Doi moi cong tac soan bai

Đổi mới công tác soạn bài một trong những biện
pháp nhằm nâng cao chất lợng giảng dạy
I. Lý do chọn đề tài
Việc thiết kế và trình bày giáo án là một trong những kĩ năng quan trọng của ngời
giáo viên bao gồm việc xác định nội dung, rèn luyện kĩ năng cho học sinh trong tiết dạy
đồng thời xác định rõ những thao tác dạy học cơ bản của một tiết lên lớp nhằm chuyển
tải đúng đủ về nội dung và kĩ năng đợc định ra
Với tinh thần đổi mới PPDH thì thực chất của việc soạn bài là việc lập kế hoạch tổ
chức và điều khiển các hoạt động dạy học trong một số tiết học nhằm đạt mục tiêu đã đề
ra. Soạn bài là sự thiết kế tạo dựng các hoạt động một cách nhịp nhàng giữa thầy và trò.
Trong đó thầy đóng vai trò định hớng, tổ chức và điều khiển quá trình dạy học trên lớp,
còn trò họt động một cách chủ động theo hớng dẫn của thầy để tự chiếm lĩnh tri thức một
cách nhẹ nhàng thoải mái, không áp đặt các hoạt động cần đợc thiết kế tạo dựng liên tiếp,
có mối quan hệ lô gíc chặt chẻ theo chủ định.
Thiết kế một bài dạy cần phải đợc căn cứ vào mục đích, mục tiêu dạy học, vào dặc
điểm của học sinh, tính chất của môn học và những đièu kiện vật chất cóthể sử dụng đợc.
Việc thiết kế bài học đúng đắn làm cho việc dạy hôcs định hớng rõ ràng, hiệu quả
cao hơn vì nó giúp cho giáo viên những vấn đề sau đây:
- Giáo viên hiểu cặn kẻ những nội dung, kiến thức và kĩ năng nào cần hình thành,
cần rèn luyện cho học sinh theo đối tợng của lớp mình.
- Chủ động, linh hoạt tiến hành các hoạt động một cách rõ ràng giáo viên có niềm
tin vào công việc của mình đang tiến hành, chủ động xử lí các tình huống nảy sinh trong
tiết học.
Nh vậy, công tác soạn bài có tầm quan trọng đặc biệt, nó quyết định sự thành công
hay thất bại của một tiết lên lớp nó định hớng hành động cho ngời giáo viên, do vậy
không đợc xem thờng, qua loa, máy móc, xa rời thực tế điều kiện cơ sở vật chất, đối tợng
học sinh của lớp mình phụ trách. Với nhận thức trên tôi đã lựa chọn đề tài này mong
muỗn từng bớc nâng cao hiệu quả của một tiết dạy.
II. Thực trạng của soạn bài trong những năm qua.
Những năm gần đây, toàn ngành giáo dục nói chung và ngành g9iáo dục Quảng
Ninh nói riêng đã dấy lên phong trào đổi mới phơng pháp dạy học bằng sự chỉ đạo của

ngành nên công tác chuẩn bị bài dạy của giáo viên đã có nhiều tiến bộ, xuát hiện nhiều
bài soạn có chát lợng phần lớn giáo viên khi soạn bài đã chú trọng việc xác định những
nội dung, kiến thức trọng tâm cần hình thành cho học sinh định rõ những hoạt động của
thầy và trò nhờ đó mà chất lợng dạy học ngày càng ổn định và nâng cao.
- Tuy vậy, qua dự giờ và trao đổi với các bạn đồng nghệp tôi nhận thấy công tác soạn
bài vẫn còn một số tồn tại nhát định xuất phát từ nhận thức không đúng về tầm quan trọng
của việc soạn bài lên lớp, một số đồng chí giáo còn cho rằng giáo án chỉ là hình thức, là
giàn ý ngôn ngữ nói trong 45, nh vậy giáo án chỉ là cấu trúc nội dung củ một giờ lên lớp.
Họ ghi lại tóm tắt nội dung của sách giáo khoa rồi thêm vào một số câu hỏi để hỏi học
sinh. Một số giáo viên thì chỉ ghi lại quy trìnhhoặc tiến trình của một tiết lên lớp và cho
rằng nội dung đã có sách giáo khoa còn đây là cách soạn gọn. Nh vậy có hai khuynh hớng
trên đều cha lột tả đợc bản chất của giáo án là bản thiết kế tổ chức giờ học với cách soạn
nh vậy thì những tiết dạy của họ học sinh sẽ hết sức thụ động, gioá viên chỉ sử dụng một
số học sinh làm thay cho cả lớp. Giờ học sẽ không nhẹ nhàng tự nhiên và hiệu quả không
cao. Thậm chí nhiều gioá viên cha nằm đợc cách thức tỏ chức các qui trình dạy học theo
đờng hớng giao tiếp. Không biết cách động viên khích lệ nhiều em tham gia vào hoạt
động học tập nh vậy làm cho không khí lớp học buồn tẻ . Trong thiết kế giáo án cũng nh
trong dạy học giáo viên cha thể hiện vai trò tổ chức hớng dẫn của mình cha phát huy vai
trò chủ động tích cực của học sinh.thực tế là giáo viên làm việc quá nhiều trong khi học
sinh tiếp thu bài thụ động không chịu suy nghĩ và luyện tập. Đặc biệt với bộ môn Toán là
bộ môn tơng đối khó so với bộ môn khác là một trong những môn học giúp học sinh phát
triển t duy nhng nếu giáo viên chỉ soạn và dạy theo hình thức thuyết trình không để cho
học sinh thảo luận làm việc giao tiếp với nhau băng nhiều hình thc nh nhóm ..... thì nó sẽ
ảnh hởng rất lớn kết quả học tập của học sinh . Từ thực trạng đó tôi nhận thấy rằng việc
dạy và học cần phải có sự đổi mới nhất định và kịp thời mà khâu đàu tiên đóng vai trò
quan trọng góp phần vào sự thành công của bài dạy là khâu chuẩn bị và thiết kế cho tiết
lên lớp. Mỗi bài dạy đợc thiết kế lô gíc, chu đáo, phù hợp với đặc trng môn học cũng nh
đối tợng học sinh sẽc phát huy tối đa vai trò chủ thể tích cực, chủ động sáng tạo của học
sinh. Với nhận thức đó tôi xin đợc nêu ra một số giải pháp nâng cao chất lợng soạn bài
nhằm nâng cao hiệu quả tiết dạy.

III. Những giải pháp
1. Nâng cao nhận thức:
- Việc soạn bài, thực hiện tiết dạy trên lớp và chỉ đạo học sinh tự học là 3 công việc
của ngời giáo viên liên quan đến một tiết dạy học. Nhìn một cách khái quát để có một tiết
dạy tốt cần thực hiện cả ba khâu này. Muốn vậy, đòi hỏi ngời giáo viên phải có những kĩ
năng thực hiện những thao tác dạy học. Từ việc xác định đúng đắn quan trọng về công tác
soạn bài sự thành bại một tiết lên lớp, hiệu quả của việc dạy học phụ thuộc rất lớn công
tác chuẩn bị soạn bài của ngời gioá viên. Do vậy, hơn ai hết ngời giáo viên phải nhận thức
đúng đắn về việc soạn bài, đặc biệt là xu thế đổi mới phơng pháp dạy học hiên nay đây là
việc làm đầu tiên hết sức quan trọng vì giáo viên là chủ thể của việc dạy học.
2. Nắm vững mục tiêu bài dạy:
- Trớc hết để thực hiện việc đổi mới thiết kế cho bài dạy ngời giáo viên phải nắm
bắt đợc mục tiêu bài dạy bởi mục tiêu bài dạy chính là cái cốt lõi, cái đích để giáo viên v-
ơn tới trong quá trình dạy học. Phải nghên cứu kĩ thấu đáo nội dung kirns thức bài học ở
tài liệu SGK và các tài liệu khác liên quan. Giáo viên nhất định phải soát xét mục tiêu bài
học nhằm giúp học sinh nắm đợc kiến thức kĩ năng cơ bản, cần thiết vận dụng vào thực
tiển.
3. Định hớng mẫu bài soạn:
a) Đối với giáo viên:
- Để giúp giáo viên trình bày trang giáo án ngắn gọn nhng đầ đủ các yêu cầu củ
một giờ học bài soạn nên chia thành 2 cột cơ bản là : Hoạt dộng của thầy trò , kiến thức
càn ghi bảng nhằm giúp cho giáo viên định hớng rõ hơn trong khi thiết kế bài soạn.
Thông qua nội dung bài học giáo viên phải nêu bật dợc kiến thức nào phải hình thành cho
học sinh kĩ năng nào cần phải rèn luyện cho học sinh thông qua ví dụ hay bài tập nào
- Về phơng pháp hình thành và tổ chức lớp học giáo án phải nêu đợc hình thức dạy
học thầy làm gì, trò làm gì
- Về dụng cụ dạy học bài soạn phải thể hiện đợc giáo viên và học sinh cần chuẩn bị
những dụng cụ gì và thời điểm sử dụng để giúp học sinh dễ nắm bắt kiến thức cũng nh
thuận lợi cho việc hình thành kiến thức. Ngoài ra giáo viên còn tự thiết kế một số phơng
tiện phục vụ tiết dạy tuỳ thuộc vào nội dung, yêu cầu của bài học căn cứ vào tài liệu học

tập giáo viên lựa chọn phơng tiện trực quan khác nhau nhằm tạo hứng thú cho học sinh.
b) Với học sinh:
- Đối với học sinh cần cho các em chuẩn bị các đò dùng học tập cần thiết, tạo tâm
lí thoải mái trớc khi vào bài đây là bớc khá quan trọng trong quá trình thao tác thiết kế bài
soạn. Vì vậy công việc chuẩn bị phải đợc thực hiện chu đáo để quá trình học tập đạt hiêu
quả cao.
- Khâu tiếp theo là tiến hành hoạt động tạo hứng thú học tập cho học sinh trớc khi
vào bài mới .
c) Dạy bài mới
- Đây chính là khâu tổ chức hoạt động trọng tâm của bài học. Dựa vào mục tiêu bài
học, điều kiện và đối tợng học sinh giáo viên lựa chọn các phơng pháp đặc trng phù hợp
với thiết kế bài soạn giáo viên phải cụ thể từng bớc dạy.
4. Công tác bồi dỡng
- Ngoài nỗ lức phấn đấu của mỗi giáo viên nhà trờng còn tổ chức các chuyên đề về
sự cần thiết cần đổi mới cách soạn, cách thể hiện trong giáo án các yêu cầu của một bài
soạn theo yêu cầu công tác đổi mới đó là bài soạn phải thể hiện mục đích, nhiệm vụ, nọi
dung, phơng pháp, phơng tiện và các điều kiện dạy học cụ thể
- Tổ chức thao giảng các chuyên đề chọn giáo viên, chọn bài điể hình để dạy thể
hiện, yêu cầu tất cả các giáo viên phải nghiên cứu SGK đồng thời xác định mục đích bài
dạy mức đọ yêu cầu về kiến thức, kĩ năng. Những phơng tiện cần thiết , xác định nhơững
hoạt động cần tổ chức nhằm đạt mục đích của tiết dạy học. Trong đó cần l u ý các hoạt
động phải phù hợp, lô gíc với nội dung kiến thớc sao cho hấp dẫn dễ lôi cuốn đợc sự chú ý
của học sinh. Thông qua việc soạn bài điển hình thao giảng chuyên đề giáo viên có thể
nắm đợc cách soạn theo hớng đổi mới.
IV. kết quả đạt đợc.
Qua nghên cứu lý luận dạy học và thực hành giảng dạy ở nhiều lớp khác nhau với
thiết kế bài dạy nh trên kết quả mang lại cho tôi thấy:
- Phân định đợc các hoạt động của thầy, của trò và kiến thức ghi bảng. Nhìn vào
giáo án xác định đợc kĩ năng cần đạt của bài học
- Học sinh dễ dàng nắm bắt đợc nội dung bài học trên cơ sở đó vân dụng vào thực

tiển tốt.
- Việc phân loại đối tợng học sinh hoạt động theo những mức độ rõ hơn đã tạo đợc
niềm tin cho tất cả học sinh trong lớp để các em có thể hoạt động t duuy tích cực hơn.
- Nhờ làm tốt công tác soạn bài mà chất lợng học sinh của lớp đã đựat đợc kết quả
khá cao.
V. Kết luận chung.
Qua giảng dạy giáo viên cần tận tâm với bài dạy cố gắng tìm tòi, suy nghĩ, đầu t
thiết kế để thiết kế một bài dạy lô gíc, chu đáo phù hợp với từng kiểu bài, từng đối tợng
học sinh. Đồng thời sử dụng linh hoạt các phơng pháp dạy học , tổ chức tốt cho học sinh
khám phá và chiểm lĩnh nội dung bài học các em nắm sau sắc, chắc chắn kiến thức học
sinh sẽ tự tin vào chính mình đặc biệt là những học sinh yếu kém không bi quan tự ti
trong giờ học.
Đổi mới thiết kế bài soạn trong dạy học không phải là yếu tố quyết định hoàn toàn
đến sự thành công của bài dạy mà còn tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau nh: Việc thể
hioên, dẫn dắt của giáo viên, khả năng tiếp thu bài của học sinh ......... Nhng rõ ràng là nó
hết sức quan trọng và cần thiết để nâng cao hiệu quả dạy học hiện nay.
Tóm lại soạn bài là mắt xích qua trọng của kĩ năng dạy học. Nó quyết định sự thành công
của một tiết dạy học đồng thời nó quyết định đến chất lợng và hiệu quả đào tạo. Đòi hỏi
mỗi giáo viên phải có nhận thức đúng đắn về tầmquan trọng của công tác soan bài. Do
vậy phải thờng xuyên cải tiến đổi mới côngtác soạn bài có hiệu quả.
Tôi rất tâm đắc đề tài này và vân dụng có hiệu quả song trong quá trình thực hiện không
tránh khỏi những khiếm khuyết. Rất mong đợc sự góp ý của các anh chị đồng nghệp để
bản thân tôi thêm kinh nghiệm nhằm nâng cao nhất lợng giảng dạy bộ môn.
Vạn ninh, ngày 14 tháng 4 năm 2008
Ngời vit