.

va ddy nhanh qua trinh hQi nh{jp kinh te' khu VJ/C va the'gifli.

3. Ml}.c tieu ciia d~ tai
(1) Kh~ng djnh tinh khach quan va tftm quan trQng chie'n lu<;jc ciia vit$c chuy6n d6i cd

ca'u nganh kinh te' trong tie'n trlnh h()i nh~p kinh te' qu6c te' d6i vdi tung qu6c gia, tung dja
phudng va vung lanh th6
(2) Phan tich, danh gia thlfc trc;tng cd ca'u nganh kinh te' tren dja ban TPHCM trong
tie'n trlnh h()i nMp kinh te' qu6c te' thai gian qua, phat hit$n nhung va'n d~ ca'p bach dn giai
quye't.
(3) Tren cd sd do, dlf bao phudng hudng va tim ra nhung giai phap thich h<;1p nh~m
thuc dfty tie'n trinh chuy6n d6i cd ca'u nganh kinh te' tren dja ban TP HCM, gop phftn cling

ca

nude h()i nh~p nhanh, an toan va hit$u qua cao vdi khu vlfc va the' gidi

4. Cach tie'p c~n, phlidng phap va ph~m vi nghien cuu ciia d~ tai
D~ tai tie'p c~n va'n d~ dudi goc d9 kinh te' chinh trj. Phudng pha p nghH~n cuu ciia d~

tai la cac phudng phap ph6 bie'n du<;jc dung trong nghien cuu kinh te' chinh trj.
Phc;tm vi nghien cuu ciia d~ tai gidi hc;tn tren dja ban TPHCM va

ca nude, co tham

khao nhung bai hQc kinh nghit$m ciia m()t s6 nude va lanh th6 tren the' gidi.
Slf khao cuu ciia de tai du<;1c thlfc hit$n trong khoang thai gian tu giua tMp ky 80, keo
dai trong th~p ky 90 Va dlf bao tri€n VQng tdi nhung nam 2010 va 2020.

·.

2

CHUCING 1

CHOYErt DOl co cflo KlrtH TE vfi HQI rtHf.'P KlrtH TE aooc TE""a"a vflrt DE Li Lof.'rt vfi KlrtH rtaH•e"
,.~

A

,..,

,..,

,..,

.,

"

1.1. CHUYEN DOl CO CAU KINH TE TRONG BOI CANH HQI
·.

A

NH~P

,..,

KINH TE

QUOC TE- NHUNG vAN DE Li LU!N

1.1.1. Cd cdu kinh te' va chuyin ddi cd ciiu kinh te'
Cd cliu la m9t ph.,.m tru trie't hQC dl!QC sa dt.mg de bieu thi cffu true ben trong, ty It$
va m5i tudng tl:ic giil'a cac b9 ph~n h<;1p thanh ctia m9t ht$ th5ng. Ca ctl'u bi6u hit$n nhu la
ffiQt thUQC tinh tfft ye'u CUa mQi Slf V~t- hit$n tu<;fng Va no bie'n d6i cung VOi Slf bie'n d6i CUa
slf v~t - hit$n tU<;fng
Nen kinh te' qu5c dan du<;1c xem Ia m9t ht$ th6ng phuc t.,_p, co ra't nhieu kieu cd ca'u
h<;fp thanh.

Cd cliu nganh kinh te'Ia t6 h<;1p cac nganh va nhom nganh h<;1p thanh ctia m9t nen
kinh te' qu5c dan
Co nhieu each phan Io.,.i nganh trong mQt Cd cau ngcmh kinh tt. D5i tu<;fng nghien
CUll cua de tai nay la cd cffu nganh (J tftm vi mo, dlfa tren cd sCJ phan cong lao d9ng chung
trong toan xa h9i va di}.c thu ctia tung nganh. Slf phan tich duQC chu trQng ca ve mi}.t "djnh

[IJ(Ing", tUC s5lu<;fng, qui ffiO, ty trQng, m5i quan ht$, Slf tudng tac .. , Va "djnh t{nh ", tUC Vj tri,
vai tro, tilm quan trQng, xu the' v~n d9ng ... ctia m6i nganh trong t6ng the slf phat trien
chung

Ca cilu ngcmh kinh te'khong (J tr.,.ng thai "tlnh" rna luon v~n d9ng va phat trien duoi
tac d9ng ctia rfft nhieu nhan t5 khach quan cling nhu chti quan, dl}.c bit$t la trong b6i ciinh
hit$n nay.

Chuyln ddi cd cliu kinh te' la qua trlnh tac d9ng co chti dich, co y thuc nh5.m lam
thay d6i cffu trUe nganh ctia m9t nen kinh te', xac l~p mQt cffu true moi, h<;fp ly va co hit$u
qua hdn

3


V€ n('>i dung co ban, hai thu~t ngu "chuyin difi" va "chuyin djch" co ca'u nganh

kinh te' khong khac bi<%t nhi€u. Vi~c sa dl)ng thu~t ngu "chuyin difi" la nh~m nha'n m~nh:

Thu nhlit, slf. thay d6i ca'u true nganh kinh te'

di~n ra khong chi nhli m('>t qua trlnh

khach quan, rna CO ca Slf. tac d('>ng chu quan cua cac chu the nh~m d~y nhanh, tl;lO Slf d('>t
bie'n va hu'dng tdi nhung ffil)C tieu nhfft djnh

Thu hai, trong b6i canh HNKTQT, slf chuyen d6i co ca'u nganh kinh te' khong phai
chi Ia slf thay d6i, tu tr(;lng thai nay sang tr(;lng thai khac, cua m('>t ca'u true co cung d~c tru'ng
- tinh cha't, rna con la slf. xua't hi~n va phat trien cua m('>t ca'u true mdi, vdi nhung d~c trling
- tinh cha't mdi.

Chuyin difi cd cau ng{mh kinh te: xet
trQng ciing nhli slf tu'ong tac giua cac nganh

(J tftm vi mo, d~n de'n Slf. thay d6i trong ty

ho~c

phan nganh da hinh thanh trlidc do. Slf

thay d6i nay ne'u xem xet Cl) the trong m('>t khoang thCli gian XaC djnh du'c;fc the hi~n CJ
nhung diem sau:

Thu nhiit, slf bie'n d6i v€ s6 h.tc;fng va chung lo<;1i nganh trong n€n kinh te' do slf xua't
hi~n them nhung nganh mdi ho~c ma't di cua m('>t

s6 nganh da co (Vdi

vi~c phan lo~i du'c;fc

xac djnh chi tie't Wi tung phan nganh, slf thay d6i nay sed~ dang duc;Jc nMn tha'y)

Thu hai, slf bie'n d6i v€ tliong quan, ty 1~ giua cac nganh do slf tang tru'CJng khong
d6ng d€u v€ qui mo va t6c d('> giua cac nganh (Con vdi slf tang trliCJng d6ng d€u, duy trl cac
m6i tlidng quan nhli tru'dc, se khong d~n tdi slf thay d6i trong co ca'u nganh).

Thu ba, slf. thay d6i trong quan h~, tliong tac giua cac nganh, th~ hi~n b~ng s61uc;fng
cac nganh co lien quan l~n nhau, hay qui mo dftu vao- dftu ra rna nganh nay cung ca'p cho
nganh kia ... Day la Slf bie'n d6i v€ chtft cua cd ca'u nganh, co lien quan de'n thay d6i cong
ngh~ san xua't

Nhu' v~y, chi c6 xem xet d6ng thC:li ca slflu(lng va chung lo(li, tlfc dQ va qui

mo tang

lnldng, quan hf Vtl Sl/ tlidng lac giua cac nganh trong tung thCli ky mdi danh gia dung thlfc
cha't, n('>i dung cua m('>t qua trlnh chuyen d6i cd ca'u nganh

4


1.1.2. Chuyin ddi cd c{[u nglmh kinh te' trong btfi cdnh HNKTQT
HQi nhQ.p kinh te' quffc te' (HNKTQT) du<;fc xem Ut qua trlnh chu d9ng giln k~t n€n kinh
t~ CUa tung qu6c gia vdi n€n kinh t~ khu Vl.fC Va th~ gidi thong qua cac neJ ll.fc tl.f do h6a va md

ct'Ya tren cac ca'p d9 don phudng, song phudng va da phuong.
Qua trlnh HNKTQT bao ham cac n6 ll.fc v€ m~t chlnh sach va thl.fc ti~n cua m6i qu6c

- ..

gia de tham gia vao m9t san chcli chung Ia n€n kinh t~ toan cfiu. N9i dung chU y~u cua qua trlnh
naybaog6m:

Thu nhllt, ky k~t va tham gia cac djnh ch~- ttl chuc kinh t~ qu6c t~, ci1ng cac thanh vi en
khac dam phan, xay dl.fng va thl.fc hi~n cac lutl-t chcli chung nhilm mang 11;\i l<;Ji ich cho ta't ca cac
ben

Thu hai, ti~n hanh nhung cai each, di€u chinh, chuyen d5i cfin thi~t i:f trong nude d€ bao
dam cho qua trlnh h9i nh~p du<;lc thl.fc hi~n va d1;lt hi~u qua cao
.E>~c bi~t phat trien ffi1;lnh trong nhung th~p nien gfin day va trd thanh m9t xu th~ ldn

trong quan h~ qu6c t~ hi~n d1;1.i, HNKTQT da t1;1.o ra nhung cd h9i rna ta't

ca cac nude c6 the ~n

dt.mg de dffy nhanh t6c d9 tang trlidng kinh t~ va nang cao muc s6ng, d6ng thC1i ciing d~t cac
nude trlioc nht:rng thach thuc VO cung to ldn
Duoi ap ll.fc cua xu th~ HNKTQT, ta't ca cac nude d€u phai ti~n hanh chuyen dBi co ca'u
n€n kinh t~ (bao g6m ca cd diu san xudt, cd cdu ddu tli, cd cdu ngimh ngM, cd cau san phifm,

C(/ diu [ao dQng V.V.) cho phu h<;fp Voi qua trlnh t\f do h6a- mCf clYa, thfch ung VOi S\fphan cong
va h<;lp tac qu6c t~. Mvc tieu cao nha"t cua slf di€u chinh nay Ut t1;1.o ra m9t co ca"u kinh t~ t6i liu,
c6 kha nang c1;1.nh tranh cao, phat huy t6t nha't nhfi'ng 11u th~ cua da't nude trong qua trlnh h9i

-.

nh~p

Trong b6i canh HNKTQT, qua trlnh chuy€n dBi co ca"u kinh te' cua m6i qu6c gia vira
chju tac d9ng, vira phai dap ung yeu du cua cac nhan t6 cd ban sau:

a) S{l' phat triin mf!,nh me cua khoa hf)C- cong nghe
Cu9c each ffi1;\ng khoa hQC - cong ngh~ hi~n d1;li, voi n9i dung chu ye'u Ia each ffi1;\ng
trong CaC linh Vl.fC cong

ngh~

thong tin, cong

ngh~

nang [!1(/ng, cong

ngh~

sinh ht;JC, cong

ngh~ nano, cong ngh~ vqt li¢u mrJi ... , c6 d;jc trung n5i b~t la sl.f xam nh~p ngay cang nhanh

5


ciia tri thuc va cong ngh~ cao vao ta't ca cac nganh, cac linh Vf/C kinh te'. Tri thac, khoa h{Jc,

cong ngh~ dang trd thanh lrfc h.i<;fng san xua't tnfc tie'p, la l<;fi the' phat tri€n co tinh quye't
dinh d6i voi mQi qu6c gia va Hinh th6. Day chinh Ia ye'u t6 cd ban thuc d~y S\1" chuyen dich
cd ca'u kinh te' va xac djnh xu hudng hlnh thanh ca'u trUe cua m

•

Cac nha khoa h<;>c da djnh vi nen kinh te' mdi nay bAng nhung khai ni~m nhu: Ne'n

kinh tt kj thuqt sll (Digital Economy); Ne'n kinh tt thong tin (Information Economy); Ne'n
kinh te' mq.ng (Network Economy); Ne'n kinh tt hl)c hoi (Learning Economy); Ne'n kinh te'
tri thuc (Knowledge Economy) ... Trong nen kinh te' nay, l<;fi the' truyen th6ng chii ye'u drfa
vao cac ye'u t6 d~u vao nht! tai nguyen thien nhien, ngu6n nhan lrfc re, v6n tai chinh ...
ngay cang giam bdt vai tro, tung budc nhuong chfl cho l<;Ji the' ve tri thuc, ve nang lrfc sang
t~O

va ap dt,mg khoa hQC cong ngh~

hi~n d~i.

Trong b6i canh hi~n nay, co th€ noi de'n sf/ bie'n ma't d~n ciia cac l<;fi the' so sanh c6
di€n Va thay VaO do }a nhung l<;fi the' phat tri€n mdi, do la: khoa h{JC- cong ngh~ Va tr{ tu~­

Icy nang lao dt?ng cua con nguai. Day chinh Ia

ly do dftn de'n sf/ chuy€n huang can ban trong

cu<)c c~nh tranh kinh te' toan du hi~n d~i: Chie'n lu(lc phat triin cong nghi dong vai tro

trung tam trong toim bQ chitn lli(lc phat triin cria cac quoc gia
Vdi sf/ xua't hi~n ciia cac cong ngh~ mdi, qua trlnh cd ca'u l~i nen kinh te' ciia mlii
qu6c gia (ciing nhu toan bQ nen kinh te' the' gidi) dang di€n ra vdi xu hudng cd ban la nhieu
nganh kinh te' truyen th6ng b~t d~u xu6ng d6c, trd thanh nhung nganh "hoang hon", trong
khi nhung nganh drfa tren cong ngh~ hi~n d~i mdi ra doi l~i phat tri€n cl,l'c nhanh. Sl,l' bung

n6 ciia nhung ho~t d<)ng djch V\1 co lien quan de'n tri thuc lam cho khu vl,l'c djch v1,1 tang

·.

nhanh va chie'm ty tr<;>ng cao trong cd ca'u kinh te' cua tung qu6c gia. Loai nguoi dang
chuy€n tu xii hQi cong nghiip sang xii hQi ht]u cong nghiip, tu ky nguyen cong nghiip cht

tq.o sang ky nguyen cong nghi cao, tu lao dQng cd bilp sang lao dQng tri tui, tu san xullt vt]t
chat sang djch

V(l,

tu thi trlillng quoc gia sang thj trullng khu vJ!c va qulfc te' .... Chinh

nhung xu the' nay da va dang t~o ra mte' hi~n d~i

6


b) Xu hu{lng tl/ do hoa thlldng m{)i va nhilng bien ddi sliu siic trong thlldng m{)i

quffc te'
St! tang tntdng kinh te' trong b6i ciinh hi~n nay Ut g~n lien voi ho~t d(>ng thudng m~i
qu6c te'. M(>t m~t, thudng m~i qu6c te' la phudng ti~n de cung ca'p cac ye'u t6 d~u vao cho
n~n san xua't, vl v~y n6 quye't djnh kha nang va trlnh d9 san xua't cua m(>t nuoc. M~t khac

·.

thlidng m~i qu6c te' con Ia don bffy cua tang trl.tdng kinh te' theo nghia n6 Ia phudng each de

m(>t nganh san xua't c6 the md r9ng qui mo toi muc t6i 11U, va m9t nuoc c6 th~ khai thac t6i
da cac l<;Ji the' so sanh cua mlnh. Trong truong h<;fp nay, thj tn.tong the' gioi vua la d(>ng h!c
VUa la moi trliong djnh huong cho S\f phat trien

voi qua trlnh ttl do h6a thlidng m~i, cac rao can thue' quan va phi thue' quan du<;fc da
bo, qui mo, t6c d9 cua cac lu6ng thudng m~i qu6c te' gia tang nhanh chong, qua d6 tac d(>ng
m~nh toi cd ca'u san xua't, cd ca'u d~u tl1, cd ca'u XNK ... cua m6i qu6c gia. Thr.Mng m(li di~n

tii (E-commerce ), m(>t trong nhung san phffm cua n~n kinh te' thong tin, dlfa tren vi~c
.-

xa ly

va truy~n dftn cac du li~u s6 h6a, cilng ngay cang trd nen ph6 bie'n. Qua thli(}ng m(li di~n

tii, cac doanh nghi~p c6 the vudn tOi thj trl.tong toan du, tlm kie'm cac dO'i tac m(>t each trlfc
tie'p, khong dn phai qua cac khau trung gian. St! gia tang m~nh me cua thudng m~i qu6c te'
cho tha'y ro m6i quan h~ v~ kinh te' giila cac nude tren the' giOi khong ngung phat trien, tinh
qu6c te' h6a cua n~n kinh te' the' gioi nga y cang sa u r(>ng
Nhung bie'n d6i trong thudng m~i qu6c te' da c6 anh hudng he't sue quan trQng de'n
dinh huong phat trien cua m(>t qu6c gia, d~c bi~t Ia cac qu6c gia dang tren con duong cong
nghi~p h6a va h9i nh~p qu6c te'.

Trong cd ca'u xua't khffu cua the' gioi nhung th~p ky vua qua, ty tr~mg cac m~t hang
sd che' da giam di ro r~t (tu 50,5% vao giua th~p ky 50 cua the' ky XX xu6ng con 38,3% vao
giua th~p ky 80 va 25% d~u th~p ky 2000), trong d6 cac m~t hang [l/(}ng thf!c, nong san va
khodng sdn giam m~nh nha't. Ngu<;fc l~i, hang hoa tinh che' da tang len (voi ty trQng tudng

ung la 49,5%; 69%; va 75%). Slf thay d6i tren phan anh qua trlnh phan cong lao d(>ng qu6c
te' da phat trien theo chi~u sau, cac l<;fi the' v~ tai nguyen va lao d(>ng ngay cang giam,

nhuong ch6 cho nhung san phffm c6 ham 111<;1ng cong ngh~ cao. Day la m(>t xu hudng ba't l<;fi
7


cho cac nude dang phat tri~n ne'u tie'p tvc di theo con duC1ng xua't khifu t~li nguyen va nh~p
khifu hang che' tac.
Ty trQng gia tang ciia cac lo~i hlnh thUdng m{li djch v~ (vgn tdi, du ljch, viln thong,
bdo hilm, ngan hang ... ) so voi thuong m~i hang hoa cling la m()t di~m n6i b~t khac ciia

thuong m~i the' gioi hi~n nay. Di~u nay phan anh sl.f. thay d6i trong co ca'u tieu dung do anh

·.

hUdng CUa each m~ng khoa hQC - cong ngh~ Va qua trlnh qu6c te' h6a san xua't, cling nhU
vi~c cac n~n kinh te' phat tri~n dang chuy~n sang xa h9i tieu dung. Khai ni~m thUdng m{li

qudc

tt hi~n da

du
g6m cac ho~t d()ng trao d6i dich Vl) va san phifm tri tu~. Hai linh Vl.f.C nay dang c6 vai tro
ngay cang tang voi t6c d9 cao ...

c) S(l gia tiing mq,nh me cua cac ludng vffn dOu tll quffc te' va Sl/ giin ket chijt che
giila thudng mq,i va dDu tu quoc te'
Sl.f. pMt tri~n m~nh me ciia n~n kinh te' the' gidi gcln li~n vdi nhftng bie'n d6i sau s:lc
trong cac linh Vl.f.C cong ngh~ rna d~c bi~t la cong ngh~ thong tin da lam cho cac lu6ng v6n
h.tu chuy~n tren p~m vi qu6c te' voi t6c d9 ngay cang nhanh va qui mo ngay cang Ion. H~

th6ng tai chinh the' gidi th~ hi~n tren m~ng di~n ttY

s6 ti~n luan

chuy~n hang ngay len tdi

hon 2.000 ty USD. Co ca'u dong v6n qu6c te' cling c6 nhung thay d6i dang k~. rna tr\!dc tien
phiii k~ tdi Ia Sl/ gia tiing nhanh chong cua khOi lll(lng von diiu tll trt/C

tiep nu(/c ngoai

(FDI). Sl.f. thay d6i nay chung minh rhng d~u tu dang trd thanh trl)c do mdi cho tang tr\!dng
kinh te' ciia the' gidi, va FDI la m()t trong nhung hlnh thuc h<;fp tac c6 hi~u qua nha't, c6 l<;fi
cho cii nude nh~n d~u tu l~n nude chii d~u tu.
Cac qu6c gia, d~c bi~t Ia cac nude dang phat tri~n. mu6n tang trudng nhanh va hi~u
qua d~u phai dl.f.a vao d~u tu qu6c te'. Trong xu the' h()i nh~p kinh te', ngay cang c6 sl.f. gcln
ke't cMt che giua cac ho~t d()ng thuong m~i. d~u tu va chuy~n giao cong ngh~. Day chinh
la ffiQt bi~U hi~n Cl) th~ CUa hlnh thai phan cong lao d()ng mdi trong tie'n trlnh phat tri~n cua
n~n kinh te' the' gidi hi~n d~i.

8


d) Sl/ hinh thimh m~ng lu{li sdn xulit quoc tt va vai tro ngay cang tiing cua cdc

cong ty xuyen quoc gia

v di CUQC each rn~ng KHCN hi~n d~i. cong ngh? thong tin va viln thong xua't hi~n.
Ja Cd Sd cho SIJ hlnh th~mh nhung nguyen ly V~n d(>ng rnoi CUa cac quan h~ kinh te' Va qua
trlnh kinh t€. Chung ke't n6i cac ca'u true "vi mo" (doanh nghi?p, n~n kinh tt qudc gia, n~n

kinh tl khu v~c) vao h~ th6ng "vi mo" la n~n kinh tt toan c&u. SIJ ph6 bie'n r(>ng rai, nhanh
chong cua cong ngh~ thong tin va rn~ng vien thong toan du da xoa di khoang each khong
gian va thoi gian trong cac ho~t d(>ng kinh t€. Cac n€n kinh t€ qu6c gia trd thanh nhung b(>
pMn ca'u thanh huu cd cua n€n kinh te' toan du.
Vdi rn~ng ludi thong tin lien l~c toan du, cac n€n kinh te" qu6c gia du'ong nhu' du'qc
t~p hqp l~i trong rn(>t khong gian rndi rna (1 d6 bien gidi lanh thcS khong con giu vai tro quan

trQng. Sl/ phan cong lao d(>ng qu6c t€ d!Ja tren vi~c chuyen rnon h6a theo nganh tru'dc day
nay chuy€n sang chuyen rnon h6a trong n9i b9 nganh, nghia Ia chuyen rnon h6a theo d6i

-·

tu'<;1ng chi tie't, phan chia giila nhi€u cong ty d9c l~p narn (1 nhi€u nude khac nhau. Hi~n
tu'Qng nay du'qc khai quat bang thu~t ngu "Nln cong nghiip toan ctiu": MQt rn~t hang san
xua't du'Qc tr:H ra (1 nhi€u nude, va rn6i nude trong cai xi nghi~p toan c&u nay th!Jc hi~n
nhung nhi~rn Vl} rna (1 d6 hQ c6 lsanh chi ph6i khong chi tung san phftrn rna con de'n tung chi tie't san phftrn. S!J rang bu()c
cua cac qu6c gia vao h~ th6ng san xua't the' gidi trd nen ch~t che hdn bao giO he't.
Cac Cong ty xuyen quoc gia (TNCs) vdi ti€rn l!Jc kinh te' vo cung to IOn, nftrn b~t va
U'ng dl}ng du'QC cong ngh~ rnoi, dang ngay cang qu6c t€ h6a cac ho~t d(}ng CUa rnlnh, trd
thanh l!Jc lu'qng c6 sll'c rn~nh kie'n t~o Ion nha't trong n€n kinh te' the' gidi hi~n nay. Theo s6
li~u th6ng ke cua Lien ht;lp Qudc, tren the' gidi hi~n c6 khoang 60.000 TNC vdi khoang

500.000 chi nhanh (1 nude ngoai, c6 t6ng doanh s6 tren 10.000

ty USD, chie'rn g~n 40%

t6ng san phftrn cua the' gidi, ki€rn soat 60% t6ng thu'dng rn~i cua the' gidi, 80% FDI, 90%
thanh qua nghien cll'u tri€n khai ky thu~t va chuy€n giao cong ngh~ tren the' gidi. Luan

chuy€n giua cac TNCs chie'rn gffn 2/3 t6ng luan chuy€n hang hoa, djch vv, tai chinh qu6c
te'...

9


Cac qua trlnh tren co iinh hudng he't sue quan trQng de'n cac qu6c gia dang budc vao
con duong cong nghi<$p hoa. S{t chuyen mon hoa ph/in tan cho phep cac nude di sau co th~
tham gia ngay tir dftu vao h<$ th6ng phan cong lao d<)ng qu6c te', dam nh~n nhung khau
rieng bi<$t trong m9t "x{ nghifp toim cilu ", m~c du ban than hQ co th~ chua co m<)t h<$
th6ng cong ngh<$ hoan chinh va hi<$n d~i. Cac va Hinh th6 dang trong qua trlnh cong nghi<$p

.

·. .

hoa hoan toan co th€ phat tri€n m<)t nganh cong nghi<$p mdi va nang no len trlnh d9 qnh
tranh qu6c te' b~ng s\f lien ke't vdi cac TNCs.
Trong h<$ th6ng phan cong lao d<)ng qu6c te' hi<$n d~i, v€ m~t san xua't khong con
tlnh tr~ng chi co nude nho hay nude kern phat tri€n ph\1 thu<)c m9t chi€u, tuy<$t d6i vao nude
ldn, nude phat tri€n. Da xua't hi<$n va dang gia tang m9t xu hudng khac: Nu{Jc l{Jn, nuuc

phat trifn ciing phf!- thu~c

VtlO

nti{Jc nho, nti{Jc

[(lC

hlj.u trong m~t hf thong san

XUfft

to{m

cdu. Tuy hi<$n t~i, xu hudng thu hai nay chua du m~nh d€ thay d6i cd ban trong m6i tudng
quan v6n co giua cac nude, song co th€ xem day la budc chuy€n bie'n quan trQng v€ cha't va

.·

Ia xu the' khong th€ dao ngUQC. Trong b6i canh hi<$n nay, cd h9i cho cac n€n kinh te' kern
phat tri€n h9i nh~p vao thj truong the' gidi da dUQC md r9ng hdn bao gio he't. M~t khac, t\f
do hoa va blnh d£ng v€ quan h<$ kinh te' cilng co nghia Ia c~nh tranh se trd nen quye't li<$t
hdn, day ciing la thach thuc ra't ldn d6i vdi cac nude di sau tren con duong phat tri€n va h9i
nh~p qu6c te'

*
A

~

~

~

1.2. KINH NGHI~M CHUYEN DOl CfJ CAU NGANH THEO Hu'ONG
HNKTQT evA MOT

so Nu'oc TRONG KHU vl,fc

Trong tie'n trlnh HNKTQT, cac nude va lanh th6 trong khu VlfC d€u hudng tdi ffil,lC
tieu t~o l~p m9t cd ca'u kinh te' t6i liu, co khii nang v~n hanh t6t trong di€u ki<$n qnh tranh
va h<)i nh~p qu6c te'. Co th€ neu m<)t s6 bai hQc kinh nghi<$m chu ye'u trong linh vt;tc nay
nhusau:

10


1.2.1. T~p trung phat tri~n m;mh nhung nganh - linh vtf.c phat buy to't nha't nhung
lf;ti the' cua da't mtoc trong h9i nh~p
Tie'n hanh cdi cdch, chuyin ddi cd cdu kinh te' mqt each linh ho{lt, df!a tren cdc nguyen

[y

vi [(/i thl SO sdnh nhdm hqi nh~p nhanh vao quy d{lO tang trtiOng Chung CUa khu Vf!C Va

the' gi{!i chlnh la chie'n ht<;fc phat tri€n ciia cac nen kinh te' cong nghi~p mdi (NIEs) a Dong

A.

Chie'n h.tQc nay du<;fc chia thanh hai giai do~n: Giai do{ln I Ia thC1i ky NIEs Dong

A d~t

t6c d9 tang tntang cao nhC1 phat tri€n nhung nganh hang c6 ham lu<;1ng lao d()ng ldn, v6n it
va ky thu~t a mile trung b'inh, hudng vao xua't kh~u. D6 la cac nganh hang nhu: /Uclng th{tc,
th{tc pluim, #t da, may m(lc, cht bie'n gJ, gidy,

tr9i ciia cac NIEs Dong

M chdi ... Nhan cong gia

re Ia m9t l<;1i the' n6i

A trong thC1i di€m nay. Giai do;;tn nay a Dai loan, Han Qu6c di~n ra

tu mlm 1960 de'n nhung mlm 1970-1972, d Singapore tu 1967 tdi I979-1980, H6ng kong tu
1955 tdi 1970 ... ; Giai do{ln II du<;1c ma d~u a m&i nude vao thC1i di€m khac nhau nhu'ng deu
c6 chung d~c di€m: Ttfc dq tang tru(Jng cao tie'p tf:lc duqc giil viing nhil phdt triin nhiing nganh
CO ham [U(Ing von [{In vii cong ngh? cao nhu Cd khi chf t{lO, di?n tit, thong tin, 0 to, dong tau ....

Ne'u trong giai do;;tn I, cd ca'u cong nghi~p a cac NIEs Dong

A g&m chii ye'u cac nganh cong

nghi~p nh¥ vdi cong ngh~ du<;fc tie'p thu m9t each th1,1 d()ng, th'i sang giai do~n II da c6 stf biEn

d6i ve cha't, tu ch& du6i Iqp trlnh d9 cong ngh~ ciia cac nude di trudc trong m9t
xua't, cac NIEs Dong

A da

s6 nganh san

bat d~u nam bat du<;fc ky thu~t cao, ttf d~u tu vao cac ho~t d()ng

nghien COO, hlnh thanh Va phat tri€n rfft nhieu nganh dC;li di~n cho CUQC each ffiC;Ing khoa hQC
cong ngh~

hi~n

dC;li

Bang 1.1: Cd ca'u kinh te' cua m9t so' mtoc trong khu Vf/.c (%GDP)

1980

1990

2000

2005

1.6
37.7
29.1
60.8

0.4
34.4
27.1
65.3

0.1
34.3
26.5
65.6

0.1

32.5

23.2
28.7
21.5

12.5
37.2
27.2

10.5
40.1
31.9

Singapore
Nong nghi~p
Cong nghi~p
Che' t~o
Dich Vl,l

67.4

Thai Lan
Nong nghi~p
Cong nghi~p
Che' t<].O

II

9.9

44.1

-


Dich vu
Malaysia

48.1

50.3

49.5

46.0

Non~ n~hiep

22.6
41.0
21.6
36.3

15.2
42.2
24.2
42.6

11.1
45.4

32.8
43.6

8.4
49.8

Nong nghi~p

14.8

8.5

4.6

3.0

Cong nghi~p

39.9

43.1

42.7

35.9

Che' t~o

28.2

28.8

31.5

-

45.3

48.4

52.7

61.1

Nong nghiep

30.1

27.0

15.9

12.5

Cong nghiep

48,5

41,6

50,9

47.3

Che' t~o

40,5

32,9

34,5

-

Cong nghiep
Che' tao
Dich vv

41.8

HanQuo'c

Dich vv

TrungQuo'c

21.4
31.3
33.2
Dich vv

Ngu5n : Asian Development Bank (ADB) -Key Indicators 2005

40.3

Vao thoi ky dftu thl.fc hien chie'n h.t<;1c cong nghi~p h6a huang v€ xudt khdu, cac mtdc
ASEAN deu t~p trung phat tri6n nhung nganh cong nghi~p tham dvng lao d9ng nhu' cht

bitn thf!c phdm, d~t, may, ldp rdp di~n til, dich v~ .... Tu mia sau th~p ky 1980 tdi nay,
trong khi v~n tie'p tvc duy trl sl.f phat tri6n ciia cac nganh nay, cac nude ASEAN da b~t
dftu di vao m9t s6 nganh cong nghiep tham dl}ng v6n, c6 ham lu'Qng tri tu~ cao, xay dl.fng
va phat tri6n m9t s6 nganh cong nghe hi~n d~i nhu' hod ddu, cht tr;w 6 to, sdn xudt linh
ki~n di~n til, ph~ tung mdy bay, mdy di~n todn .... d6 xua't kh~ u ra thi tru'ong nude ngoai.

Vi~c cha'p nh~n m9t cd ca'u nganh ngh€ khong can d6i dl.fa tren nhung I<;1i the' so sanh tl.f

nhien ciia da't nude (lao dc}ng d6i diw, ddt dai phi nhieu, tili nguyen phong phu .. .) d6 tang
cu'ong kha nang c~nh tranh, tham gia m9t each tich cl.fc va c6 hi~u qua vao h~ th6ng phan
cong lao d9ng khu vl.fc va qu6c te', Ia hu'dng di rna cac nude ASEAN ll.fa ch<;>n. Cung vdi
qua trlnh cong nghi~p h6a, cd ca'u nganh trong nSn kinh te' cac nude ASEAN ngay cang
trC1 nen da d~ng, phong phu va c6 nhiSu tftng na'c hdn. Ty tr<;>ng nong nghi~p trong GDP
giam dftn, ty tr<;>ng cong nghi~p Va dtch Vl} ngay cang tang, cac nganh CO ham lu'Qng cong
ngh~ cao khong ngung pha t tri6n.

12


1.2.2. Di~u chinh cd ca'u lao d{)ng va cd ca'u xua't nh~p kh~u hfi trf/ cho sf/ chuy~n
d6i cd ca'u kinh te'
- Trong ti€n trlnh phat tri€n va h9i nMp qu6c t€, co ca'u lao d()ng

a cac mtdc trong

khu Vt!C CO Sl/ chuyen bi€n m;;1nh me theo hu'dng giam ddn tj tr{Jng lao dl)ng nong nghiip,
tiing tj IT{Jng lao dl)ng trong CtlC khu V(/C Cong nghiip Va dijc biit W djch V(l.

Khu Vi!C nong nghi~p tu ch6 chi€m 70,7% lt!c ht<;1ng lao d()ng
Indonesia;, 51,3%

a Philippin

va 37,2%

a Malaysia

a Thai Lan; 55,9% a

nam 1980 da giam xu6ng chi con

41,9%; 39,5%; 33,2% va 14,1% tu'ong ung vdi tung nu'dc vao nam 2005. Nhln chung, ty I~
lao d()ng trong khu vtJc cong

nghi~p

o cac nu'dc ASEAN c6 xu hu'dng tang qua cac nam.

Lao d()ng lam vi~c trong cac nganh cong nghi~p ch€ bi€n

a Malaysia,

Thai Lan va

Indonesia chi€m ty trQng cao (lffn lu'<;1t la 19, I%; 14,5% va 11,0% hfc h.t<;1ng lao d()ng vao
nam 2005), trong khi

a Singapore va Philippin, hi~n tu'<;1ng nay l;;li xiiy ra trong IInh VI/C djch

Vl} (75,1% va 47,8%). Di€u nay hoan toan phu h<;1p vdi St! chuyen dcSi co ca'u nganh kinh t€,
ba qu6c gia dffu theo hu'dng cong nghi~p - djch v~- nong nghi~p. con hai qu6c gia sau la
djch v~ - cong nghi~p - nong nghi~p

Bang 1.2: Cd ca'u lao d()ng cua m()t s6 mt8c trong khu vf!c (%)
Sin2apore
Lf/c lu'f/ng lao d{)ng
C6 vi~c lam
Nongnghi~p

Ch~ tlitO
Khai khoang
Dich vu
Thai Lan
Lf/c lu'f/n2lao d\)n2
C6 vi~c lam
Nong nghi~p
Ch~ tlitO
Khai khoang
Djch Vl}
Malaysia
Lf/c hif/n2lao d\)n2
C6 vi~c lam

1980
100

1990
100

2000
100

2005
100

2.3
45.1
0.1
52.3

98.2
0,2
28,1
0,06
69,9

97,3
0.2
18,1
0.04
78,1

96,9

0.08
20,49
0
75,1

1980
100

1990
100

2000
100

2005
100

70.7
7.9
0.1
21.1

97,8
52,6
9,8
0.1
24,9

97,6
47,3

14,1
0.1
35.5

98.6
41,9
14,5
0.1
36.8

1980
100

1990
100

2000
100

2005
100

94.9

97.0

96.5

13

Nong nghi~p
Che t~o
Khai khoang
Dich vu
Indonesia

Lttc ht~n2lao d~n2
C6 vi~c lam
Nong nghi~p
Che t~o
Khai khoang
Dich Vl}
Philippin

Lttc lu'cln2lao d~n2

37.2
15.4
1.2
46.0

24,6
18.9
0.5
50.8

16,2
22.7
0.3

57.7

14.1
19.1
0.3
62.8

1980
100

1990
100

2000
100

2005
100

55.9
9.1
0.7
34.2

97.5
54.4
9.8
0.6
32.4

93.9
42.5
12.1
0.5
38.6

89.7
39.5
11.0
0.7
38.4

1980
100

1990
100

2000
100

2005
100

89.9
33.6
9.0
0.3
46.8
2005

89.7
33.2
8.3
0.3
47.8

91,9
C6 vi~c lam
51.3
41.5
Nong nghi~p
11.0
8.9
Che t~o
0.5
0.5
Khai khoan_g
37.0
40.8
Dich Vl}
Ngu6n : Asian Development Bank (ADB) - Key Indicators

-£>6 thl,(c hi~n ml}c tieu huang ngo~i va h9i nMp qu6c te', cac qu6c gia trong khu vl,(c da
di~u chinh cd ca'u xua't khffu theo huang: Gidm

tj tr{Jng hlmg xui{t khilu nhom 1 (sd ct{p),

tiing tj tr{Jng hlmg nhom 2 (chibiin, chitdc) va 3 (san philm cao cdp), t/Jp trung phat triin
m~t srf mijt hang xuiit khilu chu lvc vfJi ham lll(lng chi bien tiing diln.

Nam 1960, ty tr9ng xua't kMu hang nh6m 1 chie'm tdi 85,9% trong t6ng kim ng~ch xua't
khffu cua 4 n~n kinh te': Singapore, H6ng Kong, Him Qudc, Dai Loan (trong d6 cua Han Qu6c Ia
86%, Singapore Ia 74%), con l~i Ia san phffm nh6m 2 (chie'm 14,1 %). Nam 1978, khi 4 n~n kinh
te' nay budc vao hang ngfi cac NIEs Dong

A, ty trQng xua't khffu hang nh6m

1 chi con chie'm

18,7% t6ng kim ng~ch xua't khffu, trong khi ty trQng xua't khffu san phffm nh6m 2 chie'm tdi
52,9% va ty tr9ng xua't kMu san phffm nh6m 3 da len tdi 28,4%. Tu d6 de'n nay,

tY tr9ng xua't

khffu san phffm nh6m 1 cua cac n~n kinh te' nay tie'p tl}C giam, d6ng thai ty trQng XUfft khffu san
phffm nh6m 2 cfing giam, rieng ty trQng XUfft khffu san phffm nh6m 3 lien tl}C gia tang, tuy theo

the' m~nh va ngu6n ll,(c san xua't cua tung nude
Ne'u nhtt nam 1960, nhien lic$u, khoang san, kim lo~i va cac san phffm sd che' (hang
nh6m1) chie'm tdi 100% t6ng kim ng~ch xua't khffu cua Indonesia, 99% cua Mianna, 98%
14


ciia Thai Lan, 96% ciia Philippine, 94% ciia Malaysia; Thi sang th~p ky 90, trong cd ca'u
xua't kh~u ciia cac nttdc ASEAN, hang h6a nh6m 1 da giam h!n, hang cong nghi~p che'
bie'n va hang c6 ham h!<;fng khoa hQC cao (nh6m 2 va 3) tang nhanh. Ch!ng h~n. hang sd
che' va hang nong san ciia Malaysia chl con chie'm 20,4% tdng kim ng~ch xua't kh~u nam
1995 ; ciia Thai Lan chi con 17,4% nam 1994 ... Xua't kh~u cac san ph~m che' t~o va che'
bie'n ciia Indonesia nam 1981 chi chie'm 5%, sau 10 nam ty trQng nay tang len 40%. Cling

trong thC1i ky nay, ty trQng d6 ciia Malaisia tang tit 27% len 60%, Thai Lan tang tit 32% len
62%, Singapore tang tit 40% len 70% va Philippin tit 47% len 74%. Hdn nfi'a, hftu nhtt m5i
nttdc d~u da tim ra va t~p trung phat tri€n tit 5 de'n 10 mij.t hang xua't kh~u chii llfc rna minh
c6 lqi the' so sanh nha't vdi ham lttqng che' bie'n va ham ltt<;fng cha't xam tang dftn. Tit dja vj
cac nttdc chuyen xua't kh~u san ph~m c6 ham lttqng lao d9ng- nguyen li~u cao va d~t gia
thffp, m9t

tri

s6 nttdc trong kh6i ASEAN da chuy€n sang dja vi cac nttdc xua't kh~u hang h6a, djch

vv c6 ham ltt<;fng v6n - cong ngh~ ldn vdi gia tri cao.

1.2.3. Cai each h~ thfing doanh nghi~p va t11 do boa linh vtf.c djch V\1
- Cai each h~ th6ng doanh nghi~p nham nang cao sue c~nh tranh cua cac doanh nghi~p
dtt<;fc coila khau ra't quan trQng nham thuc d~y cong cu9c chuy€n ddi cd ca'u kinh te' theo httdng
h9i nh~p. va Ia m9t trong nhctng ttu tien hang dftu ciia cac nttdc trong khu vtfc. Nhfi'ng giai phap
cd ban dttqc ap dvng Ia: J. Thf(c hi?n cac bi?n phtip cai td mang tinh chiln ll((Jc dffi vai cac

DNNN, lofli bO cac DN ylu kern; 2. Hb tr(J toim di?n cho cac DN vita va nho; 3. Phtit triln cac
t~p doan

DN [{Jn du sac C{lnh tranh (J ca thi tntifng trong va ngoai nuac.

d Han Qu6c, chttdng trinh cd phdn h6a toan dan ap dvng d6i vdi cac DNNN da t~o
di~u kit$n cho nhi~u thanh phftn xa h9i c6 kha nang tham gia vao h~ th6ng quan ly va kinh

doanh ciia cac DNNN, tit d6 tang cttong sue m~nh ciia cac DNNN. Bfft chffp vi~c cac
Chaebol c6 tt! nguyt$n hay khong, chfnh phii vfin kien quye't thi hanh cac chttdng trinh ciii
each d€ tinh giam cac DN, nang cao hi~u qua ho~t d9ng. Mvc dich ciia cac CUQC tinh giam

nay Ia nham t~o ra cac hang c6 chuyen mon h6a va h<;fp ly h6a cao.
D6i vdi Dai Loan, cai each DNNN Ia d9ng h,tc d€ tang kha nang c~nh tranh ciia h~
th6ng xi nghit$p vita va nho. Doanh nghit$p vita va nho (J Dai Loan chie'm khoang 70% gia

15

tri