Nghiên cứu ảnh hưởng của thuốc Coxymax và Anticoccidae – Diarrhoea đến hiệu quả phòng trị bệnh Cầu trùng trên gà Ri lai nuôi bán chăn thả. (Khóa luận tốt nghiệp)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (8.71 MB, 53 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------------------------
TR
U
tài
NGHIÊN C U
ANTICOCCIDAE
NG C A THU C COXYMAX VÀ
DIARRHOEA
N HI U QU PHÒNG TR
B NH C
KHÓA LU N T T NGHI
H
o:
Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
Khoá h c:
2011 - 2015
IH C
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------------------------
TR
U
tài:
NGHIÊN C U
ANTICOCCIDAE
NG C A THU C COXYMAX VÀ
DIARRHOEA
N HI U QU PHÒNG TR
B NH C
KHÓA LU N T T NGHI
H
o:
IH C
Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
Khoá h c:
Gi
2011 - 2015
ng d n: TS. Nguy n Th Thúy M
i
L IC
Trong su t quá trình h c t p và rèn luy n t
i H c Nông Lâm
cs d yb
ân c n c a các th y cô giáo
Thú
cho em
nh ng ki n th
c lòng tin v
c trong cu c s ng và
công tác sau này.
Em xin trân tr ng c
ng, BCN khoa và các th y
giáo, cô giáo, cán b công n
i h c Nông
n tình d y b o chúng em trong toàn khóa h c.
Em xin bày t lòng bi
c nh t t i th y giáo PGS.TS. Tr n Thanh
Vân và cô giáo TS. Nguy n Th Thúy M cùng toàn th
r c ti
ng
d n, t o m
u ki
em trong su t quá trình th c t p t t nghi p.
Em xin chân thành c
t Th ng Thành Ph Thái
u ki n thu n l
em th c hi
tài t t
nghi p.
Tôi xin chân thành c
ng nghi
luôn t
ng viên tôi trong su t quá trình h c t p và th c hi
tài.
Sinh viên
Tr
u
ii
DANH M C B NG
B ng 4.1: L ch s d ng v c-
..............................................................29
B ng 4.2. K t qu công tác ph c v s n xu t ...........................................................30
B ng 4.3. T l nuôi s ng c a gà thí nghi m qua các tu n tu i ( %) .......................31
B ng 4.4. nh h
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
t l và c
B ng 4.5. nh h
n
Diarrhoea
n
nhi m C u trùng qua ki m tra phân............................32
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
Diarrhoea
n
t l nhi m C u trùng theo tu n tu i c a gà thí nghi m..........................34
B ng 4.6. nh h
c
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
n
nhi m C u trùng theo tu n tu i c a gà thí nghi m..................34
B ng 4.7. Sinh tr
B ng 4.8. Sinh tr
Diarrhoea
a gà thí nghi m qua các tu n tu i (g/con)............36
ng tuy
i c a gà thí nghi m qua các tu n tu i (g/con/ngày).38
B ng 4.9. B ng tiêu th th
a gà thí nghi m ..................................................40
B ng 4.10. Tiêu t n th
il
ng c a gà thí nghi m (kg) ...............41
B ng 4.11. Chi phí thu c phòng, tr b nh C u trùng cho 1 kg gà th t ......................42
iii
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1. Bi
c
nhi m C u trùng qua ki m tra m u phân lô I ..............33
Hình 4.2. Bi
c
nhi m C u trùng qua m u ki m tra phân lô II.............33
Hình 4.3.
Hình 4.4. Bi
th sinh tr
sinh tr
n
a gà thí nghi m ..........................................37
ng tuy
i c a gà thí nghi m (g/con/ngày).................39
iv
DANH M C CÁC T
Cs
C ng s
E
Emeria
LP
Nxb
ng
Nhà xu t b n
SS
TA
VI T T T
Th
v
M CL C
N ............................................................................................................ i
L IC M
DANH M C B NG................................................................................................. ii
DANH M C CÁC HÌNH ....................................................................................... iii
DANH M C CÁC T
VI T T T........................................................................ iv
M C L C..................................................................................................................v
U ......................................................................................................1
Ph n 1: M
tv
............................................................................................................1
1.3. M c tiêu c
tài ...............................................................................................2
tài.................................................................................................2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ...........................................................................3
2.1. C s lý lu n c
tài ........................................................................................3
2.1.1. Nh ng hi u bi t v b nh C u trùng ..................................................................3
2.1.2.Gi i thi u v gi ng gà và thu c dùng trong thí nghi m ..................................16
2.2.2.Tình hình nghiên c u ngoài n
c ....................................................................22
Ph n 3:
IT
3.1.
ng nghiên c u.........................................................................................23
it
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U......23
m, th i gian ti n hành .............................................................................23
3.3. N i dung nghiên c u..........................................................................................23
3.4. Ph
ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi..............................................23
3.4.1. Ph
ng pháp b trí thí nghi m........................................................................23
3.4.2. Các ch tiêu theo dõi và ph
ng pháp theo dõi...............................................24
Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N ..................................................................28
4.1. Công tác ph c v s n xu t .................................................................................28
..........................................................................................28
4.1.2. Chu
u tr b nh............................................................................29
4.2. K t qu
khoa h c ..............................................................................31
4.2.1. nh h
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
nuôi s ng c a gà F1 (Ri x L
ng Ph
Diarrhoea
nt l
ng) qua các tu n tu i........................31
vi
4.2.2. nh h
c
Diarrhoea
n t l và
nhi m C u trùng c a gà thí nghi m 1 10 tu n tu i .....................32
4.2.3. nh h
tr
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
Diarrhoea
n sinh
ng c a gà thí nghi m qua các tu n tu i ...................................................36
4.2.4. nh h
ng c a hai thu c Coxymax và Anticoccidae
n và chuy n hóa th
Diarrhoea
n kh
a gà thí nghi m...............................39
4.2.5. Chi phí thu c cho phòng, tr b nh C u trùng
gà thí nghi m........................41
Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................43
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................44
1
Ph n 1
M
U
tv
Trong nh
tri n m nh, góp ph n r t l n vào vi c cung c p th c ph m, nâng cao ch t
ng b
i. Tuy nhiên, m t trong nh ng tr ng i
l
i v
ch b
ng xuyên x y ra gây nhi u
thi t h i, làm h n ch s phát tri n c a ngành. Vì th hi n nay vi c phòng tr
b nh cho v
c bi t trú tr ng, không ch các b nh truy n nhi m
c phòng b nh b ng tiêm phòng v c-xin, mà các b
t s c quan tâm phòng tr , do b nh kí sinh trùng là
m t trong nh ng lo i b nh quan tr ng vùng khí h u nhi
i
c
ta, vì nóng và
u ki n thu n l i cho kí sinh trùng phát tri n.
B nh C u trùng gà là m t lo i b nh do m t lo
t b nh chi m t l cao trong các b nh kí sinh trùng.
c ta,
b nh C u trùng tr nên ph bi n t khi phát tri n gà công nghi p và nh p n i
m t s gà cao s n gi ng tr ng và gi ng th t t
c ngoài. B nh C u trùng gà
không gây t l ch
t h i v m t kinh t : gà
gi m
ng, còi c c, s
kháng y u và d b các b nh truy n nhi m
khác t n công.
Vi t Nam, b nh C
ng gà còi c c, gi m t
kh
ng, gi m s
ng tr ng
.M
c ta có khí h u nóng m
u r t thu n l i cho b nh C u trùng phát tri n. V i s phát tri n không
ng ng c a khoa h c k thu t, trên th
ng xu t hi n nhi u lo i thu
c tr b nh
C
%, Coxcilin, RTD Coccistop, Coxymax, Novacoc 2,5
%
i pháp t t nh
ch ng l i b nh C u trùng có hi u qu thì
vi c th hi u l c c a các lo i thu c là r t quan tr
c ti n cao.
Xu t phát t nhu c u th c ti n v ki
u tr b nh C u trùng gà,
em ti n hành th c hi
tài:
u
ng c a thu c Coxymax và
Anticoccidae Diarrhoea n hi u qu phòng tr b nh C u trùng trên gà Ri lai
1.2. M
c
tài
- T k t qu nghiên c u l
khoa h
phòng tr b nh C u trùng cho gà, mang l i hi u qu kinh t
xu t bi n pháp
i dân.
- B n thân em t p làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c.
2
1.3. M c tiêu c
gà Ri lai F1
tài
nh t l nhi
ng).
nh
b nh C u trùng.
nhi m C u trùng
gà Ri lai F1 (Ri x
ng c a vi c dùng thu c t i kh
ng).
cs
ng c a vi c dùng thu
ng c a
u tr
tài
c
K t qu c
tài là nh ng thông tin khoa h c v m
ng c a 2
lo i thu c Coxymax và Anticoccidae Diarrhoea n hi u qu phòng tr b nh C u
Ri
.
c ti n
- Làm quen v
t
u khoa h c .
- Nâng cao ki n th c th c ti n
ng c ki n th c c a b n thân.
p xúc v i th c t
3
Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
lý lu n c
tài
2.1.1. Nh ng hi u bi t v b nh C u trùng
c tính chung c a b nh C u trùng
* M m b nh:
B nh C u trùng là m t lo i ký sinh trùng truy n nhi m r t nguy hi m
ng
v t nuôi thu n ch ng, thú
i do m t nh
ng v t
Protoza, l p Sporozoa, b Coccidae, ch ng Eimeria, 2 gi ng
Eimeria và Isosproza. B nh có th gây ch t nhi u súc v t, t l ch
c bi t là
súc v t non. gà và th , b nh gây thi t h i l n nh t (t l ch t cao gà con, th
con có th lên t i 80 100 %).
Khi C u trùng m i theo phân ra ngoài là m t kén hay là m t noãn nang
(Oocyts), là nh ng bào t trùng hình b u d c, hình tr ng hay hình c u. Có 3 l p v :
l p ngoài cùng r t m ng, bên trong ch a nguyên sinh ch t l n nh n thành h t, gi a
nguyên sinh ch t có ch a m
i to.
Có m t s lo i C u trùng
u có ch lõm vào g i là l noãn nang, có m t
s loài không có l noãn nang ho c không rõ. Khi g
u ki n nhi
,
thích h p thì nhân và nguyên sinh ch t b
u phân chia.
C u trùng thu c gi ng Eimeria thì nhân và nguyên sinh ch t s hình thành 4 bào
t , m i bào t hình thành 2 bào t con. Bào t con có hình lê, chính bào t con này s
xâm nh p vào niêm m c ru t, t ch c gan và gây ra nh ng t
nh lý.
C u trùng gi ng Isospora thì nhân và nguyên sinh ch t phân chia thành 2 bào
t , m i bào t phân chia thành 4 bào t
p vào niêm m c ru t.
i lo i l i có m t s lo i C u trùng ký sinh riêng.
C u trùng gà không ký sinh trên ngan, ng
i loài
C u trùng l i ký sinh trên m t v trí nh
nh: C u trùng ký sinh manh tràng
không ký sinh ru
c l i.
gà m i l a tu
u b nhi m C
ng
nhi m khác nhau. Gà con b nhi m n ng và ch t nhi
ng thành ch y u là v t mang trùng.
i c a C u trùng (chu k sinh h c):
m i l a tu i m
ng thành, gà
4
i c a C u trùng gà
Tóm t
Noãn nang
To . Ao
Noãn nang gây nhi m
(Oocyst)
(Oocyst gây nhi m)
Bào t
(Trophotoit)
Schizontes
Schizogone
T
c
(Ti u ph i t )
H pt
Merozoit
Schizogoit
T bào cái
i ph i t )
S
có trong th
n r ng kh p c a C u trùng là nh vào c
i ph c t p
ti p t c phát tri n, t n t i lâu trong thiên nhiên.
i và sinh s
c tính t
i nang bào t c a C u trùng
c u ng b nhi m t n n chu ng vào.
i c a C u trùng gà g
n ngoài t
u ki n thu n l i v nhi
Eimeria phát tri n thành 4 bào t
gây nhi m).
n:
c th i theo phân ra ngoài, g p
m, noãn nang phát tri n thành b o t (C u trùng
thành noãn nang gây nhi m (Oocyst
ký ch : Gà nu t noãn nang gây b nh vào ru t, noãn
nang v ra, phóng ra 4 bào t g i là Trophotozoit bám vào t bào bi u mô ru t phát
tri n thành Schiphotozoit, Schiphotozoit phát tri n thành Merozoit r i thành t bào
c và t bào cái. Chúng k t h p v i nhau t o thành h p t , r i h p t l i sinh ra
noãn nang (Oocyst), th
i t 5 7 ngày.
i c a C u trùng c
c sinh s
vô tính và h u tính. Vì v y có th phân ra C u trùng sinh s n theo 3 gi
n
n sau:
5
n sinh s n vô tính: C u trùng ký sinh t bào bi
hóa c a súc v t, l n d n lên và sinh s n theo hình th c tr c phân.
n sinh s n h
các t
i ph i t ), các t
nhau t o thành h p t
C
n i sinh.
ux
ng tiêu
n sinh s n tr c phân s hình thành
c (ti u ph i t ). Hai t
th pv i
y ra trong t bào bi u mô.
ký ch nên g i là sinh s n
n sinh bào t : Sau khi h p t hình thành thì phát tri n thành noãn
nang (Oocyst), nguyên sinh ch t và nhân l i phân chia thành bào t hình thành nên
bào t
n này di n ra
ng bên ngoài g i là sinh s n ngo i sinh.
Khi ký ch nu t ph
8 bào t
ng tiêu
hóa, noãn nang s gi i phóng các bào t con ra, các bào t con l i ti p t c xâm nh p
vào các t bào bi u mô ru t, l n d n lên và ti p t c sinh s n vô tính, h u tính, vòng
i l i ti p t
2.1.1.2. B nh C u trùng gà
*
m c a b nh C u trùng gà:
B nh C u trùng gà nói riêng và b nh C u trùng gia súc, gia c m nói chung là
m t b nh ph bi n trên kh p th gi
c A. Luvenhuch phát hi n t
1632 t
th i gian các nhà nghiên c u v d ch
t , lâm sàng, b nh lý, mi n d ch và thu
u tr
c các nhà khoa h c m i th i
i dày công nghiên c
, 2003 [14]).
Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (2010) [9], thì b nh C u trùng gà do C u
trùng ký sinh gây ra th y kh
c trên th gi
t b nh khó ki m
soát, ngay c nh
khoa h c k thu t thú y phát tri
u
nhi u t n th t do C u trùng gây ra. C u trùng ký sinh gây t
ng
ng tiêu hóa, làm cho gà d ch t. B nh
c bi t là
u ki
u ki n v sinh thú y kém, công tác qu n lý
m b o.
c ta b nh ph bi n kh p các t nh thành.
Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (1999) [8], thì b nh C
c coi
là v
l n th hai sau b nh do vi trùng gây nên. B nh C
i
ng n (5 7 ngày) và không c n ký ch trung gian. B nh C u trùng gây thi t h i l n
pm
cao (t l ch t t 50 70
%). Gà con sau khi b m c b nh r t khó h i ph c, ch m l n, còi c c,
ng
thành ch y u là v t mang trùng và gi m t l
.
6
* Tác nhân gây b nh C u trùng gà:
Tr i qua quá trình nghiên c u, các nhà khoa h
C u trùng gia c m v i nh
m sinh h c c a chúng.
M ts
Di n gi i
m phân lo i C u trùng gà
Hình
d ng
c(
E. maxima
B ud c
21,4 42,5 x 16,5
E. tenella
B ud c
14,2 20,0 x 9,5
E. acervulina
Tr ng
16,0 20,3 x 12,7
E. mitis
Tròn
E. necatrix
Loài
ra tác nhân gây b nh
L noãn
Có
21 24
Không
18 48
16,3
Có
13 17
11,0 19,0 x 10,0
17,0
Không
24 48
B ud c
13,0 20,0 x 13,1
18,3
Không
21 24
E. brunette
B ud c
20,7 30,3 x 18,1
24,2
Không
24
E. mivatia
Tr ng
10,7 20,0 x 10,1
15,3
Có
18 21
E. paraecox
B ud c
16,6 27,7 x 14,8
19,4
Không
24 36
E. hagani
B ud c
15,8 29,9 x 14,3
29,5
Không
48
- Eimeria maxima ch y u ký sinh
vàng, v Oocyst
n sùi là nh
29,8
Sinh s n bào
t (gi )
24,8
n gi a ru t non. Oocyst
m d nh n th y khi phân lo i.
- Eimeria tenella
ng ký sinh manh tràng, Oocyst màu xanh nh
là loài gây b nh m nh nh t gà con. Th i gian sinh bào t
(18 48 gi ).
il n
- Eimeria acervulina có hình d ng Oocyst g n gi ng E. maxima
c nh
ng v phân lo i t th i gian sinh
o
bào t 13 17 gi
nhi
28 30 C (ng n nh t so v i th i gian sinh bào t c a
các loài C u trùng khác).
- Eimeria mitis
bào t bi
khi nhi
phân l p thành th
vào ngày th 5.
m d phân bi t là Oocyst d ng tròn, th i gian sinh
i l n (24 48 gi
ng ký sinh
u ru t non. Sau
36 gi , trong các t bào bi u bì nhung mao th y nh ng th
ng có 6
21 th
n và các giao t
c hình thành
7
- Eimeria necatrix
c l c cao song m
ph bi n và kh
gây b nh th
E. tenella. V trí gây b nh ru t non và c manh tràng,
Oocyst E. necatrix có th i gian sinh bào t
ng và không bao gi t i
48 gi
E. tenella.
- Eimeria brunette là loài C
cl
ng ký sinh ru t
i gian sinh s n bào t luôn
nh 24 gi . Th i k phát
tri n n i sinh ch y u ru t già
ph n cu i ru t non, tr c tràng, l
huy t.
- Eimeria mivatia loài C
ng gây b nh b m t niêm m c
ru t, Oocyst
c chi u ngang nh nh t trong s 3 loài C u trùng gà có
h t c c.
- Eimeria paraecox có Oocyst hình b u d c, nguyên sinh ch t d ng tròn có
nhân gi a, h t c
m khác bi t so v i các loài C u trùng khác
cùng có v trí ký sinh
u ru t non.
- Eimera hagani
cl cy
ng ký sinh ph
u ru t non.
Oocyst có th i gian sinh s n bào t
nh nh t so v i Oocyst các loài C u trùng
ký sinh ph
u ru t non (48 gi ).
có th có t
c ta, k t qu phân lo i C
n 8 loài C u trùng gây b nh cho gà.
c cho th y tùy t ng khu v c,
Hoàng Th ch (1999) [18]
b nh trên gà nuôi t i mi
tác gi trên th gi i thì Vi
tìm th y s có m t c a 8 loài C u trùng gây
c ta. So v i 9 loài C u trùng tìm th y c a các
y nói t i E. paraecox. Phân lo i C u
i các t nh phía B c c a các tác gi qua nhi u th i
gian nghiên c u v phân lo
n (1995) [19]; Phan L c, B ch
M
u (1999) [11]
t có 6 lo i C
c phát hi n là: E.
tenella, E. necatrix, E. maxima, E. mitis, E. brunette, E. acervulina.
* S nhi m b nh C u trùng
gà:
B nh C u trùng là m t b nh ph bi n, b nh có s
i v i các
ng c
u ki n khí h u không thu n l i, các lo i thu c sát trùng, thi u các
bi n pháp có hi u l c ch ng s xâm nh p c a m m b nh, m m b nh có kh
sinh s n l i nhanh.
Noãn nang C u trùng
t có th duy trì s c s ng t 4 9 tháng, có
th s
c 15 18 tháng
ng
t và nhi
22
o
30 C ch m t 18 36 gi C u trùng phát tri n thành nh ng bào t con. S
8
kháng c
30 %, nhi
i v i nhi
cao và khô h
i y u. Khi
18 40 C thì E. tenella s ch t sau 1 5 ngày.
21
o
ng nhi m b nh là do gà nu t ph i noãn nang có s c gây b nh. Noãn
nang C u trùng nhi m vào th
cu
t, n n chu ng, d ng c
tr thành ngu n lây nhi m b
ng v t g m nh m,
u có th là ngu n reo r
u
th y khi ru i màu có noãn nang vào t i ru t ru i thì nó có th duy trì s c gây b nh
trong 24 gi .
Th i gian nhi m b nh C
c chia thành 2 th i k :
- Th i k ti n phát: kéo dài t khi gà nhi m ph i noãn nang C u trùng cho
t i khi xu t hi n nang tr ng trong phân.
- Th i k phát b nh: là khi xu t hi n nang tr
tr ng bi n m t hoàn toàn kh
.
n khi nang
ng qu n lí không t t, s t
u ki n cho C u trùng phát tri n
và gây b nh m nh. Th
u sinh t
u ki n thu n l i cho b nh phát
ra r m r . Vì v
ng m th
bé, th
không t
u ki n v
u ki n thu n l i làm cho b nh C u trùng
phát tri n và lây lan.
C u trùng phát tri n vào t t c
nh phát tri n
m nh nh
c bi t là nh ng th
u,
c nuôi v Hè Thu b ô nhi m noãn nang C u trùng ch
n
chu
c nuôi v
Xuân), (Tr n Thanh Vân và cs 2003
[21]). B nh C
ng ti n tri n âm làm cho con v t ch m l n, s
kháng kém, d m c các b nh k phát, khi g
u kiên thu n l i, C u trùng phát
tri n thành d ch l n, mang tính h y di t. T l ch t do C u trùng có th lên t i
100 %. Ngoài ra b nh còn làm gi m t
sinh
ng (12 30 %), gà gi
(20
40 %) s
ng tr ng.
Gà công nghi p r t m n c m v i b nh vì s
có m t vài con nhi m C u trùng, n u không phòng tr k p th i thì ch sau vài ngày
t l nhi m b nh s là r t cao và gây ch t hàng lo t.
* Quá trình sinh b nh:
Quá trình sinh b
c hình thành t nh
b
n phát tri n n i sinh c a C
th phát nh kh
n nhanh t t c
ng tr c ti p c a m m
gà và các y u t
c bi
c
9
c ru t. T
ts
ng l n t bào bi u
l c cao, gây t
bì, l
i niêm m c, các m ch qu n, th n kinh b h y ho
u ki n thu n l i cho các vi sinh v t khác nhau phát tri n, xâm nh p v
làm cho b nh càng ngày càng n ng và có th gây b i nhi m v i các b nh khác.
Do niêm m c b t
n ru t không tham gia vào quá
trình tiêu hóa làm cho con v t b thi
ng gây r i lo n tiêu hóa, d n t i
c t , phù n
phá h y các t bào ru t
làm cho viêm ru t gây r i lo n ch
p thu và v
ng c a ru t gây a ch y,
ch r ti t ra nhi
p thu ch t
ng làm m t s cân b ng
c ti
gà.
Các th bào t C u trùng nhi m vào các t bào bi u bì nh ng khe h c,
t 24 48 gi , s phát tri n các th phân l
i 1 s k t thúc. M i th phân l p
ch a t i 900 th
n. Các th
nc
i 1 nhi m vào t bào bi u bì
niêm m
p bi u bì ,
, sau khi chúng
nhi m vào s phát tri n các th phân l
i 2. Các th phân l
i 2 này qua 24
gi chúng phân gi i, phá h y nh ng l p bi
i, phá h
i mao m ch
gây ra xu t huy t m
phân l
i 2 l i chui vào t bào bi u bì niêm
m c và b
u hình thành t bào giao t cái, các t bào giao t
c. Th phân l p
có t
i 3 ti n tri n các t bào bi u bì.
n ph t tri n n i sinh, nh t là các th phân l
i 2, phát tri n
thành s
ng l n trong các vách ru t s phá h y màng niêm m c ru t, gây ra ch y
máu nhi u. L
i niêm m c, xoang ru t ch
y nh ng t bào bi u bì b h y
ho i. Do t
n trong ru t nên ch
u hóa b r i lo n,
màng niêm m c ru t b t
a m cho vi khu
c t t o ra khi
phân h y các ch t ch a trong manh tràng xâm nh
gây ra nhi m
trùng, nhi
ct .
C
c t làm gà b
c, th hi n nh ng r i lo n v
th n kinh: sã cánh, l
, kém nhanh nh n. C u trùng chi
t ch
ng
là d ch t ch c t bào bi u mô ru t làm cho gà thi
ng.
Nh
u ki n trên cho th y s bi
i sâu s c di
gà b
b nh C u trùng. S phát tri n quá trình b nh lý cu i cùng d n t i suy s p tr ng thái
chung c a gà là m, cu i cùng là gà ch t.
* S mi n d ch c
i v i b nh C u trùng:
Theo Nguy
u m c b nh C u trùng. Gà nuôi
n Th Kim Lan (2005) [16], t t c các gi ng
u nhi m C u trùng v i t l
10
nhi m C u trùng có chi
ng
khá cao (t 30,1 67,7 %). T l
gi m theo tu i gà. Gà t
n 2 tháng tu i nhi m C u trùng nhi u và n ng
nh t. Gà trên 6 tháng tu i t l nhi m gi
ng nhi m nh . Gà công
nghi p r t m n c m v i b nh C u trùng (t l nhi m là 66,1 %)
%) và m
nhi
Sau khi kh i b nh gà s có mi n d ch v i loài C
m
ph i. Song v
mi n d ch trong b nh C u trùng cho t i nay v
c công
nh
nh t, vì v y chúng chúng tôi cho r ng trong v
này c
c
nghiên c u r
nd
i v i b nh C u trùng gà là mi n d ch có trùng
và do s tái nhi
m b o cho s
nh m m b
gà có mi n d ch.
Nh ng nghiên c u ti p t c v mi n d
nr
mi n
d ch trong b nh C
u và ph thu c vào loài C u trùng, vào li u
C u trùng gây mi n d ch, s
ng gây nhi m, kh
gây b nh c a loài C u trùng,
tr
gà và nhi u y u t
mi n d
thu c vào c
m phát tri
n n i sinh c a các loài C u trùng khác nhau.
Mi n d
ct
ib nv
i v i loài C u trùng, khi các
n phát tri n c a chúng ti n tri n và xâm nh p sâu trong mô bào và mi n
d ch kém b n v
n phát tri n c a chúng ch phát tri n trong l p
bi u bì niêm m c ru t. V i nh ng loài gây b nh y u E. mitis, E. acervulina ký sinh
trong t bào bi u bì ru t non thì t o ra mi n d ch ng n, không b n v
iv il n
c m nhi
c l i v i các th i k n i sinh c a E. tenella phát tri n không
ch trong bi u bì mà còn xâm nh p vào l
i bi u bì c a niêm m
còn th y chúng
i l p sâu màng niêm m c. V i loài C
c nm t
li u nh nang tr ng, trong th i gian ng
gây ra mi n d ch v ng ch c.
Th i gian mi n d ch trong b nh C
i dài và ph thu c vào
nhi u y u t
c bi
mi n d ch. N u tiêm cho gà con m
ng
l n nang tr ng C u trùng thì t i ngày th 14 chúng có s
kháng v i b nh và
t i ngày th 42 thì s
t ít. Sau khi tiêm cho gà con 3 li u
nang tr ng, m i li u cách nhau m t tu n thì chúng
s
kháng và có th t
b o v khi tiêm cho chúng m t li u trên li u ch
cb ov
không b tái nhi m.
u ki n s n xu t, gà l n không c m th v i C u trùng do
nhi m nhi u l n nh ng ngày tu i còn non, v sau s
kháng phát
c c ng c b ng s tái nhi m C
ng xuyên.
11
* Tri u ch ng c a b nh:
B nh C u trùng gà bi u hi n b ng tri u ch
t là a ch y, có
máu, có d ch nhày,
tm
n kinh không v ng, g y y u, gà
ng t l i thành nhóm. M
nghiêm tr ng c a tri u ch ng ph thu c vào m c
nhi m t
ng và loài Eimeria nhi m, tr ng thái s c kh
gà.
Th i k mang b nh t 4 5 ngày, tri u ch
ng trùng v i s
phát tri n c a các th phân l
gà b nhi m. B nh ti n tri n có th
c p tính, mãn tính hay không có tri u ch
n hình.
+ Th c p tính: B nh di n bi n t
n 2 3 tu
ng th y gà
u con v t l
, kém nhanh nh n, lông d ng
quanh h u môn. Ti p theo do hàng lo t t bào bi u mô ru t b phá h
b
c n ng thêm, v
ng, m
ng, cánh gà b tê
li t, u ng nhi
c, di u có nhi u d ch th , b
u máu, niêm
m c và mào nh t nh t, con v y g y d
c có l n máu. Giai
n cu i con v t b tê li
ch t (t l ch t t 50 % tr lên). T l gà ch t
nhi u hay ít ph thu
u ki
n lí, th
kháng c a
con v
iv iC
nhi m C
+ Th
ng th y gà dò 4 6 tháng tu i ho
ng thành.
Tri u ch ng lâm sàng v
n gi ng th c
n
nh kéo dài t vài tu
n vài tháng. Gà g y còm d n, chân và
cánh b tê li t nh
ng tr
gi m th nh tho ng b ki t l , r t ít gà b ch t.
+ Th không có tri u ch
gà b b nh b ngoài không có bi u hi n b
tho ng gà m i b a ch y và t l
tr ng b gi m sút.
ng th mang trùng. Nh ng
ng, th nh
* B nh tích c a b nh:
Xác ch t g
c và mào nh t nh t, phân tích xung quanh lông
l huy t, phân l
ng có l n máu. B
n là ru t, các
c không th y có b nh tích rõ. M
tai bi n ru t ph thu c vào loài
C
ng C u trùng xâm nh p.
Màng niêm m
ng tiêu hóa xanh tím, ph ch t nhày màu vàng xám.
Di u và d dày tuy n tr ng r ng, màng niêm m c ph niêm d ch. Trong d
có m t ít th
y ch t niêm d
t
y lên rõ r t, màng niêm m c
p nhung mao n m b p, m t s
y
rõ nh
m xu t huy t.
12
+ E. tenella: B nh tích ch y u manh tràng. Manh tràng viêm xu t huy t
phình to, ch
y ch t d
ng c c máu nh , x p, vách
manh tràng m
c b h y ho i, ph
y nh ng v t loét t ngoài
có th nhìn th y rõ.
n cu i c a b nh, niêm m c ru
ng, d y và có
các c c máu. gà non có hi
ng a l n máu.
+ E. brunette: Gây b nh tích ph n sau c
ng tiêu hóa, c manh tràng,
k t tràng và tr c tràng. Gây viêm hóa s i trong ru t (viêm ru t hóa s i) cùng d ch
xu t ti t nhày l n máu, phân màu tr ng có l n các v t máu.
+ E. necatrix: Trên màng niêm m
n gi a ru t non th y nh ng c c nh
màu tr ng xám n m sâu trong vách ru t nên có th nhìn th y rõ t phía ngoài.
Màng niêm m c xu t huy
ho i t . Ru
t dày lên,
ch t ch a ru t màu h ng nh t ho c màu xám, th nh tho ng có l n c c máu.
+ E. maxima: Gây viêm ph
u ru t non, màng niêm m c b h y ho i xu t
huy t. Viêm ru t xu t huy t v i thành ru t d y và xu t huy t l m ch m, ki m tra
b ng kính hi n vi phát hi
c các tr
c l n. Ru t non ch
y
ch t nhày màu nâu ho c h ng nh t.
+ E. hagani: B nh tích th y tá tràng và ph
c ru t non. Trên thành
ru t có nh
m xu t huy t to b
u kim ho c có nh ng m ng xu t huy t
. Niêm m c b viêm cata n ng và xu t huy t.
+ E. acervulina: Gây gi m kh
ng gà, phân tr ng. Tá tràng d y, sung
phù, sung huy
. Trên b m t tá tràng hay ph
u ru t non, nh ng t
l n màu tr ng xám. Trên tiêu b n t ch c, v trí C u trùng ký sinh là bi u mô.
* Ch
nh C u trùng
Ch
nh C
ch n nh t thi t ph i d a
phân b
trùng, m khám ki m tra
h c (mùa phát b nh, tu
bi t c n lo i tr : B
gà, b
gà:
u trùng c n ph i k t h p nhi u m
ch
c
vào k t qu xét nghi m phòng thí nghi m. Ki m tra
c ti
tìm noãn nang C u
b nh tích ru t gà. Nghiên c
m d ch t
u ch ng lâm sàng. Ch
t xu t huy t, phân tr ng
+ B nh CRD: Do Mycoplasma gây ra, khi m i phát hi
nh n nhác, gà con b t r t khó ch u hay ch y nh y lung tung, gà m c n nhau, l
huy t co bóp m nh, gà gi
ng gi
i run
r y, b
u tr ng và
n sau chuy n sang
màu nâu, phân dính xung quanh h u môn. T l ch t 10 20 %.
13
+ B nh E. coli: Do vi khu n E. coli gây ra. B nh tích gà là a ch y, phân
loãng, phân có d ch nhày màu tr ng, xanh, nâu, phân th i do ru t b ho i t n ng, gà
m tm
i, g
tri u ch ng không rõ, gi m t l
,
mào teo, nh t nh t. B nh ti n tri n ch m r i rác không t.
* Các bi
u tr b nh C u trùng:
M t s nhóm thu c phòng tr b nh C
Theo Lê V
c ch và tiêu di t C
]
n:
n nay có nhi u lo i thu c có tác d ng
p trung ch y u v n n m 6 nhóm thu c
- Nhóm Sulfanilamit: Bao g m Sulfaguanidin, Sulfathiazon, Sulfarazin,
Sulfaquinoxalin, Sulfapyrasol và Sulfachlopyrazin
- Nhóm Nitrofuran: G m có Furazolidon, Furaltadon, Nitrovinla,
- Nhóm Pyrimidin: Amprolium, Trimethopin, Diaveridin
- Nhóm Antibiotis: Monezin, Salinomycin, Lymycin
- Nhóm Pyridin: Clopydol (Rigecoccin).
- Toltrazuril: Là ho
c m i, tác d
u tr C u trùng r t hi u qu .
Các nhóm thu c trên v i nhi u ch ng lo i theo ngu n g c th có 2 d ng:
- Thu c thú y ngo i nh p:
Theo Nguy n Xuân Bình (1993) [1], cho bi t m t s thu c ngo i nh
- Avicox
ph m c a hãng Avite (Pháp), thành ph n c a thu c g m
có Sulfadimexin và Diaveridin, thu c d ng b t hòa tan, s d ng an toàn và có tác
d ng t t. Thu
phòng b nh b
c v i li u
c và cho gia c m u ng liên t c trong 3 5 ngày. Li u tr : 1 g/1
c, dùng liên t c 3 5 ngày.
- ESB3: S n ph m c a hãng Ciba (Th y S ), thành ph n chính là Sulfaclorin,
thu c d ng b t màu tr ng, d hòa tan, s d ng an toàn và hi u cao. Li u phòng: 0,5
g/1 lít
c. Li u tr : 1
c, dùng liên t c 3 5 ngày.
- Coccistop 2000: Lo i thu c này do hãng Intervet (Hà Lan) s n xu t. Thu c
có d ng b t màu tr ng, d hòa tan, s d ng an toàn và hi u qu cao. Thành ph n
g m Sulfadimedin 40 %, Sulfadimethoxin 4 %, Diaverindin 6 %, Vitamin K 4 %.
Li
c. Li u tr : 1
c, dùng liên t c 3 5 ngày.
14
t s n ph m c a Pháp. Thu c
- Caccibio
d ng dung d ch. Thành
ph n g m có Sunfaquinoxalin 4,5 %, Pyrimethamin 1,35 %. Thu c có tác d ng h u
h t v i các lo i C u trùng. Li
c u ng. Li u tr : 1 ml/1 lít
c u ng, dùng liên t c 5 7 ngày.
- Dinaprol: Là s n ph m c a hãng Jakarta (Indonesia). Thu c có d ng b t
c. Thành ph n g m Amprolium HCL 5 %,
màu tr ng, d
Furaltadoue 5 %, Vitamin A 0,6 %, Vitamin K 0,2 %. Li
Li u tr : 1,5
c, dùng liên t c 3
- Baycox
c.
7 ngày.
t ch ph m d ng dung d ch 2,5 % Totrazuril c a hãng
c bi t là: E. tenella, E.
Bayer. Thu c có tác d ng v i t t c các loài C
maxima, E. acervulina. Li u tr : 7 mg/kg P/ngày, li u trình 2 3 ngày.
- M t s thu c phòng tr b nh C u trùng c a các công ty thu
+ Anticoccid
c:
t ch ph m h n h p c a Sulfaquixalin 27,3 %,
Sulfadimethoxin 22,35 %, Trimethothrim 20 %, Diaveridim 2,7 %. Li
c ho c tr n vào th
Thu c có tác d ng t
+ Coccistop
m4
u tr là
5 ngày liên t c.
i v i C u trùng c p tính.
ESB3: Là ch ph m h n h p c a Sulfamid và Trimethoprim.
Li u dùng phòng: 0,5
c u ng. Li u tr : 1,5
c cho u ng liên
t c 3 5 ngày.
+ Sulfutil: Thành ph n c a nó g m có Sulfadiazin 40 %, Furazolidon 40 %,
Tylosin 20 %. Thu
c tr n v i th
phòng C
ghép các b
+ RTD
C1
ng h p có
nh do E. coli.
Coccistop: Do Công ty Phát tri n công ngh nông thôn (RTD), thôn
Hà N i s n xu t. Thành ph n: Sulfadimidin 20 g,
B Láng H -
Diaveridime 3 g, Trimethoprim
c v
c ho c tr n vào th
100 g. Thu
c pha vào
c u ng. Li u tr : 1,5
2 g/1 lít
c u ng.
+ Rigecoccin
Thú y. Thu c có tác d
b nh C u trùng
Li
WS
ph m c a Công ty c ph
c và V
c bi t m nh ch ng các ch ng C u trùng Eimeria gây
gia c m, có th
c u ng. Li u tr
c nên hi u qu tr c ti p, tác d ng t t.
15
dùng Rigecoccin
WS phòng, tr v i th i gian dài thì C
kháng thu
Li u tr
u: Li
c.
c u ng.
+ Bio
Anticoc
n ph m c a Công ty Liên doanh Bio
Pharmachemie. Bio
Anticoc là s n ph m k t h p c a Sulfadimidine và
Diaverridine, thu c có tác d
u tr t t c các loài C u trùng gia c m. Li u
c u ng ho c 2 g/1 kg th
c.
+ Marcoc: Là s n ph m c a Công ty c ph n thu c Thú y Mar
c tr
C u trùng ru t non, C u trùng manh tràng, C u trùng ghép v i E. coli. Thành
ph n: Sulfadimidine 33 g, Sulfaguanidine
cv
100 g. Li u phòng: 1
c u ng. Li u tr
c u ng liên t
3 ngày r i
l i cho u ng 2 ngày.
+ Vinacoc ABC: Là s n ph m c a Công ty thu
Vinavetco. Thu c có tác d ng m
i v i b nh C u trùng. Thành ph n:
Sulfachlozin sodium 30 g, Lactose v
100g. Li
c u ng.
Li u tr :
c u ng dùng liên t c 3 4 ngày.
Ngoài ra, hi
d ng v c-
Hi n nay có hai lo i v c-xin trên th
V cd ng các lo i v cd ch b nh C
th ng mi n d ch.
phòng b nh C u
ng:
c: Có ch a noãn nang C
c l c. Vì v y, khi s
n ng m nh sau tiêm ch ng và bùng phát
c bi t là trong các lo i gia c m b c ch h
V cc: Là th h th hai, ch a noãn nang C
c làm
suy y u c a các loài E. imerian. Các v cm soát s lây nhi m
ch b nh C u trùng trên gà.
V cc phát tri n t i C ng hòa Séc và s d ng thành
công trên th
hàng tr c qu c gia trên th gi i. Ch ng
ng a v
ng các yêu c u nghiêm ng
i v i vi c b o v gia c m.
V i vi c h ch s d ng ít ký sinh trùng và th m chí dùng thu c quá li u 10 l n là
an toàn cho nh ng gà ch ng ng
ng trong th t và tr ng cung c p
i kh e m nh và an toàn. (Công ty TNHH Vi t Pháp
Qu c T 2013 [2]).
16
2.1.2.Gi i thi u v gi ng gà và thu c dùng trong thí nghi m
* Gà Ri lai:
Trong nh
p các gi ng gà ngo i
c i ti
v v a nhân thu
c. Các gi ng gà này nh p
ng th i ph c v
ng. V i m c tiêu
tìm ki m th nghi m các t h p lai thích h p v i nhu c u c
nghiêm c u và Hu n luy
n nuôi t
c ta, Trung tâm
o t h p gà lai th
k t h p gi a gà kiêm d ng th t tr
t cao c a Trung Qu c v i gà Ri cho ch
Vi
ph c v
lai (
ng th t t t c a
và trang tr i. Trong
LP
u con
c t o ra b ng cách cho lai gi a gà tr ng LP v i gà mái Ri
(LP x Ri) ho c (Ri x LP).
Hi n nay, các th h gà lai (¾ LP, ¼ Ri) t
h và trang tr
n thu c các t
c nuôi nhi u
các nông
g Yên, Hà N i và Phú
Th . Trong quá trình lai t o và nuôi tri n khai cho th y gà Ri lai có kh
ng t t (Nguy
t, H Xuân Tùng 2004 [4]).
Theo Tr n Thanh Vân và cs (2015) [22], kh
31 g; 6 tháng tu i
mái là 1,246 g,
gà mái là 1,130 g,
gà tr
ng gà Ri lúc m i n là 30
n 12 tháng tu i
gà tr ng là 2,735 g.
Theo H Xuân Tùng và Phan Xuân H o (2010) [20], kh
ng s ng
tu n tu i c a gà Ri là 1016,67 g và gà Ri lai (¾ LP, ¼ Ri) là 1479,17 g.
gà Ri lai có kh
ng s ng l
gi a cá th c a cùng m t loài gà là khá l n
ng gà tr ng là l
t
gà Ri
ng là 1191,67 g và 1767,67 g.
t
c
ng th
c tính l n nhanh, hi u qu s d ng th
n nay, trong s n xu t s d ng gà Ri làm tr ng
cho lai v
c
ng s ng
ng m kh o sát c a gà mái và gà tr ng
là 800 g và 1233,33 g,
t t v i ch
y,
gà Ri (Cv = 25,21 %) và gà Ri lai (Cv
u này có th gi i thích là do kh
nhi u so v i gà mái. C th , kh
11
i gà Ri và s sai khác v s
ng s ng gi a gà Ri và Ri lai là r t rõ r t (P < 0,01). M t khác, kh
= 21,74 %)
gà
t
n
nông h , công th c
ph c v nhu
17
Gà tr ng Ri
x
ng
Gà lai F1 (Ri x LP)
Nuôi l y th t
ng
* Thu c s d ng trong thí nghi m:
(1) Coxymax:
Thành ph n: trong 100 g thu c có:
Sulphachlozine
cv
Ch
.
:
Coxymax phòng và tr b nh C u trùng phân có máu, phân sáp vàng, sáp nâu, sáp
i Eimeria spp (E. tenella, E. necatrix, E. brunette, E. acervulina, E.
maximax).
Coxymax ch tr
b nh phân xanh, phân tr
ng h p nhi m khu n: Salmonella, E. coli gây ra
ch l , t huy t trùng trên gia c m.
c bi t hi u qu v i b nh n ng và b nh ghép.
