Đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn như thế nào

đổi mới phơng pháp dạy học môn ngữ văn
và những yêu cầu đối với giáo viên
Để đáp ứng ngày càng cao với yêu cầu của ngành giáo dục tập trung
mọi điều kiện để thực hiện thật tốt việc dạy và học chơng trình sách giáo
khoa mới, nâng cao chất lợng giáo dục toàn diện. Môn Ngữ văn - một môn
học hớng con ngời vơn tới chân thiện mỹ, để giảng dạy môn ngữ văn đợc
tốt, gắn với đổi mới nội dung sách giáo khoa mới hiện nay đòi hỏi phải đổi
mới phơng pháp dạy học.
Dạy môn Ngữ văn theo quan điểm tích hợp song ngời giáo viên đứng
lớp phải biết thực hiện mọi yêu cầu một cách linh hoạt, sáng tạo, đó là luôn
suy nghĩ về mục tiêu của bộ môn Ngữ văn nói chung để tìm ra những yếu tố
đồng quy giữa ba phân môn tích hợp trong từng thời điểm theo từng vấn đề.
Phải phát huy tính tích cực chủ động của học sinh, giáo viên là ngời hớng
dẫn tổ chức cho học sinh chủ động phát hiện và giải quyết vấn đề giúp học
sinh đợc suy nghĩ nhiều hơn, các em có thể tự đánh giá kết quả học tập của
mình, của bạn.
Khi tiến hành đổi mới phơng pháp dạy học văn ở trờng theo định hớng
trên, mỗi giáo viên cần chú ý tới hai khía cạnh sau:
+ Đổi mới phơng pháp dạy học văn không có nghĩa là phải từ bỏ tất cả
phơng pháp dạy học truyền thống và thay thế bằng phơng pháp dạy học
mới.
+ Cũng không phải là chỉ cải tiến các phơng pháp dạy học hiện có mà
không vận dụng các phơng pháp dạy học mới vào giờ văn, vấn đề là vận
dụng các phơng pháp sao cho linh hoạt phát huy đợc sự chủ động tích cực
học tập môn Ngữ văn của tất cả các đối tợng (giỏi, khá, trung bình, yếu)
nhằm nâng cao hiệu quả giờ học.
Vậy cần hiểu rõ đợc phơng pháp dạy học là gì ? Phơng pháp dạy học là
cách tổ chức hớng dẫn thởng thức khám phá tác phẩm văn học nhằm đạt
hiệu quả chất lợng cao.
Ví dụ: Phơng pháp đọc sáng tạo: Là trực cảm, cảm thụ tác phẩm qua
trực giác cha phân tích, thể hiện năng lực thẩm mỹ. Đọc diễn cảm một

biện pháp cần thiết cho hầu hết các giờ dạy học tác phẩm văn chơng. Đọc
diễn cảm trớc hết phải là đọc đúng, phát âm đúng chuẩn về từ, câu sau đó
- 1 -
đến vần nhịp và giọng điệu của câu văn, gây ấn tợng sâu sắc cho ngời nghe,
gợi cho họ những tình cảm, những liên tởng, tái tạo sáng tạo. Đọc diễn cảm
tức là đọc cho vang nhạc sáng hình, làm sống lại tiếng nói, hình tợng
nhân vật của nhà văn, làm thức dậy toàn bộ thế giới nghệ thuật. Đọc văn
bản: Sống chết mặc bay của Phạm Duy Tốn có thể hình dung đợc cảnh hộ
đê, hình tợng tên quan phụ mẫu là một điển hình: Đi hộ đê - đi đánh bài,
nguy cơ đê vỡ, dân lo cứu đê cực khổ, nhất là lúc quan sung sớng nhất vì
ván bài to (vì thông tôm).
- Trong phơng pháp đọc sáng tạo có thể là đọc kể: Có thể đọc trớc giờ,
trong giờ, sau giờ Sau đó là ph ơng pháp gợi tìm, phơng pháp tái hiện, ph-
ơng pháp nghiên cứu.
Ngoài ra có thể kết hợp thuyết trình, bình giảng, phân tích, nêu vấn đề,
đàm thoại đều có thể và cần thiết đ ợc sử dụng sao cho đúng lúc, đúng chỗ
có hiệu quả cao nhất, phát huy đợc sự tích cực học tập của học sinh. Phải
chú trọng vào những đặc trng riêng của môn văn trong nhà trờng, mức độ
cung cấp kiến thức, nội dung kiến thức, các kỹ năng văn học cần rèn luyện,
những phẩm chất nhân văn cần bồi dỡng cho học sinh và đặc biệt là năng
lực văn học, đặc điểm tâm lí tiếp nhận văn học của học sinh.
Đổi mới phơng pháp dạy học nhằm tích cực hoá hoạt động học tập văn
của học sinh đợc thể hiện nhất quán qua các hoạt động dạy và học.
nhà văn nhà giáo
học sinh
Mối quan hệ biện chứng tác động qua lại tơng tác đa chiều.
- Khi tiến hành đổi mới phơng pháp dạy học môn Ngữ văn, vai trò của
giáo viên quan trọng và nặng nề hơn, chứ không đơn giản là truyền thụ một
chiều kiến thức tới học sinh. Điều quan trọng nhất là phải khơi dậy đợc sự
tích cực học tập môn Ngữ văn của học sinh, tạo cho các em có nhu cầu tự

giác học tập ngữ văn. Tất nhiên sự tự giác này có thể bắt đầu từ sự ép buộc
của giáo viên nh bắt các em phải nghe, đọc, làm bài tập rồi chính từ sự ép
buộc này, giáo viên bằng tri thức và nghệ thuật s phạm tạo ra sự hứng thú
say mê của các em tới văn học. Một giọng đọc nhẹ nhàng, âm hởng vừa
phải giàu tình cảm thể hiện đúng vai (phù hợp với t tởng, tình cảm trong tác
phẩm) của giáo viên văn, có thể tác động đến việc hình thành những cảm
xúc, tình cảm, những ấn tợng tích cực ở học sinh. Có những nội dung văn
- 2 -
học đợc truyền đến học sinh qua lối thuyết giảng đầy cảm hứng của giáo
viên và thức dậy trong các em những xúc cảm tích cực.
Dạy văn có nghĩa là phải biến tác phẩm của tác giả thành tác phẩm của
mỗi ngời học, kết quả của việc dạy văn là tạo ra ở mỗi học sinh những rung
động, cảm thông, hiểu biết về t tởng, tình cảm của nhà văn thể hiện trong
tác phẩm, phải phân tích lí giải đánh giá đợc những t tởng, tình cảm đó. Do
vậy trong dạy học văn phải rất tôn trọng tính cá nhân, tránh o ép, đặt sự
cảm, hiểu văn của ngời này tới ngời khác. Cách dạy học văn trớc đây cha
thực chú trọng tới năng lực cảm thụ văn học cũng nh khả năng tái tạo hình
tợng văn học cũng nh khả năng tái tạo hình tợng văn học ở mỗi cá nhân học
sinh và do đó cha tạo ra đợc ở các em niềm say mê tìm hiểu, khám phá th-
ởng thức các giá trị văn học. Cách dạy nh thế cha đúng với bản chất của
việc dạy học văn. Phơng pháp dạy học văn mới yêu cầu mỗi giờ văn thực sự
trở thành những giờ các em trực tiếp hứng thú tích cực tìm hiểu các giá trị
văn học đồng cảm, thấu hiểu nó bằng chính tâm hồn, tình cảm của mình.
Hơn thế nữa, các em phải chủ động tìm đến sách vở, tài liệu có liên quan
đến các nội dung văn học chính khoá để làm giàu hơn với tri thức văn học
của mình.
- Một điểm khác khi tiến hành giờ văn phải tạo cho học sinh lớp mình
thói quen có nhu cầu bộc lộ những suy nghĩ, hiểu biết của mình qua các
hoạt động thảo luận, trao đổi với thầy, với bạn những hoạt động nghe, ghi
chép nghĩ phải đ ợc bộc lộc bằng ngôn ngữ nói hoặc viết. Đây là một hoạt

động của học sinh mà giáo viên văn phải dày công tạo dựng mới có thể trở
thành một phản xạ quen thuộc của mỗi học sinh. Giáo viên phải là ngời biết
nghe và điều chỉnh nhận thức, tình cảm của các em cho đúng hớng, đáp ứng
đợc mục đích, yêu cầu đã đặt ra trong mỗi bài học.
Để đáp ứng đợc các yêu cầu trên, mỗi giáo viên phải thực sự có tâm
huyết với nghề nghiệp, không yêu nghề nhng không thấy mình có nhu cầu
trau dồi tri thức, năng lực văn học, không có nhu cầu rèn luyện kỹ năng
nghiệp vụ s phạm để mỗi giờ văn bên cạnh việc đạt các yêu cầu mục đích
đã đề ra phải thực sự mang lại niềm say mê, hứng khởi cho cả giáo viên và
học sinh.
Dạy văn không chỉ có dạy ngôn ngữ, còn có một mục tiêu cơ bản hơn,
là xây dựng và bồi dỡng ý thức ngôn từ, ngôn từ là chìa khoá cho tất cả.
Nhiệm vụ cốt yếu của giảng văn là giảng nghĩa và phát hiện (sáng tạo)
những ý nghĩa sâu xa bất ngờ của bài văn, sự đối lập giữa nghĩa và ý nghĩa
- 3 -
đặc biệt quan trọng đối với công tác giảng văn không nên coi thờng công
tác giảng nghĩa. Hiểu đợc kỹ càng thấu đáo nghĩa của từ là một nguồn
khoái cảm trí tuệ là một công việc đặc biệt lí thú.
Học sinh của ta thờng hiểu từ một cách lớt phớt sinh ra thói quen dùng
từ bừa phứa và nói ba láp, cần xây dựng cho các em ý thức tìm hiểu nghĩa
của từ, bất kỳ từ nào ?
Dạy học văn trớc hết phải dạy cái hay, cái đẹp mang chất văn để cho
con ngời sống đẹp mang chất con ngời, có văn hoá, đáp ứng yêu càu của đất
nớc trong sự nghiệp đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất n-
ớc góp phần thực hiện mục đích chiến lợc giáo dục của Đảng là Nâng cao
dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dỡng nhân tài./.
- 4 -