Xây dựng hệ thống bài tập vật lý phần cơ học lớp 10 THPT theo định hướng phát triển năng lực (NCKH)

u c a chúng tôi. Các s li u, k t qu
tài nghiên c u này là trung th

c ai công b trong b t

kì công trình nào khác.
Thành ph H

Nguy n Th Sáng


L IC

Chúng tôi xin chân thành c
phòng qu n lý khoa h

i h c Sài Gòn,

i h c Sài Gòn cùng quý th

u ki n và t

chúng tôi trong su t quá trình nghiên c u.

C

m khoa h c t nhiên
ih

th c hi

i h c Sài

c ti

ng d

chúng tôi trong su t quá trình

tài nghiên c u này.
Tác gi

Nguy n Th Sáng


DANH SÁCH CÁC CH
CH

VI T T T

VI T T T
THPT

Trung h c ph thông

NXB

Nhà xu t b n

SGK

Sách giáo khoa

HS

H c sinh

GV

Giáo viên

HD

ng d n

K
N
T
C

n s d ng ki n th c V t lí
Nhóm

n th c nghi m
c tìm ki

i thông tin
c cá th


DANH SÁCH CÁC B NG

PH N I: M

U

1.
Xây d

ng phát tri
c r t nhi

c trên th gi i nói chung và Vi t Nam quan tâm

nghiên c u. Hi n nay v i s phát tri n c a n n khoa h c
trình giáo d

cc ah c

t hi

ng n i dung không còn phù h p n

d

ng n i dung chú tr

n trang b

i h c h th ng tri th c

khoa h c khách quan v nhi
d ng tri th

n vi c áp

c vào tình hu ng th c ti n. Hi

c ph

c th c hi n v i m c tiêu m i hình thành và phát tri n nh ng ph m ch t t t
c c n thi

h c sinh tr

ng thích nghi v i hoàn

c nh s ng, h c t p và làm vi c luôn bi
nói chung và d y h c nói riêng c

c m c tiêu trên, giáo d c
nh c th

c c n rèn luy n cho h c

sinh. Trên th gi

p t c nghiên c

ng

ts

n c th
c, Ph n Lan. Vi t

Nam trong nh

t quan tâm t i v

qua nhi

c th hi n

t giáo d c s 38

ng l n th XI, chi
d

c phát tri n giáo d c 2011
th

giáo
c ph thông t ng th

B giáo d
ki

ih i

u t p hu
ng phát tri

ng d n d y h c và

c h c sinh THPT.

c ph thông thì HS ph i h c r t nhi u môn h c. M i
môn h c s có nh

m riêng c a môn h

sinh hình thành và phát tri

t c nh

góp ph n hình thành và phát tri
giúp HS s ng t t trong xã h i, nh
ng theo b n tr c t giáo d c c
kh

nh mình; H

xã h i dành cho giáo d

y m i môn h c s giúp h c

c chung c a HS.

c HS hình

n s n ph m giáo d
bi t; H

chung s

c

nh

làm; H

p v i mong mu n c a
o nh

trong nghiên c u này chúng tôi ch n nghiên c u

n. Vì v y
ng h th ng bài t p V t lí


ph

c-L

ng phát tri

Th nh t, giáo d

i các lý do sau.

ng phát tri

Th hai, trong nh

c chú tr

ng phát tri

tv

th c ti n.

n vi c giáo d

nh

c. Th ba, trong quá trình d y h c thì bài t p là m t công c

không th thi u c

i h c và thông qua nh ng bài t p c th

thành và phát tri

c cá nhân c a b n thân. Th
tài này s giúp chúng tôi h c h

khi

ng. Th

n th

áp d ng sau

tài s là tài li u tham kh o cho các b

h

tài giúp các b n có th ti p c n v
ng phát tri

c. Vì v

th ng bài t p V t lí ph

m,

ng giáo d

n nghiên c
c L

nh

tài Xây d ng h

ng phát tri

l
2.
Xây d ng h th ng bài t p V t lí ph
phát tri

c-L

ng

c góp ph n hình thành và phát tri

3.

c cho HS.

nghiên c u
nghiên c

tài này, chúng tôi ti n hành s d

u lý lu n: Tham kh o tài li
tri

u

n vi c phát

c h c sinh.

u th c ti n: Tìm hi u h th ng bài t p ph
ng phát tri

4.

cl p

c.

ng, ph m vi nghiên c u và th i gian th c hi n
4.1
H th ng bài t p V t lí ph

c-l

ng phát tri n

c.
4.2
tài kh o sát h th ng bài t p V t lí ph

c l p 10 THPT.


PH N II: N I DUNG
LÝ LU N V V

NGHIÊN C U

1.1

HPT

1.1.1
u nhà khoa h c nghiên c

mv

c, ch ng

h
-

c là s

ng t ng h p các ki n th

ng thú, ni
c nh nh

c tính cá

th c hi n m t lo i công vi c trong m t b i

nh [2].

-

m c a cá nhân th hi n m

th c hi n m t cách thành th c và ch c ch n

thông th o

t c là có th

m t hay m t s d ng ho

[3].
-

Là m t l i thu c tính v i s m r
c tính b m sinh mà c nh

rèn luy n c
-

a t này

bao hàm không ch các

c tính hình thành và phát tri n nh quá trình h c t p,

i [4].
c (Competence) c a HS là kh

n d ng t ng h p các ki n th c,

vào gi i quy t các tình hu ng h c t p và th c ti
ph m c th , có th

c [5].

-

c là s k t h p ph c t p c a ki n th

phép m t

i th hi

-

c nh ng s n

cho

ng hi u qu c a h trong cu c s ng [6].

T

ng nh
c là kh

n d ng nh ng ki n th c, k

vi c gi i quy t các tình hu
1.1.2

Phân lo

k x o c a cá nhân vào

c k t qu có ch
c

và n
[9].
1.1.2.1

c chung


,

n

,
,

,

,n

,

.

[9]:

-

1

* ICT là c m t
ng là
m t thu t ng
nh n m nh vai trò c a truy n thông h p nh t và s k t h p c a vi n thông.
ICT bao g m t t c
n k thu
cs d
x lý thông tin và tr giúp liên l c, bao
g m ph n c ng và m
n tho
n truy n thông, t t c các lo i x lý âm thanh
u khi n d a trên truy n t i và m ng và các ch


nhau.

không an toàn.


phân công.

c nhóm.


Nghe,

c tính toán


1.1.2.2
trong

cho môn

B ng 1.1: B

c chuyên bi t môn V t lí

c c th hóa t

[1]
c chung

Bi u hi n trong môn V t lí

ct h c

.

c chung


c gi i quy t
v

c sáng t o

c t qu n lý

c giao ti p

theo nhóm.

c h p tác

c s d ng
công ngh thông tin
và truy n thông

c s d ng
ngôn ng

hóa quá trình

.

lí.
.
.


c tính toán

a vào vi c phân tích bi u hi n c

môn

V t lí

c thù c a môn V t lí, th

hi n trong b ng sau:

B

c thù môn V t lí
c

c thành ph n c a môn V t lí

thù Môn V t lí

.
c liên

.

n s d ng ki n
th c V t lí

lí

.
c

v

p trung
c
nghi
hình hóa)

th c
c mô

tr

.


.

V
lí

.

(chuyên ngành)

c thành
ph

i thông tin

nhìn

.
.

.

c thành
ph

n cá

nhân

và ngoài
môn

.


V i cách xây d
d

y, chúng ta có th nh n ra mong mu n c a B Giáo

o Vi

V t lí

phát tri

c chung cho HS, nh

nh

n s n ph m giáo d
bi t; H

b c h c THPT, hình thành và

m b o HS có th s ng t t trong xã h i,
ng theo b n tr c t giáo d c c a Unesco,

làm; H

kh

nh mình; H c

chung s

p v i mong mu n c a xã h i dành cho giáo d

o nh ng

n.
Tuy nhiên, v
h

m th hai, vi c xây d

c nào ph i d a tr c ti

môn h c V t lí

1.1.3

m c a môn h

Xây d ng h th

c thù môn V t lí THPT

nghi

A)

d ng ki n th c V t lí

c th c

c tìm ki

(C). Trong t

lí.

Vi t Nam

c thành ph n là:
n s

th

th ,

c sau:

Trong nghiên c

t

c thù c a môn

c cá th

c thành ph
c.

ng v i m i c

c hi u m
ng h th

nh các c

c a
ng. H

c thù trong V t
c:
n s d ng ki n th c V t lí (K):

Là nh

cc ab

th

i h c trong vi

ng, s d ng các ki n

c trên l p ho c thông qua tr i nghi m th c t c a cu c s

quy t nh ng v

t ra trong nh ng tình hu

ng và ph c t p c

n s d ng ki n th c mô t

B

id

gi i
i s ng.

sau:

n s d ng ki n th c (K)
c

M

Hành vi
c nh ng ki n th c V t lí
c

[K1] Tái hi n ki n th c

h c
c ki n th c V t lí

c
h c

n s
d ng ki n th c
V t lí (K)

+ Hi u n i dung nh ng ki n th
[K2] Hi u và v n d ng hi n.
ki n th c

+ L a ch
h c vào gi i quy t v

ng ki n th

trong h c t p


+ Gi

c các hi

ng ngoài

th c t b ng các ki n th
[K3] Chuy n t i ki n th c
vào th c ti n

+

c.

ng d ng ki n th c V t lí

di n nguyên lý ho

suy

ng c a thi t b

th c t .
+ Nh n ra các mâu thu n trong th c t
v i lí thuy

B)

c.

c th c nghi m (N):
Là m
c hi u là kh

c thù quan tr ng c a môn h c V t lí

c th c nghi m

n d ng ph i h p ki n th c, k

nh

ng th
cv

u ki n khác nhau, t

ng

n quy lu t ho c tìm

:

B

c th c nghi m (N)
c

M

Hành vi

[N1] Phát hi n ra v
V t lí t

ng th c t ,

t thí nghi m

+ Quan sát, nh n ra v
nghiên c u t hi
+

t ra câu h

c n

ng V t lí.
nv

n.

c
th c nghi m (N)
xu t nh ng gi
thuy

gi i quy t v

V t lí m i phát hi n.

+ D

ng câu tr l i liên
nv

V t lí phát hi n.


+ Thi t k
nghi m.
+ L a ch
nghi m t
+ Ti n hành thành công thí nghi m.
[N3] Ti n hành thí nghi m
ki m tra và k t lu n.

c giá tr , bi t ghi k t qu
thí nghi m m t cách khoa h c.
+ Bi t x lí s li u thí nghi m (v
th , tính trung bình, sai s

tìm

ra quy lu t.
+ Ch

cy ut

n

k t qu thí nghi m, t

xu t

cách kh c ph c.

C)

c tìm ki

Là nh
c

i thông tin (T):
n kh

m, ch n l c, và trao

i thông tin

i h c.

B

c tìm ki

c

M

i thông tin (T)

Hành vi
c thông tin mu n tìm

c

ki m.

tìm ki m, trao [T1] Tìm ki m và l a + Bi t cách s d ng các công c tìm ki m
i thông tin
(T)

ch n thông tin

thông tin.
+ L a ch
thông tin.

tin c y c a


+ Di

cv

V t lí b ng ngôn

ng V t lí.
+ Nh

c thông tin v v

lí có phù h p v i ngôn ng di
[T2] Di

t thông tin

V t lí

tc a

a.

+ Phân bi

c các thu t ng V t lí và

thu t ng

trong cu c s ng.

i khác hi
v

V t

c

V t lí.

+ Bi t th o lu n nhóm, trình bày, tranh
i thông tin lu n trong nhóm.
+ Có th di

i thông tin theo

nhi u cách khác nhau.

c cá th (C):
Là nh
ng c a b

B ng 1.6

n kh
i khác.

c cá th

c l p ho

t


c

M

Hành vi

[C1] T

+ T xác l

chuy n hóa

h c.

ki n th c thành h

+ T s p x p ki n th c m i vào h th ng

th ng cho b n thân.

ki n th
+ T mô t

c [C2]

c

+ Nhìn nh

b n thân

(C)

c h th ng ki n th c c a b n

thân.

hi n có c a

cá th

c h th ng ki n th

c các khi m khuy t c a

b n thân v ki n th

V t lí.

[C3] T lên k ho ch + Bi t xây d ng k ho ch phù h p v i b n
V t lí.
và th c hi n k ho ch
b n + Bi t th c hi n k ho

ch ra.

thân
1.1.4

S c n thi t v vi c hình thành và phát tri

Ngh quy t s 29/NQ-

im

ng yêu c u công nghi p hóa, hi
ch

c c a h c sinh

n, toàn di n giáo d

i. Có nghi u nguyên nhân d

quy

n y u kém, h n

c xây d ng, t ch c th c hi n chi

k ho

n giáo d c

t

c,

ng yêu c u c a xã

h

thu h p kho ng cách gi
c u c a th

o nhân l

ng thì c n thi t ph

o v i yêu
i m i, t vi c xây d ng n i dung

o, xây d ng n i dung h c ph
d

ng ti p c

gl

xã h

ng

i h c.

Xu t phát t nh ng yêu c u c p bách v ch
phát tri n kinh t

im

im

ng ngu n nhân l c ph c v s
o c n nhanh chóng thoát kh i mô

hình giáo d c truy n th ng, chuy n sang mô hình giáo d

ng ti p c n

i h c, chuy n t vi c trang b ki n th c sang phát tri n toàn di n ph m
ch

ih

i quan

m, m c tiêu d y h c: t


ch ch quan tâm t i vi
l

ih ch

n ch quan tâm t i vi

ih c

c cái gì qua vi c h c.
ng so sánh gi a d y h
ng phát tri

c:

B ng 1.7: So sánh gi a d y h
tri

ng n i dung và d y h c theo

ng n i dung và d y h

ng phát

c

Tiêu th c

Ti p c n n i dung

Ti p c

H c là quá trình ti

H c là quá trình ki n t o, HS t tìm

Quan ni m h i tri th

c

tòi, khám phá, phát hi n, t hình
thành hi u bi

M c tiêu

Chú tr ng cung c p tri th c, k

H
M c tiêu
h ct p

Chú tr

x o

gi ng d y

c

(sáng t o, h

i phó v i thi c ; Sau

khi thi xong, nh
ng b

c.

H
c

n

ng yêu c u công vi c;

Nh

c c n thi t b ích cho

cu c s ng và công vi c sau này

M c tiêu
nêu

bài

Chung chung

Chi ti

c

h c
Yêu c u
iv i

Bi t cái gì?

c gì t nh

t

ih c

nh chi ti t trong
N i dung
gi ng d y

c l a ch n nh
u ra

+ T giáo

id y
nh là

+T tình hu ng th c t

c chu n