Miền trung giải quyết mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển xã hội (2013) dương bá phượng

MIEN TRUNG GIAI QUYET MÓI QUAN HE GIÙ A
TÀNG TRl/ÒTVG KINH TÉ VÓI PHÀT TRIÉN XÀ HÒI
•

Duang Bà Phugng

Vùng Trung Bò Viél Nam bao góm 14 tinh, Ihành, tu Thanh Hóa dén Bình
Thuàn; trong nhùng nàm qua, eùng vói eà nude, trong càe chièn lugc va ké hoach
phàl trién kinh té - xà boi eùa mình, càe dia phuong trong vùng, ludn quan làm
dén sy kèt hgp chat che giùa thùe day tàng trudng kinh tè vdi vice phàl trien càe
iTnh vye vàn hda - xà boi. Ben canh nhùng thành tyu dal duge, eùng edn ed nhùng
Idn lai, khiém khuyèt, càn trd Idi sy phàl trién ben vGng. Bài viél tàp trung phàn
tieh, dành già khài quàt ve sy kèt hgp giGa tàng trudng kinh té vdi phàl trién xà
hdi trong mudi nàm qua eùa mièn Trung va nhùng vàn de dal ra càn giài quyél
trong thdi gian tói.
L Ve tàng truóng kinh té eùa mién Trung giai doan 2001 - 2011
Già tri Idng san phàm (GDP) theo già thye tè eùa miln Trung nàm 2000 là
56.976,5 ty dóng, nàm 2001 lén Idi 65.161 ty dóng, din nàm 2003 dal 85.409,6 tv
dóng, nàm 2005 lén Idi 121.990 ty dóng, nàm 2007 là 175.866,9 ty dóng, din nàm
2009 dal Idi 273.201,6 ty ddng va nàm 2011 là 424.580 ty dóng. NIU so sành vdi loàn
qude thì nàm 2000 vùng Trung bd chièm ty trgng 12,90%), nam 2001 chilm 13,54%,
nàm 2003 chilm 13,92%; nàm 2005 chilm 14,54%, nàm 2007 chilm 15,38%, nàm
2009 chièm 16,48% va nàm 2011 là 16,75%; nhìn chung ed xu hudng tàng dàn vi ty
trgng (xeni bang 1).

TS., Vièn trudng Vién Phàl trién ben virng vùng Trung Bó.

344


MIÈN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI OUAN HE...

Bang 1: Già tri tóng san phàm (già thuc té) eùa mièn Trung
giai doan 2000 - 2011
Dan vi • Ty dóng
Chi tièu
Tóng GDP
Ty le %/cà nude
GDP N-L-Ngu
Ty le %/eà nuóe
GDP CN-XD
Ty le %/eà nuóe
GDP Dich vu
Ty le %/eà nude

2000

2001

2003

56976,5 65161,0 85409,6
13,92

2007

2009

2011

121990,0 175866,9 273201,6 424580,0

14,54

15,38

16,48

16,75

33981,6

46020,6

65107,9

71766,2

19,31

19,79

18,77

12,85

15033,1 17579,3 25858,1

41867,5

62257,2

97260,1

166424,4

9,58

12,16

13,12

14,57

16,10

20068,4 24608,0 31872,1

46140,9

67589,1

13,24

14,46

15,47

12,90

13,54

2005

21875,1 22973,7 27679,4
20,19

9,27

11,73

20,54

20,02

10,68

13,68

100203,3 157148,9
15,55

16,67

Nguòn: Nién giàm thòng ké eùa càe tinh mién Trung, loàn quòc va tinh loàn eùa
tàc già.
Già tri san phàm tàng thém (GDP) eùa khu vye nóng - làm - ngu nghiép mién
Tnng nàm 2000 là 21.875,1 ty dóng, nàm 2001 dal 22.973,7 ty dóng, nàm 2003 là
27.579,4 ty dóng, nàm 2005 dal 33.981,6 ty dóng, nàm 2009 lén Idi 65.107,9 ty
ddrg va nàm 2011 là 71.766,2 ty ddng (chièm ty trgng trén dudi 20% eùa eà nude);
eùa khu vye cdng nghiép - xày dyng nàm 2000 là 15.033,1 ty dóng, nàm 2003 lén
25.858,1 ty dóng, nàm 2005 dat 41.867,5 ty dóng, nàm 2009 lén Idi 97.260,1 ty

ddrg va nàm 2011 dal 166.424,4 ty ddng (chièm ty trgng so vdi loàn jqudc tàng dàn,
tu chilm 9,27% lén Idi chilm 16,10%); eùa khu vye dich vy nàm 2000 là 20.068,4
ty dóng, nàm 2003 lén Idi 31.872,1 ty ddng, nàm 2005 dal 46.140,9 ty dóng, nàm
20(9 dal Idi 100.203,3 ty dóng va nàm 2011 là 157.148,9 ty dóng; eùng chilm ty
trgng so vdi eà nude tàng dàn , tu ehiém 11,73% lén dén 16,67% (bang 1).
Nèu tinh theo già so sành nàm 1994, thì tdng già In san phàm eùa mién Trung
nàn 2000 là 43.379,2 ty dóng, nàm 2001 dal 47.157,7 ty dóng, nàm 2003 lén Idi
57.244,8 ty dóng, nàm 2005 dal 70.611,8 ty dóng, nàm 2007 là 87.561 ty ddng,
nàn 2009 dal Idi 107.479 ty dóng va nàm 2011 là 135.904 ty dóng. NIU SO sành
toài vùng Trung bd vdi eà nude, thì nàm 2000 ehiém ty trgng 15,85%; nàm 2001 là
16.12%, nàm 2003 lén 17,02%, nàm 2005 chilm 17,97%, nàm 2007 là 18,98%,
345


VIÉT NAM HOC - KY YÉU HÓI THÀO QUÓC TÉ LÀN THlT T U

nàm 2009 chièm 20,81% va nàm 2011 là 23,27%; nhìn chung ed chilu hudng già
tàng khà manh (bang 2).
Già tri san phàm tàng thém (GDP) theo già so sành nàm 1994 eùa khu virc
ndng - làm - ngu nghiép mién Trung nàm 2000 là 16.488,4 ty dóng, nàm 2001 là
17.247,7 ty dóng, nàm 2003 lén 19.172,1 ty dóng, nàm 2005 dat 20.382,6 ty dóng,
nàm 2007 là 22.654,6 ty dóng, nàm 2009 lén 24.428,9 ty dóng va nàm 2011 là
26.314.2 ty ddng (chièm ty trgng tu 25 - 28% eùa loàn qude); eùa khu vye cdng
nghiép - xày dyng nàm 2000 là 10.780 ty ddng, nàm 2001 là 12.489 ty ddng, nàm
2003 dal 17.154,1 ty dóng, nàm 2005 lén Idi 24.031,8 ty dóng, nam 2007 là
31.793.3 ty dóng, nàm 2009 dat 41.355,6 ty dóng va nàm 2011 là 47.945,6 ty dóng
(ty trgng so vói loàn quòc, tàng lù ehiém 11,12% lén Idi 21,18%); eùa khu vye dich
vu nàm 2000 là 16.110,8 ty dóng, nàm 2001 là 17.421 ty dóng, nàm 2003 lén
20.918,6 ty dóng, nàm 2005 dal 25.747,4 ty dóng, nàm 2007 lén 33.113,1 ty dÓng,
nàm 2009 dal Idi 41.694,5 ty ddng va nàm 2011 là 52.266,3 ty ddng, ty trgng so vdi

loàn qude tàng tu chièm 14,25% lén Idi 21,51 % (bang 2).
Bang 2: Già tri tóng san phàm eùa mien Trung (già 1994) giai doan 2000 - 2011
Dan vi: Ty dóng
Chi tièu

2000

2001

2003

43379,2

47157,7

57244,8

Ty le %/cà nude

15,85

16,12

17,02

GDPN-L-Ngir

16488,4

17247,7

19172,1

Ty le %/eà nude

25,88

26,29

27,07

10780,0

12489,0

17154,1

11,12

11,67

13,26

16110,8

17421,0

20918,6

14,25

14,53

15,38

Tóng GDP

GDP CN-XD
Ty le "/o/cà nude
GDP Dich vu
Ty le %/cà nude

2005

2007

2009

2011

70611,8 87561,0 107479,0 135904,0
17,97

18,98

20832,6 22654,6
27,09

27,39

24031,8 31793,3
15,22

16,55

25747,4 33113,1
16,27

17,75

20,81

23,27

24428,9

26314,2

27,71

27,93

41355,6

47945,6

19,25

19,42

41694,5

52266,3

19,52

21,51

Nguon: Nién giàm thòng ké eùa càe finh mién Trung, loàn quòc va tinh loàn eùa
tàe già.
Thdi ky 2001 - 2011 tdc dd tàng trudng kinh tè eùa mién Trung khà cao, vdi
tdc do tàng trudng bình quàn là 10,94%/nam; cao hon tdc dd tàng trudng bình quan
chung eùa eà nude (giai doan 2001 - 2011 eùa loàn qude chi dat ed 7,14%/nàm).
Khu vye ndng - làm - ngu nghiép ed tdc do tàng trudng bình quàn bang nàm eùa eà
thdi ky dat 4,23%/nàm. Khu vye cdng nghiép - xày dyng tàng khà cao, bình quàn
346


MIÈN TRUNG GIÀ! QUYÉT MÓI QUAN HE..

dal 16,53%/nàm, trong dd nàm 2005 tàng cao nhit, Idi 18,69%. Khu vye dich vu
tàng bình quàn 11,58%/nam; trong dd nàm 2007 tàng cao nhàt, Idi 14,1% (bang 3).
Bang 3: Toc do tàng trudng va chuyén dich co* càu kinh te eùa mién Trung
thòi ky 2001 - 2011
Dan vi: %
Tàng bq

Chi tiéu

2001

2003

2005

2007

2009

2011

Toc dò tàng long GDP
eùa loàn quòc

6,89

7,34

8,44

8,46

5,32

5,89

7,14

Toc dò tàng long GDP

8,71

10,38

11,00

11,55

10,27

11,95

10,94

Toc dò tàng N-L-Ngu

4,40

5,03

2,48

2,78

3,28

4,50

4,23

Toc dò tàng CN-XD

15,85

17,45

18,69

15,82

13,72

17,93

16,53

Toc dò tàng Dich vu

8,13

9,82

11,70

14,10

11,53

13,44

11,58

Ty trong N-L-Ngu/T.sò

35,26

32,41

27,86

26,17

24,80

23,80

-

Ty trgng CN-XD/T.só

26,98

30,28

34,32

35,40

37,04

35,14

-

Ty trpng Dich vu/T.só

37,76

37,32

37,82

38,43

38,16

41,06

-

2001-2011

Nguón: Nién giàm thòng ké eùa càe tinh mién Trung, loàn quòc va tinh loàn
eùa tàc già.
Ca càu kinh tè eùa mién Trung con khà lac bau va tdc do chuyén dich theo
hudng cdng nghiép hda, hién dai hda edn cham chap. Khu vye ndng - làm - ngu
nghiép hién (nàm 2011) vàn edn chièm»ty trgng Idi 23,8%, khu vye cdng nghiép - xày
dyng ehiém ed 35,14% va khu vye dich vy eùng chi chièm ed 41,06% trong tdng già
tri san phim xà boi loàn vùng. Nèu nhu khu vye ndng - làm - ngu nghiép nàm 2001
chilm ty trgng là 35,26% va chilm 27,86% vào nàm 2005, thì dén nàm 2007 edn

chilm Idi 26,17% va dén nàm 2011 vàn edn ehiém 23,8%. Khu vye cdng nghiép va
xày dyng nàm 2001 chièm 26,98% trong tóng già tri san phim xà boi loàn vùng, dén
nàm 2005 ehiém 34,32%, din nàm 2007 chi chilm ed 35,40% va din nàm 2011 eùng
ehi chilm ty trgng 35,14% (tàng 0,72% so vdi 2005 va giàm 0,26% so vdi nàm
2007). Khu vye dich vu nàm 2001 chilm ty trgng 37,76%, nhung dén nàm 2005 eùng
chi chilm ed 37,82%), nàm 2007 chilm 38,43%), din nam 2009 giàm xuóng con
chièm ed 38,16% va nàm 2011 eùng ehi chièm ed 41,06% trong tdng già tri san phàm
347


VIÉT NAM HOC - KY YÉU HQI THÀO QUÓC TÉ LÀN THÙ TU
xà hdi toàn vùng (bang 3). Trong khi dd, co ciu kinh ti eùa loàn quóc nàm 2001 ed ty
le tuong ùng eùa 3 khu vye là 23,24%; 38,13%; 38,63%; eùa nàm 2005 là 20,97%;
41,02%; 38,01% va eùa nàm 2011 là 22,02%; 40,79%; 37,19%.
Chat lugng tàng trudng kinh tè gàn day mdi duge quan làm chù y trén pham
vi bình dién quóc già va d tùng dia phuong, don vi. Trong thdi ky 2001 - 2011,
GDP bình quàn dàu ngudi bang nàm eùa miln Trung diu ed sy tàng trudng khà.
Nàm 2001 GDP bình quàn diu ngudi eùa miln Trung là 3,52 fiiéu dóng, nàm 2003
dal 4,5 Iriéu dóng, nàm 2005 lén 6,56 triéu dóng, nàm 2007 là 9,39 Iriéu dóng. nàm
2009 dal Idi 13,94 Iriéu dóng va nàm 2011 lén Idi 20,4 triéu dóng. Tuy nhìén, nèu
so vdi mùc GDP bình quàn dàu ngudi eùa toàn quóc mdi ehi bing tu 57,52% din
72,19%, màc dù ty le này ed chiéu hudng già tàng khà (bang 4).
Nàng suàt lao ddng bình quàn bang nàm eùa mién Trung thdi gian qua eùng ed
sy tàng lén dàng kl. Nàm 2001 nàng suit lao ddng bình quàn toàn vùng dat 7,66
triéu ddng/ngudi, nàm 2003 là 9,4 triéu dóng, nàm 2005 dal 12,73 triéu dóng, nàm
2007 lén 17,57 triéu dóng, nàm 2009 dat 25,32 triéu dóng/ngudi va nàm 2011 lén
Idi 38,11 triéu ddng (bang 4). Song, so vdi mùc bình quàn eùa loàn qude thì Ihip
hon nhièu (khoàng 60 - 85%), màc dù vi nhGng nàm sau ed sy ihu hep khoàng
càch dàng kl.
Bang 4: Mot so chi tièu ve chat lugng tàng truóng eùa mién Trung

thdi ky 2001-2011
Chi tiéu

2001

2003

2005

2006

2007

2009

GDP/nguòi/nàm (Ir.d)

3,52

4,50

6,56

7,85

9,39

13,94 20,40

Ty le %/cà nude

57,52

59,37

64,38

67,15

69,15

72,19 70,83

Nàng suàt lao dòng (ir.d/'nguòi)

7,66

9,40

12,73

15,00

17,57 25,32

Ty le %/cà nude

60.75 61,92

64,88

67,72

69,45

72,88 84,31

He so ICOR (làn)

3,40

4,32

3,40

5,86

6,99

5,86

5,64

Vón diu tu/GDP (%)

20,87

22,43

28,01

28,51

30,65

35,27

37,77

Tylé dóng góp vón vàotangGDP(%) 114,02 82,53

78,35

75,58

79,81

67,06

65,12

Tyiédóng góp LD vào tàng GDP(%) 14,65

11,56

12,28

9,43

11,08

17,62

15,23

Tylédóng góp TFP vàotàngGDP(%) -28,67

5,91

9,37

14,99

9,11

15,32

20,67

Dóng góp vòn vào diém%tàng GDP

9,93

8,57

8,62

8,44

9,21

6,96

8,87

Dóng góp LD vào diém%làng GDP

1,28

1,20

1,35

1,05

1,28

1,83

2,10

Dóng góp TFP vàodiém%olàng GDP -2,50

0,61

1,03

1,68

1,06

1,48

2,98

2011

38,1 i

Nguón: Nién giàm thòng ké eùa càe tinh miln Trung, toàn quòc va tinh toàn
eùa tàc già.
348


MIÈN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN HE...

Dóng góp vào tàng trudng kinh té (tdc dd tàng GDP) bang nàm eùa mién
Trung trong giai doan 2001 - 2011 chù yéu do sy ddng gdp eùa yéu td vdn (tàng dàu
tu ^ dn, tàng lai san ed dinh) va yéu td lao ddng; edn ddng gdp eùa nhàn td nàng suàt
tdng hgp (TFP) khdng dàng ké, iham chi ed nàm edn thàm hut (ddng gdp con sd
àm). Nàm 2001, ty trgng ddng gdp eùa yéu td tàng vdn vào tdc dd tàng GDP chièm
Idi 114,02%; trong khi dd, ty trgng ddng gdp eùa yéu td tàng lao ddng là 14,65%;
va ly trong ddng gdp eùa TFP là -28,67%. Dén nàm 2005, ty trgng ddng gdp eùa
yéu td tàng vdn vào tdc do tàng GDP eùa mièn Trung là 78,35%; ty trgng ddng gdp
eùa ylu td tàng lao ddng là 12,28% va ty trgng ddng gdp eùa TFP là 9,37%. Nàm
2011, ty trgng ddng gdp eùa yéu td tàng vdn vào tdc dd tàng GDP eùa mién Trung
chièm 65,12%; ty trgng ddng gdp eùa yéu td tàng lao ddng vào tdc do tàng GDP là
15,23%; va ly trgng ddng gdp eùa TFP tàng lén ehiém Idi 20,67% . Nèu tinh sy
ddng gdp eùa càe yéu td theo dièm % tàng trudng GDP, thì nàm 2001 ddng gdp eùa
càe yéu td vdn, lao ddng, TFP làn lugt là: 9,93; 1,28; -2,50; nàm 2005 con sd tuong

ùng là: 8,62; 1,35; 1,03 va nàm 2011 con sd tuong ùng là: 8,87; 2,10; 2,98 (bang 4).
Hiéii qua su dyng vdn dàu tu là chi sd quan trgng dành già chat lugng tàng
Iruóng duge thè hién d ty le vdn dàu tu so vdi già tri tdng san phàm thu duge bang
nàm eùa mot don vi, dia phuong, vùng lành thd hoac eùa mot qude già (chi sd
ICOR). Chi sd ICOR trong giai doan vùa qua ed xu hudng ngày càng tàng lén; tuy
nhièn, so vdi toàn qude thì chi sd ICOR eùa vùng Trung bd thàp hon nhièu. Nàm
2001 ehi sd ICOR eùa vùng Trung bd là 3,40 (eà nude ed ehi sd là 6,86), nàm 2005
vùng Trung bd ed chi sd là 3,40 (eà nude ed ehi sd là 6,99), dén nàm 2009 chi sd
iCOR eùa vùng Trung bd tàng lén tói 5,86 (ehi so eùa eà nude là 14,22) va nàm
2011 chi so IGOR eùa vùng Trung bd là 5,64 (chi sd eùa eà nude là 11,57). Ty le
vdn dàu tu so vdi tdng san phàm xà boi (GDP) eùa vùng Trung bd bang nàm eùng
ed xu hudng tàng cao trong giai doan vùa qua. Nèu nhu nàm 2001 ty lé vdn dàu tu/
GDP eùa miln Trung là 20,87% (eà nude là 23,1%) va nàm 2005 lén 28,01% (eà
nuore là 35,12%) thì din nàm 2011 tàng lén Idi 37,77% (eà nude là 31,59%). Dilu
này Ibi hién hiéu qua su dyng vdn trong thdi gian vùa qua eùa mièn Trung chua cao
(bang 4).
2. Ve phàt trién xà hgi eùa mién Trung giai doan 2001 - 2011
Dàn so eùa mién Trung nhìn chung là mot vùng tuong ddi ddng so vdi càe
vùng khàc trong eà nude, sau vùng Ddng bang sdng Hdng. Nàm 2001, dàn sd eùa
mièn Trung ed khoàng 18.305,4 nghìn ngudi, chièm khoàng 23,52% dàn sd eà nude
va tuong duong vùng Ddng bang sdng Hong. Dén nàm 2005 ed khoàng 18.608,6
ngiìn ngudi, chièm khoàng 22,59% dàn sd eà nuóe va dùng thù 2, sau vùng Ddng
bing song Hong. Theo kèt qua dièu tra dàn so va nhà d nàm 2009, dàn sd eùa mièn
Tnmg ed khoàng 18.835,5 nghìn ngudi, chièm 21,96% dàn sd eà nude. Dén nàm
2011, tdng dàn sd eùa mièn Trung là khoàng 18.994,7 nghìn ngudi, chièm 21,68%
349


VIÉT NAM HQC - KY YÉU HÓI THÀO QUÓC TÉ LÀN THlT TU

dàn sd eùa eà nude. Vdi dàn sd khà ddng, miln Trung ed Igi thi dh phàt triln kinh
tè - xà bòi, song nd eùng tao ra sue ép lón trong viée giài quylt viéc làm eùng nhu
càe vàn de an sinh xà boi. Tdc dd tàng dàn so bình quàn bang nàm eùa miln Trung
nhìn chung là thàp (tdc dd tàng bình quàn khoàng 0,4%/nàm); ty trgng dàn so eùa
vùng so vdi eà nude ed xu huóng giàm dàn. Ty le gioì finh hiu nhu thay ddi khóng
dàng ké, ty le nam giói thàp hon nù gioì (khoàng 98%) va chilm ty le giao dóng
trong khoàng lù 49,08 - 49,54% dàn so. Ty le dàn cu song ó nóng thón con khà cao
(xàp xi 75%); ty le dàn cu dò Ibi con khà thip va toc dò dò Ibi hóa tuong ddi cham;
nàm 2001 ty le dò Ibi hóa là 19,9%; nàm 2005 là 22,0%, din nàm 2009 mdi ehi tàng
lén tdi 24,05% va din nàm 2011 là 25,43% (bang 5); chi so già hda là 44,6%, cao
hon mùc bình quàn chung eùa eà nude (41,1%).
Bang 5: Mgt so chi tiéu ve dàn so, lao dòng, viéc làm eùa mién Trung
2001-2011
Chi tiéu
Dàn so Imng bmh

Don vi

2001

nghìn nguòd 18305,4

2003
18459,6

2005

2007

18608,6 18729,1

2009

2011

18835,5

18994,7

Ty lé / toàn quòc

%

23,52

23,17

22,59

22,24

21,96

21,68

Toc dò tàng dàn so

%

0,48

0,41

0,57

0,33

0.20

0,44

Ty lé giói tinh(nam)

%

49,08

49,10

49,13

49,16

49,54

49,48

Ty lé dàn cu dò tlii

%

19,90

21,01

22,0

23,01

24,05

25,43

L.dongdanglàmviéc

ngliin ng

8660,3

9124,3

9580,6

10007,2

10376,6

11092,0

Tylé thàtnghiép l thi

%

5,84

5,18

5,20

4,95

5,54

5,50
L

_J

Nguón: - Nién giàm thòng ké càe tinh mién Tamg, toàn quóc va tinh toàn eùa tàc già.
- Bò Lao dòng - Thuong binh va Xa bòi va Kèt qua long dilu tra dàn so
eùa Tóng euc Thòng ké.
Lao dpng co viéc làm eùa mièn Trung nàm 2001 khoàng 8.660,3 nghìn ngudi,
nàm 2005 tàng lén din 9.580,6 nghìn ngudi, nàm 2009 lén tdi khoàng 10.376,6
nghìn ngudi (ndng, làm, thùy san 58,5%; cdng nghiép va xày dyng 17,5%; dich vu
24,0%) va nàm 2011 lén tdi 11.092 nghìn ngudi. Binh quàn eà giai doan 2001 2011, lao ddng ed viéc làm toàn vùng tàng 2,1%/nàm. Ty le ihit nghiép thành Ibi
eùa vùng giao ddng trong khoàng trén dudi 5% (tu 5,84% nàm 2001 xuóng con
4,95% nàm 2007, lén 5,54% vào nàm 2009 va 5,5% vào nàm 2011). Nhìn chung, ty
le thàt nghiép thành thi eùa toàn vùng Trung bd vàn con khà cao (bang 5), nguyèn
nhàn là do lao ddng eùa mièn Trung ddi dào, nhung trình dd lao ddng edn thip chua
dàp ùng yéu càu su dyng hién nay, dàc biél là eùa càe khu kinh ti, khu cdng nghiép.

350


MIÈN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN HE.

Ve chat lugng nguòn nhàn lue eùa vùng, ed thè thày rd hon qua sd liéu duge
trình bay lai bang 6, trong tuong quan so sành vdi càe vùng va bình quàn chung eùa
eà nude. Mac dù là vùng ed lyc lugng lao ddng ddi dào, nhung trong thye tè lye
lugng lao ddng dà qua dào tao eùa vùng Trung Bd lai thiéu, dd là màu thuàn ve
ngudn nhàn lye eùa vùng. Càe ehi bào d bang 6 cho thày, tinh dén nàm 2009 ly lé
lao ddng ed chuyén mdn ky thuàt d vùng Trung Bd rat thàp, chièm 12,2%/tóng lye
lugng lao ddng eùa vùng, tuy ed tàng lén qua càe nàm (tu chièm 7,7% nàm 1999
lén 12,2% nàm 2009), song so vdi bình quàn chung eùa eà nude, edn thàp; dàc
biél so vdi vùng Ddng bang sdng Hdng va vùng Ddng Nam bd edn thàp xa. Trong
khi dd, lyc lugng lao ddng khdng ed trình dd chuyén mdn ky thuàt chièm ty lé lón,
ehiém 87,8%/lóng so lao dòng loàn vùng (bang 6). Dén thàng 7/2011, toàn vùng vàn
con tói 86% lye lugng lao dòng khóng eó trình dò chuyén mòn ky thuàt, so dà qua dào
tao chuyén mòn ky thuàt mdi dal 14% (dà qua dào tao ky thuàt nghé chi chièm 2,4%;
sd ed trình dd trung càp là 4,1% ; sd ed trình dd cao dàng là 1,8% va sd ed trình do dai
hoc Irò lén là 5,2%). Ben canh dd, vdi trình do non kém, sy lac bau ve khoa hgc- cdng
nghé, ve tàe phong, ky luàt lao ddng, sy thiéu hiéu biél ve kinh tè Ibi trudng, tinh ty
chiù iràch nhiém eà nhàn thàp dang là mgt trd ngai, thàch thùe ddi vdi sy phàt trién ben
vùng ve kinh té- xà hdi eùa tìmg dia phuong nói rièng, eùa toàn vùng ndi chung trong
qua trinh cdng nghiép boa, hién dai boa va hdi nhàp kinh té qude té .
Bang 6: Ty trong dàn so tir 15 tuoi trff lén chia theo trình dg chuyén mon ky
thuàt phàn theo càe vùng kinh té - xà hdi, nàm 2009
Dan vi tinh: %

Su càp

LLLD

Khóng
co trinh
d9
CMKT

Toàn quoc

76,5

86,7

2,6

Tmiig du & mién nùi phia Bàc

84,4

86,7

Dòng bang song Hong

73,9

80,6

3,5

Bàc Trung Bo va DHMT

76,0

87,8

Tày Nguyén

82,9

Dòng Nani Bò
Dòng bang song Cùu Long

Càe vùng KT-XH

Tylé
tham

càp

Cao
dàng

Dai
hpc trò"
lén

4,7

1,6

4,4

1,8

2,8

6,8

2,3

6,8

2,1

4,8

1,7

3,6

90,2

1,9

3,8

1,3

2,8

72,1

84,2

3,6

3,8

1,6

6,6

77,1

93,4

1,4

2,2

0,9

2,1

già

2,4

Trung

6,4

Nguón: Tòng hgp lù so liéu long diéu tra dàn so va nhà ò Viél Nam nàm 2009.
351


VIÉT NAM HOC - KY YÉU HÓI THÀO QUÓC TÉ LÀN THÙ* TU

Còng tàc xóa dóì giàm nghèo (XDGN) dà duge ehinh quyln dia phuong càe
càp trong vùng quan làm day manh cho eà khu vye thành Ibi va nóng thdn, do dd dà
thu duge kèt qua khà cao trong sudi giai doan vùa qua. Nèu nhu nàm 2001 ty lé hd
nghèo toàn vùng là 14,58%) thì din nàm 2004 giàm xuóng edn ed 8,14% (giàm Idi
6,34% trong khoàng 3 nàm). Theo tiéu chuàn nghèo àp dyng cho giai doan 2006 2010 (hd nghèo ed thu nhàp bình quàn dàu ngudi d ndng thdn là 200.000
ddng/thàng va d thành Ibi là 250.000 ddng/lhàng), ty lé ho nghèo loàn vùng nàm
2006 là 22,2% va dén nàm 2009 giàm xudng edn 14,12% (giàm tdi trén 8% trong
khoàng 3 nàm). Theo kèt qua tdng diéu tra hd nghèo va càn nghèo nàm 2010 va
nàm 2011 theo chuàn nghèo mdi àp dyng cho giai doan 2011 - 2015 (ho nghèo ed
thu nhàp bình quàn dàu ngudi d ndng thdn là 400.000 ddng/lhàng va d thành Ufi là
500.000 dóng/thàng), ty lé hd nghèo toàn vùng nàm 2010 là 20,4% va nàm 2011 là
17,31% (bang 7). Tuy nhièn, so vói bình quàn chung eùa eà nuóe thì ty le ho nghèo
eùa vùng luón cao hcTn nhièu (ty le ho nghèo eùa eà nuóe nàm 2001 là 14,58%; nàm
2004 là 6,47%; nàm 2006 là 14,87%; nàm 2009 là 11,3%; nàm 2010 là 14,2% va
nàm 2011 là 12,7%). Ben canh càe kèt qua dà dal duge, còng tàc giàm nghèo eùa
càe dia phuong trong vùng eùng con bóc lo mot sd Idn lai, yéu kém: Ti lé giàm edn
thàp va thiéu vOng cbàc; tinh trang lai nghèo, phàt sinh nghèo mdi edn khà cao.
Bang 7: Mgt so chi tièu ve vàn hóa - xà hgi eùa mién Trung
giai doan 2001-2011
Chi tiéu

2001

2002

2004

2005

2006

2008

2009

2010

2011

Ty lé ho nghèo (%)

14,58

12,11

8,14

20,85

70 0

19,2

14,12

20,4

17,31

Chénliléch thu nhàp*

-

5,8

6,3

-

6,4

6,8

-

-

So ca so y té

3251

3268

3215

3219

3231

3282

3275

3290

So bàc sy/Ivan dàn

4,37

4,52

4.71

4,87

4,88

5,16

5,56

5,19

Hoc sinh mau giao** 615,8

585,8

571,6

594,5

598,6

643,4 651,1

667,7

So tniòng PTcàccàp

6615

6740

6786

6828

6894

7040

6500

6921

HocsinhPTcàccàp* * 4780,2 4739,2 4563,1 4427,5 4259,6 3840,3 3602,9 3594,7

—

-

Tylé% HSPTTH TN 91,84

86,61

88,74

89,94

92,54

84,71

82,45

95,02

-

HgcsinhCD-DH**

129,3

134,5

226,2

205,9

293,1

268,7

292,4

338,0

-

So thiét che vàn hóa

306

301

313

308

303

318

323

-

Nguón: Bò Lao dòng - Thucmg binh va Xà hói;Nién giàm thòng ké càe tinh Trung
Bó va loàn quòc.
* Chénh léch thu nhàp bình quàn nhàn khàu/lhàng giùa nhóm cao nhàt va nhóm
thàp nhàt.
** Dan vi tinh: nghìn ngudi va con so làm tròn; Tàc già tinh loàn theo nién giàm
thòng ké.
352


MIÉN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN HE...

Chénh léclt ve thu nhàp va khoàng càch giàu nghèo eùa càe tàng lóp dàn cu
trong vùng nhùng nàm qua eó sy già tàng khà manh. Mùc chénh léeh thu nhàp theo
dia bàn dàn cu thuòng mot mài phàn ành dièu kién dia du eùa phàn bò lai nguyén,
mài khàc phàn ành mùc dò phàt trién eùa tùng dia phuong va sy bòa nhàp kinh tè
eùa càe dia phuong vói nhau. Sy chénh léeh thu nhàp thành thi va nóng thón eùng là
mot sy kién thuòng thày ó nhùng nuóe nóng nghiép. Tuy nhièn, chénh léeh giàu
nghèo (phàn ành còng bang xà bòi) dang eó xu huóng tàng nhanh. He sd chénh
léeh giùa nhdm ngudi giàu (ehiém 20% dàn sd ed thu nhàp cao nhàt) va nhdm
nghèo (chièm 20% dàn sd ed thu nhàp thàp nhàt) qua càe nàm duge thè hién d bang
7. Khoàng càch chénh léeh ve thu nhàp bình quàn dàu ngudi/thàng giùa nhdm ed
thu nhàp thàp nhàt va nhdm ed thu nhàp cao nhàt ed xu huóng ngày càng tàng. Dièu
này dòi bòi trong thdi gian tdi càe dia phuong càn phài nd lye de giàm khoàng càch
giàu nghèo, tao sy bình dàng giGa càe bd phàn dàn cu. Trong nhGng nàm qua, thu
nhàp bình quàn dàu ngudi tàng lén nhanh chdng, nhung mùc chénh léeh giàu nghèo

eùng tàng nhanh. Giùa hai tiéu vùng thì vùng Duyén bài Nam Trung Bd ed mùc dd
chénh léeh thu nhàp cao hon vùng Bàc Trung Bd.
r

r

r

r

r

7

Hp thòng thiét che vàn hóa tu tinh, thành phd, huyén dén xà, phudng, cym ed
ddng trye quan, dièm vui eboi, giài tri, cdng vién,... trong toàn vùng dà dàn duge
tàng cuòng dàu tu xày dyng. Càe thiét che co bàn phyc vy ddi sdng tinh thàn, sinh
boat vàn hda dèu dang boat ddng tdi, tijng bude khàng dinh vai trd phyc vu kip thdi
cdng tàc luyén Iruyén càe nhiém vy ehinh In, nàng cao mùc hudng thy vàn hda tinh
thàn eùa ddng bào trong vùng. Tàng cuòng sy phdi hgp ddng bd, càe boat ddng lién
kèt giùa càe ngành, càe càp, doàn thè xa hdi va sy tham già tieh cyc eùa càe tàng
Idp nhàn dàn trong phong trào "toàn dàn doàn kèt xày dung dai song vàn hóa ".
Hàu bèi he thdng thu vién cdng cdng dèu ed sd lugng sàeh bào ngày càng da dang
ve dàu myc, phong phù ve chùng loai, duge ùng dyng nhùng thành tyu cdng nghé
thdng lin mdi nhàt, dàp ùng nhu càu huóng thy vàn hóa dgc ngày càng cao eùa nhàn
dàn. He thòng nhà bài, rap hàt trong vùng dà phyc vu boat dóng biéu dién eùa càe
doàn nghé thuàt. So buoi biéu dién va lugng khan già dén vói. càe Doàn nghé thuàt
chuyén nghiép tàng qua càe nàm, nhung sd lugng edn it. Nguyèn nhàn là do boat
ddng nghé thuàt vàn chua ed duge càe tàc phàm dinh cao, thiéu nhùng lièi myc, vó
dién gay àn lugng sàu sàe vdi cdng chùng. Ben canh boat ddng biéu dién nghé thuàt

ed thu, càe don vi nghé thuàt edn td chùc nhièu chuong trình biéu dién vàn nghé
phyc vu nhiém vy ehinh In. Noi dung chuong trình eùa biéu dién giàu bàn sàe vàn
hda dia phuong. Sd don vi chiéu bóng va rap chiéu phim eùa Nhà nuóe trong vùng
khóng phàt trién, thàm ehi suy giàm, nhung còng tàc xà hdi hda khà phàt trién.
Chinh quyén càe dia phuong trong vùng eùng dà chù y viéc quy hoach, md rdng va
xày dyng mot sd lugng dai chièn thàng, càe nhà luu niém danh nhàn, càe nghìa
353


VIÉT NAM HQC - KY YÉU HQI THÀO QUÓC TÉ LÀN THlT TU

trang lièi sy... Da bình lugng hda duge càe già tri truyèn thdng, gdp phàn làm dep,
làm phong phù khdng gian sdng eùa cu dàn. Ddng thdi, giào dye thè he tuong lai
hiéu biél ve fich su, ve truyèn thdng Idi dep eùa dàn tdc la, nhd on càe anh hùng lièi
sy ed cdng vdi td qude xua va nay, càe danh nhàn vàn hda,... Tuy vày, he thdng
thiét che vàn hda co sd chua ddng bd giùa càe thiét che, giùa vùng sàu, bài dào vdi
ddng bang, giùa ndng thdn vdi thành Ibi, giGa dia phuong này vdi dia phuong kia.
He thdng co sd ha tàng eùa mot sd thiét che vàn hda vùa thiéu, vùa xudng càp, nhàt
là thiét che vàn hda co sd. Trang thiét hi chuyén dùng eùa nhièu don vi sy nghiép
vàn hda dà lac bau va hu hdng, khdng dàm bào cho boat ddng vàn hda eùa eàc don
vi, ành huóng lai mùc huóng thy vàn hóa càn bàn eùa ngudi dàn.
Ve thuc hién muc tièu giào due nhàm nàng cao dàn tri, chat lugng ngudn
nhàn lye eùa vùng Trung bd trong giai doan 2001-2011 dà duy tri va phàt trién duge
mang ludi trudng, Idp vdi bình thùe da dang hon. Quy md giào due dà va dang
duge diéu chinh cho phù hgp vdi eàc diéu kién nhàm bào dàm chat lugng, khàc
phuc tinh trang mài càn ddi ve co càu càp hgc, bàc hge. Ddi ngù giào vièn liép tue
duge tàng cudng theo hudng chuàn hoà. Co sd vài chat ky Ihuat eùa ngành tuy edn
nhièu khd khan nhung eùng dà duge eùng ed va nàng càp. Nàm 2001 toàn vùng ed
6.500 trudng phó thdng càe càp (3.834 truòng liéu hgc, 2.276 trudng THCS, 390
trudng PTTH); dén nàm 2005 ed 6.786 trudng phd thdng eàc càp (3.857 trudng fiéu

hgc, 2.441 trudng THCS, 488 trudng PTTH) va nam 2010 ed 7.040 trudng phd
thdng càe càp (3.787 trudng liéu hge, 2.541 trudng THCS, 579 trudng PTTH).
Nàm 2001 toàn vùng ed 615,8 nghìn hgc sinh màu giào, 4.780,2 nghìn hge sinh
phd thdng eàc càp va 129,3 nghìn hgc sinh cao dàng - dai hgc; nàm 2005 ed 594,5
nghìn hge sinh mau giào, 4.427,5 nghìn hge sinh phd thdng càe càp va 205,9
nghìn hgc sinh cao dang - dai hgc; nàm 2010 toàn vùng ed 667,7 nghìn hge sinh
màu giào, 3.594,7 nghìn hgc sinh phd thdng càe cap va 338 nghìn hgc .sinh cao
dàng - dai hgc. Ty lé hge sinh phd thóng trung hgc tot nghiép nàm 2001 dal
91,84%; nàm 2005 là 89,94% va nàm 2010 dal 95,02% (bang 7).
Hién nay (2011), tv le ngudi biél chù trong tdng dàn sd lù 15 ludi trd lén eùa
toàn vùng dal tdi 93,9%, thip hon bình quàn chung eùa eà nude khdng dàng ké
(94,2%). Nèu nhu nàm 1999 ty lé dàn sd lù 5 tuoi trd lén eùa loàn vùng da tùng di
hgc chi dal ed 90,69% thì din nàm 2009 ty le này dat tdi 95,93%, cao hon bình
quàn chung eùa eà nude (94,99%), chi dùng sau vùng Ddng bang sdng Hdng
(97,93%) va vùng Ddng Nam bd (96,95%). Ty lé dàn sd di hge dùng tuoi cdng gdp
eàc càp hgc cao hon so vdi trung bình cà nude (nàm 2011, ly lé nhàp hgc dùng ludi
eùa vùng Trung Bd là 65,45%; eà nude là 64,05%). Tré 11 ludi ra Idp d càe finh
vùng Trung Bd lù nàm hge 2003-2004 trd di diu dal 100%; tré lù 12-14 tuoi ra lóp ó

354


MIÉN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN HE...

càe inh hàu bèi dal khoàng 90%. Trong giai doan 2001-2011, càe tinh, thành trong
vùn; liép tue duy tri va d^t ty lé 100% ve còng tàc xoà mù chù va dal chuàn quóc già
phò:ap giào dye tièu hgc^ phó càp giào dye tiéu hgc dùng do tuoi, phó càp trung hge
co sf dùng dò ludi; 90,82% dal chuàn phd càp bàc trung hge phd thdng. Ben canh dd,
ngàih giào dye va dào tao d eàc dia phuong liép lyc phàt trién eàc Idp bd tue vàn hda,
huyddng ddi lugng phd càp giào dye chua Idi nghiép eàc bàc hgc ra Idp, tao co hdi

cho noi tàng Idp nhàn dàn duge hgc tàp nàng cao trình dd vàn hda, gdp phàn nàng
cao :hàt lugng phd càp giào dye; td chùc day vàn hoà kèt hgp vdi day nghé, thye
biél phàn ludng hge sinh sau trung hge co sd; hdi dudng, phy dao cho ddi lugng hge
sinl-yéu, kém. Càe Hdi khuyén hgc da ed nhièu ddng gdp, khuyén khich phong trào
hgc tàp trong cdng ddng; vàn ddng càe td chùc, eà nhàn ddng gdp quy khuyén hgc
bàn; chue ly ddng; càp bang ngàn suàt hge bdng cho càe em hge sinh nghèo; biéu
duoig, khen thuòng hgc sinh giói, thày co giào day gioì gap khó khan trong ddi
sdn;; hd trg xày dyng co sd vài chat va càe trang thiét hi. Càe dia phuong trong
vùn; eùng chù trgng viéc phàt hién, luyén ehgn, bdi dudng nhàn tài nhàm tao ngudn
nhài lyc làu dai va ed chat lugng phyc vy cdng cude phàt trién.
Chat lugng dich v(/ cham sóc sue khoè eùa nhàn dàn d càe dia phuong trong
vùn^ nhùng nàm qua tùng bude duge cài thién dàng ké. Mang ludi y té, chàm sdc
sùedide cho nhàn dàn duge eùng ed, phàt trién theo huóng gàn dàn, nàng cao nàng
lycDhyc vu còng dòng va duge bò tri khà hgp ly theo ha luyén: finh, huyén, xà.
Maig luói khàm, ehùa bènh duge tàng cuòng, nàng cao boat dóng phyc vy nhàn
dàn Khu vye y ti tu nhàn eung càp eàc dich vu dy phòng, khàm ehùa benh duge
phà triln ròng khàp, dang góp phàn tieh cyc trong viéc huy dòng thém nhiéu nguón
lycrong càe thành phàn kinh té nhàm dàp ùng nhu càu chàm sóc sue khóe, khàm
ehùi bénh eùa ngudi dàn va làm giàm àp lyc trong khu vye y tè Nhà nude. Ngoài
ra, iée da dang hda eàc bình thùe chàm sdc sue khde cdng ddng con tao ra sy canh
tran Ibi truòng giùa eàc td chùc y tè, tu dd, chat lugng dich vy y té tùng bude duge
nàrj lén. Nàm 2001, toàn vùng ed 3.251 co sd y té, nàm 2005 giàm xudng edn ed
r

r

3.2 9 CO sd, dén nàm 2010 tàng lén tdi 3.290 co sd (bang 7); trong dd sd bénh vién
nàr, 2001 là 190, nàm 2005 ed 194 va nàm 2010 là 224 bénh vién. Ty lé bàc sy/1
vardàn eùa toàn vùng nàm 2001 là 4,37; nàm 2005 là 4,87 va nàm 2010 là 5,19;
Ibi' hon so vdi bình quàn chung eùa cà nude, nhung dà ed sy già tàng dàng ké. Hàu

hètuyén xà dà ed tram y tè; nhiéu thdn, bàn dà ed nhàn vièn y té. Nàm 2011, ty le
xà d tram y tè eùa vùng dà dal 99,4%, ty le này dà ngang bang vdi trung bình eà
nu(c; trong dd, 74% eàc xà dà dal chuàn qude già ve y té, thàp hon it nhiéu so vdi
tru:g bình eà nude (77,8%); ty lé thdn, bàn ed càn bd y tè dal 96,4%, cao hon bình
qua chung eùa cà nude (94,2%); khoàng 30% càe tram y té xa dà ed bàc sT, khoàng
80S tram y té xà ed y sT, nù ho sinh; ty le sd xa ed phdng khàm ehùa bénh tu nhàn
355


VIÉT NAM HOC - KY YÉU HQI THÀO QUÓC TÉ LÀN THlT TU

eùa vùng là 25,1% va 66%) sd xà ed co sd kinh doanh thude tày. Nhd dd, \'ièe liép
càn dich vy chàm sdc, ehùa tri bénh eùa ngudi dàn dà duge cài thién. Ty le tièm
chùng day dù 7 loai vàc xin cho tré em dudi 1 tuoi dat khoàng 98%; ty lé tré ehét
dudi 1 ludi ehi edn 17,1%) va ty lé tré ehét dudi 5 ludi là 25,8%; ly le tré em dudi 5
ludi bi suy dinh dudng giàm xudng edn 6,8% (nàm 2011). Tuy nhièn, vàn de già
thude va sy qua tài eùa mgt sd co sd y té eùng nhu chi phi khàm ehùa bénh vàn con
rat cao ddi vdi bd phàn dàn cu nghèo.
Ve diéu kién nhà d, sinh hogt eùa ngudi dàn eùng duge eàc càp chinh quyén
quan làm, nhd dd ddi sdng eùa bà con dà duge cài "thién khà nhiéu. Theo kèt qua
tdng dièu tra dàn sd va nhà d lai thdi dièm 01/4 nàm 1999, loàn vùng ed tdi 99,94%
sd ho ed nhà d, song ty lé nhà kién ed ehi ehiém ed 7,16%; ty lé nhà bàn kién ed
chièm tdi 63,22%; nhà khung gd làu ben (thiéu kién ed) ehiém 12,48% va ty lé nhà
don so ehiém 17,14%. Cdn theo kèt qua tdng dièu tra dàn sd va nhà d lai thdi dilm
01/4 nàm 2009, ty lé sd hd ed nhà d ehi ed 98,84% (thàp hon 1,1% so vdi nàm
1999), nhung ly le nhà kién eó dal tdi 63,0% (cao hon nàm 1999 tdi 55,84%), ly le
nhà bàn kién ed chièm 29,7%; nhà thiéu kién ed ehiém ed 3,4%; ly lé nhà don so
chi ehiém ed 3,9% va dién tieh nhà d bình quàn dàu ngudi dal Idi 17,2m' . Diéu
kién sinh boat eùa ngudi dàn dà duge cài thién dàng ké: ed tdi 89,7% sd ho su dyng
ngudn nude hgp ve sinh; 47,3% sd hd ed hd xi hgp ve sinh; ed tdi 97,3% sd ho su

dyng dién ludi thàp sàng; 86,2% sd ho su dung vò luyén truyèn hình; chi eó 17,2%
so ho su dung dai phàt thanh; 44,7% so bò su dyng dién thoai eó dinh; co 9,5% so
hg su dyng mày vi tinh; 8,8% so ho eó mày giàt; 23,6% so ho eó tu lanh; chi eó
2,5% so ho eó dièu bòa, song eó tói 70,2% so hg eó mò td hoàe xe gàn mày... So
vói càe vimg trong eà nude, eàc diéu kién sinh boat eùa ngudi dàn mièn Trung xèp
thù 3, sau vùng Ddng Nam Bd va Ddng bang sdng ìldng.
3. Dành già chung va nhCrag vàn de dat ra càn giài quyét trong giai doan tói
Nhìn chung, tdc dd tàng trudng kinh té trong giai doan mudi nàm vùa qua eùa
mién Trung ed sy tàng trudng khà nhanh va dn dinh, nàng lyc san xuàl kinh doanh
va quy md eùa nèn kinh té dèu duge nàng lén dàng ké. Co càu kinh té chuyén dich
theo huóng tieh cyc, ngày càng phù hgp yéu càu eùa qua trình cdng nghiép hda va
hién dai hda ndng nghiép, ndng thdn, giàm ty trgng ndng, làm, ngu nghiép, tàng ty
trgng cdng nghiép va dich vy; ty trgng cdng nghiép che bién trong tdng già tri san
xuàl cdng nghiép ngày càng cao. Co càu kinh tè theo lành thd chuyén dich theo
huóng hình thành càe vùng ddng lyc tàng trudng, càe khu kinh tè, càe khu cdng
nghiép, càe vùng chuyén canh san xuàl ndng nghiép hàng hóa trén co sd phàt huy
Igi thè so sành eùa tùng vùng. Càe thành phàn kinh tè dèu ed sy chuyén bién tieh
cyc, vói viéc phàt trién manh khu vye doanh nghiép dàn doanh va tieh cyc thùe day
356


MIÉN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN HE...

thu bùi phàt trién càe doanh nghiép eó vón diu tu trye tilp nuóe ngoài.
Cdng tàc dàn so, lao dòng, viéc làm, giào dye, dào tao, phàt triln nguón nhàn
lye da duge chinh quyln dia phuong càe cip trong vùng di ra nhilu chinh sàeh va
giài phàp thye hién quylt lièi vói nò lye cao va dà thu duge nhilu thành tyu quan
trgng. Dà han che duge toc dò tàng dàn so mot càch manh me so vói giai doan mudi
nàm trudc, giàm ly lé Ihit nghiép eùa lao ddng dd Ibi, giàm thdi gian nhàn rói d khu
vye ndng thdn. Nàng cao trình dd dàn tri, md rdng va nàng cao dién va bàc phó càp

giào dye, tàng cudng dào tao chuyén mdn nghiép vy va nghl nghiép cho ngudi lao
ddng, nang cao mot bude dàng kl nàng lye va chit lugng nguón nhàn lyc. Cdng tàe
xda ddi giàm nghèo va càe chinh sàeh, giài phàp vi an sinh xà hdi dà duge càe dia
phuong quan làm diy manh cho cà khu vye thành thi va ndng thdn, do dd dà thu
duge kèt qua cao trong sudi giai doan vùa qua. Cdng tàe bào lón, gin giù, phàt huy
càe già tri, di san vàn hda vài Ibi va phi vài Ibi quy bau eùa càe dia phuong dà duge
quan làm Ihieh dàng va ed nhièu lién bd so vdi trudc day. Càe loai hình vàn hda dàn
gian liéu biéu eùa eùa càe dia phuong da tùng bude duge suu tim, nghién cùu, khdi
phyc va phàl trién eùng vdi viéc liép thu ed chgn Igc va phàt triln nhùng loai hình,
boat ddng, tàe phàm van hda mdi tiéu bilu, hién dai eùa trong nude va quóc ti vào
ddi sdng duong dai eùa nhàn dàn.
Tuy nhièn, finh hình phàt triln kinh ti - xà boi eùa miln Trung trong giai
doan vùa qua dal ra mgt sd vàn de dàng quan tàm giài quylt trong giai doan tdi.
Mot là, quy mò nèn kinh té con nhó hep, xuàt phàt dièm nèn kinh tè con thàp,
trình dò con nghèo nàn, lac hàu so vài càe vùng trong cà nuàc; dòng thàl eó su
chàm chgp, it hiéu qua trong chuyén dich ca càu kinh tè.
Dièm xuàt phàt, quy md va trình dd phàt triln kinh ti - xà boi eùa hiu hit càe
dia phuong trong vùng cdn thàp. San xuàt hàng hda va Ibi trudng d nhilu huyén, xà
vùng cao, vùng sàu chua phàt trién, edn nhièu tàp quàn san xuàt - kinh doanh mang
finh ty nhièn, lac bau. Khà nàng tieh lùy va dàu tu tu noi bd nln kinh té eùa eàc dia
phuong trong vùng edn han che, viéc diu tu cho phàt triln kinh ti - xà boi cdn thip.
Thu nhàp, mùc sdng va diéu kién song eùa nhàn dàn nhilu noi edn thip, chàm duge
cài thién. Tinh trang nghèo ddi d mgt sd dia phuong trong vùng vàn edn d mùc do
khà cao, nhàt là d càe xà, thdn, bàn vùng cao, vùng sàu va vùng bai ngang ven bìln...
Nhùng nàm qua, qua trình cdng nghiép hoà, hién dai hoà, dd Ibi hoà dà gdp
phàn thùe day chuyén dich co càu kinh tè dùng hudng. Song, so vdi yéu ciu day
manh cdng nghiép hoà, hién dai hoà dal nude, tdc do ehuyln dich co ciu kinh ti
cdn chàm. Ty trgng ndng nghiép trong co càu kinh tè ndng thdn eùa vùng Trung bd
cdn cao hon so vdi ty trgng eùa nd trong co càu kinh ti chung cà nude; nhilu vùng

357


VIÉT NAM HOC - KY YÉU HÓI THÀO QUÓC TÉ LÀN THlT TU
chù yéu vàn là san xuàt ndng nghiép. Trong ndng nghiép, ngành trdng Irot van
chièm ty trgng Idn; ty trgng làm nghiép edn thàp; chàn nudi, Ihuy san phàt trién
thiéu dn dinh. Cdng nghiép, dich vy ndng thdn phàt trién chàm, chua tàe dòng Irire
liép va thùe day manh me qua trình chuyén dich co càu kinh té d ndng thdn. Doanh
nghiép ndng thdn sd lugng il, qui md nhd; sd doanh nghiép tham già che bién ndng,
làm, Ihuy san khdng nhiéu.
r

r

\

f

Hai là, chat lugng tàng triràng kinh tè, nàng lue canh tranh eùa nin kinh ti
con yiu kém.
Trong giai doan vùa qua, sy phàt trién kinh lé eùa vùng Trung bd chù ylu mdi
tàng trudng ve lugng va theo chiéu rdng, tàng trudng nhd vào viéc già tàng hàm
lugng lai nguyén (dya vào khai Ihàe lai nguyèn), sue lao ddng va lién vdn ma chua
chù y tdi tàng nàng suàt lao ddng, chua chù y tdi già tàng ddng gdp eùa yéu td nàng
suàt tdng hgp (TFP). Sy ddng gdp eùa yéu td nàng suàt tdng hgp vào tàng trudng
kinh tè eùa vùng ndi chung, eùa tùng dia phuong ndi rièng cdn qua khiém Idn. Diéu
dd eùng dàn tdi hàm lugng khoa hgc - cdng nghé trong càe san phàm qua thàp, nàng
suàt lao ddng thàp, hiéu qua kinh tè thàp, sue canh tranh eùa eàc san phàm trén thi
trudng cà trong nude va qude lé dèu thàp. Phàn lón ndng san, ké eà ndng san xuàt
khàu, ed già tri già tàng thàp, chi sd canh tranh ehi d mire trung bình hoàc dudi

trung bình; già tri thu duge trén don vi dién tieh canh tàc cdn thàp. Diéu này ed thè
khàng dinh sir phàl trién kinh té eùa tùng dia phuong ndi rièng, eùa toàn vùng
Trung bd ndi chung trong giai doan vùa qua là kém ben vùng.
Ba là, thliu su hgp tdc, llèn két giùa càe dia phteang trong vùng nhàm phàt
huy thè manh eùa tieng dia phuang va tgo su phàt trién tòng thè eùa toàn vùng
trong thòi gian qua khóng thuc hién duge. làm han che tal su phàt trlèn nhanh va
ben vùng eùa tùng dia phuang, eùng nhu eùa eà toàn vùng.
Màc dù trong tìmg thdi ky dèu ed sy phàn vùng kinh té va lién hành eàc quy
hoach phàt trién chung, song nhìn chung, do ed sy thiéu nhàt quàn trong nhung làn
quy hoach phàn vùng chung eùa qude già va khdng ed sy chi dào, dièu hành quy
hoach nhàt quàn; dàc biél khdng ed bd mày va co che dièu hành cu Ihl trong thye
hién quy hoach phàt trién vùng dà dàn tói khóng eó sy hgp tàe lién két trong phàt
trién kinh té toàn vùng, làm han che dén hiéu qua va phàt trién ben vilng. Co thi de
dàng nhàn thày d co càu kinh tè eùa càe dia phuong trong vùng hàu nhu gidng nhau
va duong nhièn diéu dd khdng thè xuàt hién nhu càu hgp tàe, lién két ma tal yéu dàn
Idi sy canh tranh giùa càe dia phuong trong vùng. Chùng la eùng ed thè nhàn fiiày sy
thiéu hgp tàe lién két ngay trong phàt trién eàc khu kinh té trong vùng. Hiu nhu tinh
nào eùng phàt trién càe kliu kinh té, thàm chi hai khu kinh lé eùa hai tinh nàm ngay
lién ké nhau, dàn dén sy canh tranh, dàn trai, phàn làn trong thu bùi ngudn lyc...
358


MIÈN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN NÉ.

Bàn là, nguón lire cho phàt trién kinh tè - xd hól eùa vùng con han che, thàp kèm.
Khà nàng huy ddng càe ngudn lyc tài chinh trong va ngoài vùng, bao góm eà
ngudn vdn dàu tu nude ngoài, cho phàt triln kinh ti - xà hdi eùa tùng dia phuong
ndi riéng, eùa loàn vùng ndi chung hit sue han chi. Co sd ha ting ky thuàt va kinh
tè, xà boi, nhàt là giao thdng, thùy Igi, dién... cho phàl triln chua dàp ùng duge yéu
càu thu bùi càe nhà dàu tu va yéu ciu phàt triln bln vùng eùa vùng. Giao thdng

mién nùi kém phàl trién, mot sd tuyln dudng giao thdng theo hudng Ddng - Tày
gàn nhu là dgc dao. Mae dù hién nay 100% so xà trong vùng diu ed dién, tuy vày
mùc dd su dyng dién trong ndng thdn mdi ehi chilm ty lé rit thip, dudi 10% long
san lugng dién phàl ra. Viéc su dyng dién trong sinh boat ndng thdn van chù ylu
phuc vu cho nhu càu thàp sàng vi già dién eudi eùng dén vdi ngudi ndng dàn edn
qua cao so vdi nàng lye thanh toàn eùa phàn lón càe hg nóng dàn, dién cho san xuil
chu yéu là phyc vy nhu càu thùy Igi.
Trình dò lao dòng va chat lugng nguòn nhàn lye hién eó eùa vùng dang là mot
Irò ngai, thàch thùe dòi voi sy phàt triln nhanh va ben vtìng vi kinh ti - xà bòi eùa
tiing dia phuong nói rièng, eùa toàn vùng nói chung trong qua trình còng nghiép
hot, hién dai hóa va bòi nhàp kinh té qude té. Trình dd lao ddng ky thuàt vùa ylu,
vùa thiéu, vùa bài hgp ly ve co càu dào tao, vùa phàn bd khdng dóng diu giùa càe
nganli, càe dia bàn, eàc thành phàn kinh tè. Trình dd non kém, lac bau vi khoa hge edrg nghé, tàc phong lao ddng, ky luàt, sy thiéu hiéu biél vi kinh ti Ibi trudng, finh
ty chiù Iràch nhiém cà nhàn thàp ành hudng dén tinh canh tranh eùa nguón nhàn lye
mièn Trung. Ty lé lao ddng qua dào tao edn thàp; chua ed ehinh sàeh phàn luóng
trong giào dye va dào tao, co càu dào tao bài hgp ly, ty le giùa dai hgc, cao ding,
trung hge va cdng nhàn ky thuàt; giào dye, dào tao nàng ve bing cip, thi cu, xu
huong thuong mai hda trong dào tao khà phd biln; dào tao khdng gin vdi san xuil
va thi truòng sue lao dòng (khóng gàn vói su dyng); lao dòng trong nóng nghiép
nóng thón hàu nhu khdng duge dào tao. Cd thè ndi dièm ylu co bàn nhit eùa giào
dye va dào tao ngudn nhàn lyc d mién Trung thdi gian qua là chua tao ra duge mgt
dg ngù ed nàng lye va ed tinh nàng ddng xà hdi cao, dàp ùng yéu càu eùa san xuil kirh doanh, eùa thi trudng sue lao ddng.
Nàm là, tinh trgng thàt nghiép à thành thi, un dgng lao dóng à nóng thón
ngày càng già tàng, su chénh léeh giàu nghèo ngày càng dodng ra, an sinh xà hól
ehm dàm bào, còng tàc xóa dól giàm nghèo thiéu ben vùng, vàn hóa truyèn thòng
tic:i cuc co nguy ca bi mai mot, lui làn, vàn hóa thiéu lành manh du nhàp vào eà xd
hg nóng thón va thành thi, nhàt là tàng làp thanh thiéu nién nóng thón. Irà thành
nhmg vàn ngn xà hól.
359

VIÉT NAM HOC - KY YÉU HÒI THÀO QUÓC TÉ LÀN THlT TU

Ddng thdi vdi qua trình chuyén dich co càu lao ddng, dd thi hoà tal yéu dàn
theo sy dich chuyén dàn cu theo huóng chuyén hoà cu dàn nóng thón thành cu dàn
dò thi. Sy chuyén hoà này dién ra làu dai thòng qua càe dòng chuyén cu theo chiéu
huóng khàc nhau tuy thuge vào trình dò phàt trién va dàc dièm, hoàn cành eùa mòi
quóc già nói chung va eùa mòi dia phuong nói riéng. Tinh trang tàng voi dàn sd co
hge ó càe thành phó lón trong vùng làm dàm thém sy mal càn dòi trong phàn bò dàn
cu; eàc thành phó chiù àp lyc qua tài nàng né ve dàn so, ve co sd ha tàng ky thuàt,
ha tàng xà hdi va khdng it khd khan, phùc tap trong cdng tàc quàn ly dd thi. Ty lé
thàt nghiép thành thi hién nay edn rat lón va dang eó xu huóng tàng lén. Sy chuyén
dich co càu lao dòng, nhìn chung, dién ra vàn chàm chap, chua tuong thich va dàp
ùng duge yéu càu chuyén dich co càu kinh té. Còng nghiép, dich vy trén dia bàn
nóng thón chua dù sue tao nhiéu viéc làm mai de thu bùi lye lugng lao dóng nóng
nghiép con rat tièm tàng. Ngoài mot bó phàn khóng nhiéu duge luyén vào càe
doanh nghiép trén dia bàn hoàe di kìém viee làm ó eàc dò Ibi, càe khu còng nghiép
lón, phàn dòng lao dóng vàn dang bi un dgng trong khu vye nóng nghiép, nóng
thón. Tinh trang thàl hgc, thàl nghiép va phàn hóa giàu nghèo ngày càng già tàng,
dàc biél d ndng thdn.
Ndng thdn Viét Nam là chiée ndi san sinh, nudi dudng, bào ve vàn hoà dàn tdc
ngàn nàm. Nhùng nàm qua, mgt sd yéu td lién bd eùa vàn hoà dd thi ^à lan loà ve
ndng thdn, tao nèn nhùng sàe thài mdi trong ddi sdng, sinh boat finh thàn eùa ngudi
ndng dàn va cdng ddng làng xà. Song, do thiéu chuàn bi, thiéu dinh hudng, chgn Igc
va do eà nhùng bài càp trong cdng tàc qui hoach, quàn ly vàn hoà, khdng it nhùng
yéu td phi van hoà, phàn vàn hoà, lù dd Ibi va lù càe phuong lién truyèn thdng, dàc
biél lù internet, dà thàm nhàp vào ddi sdng ndng thdn, dua tdi nhùng vàn nan xà hdi
dàng suy nghì; làm vàn dye mdi truòng van hoà, xà hdi; bào mdn va làm ran nùt
quan he tuong thàn, tuong ài, ddng thuàn va thuàn phàc trong cdng ddng ndng thdn.
Ben canh dd, sy suy giàm eàc ngudn tài nguyén thién nhièn va suy fiioài mdi

truòng do khai thàc, su dyng tài nguyèn (dal dai, nude, rùng, bién, khoàng san...)
qua mùc va/ hoàe khai thàc, su dyng khdng hgp ly, kém hiéu qua, làm bién ddi (phà
vd) he sinh thài ty nhién, cành quan va giàm da dang sinh hge là nhùng vàn de bue
xùc hién nay. O nhiém, suy thoài mdi trudng do phàt thài cdng nghiép, san xuàt tièu
- thù cdng nghiép, làng nghé, do phàt trién dd thi, phàt trién eàc khu cdng nghiép,
khu kinh té, do dàn sd già tàng, do tièu dùng va phàl thài lù sinh boat eùa dàn cu già
tàng.,.Do dd càn chù trgng Idi qui hoach bào ve mdi trudng; hình thành he thdng
thu gom, xù ly ràc, nude thài, phé thài; han che lién tdi khàc phyc tinh trang ò
nhiém dal, nguón nude, khdng khi; bào ve, nudi dudng he sinh thài va gin giù tài
nguyèn, cành quan thién nhièn; tàng cudng sue de khàng va khà nàng phdng chdng
thién lai, dich bénh.

360


MIÉN TRUNG GIÀI QUYÉT MÓI QUAN HE...

Nhu vày, sy phàt trién kinh tè - xa hdi eùa mièn Trung trong giai doan mudi
nani qua ed nhùng thành tyu khà quan trgng va nhùng bude phàt triln dàng kl.
Song nd eùng này sinh khà nhilu vàn de, thàch thùe ein phài giài quylt trong giai
doan Idi vi sy phàt trién nhanh va ben vùng eùa tùng dia phuong ndi rièng, eùa toàn
vùng ndi chung. Cd Ibi dành già mgt càch khài quàt ring, sy phàt trìln kinh il - xà
hdi eùa mién Trung trong giai doan vùa qua là Ihilu bln vùng. Dilu dd ddi hdi
trong giai doan tdi càn phài thay ddi mgt càch càn bàn trong tu duy ehinh sàeh,
hoach dinh giài phàp, dièu hành tàc nghiép va tao ra sy dóng thuàn trong xà hdi dh
dàm bào myc tièu phàt trién nhanh va ben vùng.

361