GIÁO ÁN LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH

LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH

LẬP DÀN Ý BÀI VĂN THUYẾT MINH

I.

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

1. Kiến thức:
Giúp học sinh:
- Thấy được sự cần thiết của việc lập dàn ý khi làm văn nói chung và viết bài văn
thuyết minh nói riêng.
- Củng cố vững chắc hơn kĩ năng lập dàn ý.
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng lập dàn ý cho bài văn thuyết minh.
3. Thái độ:
- Hình thành ở HS có kĩ năng sử dụng văn thuyết minh .
II.

CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viên: Sách giáo khoa, giáo án, tài liệu tham khảo, sách giáo viên
2. Học sinh: Soạn bài, sách giáo khoa, chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng
dẫn trong SGK.
3. Phương pháp: Gợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi trong SGK.

III.

TỔ CHỨC DẠY HỌC

Hoạt động 1(5')
1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ
Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
* Câu hỏi: Nêu các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh?
* Đáp án:
- Theo trình tự thời gian: Sự việc, sự vật theo quá trình hình thành, vận
động, phát triển, kết thúc, chấm dứt.
- Theo trình tự không gian: Sự vật, sự việc theo tổ chức vốn có: Trêndưới; trong- ngoài; trước -sau...theo trình tự quan sát.
- Theo trình tự lô gíc: Sự vật, sự việc theo mối quan hệ nhân -quả;
chung- riêng; liệt kê các mặt, các phương diện...
- Theo trình tự tổng hợp: kết hợp các trình tự trên.
* Giới thiệu bài mới: (1')
Nhằm giúp các em vận dụng những kiến thức và kĩ năng lập dàn ý về văn
thuyết minh, để lập được dàn ý cho một văn bản thuyết minh có đề tài gần gũi quen
thuộc. Ngày hôm nay chúng ta học bài “Lập dàn ý bài văn thuyết minh”.
Lập dàn ý là một khâu quan trọng trong quá trình làm văn. Đối với bài văn thuyết
minh cũng vậy. Song việc lập dàn ý cho bài văn thuyết minh có gì giống và khác
với việc lập dàn ý cho các kiểu văn bản khác?
* Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC

KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN

GIÁO VIÊN

SINH

NẮM

Hoạt động 2 (10')

I. Dàn ý bài văn thuyết
minh:
1. Bố cục của bài văn thuyết
minh.

Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
- Nhắc lại bố cục của - Mở bài: Giới thiệu sự - Mở bài: Giới thiệu sự vật,
một bài làm văn và vật, sự việc, nội dung cần sự việc, đời sống cụ thể của
nhiệm vụ của mỗi đề cập.
phần?

bài viết.

- Thân bài: Triển khai nội - Thân bài: Nội dung chính
dung chính của bài viết.

của bài viết.

- Kết bài: Bày tỏ suy nghĩ, - Kết bài: Nêu suy nghĩ, hành
đánh giá, cảm xúc của động của người viết.
người viết.
- Bố cục 3 phần của
một bài làm văn có  Phù hợp với văn bản
phù hợp với đặc điểm thuyết minh. Vì văn bản
của bài văn thuyết thuyết minh cũng là kết
quả của thao tác làm văn,
minh ko? Vì sao?
người viết cũng cần giới
thiệu, trình bày rõ các nội
dung thuyết minh, có lúc
cần miêu tả, nêu cảm xúc,
trình bày sự việc,...
2. So sánh phần mở bài, kết
- So sánh sự giống và So sánh phần mở bài và
bài của văn bản thuyết
khác của phần mở bài kết bài của bài văn tự sự
minh với văn bản tự sự. (có
và kết bài trong bài và bài văn thuyết minh:
bảng phụ)
văn tự sự với bài văn
- Giống: cơ bản tương đồng
thuyết minh?
ở phần mở bài.
- Khác: ở phần kết bài.
Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10

LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
+ Văn bản tự sự: chỉ nêu suy
nghĩ, cảm xúc của nhân vật
(người viết).
+ Văn bản thuyết minh: vừa
trở lại đề tài thuyết minh vừa
lưu lại cảm xúc, suy nghĩ lâu
bền trong lòng độc giả.

3. Các trình tự sắp xếp:
- Nêu trình tự sắp xếp

Trình tự sắp xếp ý ở - Trình tự thời gian.

ý ở phần thân bài của phần thân bài:
VB thuyết minh?

- Thời gian: xưa  nay.

- Trình tự không gian.
- Điều này tuỳ thuộc vào từng

- Không gian: xa  gần; đối tượng.
ngoài  trong; dưới  - Trình tự chứng minh – phản
trên,...

bác.

- Nhận thức: dễ  khó;

quen  lạ.
- Trình tự chứng minh:
phản bác- chứng minh.

Hoạt động 3 (25')

II. Lập dàn ý bài văn thuyết
Xác định rõ đối tượng minh:

Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
thuyết minh:

1. Xác định đề tài.

- Một danh nhân văn hóa.

- Một danh nhân văn hoá.

- Một tác giả văn học.

- Đó là người mà anh (chị)

- Một nhà khoa học.

yêu thích và đã tìm hiểu kĩ.

- Một danh lam thắng - Nguyễn Du, Nguyễn Trãi....
cảnh.

2. Xây dựng dàn ý:

- Một phương pháp...

- Mở bài:

- Những nội dung

Lập dàn ý:

chính cần nêu ở phần

Mở bài:

mở bài bài văn thuyết - Nội dung chính: nêu
minh?
được đề tài (giới thiệu
- Yêu cầu đối với mở được đối tượng thuyết
bài

của

văn

bản minh).

thuyết minh?

- Yêu cầu:
+ Giúp người đọc nhận ra

- Thân bài:

kiểu bài thuyết minh.
+ Thu hút được sự chú ý
của người đọc
Thân bài:
- Nội dung chính: triển
- Các bước cần làm
Trần Văn Thiên

khai các nội dung chính
cần thuyết minh.
Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
để có dàn ý phần thân - Các bước cần làm:
bài?

+ Tìm ý, chọn ý.
+ Sắp xếp các ý theo trình

tự không gian, thời gian, - Kết bài:
nhận thức hoặc trình tự
+ Nhìn lại những nét chính đã

chứng minh.
- Các việc cần làm ở
thuyết minh về danh nhân.
Kết bài:
phần kết bài?
- Trở lại đề tài của bài văn
thuyết minh.

+ Lưu giữ cảm xúc lâu bền
trong lòng độc giả.

- Lưu lại những suy nghĩ,
cảm xúc.

IV.

Luyện tập:

Yêu cầu học sinh
thảo luận, lập dàn ý
cho

bài văn thuyết

minh sau:
Đề 1:

Đề 1:

Giới thiệu về tác giả Giới thiệu về tác giả văn

văn

học

Nguyễn học Nguyễn Trãi.

Trãi?

- Mở bài: Giới thiệu sơ
lược về tác giả Nguyễn

Đề 1:
Giới thiệu về tác giả văn học
Nguyễn Trãi?
- Lập dàn ý giới thiệu về một
tác giả văn học.

Trãi (tên, hiệu, quê hương, - Giới thiệu đôi nét về tiểu sử
Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
gia đình và tầm vóc của của tác giả:
ông trong lịch sử văn học + Họ tên: năm sinh, năm mất,
dân tộc.)
quê quán.
- Thân bài:

+ Điểm lại những sự kiện lớn

+ Giới thiệu các sự kiện trong cuộc đời của tác giả.
nổi bật trong cuộc đời - Giới thiệu sự nghiệp sáng
Nguyễn Trãi.
tác của tác giả.
+ Giới thiệu về sự nghiệp

+ Điểm lại quá trình sáng tác

thơ văn

và số lượng tác phẩm.

- Kết bài:

+ Giá trị bao trùm về nội

+ Đánh giá vị trí của dung và nghệ thuật của tác
Nguyễn Trãi trong lịch sử phẩm.
dân tộc.
+ Nêu cảm xúc, suy nghĩ.

+ Đánh giá vị trí của tác giả
trong văn học sử.

(Bảng phụ phần 2)
2. So sánh phần Mở bài, Kết bài của văn bản thuyết minh với văn bản tự sự.

So sánh

Giống nhau

Bài văn tự sự

Bài thuyết

Mở bài

Giới thiệu đối tượng (nhân vật, danh nhân)

Kết bài

Nhấn mạnh ấn tượng chung về đối tượng (nhân vật, danh nhân),
tạo cho người đọc tình cảm, cảm xúc về họ

Khác nhau

Mở bài

Trần Văn Thiên

Giới thiệu nhân vật, Kết thúc câu truyện
Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
tình huống truyện
Kết bài

Giới thiệu địa điểm, vai Nhấn mạnh vai trò, vị trí, ý nghĩa

trò trong đời sống lịch trong đời sống văn hoá, xã hội, khoa
sử, văn hoá, khái quát học, lịch sử của của đồng.
về phương pháp, cách
làm…

Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
Hoạt động 4 (4')
3. Củng cố, luyện tập.
* Củng cố: - Nắm được các kiến thức đã học.
* Luyện tập : - Làm bài tập theo hướng dẫn của GV.
* Dây dựng dàn ý cho bài văn thuyết minh cho các đề sau:
1. Giới thiệu một tác giả văn học.
2. Giới thiệu một tấm gương học tốt.
3. Giới thiệu một phong trào của trường (lớp) mình.
4. Hướng dẫn học sinh học bài và chuẩn bị bài mới:
* Bài cũ: - Học bài theo hướng dẫn trong SGK.
* Bài mới: - Chuẩn bị bài mới.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10


LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUYẾT MINH
......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

Trần Văn Thiên

Giáo án Ngữ Văn 10