Đánh giá tình hình sinh trưởng và đề xuất các giải pháp phát triển rừng trồng sản xuất tại thị trấn Yên Phú huyện Bắc Mê tỉnh Hà Giang (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
----------------------------

NGUY N V N H NG
Tên

tài:

ÁNH GIÁ TÌNH HÌNH SINH TR

NG VÀ

XU T CÁC GI I PHÁP

PHÁT TRI N R NG TR NG S N XU T T I TH TR N YÊN PHÚ
HUY N B C MÊ - T NH HÀ GIANG

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Nông lâm k t h p
: Lâm nghi p

: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
----------------------------

NGUY N V N H NG
Tên

tài:

ÁNH GIÁ TÌNH HÌNH SINH TR

NG VÀ

XU T CÁC GI I PHÁP

PHÁT TRI N R NG TR NG S N XU T T I TH TR N YÊN PHÚ
HUY N B C MÊ - T NH HÀ GIANG

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: 43LN - N02
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
ng d n : TS. Nguy n V n Thái


i

L I CAM OAN

Em xin cam oan bài báo cáo này là
em,

c th c hi n d

is h

tài th c t p t t nghi p c a riêng

ng d n tr c ti p c a TS. Nguy n V n Thái.

Em xin cam oan t t c các s li u và k t qu trình bày trong báo cáo là
trung th c. Các thông tin trong báo cáo

u có ngu n g c.
Thái Nguyên, tháng 5 n m 2015
Tác gi

Nguy n V n H ng


ii

L IC M

N

hoàn thành bài báo cáo t t nghi p ngành Lâm nghi p t i tr
h c Nông lâm Thái Nguyên,

cs

ng ý c a tr

ng

Thái Nguyên, khoa Lâm nghi p, em xin th c hi n
hình sinh tr

ng và

ng

i

i h c Nông lâm

tài: “ ánh giá tình

xu t các gi i pháp phát tri n r ng tr ng s n xu t

t i th tr n Yên Phú - huy n B c Mê - t nh Hà Giang”.
Sau th i gian h c t p và th c hi n

tài t t nghi p. V i s c g ng c a

b n thân và các th y cô trong khoa và các cán b chính quy n
tr n Yên Phú - huy n B c Mê - t nh Hà Giang,

a ph

ng th

n nay em ã hoàn thành

tài t t nghi p c a mình.
Em xin chân thành c m n các th y cô giáo trong tr
lâm Thái Nguyên ã giành nhi u th i gian giúp
quá trình th c hi n

ng

i h c Nông

,ch b o nhi t tình trong

tài này.

Em c ng xin c m n các cán b

a ph

ng và cán b ban qu n lý r ng

phòng h t i th tr n Yên Phú - huy n B c Mê - t nh Hà Giang và m t s gia
ình có r ng tr ng s n xu t ã giúp em thu th p
t t

c s li u ê hoàn thành

tài này.
c bi t em xin bày t lòng bi t n sâu s c t i th y giáo TS. Nguy n

V n Thái, ng

i th y ã nhi t tình giúp

quá trình th c t p và hoàn thi n
gia ình và ng

i thân ã giúp

, ch b o, h

ng d n em trong su t

tài này. Em c ng xin chân thành c m n
em c v v t ch t l n tinh th n trong su t

quá trình h c t p.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng 5 n m 2015
Sinh viên

Nguy n V n H ng


iii

DANH M C B NG

B ng 3.1. Thang i m

d c và thành ph n c gi i .... Error! Bookmark not

defined.
B ng 3.2. T ng h p i m c p phòng h c a r ng......... Error! Bookmark not
defined.
B ng 4.1. Di n tích r ng và

t lâm nghi p phân theo ch c n ng ................ 24

B ng 4.2. Danh m c các loài cây
Phú t tr

c

ng

a vào tr ng r ng s n xu t

Yên

n nay ................................................................... 25

B ng 4.3. Các bi n pháp KTLS
B ng 4.4. Sinh tr

c

c áp d ng trong các mô hình ................. 26

ng kính ngang ng c c a r ng tr ng M thu n loài

tu i 6 .......................................................................................... 31
B ng 4.5. Sinh tr

ng Hvn c a lâm ph n

u tu i t i Yên Phú...................... 32

B ng 4.6: Phân lo i s n ph m g n v i th tr
B ng 4.7: K t qu

ng t i th tr n Yên Phú .......... 34

i u tra, kh o sát m t s c s t nhân ch bi n và s d ng

g r ng tr ng t i Yên Phú ........................................................... 36
B ng 4.8: K t qu

i u tra, kh o sát m t s

n v ch bi n và s d ng LSNG

t r ng tr ng t i Yên Phú ........................................................... 37
B ng 4.9: Phân tích i m m nh, i m y u, c h i và thách th c

i v i phát

tri n r ng tr ng s n xu t t i Yên Phú .......................................... 38


iv

DANH M C HÌNH

Hình 4.1. Bi u

th di n s so sánh v D1.3 t i các v trí khác nhau c a r ng

M thu n loài tu i 6 ......................................................................... 31
Hình 4.2. Bi u

th hi n s so sánh v Hvn t i các v trí khác nhau c a r ng

M thu n loài tu i 6 ......................................................................... 32


v

DANH SÁCH CÁC KÝ HI U VÀ T

VI T T T

BCR

: T su t thu nh p và chi phí

BPKTLS

: Bi n pháp k thu t lâm sinh

D1.3

:

ng kính trung bình t i v trí 1,3m

Dt

:

ng kính tán trung bình

G GR

: Giao

Hvn

: Chi u cao vút ng n trung bình

KTLS

: K thu t lâm sinh

LSNG

: Lâm s n ngoài g

MH

: Mô hình

NN & PTNN

: Nông nghi p và phát tri n nông thôn

NPV

: Giá tr l i nhu n ròng

OTC

: Ô tiêu chu n

Q

: Quy t

RSX

: R ng s n xu t

RTSX

: R ng tr ng s n xu t

TB

: Trung bình

UBND

: U ban nhân dân

t giao r ng

nh


vi

M CL C

L I CAM OAN ........................................................................................... i
L I C M N ................................................................................................ ii
DANH M C B NG ..................................................................................... iii
DANH M C HÌNH ...................................................................................... iv
DANH SÁCH CÁC KÝ HI U VÀ T

VI T T T ....................................... v

M C L C .................................................................................................... vi
Ph n 1: M

U ......................................................................................... 1

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 3
2.1. Trên th gi i ............................................................................................ 3
2.1.1. Nghiên c u v gi ng cây r ng .............................................................. 3
2.1.2. V k thu t lâm sinh ............................................................................. 5
2.1.2.2. nh h

ng c a bón phân

2.1.2.3. nh h

ng c a m t

2.1.3. V chính sách và th tr
2.2.

n s sinh tr
n sinh tr

ng c a r ng tr ng ............. 6

ng c a r ng tr ng ..................... 6

ng .................................................................. 7

Vi t Nam ............................................................................................. 7

2.2.1. Nghiên c u v ch n loài cây tr ng........................................................ 8
2.2.2. Nghiên c u v l p

a ........................................................................... 9

2.2.3. Nghiên c u v gi ng cây r ng ............................................................ 10
2.2.4. Nghiên c u v các bi n pháp KTLS tác

ng ..................................... 11

2.2.4.1. nh h

ng c a x lý th c bì và làm

2.2.4.2. nh h

ng c a bón phân t i sinh tr

2.2.4.3. nh h

ng c a m t

n sinh tr

ng r ng tr ng .......................... 12

2.2.4.4. nh h

ng c a t a th a

n sinh tr

ng c a r ng tr ng .................. 13

2.2.5. Nghiên c u v chính sách th tr

t

n sinh tr

ng r ng tr ng 11

ng c a cây r ng .................... 12

ng .................................................. 13

2.3. T ng quan khu v c nghiên c u.............................................................. 14


vii

2.3.1. i u ki n t nhiên .............................................................................. 14
2.3.1.1. V trí
2.3.1.2.

a lý ...................................................................................... 14

a hình ........................................................................................... 14

2.3.1.3. Khí h u ............................................................................................ 14
2.3.1.4. Thu v n.......................................................................................... 15
2.3.1.5.

t ai th nh

ng .......................................................................... 15

2.3.1.6. Tài nguyên r ng .............................................................................. 15
2.3.1.7. i u ki n dân sinh kinh t - xã h i................................................... 15
2.3.2. Nh n xét chung................................................................................... 16
Ph n 3: N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .................... 18

3.1. M c tiêu, ý ngh a nghiên c u .................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. M c tiêu ............................................................................................... 2
3.1.2. Ý ngh a ................................................................................................. 2
3.2.

it

3.2.1.

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 18

it

ng nghiên c u ......................................................................... 18

3.2.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................ 18
3.3 N i dung nghiên c u .............................................................................. 18
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 18

3.4.1. Ph
3.4.2.1. Ph

ng pháp ti p c n c a

tài.......................................................... 18

ng pháp k th a các tài li u có liên quan ................................. 19

3.4.2.2. Thu th p s li u ngoài hi n tr
3.4.2.3. Ph

ng .................................................. 19

ng pháp s lý s li u ................................................................ 20

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................ 24
4.1. Th c tr ng tr ng r ng s n xu t t i th tr n Yên Phú .............................. 24
4.1.2. V c c u loài cây trong RTSX .......................................................... 25
4.1.3. Các bi n pháp k thu t gây tr ng ã áp d ng...................................... 26
4.1.4. Ngu n v n

u t cho r ng tr ng s n xu t ......................................... 27


viii

4.1.5. C ch chính sách và t ch c th c hi n .............................................. 27
4.1.5.1. C ch chính sách ............................................................................ 27
4.1.5.2. T ch c th c hi n ............................................................................ 29
4.2. ánh giá ch t l

ng sinh tr

ng r ng tr ng t i th tr n Yên Phú ........... 30

4.2.1. Sinh tr

ng

ng kính ngang ng c (D1.3) ......................................... 30

4.2.2. Sinh tr

ng chi u cao vút ng n .......................................................... 31

4.3. ánh giá hi u qu c a mô hình.............................................................. 32
4.3.1. Hi u qu kinh t ................................................................................. 32
4.3.2. Hi u qu v xã h i .............................................................................. 33
4.4. Hi n tr ng nhu c u s d ng g ,th tr
4.4.1.

c i m chung c a th tr

ng tiêu th s n ph m ................. 33

ng lâm s n

4.4.2. Phân lo i s n ph m g n v i th tr

th tr n Yên Phú ................ 34

ng ................................................ 34

4.4.3. Kênh tiêu th s n ph m r ng tr ng s n xu t t i th tr n Yên Phú........ 35
4.4.4. K t qu

i u tra, kh o sát m t s

n v ch bi n lâm s n và s d ng

nguyên li u g r ng tr ng t i th tr n Yên Phú ............................................. 36
4.4.5. K t qu

i u tra, kh o sát m t s

n v ch bi n và s d ng LSNG t

r ng tr ng t i th tr n Yên Phú ..................................................................... 37
4.5.

xu t m t s gi i pháp phát tri n r ng tr ng s n xu t ........................ 38

4.5.1. Phân tích i m m nh, i m y u, c h i và thách th c

i v i phát tri n

r ng tr ng s n xu t t i Yên Phú ................................................................... 38
4.5.2. Các gi i pháp phát tri n r ng tr ng s n xu t trên

a bàn th tr n

Yên Phú ....................................................................................................... 40
4.5.2.1. Quan i m và

nh h

ng chung c a

a ph

ng ............................ 40

4.5.2.2. Gi i pháp v k thu t ....................................................................... 40
4.5.2.3. Các gi i pháp v c ch chính sách và t ch c th c hi n ................. 42
4.5.2.4. Các gi i pháp v kinh t xã h i ........................................................ 43
Ph n 5: K T LU N T N T I VÀ KI N NGH ..................................... 45


ix

5.1. K t lu n ................................................................................................. 45
5.1.1. Th c tr ng r ng tr ng s n xu t t i th tr n Yên Phú ........................... 45
5.1.2. K t qu

ánh giá mô hình i m r ng M thu n loài ........................... 45

5.1.3. Hi u qu c a mô hình tr ng r ng ....................................................... 45
5.1.4. Th c tr ng nhu c u s d ng g t i th tr n Yên Phú ........................... 46
5.1.5.

xu t bi n pháp phát tri n ............................................................... 46

5.1.5.1. Các gi i pháp v k thu t ................................................................. 46
5.1.5.2. Các gi i pháp v c ch chính sách.................................................. 47
5.1.5.3. Các gi i pháp v kinh t - xã h i ...................................................... 48
5.2. T n t i ................................................................................................... 48
5.3. Ki n ngh ............................................................................................... 49
TÀI LI U THAM KH O

1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
Trong nhi u n m g n ây, tài nguyên r ng nhi t

suy gi m nghiêm tr ng gây nh h
cu c s ng c a con ng

i. Nh m

ng tr c ti p
y nhanh t c

i ang ngày càng b

n sinh thái môi tr

ng và

ph c h i r ng, nhà n

ã ban hành nhi u chính sách, áp d ng nhi u gi i pháp,

u t nhi u ch

trình, d án tr ng, ch m sóc và b o v r ng. K t qu di n tích r ng
t ng lên rõ r t ( n n m 2008 di n tích r ng n
nâng

n

c ta

c ta có 13,12 tri u ha r ng,

ng sinh thái và c nh quan du l ch. Tuy nhiên, s

quan tâm c a chúng ta trong th i gian qua t p trung nhi u vào 2
c d ng và r ng phòng h , r ng s n xu t ch a

m c và th c ti n hi n nay ang
thu t, kinh t , th tr

t ra r t nhi u v n

ng và chính sách có nh h

trông r ng. D án tr ng m i 5 tri u ha r ng

c k ho ch
c n t p trung

t ra. Chính vì v y, chính ph

it

ng là

c quan tâm úng
c n gi i áp v k

ng tr c ti p

n ng

i

t ra nhi m v tr ng 3 tri u ha

r ng s n xu t giai o n 1998- 2010, tuy nhiên

n nay chúng ta ch a
ã ch

t

o trong th i gian t i

y m nh phát tri n tr ng r ng s n xu t.

m b o cu c s ng, nâng cao thu nh p c a ng
n thu n là ban hành chính sách h tr mà c n có s

thâm canh, s d ng gi ng có n ng su t ch t l
t công nghi p ch bi n.

ng cao

i tán r ng

i m i v ph

ng th c

ng th i g n v i

nh cu c s ng.

u
ng

nâng cao nh n th c b o v

ng s ng, ch m d t t p quán phá r ng làm n

ói gi m nghèo và n

i dân không ch

y m nh giao khoán r ng t nhiên cho c ng

b o v và kinh doanh s n ph m d
môi tr

ng

che ph lên 38,7% - theo b NN&PTNN, 2009), áp ng m t ph n

nhu c u v lâm s n, môi tr

r ng

c ta

ng r y góp ph n xóa

ng th i áp d ng các ti n b khoa

h c k thu t vào tr ng và ch m sóc r ng s n xu t, l a ch n cây có th i gian


2

sinh tr

ng nhanh, rút ng n chu k s n xu t. Tuy nhiên, trong th i gian quá

vi c chú tr ng công tác khuy n lâm ch a

c toàn di n, ng

i dân ch a

c t v n k trong vi c l a ch n gi ng hay loài cây tr ng, k thu t tr ng và
ch m sóc r ng m t cách khoa h c.
V y nên vi c phát tri n r ng s n xu t c a chúng ta không ch gi i quy t
thu n túy các y u t k thu t t khâu ch n loài cây, gi ng cây cho
bi n pháp k thu t tr ng và ch m sóc và b o v r ng mà còn
n vi c gi i quy t nhi u v n
ó, vi c

a ra và th c hi n

tác

n các

c bi t chú ý

ng qua l i l n nhau. T nh ng th c t

tài “ ánh giá tình hình sinh tr

ng và

xu t các gi i pháp phát tri n r ng tr ng s n xu t t i th tr n Yên Phú huy n B c Mê - t nh Hà Giang” là h t s c c n thi t và có ý ngh a c v lý
lu n và th c ti n.
1.2.

M c tiêu và ý ngh a

1.2.1. M c tiêu
Phát tri n và nâng cao hi u qu kinh t r ng tr ng s n xu t nh m góp

ph n n

nh

i s ng ng

i dân, thu hút c ng

ng dân c

gia công tác qu n lý, b o v và phát tri n tài nguyên r ng

a ph

ng tham

th tr n Yên Phú -

B c Mê - Hà Giang.
1.2.2. Ý ngh a
* V m t khoa h c:
ánh giá tình hình sinh tr

ng c a r ng tr ng s n xu t

th tr n Y n

phú - B c Mê - Hà Giang.
Xác
v ng

nh m t s lu n c cho vi c phát tri n r ng tr ng s n xu t b n

th tr n Y n phú - B c Mê - Hà Giang.

* V m t th c ti n:
xu t m t s gi i pháp phát tri n r ng tr ng s n xu t b n v ng
th tr n Y n phú - B c Mê - Hà Giang.


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. Trên th gi i
nâng cao n ng su t, ch t l
các nhà khoa h c nhi u n

ng và phát tri n tr ng r ng s n xu t,

c trên th gi i ã t p trung nghiên c u khá toàn

di n v t t c các l nh v c t tuy n ch n t p oàn cây tr ng r ng có n ng su t
cao, ch t l

ng t t, i u ki n gây tr ng, các bi n pháp k thu t lâm sinh, sâu

b nh, phân vùng sinh thái … cho t i các chính sách th tr
lâm s n. Có th nói cho
s n xu t

các n

ng và ch bi n

n nay c s khoa h c cho vi c phát tri n r ng tr ng

c phát tri n ã làm t t trong nhi u n m qua.

2.1.1. Nghiên c
Thành công c a công tác tr ng r ng s n xu t tr

c h t ph i k

công tác nghiên c u gi ng cây r ng. Cây tr ng mu n sinh tr
l

n

ng t t, s n

ng và n ng su t r ng tr ng cao thì ph i có gi ng t t. Gi ng là i u ki n
u tiên quy t n ng su t và ch t l

ng r ng tr ng.

ánh giá

c kh

n ng sinh tr

ng và n ng su t cây tr ng ngoài các nhân t khác thì gi ng có ý

ngh a quy t

nh n ng su t r ng tr ng. Trên th gi i có r t nhi u n

vào nghiên c u gi ng cây tr ng nh : Trung Qu c, Thu

i n, Brazil,....

Hi n nay có nhi u lo i gi ng cây r ng có n ng su t cao ã
c u và

c i sâu

c nghiên

a vào s n xu t nh m nâng cao n ng su t c ng nh rút ng n chu k

kinh doanh ph c v m c tiêu phát tri n kinh t và nâng cao thu nh p cho
ng

i tr ng r ng nh : keo, thông, m , qu , b ch àn,....

ph

ng pháp lai nhân t o ã ch n ra gi ng b ch àn lai Eucalypyus hybrids

có n ng su t

Công Gô, b ng

t 35m3/ha/n m sau 7 n m tr ng. T i Brazil, b ng con

ng

ch n l c nhân t o ã ch n ra gi ng b ch àn Eucalypyus grandis có n ng su t


4

t t i 55m3/ha/n m sau 7 n m tr ng. Còn
gi ng b ch àn Eucalypyus urophylla

c phát hi n

Ulu Kukut

ng. T

có sinh tr
tính

c l n

ng g n và t tr ng g
i ta th

ng th y

c m t s cây lai có hình dáng

p và có

Keo lai xu t hi n trong các khu r ng tr ng Keo tai t
Syrach Larsen ã s n xu t

Sabah,

ã th y có kích th

u h n các cây Keo lai

c a cây Keo lai còn l n h n cây Keo tai t

u th v sinh tr

n 55m3/ha/n m.

t trung bình

u tiên vào nh ng n m 1970

Malaysia. Nh ng cây lai này
honwdangj cành và thân tròn

c

nhiên gi a Acacia mangium và Acacia

i v i cây keo lai t
auriculiformis

Zimbabwe c ng ch n

ó ng
ng.

ng. Nilsson-Ehle (1949 - 1973) ã phát hi n ra cây tam b i

ng t t h n cây nh b i.

t phá và ã thu

ây là m t trong nh ng nghiên c u mang

c nh ng thành t u áng k trong th i gian qua.

Theo Eldridge (1993), các ch

ng trình ch n gi ng ã b t

u

nhi u n

c

và t p trung cho nhi u loài cây m c nhanh khác nhau, trong ó có b ch àn
Brazil ã ch n cây tr i và xây d ng v

n gi ng cây con th ph n t do cho

các loài E.maculata ngay t nh ng n m 1952; M b t
vào n m 1966.

Úc ã ch n

Diversicolor và loài E. Deglupta

u v i loài E.robusta

c 150 cây tr i t r ng t nhiên cho loài E.
Papua New Guinea.

Nh nh ng công trình nghiên c u ch n l c và t o gi ng m i t i ngày
nay

nhi u n

c ã có nh ng gi ng cây tr ng cao g p 2- 3 l n tr

c ây nh

Brazil ã tao ra nh ng khu r ng có n ng su t 70- 80m3/ha/n m, t i Công Gô
n ng su t r ng c ng

t 40- 50m3/ha/n m. Theo Covin (1990) t i Pháp,Ý

nhi u khu r ng cung c p nguyên v t li u gi y c ng
50m3/ha/n m. K t qu là hàng ngàn ha
thành

t lâm nghi p

qu kinh t cao.

t nông nghi p

t n ng su t 40c chuy n

tr ng r ng cung c p nguyên lieu gi y c ng

i

t hi u


5

Ngoài b ch àn, trong nh ng n m qua các công trình nghiên c u v
gi ng c ng ã t p trung vào các loài cây tr ng r ng công nghi p khác nh
loài Keo và Lõi th . Nghiên c u c a Cesar Nuevo (2000) ã kh o nghi m các
dòng keo nh p t Úc và Papua New Guinea, các gi ng Lõi th
các n i khác nhau

a ph

ng t

Mindanao. Trên c s k t qu l a ch n các xu t x t t

nh t và nh ng cây tr i ã xây d ng vùng s n xu t và dán nhãn các cây tr i
l a ch n.
Ch n gi ng kháng b nh và lai gi ng c ng là nh ng h

ng nghiên c u

c nhi u tác gi quan tâm. T i Brazil, Ken Old. Alffenas và các c ng s t
n m 2000- 2003 ã th c hi n 1 ch

ng trình ch n gi ng kháng b nh cho các

loài b ch àn ch ng b nh g s t Puccinia. Các công trình nghiên c u v lai
gi ng c ng ã mang l i nhi u k t qu t t ph c v tr ng r ng s n xu t.
2.1.2. V k thu t lâm sinh
Bi n pháp KTLS có nh h

ng l n

n s sinh tr

ng và phát tri n

c ng nh n ng su t c a r ng tr ng. Trên th gi i vi c áp d ng bón phân cho
r ng tr ng b t

u t nh ng n m 1950. Trong vòng 1 th p k di n tích r ng

c bón phân t ng lên 100.000ha/n m

Nh t B n, Thu

n n m 1980 ã có g n 10 tri u ha r ng
2004). Có r t nhi u bi n pháp KTLS
tr ng nh : Làm

i n, Ph n Lan.

c bón phân (Ngô

c nghiên c u

ình Qu ,

t ng n ng su t cây

t, x lý th c bì, k thu t tr ng, t a th a, bón phân,.... M t

s nghiên c u v KTLS nh :
2.1.2.1. nh h

ng c a x lý th c bì và làm

t

n sinh tr

ng c a r ng tr ng

Theo Nambia và Brown (1997) thì vi c tr ng r ng có th
nh h

ng tích c c khi

phì

i cân b ng khi ngu n dinh d
c i thi n

t

c c i thi n. Ng

c l i nó c ng làm thay

ng b c n ki t. Vi c làm

phì v t lý hay c ng có th làm gi m

em l i nhi u

t có th d n

phì hoá h c c a

n

t. Các

nhà khoa h c này cho r ng vi c s d ng hoá h c trong x lý th c bì s làm


6

suy gi m s c s n xu t c a
bì nh m làm n
2.1.2.2. nh h

t. S d ng các bi n pháp KTLS trong x lý th c

nh và c i thi n n ng su t r ng tr ng.
ng c a bón phân

n s sinh tr

ng c a r ng tr ng

Nghiên c u v bi n pháp bón phân cho cây tr ng nh m nâng cao n ng
su t r ng tr ng ã

c nhi u nhà khoa h c nghiên c u. Ví d nh nghiên

c u c a Mello (1976)
sinh tr

Brazil, tác gi

ã cho th y bón phân NPK B ch àn

ng nhanh h n 50% so v i không bón phân. Nghiên c u

c a Schonau (1985) ã

a ra k t lu n

Nam Phi

nâng cao chi u cao trung bình c a

r ng tr ng lên 2 l n sau n m th nh t. Herrero và c ng s (1988) ã k t lu n
là s d ng phân phosphate sau 13 n m có th t ng s n l

ng r ng t 56m3/ha

lên 69m3/ha.
T nh ng k t qu nghiên c u trên, ã kh ng
r ng tr ng có nh h

ng r t l n

n s sinh tr

nh vi c bón phân cho

ng, phát tri n và n ng su t

c a r ng tr ng.

2.1.2.3. nh h
M t

ng c a m t
tr ng r ng ban

tr ng có nh h

ng

n sinh tr

u là m t trong nh ng bi n pháp KTLS quan

n n ng su t r ng tr ng.

loài cây tr ng, m c ích kinh doanh
khác nhau. V v n

ng c a r ng tr ng

i v i m i d ng l p

a, m i

u có cách s p x p và phân chia m t

này có r t nhi u công trình nghiên c u nh : Nghiên c u

c a Eván, J. (1992), khi nghiên c u cho r ng tr ng b ch àn E. Deglupta

Papua New Guinea, tác gi
750 cây/ha) s li u thu

ã b trí 4 m t

khác nhau (2985,1680, 1075,

c sau 5 n m tr ng cho th y

ng kính bình quân

c a các công th c nghiên c u thí nghi m t l ngh ch v i m t
Nh v y, m t

có nh h

ng khá rõ r t

tri n c a r ng tr ng. Vì v y c n b trí s p x p m t
cây, m c ích, d ng l p

a.

.

n s sinh tr

ng và phát

phù h p cho t ng loài

7

2.1.3. V chính sách và th tr

ng

phát tri n r ng tr ng s n xu t
t p trung
th tr

t hi u qu kinh t cao thì ngoài s

u t vào kinh t và k thu t còn ph i nghiên c u v chính sách và

ng. Nh n

nh

c2v n

quá trình s n xu t nên t i các n

then ch t óng vai trò quy t

nh

iv i

c phát tri n nh M , Canada, Nh t B n,...

ã nghiên c u kinh t lâm nghi p

c t p trung vào th tr

ng và s c nh

tranh c a s n ph m.
Các tác gi c ng quan tâm nhi u
r ng.

n các hình th c khuy n khích tr ng

i n hình nghiên c u c a Narong Mahanop (2004)

Thái Lan. Qua

nh ng nghiên c u c a mình, tác gi cho bi t hi n nay có 3 v n
là quan tr ng

khuy n khích ng

n

c xem

i dân tham gia tr ng r ng t i các qu c gia

ông Nam Á là:

Quy

nh rõ ràng v quy n s d ng

Quy

nh rõ

it

ng h

t

ng l i t r ng tr ng

Nâng cao hi u bi t v phát tri n r ng tr ng s n xu t có hi u qu
Quan i m chung v phát tri n r ng tr ng s n xu t có hi u qu kinh t
cao là tr ng r ng cung c p nguyên v t li u cho công nghi p chê bi n và xu t
kh u v i s tham gia c a nhi u thành ph n kinh t và a d ng hoá các hình
th c s h u trong m i lo i hình t ch c kinh doanh s n xu t r ng tr ng.
2.2.

Vi t Nam
Vi t Nam ã có nhi u công trình nghiên c u nh m h tr và nâng

cao hi u qu cho công tác phát tri n r ng tr ng nói chung và r ng tr ng s n
xu t nói riêng. Các nghiên c u ch y u t p trung vào các l nh v c nh : ch n
loài cây tr ng, ch n l p

a, ch n gi ng, các bi n pháp KTLS và c ch chính

sách. K t qu nghiên c u ã góp ph n vào vi c nâng cao hi u qu tr ng r ng
n

c ta trong th i gian qua.


8

2.2.1. Nghiên c u v ch n loài cây tr ng
Ch n loài cây tr ng là m t v n
tr ng r ng, nó có tính quy t
c a tr ng r ng trong t

nh

h t s c quan tr ng trong công tác

n n ng su t, ch t l

ng và s thành b i

ng lai. Vì v y trong nhi u th p k qua vi c nghiên

c u ch n loài cây tr ng phù h p cho các vùng kinh t lâm nghi p trong c
n

c và các vùng có d ng l p

a khác nhau ã

c ngành lâm nghi p và các

nhà khoa h c quan tâm gi i quy t.
T n m 1978,

k p th i ph c v cho nhi m v tr ng r ng và phát

tri n lâm nghi p c a c n
v n b n quy
n

nh

c, B lâm nghi p (nay là B NN & PTNT) ã có

tr ng r ng cho các t nh. Tuy nhiên, do hoàn c nh

c m i th ng nh t nên quy

qu

t

nh v tr ng r ng ch y u m i ch d a vào k t

c t kinh nghi m s n xu t lâm nghi p

do ó c s khoa h c v l p

t

các t nh phía B c là chính

a còn nhi u h n ch .

n n m 1985, trong công trình nghiên c u: “B

c

u xác

nh cây

tr ng r ng cho vùng KTLN” c a G.S Nguy n Xuân Quát - Vi n Lâm nghi p
Vi t Nam[13].
Nhóm tác gi

ã

xu t 92 loài cây tr ng r ng cho 9 vùng v i 5 tiêu

chí l a ch n:
áp ng

c m c tiêu kinh doanh lâm nghi p c a vùng,

Phù h p v i hoàn c nh sinh thái, i u ki n l p

a ph

ng.

a n i tr ng, n i

phát tri n.
ã có quy trình hay h
kinh nghi m và ã

c phát tri n trong s n xu t có k t qu c ng nh

c mô hình hoá có quy mô
Ngu n gi ng
ch t l

ng d n k thu t hay t i thi u c ng ph i có

mb o

l n trên th c

ã

a.

c nhu c u phát tri n c v s l

ng.
Cho n ng su t, hi u qu kinh t có th ch p nh n

c.

ng và


9

K t qu nghiên c u trên ã

c B lâm nghi p any là B n NN &

PTNT ban hành kèm theo quy t
nh nh ng lo i cây dùng

nh s 680/Q /LN ngày 15/8/1986, quy

tr ng r ng và phát tri n r ng tr ng s n xu t cho

các v ng KTLN.
N m 1997 cùng v i s tài tr d án STRAP và
nghiên c u “Xác

nh loài cây g b n

a có ch t l

Vi n KHLN Vi t Nam th c hi n. K t qu
a có ch t l

ã

i s quán Úc công trình
ng cao

xu t

tr ng r ng” do

c 210 loài cây g b n

ng cao phân b trong các vùng KTLN theo 3 c p

Tr n Quang Vi t, Nguy n Bá Ch t khi nghiên c u
c u cây tr ng và xây d ng h
y u ph c v ch

cao.
tài “xác

nh c

ng d n k thu t tr ng cho m t s loài cây ch

ng trình 327” trong 2 n m (1998 - 1999) [23] ã

xu t

c 104 loài cây m c ích tr ng phòng h và cây phù tr l y g .
2.2.2. Nghiên c u v l p

L p

a

a

c hi u là nh ng i u ki n

s ng c a th c v t. Các y u t l p
nhau và nh h
qua

ng

a quy t

n i sinh tr

nh t o nên th c tr ng r ng khác

n n ng su t, s n l

ng r ng. Vì v y trong nhi u n m

ph c v công tác tr ng r ng nhi u nghiên c u v l p

hi n trên ph m vi c n

ng d n s d ng

t vùng trung tâm trong kinh doanh r ng nguyên li u
ng nh h

v i n ng su t r ng tr ng là: hàm l

x p, ch

dày t ng

c th c

tài “ ánh giá ti m n ng và

gi y”. K t qu cho th y có 5 nhân t th nh

m và

a ã

c. M t s nghiên c u nh :

Hoàng Xuân Tý (1980) [20] ã th c hi n
h

ng hay n i sinh

ng mùn,

ng rõ r t nh t
n

c, hàm l

i
ng

t. Tác gi c ng nêu rõ r ng các y u t này r t d thay

i, d suy thoái do m t r ng và s d ng r ng không h p lý.
ình Sâm, Nguy n Ng c Bình và các c ng s (1995) [17] khi th c
hi n

tai “ ánh giá ti m n ng s n xu t

pháp i u tra l p

a” ã ch ra r ng

t lâm nghi p và hoàn thi n ph
phì

t và ti m n ng s n xu t

ng

t lâm


10

nghi p nhìn chung còn khá nh ng ch a

c phát huy, s d ng

b n v ng. C n có quy ho ch và xây d ng chi n l
m c tiêu rõ ràng

t có n i ch a

c cho r ng tr ng s n xu t, có

c bi t r ng tr ng công nghi p trên ph m vi toàn qu c.

2.2.3. Nghiên c u v gi ng cây r ng
Nghiên c u v gi ng cây r ng
ng

i pháp xây d ng m t s

r ng
c

n

n

c ta ã có t nh ng n m 1930 khi

i m kh o nghi m cho m t s loài cây tr ng

c ta. Nh ng n m g n ây, ho t

y m nh, ngoài ho t

ng nghiên c u v gi ng cây r ng

ng kh o nghi m loài và xu t s thì các nhà

khoa h c còn ti n hành i u tra ch n l c cây tr i, xây d ng r ng gi ng và
v

n gi ng. Nh ng ho t

ng n i b t g n ây là phát hi n và nghiên c u các

gi ng lai t nhiên, t o gi ng lai nhân t o, nhân gi ng hom và nuôi c y mô t
bào th c v t, c ng nh
Trong chi n l

ng d ng ch th phân t vào c i thi n gi ng cây r ng.
c phát tri n gi ng cây lâm nghi p giai o n 2006-2020

nêu rõ: Xây d ng ngành gi ng lâm nghi p hi n
gi ng ch t l

m b o cung c p

ng cao ph c v nhu c u tr ng r ng, áp d ng khoa h c công

ngh m i theo h

ng s d ng u th lai.

60% gi ng t ngu n gi ng
ph

i,

ng pháp vô tính

n n m 2010

m b o cung c p

c công nh n, trong ó 40% gi ng

cung c p cho r ng tr ng.

cung c p 80% gi ng t ngu n gi ng

n n m 2015

c tao t
mb o

c công nh n, trong ó 50% là gi ng

vô tính [1].
T kh o nghi m loài và xu t x

ã ch n l c

c m t s loài cây th c

s có giá tr kinh t cao ho c phòng h và nh ng xu t x có tri n v ng nh t
xây d ng v
trong c n

c.

n gi ng và r ng gi ng ph c v các ch

ng trình tr ng r ng

i n hình v l nh v c này là công trình nghiên c u c a

Nguy n Hoàng Ngh a (2000) tác gi

ã ch n gi ng b ch àn cho tr ng r ng

s n xu t t i Vi t Nam nh các lo i B ch àn tr ng (E. Camaldulensis) v i các
xu t x : Kenedy River, Morehead River, Katherine,.....


11

S d ng gi ng m i và k thu t nhân gi ng tiên ti n ph i h p v i các
bi n pháp thâm canh thích h p trong nh ng n m qua ã

y m nh công tác

c i thi n gi ng cây r ng, góp ph n tích c c vào vi c t ng n ng su t r ng
n

c ta.

2.2.4. Nghiên c u v các bi n pháp KTLS tác
Các bi n pháp KTLS nh h
trong nh ng n m g n ây r t
ki n l p

ng nh m nâng cao n ng su t cây tr ng

c chú tr ng. Tu theo

ng c a x lý th c bì và làm

Tu vào i u ki n
có th

t có th

t

t, loài cây tr ng và ph

c x lý b ng nhi u ph

n sinh tr

ng r ng tr ng

ng th c tr ng r ng mà

Ngoài nh ng nghiên c u làm

ng pháp khác nhau. Sau khi x lý th c bì

ng

u tiên trong r ng tr ng chính là làm

t th công tr

c kia, xu h

các nhà lâm sinh quan tâm ó là áp d ng c gi i trong làm
c uc a

tr ng b ch àn Urophylla trên

t thoái hoá

cho th y sau 8 n m tu i cho th y n ng su t cây
n i làm

ng hi n nay

c

t. Trong nghiên

t b ng th công ch

ng

t 5m3/ha/n m. Ng

Phù Ninh - Phú Th
t 16m3/ha/n m, nh ng
c l i trên

t d c thoái

ông Nam B , Ph m Th D ng (2005) [2] ã th nghi m hai ph

pháp làm

t th công và c gi i

pháp làm

t th công thì n ng su t Keo lai là cao h n sau 3 n m tu i.
ình H

x lý th c bì

tr ng Keo lai, k t qu cho th y

ph

ng
ng

ng và c ng s (2005) [7] khi nghiên c u v các bi n pháp

i v i r ng tr ng Keo lá tràm ã cho th y: vi c ki m soát c

d i b ng thu c di t c xung quanh g c cây r ng 1,5m ã t ng l
tr

t.

ình Sâm và các c ng s (2001) [16] thông qua thí nghi m cày

ng m

V

t

c làm theo c c b hay toàn di n.

Bi n pháp KTLS tác

hoá

c i m loài, i u

a, m c ích tr ng r ng mà có các bi n pháp khác nhau.

2.2.4.1. nh h

thì

ng

ng lên 45% so v i không ki m soát th c bì khi cây r ng

ng t ng
tu i 2 và

khi phun thu c di t c trên toàn di n tích lô r ng không có tác d ng l n t i


12

t ng tr

ng hàng n m. Ngoài ra th c bì sau khi phát s làm t ng tr l

ng

lâm ph n thêm 7% so v i vi c b th c bì i n i khác.
2.2.4.2. nh h

ng c a bón phân t i sinh tr

Nh m nâng cao l
khá ph bi n

n

ng r ng tr ng, t n m 1990 phân bón

c ta. Do i u ki n khí h u và

vùng nên tu loài cây và
l

ng c a cây r ng

c i mc a

t ai khác nhau gi a các

t mà phân bón

ng và ch ng lo i khác nhau. Các lo i phân thông th

s d ng là NPK t ng h p,

c s d ng

c s d ng v i li u
ng hi n ang

c

m, lân, phân chu ng và phân vi sinh. M t s thì

nghi m v bón phân cho r ng tr ng nh sau:
ình Sâm và c ng s (2001) [16] ã b trí 14 công th c bón phân
khác nhau cho Keo lai trên
th y Keo lai sinh tr

ng t t nh t

v i 100g vi sinh, t ng tr
Nguy n

t phú sa c

ông Nam B , sau 2 n m tu i cho

công th c bón t 150-200g NPK k t h p

ng v th tích cây

ng

t 26m3/ha/n m.

ình H i (2003) [4] ã b trí 8 công th c bón lót khác nhau

cho 3 gi ng Thông Caribeae trên

t nghèo x u

cho th y t 14 - 36 tháng tu i c 3 gi ng trên

C m Qu (Hà N i), k t qu
u sinh tr

ng t t

công th c

bón phân 200g P2O5/g c.
Ph m Th D ng và các c ng s (2003) [2] ã th nghi m các công
th c bón lót khác nhau cho loài b ch àn E. Camadulensis và E. Tereticoris
trên

t chua phèn t i Thanh Hoá (Long An), k t qu ch ra

công th c bón

phân t 50-100g NPK k t h p v i 50-100g P/g c ã làm t ng l
tr

ng v chi u cao t 31-36cm so v i

2.2.4.3. nh h
M t
r ng.

ng c a m t
có nh h

Vi t Nam t ng tr

ng

3,5cm/n m. Tuy nhiên, n u tr ng
tr

i ch ng giai o n 3,5 tu i.

n sinh tr

ng r t l n

ng r ng tr ng

n sinh tr

ng và phát tri n c a cây

ng kính c a cây Keo lai có th
m t

ng sinh

t t 2,5-

quá cao có th làm gi m s c sinh

ng c a cây. T i Tuyên Quang thì Keo lai

c tr ng v i m t ô 4.444

13

cây/ha, sau 3 n m

ng kính trung bình

t 7,5m. Nh v y t ng tr

t 3,2cm và chi u cao trung bình

ng trung bình hàng n m ch

t 1,8cm v

ng

kính và 2,5m v chi u cao.
Ph m Th D ng (2005) [3] cho th y r ng Keo lai tr ng v i m t
1.111 cây/ha là cho sinh tr

ng t t nh t trong 3 n m, v i m t

này

kính l n h n 10,8% và chi u cao l n h n 16,1% so v i cây tr ng
1428 cây/ha. Keo lai tr ng v i m t

ng

m t

cao xu t hi n nhi u cây a thân

(39,5%) so v i (29,7%). Tác gi c ng ki n ngh

i v i Keo lai tr ng

m t

thích h p trong kho ng 1.111 - 1.666 cây/ha.
2.2.4.4. nh h

ng c a t a th a

n sinh tr

ng c a r ng tr ng

Qua các tài li u tham kh o th y r ng nh ng nghiên c u v t a th a t i
r ng Keo

Vi t Nam còn ít. Nguyên nhân có th do h u h t r ng tr ng cho

nguyên li u gi y s i v i chu k ng n t 6-8 n m nên vi c t a th a ít
hành. G n ây g Keo

c ti n

c s d ng nhi u m c ích khác nh g xây d ng,

gia d ng nên nhu c u g l n gia t ng và vi c t a th a
M t thí nghi m t a th a

r ng Keo lai

c chú tr ng.

c ti n hành t i Bình D

c a Nguy n Huy S n và các c ng s (2006) [18] có 4 m t

khác nhau là

475, 725, 875, 1333 cây/ha. K t qu theo dõi sau 2 n m cho th y, t ng tr
cao nh t

công th c 475 cây/ha v i

2,9m/2 n m, còn

ng
ng

ng kính 6cm/2 n m và chi u cao là

công th c 1333 cây/ha thì

t 2cm/2 n m và chi u cao là

1,9m/2 n m.
2.2.5. Nghiên c u v chính sách th tr
Chính ph

ng

ã ban hành các chính sách v qu n lý r ng nh lu t s a

n m 2003; Lu t b o v và phát tri n r ng 2004; các ngh
vi c giao khoán

t lâm nghi p; ngh

ích lâm nghi p;.... Các chính sách trên ã có tác
lâm nghi p,

inh 01/CP [9] trong

inh 02/CP [10] v giao khoán

nghi p cho h gia ình, t ch c, cá nhân s d ng n

c bi t là tr ng r ng s n xu t.

ng

i

t lâm

nh lâu dài vào m c
n phát tri n s n xu t


14

Nghiên c u v tr ng r ng s n xu t vùng núi phía b c, Võ
(2006) [5] ã cho th y

i H i

phát tri n tr ng r ng s n xu t không ch chú tr ng

gi i quy t thu n tuý các y u t k thu t mà còn ph i chú ý gi i quy t nhi u
v n

có liên quan tác

ng qua l i l n nhau, ngh a là ph i có cách ti p c n

t ng h p theo chu i hành trình c a s n ph m, t khâu t o nguyên li u cho
khai thác, ch bi n và tiêu th s n ph m. Trong ó chính sách, th tr

n

ng và

ch bi n òng vai trò quan tr ng.
2.3. T ng quan khu v c nghiên c u
2.3.1. i u ki n t nhiên

2.3.1.1. V trí

a lý

Yên Phú là th tr n mi n núi, có to

22o45’41” B và 105o21’12” .

B c giáp xã Qu ng Lâm - B o Lâm - Cao B ng.
ông giáp xã Yên Phong - Phú Nam.
Nam giáp xã Yên C

ng.

Tây giáp xã L c Nông, xã Giáp Trung.
Yên Phú có di n tích là 67,23 km2 và dân s là 6082 ng
2.3.1.2.

i.

a hình

Yên Phú là xã có

a hình ph c t p, b chia c t m nh và

cao trung bình kho ng 400-600m. Có

d c l n,

a hình cao trên 1000m.

a ch t ch y u là á m , tr m tích bi n ch t, g m các lo i á chính là
phi n th c, sét và á vôi.
2.3.1.3. Khí h u
Yên Phú là m t th tr n mi n núi có khí h u nhi t
h

ng c a khí h u vùng núi cao phía b c Vi t Nam. Nhi t

bình n m là 21,5oC:
Nhi t

trung bình cao nh t là 27,2oC - 27,5OC.

Nhi t

trung bình th p là 1,5oC.

i gió mùa, ch u nh
không khí trung