Nghiên cứu thực trạng mối hại công trình nhà sàn tại xã Thần Sa – huyện Võ Nhai – tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
------------------------------

HOÀNG TH M LINH

NGHIÊN C U TH C TR NG M I H I CÔNG TRÌNH NHÀ SÀN
T I XÃ TH N SA- HUY N VÕ NHAI - T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Nông lâm k t h p

Khoa

: Lâm Nghi p

Khóa h c

: 2011-2015

Thái Nguyên, 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
------------------------------

HOÀNG TH M LINH

NGHIÊN C U TH C TR NG M I H I CÔNG TRÌNH NHÀ SÀN
T I XÃ TH N SA- HUY N VÕ NHAI - T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Nông lâm k t h p

Khoa

: Lâm Nghi p

Khóa h c

: 2011-2015

Gi

ng d n: ThS. Nguy n Th Tuyên

Thái Nguyên, 2015


L

u khoa h c c a b n thân tôi. Các
s li u và k t qu nghiên c

u tra trên th

a hoàn toàn trung th c,

trên các tài li u, n u sai sót tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m.

Thái Nguyên, ngày 30 tháng 05
Xác nh n c a GVHD
ng ý cho b o v k t qu
ch
ng khoa h c.
(Ký, ghi rõ h tên)

i vi

ThS. Nguy n Th Tuyên

Hoàng Th M Linh

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh
sai sót sau khi H

ng ch m yêu c u.

(Ký, h và tên)

a ch a


i

L
B

ct

iH
c ti n hành th c hi n khoá lu n t t nghi

là vi c giúp sinh viên c ng c l i ki n th

c

ih
ng và bi t v n

d ng lý thuy t vào th c t . T

ng s có nhi u kinh

nghi m ph c v cho vi c hoàn thi

n th c lý lu n và nâng cao
ng.

Xu t phát t

c s nh t trí c

i h c Nông Lâm

Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p và nguy n v ng c a b n thân. Tôi
ti n hành th c hi
xã Th n Sa

tài: Nghiên c u th c tr ng m i h i công trình nhà sàn t i

huy n Võ Nhai t nh Thái Nguyên.

Trong su t th i gian th c hi n khoá lu
tình c a các th y giáo, cô giáo trong khoa, s

cs

ng viên ng h c a gia

bè. Nhân d p này tôi xin bày t lòng bi
- Ban giám hi

nhi t
n

i:

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

- Ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p.
-

o xã và cùng toàn th nhân dân trong xã Th n Sa- huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên.
-

c bi t là s ch b

Tuyên
M c dù b

ng d n nhi t tình c a cô giáo ThS. Nguy n Th
n khoá lu n này.
t n l c h c t p, nghiên c

tránh kh i thi u sót, r t mong nh

giáo, cô giáo và các b

c ý ki

b n khoá lu n c

n không th
xây d ng c a các th y

c hoàn thi

Tôi xin chân thành c
Thái Nguyên, ngày 30 tháng 05
Sinh viên


ii

DANH M C CÁC B NG

STT
1

2

3

Tên b ng
B ng 4.1. M t s lo i g

Trang

c s d ng trong công trình nhà sàn

t i xã Th n Sa huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên

B ng 4.2. L ch s phòng tr m i cho các công trình nhà sàn t i
xã Th n Sa

huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên

B ng 4.3. Th c tr ng m i xu t hi n và phá h i g trong các công
trình nhà sàn t i xã Th n Sa

huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên

24

26

28

B ng 4.4. Th c tr ng công tác ki m tra phòng tr m i cho các
4

công trình nhà sàn t i xã Th n Sa

huy n Võ Nhai

t nh Thái

34

Nguyên
B ng 4.5. Th c tr ng v kinh nghi m phòng tr m i c a các cán
5

b

i dân cho các công trình nhà sàn t i xã Th n Sa

huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên

36


iii

DANH M C CÁC HÌNH

STT

Tên hình

Trang

1

Hình 2.1. Qu n th m i

4

2

Hình 2.2. M i chúa

6

3

Hình 2.3. M i th

7

4

Hình 2.4. M i lính

7

5

Hình 2.5. M i cánh

8

6

Hình 4.1. M i h i g trong công trình nhà t i xã Th n Sa
huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên

30

7

Hình 4.2. M i h i ph n g s m

30

8

Hình 4.3. M i h i ph n g giác

31

9
10
11

12

Hình 4.4. M i h i g t

31

Hình 4.5. M i h i g t i nhà bà Hoàng Th
Hình 4.6. M i h i d m t

Hình 4.7. M i h i c

32
xóm Trung

n nh

Nghi p xóm Ng

33

33

13

Hình 4.8. Di t t m i

39

14

Hình 4.9. Phòng m i n n

39

15

Hình 4.10. Cách ly g b

40

16

Hình 4.11

41

17

Hình 4.12. H p nh m i

42

18

Hình 4.13. Phun ch ph m sinh h c di t m i t n g c

43

19

Hình 4.14. Di t m i cánh

45

phòng m i b


iv

M CL C
L IC

.......................................................................................................... i

DANH M C CÁC B NG....................................................................................... ii
DANH M C CÁC HÌNH ........................................................................................ iii
PH N 1. M
tv

U....................................................................................................1
............................................................................................................1

1.2. M

uc

tài ...........................................................................2

1.3. M c tiêu nghiên c u c

tài ............................................................................2

tài.................................................................................................2
rong h c t p và nghiên c u ................................................................2
c ti n s n su t........................................................................3
PH N 2. T NG QUAN V

NGHIÊN C U ................................................4

m c a m i h i g ......................................................................................4
2.1.1. T m i ...............................................................................................................5
2.1.2. Th

a m i................................................................................................5

2.1.3. Hình thái và ch

a m i........................................................................6

2.1.4. S

m i m i ..............................................................8

2.1.5. Cách th c xâm nh p c a m i vào công trình....................................................9
2.1.6.

ng c a m t s y u t

2.2. M i h i g trên th gi i và

n m i ..............................................9

vi t nam...............................................................11

2.3. Tình hình nghiên c u v m i h i g trên th gi i và

Vi t Nam .....................12

2.3.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i..................................................................12
2.3.2. Tình hình nghiên c u

Vi t Nam ..................................................................13

2.4. T ng quan khu v u nghiên c u .........................................................................14
u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ..........................................................14
u ki n kinh t - xã h i................................................................................15
PH N 3.

NG, N

U....19

ng và ph m vi nghiên c u......................................................................19
m và th i gian ti n hành .........................................................................19


v

3.3. N i dung nghiên c u..........................................................................................19
u ..................................................................................19
p tài li u .........................................................................19

p s li u..........................................................................19
th a tài li u...........................................................................21
lý, phân tích và t ng h p s li u..........................................21
m i h i công trình nhà sàn ............................23
PH N 4. K T QU NGHIÊN C U.....................................................................24
4.1. L ch s phòng tr m i trong trong các công trình nhà sàn t i xã Th n Sa -huy n
Võ Nhai - t nh Thái Nguyên ...............................................................................24
4.1.1. G s d ng trong các công trình nhà sàn........................................................24
4.1.2. L ch s phòng tr m i cho các công trình nhà sàn .........................................25
4.2. Th c tr ng m i h i g trong các công trình nhà sàn..........................................27
4.3. Kinh nghi m phòng tr m i c

....................................33

4.4. Gi i pháp kh c ph c và k ho ch phòng tr m i h i g t
4.4.1. Gi i pháp kh c ph c tình tr ng m i h i g t
4.4.2. K ho ch phòng tr m i h i g t

....................37
.............................38

..............................................38

m i có th áp d ng t

....................38

PH N 5. K T LU N VÀ KHUY N NGH ........................................................46
5.1. K t lu n ..............................................................................................................46
5.2. Khuy n ngh .......................................................................................................46

TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................48


1

Ph n 1
M

U

tv
M i là m t nhóm côn trùng có tên khoa h c Isoptera, có h hàng g n
v i gián. M i là nhóm côn trùng có "tính xã h i" cao. Chúng l
s m nh t. Là m t trong nh ng nhóm sinh v

c

t gi vai trò quan tr ng c a chu

trình chuy n hóa v t ch t các h sinh thái t
trong nh ng loài côn trùng gây h
các công trình ki n trúc,

i v i cây tr

cá

Nam m t trong nh

c xem là m t

c nhi

c có khí h u nhi

i và c n nhi

t

i m gió mùa.

M i là nhóm côn trùng chuyên l

ng trên các ngu n th

Xenlulo. Tác h

a

ng ch y u là: Phá h y các c u

ki n làm b ng g

c bi t là n i th t, phá h y h th

ng m cùng các th t b

n

n t , gây s t lún nghiêm tr ng cho n n móng công trình,

tiêu h y các tài li u, sách v , catton, các v t li u có ngu n g c t xenllulo. Trong
th c t hi n nay ph n l n nhà

u s d ng các lo i g

m i phá ho i nhi
v

ng nên ch sau

i v i lo i m

c

ng, tr bê tông mác cao (>80) vì v y m i có th

các t ng cao. Nhi u công trình m

t hi n

các t ng cao nh

n vi n

b o v s c kh e tr em tám t ng; khách s n Hà N i m i xu t hi n
nhi

t ng 4, t

[16] ... H

i b ra m

gi i là

ng phí không nh

ch a các thi t h i do m i gây ra cho các công trình xây d
phí cho ho

t ng th 11,

m i gây h i sách v , qu

ng thi t h i c a m i gây ra cho Vi

không nh . M

c

duy trì, s a

ng th i có c chi

ng phòng tr m i gây h i. Ngoài ra m i còn phá ho i các lo i cây

công nghi

i, chè,

ng tr c ti p t

is

và nhi u loài cây có giá tr kinh t cao gây
i. Chính vì v y, v

nghiên c u m i t

c các nhà khoa h c quan tâm nh m tìm các bi n pháp h u hi u phòng tr
chúng theo t

ng b o v , t

ng gây h i.


2

Vi t Nam n m trong vùng khí h u nhi
phù h p cho s

i

u ki n khí h u r t

ng và phát tri n c a m i. M t trong nh ng nguyên nhân

chính khi n cho m

ng và phát tri n m nh gây nhi u t n th

dân Vi t Nam là vì khí h u Vi t Nam t

i

u ki n thu n l i cho các loài th c v t

phát tri n m nh, t o ra ngu n th

i.

Thái Nguyên là m t t nh trung du mi n núi phía b c v i t ng di n tích t
nhiên 3.562,82 km², dân s

a bàn 1 thành ph , 1 th xã

và 7 huy n. Thái Nguyên ch u
l i cho s

ng c a khí h u nhi

i gió mùa r t thu n

ng và phát tri n c a các loài th c v t là ngu n th

m i. Hi

a bàn t

a

t nhi u công trình b m i t

ng nhà, các c u ki n b ng g

ng, t , cánh c a, bàn gh ,

c

bi t là các công trình nhà sàn c a bà con dân t c thi u s vùng nú
cho th y r t nhi

m i phá h

có d n li u c th và gi i pháp

phòng tr m i phù h p thì vi c nghiên c u v m i h i g t i Thái Nguyên là r t c n
thi t. Xu t phát t nh ng th c t

tài Nghiên c u th c tr ng

m i h i công trình nhà sàn t i xã Th n Sa huy n Võ Nhai t nh Thái Nguyên .
1.2. M

uc

tài

Nghiên c u kh o sát th c tr ng m i h i trong các công trình nhà sàn t i xã
Th n Sa

huy n Võ Nhai

t nh Thái Nguyên, t

cho vi

xu t các

gi i pháp và l p k ho ch phòng tr .
1.3. M c tiêu nghiên c u c
-

c th c tr ng m i h i trong công trình nhà sàn t i xã Th n Sa

huy n Võ Nhai
-

tài

t nh Thái Nguyên.

xu t các gi i pháp phòng tr và l p k ho ch phòng tr m i h i nhà sàn

t i xã Th n Sa huy n Võ Nhai
1.

t nh Thái Nguyên.

tài
c t p và nghiên c u
Th c hi
ng th

tài t t nghi

i cho sinh viên c ng c l i nh ng ki n th c
n th

tài nghiên c u.


3

c ti n s n su t
K t qu nghiên c
lo i v t d ng nào hay b h
tr thích h p mang l i hi u qu cao nh t.

c khu v c m i gây h i,
cm

gây h

có bi n pháp phòng


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
mc am ih ig
M i, tên khoa h c Isoptera, là m t nhóm côn trùng, có h hàng g n v i gián.
M i là nhóm côn trùng có "tính xã h i" cao. Chúng l
i ta g i m i là "ki n tr

c s m nh t.
c t chúng ch ng có h

hàng gì v i ki n (th m chí chúng còn t n công nhau), chúng ch có m i quan h :
u là côn trùng. M i t

c phân lo i làm m t b

b ng (Isoptera), tuy nhiên, d a trên ch ng c ADN
m t gi thuy t g
quan h h hàng g

riêng là b

i ta th y có s

Cánh

ng h cho

c, nguyên th y d a trên hình thái h c, r ng m i có
(chi Cryptocercus). G

tv

n t i vi c m t s tác gi

xu t r ng m

c phân lo i l

là m t h duy nh t, g i là Termitidae, trong ph m vi b Blattodea, m t b ch a các
loài gián. Tuy nhiên, ph n l n các nhà nghiên c u ng h bi n pháp ít quy t li
và coi m i v n là nhóm có tên g i khoa h

là m t nhóm

i b trong gián th c th , nh m b o v phân lo i n i b

c a các loài m i

(Wikipedia, 2015) [17].

Hình 2.1. Qu n th m i

Trên th gi

c trên 2.700 loài,

c trên 80 loài, gi a các loài ch có s khác nhau v hình thái, v s
cá th , v c u trúc t ,

song

ng

u gi ng nhau là chúng s ng qu n th . M i qu n th


5

u có s phân công theo ch
shir), t m

loài m i nhà (coptermes, formosanus

ng thành có trên 10 tri u cá th [15].

2.1.1. T m i
M

ng làm t trong thân cây g hay làm t

t, các loài m i khác

nhau c u trúc t khác nhau. D a vào v trí t có th chia thành hai d
* T m i ch

trong g

c ta, loài m

ng g p là m i g khô (cryptotermes domestices). T

ch là các hang r

c dích d c trong g , chúng

ph

t

ng cát nh

th phát hi n ra chúng. Tuy chúng

m này có

trong g

c vào sách v qu n áo

c n t . Loài này m i t kho ng ba b

c n ph t hi n t và

c tr m i tr c ti p vào t là di
*T m

t và ngu

c.

c

T t c các loài m i khác khi ki n trúc t

u có nhu c

t ho

c

ngoài

t . Ph n l n các loài có c u trúc m t h th ng t g m m t t chính và nhi u t ph
dung n

cs

loài t

ng cá th l n. T chính có m i vua và m i chúa.Có nhi u
t t 1-2m.

H th ng t c a loài m i nhà (copt. Formosanus) v a
c u ki

t n n và trong

m hoàn toàn phía trên, song v

ngu

ng n i v i

c.
iv

r ng c a t m i có

trình nên c n thi t ph i phát hi n t

x lý. Kinh nghi

là vào cu i mùa xuân, phát hi n th y n
r ng c a t ít
2.1.2. Th
Th
các loài n

b n v ng c a công
i c a nhân dân ta
ct

ng

ng (Trúc Loan và cs), [14].

am i
a m i ch y u là có ngu n g c t th c v t có thành ph n ch
c c y trong t

chúng có th chia thành 2 nhóm sau:

ng lo i. Th

a


6

- Th c v t s ng: Có nh ng loài m i l y th

cây s

mùa khô cây s ng không ch cung c p th

c bi t là vào
c cho chúng

,
- Th c v t khô: Ru t c a m i tiêu
các s n ph m ch bi n t th c v

c ch

tc

y, v i, ...

ng th y chúng phá

ho i nh ng v t d
Các loài m

các tr ng thái g khác nhau.

M

ng cây g

m c, m i nhà thì l

còn t t

,
2.1.3. Hình thái và ch

am i

M
b

ut

i m t t m i t hình thành m t qu n th
i cánh giao ph

tr ng hình thành m i non, m i non

phân hóa thành hai lo i hình l n:

* Lo i hình sinh s n

Hình 2.2. M i chúa

M i vua và m i chúa nguyên thu : M

ng thành sau khi bay giao
tr ng g i là m i vua, m i chúa

nguyên thu , lo i này v n gi l
ch
ch

t kép và m

y cánh. V hình thái có màu th

n

n. Chúng có s c sinh s n l n, m i vua có

tinh, m i chúa sinh s n.
- M i vua m i chúa b sung cánh ng n: Lo i này s c sinh s n y

vua và m i chúa nguyên thu . Lo

i

ng xu t hi n khi m i vua và m i chúa

7

nguyên thu ch

nt

ng th i v i m i vua và m i chúa

nguyên thu .
- M i vua và m i chúa không cánh: Lo i hình này t n t i không ph bi n, lo i
này không bao gi bay ra kh i t do không có cánh. Lo

ng xu t hi n khi

m i vua và m i chúa nguyên thu ch
*Lo i hình không sinh s n

Hình 2.3. M i th

- M i th : M i th chi m s

i 70-

m i non tr i qua 5-7 l n l t xác. Chúng có màu tr ng s

àn m i, hình thành t
ut

n b ng,

nh bé, các chi phát tri n. Chúng gánh vác m i công vi c trong trong t
ng, ki m th
tr

n tr ng, nuôi n ng m i con, v n chuy n
u b o v t khi b k thù t n công.

Hình 2.4. M i lính

- M i lính: M i lính phân hóa t m i th , m i lính không nhi u, ch y
nh n ch

m

n công. C p hàm trên m i lích r t phát tri n, có tuy n


8

làm ti t ra d

td

Hình 2.5. M i cánh

- M i cánh: M i cánh chi m s

ng ít trong t ch kho ng 5%. M i cánh do

m i non tr i qua quá trình l
ng. H

i lao
m thích h p chúng bay ra kh i t

n nh

n 15 phút bay thì r ng cánh, m
cái, c

d

rú, n

c các v t n t do lún ho c m
y ph i lo i b
thì m i có th

c tìm m t con
ch và tìm

m thích h p, chúng s t o ra m t t m i.
c nh

i cánh có th chui xu ng làm t

c m i lâu dài.

Ngoài ra trong t còn có m i non và m i h u b

thay th

ng h p

m i vua ho c m i chúa ch t.
2.1.4. S

m im i
c phát tri n c a t m i, s

chia thành hai

ng h p sau:
-

ng h p 1: Hình thành t m i cánh
ng th y xu t hi n hi n
a m i. Hi

t

ng th y m

ng x y ra vào lúc giao th i ho c chi u
is

n lúc r ng cánh. Sau khi r
c pv

ng l

n nh
c và 1 con cái s b t

m thích h p xây d ng m t t m i. N

c các


9

ch t n công thì chúng s b
m

u m t cu c s ng m i. Ti n hành sinh s n và

c tr thành m i vua, m i cái tr thành m i chúa.
-

ng h p 2: Hình thành t

ng t ph

Trong quá trình s ng, m
m i l n, s

ng xây d ng h th ng các t ph . Khi mà t

ng cá th quá l n thì các thành viên có m i h u b cùng m t s m i

lính, m i th phát tri n m t t ph tr thành t chính. M i h u b tr thành m i vua,
m i chúa. Ho c

các t ph m i th

ng t

nh làm m i vua, m i chúa m
nhi u nh

t s tr

ng h p này loài m i g

phát tán c a loài m i g

c

m th c hi n

m r t l n.

2.1.5. Cách th c xâm nh p c a m i vào công trình
M i xâm nh p vào công trình, nhà c a b

ng chính:

- T các công trình, nhà c a k c n có m i, g
-T

tn

tn

ng ti p xúc

m i, khi xây d ng không x lý

-M

các t m i, m i cánh bay ra và xâm nh p vào

công trình. Nhi u công trình xây d
sót ván c t pha trong trong n n

p thu d

t. M

ng, có s n ngu n th

và gây t . Khi lát n n, trong n

t m i nên ch 2-

y

m i xu t hi n nhi u (Trúc Loan và cs), [14].
2.1.6.

ng c a m t s y u t

Các y u t sinh thái

* Nhi

:T m

trong t

nm i

ng t i m i g m các y u t ch y
t, gió, th

ch

ng có ki

c bi t, có kh

i m c dù nhi

bên ngoài t

,

u hòa nhi t
m. Khi nhi

u hòa nhi

nhi

bên
. Khi

bên ngoài l nh cá th trong t
c: Tùy theo t ng loài m i mà nhu c u v

*
m c a t
l n.Thi

m i có ch a m
c m i không th s

ng, hô h p, bài ti

c vì t t c

u c n có s tham gia c

c r t
i ch t, dinh

i v i g khô thì nhu c u


10

c không nhi u vì t m i thông v
u, thi

i v i m i m thì nhu c u v

c thì m i s ch

ng vào kho ng 95-98%. N

m không khí trong t m i

m quá cao hay quá th p thì m i s ch t. Ngoài

m cò gián ti p

ns

ng và phát tri n c a m

n s phân b ngu n th

m

a m i.

* Ánh sáng: M i là lo i nh y c m v

ng

di chuy
cho ánh sáng l

l i m t l p g m ng không

c bi t khi có ngu

t ng t m

ng phân tán

và t p h p l i sau. M

k t

i và xây d ng t m i m i.
*

t là m t trong nh

t:

t

ng s ng tr c ti p, thi t y u c a m i.

ng t i m i thông qua các y u t
ng c a m

ti

n k t c u c a m i,

n kh

nhi

ng c a m i. Ngoài ra nhi

n m i thông qua làm bi
t,

mc

i thành ph

t
c

n kh
t

ng tr c

t còn

ic

ng gián ti p

t, th c v t che ph

L p th m m c r ng là ngu n th
ng gián ti p t i m

lý hóa c

t, m

a m i, nh
i nhi

ng s ng

m

nh

mc

t,

Tính ch t

t th t trung bình,

PH trung

bình.
* Th

: Th

y u t sinh h c. Th
giúp cho m

pl

M i ch

à m t trong các nhân t sinh thái quan trong trong các
t c n cho s

ng và phát tri n c a m i, chúng

ng m

ng h ng ngày.

n g c Xenlulo có trong th c v t và các s n ph m làm t

th c v t vì s phân b c a th c v t

ng l

n s phân b và phát tri n c a

các loài m i.
*

ch ch y u c a m

ch

b ng a, chu n chu n, n m, vi khu n,

chúng gây h i tr c ti

n s sinh t n và phân b c a loài m i. M
ch nh

làm t .

i, ki n,
n m i nên làm

ng tìm nh


11

* Các ch t hóa h c: M i r t m n c m v i các hóa ch t, v i nh ng hóa ch t
c h i có mùi khác thì m

ng

t qua. V i nh

c thì chúng l p t c t n công, l i d
i

t h p nh m i

ng thêm vào h p nh m

2.2. M i h i g trên th gi i và

ng.

vi t nam

Hi n nay trên th gi i bi t kho ng 2.500 loài m i,

Vi t Nam bi

c 25 loài m i chuyên phá ho i các công trình xây d ng, 30
loài h

p và hàng ch c lo i h i các loài cây tr ng.

H

i gây ra thi t h i r t l n cho Vi t Nam và c th gi i. M i xâm

nh p vào các công trình xây d ng, c
t

ng,

u bi u hi n m t h i c a chúng,

d ng h

kh ng l

i b ra m

kh c ph c s a ch a nh ng khi m khuy t do m i gây ra.

n 80% s nhà c a, kho t
1964).

ng kinh phí
Trung Qu c

m i phá ho

Vi t Nam m i ch y u xâm nh p nh ng công trình nhà tranh, nh ng công

trình ch y u c u ki n b ng g . Tuy nhiên không ch d ng l i
nh p vào các nhà kiên c , bê tông c t thép, bi t th ,

i còn xâm

c th là phát hi n có m i

Vi n b o v s c kh e tr em t ng 8, Khách s n Hà N i t ng 11,

kh c ph c

nh ng thi t h i do m i gây ra m i công trình ph i t n vài ba tri
bi t là các v

s a ch

c

m b m i phá ho i thì không th tính b ng ti n.

M i có th gây thi t h i r t l n n u không b phát hi
yêu c u di t m i m

.

USD m

b thi t h i t ng c ng 2,5 t

t h i gây ra b i các v

M i

t, chúng ch có

Vi t Nam n m hoàn toàn trong vùng phân b c a m
i, t

n thành th .

t.

vùng nhi

i, c n nhi

t t B c t i Nam
Vi t Nam gi ng m i nhà phá

ho i n ng nh t các công trình ki n trúc và kho tàng. Chúng có kh
c tính phá ho i l n, t n t i ph bi
trong khu v c t t

n phòng khác, t t

i.

n

c tính di truy n r ng
n t ng khác. Vì th

chúng là lo i m i r t nguy hi m cho các trang thi t b và công trình xây d ng. Các


12

công trình hi n có

Vi t Nam và trên th gi i hi

m nv s

phá ho i c a các lo i m i. S phá ho i c a m

ng t p trung vào các công trình

xây d ng, các lo i v t li u có ngu n g c t g , ngoài ra m i còn gây h i
loài cây tr ng nông lâm nghi p khác. M
m

khác nhau, m

ng b các loài m i gây h i

ng l i d ng các k h , khe n

th

t thành l

tri

i nay, t các

các

làm t . Khi ki m

b ov

t t o thành khoang r

T

ngi u

M t s lo i có kh
t.

c phát tri n cho t

c kém phát

u nghiên c u tìm ki m gi i pháp phòng tr m i sao cho hi u qu nh t.
n pháp nào ngoài s d ng thu c phòng tr m

m t th i gian thu c s h t tác d
c

c

i l i tái xu t hi n. Chính vì th mà

c phát tri

u ph i ti n hành xây

d ng l ch trình phòng tr m

nh kì dù

t hi n m i.

2.3. Tình hình nghiên c u v m i h i g trên th gi i và

Vi t Nam

2.3.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Trên th

gi i vi c nghiên c u b

c ti n hành t

lâu.

Smaethman, 1781 công b công trình nghiên c u phân lo i m
p x p m i vào l p ph

không cánh (Apterygota) thu c gi ng
u tiên nghiên c u có h th

móng cho phân lo i h m i. T

tn n

này các nhà phân lo i h

c và xác l p b

it, 1921;
i

nh (Nguy n

c Kh m, 1976) [3].
t b n cu n sách danh m c v m i trên th gi
l

c m t danh sách thu c 5 h

c

ng mô t

v hình thái

nh n bi t loài này trong t nhiên (Nguy n T n
u v khu h m i tác gi

nhi

nh loài các taxon trong b

(1955) khi nghiên c u m i
,

p

nh loài c a Ahmad

Thái Lan, c a Ronwal (1962) khi nghiên c u m i

nh loài c a các tác gi

t tên, v và mô t chi ti

c


13

mc ut

u, hàm, râu, và các t

Microtermes, M.pakistani

c c a m i lính c a loài
m v c u trúc t

gây h

m phân b ,

ng c p c

c pt i

(Kumar Krishna và cs ,1970) [11].
a mình
m sinh h c, sinh thái c a loài M.pakistanicus, góp ph n r t l n trong

vi c phát hi n và phòng tr loài m i gây h i này.
Nh ng tu ch nh b sung v thành ph n loài m i và nh
thành l p h , gi ng m i v

c nhi u tác gi quan tâm nghiên c u.

i ph i th ng nh
b n th ng nh

su t c i ti n v

phân lo

cm

2.3.2. Tình hình nghiên c u

(Trúc Loan và cs), [14].
Vi t Nam

Vi t Nam n m trong vùng nhi

i nóng m, có s khác bi t l n vê khí h u

a hình v i các vùng lân c n nên thành ph n loài m
Công trình nghiên c

u tiên v m i

Vi t Nam là các tác gi Batheller (1927).

Khi nghiên c u khu h m

hình thái, sinh thái c a 9

i t Nam có 7 loài (S.Dronnet, M.Ohresser, E.L. Vargo, C. Lohou,
J.L.Clesment and A.G.Bagnefres, 2006) [12].
Công trình có giá tr nh t v phòng tr m

n nay chúng ta v n áp d ng

là c a tác gi
T nh
nhi

a th k

XX tr v

u cán b c a Vi t Nam tham gia nghiên c
ng, Nguy

n,

công kinh nghi m phòng ch ng m
gây h

Tuy nhiên m t m nh v n là nh ng
m sinh thái, sinh h c c a m t s lo i

n, 1991) [6].
t là c a Nguy

B c Vi t Nam, tác gi
m i

Mi n B c.

c Kh m (1975) v m i Mi n

v t p tính, c u trúc t , vùng phân b c a 61 loài


14

Nh ng nghiên c u v khu h m i, sinh h c, sinh thái m
u khoa h

c

i H c, vi n nghiên c u c a
u phòng tr m i - vi n khoa h c Th y

L

c nh ng k t qu nghiên c

.

Hi n nay vi n khoa h c Th y L

loài m i M.pakistanicus v i s
nhi

ng d án kéo dài nghiên c u v

ng l n các thí nghi

a bàn trên toàn qu

c b chí, th

c nh ng k t qu

sinh h c, c u trúc t

a

r t

u có ý

c bi t là lo i th

nghiên c u ra các ch ph

t hi u qu cao (T p chí Nông Nghi p

và phát tri n nông thôn, 2007) [10].
Th

ih

chuyê

, lu

ng báo cáo

n, báo cáo khoa h c nghiên c u v

c tính sinh

v t h c, th c tr ng m i gây h i công trình và cây tr

ng Kim Tuy n,

Hà, Nguy n Th Di m,
Công vi

u tra phân lo i m i và các nghiên c u sinh thái, sinh h c và các

k thu t phòng tr m i c a các tác gi t
nh

c nh ng k t qu

u cho vi c phòng tr và gi m thi u các tác h i do m i
i s phát tri n c a kinh t xã h i, các loài m i gây h i ngày

càng phát tri n m nh m và ph bi n kh p m

t c

t h i to l

n n n kinh

gi i. Vì v y các nghiên c u v m i m i nh t

không ch

m vi m t qu

gi i, c n phát tri n m r ng nhi u nghiên c u v m i.
2.4. T ng quan khu v u nghiên c u
u ki n t nhiên khu v c nghiên c u
2.4.1.1. V

a lý

Xã Th n Sa v trí

a lý 2100 51/ 26//

c, 1050 58/ 18// Kinh ông, n m

phía B c c a huy n Võ Nhai, cách trung tâm huy n 40km. Phía B c giáp các xã
Bình V n, Nh C , Qu ng Chu - huy n Ch M i - t nh B c C n; phía Nam giáp xã
Tân Long - huy n

ng H , xã Cúc

ng - huy n Võ Nhai; phía

ông giáp xã


15

T

ng Nung, xã S ng M c - huy n Võ Nhai; phía Tây giáp xã Vân L ng - huy n
ng H . T ng di n tích t nhiên c a xã là 10.262,46 ha, trong ó

là 137 ha (b ng 1,33% so v i t ng di n tích t

nhiên),

9.037,58 ha (b ng 88,06% so v i t ng di n tích t nhiên).
g m nhi u
hang

t nông nghi p

t lâm nghi p chi m
a hình xã Th n Sa bao

i núi d ng bát úp, núi á vôi xen k nh

ng k v ,

c bi t là Khu kh o c h c Mái

th y s ng cách ây t 18.000 n m

n 30.000 n m,

qu c gia vào n m 1982 và danh th ng M

R ,

t nhi u

á Ng

m ã có ng

c Nhà

i nguyên

c x p h ng c p

c UBND t nh ch n làm khu

b o t n thiên nhiên t nãm 2006.
Th n Sa có

a hình, th
ng
a hình ph c t p mang

c i m i n hình c a xã mi n núi, b

m t không b ng ph ng, bao quanh nhi u i, núi
khác xã Th n Sa có sông, su i, ao thu n l i cho vi c nuôi cá
c ph c v s n xu t nông nghi p.

c thang. M t
c ng t và d tr

m khí h u t
Khí h u xã Th
khí h u c a huy n Võ Nhai mang c i m
chung c a khí h u t nh Thái Nguyên n m trong vùng trung du mi n núi phía B c
ch u nh h ng c a vùng nhi t i gió mùa. M t n m
c phân thành 2 mùa rõ
r t, mùa
t tháng 4 n tháng 10 ch u nh
ng c a gió ông Nam; mùa khô
ch u nh
ng c a gió mùa ông B c kéo dài t tháng 11 n tháng 3 n m sau.
Nhi t
trung bình trên a bàn t nh Thái Nguyên là 240C. Nhi t
cao nh t
vào các tháng 6,7,8 nhi t
trung bình là 27,80C; th p nh t là vào tháng 1 trung
bình 14,90C. S gi n ng bình quân trong
là 1.402,5 gi , cao nh t vào tháng 9
là 2.305 gi ; th p nh t vào tháng 3 là 43 gi .
m

i bình quân trong n m
là 82%.
u ki n kinh t - xã h i
m dân s

ng

Th n Sa là m t xã có t ng di n tích t nhiên r ng, xong dân s ít do ó v n
lao

u khó kh n.

n tháng 3 n m 2015 toàn xã có 583 h v i

2450 nhân kh u. Là m t xã ch y u s n xu t nông, lâm nghi p, nên s lao

ng

trong nông thôn chi m t tr ng cao. Tuy nhiên, cùng v i s phát tri n kinh t chung


16

có s chuy n d ch cõ c u kinh t gi a các ngành, do ó cõ c u lao
ng bi n

ng trong xã

ng.

u ki n kinh t
c
* Vãn hóa
Xã Th n Sa là m t xã g m nhi u dân t c anh em cùng chung s ng xen l n
nhau, có 6 dân t c (Tày, Dao, Mông, Nùng, Kinh, Sán Dìu) trong ó chi m s

ông

nh t là dân t c Tày, ít nh t là dân t c Sán Dìu. V i phong t c t p quán c a m i dân
t c có khác nhau cho nên ã nh h

ng tr c ti p

n quá trình s n xu t, kh n ng

nh n th c, áp d ng khoa h c k thu t vào s n xu t. Nh ng n m qua xã ã có nhi u
bi n pháp

gi m b t kho ng cách gi a các dân t c, nâng cao dân trí, gi m b t

kho ng cách giàu nghèo gi a các h ...Tuy nhiên k t qu

t

c còn h n ch .

* Giáo d c
So v i các xã khác trong huy n Võ Nhai, Th n Sa có h th ng giáo d c
i phát tri n, h th ng

ng h c c a xã

c

u xây d ng nâng c p nh m áp

ng nhu c u h c t p ngày càng cao c a con em nhân dân trong xã. Th c hi n t t
ch

t t c con em

n tu i i h c

môn d y và h c trong các
i u ó

c

ng không ng ng

c tiên là do có s quan tâm giúp

s v t ch t, ào t o
sao c p u

u

nt

ng, ch t

c nâng lên rõ r t.
c a c p trên v

n nay c xã có t ng s 3

ng h c: 1

1

ng Trung h c c s ; s

ng

ng Ti u h c và 1

c

o, ch

o sát

ng c a các t ch c oàn

th xã Th n Sa. K t qu

ng (1 t

t

u tý nâng c p c

giáo viên, bên c nh ó là s lãnh

ng, chính quy n, công tác tuyên truy n v n

ng Ti u h c, 1

ng chuyên

ng M m non,

t chu n qu c gia là 2

ng M m non); t ng s h c sinh các c p h c, b c

h c là 503 em; t ng s l p h c 39 l p; t ng s giáo viên là 83 th y cô.
*Yt
Hi n nay c xã có 01 Tr m xá, v i t ng s
cán b y, bác s là 6

ng b nh là 4

i (1 bác s , 3 y tá và 2 i u

ng; t ng s

ng viên), s cán b y tá

17

thôn b n 9 ng
ng

i. Nhìn chung c s y t , trang thi t b còn ít và l c h u,

áp

c nhu c u khám, ch a b nh c a nhân dân trong xã.
h t ng
C s h t ng là m t trong nh ng nét

b n trong b c tranh t ng th c a

nông thôn. C s h t ng phát tri n là i u ki n v t ch t quan tr ng ph c v các nhu
c u phát tri n kinh t

nâng cao phúc l i c

Cùng v i s phát tri n kinh t nông thôn c a c

c,

c a xã Th n Sa và c a huy n Võ Nhai có nhi u thay
tr

ng, tr m các công trình phúc l i

c quan tâm

s v t ch t k thu t

i. H th ng i n,
u

ng,

nâng c p s a ch a và

xây d ng m i.
* H th ng giao thông
Trong nh ng n m g n ây
c

c s quan tâm c a t nh, huy n, xã Th n Sa ã

u t m r ng nhi u tuy n

ng giao thông trong xã, do v y vi c i l i,

thông hàng hoá trong nh ng n m g n ây
xóm

u có

ng ô tô i

c thu n ti n h n.

n nay t t c các

n trung tâm xóm, trong xã có h n 12km

ng tr i

nh a, áp ng nhu c u i l i và phát tri n kinh t c a nhân dân trong xã.
* H th ng i n
Trong nh ng n m qua xã ã có nhi u c g ng
v nhân dân trong xã.

l

i i n qu c gia v ph c

n nay toàn xã ã có 04 Tr m bi n áp t 50KV tr xu ng,

h th ng i n này ch y u

ph c v s n xu t và sinh ho t c a

i dân.

* Thông tin liên l c
Trong n n kinh t th

ng, ngoài ch c n ng v chính tr , xã h i, thông tin

liên l c tr thành y u t quan tr ng

i v i s n xu t kinh doanh.

c n có thông tin kinh t chính xác t
doanh h p lý. Nh có s quan tâm lãnh

ó

ra các quy t

nh v s n xu t kinh

o giúp

c a các c p các ngành,

huy n Võ Nhai ã phát tri n h th ng thông tin liên l c

n t t c các xã, th tr n

trong toàn huy n.
tho i d n
tho i di

o, ch

i nông dân

i v i xã Th n Sa t t c các xóm

n trung tâm xóm, ngoài ra trên

ng Vinaphone, Viettel.

u có

ng dây cáp i n

a bàn xã hi n nay ã ph sóng i n

n nay theo th ng kê s h dân trong xã s d ng