Kết quả sử dụng Surfactant điều trị suy hô hấp ở trẻ sơ sinh non tháng tại Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

HOÀNG THỊ ĐÀN

KẾT QUẢ SỬ DỤNG SURFACTANT
ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP Ở TRẺ SƠ SINH NON THÁNG
TẠI THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

Thái Nguyên, năm 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

HOÀNG THỊ ĐÀN

KẾT QUẢ SỬ DỤNG SURFACTANT
ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP Ở TRẺ SƠ SINH NON THÁNG
TẠI THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Nhi khoa
Mã số: 60.72.01.35

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thành Trung

Thái Nguyên, năm 2017

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi là: Hoàng Thị Đàn, học viên cao học k19 Trường Đại học Y Dược
Thái Nguyên, chuyên ngành Nhi khoa, xin cam đoan:
Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện, dưới sự hướng dẫn
của PGS. TS. Nguyễn Thành Trung. Nghiên cứu này không trùng lặp với bất
kỳ nghiên cứu nào khác đã được công bố. Các số liệu và thông tin trong nghiên
cứu là hoàn toàn chính xác, trung thực và khách quan, đã được xác nhận và
chấp thuận của cơ sở nơi nghiên cứu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết
này.
Thái Nguyên, ngày 21 tháng 10 năm 2017
NGƯỜI CAM ĐOAN

Hoàng Thị Đàn


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi
đã nhận được nhiều sự giúp đỡ quý báu của các thầy cô, các anh chị, các bạn
đồng nghiệp và gia đình.
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc tới Phó Giáo sư, Tiến
sĩ Nguyễn Thành Trung người thầy tâm huyết đã tận tình hướng dẫn, động viên
khích lệ, dành nhiều thời gian trao đổi và định hướng cho tôi trong suốt quá
trình thực hiện luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn

Ban Giám đốc, Trung tâm Nhi khoa, Khoa chẩn đoán hình ảnh và các
khoa phòng của Bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên.
Ban Giám đốc, Khoa nhi, Khoa chẩn đoán hình ảnh và các khoa phòng
của Bệnh viện A Thái Nguyên
Ts.Nguyễn Bích Hoàng – Giám đốc Trung tâm Nhi khoa cùng tập thể
bác sĩ và nhân viên Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên
đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa đào tạo sau đại học,
Phòng quản lý khoa học và quan hệ quốc tế, Bộ môn nhi, các bộ môn, các thầy
giáo, cô giáo của trường Đại học Y Dược Thái Nguyên.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Đảng ủy, Ban Giám hiệu trường Cao đẳng Y
tế Thái Nguyên nơi tôi đang công tác, đã tạo mọi điều kiện và động viên tôi học
tập, nghiên cứu.
Cuối cùng tôi xin được trân trọng biết ơn gia đình, không ngừng động
viên và là chỗ dựa vững chắc về mọi mặt cho tôi trong suốt quá trình học tập.
Xin trân trọng cảm ơn.
TÁC GIẢ
Hoàng Thị Đàn


iii

CÁC CHỮ VIẾT TẮT
VIẾT

TIẾNG ANH

TẮT
CPAP

Continuous positive airway pressure

TIẾNG VIỆT
Thở áp lực dương liên tục

CS

Cộng sự

ĐT

Điều trị

FiO2

Fraction of inspired oxygen

Nồng độ oxy khí hít vào

MAP

Mean Airway Pressure

Áp lực trung bình đường thở

nCPAP

PaCO2

PaO2

Nasal contionuous positive airway Thở áp lực dương liên tục qua
pressure
Partial pressure of CO2 in arterial
blood
Partial pressure of O2 in arterial
blood

mũi
Phân áp CO2 máu động mạch
Phân áp O2 máu động mạch

PEEP

Positive end – expiratory pressure

Áp lực dương cuối thì thở ra

RDS

Respiratory Distress Syndrome

Hội chứng suy hô hấp
Suy hô hấp

SHH

SpO2

Saturation of hemoglobin in arterial

obtained from pulse oximeter

Độ

bão

hoà

oxy

của

hemoglobin máu động mạch
đo qua mạch


iv

MỤC LỤC
Lời cam đoan ...................................................................................................... i
Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii
Các chữ viết tắt ................................................................................................. iii
Mục lục ............................................................................................................. iv
Đặt vấn đề.......................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN ............................................................................... 3
1.1. Quá trình hình thành và phát triển của phổi ............................................... 3
1.2. Đặc điểm sinh lý hô hấp ở trẻ sơ sinh non tháng ....................................... 5
1.3. Bệnh màng trong ........................................................................................ 6
1.3.1. Lịch sử bệnh màng trong......................................................................... 6
1.3.2. Nguyên nhân và sinh lý bệnh .................................................................. 7

1.3.3. Giải phẫu bệnh bệnh màng trong ............................................................ 8
1.3.4. Triệu chứng lâm sàng .............................................................................. 9
1.3.5. Triệu chứng cận lâm sàng ..................................................................... 11
1.4.5. Biến chứng ............................................................................................ 13
1.4.4. Điều trị................................................................................................... 14
1.4.6. Phòng bệnh ............................................................................................ 16
1.5. Surfactant ................................................................................................. 17
1.5.1. Cấu trúc và tác dụng của surfactant ...................................................... 17
1.5.2. Chỉ định ................................................................................................. 21
1.6. Tình hình nghiên cứu sử dụng surfactant điều trị suy hô hấp sơ sinh ..... 22
1.6.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ........................................................ 22
1.6.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam ...................................................... 24
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 26
2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 26
2.2. Thời gian, địa điểm nghiên cứu ............................................................... 26


v

2.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 26
2.3.1. Phương pháp và thiết kế nghiên cứu ..................................................... 26
2.3.2. Mẫu nghiên cứu..................................................................................... 26
2.4. Biến số, chỉ số nghiên cứu ....................................................................... 27
2.4.1. Đặc điểm chung..................................................................................... 27
2.4.2. Kết quả điều trị ...................................................................................... 28
2.4.3. Các chế phẩm surfactant được sử dụng, liều dùng và cách dùng ......... 31
2.5. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................... 33
2.6. Phương pháp xử lý số liệu........................................................................ 33
2.7. Đạo đức nghiên cứu ................................................................................. 33
Chương 3: KẾT QUẢ ................................................................................... 34

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ............................................. 34
3.2. Mức độ suy hô hấp ................................................................................... 37
3.3. Nhu cầu FiO2 và chỉ số SpO2 ................................................................... 41
3.4. Kết quả điều trị ......................................................................................... 46
3.5. Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị ................................................. 49
Chương 4: BÀN LUẬN ................................................................................. 51
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ............................................. 51
4.2. Kết quả chung đợt điều trị ........................................................................ 56
KẾT LUẬN .................................................................................................... 62
KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Các chế phẩm surfactant được cấp phép ở châu Âu năm 2016 22
Bảng 2. 1. Bảng phân loại trẻ sơ sinh non tháng và nhẹ cân .................... 27
Bảng 2. 2. Đánh giá mức độ SHH theo chỉ số Silverman ......................... 27
Bảng 3. 1. Đặc điểm cân nặng của đối tượng nghiên cứu ........................ 34
Bảng 3. 2. Đặc điểm tuổi thai của đối tượng nghiên cứu ......................... 35
Bảng 3. 3. Cân nặng và tuổi thai trung bình giữa 2 nhóm điều trị............ 36
Bảng 3. 4. Đặc điểm tuổi khi nhập viện của đối tượng nghiên cứu.......... 36
Bảng 3. 5. Tiền sử sản khoa ...................................................................... 36
Bảng 3. 6. Thời gian xuất hiện suy hô hấp sau đẻ .................................... 37
Bảng 3. 7. Mức độ suy hô hấp khi vào viện.............................................. 37
Bảng 3. 8. Phương thức thở của bệnh nhân trước điều trị surfactant. ...... 39
Bảng 3. 9. Đặc điểm X- quang trước khi điều trị...................................... 40
Bảng 3. 10. Tuổi thai và mức độ suy hô hấp trước điều trị ...................... 40

Bảng 3. 11. Cân nặng và mức độ suy hô hấp trước điều trị ...................... 41
Bảng 3. 12. Nhu cầu FiO2 tại thời điểm trước và sau điều trị surfactant .. 41
Bảng 3. 13. Nhu cầu FiO2 TB trước và sau điều trị ở nhóm điều trị sớm 43
Bảng 3. 14. Nhu cầu FiO2 TB trước và sau điều trị ở nhóm điều trị
muộn .......................................................................................................... 43
Bảng 3. 15. Thay đổi về SpO2 trung bình ở nhóm điều trị sớm ............... 44
Bảng 3. 16. Thay đổi về SpO2 trung bình ở nhóm điều trị muộn ............. 45
Bảng 3. 17. Kết quả chung sau 07 ngày điều trị ....................................... 46
Bảng 3. 18. Thời gian nằm viện trung bình .............................................. 46
Bảng 3. 19. Thời gian thở máy, thở CPAP trung bình sau điều trị ........... 46
Bảng 3. 20. chỉ số MAP trung bình ở nhóm thở máy sau điều trị ............ 47
Bảng 3. 21. Thay đổi nhịp tim và nhịp thở trung bình trước và sau điều
trị ............................................................................................................... 47
Bảng 3. 22. Tổn thương bệnh màng trong trên X- quang sau điều trị ...... 48
Bảng 3. 23. Liên quan tuổi thai và kết quả điều trị ................................... 49


vii

Bảng 3. 24. Liên quan cân nặng và kết quả điều trị .................................. 49
Bảng 3. 25. Liên quan chỉ số Silverman khi nhập viện với kết quả điều
trị ............................................................................................................... 50
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3. 1. Phân bố giới tính của đối tượng nghiên cứu ....................... 34
Biểu đồ 3. 2. Phân bố tuổi thai .................................................................. 35
Biểu đồ 3. 3. Chỉ số Silverman ở các thời điểm ....................................... 39
Biểu đồ 3. 4. Nhu cầu FiO2 TB ở hai nhóm điều trị sớm và muộn........... 44
Biểu đồ 3. 5. Sự thay đổi của SpO2 và FiO2 tại các thời điểm.................. 45
Biểu đồ 3. 6. Sự thay đổi nhịp tim và nhịp thở trước và sau điều trị ........ 48

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. 1. Các giai đoạn phát triển của phổi ............................................... 4
Hình 1. 2. Hình ảnh vi thể phổi của trẻ SHH .............................................. 8
Hình 1. 3. Sinh lý bệnh bệnh màng trong ................................................... 9
Hình 1. 4. Hình ảnh X quang qua các giai đoạn của SHH........................ 11
Hình 1. 5. Quá trình tổng hợp và và bài tiết surfactant ở phế nang .......... 17
Hình 1. 6. Thành phần của surfactant ở phổi ............................................ 19


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full