Đánh giá thực trạng sử dụng và ảnh hưởng của hóa chất bảo vệ thực vật đến sức khỏe người dân trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

N

tài:

KHÓA LU N T T NGHI
H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h

Khoa

:

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi

ng d n :

Thái Nguyên 2015

ng
ng


i

L IC
Th c t p t t nghi p là m

n c n thi t và h t s c quan tr ng c a
m
sinh viên ti p c n v i th c t , nh m c ng c và
v n d ng nh ng ki n th
ng.
c s nh t trí c a Ban giám hi
ng, ban ch nhi m Khoa Môi
th c t p t i phòng TN&MT huy
hoàn thành quá trình th c t p t t nghi p.
L
u tiên, em xin bày t lòng bi
c t i:
Ban giám hi
Ban ch nhi m khoa và t p th th
ng
t
t em trong su t quá trình h c t p.

o và toàn th cán b , công nhân viên c a phòng TN&MT
huy
m b o v th c v t huy
a bàn nghiên c
u ki
em trong su t quá trình th c
t pt
.
c bi t em xin chân thành c
quan tâm, ch o t n tình c a th y
ng d
em trong su t quá trình th c
hi n và hoàn thành khóa lu n t t nghi p.
Cu
cg it ig
ng viên, giúp
, t o ni m tin và là ch d a v ng ch c cho em trong su t kho ng th
t qua nh
ng th i gian th c hi n khóa lu n.
Xin chân thành c
Sinh viên

n


ii

DANH M C B NG BI U
B ng 2.1.
B ng 2.2.

B ng 2.3.
B
B
B
B

ng 2.4.
ng 4.1.
ng 4.2.
ng 4.3.

B ng 4.4.
B ng 4.5.
B ng 4.6.
B ng 4.7.
B ng 4.8.
B ng 4.9.
B ng 4.10.
B ng 4.11.
B ng 4.12.
B ng 4.13.
B ng 4.14.
B ng 4.15.
B ng 4.16.

Trang
B ng phân lo
c c a thu c tr d ch h i
nh
c a WHO) ...................................................................................... 8

B ng phân lo
c c a thu c tr d ch h i theo WHO........ 9
B ng phân lo
c thu c BVTV Vi t Nam và các hi n
ng v
c c n ghi trên nhãn theo WHO .............................. 9
B ng phân lo
ng xâm nh
n d ch h i .. 10
Các lo
t chính c a huy
.................................... 25
Tình hình s d ng thu c BVTV c
i dân .......................... 39
Tình hình qu n lý kinh doanh. Buôn bán thu c BVTV
a
bàn huy
.................................................................. 40
Các lo i thu
c s d ng nhi u t i khu v c huy n
.................................................................................... 42
Tình hình gieo tr ng và s d ng thu c BVTV v
2014.............................................................................................. 43
Tình hình gieo tr ng và s d ng thu c BVTV v
2014.............................................................................................. 44
Tình hình gieo tr ng và s d ng thu c BVTV trong v xuân
...................................................................................... 45
i dân và nh ng v
liên quan t i thu c BVTV.............. 46
Hi u bi t v

u ki
m b o s c kh e trong s d ng thu c
BVTV........................................................................................... 47
Th c tr ng s d ng b o h
ng khi phun thu c BVTV c a
i dân trong khu v c .............................................................. 48
Th c hành pha thu c BVTV c
c khi s d ng .. 49
Cách x lý bao bì thu c BVTV sau khi s d ng c
i dân . 49
M
tham gia bu i t p hu n s d ng thu c BVTV, BVMT
và nh n th c c
i
i v i vi c s d ng thu c BVTV . 50
Th c tr ng các tri u ch
i dân khi s d ng
thu c BVTV................................................................................. 52
T l m ts b
ng g p ..................................................... 53
Hi n tr
ng khu v c nghiên c u................................. 54


iii

DANH M C HÌNH V
Trang
Hình 2.1.
ng phát tán c

ng ...................... 14
Hình 2.2.
ng c
ng m
a
thu c .................................................................................................. 14
Hình 4.1. B
hành chính huy
- t nh Thái Nguyên .............. 22


iv

DANH M C CÁC T , C M T
Stt

CH

VI T T T

VI T T T

1

BNN&PTNT

B nông nghi p và phát tri n nông thôn

2

BVMT

B ov

3

BVTV

B o v th c v t

4

HCBVTV

Hóa ch t b o v th c v t

5

HST

H sinh thái

6

KHKT

Khoa h c k thu t

7

KHCN&MT

Khoa h c công ngh

8

THCS

Trung h

9

VSV

Vi sinh v t

10

WHO

T ch c y t th gi i

ng

ng


v

M CL C

PH N 1: M
U............................................................................................... 1
1.1. Tính c p thi t c
tài ................................................................................. 1
1.2. M
u...................................................................................... 2
1.3. M c tiêu nghiên c u....................................................................................... 3
1.4 Yêu c u c
tài ........................................................................................... 3
tài........................................................................................... 3
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U ..................................................................... 5
khoa h c............................................................................................... 5
lý lu n ............................................................................................... 5
pháp lý............................................................................................... 6
2.2. Gi i thi u chung v thu c BVTV .................................................................. 7
2.2.1. Phân lo
c c a HCBVTV.................................................................. 8
2.2.2. Nh
m c a vi c s d ng HCBVTV trong s n xu t nông
nghi p và h sinh thái.......................................................................................... 10
2.2.3. M t s
mc
d ng thu c BVTV..................................... 11
2.3. Công tác qu n lý và s d ng HCBCTV trên th gi i và Vi t Nam............. 12
2.3.1. Công tác qu n lý và s d ng HCBCTV trên th gi i ............................... 12
2.3.2. Công tác qu n lý và s d ng HCBCTV Vi t Nam................................ 12
ng c a thu
ng và h sinh thái ........................ 13
2.4.1.
ng c a thu

t và các vi sinh v
t ...... 15
2.4.2.
ng c a thu
c ................................. 15
2.4.3.
ng c a thu
ng không khí ......................... 15
2.4.4.
ng c a thu
n cây tr ng ............................................. 15
2.4.5.
ng c a thu
iv
ng v t máu nóng.. 16
2.4.6.
ng c a thu
iv
ng v t s ng trên c
c... 17
2.4.7.
ng c a thu
n các
ch. ..................................... 18
PH N 3:
NG, N
U........19
ng, ph m vi nghiên c u.................................................................... 19
ng nghiên c u................................................................................ 19
3.1.2. Ph m vi nghiên c u................................................................................... 19

vi

m và th i gian nghiên c u ................................................................ 19
3.3. N i dung nghiên c u .................................................................................... 19
u.............................................................................. 19
p tài li u, s li u th c p.......................................... 19
o sát th
a ................................................................. 20
u tra, ph ng v n.............................................................. 20
................................................................................. 20
........................................................................... 21
ng h p và x lý s li u..................................... 21
PH N 4: K T Q A NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................................. 22
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a huy
t nh Thái
Nguyên. ............................................................................................................... 22
u ki n t nhiên, tài nguyên thiên nhiên ............................................... 22
u ki n kinh t xã h i ............................................................................ 28
n lý, s d ng HCBVTV, th c tr ng hi u bi t và cách
s d ng HCBVTV c
i dân t i khu v c nghiên c u................................. 37
a bàn huy
..... 37
4.2.2. Tình hình s d
a bàn huy
................. 39
4.2.3. Th c tr ng hi u bi t và cách s d ng c
i dân v thu c BVTV.... 46

4.3.
ng c
n s c kh
ng và h sinh
thái ....................................................................................................................... 51
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng HCBVTV và gi i
pháp x lý ô nhi m t i khu v c nghiên c u........................................................ 54
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng HCBVTV t i khu
v c nghiên c u .................................................................................................... 54
4.4.2. Gi i pháp x lý ô nhi
ng do HCBVTV gây ra ....................... 58
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................ 60
5.1 K t lu n ......................................................................................................... 60
5.2 Ki n ngh ....................................................................................................... 61
TÀI LI U THAM KH O................................................................................... 62


1

PH N 1
M
U
1.1. Tính c p thi t c
tài
T th p niên 70 c a th k XX, cùng v i s phát tri n c a các ngành khoa
h c khác,
c hoá h c và k thu t s d ng hoá ch t b o v th c v t
i m nh m . S hi u bi t sâu s
c
n ra nhi u ho t ch t m

ng
c, có hi u l c cao v i d ch h i, dùng li u
ng th
i an
toàn v
i và h
ng th c v t.
Tuy nhiên, do l m d ng, thi u ki m soát và s d ng sai quy trình nên
nh ng m t tiêu c c c a hoá ch
cl
m ngu
c,
l
ng trong nông s
i và các lo
ng v t, làm m t
cân b ng t nhiên, suy gi
ng c a
ng v t, xu t hi n nhi u lo i d ch
h i m i, t o tính ch ng thu c c a d ch h i. Chính vì v y mà hóa ch t BVTV v n
ph i x p trong danh m c các lo
Vào nh
a th
k
c hàng ch c nghìn t n thu c BVTV (DDT,
t
Nam b ng nhi
ng. Ngoài vi
c phân ph i v cho 2 nông dân s
d ng vào m

ch phòng tr sâu b nh, các hoá ch
phòng tr mu i hay dùng ch ng m i m t, b o qu
v b
i.
Vi t Nam, các lo i thu
c s d ng t nh
60 c a th k
phòng tr các lo i d ch b nh. T
n 1980,
thu
c s d ng kho ng 100 t
n nh
cs
d ng thu
c v kh
ng l n ch ng lo i. Vào nh ng
i c a th p k 80, s
ng thu c BVTV s d ng là 10.000 t
sang nh
a th p k 90, s
ng thu
g
(21.600 t
p ba (33.000 t
1995). Di
t canh tác s d ng thu
i gian
t
1960) lên kho ng 80 . Theo k t qu
u tra,

kh o sát c a B Tài nguyên
ng v
m ô nhi m do hoá ch t
BVTV t
m v toàn qu c t
n 2009 cho th y


2

a bàn toàn qu
m b ô nhi m hoá ch t BVTV thu c
nhóm POPs, có t i 289 kho ch a n m r i rác t i 39 t nh, thành trong c
c,
t p trung ch y u Ngh An, Thái Nguyên, Tuyên Quang. Trong s này, có t i
gây ô nhi
ng nghiêm tr ng do tình tr ng kho bãi xu ng
c p và rò r hoá ch t. Vi c qu n lý và x
ng thu
thách th c c a các nhà chuyên môn và qu n lý.
Trên th gi
c tính có kho ng 39 tri
i có th b ng
cc p
ng c
có kho ng 3 tri
i
b ng
c c p tính nghiêm tr
i t vong do nhi

c
.
t huy n thu n nông c a t nh Thái Nguyên, v i di n tích
t s n xu t nông nghi p chi m 44,73% t ng di n tích t
a bàn
huy
c phân b t i h u h t các xã trong huy n
u ki n th i ti t
thu n l
p, ngu
cd
n có
nghành tr ng tr t phát tri n r t s m và m nh. Tuy nhiên, do thi u hi u bi t v
k thu t s d ng thu c và tác h i c a HCBVTV c
n th c v BVMT
c
i dân còn th p nên vi c s d ng HCBVTV tràn lan, quá li
thành v n n n t
Vì v y vi c tìm hi u th c tr ng s d ng HCBVTV Vi t Nam nói chung
c bi t là v
nh giá và d báo m c
ng c
n s c kh
ng và h sinh thái
nh m b sung nh ng ki n th
c và nâng cao nh n th c trong vi c b o v
ng s ng là r t c n thi
iv
ng.
Xu t phát t v

c p thi
cs
ng ý c a Ban giám hi u
iH
is
ng d n c
n hành th c hi
tài
c tr ng s d ng và nh
ng c a hóa ch t b o v th c v
n s c kh
i dân
a bàn
huy
,t
.
1.2. M
u
c tr ng s d ng và
ng c a hóa ch t b o v th c v t
n s c kh
a bàn huy
nh Thái Nguyên.


3

1.3. M c tiêu nghiên c u
công tác qu n lý và tình hình s d ng HCBVTV cho s n xu t
nông nghi p t i khu v c nghiên c u.

- Hi u bi t c
i dân v HCBVTV t i khu v c nghiên c u.
ng c
n s c kh
ng t i khu
v c nghiên c u.
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu công tác qu n lý, s d ng
HCBVTV t i khu v c nghiên c u.
1.4 Yêu c u c
tài
- Ti
u tra tìm hi u tình hình, m
d ng và
ng
c
bàn huy
- Thu th p s li u ph i chính xác, khách quan, trung th c.
- Nh ng ki n ngh
thi, phù h p v
u ki n c a
- K t qu so sánh gi a danh sách HCBVTV t
i dân, t th c t ngoài
ng ru ng, t
i lý, c a hàng kinh doanh, buôn bán HCBVTV v i danh
m c thu
c s d ng, h n ch s d ng và c m s d ng t i Vi t Nam
ph i minh b ch, chính xác.
1.5. Ý

tài

-

c t p và nghiên c u khoa h c:
cm
nguy hi m c a thu
i v i s c kh e con
i và HST huy n
xu
c các gi i pháp phù h p góp
ph n vào vi c QLMT huy n
nói riêng và t nh Thái Nguyên nói chung.
+C ng c ki n th
n th c chuyên ngành, t
u ki n
t
+ Rèn luy n k
c t , rút ra kinh nghi
làm quen v i môi
ng làm vi
ng th i t o l p thói quen làm vi
c l p.
+ K t qu c
tài là n n móng cho các nghiên c u ti p theo v
ng c a HCBVTV
xu t các gi i pháp x lý các v
môi
ng do vi c s d ng HCBVTV gây ra.


4

-

c ti n:
c hi n tr ng ô nhi m thu c BVTV
a bàn huy n Phú
nh Thái Nguyên.
ng c a thu
i v i s c kh
i

và HST.
+T
xu
c các bi n pháp qu n lý và s d ng thu c BVTV
m t cách phù h p.
+ Nâng cao nh n th c, tuyên truy n và giáo d c v BVMT cho nhân dân


5

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
khoa h c
lý lu n
M t s khái ni m, thu t ng liên quan:
- Khái ni m v
ng
ng bao g m các y u t t nhiên và v t ch t nhân t o bao quanh con
i và có

ng t
i s ng, s n xu t, s t n t i, phát tri n c a con
i và sinh v t.
- Khái ni m v HCBVTV
HCBVTV: Là danh t
ch m t ch t ho c m t h p ch t b t k có
tác d ng d phòng, tiêu di t ho c ki m soát các sinh v t gây h i k c các
Vector gây b
ng v t, các lo
ng v t có h i
trong quá trình s n xu t, ch bi n, d tr , xu t kh u, ti p th
h c, s n
ph m trong nông nghi p, s n ph m c a g , th
c phòng ch ng
các lo i côn trùng, ký sinh trùng. [8]
- Khái ni m v ch
c
Ch
c: Là danh t
ch m t ch t ho c m t h p ch t b t k có
tác d ng d phòng, tiêu di t ho c ki m soát các sinh v t gây h i k c các
Vector gây b
ng v t, các lo
ng v t có h i
trong quá trình s n xu t, ch bi n, d tr , xu t kh u, ti p th
c, s n
ph m trong nông nghi p, s n ph m c a g , th
c phòng ch ng
các lo i côn trùng, ký sinh trùng [8].
- Khái ni m v

c tính
c tính: Là kh
c c a m t ch
iv
sinh v t m t
ng nh
nh c a ch
[19]. Theo t
n Bách Khoa Vi
c tính
c c a m t ch
iv
sinh v
c chia ra các d ng:
c c p tính: ch
c xâm nh
sinh v t gây nhi
ct c
thì, ký hi u LD50 (Letal Dosis 50), bi u th
ng ch
i v i 1kg
tr
có th gây ch t 50% cá th v t thí nghi
ng là chu t
ho c th ). N u ch
cl nv
c hay
c

6

ký hi u LC50 ( Letal Concentration 50) bi u th
ng ch
c (mg) trong m t
m3 không khí ho c m
c có th gây ch t 50% cá th thí nghi m. LD50 và
LC50 càng th p ch ng t
c c p tính càng cao.
th , kh

tr

c mãn tính
t bi

ng di n): Ch kh
c quái thai, d d ng.

- Khái ni m v
ng HCBVT
ng HCBV VT: là ph n còn l i c a các ho t ch t, ch t mang, các ph tr
t chuy n hóa c a chúng và t p ch t, t n t i trên cây

tr ng, nông s

c sau khi s d ng chúng. Các ph n này có kh
m t th i gian trên b m t c a v t phun và

y

ng.

- Khái ni m b o h
ng
B oh
ng: Là nh ng d ng c
n, trang thi t b thi t
y u mà m i m
ng c n s d ng trong khi làm vi
không b
ng x u c a các y u t có h i phát
ng.
- Khái ni m v ô nhi
Ô nhi
ng: Là s bi
h p v i tiêu chu

ng, gây

ng
i c a các thành ph
ng t

ng không phù
i và sinh v t.

pháp lý
- Lu t B o v
ng (BVMT) 2014 s
c Qu c

h
c C ng hòa xã h i ch
t Nam (CHXHCNVN) khóa XIII, k
h p th 7, thông qua ngày 23/6/2014.
- Quy
nh s
BNN ngày 02/10/2006 v vi c ban hành
nh qu n lý thu c BVTV.
- Quy
nh s 63/200
BNN c a b NN & PTNT v vi c s
i
b sung m t s
uc
nh v qu n lý thu c BVTV ban hành theo quy t
nh s
BNN ngày 02/10/2006 c a B
ng B NN & PTNT.
Quy
-UBND ngày 09/03/2013 v vi
nh
qu
c v thu
a bàn t nh Thái Nguyên.
38/2010/TT BNN ngày 28/06/2010 c a B NN & PTNT
v vi
nh thu
1538/BVTV
QLT ngày
ng d

38/2010/TT BNNPTNT.


7

- Thôn

12/2011/TT

BTNMT ngày 14/04/2011 do B Tài Nguyên

nh v qu n lý ch t th i nguy h i.
-

BNNPTNT ngày 20/05/2011 v ban hành danh m c

thu

c phép s d ng, h n ch s d ng và c m s d ng Vi t Nam.
-

10/2012/TT

hành danh m c thu
d ng

BNNPTNT ngày 20/02/2012 v vi c ban
c phép s d ng, h n ch s d ng và c m s

Vi t Nam.

-

-BNNPTNT ngày 11/01/2013 v qu n lý thu c

BVTV.
-

-BNNPTNT ngayf17/04/2013 c a b

ng b

NN & PTNT ban hành danh m c thu c BVTV.
-

-BNNPTNT ngày 02/08/2013 v vi c s

xung m t s n i dung c
c ab

ib

-BNNPTNT ngày 17/04/2013

ng b NN&PTNT ban hành danh m c thu c b o v th c v

phép s d ng, h n ch s d ng, c m s d ng

c

vi t nam, ban hành danh m c s n

ph m s lý, c i t

i Vi t Nam

- QCVN 01-1:2009/BNNPTNT quy chu n k thu t qu c gia v kh o
nghi

ng ru ng hi u l c c a các thu c BVTV phòng tr sâu và nh n h i

cây tr ng.
- QCVN 15:2008/BTNMT quy chu n k thu t qu c gia v
ch

ng hóa

t.

2.2. Gi i thi u chung v thu c BVTV
Hóa ch t b o v th c v t có thu t ng ti
ti ng vi t c

ch sang

c tr sâu, thu c b o v th c v t hay hóa ch t b o v

th c v t.
Ch ng lo

c s d ng

Vi t Nam r

nay, nhi u nh t v n là h p ch t lân h

ng. Hi n
c t Ia, Ib,

n

barmat và pyrethroid [1].
Theo báo cáo c a b

i thì h

c kho ng 1,5 tri u t n, không k m t s

c tiêu th c a HCBVTV
ng không nh

c nh p


8

c ng l

ng biên gi i mà chính quy n không th ki

c. Theo

/2013/TT-

a B nâng

nghi p và phát tri n nông thôn thì danh m c thu

c phép s d ng có

1918 ho t ch t, danh m c thu c BVTV h n ch s d ng có 12 ho t ch t, danh
m c thu c BVTV c m s d ng có 29 ho t ch t khác nhau [2].
2.2.1. Phân lo

c c a HCBVTV

2.2.1.1 Phân lo

c tính

Các nhà s n xu
c bi u th
Các lo

c tính c a t ng lo
i d ng LD50 (Lethal dose 50) và tính b

.

c chia m
B ng 2.1. B ng phân lo

c c a thu c tr d ch h i
nh c a WHO)

Tr s LD50 c a thu c(mg/kg)
c

D ng l ng

D ng r n

Qua mi ng

Qua da

Qua mi ng

Qua da

c

20 200

40 400

5 50

10 100

c trung bình

200 2000

400 4000

50 500

100 1000

c

> 2000

> 4000

> 500

> 1000

R

c

(Ngu n: Nguy n tr n Oánh và cs, 2007) [19]
- LD50 Li u ch
c c n thi t gi t ch t 50% chu t th c nghi m, giá tr
LD50 càng nh , ch ng t ch
nh.
- Li u 5mg/kg th tr
t s gi t u ng hay nh m t.

- Li u 5 50mg/kg th tr
t thìa cà phê.
- Li u 50 500mg/kg th tr


9

B ng 2.2. B ng phân lo

c c a thu c tr d ch h i theo WHO
c

c

Nguy hi m(I)

LD50 qua mi ng
(mg/kg)
LD50 qua da
(mg/kg)
LD50 qua hô h p
(mg/kg)

ng(II) C nh Báo(III)

< 50

50

<200

200 2000

<2

0.2

Gây h i niêm
m
c
màng, s ng
m t kéo dài
>7 ng ày
M n ng a da
kéo dài

Ph n ng niêm m c
m t

Ph n ng da

500

2

c màng,
s ng m t và
gây ng a
niêm m c 7
ng ày

M n ng a
72h

C nh báo(IV)

500 5000
2000

>5.000

20.000

>20.000

2 - 20

>20

Gây ng a niêm
Không gây
m c
ng a niêm m c
M n ng a nh
72h

ph n ng
nh 72h

(Ngu n: Nguy n tr n Oánh và cs, 2007) [19]
B ng 2.3. B ng phân lo

v
Nhóm
c

Ch

Nhóm
c III

Vi t Nam và các hi

ng

c c n ghi trên nhãn theo WHO
ng

v ch
màu

LD50 i v i chu t (mg/kg)
Qua mi ng
Qua da
Th r n Th l ng Th r n Th l ng

chéo trong hình
thoi vuông
tr ng
Ch th p chéo
>200
c cao trong hình thoi Vàng >50 500

2000
vuông tr ng
ng chéo
Xanh
Nguy không li n nét
500
>2000
c
hi m trong hình thoi
2000
3000
bi n
vuông tr ng
C n Không bi u
Xanh lá
>2.000
>3.000
th n
ng
cây

Nhóm
R
cI

Nhóm
c II

c thu c BVTV

c

(Ngu n: Nguy n tr n Oánh và cs, 2007) [19]

>100
1.000

>400
4000

>1.000

>4.000

>1.000

>4.000


10

2.2.1.2 Phân lo i HCBVTV d

ng xâm nh

B ng 2.4. B ng phân lo
Lo
Ch

n d ch h i

ng xâm nh

c

ng xâm nh p

c ti p xúc

Xâm nh p qua bi u bì c a c a d ch h i

Ch

n d ch h i

Xâm nh p qua b máy hô h p

Ch

cn ih p

Xâm nh p vào cây qua lá, thân, r ,cành, r
c vân
chuy
th ng d n nh a c a cây

Ch

cv

Xâm nh

Ch

c th m sâu

c

ng tiêu quá c a d ch h i

Xâm nh p vào cây qua t bào th c v t theo chi u ngang

(Ngu n: Nguy n tr n Oánh và cs, 2007) [19]
2.2.1.3. Phân lo i HCBVTV d a vào ngu n g c hóa h c
- Thu c có ngu n g c th o m c
- Thu c có ngu n g c sinh h c
- Thu c có ngu n g
- Thu c có ngu n g c h
2.2.2. Nh

m c a vi c s

d ng HCBVTV trong s n xu t

nông nghi p và h sinh thái
m c a vi c s d ng HCBVTV trong s n xu t nông nghi p
Trên th c t hi n nay, dù mu
ph nh n s
c n thi t c a HCBVTV trong s n xu t nông nghi p c
u

c trên th gi
u hi u rõ, thu c BVTV n
c s d ng hi u
qu s mang l i l i ích thi t th
i s n xu
- Tiêu di t d ch h i nhanh, tri
và ch c ch n.
- Ch
c d ch h i, nh
ng h p d ch h i phát sinh thành
d
a nghiêm tr ng t
t cây tr ng mà các bi n pháp khác không
th
n n i.
- Trong m t th i gian r t ng n có th s d ng trên di n tích r ng v i các
n r i thu c tiên ti n nh t.
- Mang l i hi u qu kinh t cao, b o v
t, giá tr th
a
nông s n.


11

2.2.2.2.

m c a vi c s d ng HCBVTV trong s n xu t nông nghi p

Bên c nh nh ng giá tr l

không nh c t i nh ng h u

qu mà thu
- Gây ô nhi
-

c khí quy n,

ng thu c t

ng x u t i ho

n m i v t.

ng trong nông s n, th c ph

ng s ng c

c gây nh

ng v t khác.

- Hình thành nên tính kháng thu c c a d ch h i ho c phát sinh d ch h i
m

.

2.2.3. M t s

mc

d ng thu c BVTV

- Nguyên t c chung: V i thu c BVTV ch
trong danh m c thu

c s d

c BVTV

c phép s d ng ho c danh m c h n ch s

d ng do B NN & PTNT ban hành.
- Nghiêm c m s d ng thu c BVTV trong danh m c c m s d ng

Vi t

Nam; các lo i thu c không rõ ngu n g c, xu t x ; các lo i thu c không có nhãn
ho c nh n ch ghi b ng ti

c ngoài.

- S d ng thu

ng d

- S d ng thu c BVTV ph

c ghi trên nhãn thu c.

m b o nguyên t

ng và n

c,
i tuân th th i gian

c ghi trên nhãn.
Chính quy n c

ng ch u trách nhi m qu n lý vi c buôn bán, s

d ng thu c BVTV t

ih pv

và ki m d ch th c v t t ch c tuyên truy

b ov
ng d n vi c s d ng thu c

BVTV hi u qu và x lý các hành vi vi pham.
-

cv

sinh v

ng t i h th n kinh làm sinh v t tê li t và

d n t i t vong.
-T
th con
ngoài da...

c qua chu i th
i gây nhi u r i lo n và phát tri n thành b

xâm nh


12

2.3. Công tác qu n lý và s d ng HCBCTV trên th gi i và Vi t Nam
2.3.1. Công tác qu n lý và s d ng HCBCTV trên th gi i
c th k XX, theo m t s tri t gia c

i cho bi t thì vi c s d ng

c dùng lá cây rai xu ng ch n
t. Tài li u c a Hassall mô t vi c s d ng các ch
lo

tiêu di t các

th i Hy L p c

t s d ng các

nh trong tro núi l
i Trung Qu
cây thu

tránh côn

tr sâu b nh. Gi a th k XVI

t dùng các ch t th

b o v cây tr ng.

s d ng r ng rãi

t xu t t

Cu i th k

c

n pháp hóa h c lúc này v

trong s n xu t nông nghi p.
T

u th k

i

vai trò c a bi n pháp hóa h c trong s n xu t nông nghi p. Bi n pháp hóa h c

c khai thác

m ct

T

a
1980, vi c l m d

r tx

l i nh ng h u qu

ng và s c kh e c

khoa h

u này mà các nhà

u các lo i HCBVTV m
ng và s c kh

i

Trong nh

ng chuy n bi n tích c c trong nghành công

nghi p HCBVTV th gi

c bi t là nh ng ch

c

lo i b ra kh i th
v

ch

ng và s c kh e c
Nh

Vi t Nam

c 1957, bi n pháp hóa h c h

s n xu t nông nghi
Vi n Kh o c u tr ng tr
Nam.
thu c B
mi n B c t
c s d ng t

i

ng

2.3.2. Công tác qu n lý và s d ng HCBCTV

nghi p

iv i

trí trong

p t hóa b o v th c v t c a
us

i c a ngành hóa BVTV

Vi t

c thành l p là m

c

c dùng l

u trong s n xu t nông

Xuân 1956

1957), mi n Nam


13

n 1957

1975, th i k bao c p vi c nh p kh u qu n lý và phân

ph

c th c hi

nhi u v

ng HCBVTV dùng không

ng lo i ch y u là thu c tr sâu và thu c tr b nh
n 199

n nay, k t

im

n. N n kinh t th
phú, nhi u ch ng lo

ng, ngu n hàng phong

c cung ng k p th

HCBVTV, giá c khá

u ki n l a ch n

nh có l i cho nông dân.

t tr sâu

chi m 83,3%, hóa ch t tr n m 9,5%, hóa ch t di t c 4,1% và nh ng lo i khác
chi m 3,1% [13].

l hóa ch t tr sâu chi m 37,9%, hóa ch t

tr n m chi m 21,12%, hóa ch t di t c 13,77%, hóa ch t di t côn trùng 23,46%
và nh ng lo

ng HCBVTV tiêu th

kim ng ch nh p kh

n,

nh. Theo s li u c a T ng c c Th ng

kê, kim ng ch nh p kh u HCBVTV và nguyên li
i cùng k
23.6% so v i cùng k

c nh p kh u v trong

y u t : Trung Qu c (200.262.568 USD), Singapore (91.116.287
USD),
nay s l

(42.219.807 USD), k ti p là Nh t B n (19.412.585 USD). Hi n
ng và ch ng lo i HCBVTV s d ng

khu v

i cao so v i

NN & PTNT cho phép 886 ho t ch

ph

c phép s d ng t i Vi t Nam [3].
ng c a thu

ng và h sinh thái

Trong quá trình s n xu t, v n chuy n, b o qu n và s d
ng b ng nhi u cách khác nhau
- HCBVTV còn t
-

ng ng m xu

ng bên trong bao bì ch a hóa ch t sau khi s d ng
t, phát tán trong không khí hay ch y theo

c
-

ng còn l i trên hoa qu

- Thu c quá h
-S c

- S c cháy n

t tiêu chu n (tiêu h y không tri
n chuy n b rò r
s n su t

)


14

ng
d ki n
phát tán
c a thu c
BVTV

c thu c
BVTV

Theo tr ng l c
Không khí

Cây tr ng

t tr ng

Phát tán
ho t tính
c a thu c

trong môi
ng

Di t sâu b nh

Thu ho ch
ng v t

Xói mòn
R a trôi
cc p
c s ch

i
c ng m

Bi n

ng phát tán c a HCBVTV
Sau quá trình phát tán, HCVBVTV s

ng
ng r i sau

n hóa và m
Không khí

t

Th c v t

HCBVTV

Th c ph m

ng v t

c

ng c

i

ng m
c a thu c


15

2.4.1.

ng c a thu
t và các vi sinh v t
Khi phun HCBVTV cho cây tr ng thu c s b b n xu
t s
gi
m
t và các h vi sinh v t. Nó h y di t các sinh v
l i và các sinh v t có h
t, làm cho m t s

t b b c m u,
c n, m t d n các ch
ng t o m m b
n hi
ng cây còi c c [10].
2.4.2.

ng c a thu c
HCBVTV xâm nh
Khi s d

c
c theo r t nhi u cách:

t chúng s th

Dùng tr c ti p thu
c ch

t
làm
t có
khô
c

di

t
c.

t có s d ng HCBVTV.

c th i công nghi p t các nhà máy s n xu t HCBVTV.
c tính h
ng 213 t n HCBVTV theo b i
xu
[15].
c gây ô nhi
cg mc
c m t và
c ng m, suy thoái ch
ng ngu
c,
ng nghiêm tr
n các
ho
ng s ng c a các sinh v t th y sinh.
2.4.3. n
ng c a thu c
ng không khí
HCBVTV xâm nh
ng không khí gây mùi khó ch u khi n cho
không khí b ô nhi m. Nh t là nh
y
quá trình khu ch tán c a hóa ch t làm ô nhi m không khí c m t vùng r ng l n.
Ô nhi m không khí do HCBVTV s
ng x u t i s c kh
i và các
ng v
ng hô h p.

2.4.4.

ng c a thu c
n cây tr ng
c xâm nh p, d ch chuy n và t n t i
ng

các b ph n c a cây,

ng và phát tri n c
t và các y u t c

Rút ng n th
ch ng h n, ch

ng ra hoa s m, qu chín s m.

c ch ng ch u v
u ki n b t thu n l
, ch ng ch u b nh...

ng rét,


16

Bên c
d ng thu

ng x

n cây tr ng khi s

Làm gi m t l n y m m, r không phát tri n, cây còi c c, màu lá bi n
i, cây ch t non...
Lá b cháy, b th ng. lá non và ng n cây b bi n d ng, hoa qu b r ng
nhi u, qu nh , chín mu n...
2.4.5.

ng c a thu c
iv
ng v t máu nóng
Các nghiên c u khoa h
y nh ng b ng ch ng v m i liên quan
gi a HCBVTV v i b
dày, bàng
quang, th n. Các h u qu sinh s
non, vô sinh, thai d d ng, quái thai, nh
ng t i ch
ng tinh d ch, r i lo n th n kinh th c v t, r i lo n hành vi, t n
ng ch
n d ch và d
m giác [19]. Theo t ch c y t
Liên M
c tính kho
ng nông nghi p ti p xúc v i
HCBVTV b ng
c c p tính, v i kho ng 1,3 t
ng nông nghi p
trên toàn th gi

ng 39 tri
i có th b ng
c c p tính
h
.
Theo th ng kê c a t ch c Y t th gi i (
kho ng 25 - 39 tri
ng trong nghành nông nghi p b nhi
3 tri u ca nhi
c nghiêm tr ng làm 220.000 ca t
n
HCBVTV.
n chi m 99% s
ng h p, cho dù nh ng
c này ch tiêu th
ng HCBVTV.
Các bi u hi n nhi
c sau ngày làm vi c khá ph bi
u, chóng
m t, m t m i, l m gi ng, bu
u tác gi
giá
ng c
n s c kh
i.
Nguy n Duy Thi
u tra 100 h
i, xã Tam Hi p, huy n
Thanh trì, Hà N i th y 73 % có bi u hi n tri u ch
u,

choáng váng, nh
u, m t m i, bu n nôn, khó ng , ng a và nóng rát các vùng
da h [25].
Cao Thúy T o ti n hành m t nghiên c u ngang,
c
i s d ng t i m t s vùng chuyên canh khác nhau. K t qu cho
th
is d
ng có bi u hi n m t m i, chóng m
t


17

c b t, m t ng . N
HCBVTV/cm2 da sau khi phun g p 2 l
c khi
phun,
ng nghiên c u có bi u hi
ng phó giao c m. [23]
Nguy
t nghiên c u 62 b
c chu n hóa là ng
c
c p lân h
y t ng s nhi m khu
m
khu n ph i ph qu n là 23/29 (79.32%). Ng
c càng nawmngj thì càng d b
nhi m khu n, ng

I: nhi m khu
IV: 80 [4].
Hà Huy K và cs nghiên c
HCBVTV
s n xu t. K t qu cho th y gi m ho t tính enzym
cholinesterase toàn ph n chi m 34,7%, gi m enzym cholinesterase h ng c u
33,8%; enzym cholinesterase huy
m trên 30% chi m 8,9% [14].
Theo Hà Minh Trung và cs trong nhóm nghiên c
tài c
c
1108, c
c hi n có 11,5 tri u h nông nghi p, s
i ti p xúc ngh
nghi p v i HCBVTV ít nh
i 11,5 tri
i. V i t l nhi
c
HCBVTV mãn tính là 18,26% thì s
i b nhi
c mãn tính trong c
c có th lên t i 2,1 tri
i [27].
2.4.6.

ng c a thu c

iv
ng v t s ng trên c
c, HCBVTV có th

c
c ti p trong

Qua th
ng v t.
HCBVTV có th gây ng
c mãn tính hay c
ng v t. Khi
ng
c nh
ng v t có th
ít, t l tr ng n
c a gia c m th p.
HCBVTV có th gây ra các ch ng b
ng làm cho c u m c
b
con có t l
c th p, gi m kh
n
và phát tri n...
c bi t là các thu c tr sâu d gây h i cho ong m t, các sinh
v t có ích, ch
ng v t hoang dã.
Bên c nh các tác h i tr c ti p, thu c còn gi t hay làm gi m ngu n th
cá và các lo
ng v
ch [19].

18

2.4.7.

m

ng c a thu c
ch.
ng ru ng có kho ng 300 loài thiên
t, kho ng 100 loài là côn trùng ký sinh, kho ng 29 loài là nh n b t
t.
ng ru

ho c y
tr l i thì r t d

têu di t
y khi côn trùng gây h i quay
ch kh ng ch .