Thực trạng và những giải pháp để phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.19 MB, 69 trang )
BO GIAO Dl}C vA DAO T~O
TRUONG D~I HOC KINH TE TP. HO CHi MINH
DE TAl NGHIEN cuu KHOA HOC CAP C(J
sa
f.
THl)'C TR~NG vA NHUNG GIAI PHAP
,._?
A'
,
,..,
"
,:.?
"
'
DE PHA T TRIEN KINH TE TAP
. THE TREN DIA
. BAN
THANH PHO HO CHi MINH DEN NAM 2010
MA SO:
?
A
~
cs - 2002-32
A
'
""
CHU NHIEM
. DE TAl:. TS. NGUYEN MINH
. .TUAN
.
.
t- (\ r· :/r.CJ DUC: VA r~t\C) TJ.\t)
-,l:;tfbiiG DH .l
JL ..ld~)L V
"l
::nr·/:\N
V JL~:;,~.A.
-~
THANH PHO HO CHi MINH NAM 2004
....
'
Ml)C Ll)C
TRANG
DA
IVId
u ------------------------------------------------------------------------------------- 1
CHUONG 1: co
LY LU!N CUA vmc PHAT TRIEN KINH TE
AJ
'
'
T~P THE MA NONG COT LA KINH TE H(1P TAC VA
H<)P T Ac XA -------------------------------------------------------------- 5
sa
A
A"
'
A,
"
'
1.1 Nhung khai nit$m chung -----------------------------------------------.:.------------- 5
1.2 Ban cha't cua kinh te' t~p th~ rna nong co't Ia kinh te' h<;1p tac va kinh te'
hQp tac xa ----------------------------------------------------------------------------- 8
1.3 Tinh ta't ·ye'u khach quan ph<H ph at tri~n kinh te' t~p th~ trong thoi ky qua d(>
Len CNXH c5 Vit$t Nam ------------------------------------------------------------- 21
CHUONG 2: THTjC TR~NG KINH TE T~P THE TREN DJA BAN
TP. HCM TRONG THOI GIAN QUA------------------------------- 28
2.1 Tlnh hlnh ho<J.t d(>ng cua cac lo
2.1.1 Cac t6, nh6m hqp tac ------------------------------------------------------------- 28
2.1.2 Lo
2.2.1 Nhung thanh cong dqt dU'QC ------------------------------------------------------- 39
2.2.2 Nhung m~t con h~n che' -------------·--------------------------------------------- 40
A"
A
A?
A
'
CHUONG 3: NHUNG PHUONG HUONG, MT)C TIEU VA GIAI PHAP
PHATTRIEN KINH TE T~P THE TREN DJA BAN TP. HCM
DEN NAM 2010 ------------------------------------------------------------ 42
,
,..?
,..,
"'
"'?
,...
'
' V!. tn, cua k'm h teK t
. ~ .ki. n h teK t?p th~
33M
.
lfC tleu
e o TP . HCM ----------------------~----------3.4 Nhung giai phap d~ phat tri~n kinh te' t~p th~ tren dja ban TP. HCM de'n
nam 20 10 _______________________________________________ _:_____________________________
?
A
?
A
A
?
4'J. . .
49
52
55
3.5 Nhi~m Vlf Clf th~ c~n giai quye't d~ phat tri~n kinh te' t~p th~ trong nhung
nam toi -------------------------------------------------------------------------------- 60
3.6 Nhung kie'n nghj --------------------------------------------------------------------- 63
KE T Lu!N --.. ---------------------------------------------·-------------------------------
67
?
~
MdDAU
1. Tinh c5p thie't ciia d~ tfd:
Nghi quye't D~i h<)i Dang IX da xac djnh " Kinh te' t?p th~ phat tri~n voi
nhi0u hlnh th(tc hqp tac da d?ng, trong d6 HTX (Hqp tac xa ) la nong c6t... kinh
te' Nha mtoc cling voi kinh te' t?p th~ ngay cang trd thanh n0n tang vung ch~c ella
n0n kinh te' qu6c dan". Nghj quye't H<)i nghi lftn'Mllf narn Ban chap hanh Trung
Vong Dang khoa IX cling da kh~ng djnh phai "tie'p t~lC d6i rnoi, phat tri~n va
nang cao hi~u qua kinh te t?p th~··. ThVc hi~n nghi quye't cua Dang trong thai
gian Vt(a qua, tren dja ban TP. HCM. kinh te t~p th~ rna nong c6t Ia de t6 ch((c
kinh te hc:Jp tac va HTX ki~u rnoi, dtf\1C phat tri~n voi nhi0u hlnh th(tc va trlnh c1<)
khac nhau, trong tat
ca CaC ng~nh ngh~. linh V~(C, da dap ung dtt{jc nhu cftu ella
nhung nguai lao d<)ng, ctia cac h<) gia dlnh,
ca
th~ dong thai g6p ph~n thuc dfty
san xuat phat tri~n. tung bttoc chuy~n tu San xuat nho ca th~ sang san xuat IOn,
kh6i phi,IC va phat tri~n nhung nganh ngh~ truy€n th6ng, chuy~n d6i C<1 Call kinh
te thanh ph6, thu hut va gi
kinh te thanh ph6 tang trttdng. Nhi€u HTX ki~u moi da dt({jc thanh l?p. nhi0u
HTX ki~u eli da duqc chuy~n d6i sang HTX ki~u rnoi va ho~t d<)ng c6 hi~u qua
thu hut dt({jc nguai lao d<)ng va cac h<) kinh te cac th~ vao l~rn an t?p th~.
. Tuy nhien, kinh te' t?p th~, rna nong c6t la cac HTX tren dja ban thanh
ph6, v~n con nhi0u mc;it he;ln che', ye'u kem nhu: vi~c chuy~n d6i va hlnh th~mh
nhung HTX ki~u moi con ch?rn,
s6 HTX lam an c6 hi~u qua
con it, v6n it, trlnh
d(> ky thu?t c6ng ngh~ tha'p, trlnh d<) quan ly thap, sue q.nh tranh kem, chua cling
voi kinh te' nha nuoc, trd tharth n0n tang vung ch~c cua kinh te' thanh ph6. Nhung
'
mc}t h~n che ye'u kem cua kinh te' t?p th~ do nhi0u nguyen nhan nhtt: nh?n thuc
v0 vai tro cua kinh te t?p trong cac cap uy Dang va Chinh quyen tu thanh ph6
den cac Qu?n. Huy~n. cht(a quan tam dung muc den vi~c phat tri~n kinh te t~p
th~, vua buong long t6 chuc quan ly cac t6 chuc kinh te' t?p th~, vua llln,g tung
trong quan ly, chua t6 chuc thi hlmh tot lu?t HTX va nhii'ng chinh sach da ban
hanh v~ phat tri~n kinh te t?p th~, chua giai toa duI
-
hlnh kinh te' t?p th~ ki~U CU, chua buy dong dUQC cac ngu6n life VaO phat tri~n
..
kinh te' t?p th~, chua
kiP thai thao go nhii'ng kh6 khan cho kinh te' t?p th~....
f)~ g6p phfrn thuc dffy kinh te' t?p th~ phat tri~n va thao go nhii'ng kh6
khan cua kinh te' t?p th~ rna nang cot la nhii'ng HTX, chung t6i da h,ta ch9n d~ tai
nghien CUu khoa h9c cifp co sd: "Th(IC tn,mg va nhilng giai phap di phat triin
kinh tt tlj.p thi tren dia ban thanh phfi H6 Chi Minh dtn niim 2010 ", qua d6
danh gia dung thtfc tr1;1ng ~ua kinh te' t?p th~ rna nang cot la_ cac HTX tren dia
ban thanh pho, tu d6 dua ra nhii'ng giai phap nh~m thuc dffy kinh te' t?p th~ phat
tri~n, cung voi kinh te' nha nuoc trd thanh n~n tang vii'ng cha'c cua kinh te' TP
2. Tinh hinh nghien
CUll
d~
tai (j trong va ngoai mtoc:
Kinh te t?p th~ rna nang cot la HTX da dttc~p de'n trong chinh sach kinh te mOi t,\ EP), voi noi dung "Ban v~ che' do HTX"
tU' nhii'ng nam 1920, voi nhii'ng nguyen ta'c co ban khi t6 chuc HTX nhu: ttf
nguy~n, blnh d£ng, quan ly dan chu, cung c6 lQi, c6 stf giup do cua nha nuoc va
t6 chuc n1 tha'p de'n cao. Tuy nhien, nhii'ng nguyen ta'c v~ Hda kh6ng duchu quan, n6ng voi muon phat tri~n nhanh HTX, tu d6 dftn de'n vi~c t6 chuc HTX
m(>t each t?p trung, go ep, khong
hi~U
qua, khong thu hut dUQC nguoi dan VaO
lam an t?p th~, tu d6 lam cho chung ta phai giai th~ cac HTX ki~u cii, chuy~n
sang lam an ca th~ ho gia dlnh. Tuy nhien, hi~n nay thtfc ti€n va nh?n thuc cua
chung ta da thay d6i, chung ta nh?n thay dn thiet phai t6 chuc va phat tri~n cac
HTX ki~u moi, d~ chuy~n sang san xua't IOn hi~n d?i, nang cao nang suat, hi~u
qua kinh te'. Vl v?y, da c6 nhi~u cong trlnh nghien CUu, bai vie't v~ van d~ nay
nhu: nhtr bai cua D6ng chi Truong Ta'n Sang v~ "Tie'p t1,1c d6i moi, phat tri~n va
2
.. ·
nang cao hi~u qua kinh te' t?p th~··. bai cua PGS.TS Nguy~n Sinh Cue ''Kinh te'
t?p th~ trong nong nghi~p hi~n nay". bai cua TS. Ph~m Thanh Khie't v€ .. Ck
hlnh thCtc kinh te hcjp tac va hcjp tac xa Ci mien Trung, th~tc tr~ng va giai phap "....
Cac cong trlnh nghien c(tu neu tren mang tinh khai quat chung chua eli vao giai
quyet vi~c phat tri~n kinh te t?p th~ tren clja ban TP.HCM. Vl v?y. chung toi
muon eli sau vao nghien cltu th~rc tr~ng va cltta ra nhung giai phap cl~ phat tri€n
kinh te' t~p th~ tren cl!a ban thanh pho H6 Chi Minh.
3. M~,IC dich va nhi~m
Vl,l
ciia d~ tai:
Muc clich righien c(tu ella de tai: Danh gia thttc trang hoat clone: elta kinh
0
L,;
.
-
•
•
'-'
•
•
......
te' t~p th€, ma nong c6t la kinh te' h\1p tac va HTX tren clja ban TP. HCM, cl€ ttt
cl6 de ra nhli'ng giiii phap cl€ phat tri6n kinh te h
kinh te t~p th€ n6i chung tren clia ban
etta ca mtoc.
Nhi~m v~t ella de tai: phan tfch ccf sCi ly lu~n ella vi~c phat tri€n kinh te
t?p th€, ma nong
COt la
kinh te' h~1p tac va HTX. Phan tich thvc tr~ng ho~t cl(mg
ci.'ta kinh te' t~p th€ tren cl!a ban TP. HCM, tit cl6 clu'a ra nhung phuong huang,
ml;lc tieu va giai phap cl€ thuc defy s(t phat tritin cua kinh te t?p thti d TP. HCM.
4. Phu'dng phap nghien cuu d~ tili:
Be titi clu'
so sanh, phuong phap nghien cuu va khao sat thVc te
5. Ke't ca'u ciia d~ tai bao g6m:
Ph~n mO' dfiu
C/utdng 1: Cd Sd ly lulj,n cz'la vi~c p/uit triin kinh tt tqp thi ma nimg cot
Ia kinlz tt lz(fp tac va HTX.
Clzztdlzg 2: Th{tc trtpzg cz'la kinlz te' tlj,p tlzi ma tren dfa ban TP. HCM.
3
.. · ..
Clzztdng 3: Plutdng lzztfJng,
lll{lC
tieu
va gild pluip di pluit triin kinlz te' tijp
tren dja ban TP. HCM delzniim 2010
Ke't Iu4n.
4
CHUONG 1
?
-'
?
A.
A
-'
A?
A"'
A
M~IC
clich
CO
S(j LY LUAN
.
. CUA VIEC
. PHAT TRIEN KINH TE TAP
.
,...?
'
'
,..,
'
"'
"
THE MA NONG COT LA KINH TE H(iP TAC
VAH(iPTACXA
1.1 Nhii'ng khai
ni~m
chung:
HQ'p tac: La chung
s((c
voi nhau cling VI
chung nay khong q1 th€, rna la bfft
c((
ffi~IC
clkh chung nao cl6.
cong vi~c gi CO S~( gop Slrc VOi nhau, cl6 CO
thE la hcJp tac lao cl9ng giiin clcJn, h<,1p tac trong thoi cl~ti
CUQC
each m~mg cong
nghi~p ho?c h~1p tac trong cac ho<;tt c19ng siin xua't kinh doanh ... T~1c ngu Yi~r
Nam c6 diu : "M9t cay lam chJng nen non, ba cay ch~tm l<;ti nen hon nt:ii cao ".
Day la tich lfiy kinh
nghi~m
phong phu ct'ia 6ng cha ta, chi r6 sltc m<;tnh cua cloan
ke't lai
hop
lai
uhii quye't con•T1::! viec
chun•1::!7 •
• '
•
•
1::!
."
M6i quan h~ giua phan cong lao ct<)ng va hcJp tac: TLr thud sri khai ban cl.1u
ct:'la loai ngtroi, con nguoi hcJp voi nhau thanh b.1y clan ct€ sinh s6ng va ch6ng l~i
thu dfr. Trong qua trlnh sinh s6ng ct6. con ngtroi eta hlnh thanh nhung hlnh thltc ·
hcJp tac hoa clju tien. D€ sinh s6ng, con ngtroi phai phan cong lao cl<)ng: cl~tn 6ng
' lo san ban, clan ba va tre nho hai hrc}m, h
'·
Phan conuo conue viec
. chtra ro ranu
o' cua di lam ra thuoc
. quy~n sd huu cua toan
b<) b9 t(>c. Khi con nguoi b~t ctfiu sii' d~mg cong Cl;l cho vi~c lao c19ng thl nang sua't
lao ct(>ng xa h9i bat ctfiu tang len, cua di lam ra ngay m9t nhi~u va trd .nen du
thua, m9t s6 tu trudng, t9c trudng tlm each cuop doi;lt s6 cua di du thua nay. Do
ct6 lam xa h9i xua't hi~n che' c19 nr huu va phan chi a giai ca'p.'
Chan nuoi tach khoi trong tr9t. lam cho xa h9i phan chia thanh hai nganh
san xua't rieng bi~t. E>i~u ct6 lam cho lao ct9ng trong xa h9i chuy~n djch va phan
5
chia theo hai nganh fiy.
Dti lam
cho nang suf1t lao d<)ng tang len, kh6ng ch1 ffho
phan c6ng lao u<)ng xa h<)i theo hai nganh ua hlnh thanh rna phai bier
SL(
d~mg va
di tien c6ng C9 san xufit ella mlnh sao cho san xufit ngay cang dl(QC nhi~u bon.
Thl't c6ng nghi~p ban d~u chi xufit hi~n nhu la m<)t ye'u tO" ph~1 trong san xufit ciia
xa hOi. san xufit c6ng ql san xufit th6 sd, khi thll c6ng nghi~p tach ra khoi n6ng
nghi~p thl phan c6ng lao dOng xa h<)i Mn hai xufit hi~n. Siin phcfm san xufit ra
n(Yay
cano
nab~
kbac nhall QQ cana
c
e nhi~U tl( nhunu
onoanh
o
e>
e lam Ch0 phan CQno
o lao
d<)ng xa hOi cang sau s~c.
Qua trlnh phat tritin ella phan cong lao cl<)ng, gfin li~n VOi S~( xufit hi~n hlnh
th(rc h
nhang, thong su6t thl h<;1p tc.k nkly sinh nhtr m<)t tfit ye'u dti cli~u boa du<_jc nhfrng
boat
gifra cac nganh
va khu Vl(C
. dong
. . '-'"""
'-'
.
. san xufit khac nhau. N6 nht( chfit ket dinh
cac linh vvc kinh te' va t~w thanh mOt t6ng th€ kinh te' chung, giup cho n~n kinh
te v~n d<)ng va phat tritin clap Crng nhu cdu lien ket, cung c6 l\1i cua con nguoi.
Tinh ta't yeu cua hqp tac bklt nguon tlfnhung c6ng vi~c doi hoi phai c6 S~(
chung
s((C,
lien ket voi nhali moi th~(C hi~n dlf\1C. N~n san xm\t phattritin doi hoi
phai c6 sV hqp tac da d~ng tren cac Jinh vvc, nen cac lo~i hlnh hqp tac cung phat
tritin. Cc.k nha tl( ban bklt d~u nh~n thfiy tinh l(U vi~t cua hqp tck boa trong qua
trlnh.lao cl()ng nen da t~p trung nhung nguoi lao clOng vao mOt noi dti san xufit.
Vi~c t?p trung nhan c6ng nay se lam giam chi phi ~an xua't va nang cao duqc
nang sufit, hi~u qua lao dOng. Cac nha ttr ban san xufit san phcfm dti ban nen hQ
tlm mQi each d~ nang cao nang sufit lao dOng tu cai tien c6ng c~. tang them giO
lam ... va d~c bi~t d6 la thay d6i each thCrc t6 chCrc qua trlnh san xufit. Qua trlnh
san xufit mOt san ph~m se chia lam nhi~u khau va m6i nguoi se dam nh~n mOt
khau trong qua trlnh d6. Di~u nay lam cho san xufit san phktm mang tinh chuyen
m6n hoa cao va vl v?y nang sufit lao d()ng tang len nhanh chong. Dong gop vi
d~li nha't ella n~n san xua't
tl(
ban d6 chfnh Ia bie't v?n dl,lng S~( h
e6ng lao dC)ng vao san xua't. H<;1p tac lltc nay da mang hlnh thai phttc t?p, voi
nhi~u ea'p OQ khae nhau. Vl v?y. m<)t san ph~m hoan eh!nh la S~( hQp tae ct'!a ra'r
nhi~u khau, nhi~u ngu'oi. Ngu'oi lao d<)ng voi ky nang thu~n rhl,le etta mlnh da
dftn d~n mf{r ai S~( linh aC)ng sang r?O Va VO tlnh qua trlnh san xua'r tl( ban aa Jam
thui ch<)t kha nang phar tri€n eth ngLtoi nhan eong. Ngay nay, n~n kinh te' voi
nhi~u nganh ngh~ san xua't da d~ng, khong con b6 h~p trong mC)t mtoe ma da
vLtdn ra khoi ph?m vi Hinh th6 va mang tinh qu6c re'. Vl v~y. h<;1p rae gili'a de
nganh ngh~. khu v~te, quoe gia voi nhau cang tr0 nen tflt yeu. H<;fp rae sau r<)ng,
da d~tng voi nhi~u hlnh th(tc lam cho n~n kinh te ho~1t dC)ng e6 hi~u qua h<1n, de
qu6c gia Xfeh l?i g~n nhau hdn Va (l( 00 t~IO nen S~( gcfn ket l~n nhau trong qua
trlnh phat tri€n.
Kinh
te hQ'p tac:
la m<)t hlnh thlte t6 ehlte kinh te etia thanh phcin kinh te
t~p rh€ elVa rren s~r h<.1p von, h<.1p sac eua de thanh vien rham gia, nh~m nang eao
hi~u qua ho?t d<)ng va l<_ii ich kinh te'. Kinh te h<;1p tac la thu?r ngu dung a€ chi
cac hlnh th(tc hQp tae trong IInh V~(e kinh te. H<_ip tae trong IInh V~(e kinh te ra't da
dC:,tng tl( san xua'r kinh doanh, ciich V~l den tieu th~l san ph~m. Kinh te h<_1p rae c6
nhi~u d~ng tuy rhuC)e vao trlnh OQ t6 ehlfc nhL( : kinh re h<_jp tae ghin don (t6 h<_ip
tac), kinh te h9p tac trlnh de) cao (h<;fp tac xa). Xet v~ phuong di~n ly lu?n thl ba't
e(t hlnh thltc h<;1p tac nao v~ kinh te d~u OL(Qe gQi la kinh te hQp tac. Vl v~y, ta't
ca
de thanh phcin kinh re trong n~n kinh re ct~u ft nhi~u c6 quan h~ voi nhau ne~
ct~ula kinh te h
-
Thanh phc1n kinh te ma chung ta xac ctjnh hi~n nay clu'Qe phan chia elva vao
quan h~ sd huu, kinh te' nha nu'd'c c6 chti sa hliu la nha nu'oc, kinh te ru nhan c6
sd huu la tu' nhan, kinh te r?p th~ c6 chu sd huu la t~p th€ ... Trong each n6i hi~n
nay ta hay dungc1,1m tlt "kinh te hQp tac Va hQp rae xa ., thl kinh te hQp rae clu'Qe
hi€u la nhung t6 h<;1p rae - c6 co ca'u t6 ch(tc clan gian, ct~t trlnh ct(> tha'p - hQp rae
7
xa la kinh te h\ip taco trlnh a(> cao- c6 b(> m<1y t<'~ ch((c ch~t che, co ttt each phap
nhan.
HQ'p hie xa : la t6 chtl'c kinh te do nhung ngttoi t~t nguy<$n g6p vO'n, g6p sttc,
c6 dmg m~tc dfch va l<,1i fch chung thanh l~p nh~m thVc hi<$n tO't hdn vi<$c san
xuat kinh doanh, djch V~l d~ nang cao hi~u qua kinh te. Hc;fp t:k xa la t6 ch(tc c6
co cf1u ch~t che, c6 nt each phap nhan c1ttc;fc nha mtoc bao v<$ quy~n lcji h
nghi~p thu<)C cac thanh phan kinh te khac. Ngoai ra, h
nhftng chinh sach ttu dai khac ct'ta nha mtoc nhhm t~w di~u ki~n h6 trcj cho khu
V~(C kinh te nay phat tri~n. H
y nghTa h6 trcj nhau
. con c6 ch(tc nang xa h<)i, la t6 ch(tc ella c1a so ngttoi dan ngheo,
lam kinh te n6
etta
cac h(> gia
dlnh, ca th~ nen phat tri~n h
CUQC
s6'ng, gop phan aifc l~tc ctmg nha nttoc thVc hi<$n cac
chinh sach xa h()i.
?
A-'
?
,..,
A
,:,)
'
"1.
A'
"
,..,
1. 2 BAN CHAT CUA KINH TE TAP THE MA NONG COT LA KINH TE
H<)P TAC
vA KINH TE H<)P TA.c xA.:
Kinh te t~p th~ c6 th~ t6n t~i va phc.lt tri~n voi nhi~u hlnh thltc khac nhau
. nhtt: t6 h
n~n kinh te thi. trttona
cac loai
e. cua Cclc doan th~ ' cac cona
. o a6n~;
""" .. Tromz:
~'
.
. """" .·
hlnh kinh te' t~p th~ phai ho~t d<)ng.c6 hi~u qua thl moi t6n t~i va phat tri~n. Tuy
nhien, kinh te' t~p th~ khong chi nhiim m~;~c dlch la t6i da hoa lcji nhu~n. rna can
phai hu'ong vao cac ho~t d<)ng nhiim phc.lt huy ti~m nang cua cac thanh vien, t~o
di~u ki~n cho cac thanh vien phat tri~n san xuat kinh doanh, nang cao doi s6ng
va gop phan thuc afiy t6 chuc t~p th~ phat tri~n.
Kinh te' t~p th~ thttong mang tinh chat ciia mot hi~p h<)i, do nhung ngttoi
ctmg nganh ngh~ hoc;ic cling chung mvc dich va nhu du nhtt: san xua't, tieu dung,
h<;Jp tac voi nhau, dmg giup do nhau phc.lt tri~n
'
Kinh te' t?p th~ d~ra tren so huu t~p th~ ciia nhung ngttoi lao ct<)ng, cimg
lao ct<)ng, citng lqi ich, cac chinh sach IOn cltfQC quye't ctjnh tren nguyen
de dan
chti, blnh ct~ng. Kinh te' t~p th€ c6 phat tri€n lanh m~nh hay khong, c6 16i cu6n
c1tr<_1c ct6ng ctao qu~n chung nhan dan lao ct(>ng cttrqc hay khong, c6 phat tri€n
m~nh
me va ctem l~i hi~u qua hay khong chinh Ia vi~c th~fc hi~n clt(QC nhung
m~IC tieu tren. Ngoai vi~c thoa man lQi ich, nhu dn va nguy~n VQng cua cac
th~mh vien, kinh
te t?p th€ dn phai quan tam de'n vi~c tuan thii lu~t phap, bao v~
va phat tri€n l~1i lch c<)ng ct6ng.
Doi voi Cac Mac, khi nghien eCru h
•
r~ng c16 Ia t6 chCrc "c6 phfrn t~m thtr<'1ng", chi Htm l~1i cho ngtroi giau. Ong phe
phan tinh thfin di Itrong I<) li~u cua hc.1p tac xa ·thoi c16. Phong trao nay keu gqi
/
"cai bie'n ·• hoa blnh dfin d~n tung btroc ttr CNTB sang CNXH bhng "h
phong tdo hc.1p tac xa Ia hai nha CNXH kh6ng nrong Ia Charles Fourier ( 17721873) va Robert Owen (1771-1858 ). C. Fourier hlnh dung xa h<)i ttrong 1ai la mOt
c(>ng ct6ng, "nhl'rng t~p th€ lao d<)ng tronga6 tai hoa va nang life cua con ngtroi
cltr<jc b(>c
19
ho~m toan" Robert Owen khi bao v~ va truyen ba ttr ttrong h
hoa lao d(>ng va tieu dung, eta thanh l~p c6ng xa SC:ln xufit va d~H ten la c6ng xa
"h~ti hoa mdi ".C. Mac xem ttr ttrong nay la mo h6 va khong thifc te' vl khong th~
tie'n len CNXH b~ng h~nh thuc hqp tac hmi khi chinh quyen chua thu<)c ve toan
th€ nhan dan lao ct(>ng, Ong nghien eCru hqp tac xa khi ct6 xuat phat tu quan cti~ri1
xem ct6la dong ph~ cua ttr ban, xua't hi~n do nhu
du cua
nhung nguol san xw1t
nho mu6n lien ke't l~i voi nhau d~ c~nh tranh voi nr ban. C.Mac cho r~ng, phai
giin phong trao hqp tac xa voi phorig tdlO giai ph6ng giai cap v6 san, vi rf6 la
hlnh there t6t nhat lien ke't dtrqc nhung giai cap, tang lOp c6 l
(Tuyen ng6n thanh l~p H<)i Lien hi~p C6ng nhan Quae te'). C.M.ac nh~n xet:
y
9
nghia Clla nhii'ng thi nghi~m Xa hQi Vl d~i nay khong th0 danh gia het Ou'QC, cac
XL(dng hQp t<lc Xa XUat hi~n trong di~U ki~n Xa h(>i
c6 cac nha
tl(
tl(
san ch((ng minh khong dn
b~in, con sau cu(>c each m~ng s~p toi, sau khi giai ca'p vo san gi~tnh
Ql(~1C quy~n l~(C chinh tri, chung c6 th0 OL(QC sli' dl,lng a0 t6 ch((c n~n san xuat h
tac xa toan dan.
Cac Mac nghien eCru danh gia ve h<;1p tac xa trong b6i canh xa h(>i chinh tr!
dang ng6n ngang nhii'ng tL( tl(dng
ly
lu~n ve giai cftp, dau tranh giai cap. Ong
danh ph~n nhieu thai gian cho vi~c nghien cuu ban chat ciia h~ th6ng ttr ban chl'1
nghia, tlm con dt(ong giai ph6ng nhan lo<;1i va nhii'ng cu(>c tranh
lu~n
tren bao
gioi a0 bao v~ quan di0m ctia mlnh nen nhii'ng danh gia v~ hQp tac xa con nhi~u
thieu sot va cht(a tMfy het dt1<;1c ti~m nang cth phong trao nay.
Sau khi C.Mac ma't, Ang-Ghen da bfl sung vao nhii'ng lu~n di0m cua C.M;;1c
nhii'ng ctanh gia rat quan trQng ve hlnh th(tc kinh te' moi nay. Nam 1886, Ang~hen con khAn•T
mot
each ro ranu1:> r~nu:
1:> dinh
•
•
1:> khi chuy0n sana
1:> n~n kinh te Conu
• 1:>
1:>
s~in
chl'l nl!hia
ho~tn to~tn ' chunu
ta se phai una1:> duna
rona
rai n~n san xua't hop
'-'
1:>
• 1:>
• 1:>
•
tac xa lam khau trung gia!J. Ro rang, sau khi C.Mac mat,. Ang-ghen tiep t~IC
nghien
c((U v~
mo hlnh hQp tac xa voi
y nghia
to IOn hon Ia dung no lam hlnh
tht.1'c trung gian cho thoi ky qua d(> len CNXH, nhung sau nay Ang-ghen cho
r~ng: C~n cte cho nguoi nong dan suy nghi tren lu6ng cay cua hQ, r~ng khi giai
ca'p vo san gianh OL(QC chinh quyen thl tuy~t d6i khong OL(QC tu'oc OO?t cua nhii'ng
nguoi ti0u n6ng du dt(oi bat
c((
hlnh th(tc gl, nhu' bu(>c phai lam d6i voi chu dat
IOn, nha nu'oc vo san phai b~ng nhii'ng bi~n phap he't sue ty m1, khuyen khich h9,
lien hi~p kinh te cho hQ voi hi~p h(>i rna trong c16 c6 the ngay cang giam bot lao
d(>ng lam thue, nhung hi~p h(>i 00 d~n djn se Chiem Ou'QC da s6 ap dao trong
nhii'ng b(> ph?n ca'u thanh hi~p h(>i san xua't toan xa h(>i va d~t toi quyen l
10
Phat tri~n nt ttt
eta dtta ra Iy
ht~n v~
H<}p rae xa, quan di~m ella Lenin v~ H
tu nam
1918-1920 trong
thoi gian nay, n~n kinh te'lCth mtoc Nga qtc ky kh6 khan. EHft mtoc vua thoat ra
khoi <.:hien tranh. Co s
du c6ng htt hong
n~ng. C6ng nghi~p dlnh clon, n6ng nghi~p mat mtta lien mien lam cho cloi s6ng
elta nhan dan cla kh6 khan nay l~i dmg kh6 khan han, c(>ng voi ttt ban trong mtoc
ca'u ket voi the lVc phan cl(>ng kh6ng ngttng ch6ng pha nha mtoc Nga non tre.
DCtng tntoe tlnh hlnh c16, Lenin eta th~t<.: hi~n mOt lo~t de bi~n phap nhAm
6n
cljnh tlnh hlnh kinh te, xa h(>i trong mtoc thong qua chfnh sach C(>ng siin thoi
chien voi mOt Io~t cac bi~n ph
tu Ii~u
san xuat
Ke ho~ch hoa t~p trung n~n kinh te,
th~tc
hi~n tntng thu ht<1ng th~tc thtta, phan phoi blnh quan ... cac t6 chlrc H<;Jp t
bay gio chi thu~n
tuy
Ht r6 chCtc kinh
re cl'ta
nhftng ngttoi t~r nguy~n ho~t cl(>ng
trong boi dnh kinh te thi tntong, la r6 ch(rc kinh te cl(>c l~p t~t chiu tnkh nhi~m,
rv hoan von, ho~t d(>ng san xuat kinh doanh do cac thanh vien quyet cljnh, nha
mtoc kh6ng can thi~p, vl v~y n6 cltt<;Jc li~t ke vao lm.ti hlnh kinh te ttt ban. Lenin
cla chuy~n her nhii'ng htjp t
hoan roan giai cap tu san ra kh<)i hOi ct'ta cae h<;Jp rae xa. H<;Jp tac xa thoi ky nay
thuan tuf CO tfnh chat kinh te, Ja Jo~i hlnh kinh te (l( ban, kh6ng phu h<;Jp VOi ml:IC
tieu CNXH. Vl v~y. h<;Jp tac xa thoi ky nay bu(>c phai chuy€n sang hlnh thuc
khac, kh6ng con la h<;Jp tac xa mang
chtta nhln tha'y
y nghia
clfch thifc.
d giai
clo~n nay, Lenin
y nghia to IOn cua h<;Jp tac xa trong qua trlnh xay dVng xa h(>i moi.
Giai do~n thl(c hi~n Chfnh sach Kinh te' m6'i (NEP): L~nin nh~n tha'y boi
canh clat
nuoc
cla thay cl6i, khong con trong dnh chie'n tranh. Vl v?y. khong th~
r~p khuon chinh sach trong thoi chien. Lenin chti truong bai bo che cl(> "trung thu
11
ltr
H<;Jp tac xa cling la m(>t lo~i hlnh kinh te Ttr ban nha nuoc dtt<;Jc Lenin danh
gia c6 vai tro nft quan tn;mg trong vi~c t~p h<;Jp quan chung tien len CNXH. H<;Jp
tac xa la t6 chCrc kinh te t~ chu, hq
tim each mua ban kinh doanh sao cho d~t
dt(
kh6i pht,Ic l~i nhung quan h~ kinh ted d!a phtfong va tung Vttng. Vai tro ella h
y nghia
het SlrC quan trqng trong S~( nghi~p each nwng, n6 clt(<}C SU d~tng nhu m(>t hlnh
thLrc hCi'u hi~u cl~ t~p h~1p quan chung nhan cHin. Theo Lenin, h
thon di len CNXH . Lenin cho ding: C1 mroc Nga, vl chinh quyen nha nude da do
giai c·a'p c6ng nhan va n6ng dan nifm. mqi ttr li~u siin xua't cleu do chinh quyen
riha nt(dc n5m, nen tren th~c te chung ta chi c<'>n c6 vi~c cltra n6ng dan vao h<;Jp
tac xa. Khi nong dan cla vao h<;Jp tac xa toi m(>t mlrc dong nha't thl CNXH t~ n6
se clt(QC th~(C hi~n va m(>t khi chung ta cla tthl chL"mg ta dLrng vfrng du<,1c hai chan tren mie'ng cla't CNXH. H<;Jp rae xa ngoai
nghia t?p h<;Jp qufin chung n6 con c6
-
thL"rc cho nhan dan. N6 ket h<;Jp l<;Ji ich
vi~c
y nghia
nang cao trlnh dO van hoa, nh?n
ca nhan va l<;Ji ich t?p th8.
kinh doanh tren thtrong truong se ren
y
luy~n
cho nguoi dan
.
H
nang d(>ng,
tiep thu tri thlrc d~ hoan thanh t6t hon vi~c san xua't kinh doanh, do <16, se g6p
phan nang cao trlnh cl(> van minh cho xa vien n6i rieng va nguoi dan n6i chung.
Traian6p, nguoi c(>ng sv ciia Lenin- m(>t nguoi c6. nhieu c6ng trlnh nghien
CL(U ve n6ng nghi~p. n6ng th6n cho ding: trong giai do~n d~u phat tri~n h<;Jp tac
xa kh6ng c16ng nghia voi vi~c xoa b6 kinh te h(> rna ngu
la
d~ pht,IC Vl,l cho kinh te h(>, giup cho kinh te h(> san xua't CO hi~U qua hon.
H~1p tac xa se ch~ng con
y nghia
gl neu kinh te h(> kh6ng con. Qua qua trlnh
12
nghien <.:lru san xuat nang nghi~p, ong nMn thay r~ng ngtroi nang dan chi nen
h(jp Uic d nhii'ng khau rna ne'u h9 Htm m<)t mlnh se kh6ng mang l<;ti hi~u qua cao
ho~c rat t6n kern. Qua trlnh h<;ip tac cang phat huy hi~u qua khi di~n ra
(j nhii'ng
khau tach rai qua trlnh t~r nhien cua cay tr6ng, v~t nuoi. 6ng chl't tntdng c1j'y
m<;tnh lien ke't h\1p tclc nhii'ng h<) n6ng dan (j d~u vao va d~u ra cua san xuat nhtf
lam dich V~l cung ung gi6ng, V~t tl(, phan bon, tieu th~l san phj'm cho ngttai dan ...
Tu' tu'O'ng
v~ .hQ'p tac xa cua Chii Tjch Hfi Chi Minh: Chl't tich H6 Chi
Minh la ngttoi clAu tien cltta ttt tttdng h\iP t<1c xa vao Vi~t Nam. Trong tac phclm
"Dtrong each m~nh ·• viet nam 1927, sau khi phan tich nhii'ng l<."fi ich cl'ta h(_jp tac
xa ' Nutfoi
nhan manh:
"Tuc
n
b
.
.
•
nhau thanh kh6" va "M<)t diy lam ch~ng nen non, nhi€u cay nh6m l<;ti thanh hon
nui cao. Ly ltt~n hQ'p tac xa c1€u d nhii'ng c1i€u ay". Ngttoi cbn n6i: v€ tinh chat,
hQ'p tac xa Ht t6 chac kinh te xa h<)i, no khac h()i bu6n vl kh6ng thuAn tuy kinh te,
nhttng n6 l<;1i khac h<)i
tu thi~n vl kh6ng thuffn tuy xa h<)i. Cach t6 ch(tc hQ'p tac xa
ph~ii dVa tren nguyen
de
t~t nguy~n. dan chl't, dmg c6 lQ'i va phai eli dffn ttt thap
den cao.
Chinh nho nhii'ng ttf ttfdng tien b() nay rna h<.,1p tac xa d Vi~t Nam da ben r0,
phat tri~n v~ hlnh thanh phong trao ngay
tu cu6i nhung nam 50 clftu nhung nam
60 cua the ky XX. Trong thai ky khang chien ch6ng My CUu
lll(QC,
cung voi kinh
te quoc doanh, kinh te' hQp tac Xii dong Vai tro quan tr9ng trong c6ng
dVng chl't nghia xa h<)i
CLIQC
Xay
a mi€n B~c va chi vi~n cho chien tntang mi€n Nam, gop
ph~n vao stf th~ng lQ'i ciia dan t<)c, thO'ng nhat t6 qu6c. Chu tich H6 Chi Minh rat
quem tam, theo doi phong tdw hQ'p t~c xa, d<)ng vien, khen thudng kip thai nhung
h<;ip tac ·xa di~n hlnh, tien tien, u6n n~n, cli€u chlnh
kiP
thai nhung l~ch l<;1c- cua
cac h<;ip tcic xa ye'u kern ... Nguai da keu g9i n6ng dan, th<;i thu c6ng dn ki~m xay
dun
tac xa • yeu du cac cap ' cac ncranh
·phai nana
cao bcriac na6
. oa hdp
.
::::
b
e. xa hoi
. chu
nghTa cho cac xa vien. Ngay 11511969, chl't tich H6 Chi Minh vie't IOi gioi thi~u:
13
"Di~u I~ tom t.it rth h~1p t
th~tr sv quy~n lam cht.i t~p th~ ella xa vien ... Vl v~y xa vien va can b9 phai ban
b~c dan chu d€ hi€u cho ro va lam cho dung. Ttt ntdng cua Chl'1 T!ch H6 Chi
Minh v~ h(1p tar xa dtt
anhung di€m can biin sau:
tat ytu klzaclz quan ciia \'an d~ lu;p tdc hod
-Do yeu du ella qua trlnh san xuftt: Trong "Thtf gll'i di~n chl't n6ng gia Vi~t
Nam ·•. Bac vie't "Nang cHin ta giau thl mtck ta giau. Nong nghi~p mto~ ta th!nh
thl nude ta th!nh. Nong dan muon giau, nong nghi~p mu6n th!nh thl dn c6 h(,'fp
tar xa" mtoc ta Ia mOt mtor nong nghi~p I~tc h~u, nang suat tha'p ne'u khong t6
chltc ngt(
<.:lta nhan dan ''Nhung ngttoi san xufit dn phiii t6 chltc thanh t~p
c1oan, h
-Do yeu du nanu0 cao d(Ji sonlr0 nonu0 dan-. Phiii t6 ch(fr cho nona0 dan tham 0tria
vao h<;1p tac xa d€ kich thich tinh thfin thi dua, tang gia san xuat, lam cho toan
dan tham 0uia mat
tran
s::"in xuU:t "Tntoc he't ta dn nhan
ro muc
dich cua viec
t6
.
.
.
.
.
chCtc h<;1p tac xa la gl'? Lad~ di thi~n doi song nong dan, lam cho nong dan du<;1c
a'm no, ~~nh khoe, dtf<:Jr hqc t?p, lam cho dan gia-u, nuoc m~tnh ... "
-Do yeu du tie't ki~m: "Muon an qua phai tr6ng cay. Muon
an
\.~.
no mclic am, doi
song cai thi~n. dn phai tang gia san xuat, th~c hanh tie't ki~m. phai t6 chuc quan
ly h
giai cap cong nh~in phai lien minh va cling co du
rna cac '='uiai cap khon!!'-' doan ke't thl
• ::; chu nghia xa hoi
•
c:;:,
ch.ic chlln se tha't b~i. H
14
minh nay ''B~n. co. trung nong tntac da doan ket danh du6i th~tc dan, danh a6
dja chti va da tbJng l<;ii thl nay pbai ctmg nhau di vao con dttong h<;ip rae boa tien
len chti nghTa xa hc)i"
v~ cdc buac tiell luinh lu;p tcic fwd:
-H<;ip rae boa phiii bJt d~u ttt tha'p de'n eao, tu t6 a6i e6ng ghin don, de'n t6 b<;ip
rae. len h<;ip rae xa b~c tha'p, sau c16 mOi tie'n len h<;ip tac xa b?c cao"Xay d~tng tot
phong trao a6i cong (J kh5p m9i noi va tren ccf sd c16 se xay dVng bcJp rae xa nQ.u,g
ngbi~p ttt rhap len cao."
Phuong clulm, nguyen tdc lu;p tcic lwei:
-Kb6ng eh(.ly theo so ltt<;ing: Bac cbo ding phat tri~n phong tdlO h<;ip rae xa (J cac
dja pbttong pbiii chu tr9ng eba't ltt<;ing, kh6ng nen cb'.lY tbeo so ltt<;ing rna hi~u
qua kern. Hc;fp rae xa phai lam eho tbu nh?p ngttoi dan tang len, lam eho eut)c
s.ong d~y dl't hon, ottng vl phong trao rna phe:1t tri~n hcjp rae xa r~m rt), kh6ng xua't
ph
c6 va
phat tri~n phong trao a6i c6ng va hc;fp rae xa phai chu trQng cha't
lt!
-Cck nauyen
t~c hop
t:k: Cac n~uyen
t~c. c16 la tu nouyen
dan chu ' blnh d~ng.
t:l
•
0
l:>
•
,
'""
0
Phai cl~ cho n6ng dan tha'y ich lcji Clta hcjp tac xa rna t~( nguy~n gia nb~p, kh6ng
ep bt.ic)c. "T6 chuc t6 a6i c6ng, h<;ip tac xa la phai t~t nguy~n, ngbia la tuyen
truy~n, ghii thich ai muon vao th1 vao, kb6ng phai nJmc5 nguoi ta vao ", " ... da
VaO hc)i th} bat ky gop nhi€u, gop It, V~lO tfl(OC, VaO SaU, ai ciing b}nh O~ng nbl(
nhau ".
Tam diim v~ nhiem
V{l
cua h(lp tac xii:
Trong tbu gtti f)'.li ht)i h<;ip tac xa va dc)i san xua't n6ng nghi~p tien tien vung
d6ng bilng mi€n Biic, Bac da a€ ra tam nhi~m v~ ci.ia h<;ip tac xa dn lam d~ tdf
rh~mb mc)t h<;ip rae xa tien rien:
15
1-Xa vien gi;:lc ng0 sau s~c
v€: giai ca'p. c6 tinh
th~n lam chu, c6 tLf nrdng XHCN
dut khoat, r5 rang. N('>i b<) phai doan ke't cMt che, thtfOng yeu, giup do I~n nhau.
M6i can b9 va xa vien phai thi dua th~(C hi~n kh~u hi~u ··dn ki~m xay d\(ng h
2-Xa vien dem het nang lvc va nhi~t tlnh tham gia lao d('>ng trong h
ca tr6ng tr_qt, chan nuoi va ngh€: ph~!.
3-Lam t6t vi~c di tie'n ky thu~t va xay dvng bt(OC d~u C<5 sd v~t cha't, ky thu~t.
.D~c bi~t, tnfoc m~t dn chu y b6n khau: nuoc, phan, dn, gi6ng.
4-Tai chfnh etta h
d(>ng.
5-Lam t6t nghia V~l d6i voi nha mroc, g6p ph~n da-c lVc vao cong nghi~p hmi
XHCN mfoc nha.
6-Chi b('> phai dtr
7-Ph~t nu la m(>t lvc ltr
8-Can b('> phai gudng m~u, chi cong YO tl(, dn ki~m liem chinh, het long vi dan,
thvc h~mh dan chu, lam trQn cong vi~c. tham gia lao d(>ng, luon luon ren luy~n
l~p
truong, tl(tl(dng
Q(;lO
due each m~ng, di sau VaO nghi~p Vl,l ky thu?t.
Vai tro, trdch nhi?m etta nong dan trong qua trlnh lu;p tdc hod:
-C~n ki~m xay d~rng h
xa phai du
a kha-p m9i ndi,
til cac dja phudng de'n thon x6m. Mu6n
J()
nhtr v~y phai "dn ki~m" d6 xay dVng h(fp tac xa. "Muon hcjp tac xa phat tri6n
va ct'tng co tot, dn luon ghi nho va ra strc th~rc hit;n kh~u hi~u: dn kit;m xay
cl~rng
hcjp rae xa. Khong nen c6
hi~n
nr(fng lam cham cai Vl(On rieng ct'ta mlnh
hc1n la ru(>ng cua hcjp rae xa, vl nhu the' la khong "dn" doi voi h<;Jp tac xa; khong
hoi m(>t ti la co quqt linh dlnh, m6 bo lien hoan, vl nhtr the' la khong ·· kit;m ·•.
Ti0n cua h(fp rae xa chi nen dung vao vit;c gl c6 l(fi ich thie't thVc cho hcjp t:k
xa ''.
-Doan ke't giup do l~n nhau: Xa vien co do~m ke't giup do l~n nhau thl h(fp tac xa
moi
ho~tt
d<)ng c6 hit;u qui\. Phiii xem hc}p rae xa nhtr la ngoi nha cua mlnh, coi nr
lit;u san xuat nhtr la ct'ia mlnh, tir d6 c6
y th((c tn!ch nhit;m do'i vOi hc.1p tac xa.
Vft/1 dJ tanh d(w va quan If lu;p tcic xii :
-Phiii ch?t che: ''Can be) phai doan ke't cMt che, c16ng Him nhat trf, phan khdi
th~rc hit;n: c
-Ban quan tr!: Nhit;m vv ct'ta ban quiin tr! la Utm the' nao cho h<.:1p tac xa phat
tri6n du<;Jc san xuat... Can be) quan tri phai dan chu, tranh quan lieu mt$nh lt$nh,
lam vit;c gl cung phai ban ky voi xa vien ....,
-Chi be) Dang: Chi be) E>iing phai tich c~rc tuyen truy~n, v~n d<)ng· nhfm dan tham
gia hcjp tac xa thay dtr<;Jc l<;Ji ich cua h<;Jp tac xa rna tV nguyt$n gia nh~p "D6 lanh
dqo to't, cac d6ng chi bi tht( va uy vien, cac d6ng chi chu tich cac cap tu dnh de'n .
xa cfin phai th~rc
sv tham gia
vao m(>t t6 d6i cong ho~c m(>t h<;Jp tac xa nong
nghit$p, phai lao d()ng th~rc sv d6 rut ra kinh nghit$m va ph6 bie'n kinh nghit$m ".
Tom l~i, qua nhfrng phan tich tren, chu tich H6 Chi Minh da k.h&ng dtnh
nhftng van d~ co ban v~ xay dl{ng va phat tri6n h<;Jp tac hoa (j m(>t nuoc. nong
nghi~p.
sv dn thie't phai h<;Jp tac hoa ciia nang dan, nguyen t~c tV nguyt$n khi gia
nh?p h<;Jp tac xa, phat tri6n hcjp tac xa khong chu quan tuy tit$n rna phai can clr
vao tlnh hlnh th~rc te' cua san xuat, xuat phat tu l<;Ji ich cua nguoi dan. Phai c6
f. i.i ~.U ,~ ~. ,c:·:.··L.;':\ :; ·: :·.1·:~·~· ·~ ~ : ;-~ ~~~
I
1
.
'f'..:__·~n---:~~:~~.f~:::"·J
t~~·=~--·~-~-~1.J..2.£JX
17
nhling bt(OC di phtl hcjp voi ho~m canh nhan dan, phai phcH huy
Ol(QC
tinh thftn
Hun chl'1 cl'1a nutroi dan· phai c6 str h'inh dao ciia ttl ch(tc Dang. ph~ii c6 str di~u
i:;)
'
•
•
4,..'
0
h~tnh ctia bQ may quan ly c6 hi<$u qua. Nhung quan di6m d6 ella Ngtroi la S~(
quan tri<$t nhung ttt tttdng cua nhung nha kinh di€n Mac-xit, t6ng ket, due rut
kinh nghi<$m ttr mtoc ngoai va v~n d~mg vao tlnh hlnh C~l th€ 0 Vi<$t Nam. Nhung
ttr tttdng d6 van con gia tri to IOn trong boi canh hi~n nay va la co sd cho chung
ta v?n d~mg trong vi~c d~ ra nhung gi~ii phap phat tri6n hcjp tac xa trong hi~n tl;li
va tltong lai.
Nh?n th(tc dung dan ttt tttong cua chl'1 nghia Mac-Lenin va nr tttdng Ho
Chi Minh v~ HcJp tac xa. Lu~t h<:Jp tac xa eta dtt<:Jc th6ng qua
a Vi~t nam
(nam
1996) va Lu?t HcJp tac xa sli'a a6i (nam 2003 ), xac djnh: " HTX la t6 chac kinh te
t~r chu do nhung ngtroi lao d()ng c6 nhu du va l<_ii ich chung, t~r nguy~n ctmg gop
von,. g6p sac l?p ra theo guy d!nh ctia phap lu~t a6 phat huy sac m~lllh ella t~p
th€ va cua tung xa vien nh~m giup nhau thVc hi~n c6 hi~u qua hon cac ho~t d()ng
san xua't, kinh doanh, d!ch v~ va cai thi~n doi song, g6p phan phat tri€n kinh te
xa h()i Clla dat mroc ". Cac nguyen de ttl chltc HTX bao gom:
·-nt nguy?n ra nh{tp vel nit ra khoi HTX: mQi c6ng dan Vi~t Nam c6 du di~u ki~n
theo quy djnh. cua lu~t nay, tan thanh di€u l~nh HTX a€u c6 th6 trd thanh xa
vi en HTX, xa vi en c6 quy~n ra khoi HTX thea· quy d!nh cl'1a di€u 1~ HTX. Nhtr
v?y :'i~c gia nh~p HTX la hoan toan do sV tV nguy~n cua nhung nguoi lao d()ng,
tuy~t doi khong Ql(QC ap d~ng nhung bi~n phap go ep, ap O~t.
-Qudn
ly dan c/u{
va binh dling: a€ dam bao quy€n lam chu ,thtfc
sv cua xa vien
thl can phai thtfc hi~n day du nguyen tac qm1n ly dan chu, blnh d~ng, nhung va
a€ lan trong san xua't kinh doanh cua HTX phai ducjc d<,ti h()i xa vien thong qua
theo hlnh thtrc bi€u quyet m()t ngtroi la m()r phieu bau, xa vien HTX c6 quy€n
tham gia qwin ly, ki6m tra giam sat HTX va c6 quy€n ngang nhau trong bi6u
IX
-T~r clziu trcich nlzi¢m vel dmg co lqi: HTX r~r chju tnkh nhi~m v~ ket qua ho<_lt
d(>ng san XUat kinh doanh, d!eh V~l, t~( quyet d!nh V~ phan phO'i thu nh~p, dam
bao HTX va xa vien ci:mg c6 l<;ii.
-Cizia Wi bao ddm ke't lu;p lqi ich ciia xa l'ien l'(l
Sf(
plzat triln ctla HTX: sau khi
th~rc hien cac nghia vv d6i voi Nha mtoe, m(>t phfrn Uii dtr~ie ehia theo v6n gop va
eong SUC dong gop CUa Xa vien, phjn con h.li chia theo ffiUC dQ
St(
d~mg d!ch V~l
cth HTX do d?i h(>i xa vien quyet djnh.
-Hr;p tac xc7 phat trie'n c()ng d6ng: xa vien phili phat huy tinh thUn t?p th~, nang
eao y thlrc h<.1p tac trong h<;ip tae xa va trong e(>ng d6ng xa h(>i, h<;fp tac giua eae
h<;ip tae xa voi nhau 0 trong va ngoai mroc theo quy djnh cua phap lu?t.
Vi~c thlfe hi~n dung de nguyen tile va t6 ch(te va quiin ly cua HTX tren day, Ia
tieu chi quan tn.mg cth cac lo<_1i hlnh kinh te HTX dich thlfe. Th~rc ti~n phong trao
kinh te t~p th~ i.~ mtoe ta c1a ehtrng minh rAng, vi~c thlfc hien nghiem ng~t cac
nguyen tae tren Ia van d~ then ehot c6 lien guan den phuong htrong phat tri~n
lanh m~nh eua kinh te t?p th~. den
sv thanh b<_li cua phong trao kinh te t?p th~.
Nghj quyet HN nghj Ifin thtr nam Ban Chap Hanh Trung Vong E>ang khoa
IX da xae c1jnh H<;fp tac xa do cae thanh vien bao g6m d th€ nhan va phap nhan
(nguoi lao d(>ng, h(> gia dlnh, trang tr~Ii. doanh nghi~p nhCS va vita ... ) d ngttoi c6
it v6n va nguoi co nhi~u v6n, co th~ gop sue va g6p von c6 phan xay dVng nen
tren ~o si~ ton tr~mg de nguyen tile tV nguy~n, blnh d~ng, cung co l
kh6ng c6 hi~u qua, d~ h6 tr<;f eho cae thanh vien phat tri~n. H<;ip tae xa khong t?p
th~ hoa mQi tl( li~U san Xllat CUa cac thanh vien, rna dlfa tren S<) hli'u t?p thti Va SO
huu cua die th~mh vien.
Sa .hli'u t?p th~ bao g6m cac lo?i guy khong chia, tai san
truac day du<;ic giao l?i cho t?p th€' sii' dvng lam tai san khong chia, nhung tai san
do qua trlnh tich luy cua h<;ip tac xa ti;lO nen. T6 chuc ho~t d(>ng cua h<;ip tac xa
19
kht>ng b! gidi h~n quy mo. linh V~(C va d!a ban (trL( m(>t
s6 ITnh
V~(C co guy dinh
rieng). HQp tac xa hoan toan chi'! d(>ng trong IInh V~(C san xua't, kinh doanh va t~(
chiu tnkh nhiem trong ccJ che' thi tnrong,
lien doanh, lien ke't voi cac don vi
u
•
0
'-'
•
0
thu(>c m9i thanh phfin kinh te'. Phan bi~t ro chuc nang quan ly cl'ta Ban quan tr!,
voi chac nang di~u hanh ciia chu nhi~m. Chi'! nhi~m c6 th€' Et
xa vien ho~c ngu'oi
ngoai hQp tac xa do ban quan tr! thue. Hlnh th(rc phan phoi trong hQp tac xa vua
theo lao d(>ng vera theo von c6 phfin va theo mac d<) tham gia d!ch V~l. HQp tac xa
ho~t c1(>ng la'y l9i fch kinh te' lam chfnh, bao g6m lQi fch ci.ia cac thanh vien va lQi
fch cth t?p th~. d6ng thoi coi· trqng h!i fch xa h<)i. Mo hlnh h<;1p tac xa linh ho?t,
da d~ng v~ hlnh th((c, phu hQp voi d~c di€'m cua tung vung, tung nganh, voi
nhi~u trlnh c1(> tCr thap de'n cao, tu Utm d!ch v~1 d~u vao, dfru ra ph~1c vv cho ho~t
d(mg san XUat, kinh doanh CUa cac thanh vien de'n mCJ mang nganh ngh~, Vl(C1n
len kinh doanh t6ng hQp va hlnh thanh dtr(/c cac doanh nghi~p cua hQp tac xa, tL(
hQp tac xa phat tri~n thanh cac lien hi~p h<;fp t
v oi
nhfrng d~c tru'ng cd ban neu tren, h~1p tac 'xa ki~u moi hoan toan khac
vdi mo hlnh h<;Jp tac xa ki~u eli dt((k: xfty dVng trong thoi ky Ke' hoC;tch hoa t?p
trung bao cap truoc day, c6 d~c trung Ht t?p th~ hoa toan b(> tu' li~u san xuat,
khong thua nh?n vai tro cua kinh te' h0, phl't nMn vai tro cua ·kinh te' hang hoa, t6
ch((c va hoe;tt d(>ng theo dja gioi hanh chlnh, t6 chuc san xuat t?p th€', t?p trung,
phan. phoi theo ngay cong lao d<)ng, thifc hi~n qua nhi~u trach nhi~m xa h<)i, mo
hlnh h<;Jp tac xa du'QC ap d~mg may moe, d?p khuon cho tat
ca cac vCmg trong ca
nu'OC khong tfnh de'n d~c di~m Cl,l th~ cua tung vung.
M6 hlnh h<;fp tac xa ki€u moi cling khac voi cong ty c6 phfin. Hqp tac xa
do de th~mh vien tV nguy~n t?p hqp. lien ket l?i d€' cung kinh doanh hoij.c h6 trnhau kinh doanh. M6i thanh vien tham gia du gop it hay nhi~u v6n d~u blnh
dang voi nhau trong quyet d!nh cac van d~ chung cua hQp tac xa voi nguyen t
20
ph~n do cac nha d~u tu' dltng ra thanh I?p, t6 ch((c th~tc hi~n Ia'y rn1,1c tieu la l<;1i
nhu?n. thfmh vi en tharn gia ( cac c6 dong) chi co quy~n tharn gia quyet djnh cac
va'n d~ cua c6ng ty theo rnltc d9 gop v6n (nguyen Hie d6i v6n). C6ng ty c6 ph~n
phan ph6i theo ty 1~ v6n gop, con h<;1p tac xa thl vua phan ph6i theo ty I~ g6p
v6n, VUa phan ph6i theo lao d(>ng va
in((C
dQ tharn gia cac djch VI,!.
M~c dt) co nhung d~c tntng chung, nhttng rn6 hlnh q1 th€ cl'1a cac h<;1p t
xa ki€u rnoi l<.ti het SltC phong phu, da d<.tng phu hQp VOi d~c di~rn, di~U ki~n Cl,l
th~ cua tung vung, titng nganh ngh€, linh vvc.
Kinh te t?p th€ rna nong c6t la cac h
ch(tc kinh te, nhung nguoi tharn gia cac t6 chltc h<;1p tac xa kh6ng chi don thu~n
vl l<;fi ich cua
ca nhan rnlnh,
rna con co y th(tc tv giac gia nh?p vao rn9t t6 chltc
gillp do nhau, bao v~ quy~n lchen ep ci'1a cac doanh nghi~p IOn. Quan h~ giua cac thanh vien trong h<;1p tac xa
kh6ng chi don thugn la quan h~ cua nhung ngttoi gop v6n, gop sac Htrn an, rna
COn la quan h~ doan ket, tltdng trQ ella nhftng ngu'oi CO ctmg rnt,IC dich Va ly tl(Cfng
xay dl,(ng rn9t xa h9i
gi~m
dc;p, theo djnh httong XHCN.
1.3 TINH TAT YEU KHACH QUAN PHAI PHAT TRIEN KINH TE T!P
R
'
'
,
"'
A
?
. "·
THE TRONG THOI KY QUA DQ LEN CNXH (j VI:.::T NAM:
. Kinh te t~p th€ rna nong cot la de t6 chltc kinh te h<;Jp tac va HTX, voi
tfnh cha't la m(>t ph<_tm tru kinh te khach quan ra doi va phat tri~n cling voi sv
phat tri~n cua n~n kinh te hang hoa va kinh te th! trltong, n6 phan anh rn(>t buoc
tie'n trong
sv phat tri~n cua Ivc ltt<;1ng san xua't, khi phan c6ng lao d(>ng va cac
lo<_ti hlnh san xuat kinh doanh ngay rang phat tri€n, thl cac hlnh thuc kinh te h
dvng la san phffrn chu quan cua con ngu'oi tren cd sCi nh~n thltc va v?n dl,lng cac
quy lu?t kinh te khach quan.
21
Trong nen kinh te' thj tntong, nhung ngttoi it v6n nhtt: n6ng dan, th<,1 thu
c6ng, dan ngheo thanh thj ... kh6ng th~ tV mlnh giai quye't dtt(jc nhung kho khan
v€ v6n, ky thu~t. quan ly, th! tntong ... ct~ 6n ctjnh san xua't kinh doanh, vi~c lam,
ctoi s6ng va ct~t hi~u qua kinh te' cao. Ne'u gop v6n vao vao cac c6ng ty, xi
nghi~p, VOi s6 v6n ft oi, thll<,1i tUC c6 ph.1n
Ol(QC
chia cling kh6ng dang bao nhieu,
hdn nua con co nhi€u rui ro rna ban than kh6ng ki~m soat ctu(_1c. Vl v?y each t6t
nha't la dmg nhau hc;5p tac gop v6n lam an, ctoan ke't tttdng tr<,1, giup cto nhau, m6i
nguoi gop v6n tuy theo kha nang, m~1c ctich chinh kh6ng phai Ia chia H'ii, rna chu
ye'u t~o ctieu ki~n
ctE
khai thac tiem nang cua titng tha~h vien, phat huy strc
m~nh cua t?p th€, ct6ng thoi khai thac cac ngu6n v6n va cac cti€u ki~n thu~n lqi
khac cl€cimg nhau phat tri€n, nang cao m(tc s6ng va thu nh~p. Ngoai ra, ho~t
. cl()ng siin xuat kinh doanh
Ci:'ia
nhung nguoi san xufit nho chi ct()c I?p mOt each
tttong. ctoi, h9 lu6n I~ thu(>c nhiiutong vi~c ctoi pho voi thien nhien, trong vi~c ap
d1,1ng tie'n bQ khoa hQC ky thu~t c6ng ngh~, trong Vi~c cung cap cac d!ch V~l san
xua't.. .. tren khia c~nh nay, r6 rang
sv h
tac d~mg.
Nhung linh vvc rna HTX ho~t ct()ng t6t, co th6 h6 trq rat nhieu so voi lam
an rieng le, ca the nhtt: md r()ng thj truong va cac ctja cti&m tieu thl,l san phim,
Cling ca'p cac djch Vl,l phl,IC V~l cho san XUat, giG' gia ch6ng ep gia, n~m b~t nhanh
chong cac thong tin thj tntong, cltta nhttng tie'n bQ ky thu?t c6ng ngh~ moi vao
trong san xuat, tlm kie'm cac ngu6n tai chinh ct€ md r()ng san xuat .... Nhu du hqp
tac mang tinh khach quan, nhung kh6ng phai ngttoi nao cling nhan th(tc ctuqc va
tin tl(dng vao sue m~nh cua t~p th&, nhat la trong thoi gian truoc clay chung ta cla
co nhung buoc eli, t6 ch& va thifc hi~n m6 hlnh kinh te' t?p chua phu hqp, c16ng
thai voi tam ly cua nguoi san xua't nho,
ca th€ tu cto eta lam h~n che' sv phat tri€n
CUa kinh te' t;1ip th€. do v?y ne'u thie'u S~( tuyen truy€n, OQOg vien, giao dl,IC Va
23
nhlfng nhan to tich qtc eli tien phong, thie'u SJ! h6 trc,1 ella nha
nL(OC,
thl cac t6
chuc kinh te' t?p thti se khong th€ phat tri€n
Doi voi Vi~t Nam Ngh! quye't D~i hOi E>ang toan quoc I~n thtt IX da xac
djnh Ia xay dJ!ng n€n kinh te' thj tntong djnh httong XHCN phai "phat tri€n san
xua't, kinh doanh cua mqi thanh ph~n kinh te', voi cac hlnh th((c sd huu khac
nhau" "kinh te' t~p th€ phat tri~n voi nhi€u hlnh th(tc hQp tac da d~ng, trong d6
hop
th€ n ouay can()"
. tac xa la non()"
o cot ' ki~h te' nha mtoc dm e()" voi kinh te' tap
.
o trd
thanh n~n tang vung ch~c cua n€n kinh te' quoc dan". Phat tri€n kinh te' h
voi san xua't hang hoa IOn, clap ling yeu du cua qua trlnh cong nghi~p hoa, hi~n
.
-
d?i hoa. Kinh te' h<;1p tac va h<;1p tac xa Ht hlnh thttc mang tfnh chat xa hOi hoa, la
nhan to quan trQng dG xay dJ!ng xa hQi cong b~ng, dan chu, van minh, giao dl,lc
y
th((c phat triGn cOng d6ng, la hlnh th(tc t6 chile kinh te' quan trQng d€ ngttoi lao
cl()ng, h<) xa vien tie'p nh~n Sl/ h6 trc,-J ci.'Ia Nha mtoc, lien ke't voi cac cloanh nghi~p
thuOc cac thanh ph~n kinh te', thJ!c hi~n lien minh cong nong. cJ nuoc ta~ nhat Ia
a
cac vung nong thon, voi qua trlnh phat tritin kinh te' hang hoa, nong clan ngay
cang c6 nhu du phat triGn de lo<,ti hlnh kinh te' h<;1p tac tu tha'p den cao, tu cac t6
hQp tac den hQ'p tac xaHtm djch V~l d~u vao, dau ra ph~IC Vl,l san xuatnong nghi~p
ct:'Ia cac hO gia dlnh va trang tr<,ti. E>~c bi~t iJ nhung noi c6 xi nghi~p che bien
nona0 san ' nona0 dan naay
cang co nhu du t6 chile hop
tac xa d~ tao
thuan
loi
cho
0
.
.
.
.
vi~c hQp d6ng cung ling nong san cho doanh nghi~p va tiep thu
sv h6 trQ, giup do
cua cac doanh nghi~p v~ von va ky thu?t. E>en nay, ngoai so hQp tac xa eli
chuy~n d6i c6 hi~u qua. da c6 hang tram ngan t6 hQ'p tac voi nhi€u ten gQi khac
nhau va hang ngan hqp tac xa moi ra doi mOt each tl! nguy~n. Di€u do cho thay
nhu cftu phat tri~n cac hl.nh thuc kinh te hQp tac gian don da thJ!C SJ! ph6 bien va
blic
XUC,
nhu du va di€u ki~n d~ phat triGn hqp ta.f xa cling ngay cang chin mucii
I'
d nhi~u noi. C6 Cl1 sd dG d~t bao r~ng cung voi s~t pMt tri€n cua n€n kinh te thi
24
