Tình hình mắc bệnh phân trắng ở lợn con và biện pháp phòng trị bệnh tại công ty CP Bình Minh, huyện Mỹ Đức Hà Nội. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

PHÙNG XUÂN QU NG

tài:
NG

L

I CÔNG TY CP BÌNH MINH,
HUY N M

C HÀ N I

KHOÁ LU N T T NGHI

H
o:
Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
n nuôi thú y
Khóa h c:
2011 - 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

PHÙNG XUÂN QU NG

tài:
NG

L

I CÔNG TY CP BÌNH MINH,
HUY N M

C HÀ N I

KHOÁ LU N T T NGHI

H
o:
Chuyên ngành:
Khoa:
Khóa h c:
Gi
ng d n:

Chính quy
Thú y
2011 - 2015
Ths. Nguy n Th

IH C

i

Trong su t th i gian nghiên c

hoàn thành khóa lu n c a mình, tôi

c s ch b o t n tình c

ng d n, s

c a BCN

n c a công ty CP Bình Minh.
c s c ng tác nhi t tình c a các b
,c

ng nghi p, s giúp

ng viên c
Nhân d

c bày t lòng bi

Nguy n Th

c t i cô giáo Th.s

t t n tình và tr c ti

ng d n tôi th c hi

tài và hoàn thành khóa lu n này.
Tôi xin c

u ki n thu n l i

và cho phép tôi th c hi

tài t t nghi

Tôi xin bày t lòng c

i h c.
i Công ty CP Bình Minh, ch

trang tr i, cùng toàn th anh ch em công nhân trong trang tr i v s h p tác
m, theo dõi các ch tiêu và thu th p s li
cho khóa lu n này.
c bày t lòng bi
b

ng nghi

ct

i thân cùng

ng viên tôi trong su t th i gian hoàn thành

khóa lu n.
Tôi xin chân thành c
Thái Nguyên, ngày...... tháng 12
Sinh viên

Phùng Xuân Qu ng

015


ii

Th c t p t t nghi p là m t khâu quan tr ng không th thi
oc

c trong

i h c.

Trong th i gian th c t

c ti p c n v i th c ti n s n

xu t, rèn luy n tay ngh c ng c và nâng cao ki n th c chuyên môn, n
u khoa h

ng th i, th c t p t t nghi

i sinh viên t rèn luy n,

ng ph m ch

b n thân nh ng hi u bi t v xã h

i
c, trang b cho

ng tr

thu

i cán b k

c công tác. Vì v y, th c t p t t nghi p

r t c n thi

i v i m i sinh viên cu i khoá h

Xu t phát t nh
Thú y,

ng.

cs

c s phân công c a th

ng ý c
ng d n và s ti p nh n c a

Công ty CP Bình Minh, xã P
ti

c

, huy n M
c b nh phân tr ng

tài:

c, Hà N
l n con và bi n pháp

phòng tr b nh t i công ty CP Bình Minh, huy n M
th i gian th c t

cs

c - Hà N

Trong

nhi t tình c a ch tr i, cán b k thu t và

toàn b công nhân trong tr i cùng v i s ch b o t n tình c a các th y, cô giáo
và s n l c c a b

t nhi m v

k t qu nghiên c u nh

cm ts

nh.

u làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c, ki n th c
m th c t

u và th i gian th c t p

còn ng n nên trong b n khóa lu n này c a tôi không tránh kh i nh ng h n
ch , thi u sót. Tôi kính mong nh
th y, cô giáo cùng các b
thi
Tôi xin chân thành c

ng nghi

c nh ng ý ki
b n khóa lu n c

a
c hoàn


iii

BCNK:
Cl. perfringens:

Ban ch nhi m khoa
Clostridium perfringens

Cs:

C ng s

E. coli:

Escherichia coli

KHKT:

Khoa h c k thu t

LCPT:

L n con phân tr ng

Nxb:

Nhà xu t b n

P:

page

Tr:

Trang

ETEC:

Enterotoxinogenic Escherichia coli


iv

Trang
B ng 4.1. L ch sát trùng tr i l n nái................................................................ 27
B ng 4.2. L ch phòng b nh c a tr i l n nái .................................................... 28
B ng 4.3. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 33
B ng 4.4. T l l n con m c b

(%) ..................... 34

4.5.

l n con m

nh phân tr ng theo l a tu i (%) .................... 36

4.6.

l n

nh phân tr

u tra ................. 39

B ng 4.7. T l l n con m c b nh phân tr ng theo nhi

m........... 40

B ng 4.8. Tri u ch ng lâm sàng c a l n m c b nh phân tr ng...................... 43
4.9.

l n

4.10.

u qu

4.11.

nh phân tr ng l n con (%) ....................... 44
u tr b nh phân tr ng l

........ 45
nh phân tr ng l n con.....47


v

L IC

Trang
.................................................................................................... i

L IM

U ...................................................................................................ii

DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T................................................iii

DANH M C CÁC B NG............................................................................... iv
M C L C......................................................................................................... v
M C L C......................................................................................................... v
Ph n 1: M
tv

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1

1.2. M

u.................................................................................. 2

1.3. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 2
tài....................................................................................... 2
c .................................................................................... 2
1.4.2

c ti n ..................................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN NGHIÊN C U......................................................... 3
khoa h c và pháp lý c

2.1.1. C s khoa h c c

tài......................................................... 3

tài ....................................................................... 3

m sinh lý c a l n con............................................................... 3
2.1.1.2.

a b nh phân tr ng

l n con............................................. 5

2.1.1.3. M t s lo i vi sinh v t gây b nh .......................................................... 6
2.1.2. M t s lo i thu

u tr b nh phân tr ng l n con t i công ty CP

Bình Minh ......................................................................................................... 7
2.1.2.1. Nor- 100 norfloxacin 10% ................................................................... 7
2.1.2.2. Nova - amcoli ....................................................................................... 8
2.2.

..................................... 10


vi

2.2.1.

u trong n

2.2.2.

c.......................................................... 10
c ......................................................... 17

Ph n 3:

NG, N

NGHIÊN C U............................................................................................... 18
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 18
m và th i gian ti n hành ............................................................... 18
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 18
3.3.1. Tình hình m c b nh l n con phân tr
công ty CP Bình Minh, xã Phù L u T - huy n M
ul

u tr b nh phân tr ng c

n theo m , nuôi t i
c - Hà N i................ 18
khác nhau.... 18

u và các ch tiêu theo dõi ................................... 18
u tra gián ti p................................................................................... 18
u tra tr c ti p ................................................................................... 19
3.4.3. Ph

nh hi u qu c

.................................. 20

3.4.4. Ph

nh các ch tiêu ......................................................... 20

3.4.5. Ph

ng pháp x lý s li u..................................................................... 21

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................. 22
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 22
................................................................................ 22
4.1.2. Công tác thú y ....................................................................................... 22
4.1.3. Bi n pháp th c hi n .............................................................................. 22
4.1.4. K t qu công tác ph c v s n xu t........................................................ 23
............................................................................. 23
4.1.4.2. Công tác thú y .................................................................................... 26
4.2. K t qu th c hi

.................................................................... 33

4.2.1. Tình hình m c b nh l n con phân tr
công ty CP Bình Minh, xã Phù L u T - huy n M

n theo m , nuôi t i
c - Hà N i................ 33

vii

4.2.1.1. T l m c b

................................................. 33

4.2.1.2.

l n con m c b nh phân tr ng theo l a tu i............................... 35

4.2.1.3. T

l n con m c b nh phân tr

4.2.1.4. nh h

ng c a nhi

u tra..................... 39
m trong chu ng tr

n t l l n con

m c b nh phân tr ng ....................................................................................... 40
4.2.1.5. Tri u ch

n hình b nh phân tr ng l n con t

l n theo dõi t i tr i .......................................................................................... 43

ul
4.2.2.1. K t qu

u tr b nh phân tr ng l

u tr b nh phân tr ng l

4.2.2.2. Chi phí thu

............... 45
u tr b nh phân tr ng

Ph n 5: K T LU

.. 45

l n con... 46

NGH ............................................................. 48

5.1. K t lu n .................................................................................................... 48
5.2. T n t i ...................................................................................................... 48
ngh ..................................................................................................... 49
TÀI LI U THAM KH O
I. Tài li

c

II. Tài li u d ch t ti
III. Tài li

IV. Trang web

c ngoài

c ngoài


1

Vi t Nam là m t trong nh

c có s

ng th t tiêu th bình quân

i không ng

im

ng kho ng

i Vi t Nam tiêu th 39,3kg th t
y u là các s n ph

n

Chính vì th

c bi

gi ng và không ng
Hàng lo t các v

n công tác

ng su t c

n.

qu n lý, k thu t nuôi l

c các nhà khoa h c nghiên c u nh m b t k p v
c trong khu v c và trên th gi

a

c bi

c ta là m

c thu c

ki u khí h u gió mùa nóng m, nên r t thích h p cho các b nh truy n nhi m
phát tri n m

ng không nh
n. Ngoài ra các y u t gi ng, th

n ngành
u ki n khí

h u thì công tác thú y r t quan tr ng quy

n s thành b i c a ngành
n nói riêng.

Riêng trên con l n v
b nh x y ra còn r t ph c t

u ki n nóng

c ta thì tình hình d ch

c bi t là b nh phân tr ng

l n con, các l a

tu i khác nhau. B nh phân tr ng l n con làm cho l n g y sút, còi c c làm
gi

t, b nh n ng có th ch t c
u tr b nh phân tr ng l n con là m t v

n con, vì v y vi c phòng và
h t s c c n thi t.

Xu t phát t th c t trên chúng tôi ti n hành nghiên c u chuyê
c b nh phân tr ng
công ty CP Bình Minh, huy n M

:

l n con và bi n pháp phòng tr b nh t i
c - Hà N


2

N

c tình hình d ch t b nh phân tr ng l n con t i công ty CP

Bình Minh, huy n M

c - Hà N i.

Tìm hi

sinh phòng b nh t i công ty CP Bình

Minh, huy n M

c - Hà N i.

u tra tình hình m c b nh phân tr ng l n con

n theo m .

u tr b nh l n con phân tr ng có hi u qu .

u tra tình hình m c b nh phân tr ng l n con t i công ty CP Bình
Minh, huy n M

c - Hà N i

N mv

ng phòng và tr b nh

con t i công ty CP Bình Minh, huy n M

n

c - Hà N i.

Th c hi n t t công tác thú y.
Nghiên c u v
phù h p v

u tr b nh phân tr ng l n con

u ki n kinh t , k thu t t i trang tr i.

c
K t qu c

tài là nh ng thông tin khoa h c b sung và hoàn thi n

thêm các nghiên c u v b nh phân tr ng l n con và bi n pháp phòng tr trong
u ki

n nay

c ta.

c ti n
K t qu nghiên c u c
phân tr ng l
nh

tài là nh ng minh ch ng v tác h i c a b nh
ng th i là nh ng khuy

n khác.


3

khoa h c c

tài

Sinh lý c a l n con theo m là kh
ng trong b ng m có nhi
nhi

th

ng c

t 38-400

t môi
ng bên ngoài có

n s thành th c và hoàn thi n v ch c
l
m tiêu hóa c a l n con

Sau khi sinh ra, ch

hoàn thi n. Th
L

l n con nh t là

u, d ch tiêu hoá

l n con thi u c v ch

ng.

c m t tháng tu i hoàn toàn không có HCl t do vì lúc này l

ng

HCl ti t ra r t ít và nhanh chúng liên k t v i niêm d ch.
u ti t thân nhi t
u ti t thân nhi t c a l n con còn kém do:
- H th n kinh c a l

ti t thân nhi t
c

n hoàn ch

v não mà não c a

u
n mu n nh t

n trong và ngoài thai.
- Di n tích b m t c

l n con so v i kh

ng thành nên l n con d b nhi m l

cao
t và

cs,1996) [4].
-T
b o ch

ng c a gia súc non r t cao, n u s a m
ng, kh u ph n th

m s làm cho s

m

ng ch m


4

l

ng theo tu i gi m xu

u tr làm cho kh

b nh t t c a l n con kém (Ph m S

2003) [7].

+ H mi n d ch c a l n con
l n con, h th ng mi n d
kh

o kháng th ch

qua nhau thai hay s
ho

ng mà ch

c kháng th t m truy n sang

u. B máy tiêu hóa và các d ch tiêu hóa

ng r t y

ng enzym tiêu hóa và HCl ti

gia súc non
nên d gây

r i lo n tiêu hóa, vì v y m m b nh (Salmonella, E .coli, Cl. perfringens
dàng xâm nh

ng tiêu hóa.

Theo Tr n Th Dân (2008) [2]: L n con m
globulin n

ul

sang qua s

nt m

ng globulin s gi m sau 3-4 tu n, r

l

t giá tr

d

c t ng h p còn ít, kh

c hi u c a l n con kém. Vì v y cho l n con bú s
ov

n tu n th 5- 6

ng 65 mg/100ml máu. Các y u t mi n

th , lyzozyme, b ch c

d

trong máu không có

n

u r t c n thi

ch ng l i m m b nh nh t là b nh LCPT.

+ H vi sinh v

ng ru t

Theo Nguy

3], h vi sinh v

ng ru t

g m hai nhóm:
ng ru t - vi khu n b t bu c g m: E. coli,

- Nhóm vi khu

Salmonella, Shigella, Klesiella, Proteus
quan tâm nhi u nh

n tr c khu n E. coli

hành tinh, chúng có m t
E. coli tr
ph c t

i ta

m

n ph bi n nh t
u ki n thu n l i, các ch ng

c gây b nh. C u trúc kháng nguyên c a E. coli r t
n có ít nh t 170 kháng nguyên O, 80 kháng

nguyên K, 86 kháng nguyên H và kháng nguyên F.


5

- Nhóm vi khu n vãng lai: chúng là b

ng hành c a th

c

u ng vào h tiêu hoá g m: Staphylococcus spp, Streptococcus spp, Bacillus
subtilis

ng tiêu hóa c a l n con có các tr c khu n y m

khí gây th i r a: Clostridium perfringens, Bacillus sporogenes, Bacillus
fasobacterium, Bacillus puticfus

B nh l n con a phân tr ng là h i ch ng ho c là m t tr ng thái lâm sàng r t
m là viêm d dày - ru

, g y sút r t nhanh. Tác nhân gây

b nh ch y u là E. coli, nhi u lo i Salmonella (S. choleraesuis, S. typhisuis...) và
là: Proteus, tr c trùng sinh m , song liên c u khu n. B nh xu t
u sau khi sinh do E. coli ho c khi cai s a (Salmonella).

hi n nh

B nh l n con a phân tr ng có tên khoa h c là: "Neonatal di ar hoea"
theo Nguy

và Nguy n H

i v i l n con

8], b nh này là b

n t 1- 3 tu n tu i, b nh phát tri n m nh

m và gây thi t h i nghiêm tr ng nh t khi l n con
tu i. B nh này x y ra
t nh

c

h uh

tu i 10-20 ngày

c trên th gi

i v i Vi t Nam

c cho t i hi n nay b nh l n con a phân tr ng v n ph

bi n và x y ra nhi u.
c có ki u khí h u nhi
nhi u, nhi
u ki
phát b nh d ch và s

i c n nhi

i gió mùa (nóng m,

chênh l ch gi a các th
ng cho các nguyên nhân gây b nh phát tri n làm bùng
ki m soát b

m d nh n th y khi l n con m c b nh này là l
c, xám, vàng l n b t khí.
kh p chu ng, phân dính

a phân có

ng phân nhi

h u môn chân sau l n b nh. L n b nh bi u hi n

gi m bú, g y sút, lông xù th n ng d

n t vong, n u qua kh


6

l i h u qu thi t h i v kinh t , s c kho

t ch

ng

n sau này.

+ Escherichia coli
là vi khu

c vi t t t là E. coli

cg i

i tràng là m t trong nh ng loài vi khu n chính ký sinh trong

ng ru t c a

ng v t máu nóng (bao g m chim và

ng v t có vú). Vi

khu n này c n thi t trong quá trình tiêu hóa th
khu n l c ru t. S có m t c a E. coli trong ngu

n c a
c là m t ch th

ng

g p do ô nhi m phân. E. coli thu c h vi khu n Enterobacteriaceae

ng

c s d ng làm sinh v t mô hình cho các nghiên c u v vi khu n.
Hình thái: E. coli là m t tr c khu n gram âm, hình g y ng n, kích
c2-

có hình c u tr c khu

ng riêng l

x p thành chu i ng n, có lông xung quanh thân nên có th

c,

không hình thành nha bào, có th có giáp mô.
c t : vi khu n E. coli t o ra 2 lo
Ngo

c t : là m t ch t không ch

trong vòng 10-

c t và ngo

c nhi t, d b phá h y

i tác d ng c a formon và nhi t ngo

chuy n thành gi
N

ct :n

c t . Ngo

c t : là y u t

bào vi khu n r t ch t. N
và có kh

ct
560C
c t

c t có tính th n kinh và gây ho i t .
c n m trong t bào vi khu n và g n v i t

c t có tính kháng nguyên hoàn toàn, ch u nhi t
ch máu.

+ Salmonella
- Salmonella thu c h Enterobacteriaceae. Các lo i gây b nh có th k
Salmonella
ententidis.
các Salmonella

typhimurium,

Salmonella

cholera và Salmonella

ng tr c khu n gram âm, hi u khí tùy ý, h u h t
u có lông xung quanh thân (tr Salmonella gallinarum và

7

Salmonella pullorum) vì v y chúng có kh
bào,

ng, không sinh nha

c kho ng 0,4- 0,6 x 2-3
- Salmonella

Salmonella typhi lên
methyl
i, urease âm tính. H2

Salmonella paratyphi A: H2S
-D m
- Nhi

ng nuôi c

ng.

phát tri n t 5-45oC, thích h p
phát tri

c

có th b tiêu di t, kh

37oC, pH thích h p = 7,6

pH t 6-9. V i pH > 9 ho c < 4,5 vi khu n

u nhi t c a vi khu n kém:

50oC trong 1 gi ,

70o C trong 15 phút và 100o C trong 5 phút.
-

n

mu i 6-8% vi khu n phát tri n ch m và

n

mu i là

8-19% s phát tri n c a vi khu n b ng ng l i. (Nguy
2001) [13].
2.1.2. M t s lo i thu

u tr b nh phân tr ng l n con t i công ty CP

Bình Minh
nh hi u l c c a thu

u tr cho nh ng l n con m c b nh phân

tr ng s d ng 2 lo i thu c: Nor-100, Nova- amcoli

-

tác d ng:

Quinolone (flumequin, norfloxacin, enrofloxacin, ciprofloxacin, difloxacin,
marbofloxacin, ofloxacin...) là nhóm kháng sinh nhân t o g m nh ng d n
xu t c

u tiên (acid nalidixic) có ph kháng khu n

h p (tác d ng trên vi khu
c fluor hóa g
trong lâm sàng vào nh
r ng, tác d ng trên c vi khu n

c s d ng vào nh
d ng
. Fluoroquinolone có ph kháng khu n


8

này phân b

u c trong d ch n i và ngo i bào, phân b h u h

quan: ph i, gan, m

n li t tuy n, t cung, d ch não t y... và qua

c hàng rào nhau thai. Fluoroquinolone bài th i ch y
ni u

d ng còn nguyên ho t ch t và tái h p thu th

ng

ng ti t
th n.

ng c a kháng sinh lên vi khu

tác

ng c a fluoroquinolone là c ch t ng h p acid nucleic. S
b

u b ng ph n ng tách chu i DNA ra làm hai, m i bên là m

g n nucleotid thích h p theo nguyên t t b sung.
Enzym DNA polymerase xúc tác s

t ng h p các liên k t gi a các

nucleotid; enzym DNA gyrase n i các DNA trong quá trình t ng h p và t o
thành các vòng xo n. Quinolone (acid nalidixic và các fluoroquinolone) c
ch

m nh s

t ng h

c ch

enzym DNA gyrase.

ng này hi u qu trên c vi khu n gram
c ch t ng h p acid

nucleic này mà kháng s
t bi n gene, gây s y thai khi s d

ng v t mang thai, và khuy n

cáo là không nên d

ng v t mang

ng v t sinh s n và làm gi ng.
- Công d

u tr cho heo m c b nh v tiêu ch

- Cách dùng:
Tiêm b p th t ho

i da

Dùng liên t c trong 3-5 ngày
-7kgTT/ ngày.
L n, trâu, bò: 1ml/8-10kg TT/ngày

- Thành ph n m i ml ch a: ampicillin 10mg


9

-

tác d ng:

Ampicillin (Anh ng : Ampicillin; Pháp ng : Ampicilline) là kháng
sinh ph r ng thu c nhóm betalactam, t c là nhóm kháng sinh có c u trúc
phân t g m khung betanhóm betalactam v i ampicillin, còn có các lo i thu c kháng sinh khác
là: penicillin, amoxycillin, augmentin, unacyl, cloxacillin, oxacillin,...
Ampicillin th c ch t là m t penicillin bán t ng h p nhóm A có ho t
ph r ng v i nhi u ch ng vi khu n gram (+) và vi khu n gram (-). Ampicillin
có tác d ng ch ng l i nh ng vi khu n m n c m gây nhi m khu
h p, d n m t, tiêu hoá, ti t ni u, m t s b nh ngoài da

ng hô
, áp

a, bàng quang và th n...
Ampicilin là m

ng vào quá

trình nhân lên c a vi khu n, c ch s t ng h p mucopeptid c a thành t
bào vi khu n.
c hi u qu , Ampicilin ph i th m qua thành t bào và g n v i
các protein. Các protein g n Ampicilin ch u trách nhi m nhi
trình sinh t ng h p c a thành t bào và có m

c trong quá
n hàng

nghìn phân t trên m t t bào vi khu n. Các protein g n Ampicilin r t khác
nhau gi a các ch ng vi khu n. Các kháng sinh beta-lactam c n tr vi c
t ng h p thành t bào qua trung gian PBP, cu i cùng d
bào. S ly gi i di n ra qua trung gian là các enzym t

n ly gi i t
ly gi i thành t

bào vi khu n (ví d : các autolysin) kháng sinh beta-lactam gây c n tr
b ng m t ch t c ch autolysin.
Tính kháng v i các
kh c ph

c ph n l n là nh s n sinh betao ra m t s ch t c ch beta-

lactamase: axit clavulanic và sulbactam. Các h p ch
beta-lactam

n thân chúng ít ho c không có ho t tính kháng khu n.

10

Chúng làm b t ho t enzym beta-lactam b ng cách g n vào v trí ho
phá hu ; vì v

ng c a
c g i là

các c ch "t sát". Vi c b sung ch t c ch

c

sulbactam, s tái l p ho t tính c a Ampicilin ch ng l i vi sinh v t s n sinh
beta-lac

khác v i s n sinh beta-lactam có v là

trung gian t o ra tính kháng c a Staph.aureus kháng methicillin.
- Công d ng: tiêu ch

u, viêm ph i, viêm r n

- Cách dùng:
Tiêm b p th t ho

i da

Dùng liên t c trong 3-5 ngày
-7kgTT/ ngày.
L n, trâu, bò: 1ml/5-10kg TT/ngày

2.2.1.

c
B nh phân tr ng l n con

c nghiên c u t

p trung (tr

i

ng qu c doanh)

ng Xuân Bình, Tr n Th H
u các y u t gây b nh c a các ch ng E. coli gây

T o và cs

b nh, ch n ch ng E. coli
Vaccine dùng cho l

ch t o vaccine ch

i d ng cho u ng.

2 gi , u ng v i li u 1ml/con, liên t c

trong 3-5 ngày. K t qu làm gi m t l m c b nh phân tr ng l n con t 3035% so v i

i ch ng.

Theo Nguy

cs (2001) [13] thì b nh phân tr ng l n con

là m t h i ch ng hay nói cách khác là m t tr ng thái lâm sàng r

ng,

c bi t là d ng viêm d dày ru t, tiêu ch y và g y sút nhanh. Tác nhân gây
b nh ch y u là E. coli, ngoài ra có s tham gia c a Salmonella và vai trò th
y u là Proteus, Streptococcus. B nh x

nh

p trung


11

nhi u gia súc, b

ng phát sinh t

n

c bi t khi th i ti t thay ti

t ng t (t oi b c chuy n

khô m chuy n sang rét). T l m c b nh t i 50% và t l
ch t t i 30- 45%.
B nh phân tr ng l n con do r t nhi u nguyên nhân khác nhau gây ra.
Theo H

9], b nh x y ra do m t s nguyên nhân sau:

+ Nhân t b m sinh.
Nhân t gây b nh t c là ch nh
tác

n

u ki n v n có ho c ng u nhiên

ng v t m t th b t l i khi n cho chúng khi g p s tác

ng c a nguyên nhân gây b

t d sinh b nh.

Nhân t b m sinh

c ch

ngoài có h i tr c ti p

ng t

kém v

u ki n bên

c al

nh nh y u, s c

s ng th p. Nhân t b m sinh này là k t qu c a s

n

nái khi có ch a không thích h p v

m phát tri

bào thai l n khi n cho thai phát tri
y

nc a

ng l n m i sinh ra nh

b m sinh khi n l n r t d m c các b nh v

h

ng hô

ng ru t.

+ Nguyên nhân ti n phát.
-

ng c a s a m : S a m là ngu n th
ng không lo i th

g kh

ts

thay th
l n con mau l

Tình tr ng s c kho c a l n m và ch
nh ng y u t có

ng tr c ti p t i ch

x u ho c không thích h

c, c

m b o cho l n

ng cao lúc cai s a.
ng c a l n m là
ng c a s a m . S a m

u làm cho l n con d b r i lo n tiêu hoá t

phát sinh ra b nh phân tr ng

l n con. L

viêm vú ho c m c m t b
s a m gi

t kh

các ch t

n khi l n con bú s

b sát nhau hay
u làm ch
b m c b nh.

ng


12

M ts

ình nuôi l

t ng

i th

t nguyên nhân làm cho l n con sinh b nh phân tr ng. M t

s h nh n th y cho l n m
g o chua, b

u th

u, l

kh u ph n th

b

c

b m c b nh phân tr ng. M t khác trong

a l n m thi

photpho, các ch t khoáng c n l

m, thi u các ch

ng ít (nguyên t

ng và

thi u sinh t khi n cho l n m vì thi

ng s a ít và s a x u

c kho c a l

ng t

n con d m c b nh

phân tr ng.
-

u ki n th i ti t khí h u không thu n l i.

Theo S An Ninh (1993) [11], l n con khi còn
cb ov r tt

u

y u t

c bi t là th i ti

c a l n co

ng tr c ti p c a các

nóng, l

nghi m th c t ch ng minh r ng th i ti
nóng l nh, khô m không

trong b ng m thì

t... kinh

i

t ng t c th là y u t

nh ho c không thích h p v i yêu c u sinh lý

u là nguyên nhân quan tr ng gây ra b nh l n con a phân tr ng.

Khi th i ti

t ng t tr

ng

t nhiên chuy n sang

l nh thì l n con do các ph n ng thích nghi có tính b o v còn kém nên l n d
b c m l nh t

i lo n tiêu hoá mà sinh b nh phân tr ng. Trong y u

t v th i ti t thì nhi

và

chi m v trí quan tr ng

thích h p cho l n con là kho ng 75-85% khi
b nh phân tr ng

l n con bao gi

- Do ch
(1996) [3] do s

l

t.

85% thì t l m c
hanh

ng l n con không thích h p. Theo Cù Xuân D n
kháng c a l n con là r t y u vì v y r t d b

l n con theo m
thì chúng r t hay m c b n

ng t t có ch

ng n u
ng thích h p

c bi t là b nh phân tr ng. Mu n bi t ch

ng c a l n con có thích h p hay không thì c n ph i xét hai m t ch

13

y u: L

ct

m hay không và th

b sung c a l n

m, khoáng, vitamin...) theo yêu c u phát
tri n c a l n con hay không.
- Do l

cu

.S al

ng m

khá cao c trong 100 phân kh i s a l n thì có t i 6-7g ch t m
s a bò ch có 3g ch t m , ngoài ra thì các thành ph
m, ch

ng, ch t khoáng...

s al

s al

ng khác nhau

u cao so v i s

a bò.
Do s a l

c có nhi u ch t m nên l n con bú hay b

v y n u trong chu ng c a l

c s ch cho

chúng u ng t do thì chúng s ph i u
t

m b o v sinh

n con d b m c b nh vì b nhi

ng ru t. (Tài li u thông tin

KHKT k I/02/1998 c a công ty Bio-Pharmachemie).
- Do l n con thi u v
lí s

v

ng quá trình

iv il

i ch t c
c s ng và s c ch

ng t

t khác, ho

n và h p
ng v t nói chung.
b nh t t và b máy
ng ngoài tr i nh có tác

d ng c a các tia sáng t nhiên c a m t tr i s t ng h p vitamin D ti n hành
thu n l

t c a l n con phát tri n t t t

chung c

t. Th c t nhi
có tác d ng r t l n trong vi

phát sinh.

nhi

c n

ra ngoài cho v

v a cho

y có nh

ng minh s v

ng và

n b nh phân tr ng l n con
a phân tr ng ch

ng thì b

t còn n u

v a dùng thu c ch a b

c k t qu r t t t và

n so v i ch nh t trong chu ng r
ph

phát tri n

m b o môi

ng v

n ch y ch

ng ph i s ch s không có m m b nh truy n

nhi m (Nguy n Thi n và cs 1996) [16].


14

+ Nguyên nhân k phát do vi trùng gây nên.

c ta phòng vi trùng

h c thu c Ban nghiên c u Thú y Vi n khoa h c Nông nghi
u tìm nguyên nhân gây b nh phân tr ng l n con v m t vi
trùng h c, k t qu

n th y có lo i tr c trùng ru t già (Tên khoa h c

g i là E. coli) thu c các ch ng gây b nh
tháng tu i. Thí nghi
này

trong phân c a l

y r ng s l n b

phân l n b nh nhi

c lo i vi trùng

i ph n l n kho

vi trùng gây b nh trên, phòng vi trùng h
m u

i2

c ch ng
cho l n con kho

th nghi m gây b nh nhân t o nh m

nh vai trò gây b nh

i v i l n con. Song k t qu

c b nh

phân tr ng c

t c l n con thí nghi

i ch

u kho

ng. (S An

Ninh và cs, 1981)[10], (Ph m Kh c Hi u, Tr n Th L c 1989) [6].
Tóm l i nh

m phân tích trên v nguyên nhân gây b nh phân

tr ng l n con cho th

nh phát sinh do nhi u y u t c a ngo i c nh

không thu n l i cho s s

ng c

thi n v m t gi i ph u sinh lý. Có nh
nguyên nhân gây b

l n con v
c vai trò và tính ch t c a 2

y thì chúng ta m

khoa h c ch c ch n

th c hi n có k t qu nh ng bi n pháp phòng ch a b nh nh m phát tri n t t
n gi ng c a chúng ta.
Theo Ph m Ng c Th ch (2006) [14],
gi m ti t d ch v , n

HCl gi m, làm gi m kh

ki

ki n cho các vi khu
ch

b nh kéo dài, con v t b m

u tiên d dày
t trùng và kh

ng tiêu hóa tang cao t

u

ng ru t phát tri n m nh, làm th i r a các ch t

ng ru t và s n sinh nhi u ch

thích vào niêm m c ru

sinh b

c. Nh ng s n ph m trên kích

ng ru t, con v t sinh ra a ch y, khi
c (do a ch y) gây nên r i lo

i ch t

15

m

c toan ho c m t cân b ng các ch

n gi i, làm

cho b nh tr nên tr m tr ng, gia súc có th ch t.
Theo Ph m Ng c Th

Th Nga (2006) [15], tri u ch ng c a b nh

Thân nhi t ít khi cao, cá bi t có con lên 40,5-410
ngày là xu

sau m t

y u là phân l ng, màu tr

xám màu

ng

m

nh n h

t ho c l n

y nh y, cá bi t có l n máu. Phân t màu vàng tr ng

l ng, chuy n thành m

khuôn là bi u hi n chuy n bi n t t.

c bi t khó ng i, ki

i kính hi n vi th y nh ng

h tm

c t bào niêm m c ru t b tróc ra. Khi b

u b b nh

l n con v

ng, sau bú ít d

nh kéo dài

ub

thì tóp b ng l

i và

run l y b y. L n b b
u ng n u

ra s

c b n trong chu ng
mb

cu

có mùi chua. B

n b nh nôn o
ng x y ra

tính, á c p và mãn tính (Ph m Ng c Th

quá c p, c p

Th Nga 2006) [15].

* Bi u hi n b nh lý: Niêm m c nh t nh
ng ch

c s a cha tiêu, mùi khó ng i. Niêm

m c xung huy t ho c xu t huy t. Ru t r ng ch
xung huy t hay xu t huy t t

ng

huy

hi có hi

Theo Ph m Ng c Th ch (2006) [14
u c a b nh gi m y u, th i k sau l i
i sáng 1-20
nhi u

c

c viêm cata nh
t. Túi m

i

c ho

c
t có con không
i nh .

ng ru t c a l n

th i kì

39,5-40,50C, bu i chi u

a ch y m t ngày 15-20 l n, con v t r n

n cong, b ng thót l i, th tr

n, có khi bú chút ít có khi


16

không bú hoàn toàn, n m nhi
nh t vì thi u máu và m

l i. Các niêm m c m

m nh t

c quá nhi u, chân l nh. Con v t ch t trong tình

tr ng co gi t b i nhi

c. Dù b nh kh i, sau khi cai s a nuôi r t ch m l n,

khi b nh n ng con v t m t l b bú hoàn toàn, chân và toàn thân run r
l

c, n m m t ch ,

c bi t là hai chân sau li t, m t sâu lõm, khô,

c nhi u, th d c m ch nhanh, ph n x các b p th t gân y u, không
u tr k p th i con v t ch t trong 3ch còn 35-36,50

c khi ch t nhi

n b nh d d i n

h xu ng

u tr k p th i b nh

s chuy n sang

n lành b nh. Lúc này phân chuy n t màu tr ng ho c

tr ng xám

cd

a l n kho .

Theo Ph m Ng c Th

Th Nga (2006) [15], b nh tích khi m

khám b nh xúc cho th y: Xác g y niêm m c nh t nh t máu
dày ch

a ho c th

ru t s

t y sung huy t, niêm m c ru t, d

m,

m t l p b a ch ph m

có ch a Corti coid ch ng viêm, phù n m nh Dexamothason sau khi tiêm
thu

tn

cao trong máu có tác d ng di t khu n m nh n

trong máu 1-2h sau khi tiêm và tính sinh kh
th

t t i 80% thu

m ts

d ng c a ch ph m có

c th i tr nhanh kh

và không gây t

t

c ph

id
:

i

ru

ru t non có ch t màu vàng, l ng tanh.Nhìn b ngoài xác

l n g y khô thót b ng, b n.
Phòng b nh b ng v
l n con t t. C n chú ý khâu th
ng và ch

n con theo m ph i t t v c s

ng. Th c hi n t t c 3 khâu: ch ng l nh, ch ng m và ch ng

b n, chu ng tr i thoáng mát mùa hè,
th

ng l n m ,

o cho l

m

ng cao. Phòng b ng vaccine cho c m và con, vaccine
c ch t các ch ng E. coli gây b nh phân tr ng l n con (autovaccine -