Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học loài cây Gù hương (Cinnamomum balansae H. Lecomte) làm cơ sở bảo tồn và phát triển loài tại huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên. (Khóa luận tốt nghiệp)

ii

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------------------

MA VĂN HÕA
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC LOÀI CÂY GÙ HƢƠNG
(CINNAMOMUM BALANSAE H. LECOMTE) LÀM CƠ SỞ BẢO TỒN VÀ
PHÁT TRIỂN LOÀI TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành

: Quản lý Tài nguyên rừng

Lớp

: 44 - QLTNR

Khoa

: Lâm Nghiệp

Khóa học

: 2012-2016

Giáo viên hƣớng dẫn : TS. Nguyễn Văn Thái
Thái Nguyên - năm 2016


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của bản thân tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu là quá trình điều tra trên thực địa hoàn toàn trung
thực, chƣa công bố trên các tài liệu, nếu có gì sai tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
XÁC NHẬN CỦA GVHD
Đồng ý cho bảo vệ kết quả

Ngƣời viết cam đoan

trƣớc Hội đồng khoa học!

TS. Nguyễn Văn Thái

Ma Văn Hòa

XÁC NHẬN CỦA GV CHẤM PHẢN BIỆN
Giáo viên chấm phản biện xác nhận sinh viên
đã sửa chữa sai sót sau khi Hội đồng chấm yêu cầu!
(Ký, rõ họ tên)

ii

LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu tại trƣờng Đại học Nông Lâm Thái
Nguyên, tôi đã trang bị cho mình kiến thức cơ bản về chuyên môn dƣới sự giảng
dạy và chỉ bảo tận tình của toàn thể thầy cô giáo. Để củng cố lại những khiến thức
đã học cũng nhƣ làm quen với công việc ngoài thực tế thì việc thực tập tốt nghiệp là
một giai đoạn rất quan trọng, tạo điều kiện cho sinh viên cọ sát với thực tế nhằm
củng cố lại kiến thức đã tích lũy đƣợc trong nhà trƣờng đồng thời nâng cao tƣ duy
hệ thống lý luận để nghiên cứu ứng dụng một cách có hiệu quả những tiến bộ khoa
học kỹ thuật vào thực tiễn sản xuất.
Trong thời gian nghiên cứu đề tài, đƣợc sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của thầy giáo
TS. Nguyễn Văn Thái và các thầy cô giáo trong khoa cùng với sự phối hợp giúp đỡ của
các cán bộ, lãnh đạo các cơ quan ban ngành của UBND huyện Đồng Hỷ, các xã trong
huyện và các hộ gia đình trong thôn đã tạo mọi điều kiện cho tôi thu thập thông tin liên
quan đến đề tài nghiên cứu.
Qua đây tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc nhất đến các thầy cô giáo trong khoa
Lâm Nghiệp, đặc biệt là thầy giáo TS. Nguyễn Văn Thái ngƣời thầy đã trực tiếp hƣớng
dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận.
Do trình độ chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế do vậy khóa luận
không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi kính mong nhận đƣợc sự giúp đỡ của các thầy cô
giáo cùng toàn thể các bạn đồng nghiệp để khóa luận này đƣợc hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Sinh viên

Ma Văn Hòa


iii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Các thông số để phân tích mẫu đất ................................................. 20
Bảng 4.1: Đặc điểm phân loại và bảo tồn của cây Gù hƣơng ......................... 26
Bảng 4.2: Kết quả đo tính 100 lá Gù hƣơng tại khu vực nghiên cứu ............. 28
Bảng 4.3: Kết quả đo tính 100 quả Gù hƣơng tại khu vực nghiên cứu .......... 29
Bảng 4.4: Công thức tổ thành tầng cây gỗ ...................................................... 30
Bảng 4.5: Độ tàn che nơi có loài cây Gù hƣơng ............................................. 31
Bảng 4.6. Công thức tổ thành cây tái sinh nơi có loài Gù hƣơng phân bố ..... 32
Bảng 4.7. Nguồn gốc tái sinh của loài Gù hƣơng ........................................... 33
Bảng 4.8. Chất lƣợng tái sinh của loài Gù hƣơng ........................................... 34
Bảng 4.9. Mật độ tái sinh của cây Gù hƣơng .................................................. 35
Bảng 4.10. Tổng hợp độ che phủ cây bụi nơi có loài Gù hƣơng phân bố ...... 36
Bảng 4.11. Tổng hợp độ che phủ lớp dây leo và thảm tƣơi nơi có loài Gù
hƣơng phân bố ................................................................................................. 36
Bảng 4.12: Phân bố của loài Gù hƣơng trong tuyến đi điều tra ...................... 37
Bảng 4.13: Thống kê số cây Gù hƣơng có trong diện tích của hộ dân ........... 38
Bảng 4.14: Phân bố Gù hƣơng theo các trạng thái rừng ................................ 39
Bảng 4.15: Kết quả phân tích mẫu đất ở huyện Đồng Hỷ .............................. 40
Bảng 4.16: Kết quả phân tích mẫu đất ở huyện Đồng Hỷ .............................. 41


iv

DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH

Hình 4.1. Hình thái cây Gù hƣơng…………………………………………..27
Hình 4.2. Hình thái cây Gù hƣơng .................................................................. 27
Hình 4.3. Hình hái lá non................... ............................................................. 28

Hình 4.4. Hình thái lá già ............................................................................. 28
Hình 4.5. Hình hái hoa....................................................................................29
Hình 4.6. Hình thái quả ................................................................................. 29


v

DANH MỤC

Phần 1 MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
1.1. Đặt vấn đề................................................................................................... 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 2
1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 2
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...................................... 2
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất ............................................................. 3
Phần 2 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ............................................................. 4
2.1. Cơ sở khoa học của nghiên cứu ................................................................. 4
2.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam ....................................... 5
2.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới ................................................................... 5
2.2.2. Nghiên cứu ở Việt Nam .......................................................................... 6
2.3. Tổng quan về địa điểm nghiên cứu ............................................................ 9
2.3.1. Vị trí địa lý .............................................................................................. 9
2.3.2. Điều kiện khí hậu, thủy văn .................................................................... 9
2.3.3. Địa hình ................................................................................................. 10
2.3.4. Về tài nguyên - khoáng sản ................................................................... 11
2.3.5. Điều kiện dân sinh kinh tế - văn hóa, xã hội ......................................... 11
Phần 3 ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .. 13
3.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 13
3.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................ 13
3.1.2. Địa điểm, phạm vi, thời gian nghiên cứu .............................................. 13

3.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 13
3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 14
3.3.1. Công tác chuẩn bị .................................................................................. 14
3.3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu chung ............................................................ 14
3.3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................ 15


vi

3.3.5. Phƣơng pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................ 21
Phần 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................. 24
4.1. Tình hình sử dụng và hiểu biết của ngƣời dân về cây Gù hƣơng ............ 24
4.1.1. Tình hình sử dụng loài cây Gù hƣơng .................................................. 24
4.1.2. Sự hiểu biết và tác động của ngƣời dân về cây Gù hƣơng.................... 24
4.1.2.2. Tác động của ngƣời dân về cây Gù hƣơng ........................................ 25
4.2. Đặc điểm phân loại của cây Gù hƣơng .................................................... 26
4.3. Đặc điểm hình thái của loài cây Gù hƣơng .............................................. 26
4.3.1. Đặc điểm hình thái thân, rễ cây............................................................. 26
4.3.2. Đặc điểm hình thái lá cây ...................................................................... 27
4.3.3. Đặc điểm hình thái hoa, quả.................................................................. 29
4.4. Một số đặc điểm sinh thái loài Gù hƣơng ................................................ 30
4.4.1. Cấu trúc tổ thành tầng cây gỗ ................................................................ 30
4.4.2. Đặc điểm về ánh sáng nơi Gù hƣơng phân bố ...................................... 31
4.4.3. Tổ thành cây tái sinh nơi có loài Gù hƣơng phân bố ............................ 32
4.4.4. Đặc điểm cây bụi và thảm tƣơi của loài Gù hƣơng .............................. 35
4.4.5. Đặc điểm phân bố của loài Gù hƣơng ................................................... 37
4.4.5.1. Đặc điểm phân bố theo tuyến ............................................................. 37
4.4.5.2. Phân bố Gù hƣơng trên diện tích rừng của hộ dân ............................ 38
4.4.5.3. Đặc điểm phân bố trong các trạng thái rừng ...................................... 39
4.4.6. Đặc điểm đất nơi loài Gù hƣơng phân bố ............................................. 39

4.5. Đề xuất giải pháp phát triển loài .............................................................. 41
Phần 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 43
5.1. Kết luận .................................................................................................... 43
5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 45
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 46


vii

CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG KHÓA LUẬN
Từ, cụm từ viết tắt

Giải thích

Dt

: Đƣờng kính tán

D1.3

: Đƣờng kính 1.3m

ĐDSH

: Đa dạng sinh học

ĐT - NB

: Đông tây - Nam bắc

Đ, T, N, B

: Đông, tây, nam, bắc

Hvn

: Chiều cao vút ngọn

Hdc

: Chiều cao dƣới cành

LSNG

: Lâm sản ngoài gỗ

ODB

: Ô dạng bản

OTC

: Ô tiêu chuẩn

STT

: Số thứ tự

TB

: Trung bình

TT

: Thứ tự

TTV

: Thảm thực vật

IUCN

: Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế


1

Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Việt Nam chúng ta là đất nƣớc có khí hậu nhiệt đới, nóng ẩm quanh năm, là
điều kiện tốt cho cây cối sinh trƣởng và phát triển trong đó có rừng.
Rừng là một tổng thể cây gỗ, có mối liên hệ lẫn nhau, nó chiếm một phạm vi
không gian nhất định ở mặt đất và trong khí quyển. Rừng chiếm phần lớn mặt Trái
Đất và là một bộ phận của cảnh quan địa lý. Rừng là một bộ phận của cảnh quan địa
lý, trong đó bao gồm một tổng thể các cây gỗ, cây bụi, cây cối, động vật và vi sinh
vật. Trong quá trình phát triển của mình chúng có mối quan hệ sinh học và ảnh
hƣởng lẫn nhau và với hoàn cảnh bên ngoài và với cuộc sống của con ngƣời.
Trong thực tê' rừng có vai trò hết sức quan trọng về nhiều mặt: Cung cấp lâm
sản, đặc sản phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng xã hội, cung cấp động vật, thực vật là

đặc sản phục vụ nhu cầu tiêu dùng của các tầng lớp dân cƣ, nguyên liệu cho công
nghiệp, cho xây dựng cơ bản, dƣợc liệu quý phục vụ nhu cá nhân chữa bệnh và
nâng cao sức khỏe cho con ngƣời, lƣơng thực, nguyên liệu chế biến thực phẩm...
phục vụ nhu cầu đời sống xã hội... Bên cạnh vai trò hết sức quan trọng của rừng là
phòng hộ, bảo vệ môi trƣờng sinh thái, ở đầu nguồn rừng giữ đất, giữ nƣớc, điều
hòa dòng chảy, chống xói mòn rửa trôi thoái hóa đất, chống bồi đắp sông ngòi, hỗ
đập, giảm thiếu lũ lụt, hạn chế hạn hán, giữ gìn đƣợc nguồn thủy năng lớn cho các
nhà máy thủy điện. Ở ven biển, chắn sóng, rừng chắn gió, chống cát bay, chống sự
xâm nhập của nƣớc mặn... bảo vệ đồng ruộng và khu dân cƣ ven biển... Ở khu công
nghiệp và khu đô thị, rừng làm sạch không khí, tăng dƣỡng khí, giảm thiểu tiếng ổn,
điều hòa khí hậu tạo điều kiện cho công nghiệp phát triển. Ở đồng ruộng và khu dân
cƣ rừng nƣớc, cố định phù sa, hạn chế lũ lụt và hạn hán, tăng độ ẩm cho đất... Rừng
bảo vệ khu di tích lịch sử, nâng cao giá trị cảnh quan và du lịch… Rừng còn là đối
tƣợng nghiên cứu của nhiều lĩnh vực khoa học, đặc biệt là nơi dự trữ sinh quyển bảo
tồn các nguồn gen quý hiếm. Một vai trò nữa phái kể đến cùa rừng là về mặt xã hội
- Rừng là nguồn thu nhập chính của đồng bào các dân tộc miền núi, là cơ sở quan


2

trọng để phân bổ dân cƣ, điều tiết lao động xã hội, góp phần xóa đói giảm nghèo
cho xã hội... Trong cuộc sống thƣờng ngày: các cây rừng sẽ thải ra dƣỡng khí để
phục vụ cho hô hấp của con ngƣời, động vật và sâu bọ trên Trái Đất. Một ha rừng
hàng năm tạo nên 16 tấn oxy. Mỗi ngƣời một năm cần 4.000 kg oxy tƣơng ứng với
lƣợng oxy do 1.000 - 3.000m2 cây xanh tạo ra trong một năm. Từ những thông tín
trên ta thấy rõ tầm quan trọng của rừng nói chung và rừng Việt Nam nói riêng.
Việt Nam là một trong 10 quốc gia ở Châu Á và một trong 16 quốc gia trên thế
giới có tính đa dạng sinh học cao. Tuy nhiên, tài nguyên rừng ở Việt Nam đã và
đang bị suy thoái nghiêm trọng do nhiều các nguyên nhân khác nhau nhƣ nhu cầu
lâm sản ngày càng tăng, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, khai thác quá mức,

không đúng kế hoạch diễn ra ngày càng nhiều
Để ngăn ngừa sự suy thoái ĐDSH ở Việt Nam đã tiến hành công tác bảo tồn và
hiện nay cả nƣớc có khoảng 128 khu bảo tồn. Mặc dù các loài thực vật đƣợc bảo tồn
cao nhƣ vậy, nhƣng những nghiên cứu về các loài thực vật ở Việt Nam hiện nay còn
rất thiếu.
Do đó tôi tiến hành thực hiện khóa luận tốt nghiệp: “Nghiên cứu một số đặc
điểm sinh học loài cây Gù hương (Cinnamomum balansae H. Lecomte) làm cơ
sở bảo tồn và phát triển loài tại huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên”.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Xác định đƣợc thực trạng phân bố của cây Gù hƣơng trên địa bàn huyện Đồng Hỷ
Xác định đƣợc một số đặc điểm sinh học của loài Gù hƣơng (Cinnamomum
balansae H.Lecomte) tại huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
Qua việc nghiên cứu và thực hiện đề tài này sẽ giúp tôi làm quen đƣợc với công
việc nghiên cứu khoa học, bên cạnh đó còn củng cố đƣợc lƣợng kiến thức chuyên
môn đã học, có thêm cơ hội kiểm chứng những lý thuyết đã học trong nhà trƣờng
đúng theo phƣơng châm học đi đôi với hành.


Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full