Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã hội ở trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG VĂN THÀNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĨNH BẢO,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN, NĂM 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG VĂN THÀNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĨNH BẢO,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN HỮU THAM

THÁI NGUYÊN, NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu do bản thân thực hiện cùng
với sự dẫn dắt nhiệt tình của TS. Phan Hữu Tham, trong khoảng thời gian từ tháng
8/2016 đến tháng 8/2017.
Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, tác giả đã tham khảo nhiều nguồn
tài liệu khác nhau, các nguồn thông tin được tổng hợp, khái quát đưa vào luận văn
một cách hợp lý và đúng quy định.
Các kết quả, số liệu và kết luận của đề tài được trình bày trong luận văn là
khách quan, trung thực và chưa được công bố ở bất kỳ tài liệu và công trình nghiên
cứu khoa học nào khác.
Tác giả xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về nội dung của luận văn.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017
Tác giả luận văn
Hoàng Văn Thành

i


LỜI CẢM ƠN
Bằng tình cảm chân thành của mình, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới
Ban giám hiệu; các thầy cô giáo trong Khoa Tâm lý - Giáo dục, Khoa Quản lý giáo
dục, Khoa sau đại học trường Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã
cung cấp nguồn kiến thức, giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất trong thời gian học tập tại
trường cũng như quá trình nghiên cứu thực tiễn của đề tài.
Với sự trân trọng và lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin cảm ơn TS. Phan Hữu
Tham, thầy giáo hướng dẫn khoa học, đã tận tình chỉ bảo trong suốt quá trình nghiên
cứu và hoàn thiện luận văn. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình

của Phòng Giáo dục và Đào tạo, các chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục, các đồng chí
cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo;
các bạn đồng nghiệp, các bạn học viên lớp K23 và người thân đã nhiệt tình giúp đỡ,
cung cấp thông tin bổ ích, động viên, khích lệ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học
tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu đề tài, song
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp ý kiến quý báu của
các nhà khoa học, các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn được bổ sung
và hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017
Tác giả luận văn
Hoàng Văn Thành

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v
DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ ......................................................................... vi
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài .......................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3

6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG HSG CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI Ở TRƯỜNG THCS ............... 6
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................................................ 6
1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................................ 6
1.1.2. Ở Việt Nam ......................................................................................................... 7
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài ..................................................................... 10
1.2.1. Năng lực, năng khiếu, tài năng ......................................................................... 10
1.2.2. Học sinh giỏi, học sinh giỏi trung học cơ sở .................................................... 10
1.2.3. Bồi dưỡng, bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã hội ........................ 12
1.2.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn KHXH ở trường THCS..... 13
1.2.5. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học
xã hội ở trường trung học cơ sở .................................................................................. 14
1.3. Một số vấn đề lý luận về bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã hội
ở trường trung học cơ sở ............................................................................................. 15
1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân .............................. 15

iii


1.3.2. Ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các
môn khoa học xã hội ở trường Trung học cơ sở ......................................................... 17
1.3.3. Mục tiêu bồi dưỡng ........................................................................................... 19
1.3.4. Nội dung bồi dưỡng và một số đặc điểm nổi bật các môn khoa học xã hội
ở trường trung học cơ sở ............................................................................................. 19
1.3.5. Phương pháp bồi dưỡng .................................................................................... 21
1.3.6. Hình thức bồi dưỡng ......................................................................................... 21
1.3.7. Chuẩn bị các điều kiện cho hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn

khoa học xã hội ở trường trung học cơ sở .................................................................. 23
1.4. Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các
môn khoa học xã hội ở trường trung học cơ sở .......................................................... 25
1.4.1. Chức năng, nhiệm vụ của hiệu trưởng trường trung học cơ sở ........................ 25
1.4.2. Mục tiêu quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ....................................... 27
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã
hội ở trường trung học cơ sở ...................................................................................... 27
1.5. Yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt đông bồi dưỡng học sinh giói các môn
khoa học xã hội ở trường trung học cơ sở .................................................................. 32
1.5.1. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................... 32
1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 34
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................... 37
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC
SINH GIỎI CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĨNH BẢO, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG ....................... 38
2.1. Sơ lược về tình hình giáo dục phổ thông huyện Vĩnh Bảo thành phố Hải Phòng ..... 38
2.1.1. Khái quát về thực trạng giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên
trong huyện ................................................................................................................. 38
2.1.2. Thực trạng chất lượng giáo dục ở các trường THCS huyện Vĩnh Bảo,
thành phố Hải Phòng................................................................................................... 41
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ......................................................................... 47
2.2.1. Mục tiêu khảo sát .............................................................................................. 47
2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 47
2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 47

iv


2.2.4. Phương pháp khảo sát ....................................................................................... 47
2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát ...................................................................................... 48

2.3. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã hội ở
các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng ......................... 49
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên dạy các môn
KHXH về ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng HSG các môn
KHXH ở trường THCS ............................................................................................... 49
2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu bồi dưỡng HSG các môn KHXH .................... 51
2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình bồi dưỡng HSG các môn KHXH ..... 53
2.3.4. Thực trạng về phương pháp bồi dưỡng HSG các môn KHXH ........................ 55
2.3.5. Thực trạng về hình thức bồi dưỡng HSG các môn KHXH .............................. 58
2.3.6. Thực trạng về chuẩn bị các điều kiện cho hoạt động bồi dưỡng HSG các
môn KHXH ................................................................................................................. 61
2.3.7. Kết qua hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa hoạc xã hội ở
các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo .............................................................. 62
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã
hội ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng ................. 64
2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng HSG các môn KHXH .............................. 64
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động bồi dưỡng HSG các môn KHXH ..... 66
2.4.3. Thực trạng hoạt động chỉ đạo của hiệu trưởng đối với hoạt động bồi
dưỡng HSG các môn KHXH ...................................................................................... 67
2.4.4. Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá của hiệu trưởng đối với hoạt
động bồi dưỡng HSG các môn KHXH ....................................................................... 69
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi các môn khoa học xã hội ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo,
thành phố Hải Phòng................................................................................................... 70
2.5.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................................ 70
2.5.2. Yếu tố khách quan ............................................................................................ 72
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................... 73

v

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC MÔN
KHXH Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VĨNH BẢO, TP HẢI PHÒNG ............... 74
3.1. Cơ sở đề xuất xây dựng các biện pháp ................................................................ 74
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 74
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện .................................................................. 74
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................................... 74
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 75
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 75
3.2. Biện pháp quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã hội ở các
trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng ................................. 75
3.2.1. Biện pháp thứ nhất ............................................................................................ 75
3.2.2. Biện pháp thứ hai .............................................................................................. 80
3.2.3. Biện pháp thứ ba ............................................................................................... 86
3.2.4. Biện pháp thứ tư................................................................................................ 90
3.2.5. Biện pháp thứ năm ............................................................................................ 93
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 97
3.4. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. 98
3.4.1. Khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp ........................................... 98
3.4.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .................................................. 100
3.4.3. Mối tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .... 101
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ......................................................................................... 104
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................... 105
1. Kết luận ................................................................................................................. 105
2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 106
2.1. Đối với Sở Giáo dục & Đào tạo......................................................................... 106
2.2. Đối với UBND huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng .................................... 107
2.3. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo .................................................................. 107
2.4. Đối với cán bộ quản lý, giáo viên ở các trường THCS ..................................... 107
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 108

PHẦN PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
BK

: Bỉnh Khiêm

BTTHPT

: Bổ túc trung học phổ thông

CBQL

: Cán bộ quản lý

CNTT

: Công nghệ thông tin

CSVC

: Cơ sở vật chất

ĐTB

: Điểm trung bình

ĐTBC

: Điểm trung bình cộng

GD & ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GDTX

: Giáo dục thường xuyên

HSG

: Học sinh giỏi

HT

: Hùng Tiến

KHTN

: Khoa học tự nhiên

KHXH

: Khoa học xã hội

KT- ĐG

: Kiểm tra-Đánh giá

LA

: Liên Am

NQ

: Nghị quyết

QĐ

: Quyết định

QLGD

: Quản lý giáo dục

SL

: Số lượng

TĐ

: Tam Đa

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TL

: Thanh Lương

TSHS

: Tổng số học sinh

TTr

: Thị Trấn

TƯ

: Trung ương

UBND

: Ủy ban nhân dân

VL

: Vĩnh Long

VP

: Vĩnh Phong

VT

: Vĩnh Tiến

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả xếp loại học lực qua hai năm liền kề ............................................ 42
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại hạnh kiểm qua hai năm liền kề ....................................... 43
Bảng 2.3. Kết quả điểm bình quân khảo sát Văn, Toán, Anh cuối kỳ II .................... 44
Bảng 2.4. Kết quả điểm bình quân thi vào 10 THPT hai năm liền kề ........................ 45
Bảng 2.5. Kết quả danh hiệu HSG toàn diện hai năm liền kề .................................... 46
Bảng 2.6.a. Thực trạng nhận thức về mức độ quan trọng của các môn KHXH ......... 50
Bảng 2.6.b. Thực trạng nhận thức về ý nghĩa hoạt động dạy bồi dưỡng HSG các
môn KHXH ............................................................................................... 51
Bảng 2.7. Thực trạng thực hiện mục tiêu bồi dưỡng HSG ......................................... 52
Bảng 2.8.a. Thực trạng về mức độ phù hợp của nội dung bồi dưỡng HSG theo
đánh giá của học sinh ................................................................................ 53
Bảng 2.8.b. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình bồi dưỡng ......................... 54
Bảng 2.9.a. Thực trạng về phương pháp bồi dưỡng HSG theo đánh giá của HS ....... 55
Bảng 2.9.b. Thực trạng mức độ sử dụng và hiệu quả của các phương pháp dạy
bồi dưỡng dạy học bồi dưỡng HSG........................................................... 57
Bảng 2.10. Thực trạng về mức độ phù hợp và thực hiện các hình thức bồi dưỡng
HSG ........................................................................................................... 58
Bảng 2.11. Thực trạng sử dụng và hiệu quả của các hình thức bồi dưỡng HSG........ 60
Bảng 2.12. Thực trạng chuẩn bị các điều kiện cho bồi dưỡng HSG .......................... 61
Bảng 2.13.a Kết quả HSG cấp huyện hai năm liền kề ................................................ 63

Bảng 2.13.b. Kết quả HSG cấp thành phố, quốc gia hai năm liền kề......................... 64
Bảng 2.14. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng HSG ................................................. 65
Bảng 2.15. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động bồi dưỡng HSG ........................ 66
Bảng 2.16. Thực trạng chỉ đạo của hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng
HSG ........................................................................................................... 68
Bảng 2.17. Thực trạng kiểm tra đánh giá của hiệu trưởng đối với bồi dưỡng
HSG ........................................................................................................... 69
Bảng 2.18. Thực trạng yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi
dưỡng HSG ................................................................................................ 71

v


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full