Phát triển văn hoá tổ chức tại Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Điện Biên

Header Page 1 of 27.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
------------------

PHẠM THỊ KHÁNH

PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ TỔ CHỨC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN
TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2015

Footer Page 1 of 27.

i


Header Page 2 of 27.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
------------------

PHẠM THỊ KHÁNH

PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ TỔ CHỨC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN

TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lê Thị Ngọc Thuý

HÀ NỘI - 2015

Footer Page 2 of 27.

ii


Header Page 3 of 27.

MỤC LỤC
Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt ..................................... Error! Bookmark not defined.
Mục lục……………………………………………………………………....iii
Danh mục bảng biểu, sơ đồ ............................. Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 6
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA
TỔ CHỨC TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN ..... Error!
Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................. Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ........... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ........... Error! Bookmark not defined.
1.2. Khái niệm và một số thuật ngữ liên quan Error! Bookmark not defined.

1.2.1. Văn hóa tổ chức..................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Văn hoá nhà trường ............................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Khái niệm phát triển văn hóa tổ chức ... Error! Bookmark not defined.
1.3. Đặc điểm của Trung tâm Giáo dục thường xuyênError! Bookmark not
defined.
1.4. Phát triển văn hoá tổ chức Trung tâm Giáo dục thường xuyên ........ Error!
Bookmark not defined.
1.4.1. Phát triển các chuẩn mực văn hóa (quy tắc vàng) và áp dụng trong tổ
chức Trung tâm Giáo dục thường xuyên ........ Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Đánh giá các điều kiện thực hiện và thực tế văn hóa tổ chức của Trung
tâm Giáo dục thường xuyên ............................ Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Xây dựng môi trường văn hóa trong Trung tâmError! Bookmark not
defined.
1.4.4. Tổ chức các lễ kỷ niệm ......................... Error! Bookmark not defined.
1.4.5. Xây dựng hồ sơ văn hóa tổ chức ........... Error! Bookmark not defined.
1.4.6. Đánh giá văn hóa nhà trường ................ Error! Bookmark not defined.

Footer Page 3 of 27.

iii


Header Page 4 of 27.

1.4.7. Xây dựng tính chuyên nghiệp của các thành viên của tổ chức ...... Error!
Bookmark not defined.
1.4.8. Phát triển phong cách làm việc của các thành viên trong Trung tâm (ban
giám đốc, giáo viên, nhân viên và học sinh) ... Error! Bookmark not defined.
1.4.9. Xây dựng bầu không khí tổ chức của Trung tâmError! Bookmark not
defined.

Tiểu kết chương 1............................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA TỔ CHỨC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TỈNH ĐIỆN BIÊN ...
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Vài nét về khách thể nghiên cứu Trung tâm Giáo dục thường xuyên Tỉnh
Điện Biên......................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng phát triển văn hóa tổ chức của Trung tâm Giáo dục thường
xuyên tỉnh Điện Biên ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1.Tổ chức nghiên cứu thực trạng .............. Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Thực trạng về văn hóa tổ chức và phát triển văn hóa tổ chức củaTrung
tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Điện Biên. .. Error! Bookmark not defined.
2.3. Nhận định về thực trạng phát triển VHTC của TT GDTX tỉnh Điện Biên
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Điểm mạnh ............................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Điểm yếu ............................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Cơ hội .................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Thách thức ............................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2............................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA TỔ CHỨC TẠI
TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TỈNH ĐIỆN BIÊN . Error!
Bookmark not defined.
3.1. Các định hướng đề xuất biện pháp phát triển văn hóa tổ chức tại Trung
tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Điện Biên ... Error! Bookmark not defined.
3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............ Error! Bookmark not defined.
Footer Page 4 of 27.

iv


Header Page 5 of 27.

3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........ Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triểnError! Bookmark not
defined.
3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp ........ Error! Bookmark not defined.
3.3. Các biện pháp phát triển văn hóa tổ chức tại Trung tâm Giáo dục thường
xuyên tỉnh Điện Biên ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Tăng cường nâng cao nhận thức về văn hóa tổ chức cho đội ngũ cán bộ,
giáo viên, nhân viên và học sinh ..................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Xây dựng và chia sẻ sứ mệnh, tầm nhìn của trung tâm tập trung vào
chất lượng giáo dục ......................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Xây dựng Quy chế văn hoá tổ chức theo mô hình văn hóa tổ chức tích
cực làm nền tảng cho sự phát triển bền vững.. Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Đầu tư cơ sở vật chất, huy động các nguồn lực, sự đòng góp của xã hội
phù hợp với mô hình văn hoá tổ chức của trung tâmError! Bookmark not
defined.
3.3.5. Xây dựng hình ảnh Người lãnh đạo trở thành tấm gương mẫu mực về
văn hóa tổ chức của trung tâm ........................ Error! Bookmark not defined.
3.3.6. Mối quan hệ của các biện pháp ............. Error! Bookmark not defined.
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp đề xuất .......... Error!
Bookmark not defined.
3.4.1. Các bước khảo nghiệm .......................... Error! Bookmark not defined.
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
xây dựng VHNT của Hiệu trưởng................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3............................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................... Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ....................................................... Error! Bookmark not defined.
2. Khuyến nghị ................................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 12
PHỤ LỤC…………………………………………….…………………102

Footer Page 5 of 27.

v


Header Page 6 of 27.

Footer Page 6 of 27.

vi


Header Page 7 of 27.

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Văn hoá tổ chức (VHTC) được hiểu là toàn bộ các giá trị, niềm tin,
truyền thống và thói quen có khả năng quy định hành vi của mỗi thành viên
trong tổ chức, mang lại cho tổ chức một bản sắc riêng, ngày càng phong phú
thêm và có thể thay đổi theo thời gian. Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu
hóa diễn ra trên phạm vi toàn thế giới, văn hóa được xem là nguồn sức mạnh
nội tại của mỗi một quốc gia và hẹp hơn là của mỗi một tổ chức, giúp tổ chức
phát triển bền vững và có năng lực cạnh tranh cao.
Nhà trường (NT) là một loại hình tổ chức đặc thù mang tính chất hành
chính - sư phạm. Vì vậy, các nghiên cứu về quản lí NT hoàn toàn có thể kế
thừa những thành tựu nghiên cứu về quản lí tổ chức để có thể điều chỉnh và
vận dụng một cách phù hợp. Quản lí VHTC của NT là một trong những nội
dung lớn của quản lí NT hiện nay. VHTC tích cực đóng vai trò quan trọng
trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, đồng thời tạo nên những nét đặc trưng

riêng biệt góp phần làm nên sức mạnh, vị thế của NT. Một NT chất lượng
phải là một tổ chức có văn hóa cao. Vì thế, một số công trình nghiên cứu về
VHNT đã chỉ ra rằng: Văn hóa vừa là mục tiêu mà NT hướng tới và vừa là
công cụ để quản lý NT.
Vấn đề xây dựng, phát triển văn hóa nói chung và VHNT, văn hóa của
ngành giáo dục nói riêng luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Nghị
Quyết tại Đại hội Đảng lần thứ X, XI vẫn tiếp tục khẳng định tiến hành đổi mới
giáo dục theo hướng xã hội hóa, chuẩn hóa và hiện đại hóa [1]. Nền tảng của tất
cả những thành công ở đây là VHNT, xét cụ thể, là văn hóa chung của nền giáo
dục quốc dân. Điều này một lần nữa được khẳng định trong Điều 5 - Luật giáo
dục Việt Nam năm 2005: Nội dung giáo dục phải đảm bảo tính cơ bản,... kế
thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa
văn hóa nhân loại... Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung
ương 8 khóa XI vẫn tiếp tục nhấn mạnh “đổi mới chương trình nhằm phát triển
Footer Page 7 of 27.

7


Header Page 8 of 27.

năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ
và dạy nghề”, “chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp
luật và ý thức công dân. Tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền
thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn
của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” [2].
TTGDTX (TTGDTX) là cơ sở giáo dục thường xuyên của hệ thống
giáo dục quốc dân. Văn hóa của TTGDTX thực chất cũng chính là VHNT,
tuy nhiên vẫn mang những nét đặc trưng riêng, phù hợp với chức năng, nhiệm
vụ cụ thể của TT. Trong bối cảnh hiện nay, VHTC của TTGDTX có nhiều

triển vọng để phát triển nhưng cũng đứng trước những thách thức to lớn. Điều
này đòi hỏi cán bộ quản lí - lãnh đạo TTGDTX phải quan tâm đặc biệt đến
xây dựng VHTC, xây dựng một VHTC mạnh làm nền tảng cho sự phát triển
bền vững.
TTGDTX tỉnh Điện Biên là một cơ sở đào tạo có uy tín của ngành Giáo
dục tỉnh Điện Biên. Nhiều năm qua NT luôn ý thức và phấn đấu không ngừng
cho một mục tiêu chất lượng đào tạo, nhằm đáp ứng nguồn nhân lực có đủ
phẩm chất chính trị, có chuyên môn vững vàng, có khả năng hội nhập. Tuy
nhiên, trước tình hình mới, trước yêu cầu đổi mới của toàn ngành Giáo dục
hiện nay, TTGDTX tỉnh Điện Biên cần phải có những bước phát triển mới.
Một trong những nhiệm vụ hàng đầu là xây dựng một môi trường VHTC lành
mạnh.
VHTC ở TTGDTX có những đặc điểm gì, được biểu hiện như thế nào?
Yêu cầu đối với xây dựng VHTC hiện nay ra sao? Thực trạng xây dựng
VHTC ở TTGDTX Điện Biên hiện nay như thế nào, đã đáp ứng được cầu của
thời kì hội nhập hay chưa? Làm thế nào để xây dựng VHTC của TT thực sự
hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của giai đoạn hiện nay?
Xuất phát từ những lý do trên nên chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu:
“Phát triển văn hoá tổ chức tại Trung tâm GDTX Tỉnh Điện Biên”.

Footer Page 8 of 27.

8


Header Page 9 of 27.

2. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí VHTC và thực tiễn quản lí
VHTC ở TTGDTX Điện Biên. Từ đó đề xuất một hệ thống biện pháp quản lý

VHTC khả thi, phù hợp với thực tế ở TT GDTX tỉnh Điện Biên nhằm góp
phần nâng cao chất lượng quản lí NT và chất lượng giáo dục của Trung tâm.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu lý luận
Xây dựng cơ sở lí luận của đề tài về Phát triển VHTC của TTGDTX
Tỉnh Điện biên.
3.2. Nghiên cứu thực tiễn
Nghiên cứu thực trạng môi trường văn hoá tổ chức và phát triển VHTC
tại TT GDTX Tỉnh Điện Biên hiện nay.
3.3. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý
Đề xuất các biện pháp phát triển VHTC của TTGDTX tỉnh Điện Biên
trong giai đoạn hiện nay. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp đề xuất.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Phát triển VHTC tại TT GDTX tỉnh Điện Biên.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển VHTC NT tại TT GDTX tỉnh Điện Biên trong giai
đoạn phát triển hiện nay.
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng VHTC và quản lí VHTC tại TT GDTX tỉnh Điện Biên
hiện nay như thế nào?
- Nội dung phát triển VHTC tại TTGDTX tỉnh Điện Biên nên lựa chọn
cách tiếp cận theo hướng nào?

Footer Page 9 of 27.

9

Header Page 10 of 27.

- Biện pháp nào có thể sử dụng để phát triển hiệu quả VHTC tại TT
GDTX tỉnh Điện Biên?
6. Giả thuyết khoa học
VHTC là một trong những tiêu chí để đánh giá hiệu quả NT. Nếu
nghiên cứu và đề xuất được các biện pháp phát triển VHTC phù hợp với lý
luận khoa học QLGD về VHNT, phù hợp với các điều kiện thực tế của TT
GDTX tỉnh Điện Biên, khi áp dụng vào công tác quản lí sẽ góp phần xây
dựng môi trường làm việc và học tập tích cực cho CB, GV và HV, góp phần
thực hiện tốt mục tiêu đào tạo của TTGDTX tỉnh Điện Biên trong giai đoạn
phát triển hiện nay.
7. Phạm vi nghiên cứu
- Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu những biện pháp phát triển VHTC
tại TTGDTX tỉnh Điện Biên trong điều kiện phát triển của NT hiện nay.
- VHNT có nhiều biểu hiện khác nhau nhưng đề tài sẽ tập trung nghiên
cứu một số biểu hiện cơ bản:
 Sứ mệnh
 Tầm nhìn
 Bầu không khí NT
 Các giá trị văn hoá chính thống
 Tính chuyên nghiệp của các thành viên trong tổ chức
 Sự hợp tác của các thành viên trong NT
 Tính hợp thức và nhất quán hành vi của các thành viên trong NT
 Môi trường sư phạm của NT
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài kết hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau:

Footer Page 10 of 27.

10


Header Page 11 of 27.

8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Tiếp cận, phân tích lịch sử, nghiên cứu so sánh, phân tích logic những
quan niệm, lí thuyết,... khái quát hóa lí luận, các công trình nghiên cứu có liên
quan đến đề tài và thực tế hoạt động quản lý VHTC tại TTGDTX.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
8.2.1. Phương pháp điều tra
Thông qua phiếu điều tra để khảo sát các thành viên của TTGDTX
Điện Biên về VHTC của NT.
8.2.2. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Bao gồm nghiên cứu hồ sơ, trao đổi với lãnh đạo NT để thu thập các
thông tin phục vụ cho nghiên cứu.
8.2.3. Phương pháp quan sát.
Ghi chép các hoạt động của TT thông qua các biên bản ghi chép của cơ
quan và qua quan sát thực tế.
8.3. Phương pháp thống kê
- Phương pháp thống kê toán học: xử lý bằng phần mềm SPSS
- Chủ yếu là thu thập, xử lý các dữ liệu, tìm hiểu thực trạng (điều tra
bằng phiếu hỏi, phỏng vấn, quan sát, xin ý kiến chuyên gia, tổng kết kinh
nghiệm)
- Các phương pháp cơ bản: Phân tích, tổng hợp, đánh giá, nêu vẫn đề
và đề xuất những giải pháp kết hợp với trao đổi, phỏng vấn, điều tra, thử
nghiệm.
Ngoài các phương pháp trên, các phương pháp xử lý số liệu thống kê
để bổ trợ, bổ sung việc xử lý kết quả cũng được áp dụng trong luận văn.

Footer Page 11 of 27.

11


Header Page 12 of 27.

9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
- Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận việc quản lý VHTC của TT
GDTX tỉnh Điện Biên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Những biện pháp do tác giả đề xuất có giá trị thực tiễn làm cơ sở khoa
học cho các nhà quản lý và BGĐ TT và các đơn vị có điều kiện tương tự.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
và các phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về vấn đề phát triển VHTC tại Trung tâm
GDTX
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển văn hoá tổ chức tại Trung
tâm GDTX tỉnh Điện Biên
Chương 3: Biện pháp phát triển VHTC tại Trung tâm GDTX tỉnh Điện
Biên trong giai đoạn hiện tại

Footer Page 12 of 27.

12


Header Page 13 of 27.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt:
1. Đảng Cộng Sản Việt Nam, Nghị Quyết tại Đại hội Đảng lần thứ X, XI.
2. Đảng Cộng Sản Việt Nam, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội
nghị Trung ương 8 khóa XI.
3. Đặng Quốc Bảo, TS.Nguyễn Thành Vinh (2011), Quản lý NT, Nhà xuất
bản Giáo dục, Hà Nội.
4. Brenda Bertrand (Bản dịch), Sự chuyển đổi trong VHTC: khoảng cách
giữa lí thuyết và thực tiễn, www.teacherbulletin.org
5. Nguyễn Văn Dung, Phan Đình Quyền, Lê Việt Hưng (2013), VHTC và
lãnh đạo, Nxb Giao thông vận tải
6. Phạm Minh Hạc (2008), Nghiên cứu con người và nguồn nhân lực đi
vào công nghiệp hoá và hiện đại hoá, Nxb CTQG.
7. Phạm Minh Hạc (2009), Văn hóa học đường: NT thân thiện, Tạp chí
KHGD (42), tr. 5- 10.
8. Phạm Minh Hạc (2010), NT Việt Nam trong một nền giáo dục tiên tiến
mang đậm bản sắc dân tộc, Tạp chí KHGD (52 ), tr. 1- 3.
9. Nguyễn Tiến Hùng (2008), Lý luận phát triển VHNT phổ thông, Đề tài
cấp Bộ, mã số: B2008-37-56.
10.Nguyễn Hữu Lam, MBA, (1998), Hành vi tổ chức, Trường ĐH Kinh tế
thành phố Hồ Chí Minh - Khoa Quản trị kinh doanh - Chương trình
Thụy Sĩ - AIT về phát triển quản lí tại Việt Nam, Nxb Giáo dục, TP Hồ
Chí Minh
11.Trần Thị Bích Liễu (2005), Quản lý dựa vào NT - Con đường nâng cao
chất lượng và công bằng giáo dục, Nxb ĐHSP, Hà Nội.
12. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Quản lí VHNT, Tập bài giảng Thạc sĩ Quản lí
giáo dục, Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Footer Page 13 of 27.

13


Header Page 14 of 27.

13.Phạm Thành Nghị (2009), Văn hóa học đường- đặc điểm, chức năng và
sự phát triển, Tạp chí Quản lý Giáo dục (5 ), tr.13-15
14.Mai Thị Kim Thanh (2011), Giáo trình xã hội học văn hóa, NXB Giáo
dục, Hà Nội.
15.Trần Ngọc Thêm (2000), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ
Chí Minh.
16.Lê Thị Ngọc Thúy (2014), Xây dựng VHNT phổ thông, Nxb Đại học
Quốc gia
17.Hồ Sĩ Vịnh (1999), Văn hóa Việt Nam trong tiến trình đổi mới, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
Tiếng Anh:
18.Cameron & Quinn (1999); Diagnosing and changing organizational
culture: based on the competing values framework, Reading, MA:
Addison - Wesley
19.Deal T.E. and Peterson D.K. (1999), Shaping School Culture The heart
of Leadership, Jossey-Bass.
20.Deal T.E. and Peterson D.K. (2009), The Shaping School Culture
Fieldbook, Jossey-Bass.
21.Eldrige và Crombie (1974), A sociology of organization; London: Allen
and Unwin
22.Hofstede,

G.

Cultural

Dimensions,

/>23.Jerald,

C.(2006),

School

Culture:

The

Hidden

Curriculum,


24.Louis, M.R (1980); Surpire and sense making. Administrative Science
quartely, 25, 226-251
25.Schein H.E (2004), Organizational culture and leadership, Jossey Bass.

Footer Page 14 of 27.

14