Đánh giá sinh trưởng và đề xuất các giải pháp phát triển rừng trồng cây keo tai tượng tại xã Tân Thái huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N V N KHÁNH

ÁNH GIÁ SINH TR

NG VÀ

XU T CÁC GI I PHÁP PHÁT TRI N

R NG TR NG CÂY KEO TAI T
HUY N

NG T I XÃ TÂN THÁI,

I T ,T NH THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá

: 2011 – 2015

Thái Nguyên, 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N V N KHÁNH

ÁNH GIÁ SINH TR

NG VÀ

XU T CÁC GI I PHÁP PHÁT TRI N

R NG TR NG CÂY KEO TAI T
HUY N

NG T I XÃ TÂN THÁI,

I T ,T NH THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khoá
Gi ng viên HD

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: K43 – LN N02
: Lâm nghi p
: 2011 – 2015
: TS. Nguy n V n Thái

Thái Nguyên, 2015


i

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a riêng b n
thân tôi. Các k t qu và s li u nghiên c u trình bày trong khóa lu n là k t
qu c a quá trình i u tra trên th c

a hoàn toàn trung th c khách quan.

Thái nguyên, ngày tháng n m 2015
Xác nh n c a giáo viên h

ng d n

Ng

i vi t cam oan

Xác nh n c a giáo viên ch m ph n bi n


ii

L IC M
hoàn thành ch

ng trình ào t o k s lâm nghi p t i tr

h c Nông Lâm Thái Nguyên,
nhi m khoa Lâm Nghi p tôi
tr

ng và

N

c s

ng ý c a nhà tr

c nh n th c hi n

ánh giá sinh
ng

i T - t nh Thái Nguyên”

Sau m t th i gian th c hi n

tài t t nghi p kh n tr

và cùng v i s c g ng c a b n thân và có s h

ng, nghiêm túc

ng d n t n tình c a giáo

ng d n TS. Nguy n V n Thái, các th y cô giáo trong tr

tôi,

i

ng và ban ch

xu t các gi i pháp phát tri n r ng tr ng cây keo tai t

t i xã Tân Thái - huy n

viên h

tài:“

ng

ng ã giúp

n nay tôi ã hoàn thành khóa lu n t t nghi p.
Xin c m n UBND xã Tân Thái, và m t s h dân tr ng r ng t i xã ã

giúp

tôi thu th p s li u hoàn thành

tài.

M c dù ã c g ng nh ng do th i gian và n ng l c c a b n thân còn
h n ch nên
r t mong nh n
thành

tài t t nghi p không tránh kh i có sai xót nh t

nh. Vì v y tôi

c nh ng ý ki n óng góp c a th y, cô giáo

tôi hoàn

tài t t nghi p c a mình.
Tôi xin chân thành c m n.
Thái nguyên, ngày

tháng 5 n m 2015

Sinh viên th c hi n

Nguy n V n Khánh


iii

DANH M C B NG
Trang
B ng 3.1.Thang i m

d c và thành ph n c gi i

B ng 4.1: Di n tích r ng và

t lâm nghi p xã phân theo ch c n ng. .................. 38

B ng 4.2: Danh m c các loài cây
Thái t tr

c

c

a vào tr ng r ng s n xu t c a xã Tân

n nay ................................................................................ 39

B ng 4.3: Các bi n pháp KTLS
B ng 4.4: Sinh tr

t........................................ 32

ng

c áp d ng trong xã ........................................ 41

ng kính ngang ng c (D1.3) c a lâm ph n r ng tr ng keo

tai t ng thu n loài tu i 6.......................................................................... 45
B ng 4.5: Sinh tr
t

ng chi u cao vút ng n (Hvn) lâm ph n r ng tr ng keo tai

ng t i xã Tân Thái. ............................................................................... 46

B ng 4.6 Hi n tr ng

td

i tán r ng tr ng keo tai t

ng t i 3 v trí chân, s

n và

nh............................................................................................................. 47
B ng 4.7. N ng su t c a các mô hình tr ng r ng tu i 6. .................................... 49
B ng 4.8 Phân lo i s n ph m g n v i th tr ng xã Tân Thái. .......................... 51
B ng 4.9. Phân tích i m m nh, i m y u, c h i và thách th c v phát tri n r ng
s n xu t t i xã Tân Thái............................................................................. 52


iv

DANH M C HÌNH
Trang
Hình 4.1: So sánh
t

ng kính D1.3 t i 3 v trí a hình khác nhau c a cây keo tai

ng c p tu i 6. ..................................................................................... 46

Hình 4.2: So sánh Hvn t i 3 v trí

t

a hình khác nhau c a lâm ph n r ng keo tai

ng tr ng thu n loài tu i 6 ..................................................................... 47

Hình 4.3: Kênh tiêu th s n ph m r ng tr ng s n xu t xã Tân Thái ................. 51


v

DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T

BPKTLS
G GR

Bi n pháp k thu t lâm sinh
Giao

D1.3
Hvn
Hvn

t giao r ng

ng kính trung bình t i v trí 1,3 mét
Chi u cao vút ng n trung bình
T ng tr

ng bình quân hàng n m v chi u cao vút ng n

KTLS

K thu t lâm sinh

MH

Mô hình

NN & PTNT

Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

NPV

Giá tr l i nhu n ròng

OTC

Ô tiêu chu n

Q

Quy t

RSX

R ng s n xu t

TRSX

Tr ng r ng s n xu t

TB

Trung bình

UBND

nh

y ban nhân dân

KH

K ho ch

NQ

Ngh quy t

H ND

VI T T T

H i

ng nhân dân

vi

M CL C
Trang
L I CAM OAN ...................................................................................................... i
L I C M N ........................................................................................................... ii
DANH M C B NG ............................................................................................... iii
DANH M C HÌNH ................................................................................................. iv
DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T VI T T T .................................................v
M C L C ................................................................................................................ vi
U ..................................................................................................1

PH N 1: M
1.1.

tv n

............................................................................................................1

1.2. M c tiêu nghiên c u............................................................................................2
1.3. Ý ngh a c a

tài ................................................................................................2

PH N 2: T NG QUAN CÁC V N

NGHIÊN C U...................................3

2.1. Trên th gi i.........................................................................................................3
2.1.1. Nghiên c u v l p a và ch n loài cây tr ng .................................................3

2.1.2. Nghiên c u v gi ng cây tr ng ........................................................................4
2.1.3. Nghiên c u v các bi n pháp k thu t lâm sinh tác
2.1.4. Nghiên c u v chính sách và th tr
2.2.

ng...............................6

ng ..........................................................8

Vi t Nam..........................................................................................................9

2.2.1. Nghiên c u v ch n loài cây tr ng ..................................................................9
2.2.2. Nghiên c u v l p a.................................................................................... 11
2.2.3. Nghiên c u v gi ng cây r ng ...................................................................... 13
2.2.4. Nghiên c u v các bi n pháp k thu t lâm sinh tác

ng............................ 14

2.2.5. Nghiên c u chính sách và th tr ng ............................................................ 18
2.3. i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a a ph ng......................................... 20
2.3.1. i u ki n t nhiên ......................................................................................... 20
2.3.2. i u ki n dân sinh kinh t - xã h i ............................................................... 22


vii

IT

3.1.

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u ................................................ 29

it

3.1.1.

it

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U. 29

Ph n 3:

ng nghiên c u.................................................................................... 29

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ....................................................................................... 29
3.2. N i dung nghiên c u ........................................................................................ 29
3.2.1. ánh giá th c tr ng r ng tr ng s n xu t t i xã Tân Thái ............................ 29
3.2.2. ánh giá kh n ng sinh tr

ng c a r ng tr ng t i xã Tân Thái ................... 29

3.2.3. ánh giá hi u qu c a các mô hình tr ng r ng............................................ 29
3.2.4.Hi n tr ng nhu c u s d ng g , th tr ng tiêu th s n ph m g r ng tr ng
t i xã Tân Thái ......................................................................................................... 29
3.2.5. Phân lo i s n ph m g n v i th tr ng ......................................................... 29
3.2.6. Kênh tiêu th s n ph m r ng tr ng xã Tân Thái ...................................... 29
3.2.7.

xu t m t s gi i pháp phát tri n .............................................................. 29

3.3. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................. 29

3.3.1. Ph

ng pháp ti p c n c a

tài ................................................................... 29

3.3.2. Ph

ng pháp c th ....................................................................................... 30

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U ................................................................. 38
4.1. Th c tr ng tr ng r ng s n xu t t i xã Tân Thái .............................................. 38
4.1.1. Di n tích tr ng r ng ...................................................................................... 38
4.1.2. V c c u loài cây tr ng r ng s n xu t ........................................................ 39
4.1.3. Các bi n pháp k thu t gây tr ng ã áp d ng .............................................. 40
4.1.4. Ngu n v n

u t cho r ng tr ng s n xu t .................................................. 42

4.1.5. C ch chính sách và t ch c th c hi n ....................................................... 42
4.2. ánh giá sinh tr ng r ng tr ng trên a bàn xã Tân Thái ............................ 45
4.2.1. Sinh tr

ng

ng kính ngang ng c ............................................................ 45

4.2.2. Sinh tr

ng chi u cao vút ng n (Hvn) ......................................................... 46


viii

4.2.3. K t qu
trí chân s

i u tra mô t

c i m

t ai c a r ng tr ng keo tai t

ng

3v

n và nh ............................................................................................... 47

4.3. ánh giá hi u qu các mô hình i n hình ....................................................... 48
4.3.1. Hi u qu v kinh t ........................................................................................ 48
4.3.2. Hi u qu v xã h i ......................................................................................... 50
4.3.3. Hi u qu v môi tr

ng ................................................................................ 50

4.3.4. Hi n tr ng nhu c u s d ng g , th tr ng tiêu th s n ph m g r ng tr ng
t i xã Tân Thái ......................................................................................................... 50
4.3.5. Phân lo i s n ph m g n v i th tr

ng. ........................................................ 50

4.3.6. Kênh tiêu th s n ph m r ng tr ng s n xu t xã Tân Thái ........................ 51
4.4.

xu t m t s gi i pháp phát tri n r ng tr ng s n xu t trên

a bàn xã Tân

Thái .......................................................................................................................... 52
4.4.1. Phân tích i m m nh, i m y u, c h i và thách th c

i v i phát tri n r ng

tr ng s n xu t xã Tân Thái................................................................................... 52
PH N 5: K T LU N, T N T I VÀ KI N NGH ......................................... 55
5.1. K t lu n............................................................................................................. 55
5.2. T n t i ............................................................................................................... 55
5.3. Ki n ngh .......................................................................................................... 56
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................... 57
PH L C


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
Trong nh ng n m tr

nghiêm tr ng gây nh h
c a ng

i dân. Nh m

c ây, tài nguyên r ng nhi t

ng tr c ti p
y nhanh t c

n môi tr

i b suy gi m

ng sinh thái và

i s ng

ph c h i r ng, chính ph Vi t Nam

ã ban hành nhi u chính sách, áp d ng nhi u gi i pháp,
trình, d án tr ng r ng. K t qu di n tích r ng
di n tích có r ng là 13,12 tri u ha r ng,

n

u t nhi u ch

ng

c ta t ng ( n n m 2008

che ph 38,7% - b NN & PTNT,

2009) áp ng nhu c u v nông s n, môi tr

ng sinh thái và c nh quan du

l ch. Tuy nhiên, s quan tâm c a chúng ta qua th i gian qua t p trung nhi u
vào hai

it

ch a

c d ng, r ng tr ng s n xu t

c quan tâm, chú ý nhi n và th c ti n s n xu t hi n nay ang

r t nhi u v n

th tr

ng là r ng phòng h và r ng

c n ph i có l i gi i áp, c v k thu t, kinh t , chính sách và

ng,… nh h

tri u ha r ng

t ra

ng tr c ti p

n ng

i tr ng r ng. D án tr ng m i 5

t ra nhi m v ph i tr ng 3 tri u ha r ng s n xu t giai o n

1998 - 2010, tuy nhiên cho
Chính vì v y, chính ph

n nay chúng ta ch a
ã ch

t

c k ho ch

t ra.

o trong th i gian t i c n t p chung

y

m nh phát tri n tr ng r ng s n xu t.
b o cu c s ng, nâng cao thu nh p c a ng

i dân không ch

thu n là ban hành chính sách h tr mà còn khuy n khích h có s
ph

ng th c thâm canh, s d ng gi ng có n ng su t, ch t l

th i g n v i
cho công

u t công nghi p ch bi n.

ng cao

i tán r ng

ng, ch m d t t p quán phá r ng làm n

góp ph n xóa ói gi m nghèo, n

nh

im iv
ng

y m nh giao khoán r ng t nhiên

ng b o v và kinh doanh s n ph m d

nh n th c v b o v môi tr

n

i s ng.

nâng cao
ng r y,

ng th i áp d ng ti n b k

thu t vào s n xu t, l a ch loài cây nguyên li u sinh tr

ng nhanh, rút ng n


2

chu k s n xu t. Tuy nhiên, trong th i gian qua công tác ch n t o gi ng, công
tác khuy n lâm v n còn nhi u khi m khuy t, ng
k l

i dân ch a

ct v n

ng trong vi c l a ch n lo i cây tr ng, K thu t tr ng và ch m sóc

nh k v ng.
Vì v y, khi phát tri n tr ng r ng s n xu t chúng ta không ch chú ý gi i
quy t thu n túy các y u t k thu t t khâu ch n t o gi ng, k thu t gây
tr ng, ch m sóc và b o v r ng cho
còn ph i

c bi t chú ý

n các bi n pháp khai thác, ch bi n mà

n gi i quy t r t nhi u v n

qua l i l n nhau. Xu t phát t th c t

ó,

có liên quan tác

tài “ ánh giá sinh tr

xu t các gi i pháp phát tri n r ng tr ng cây Keo tai t
Thái, huy n

i T , t nh Thái Nguyên”

c

ng

ng và

ng t i xã Tân

t ra là c n thi t và có ý

ngh a c v lý lu n và th c ti n.
1.2. M c tiêu nghiên c u
ánh giá th c tr ng công tác tr ng và phát tri n r ng s n xu t c a
xã nh m

xu t các gi i pháp phát tri n r ng s n xu t t i xã Tân Thái,

huy n

i T , t nh Thái nguyên góp ph n nâng cao

dân t i

a ph

i s ng cho ng

i

ng.

1.3. Ý ngh a c a

tài

Trong l nh v c h c t p và nghiên c u khoa h c, giúp cho sinh viên
ki m ch ng l i ki n th c lý thuy t ã h c bi t v n d ng ki n th c ã h c vào
th c t , và có th tích l y

c nh ng ki n th c ti n trong khi nghiên c u

ph c v cho công tác sau khi ra tr

ng.

Trong l nh v c th c ti n s n xu t, nâng cao hi u qu kinh t , góp ph n
tích c c trong vi c nâng cao

i s ng cho ng

tài còn là c s cho các
a ph

ng.

i dân.

tài nghiên c u sau có liên quan t i

3

PH N 2
T NG QUAN CÁC V N

NGHIÊN C U

2.1. Trên th gi i
nâng cao n ng su t ch t l

ng và phát tri n r ng s n xu t, nhi u

nhà nghiên c u khoa h c trên th gi i ã t p trung nghiên c u khá toàn di n
v các l nh v c t ch n loài cây tr ng phù h p v i i u ki n l p
nhân gi ng các khâu k thu t t o r ng, nghiên c u các ph
pháp t o r ng công nghi p

a, ch n t o

ng th c, ph

ng

n nghiên c u m r ng r ng h n loài, nhi u t ng

t ng giá tr kinh t , phòng h và sinh thái.
2.1.1. Nghiên c u v l p
K t qu

a và ch n loài cây tr ng

nghiên c u c a Pandey.D (1983)[31] v

Eucalyptus camaldulensis
cho th y n u tr ng
thì n ng su t ch
có th

c tr ng trên các i u ki n l p

r ng nhi t

àn

a khác nhau ã

i khô v i chu k kinh doanh t 10 - 20 n m

t t 5 - 10 m³/ha/n m, nh ng tr ng

vùng nhi t

i m thì

t t i 30m³/ha/n m.
Khi ánh giá kh n ng sinh tr

Swziland, Julian Evans (1992)[26]
tr

loài b ch

ng c a loài thông Pinus patula

ã ch ng minh t

ng quan gi a sinh

ng v chi u cao c a loài thông này có quan h khá ch t (r=0,8) v i các

y ut

a hình và

t, thông qua ph

ng trình sau:

Y= -18,75 + 0,0544x - 0,000022x ²+ 0,0185x + 0,0449x + 0,5346x
Trong ó: Y : Chi u cao vút ng n t i th i i m 12 tu i (m)
x :

cao so v i m t n

c bi n (m)

x:

d c chênh l ch gi a

x :

d c tuy t

x :

phì c a

nh

i và chân

i c a khu tr ng r ng (%)
t ã

c xác

nh

T các k t qu nghiên c u c a các tác gi trên th gi i v
a ã cho th y vi c xác

i (%)

nh vùng tr ng và i u ki n l p

i u ki n l p
a phù h p v i

4

t ng lo i cây tr ng là r t c n thi t và ây c ng chính là m t trong nh ng y u
t quan tr ng nh h

ng

n n ng su t và ch t l

ng c a r ng.

2.1.2. Nghiên c u v gi ng cây tr ng
Cây tr ng mu n sinh tr

ng t t, s n l

ph i có gi ng t t. Gi ng là i u ki n
ch t l

ng tr ng r ng.

cây tr ng ngoài nhân t
quy t

ánh giá
i u ki n l p

ng, n ng su t r ng tr ng cao

u tiên quy t

nh

n n ng su t và

c kh n ng sinh tr

ng và n ng su t

a thì gi ng cây tr ng còn có ý ngh a

nh t i n ng su t r ng tr ng. Trên th gi i ã có r t nhi u n

c i sâu

nghiên c u c i thi n tính di truy n c a các gi ng cây r ng, i n hình nh :
Trung Qu c, Th y

i n, Công Gô, Brazin, Swaziland, Malayxia,

Zimbabwe,…
T th k 18 - 19 ã có nh ng ý t

ng v nghiên c u lai gi ng và s n

xu t h t gi ng cây r ng c ng nh nhân gi ng sinh d
n

c B c Âu nh :

c, Th y

i n,

ng.

u th k 20 các

an M ch là nh ng n

c có n n lâm

nghi p phát tri n c ng ã xu t hi n nhi u công trình nghiên c u v kh o
nghi m xu t x , ch n gi ng, lai gi ng, xây d ng v
cho các loài Thông , D

n gi ng b ng cây ghép

ng, S i D .

Hi n t i có nhi u gi ng cây r ng có n ng su t cao ã
và

c nghiên c u

a vào s n xu t nh m nâng cao n ng su t c ng nh rút ng n chu k kinh

doanh ph c v m c tiêu phát tri n kinh t

và nâng cao thu nh p cho ng

tr ng r ng nh : Keo, Thông, M , B ch àn,… Công Gô, b ng ph

ng pháp

lai nhân t o ã t o ra gi ng B ch àn lai Eucalypyus hybrids có n ng su t
t i 35m³/ha/n m sau 7 n m tr ng. T i Brazin, b ng con
t o ã ch n

ch n

c gi ng B ch àn Eucalypyus grandis

gi ng B ch àn Eucalypyus urophylla

t

ng ch n l c nhân

c gi ng B ch àn Eucalypyus grandis có n ng su t

55m³/ha/n m sau 7 n m tr ng (Welker, 1986)[34].

i

Zimbabwe c ng

tt i
ã

t t 35 - 40m³/ha/n m,

t trung bình t i 55m³/ha/n m có n i


5

lên

n 70m³/ha/n m (Campinhons và Ikemori, 1988)[25]. T i công ty

Aracrug

d ng gi ng B ch àn lai gi a E. grandis v i E.

Brazil ã s

urophylla, tr ng r ng b ng hom và áp d ng các bi n pháp k thu t lâm sinh
tích c c ã

a n ng su t tr ng r ng B ch àn lên t i 70m³/ha/n m. T i

Swaziland c ng ã chon

c gi ng Thông Pinus patula sau 15 n m tu i

t

n ng su t 19m³/ha/n m (Pandey, 1983)[31].

nhiên gi a Acacia mangium và Acacia

i v i cây Keo lai t
auriculiformis

c phát tri n

Malaysia. Nh ng cây lai này
d ng cành và thân tròn

u tiên vào nh ng n m 1970
Ulu Kukut ã th y có kích th

u h n các cây Keo tai t

ng

sabah,

c l n h n,

ng g n. Ngoài ra còn

có d u hi u cho th y t tr ng g và m t s tính ch t c a cây lai cao h n h n
cây m Keo tai t

ng (Rufelds, 1987)[33]. Theo Pinso và Nasi (1991)[32]

Keo lai gi a Keo tai t

ng và Keo lá tràm

c phát hi n l n

Telupid thu c bang Sabah, Mailaysia. Cây keo lai ã
th c v t bang Queensland) kh ng
th

u tiên

Sook

c Pedley (B o tàng

nh vào n m 1977. T

y ng

ng th y Keo lai xu t hi n trong các khu r ng tr ng Keo lai t

i ta

ng thu h t

t Ulu Kurut c a Malaysia n i có hai gi ng t nhiên gi a hai loài.
Syrach Larsen ã s n xu t
u th v sinh tr
có sinh tr
nghiên c u

p và có

ng. Nilsson-Ehle(1949 - 1973) ã phát hi n ra cây tam b i

ng t t h n so v i cây nh b i.
t phá và ã thu

Theo Eldridge (1993)[37] các ch
n

c m t s cây lai có hình dáng

ây là m t trong nh ng l nh v c

c thành t u áng k trong th i gian qua.
ng trình ch n gi ng ã b t

u

nhi u

c và t p trung cho nhi u loài cây m c nhanh khác nhau trong ó có b ch
àn. Brazil ã ch n cây tr i và xây d ng v

n gi ng cây con th ph n t do

cho các loài E. maculate ngay t nh ng n m 1952. M b t
E.robusta vào n m 1966. T n m 1970 - 1973 Úc ã ch n
cho loài E.regnans và 170 cây tr i có thân hình th ng

u v i loài

c 160 cây tr i
p và t a cành t


6

nhiên t t

loài E.grandis. T

ng t nh v y, 150 cây tr i ã

c ch n

r ng

t nhiên cho loài E.diversicolor Úc và loài E.deglupta Papua New Guin.
Nh nh ng công trình nghiên c u ch n l c và t o gi ng m i t i nay
nhi u n
tr

c ã có nh ng gi ng cây tr ng n ng su t r t cao, g p 2

c ây nh

Brazil ã t o

t i Công Gô n ng su t r ng c ng

c khu r ng có n ng su t 70 - 80 m³/ha/n m,
t 40 - 50 m³/ha/n m. Theo Covin (1990)

t i Pháp , Ý nhi u khu r ng cung c p nguyên li u gi y c ng
50 m³/ha/n m, k t qu là hàng ngàn ha
chuy n

i thành

t lâm nghi p

n3l n

t nông nghi p

t n ng su t 40 -

t nông nghi p

c

tr ng r ng cung c p nguyên li u gi y

t

hi u qu kinh t cao.
Ngoài B ch àn, trong nh ng n m qua các công trình nghiên c u v
gi ng c ng ã t p trung vào các loài cây tr ng r ng công nghi p khác nh các
loài keo và lõi th . Nghiên c u c a Cesar Nuevo (2000)[38] ã kh o nghi m

các loài Keo nh p t Úc và Papua New Guinea, các gi ng Lõi th
t các n i khác nhau

a ph

ng

Mindanao. Trên c s k t qu l a ch n các xu t x t t

nh t và nh ng cây tr i ã xây d ng vùng s n xu t gi ng và dán nhãn các cây
tr i l a ch n.
Ch n gi ng kháng b nh và lai gi ng c ng là nh ng h

ng nghiên c u

c nhi u tác gi quan tâm. T i Brazil, Ken Old, Alffenas và các c ng s t
n m 2000 - 2003 ã th c hi n m t ch

ng trình ch n gi ng kháng b nh cho

các loài B ch àn ch ng b nh g s t Puccinia. Các công trình nghiên c u v
lai gi ng c ng ã mang l i nhi u k t qu t t ph c v tr ng r ng s n xu t
(Assis, 2000), (Paramathma, Surendran, 2000), (FAO, 1979)…..
2.1.3. Nghiên c u v các bi n pháp k thu t lâm sinh tác
Bi n pháp k thu t lâm sinh tác
n ng sinh tr
lâm sinh tác

ng có nh h

ng
ng r t l n

n kh

ng c ng nh n ng su t cây tr ng. Có nhi u bi n pháp k thu t
ng

c nghiên c u nh m c i thi n n ng su t cây tr ng nh :


7

K thu t x lý th c bì, làm

t, k thu t tr ng, ch m sóc, bón phân, t a

th a…. M t s công trình nghiên c u i n hình sau.
2.1.3.1. nh h

ng c a x lý th c bì, làm

t

n sinh tr

ng c a r ng tr ng.

Theo Nambia va Brown (1997)[29] thì vi c tr ng r ng có th
nh ng nh h

ng tích c c khi

em l i nh ng nh h
dinh d

ng trong

phì c a

t

c c i thi n. Ng

em l i
c l i nó

ng tiêu c c n u làm m t cân b ng hay c n ki t ngu n
t. Vi c làm

nh ng c ng có th làm thay

i

t có th c i thi n
phì hóa h c c a

phì v t lý c a

t

t. Tuy nhiên các nhà

khoa h c cho r ng vi c s d ng c gi i hóa trong x lý th c bì và làm
tr ng r ng là nguyên nhân d n
phì c a
tr

n s suy gi m s c s n xu t c a

t

t. Qu n lý

t trong ó có các bi n pháp k thu t lâm sinh v s lý th c bì

c khi tr ng nh m n

2.1.3.2. nh h

nh và c i thi n n ng su t r ng tr ng.

ng c a bón phân

n sinh tr

ng c a r ng tr ng

Nghiên c u v bi n pháp k thu t bón phân cho cây tr ng nh m nâng
cao n ng su t r ng tr ng ã

nghiên c u.
nghiên c u

c nhi u nhà khoa h c trên th gi i quan tâm

i n hình là công trình nghiên c u c a Mello (1976)[28] khi
Brazil, tác gi

ã cho th y bón phân NPK b ch àn sinh tr

ng

nhanh h n 50% so v i không bón phân. Nghiên c u v công th c bón phân
cho B ch àn E. grandis theo công th c 150g NPK/g c v i lo i phân bón có
t l N:P:K=3:2:1. Nghiên c u

Nam Phi c a Schonau (1985)[32] ã

a ra

k t lu n nâng cao chi u cao trung bình c a r ng tr ng lên 2 l n sau n m th
nh t. Bón phân phosphate cho Thông caribe
(1988)[27]

ã nâng cao s n l

Cu Ba, Herrero và c ng s

ng r ng sau 13 n m tr ng 56m³/ha lên

69m³/ha,… nh ng k t qu nghiên c u trên cho th y bi n pháp bón phân,
th i gian bón phân, lo i phân bón có nh h
r ng tr ng.

ng khá rõ r t

n n ng su t


8

2.1.3.3. nh h
M t

ng c a m t
tr ng r ng ban

tr ng có nh h

ng khá rõ

n sinh tr

ng c a r ng tr ng

u là m t trong nh ng bi n pháp KTLS quan
n n ng su t r ng tr ng. V n

này ã có r t

nhi u công trình nghiên c u v i nhi u loài cây khác nhau trên các d ng l p
a khác nhau i n hình nh : Công trình nghiên c u c a Evans, J. (1992)[26],
tác gi

ã b trí 4 công th c m t

tr ng khác nhau (2985, 1680, 1075, 750

cây/ha) cho B ch àn E. deglupta
5 n m tr ng cho th y

ng v

, có ngh a là r ng tr ng

ng kính cao h n nh ng tr l

v n còn nh h n nh ng công th c tr ng
Nh v y, m t

c sau

ng kính bình quân c a các công th c thí nghi m

t ng theo chi u gi m c a m t
t ng tr

Papua New Guinea, s li u thu

tr ng nh h

m t

m t

ng g cây

th p tuy
ng c a r ng

cao.

ng khá rõ

n n ng su t, ch t l

ng s n

ph m và chu k kinh doanh. Vì th c n ph i c n c vào m c tiêu kinh doanh
c th

xác

nh m t

tr ng cho phù h p.

2.1.4. Nghiên c u v chính sách và th tr

ng

Theo nghiên c u c a Thomas Enters và Patrick B. Durst (2004)[35],
phát tri n tr ng r ng s n xu t

t hi u qu kinh t cao ngoài s t p trung

t vào kinh t và k thu t còn ph i nghiên c u nh ng v n
chính sách và th tr
quy t

nh

ng. Nh n bi t

c 2 v n

i v i s n xu t nên t i các n

Nh t,…nghiên c u kinh t lâm nghi p
t p trung vào th tr

(2004)[30]

n

then ch t óng vai trò

c phát tri n nh M , Canada,

các qu c gia phát tri n hi n nay

c

ng và kh n ng c nh tranh c a s n ph m.

Các tác gi trên th gi i c ng quan tâm nhi u
khích tr ng r ng.

có liên quan

u

n các hình th c khuy n

i n hình có nh ng nghiên c u c a Nrong Mahanop

Thailand, Ashadi và Nina Mindawati, Indonesia (2004)[24]. Qua

nh ng nghiên c u c a mình, các tác gi cho bi t hi n nay có 3 v n

c


9

xem là quan tr ng, khuy n khích ng

i dân tham gia tr ng r ng t i các qu c

gia ông Nam Á chính là:

- Quy nh rõ ràng v quy n s d ng
- Quy nh rõ

it

ng h

t

ng l i t tr ng r ng

- Nâng cao hi u bi t và n m b t k thu t c a ng

ì dân

Quan i m chung v phát tri n tr ng r ng s n xu t có hi u qu kinh t
cao là tr ng r ng cung c p nguyên li u cho công nghi p ch bi n và xu t
kh u có s tham gia c a nhi u thành ph n kinh t và a d ng hóa các hình
th c s h u trong m i lo i hình t ch c kinh doanh s n xu t r ng tr ng.
2.2.

Vi t Nam
Vi t Nam ã có nhi u công trình nghiên c u nh m h tr và nâng

cao hi u qu trong công tác phát tri n r ng tr ng nói chung và r ng tr ng s n
xu t nói riêng. Các nghiên c u ch y u t p trung vào các l nh v c ch n loài
cây tr ng, ch n l p

a, ch n gi ng, các bi n pháp k thu t và c ch chính

sách. K t qu

c c a các công trình nghiên c u ã óng góp tích c c

t

vào vi c nâng cao ch t l

ng và hi u qu tr ng r ng

n

c ta trong th i gian

qua. Có th tóm t t k t qu m t s công trình nh sau:
2.2.1. Nghiên c u v ch n loài cây tr ng
Ch n loài cây tr ng là m t v n
tr ng r ng, nó có tính quy t
c a r ng tr ng trong t

nh

h t s c quan tr ng trong công tác

n n ng su t, ch t l

ng và s thành b i

ng lai. Do v y, trong nhi u th p k qua vi c nghiên

c u ch n l a t p oàn cây tr ng phù h p cho các vùng kinh t lâm nghi p
trong c n

c và trên t ng l p

a c th

ã

c nghành lâm nghi p và các

nhà khoa h c quan tâm gi i quy t.
T n m 1978,
nghi p c a c n

k p th i cho nhi m v tr ng r ng và phát tri n lâm

c sau khi mi n nam hoàn toàn gi i phóng, b lâm nghi p

(nay là b NN & PTNT) ã có v n b n quy

nh v các loài cây dùng

tr ng


10

r ng cho các t nh. Tuy nhiên, do hoàn c nh

tn

c m i th ng nh t quy

v cây tr ng r ng ch y u m i ch d a vào k t qu

t

nh

c t kinh nghi m

s n xu t lâm nghi p c a các t nh phía b c là chính do ó c s khoa h c và
c n c th c

a còn nhi u h n ch .

n n m 1985, trong công trình nghiên c u : “B

c

u xác

nh cây

tr ng r ng cho các vùng KTLN” c a G.S Nguy n Xuân Quát – Vi n Lâm
nghi p Vi t Nam [13]. Nhóm tác gi

ã

xu t 92 loài cây tr ng r ng trên 9

vùng v i 5 tiêu chí l a ch n:
áp ng

c m c tiêu kinh doanh lâm nghi p c a vùng,

phù h p v i hoàn c nh sinh thái, i u ki n l p
ã có quy trình hay h
kinh nghi m và ã

ng

a n i tr ng, n i phát tri n.

ng d n k thu t ho c t i thi u c ng ph i có

c phát tri n trong s n xu t có k t qu c ng nh

c mô hình hóa v i quy mô
Ngu n gi ng

a ph

mb o

l n trên th c

a.

c nhu c u phát tri n c s l

Cho n ng su t, hi u qu kinh t có th ch p nh n
K t qu nghiên c u trên ã
PTNT ban hành kèm theo quy t

ã

ng và ch t l ng.
c.

c B Lâm nghi p nay là B NN &
nh s 680/Q /LN ngày 15/8/1986, quy

nh nh ng lo i cây tr ng r ng và phát tri n lâm nghi p cho các vùng KTLN.
N m 1996 v i s tài tr c a d án STRAP và t ch c FAO, công trình
nghiên c u “ Xác

nh cây b n

a cho tr ng l i r ng theo m c ích s d ng

Vi t Nam” do Vi n khoa h c Lâm nghi p (KHLN) Vi t Nam th c hi n ã
a ra danh m c 197 loài cây b n

a theo m c ích s d ng g m: 83 loài cây

g l n, 50 loài cây g nh 40 loài cây cho s n ph m ngoài g và 23 loài cây
phù tr [21].
N m 1997 cùng v i s tài tr c a d án STRAT và

công trình nghiên c u “Xác

nh loài cây g b n

i s quán Úc

a có ch t l

tr ng r ng” do Vi n KHLN Vi t Nam th c hi n. K t qu

ã

ng cao
xu t

c


11

210 loài cây g b n
nghi p theo 3 c p

a có ch t l

ng cao phân b trong các vùng kinh t lâm

cao [22].

Tr n Quang Vi t, Nguy n Bá Ch t khi nghiên c u

c c u cây tr ng và xây d ng h
ch y u ph c v tr

tài : “ Xác

nh

ng d n k thu t tr ng cho m t s loài cây

ng trình 327” trong 2 n m (1998 - 1999) ã

xu t

c

104 loài cây m c ích phòng h và cây phù tr l y g [23].
Ph m

ình Tam và các c ng s thu c Vi n KHLN Vi t Nam ã th c

hi n d án “ i u tra ánh giá xác
hi u qu trên các d ng l p
2004[19]. K t qu

ã

nh t p oàn cây tr ng r ng s n xu t có

a trong các vùng KTLN toàn qu c” t 2002 -

xu t

c danh m c loài cây tr ng r ng s n xu t có

hi u qu cho các vùng kinh t lâm nghi p g m 37 loài, phân theo 4 nhóm:
+ Nhóm 1 là nhóm các loài m c nhanh cho n ng su t cao, ây là nhóm
ch l c cho tr ng r ng, g m 12 loài.
+ Nhóm 2 là các loài cây b n

a lá r ng t o th b n v ng cho cây

tr ng r ng g m 15 loài.
+ Nhóm 3 là các loài cây cho LSNG g m 7 loài.
+ Nhóm 4 là các loài cây d tính cho t
V i nh ng thành qu nghiên c u
quy t

nh s 16/2005/Q

ng lai, g m 3 loài.
t

c, B NN & PTNT ã có

- BNN ngày 15/3/2005 v quy

nh danh m c v

các loài cây cho tr ng r ng s n xu t theo 9 vùng sinh thái lâm nghi p trên
toàn qu c.

2.2.2. Nghiên c u v l p
L p

a

a

c hi u là nh ng i u ki n

s ng c a th c v t. Các y u t l p
nhau và nh h
qua

ng

a qu t

n n ng su t, s n l

n i sinh tr

ng hay n i sinh

nh t o nên th c tr ng r ng khác
ng r ng. B i v y trong nhi u n m

ph c v công tác tr ng r ng nhi u công trình nghiên c u v l p

a ã

12

c th c hi n trên ph m vi c n

c. Có th

i m qua m t s công trình

Hoàng Xuân Tý (1980)[20], ã th c hi n

tài “ ánh giá ti m n ng và

nghiên c u ch y u nh sau:

h

ng d n s d ng

t vùng trung tâm trong kinh doanh r ng nguyên li u

gi y”. K t qu cho th y có 5 nhân t th nh
v i n ng su t r ng tr ng là: Hàm l
n

c và

dày t ng

dàng thay

ng nh h

ng mùn, hàm l

ng

ng rõ r t nh t
m,

x p, ch

t. Tác gi c ng c nh báo r ng c 56 nhân t này

i, r t d suy thoái do m t r ng và s d ng

i

ud

t không h p lý.

ình Sâm, Nguy n Ng c Bình và các c ng s (1995)[17] khi th c
tài “ ánh giá ti m n ng s n xu t

hi n
ph

ng pháp i u tra l p

a” ã ch ra r ng

t lâm nghi p và hoàn thi n
phì

t và ti m n ng s n xu t

t lâm nghi p nhìn chung còn khá nh ng th c t ch a
d ng

c phát huy s

t có n i ch a b n v ng. C n có quy ho ch và xây d ng chi n l

cho r ng tr ng s n xu t, có m c tiêu rõ ràng

c

c bi t r ng tr ng công nghi p

trên ph m vi toàn qu c.
V

ình H

ng, Ph m Th D ng va c ng s 2005 [10] ã ph i h p

v i trung tâm nghiên c u lâm nghi p qu c t (CIFOR) tham gia d án m ng
“Qu n lý l p
D

ng v i

cho th y vi c

a và n ng su t r ng tr ng nhi t
it

ng là r ng tr ng keo lá tràm luân k hai. K t qu b
l i cành nhánh sau khai thác ã có tác

c a r ng tr ng chu k hai, sau 2 n m
th c

i” t i Tr m Phú Bình, Bình
c

ng t i t ng tr

u
ng

ng kính và chi u cao c a các công

l i cành nhánh ã l n h n rõ r t so v i công th c không

l i cành

nhánh. Ngoài ra vi c ki m soát c d i b ng cách phun thu c di t c quanh
g c cây r ng 1,5m cách ã làm t ng tr

bón phân h p lý c ng làm t ng tr
Ngô ình Qu ,
“Xác

ng c a r ng

tu i 2 lên 45%. Vi c

ng r ng keo lá tràm lên 15%.

ình Sâm và công s (2000)[15] ã th c hi n

nh tiêu chu n phân chia l p

tài

a vi mô cho r ng tr ng công nghi p t i


13

m t s vùng sinh thái

Vi t Nam”. Các tác gi

phân chia tác gi l p

a:

ã m và lo i

th c bì ch th . M i y u t l p

al i

ã l a ch n

t,

d c,

a và nhóm d ng l p

a ch y u,

các lo i cây tr ng chính theo th t

dày t ng

t và th m

c phân chia ra các c p nh t

t ng tiêu chu n c th . Bên c nh ó thi t l p
d ng l p

c4y ut

nh v i

c b n t ng h p phân chia các
n gi n và d áp d ng, xác

nh

u tiên cho t ng nhóm d ng l p i t i

các vùng nghiên c u, xây d ng quy trình i u tra xây d ng b n

d ng l p

a cho r ng tr ng công nghi p thu c 3 vùng sinh thái khác nhau

Vi t Nam.

2.2.3. Nghiên c u v gi ng cây r ng
Nghiên c u v gi ng cây r ng
các nhà lâm nghi p ng

n

c ta

i Pháp xây d ng m t s

s loài cây trông r ng

n

cb t

u t n m 1930 khi

i m kh o nghi m cho m t

c ta. Trong các n m 1950 – 1960 các kh o

nghi m cho b gi ng 18 loài B ch àn, 15 loài thông và m t s loài keo ã
c ti n hành t i vùng núi

à L t và

n nay ã thành m t s loài có giá tr

nh Eucalyptus Microcorys và E. grandis cao 60m v i

ng kính 55 –

60cm. Do i u ki n chi n tranh kéo dài nên công tác gi ng ch d ng l i
ph m vi b o qu n h t gi ng và xây d ng r ng gi ng là chính.
Nh ng n m g n ây, ho t

ng nghiên c u v gi ng cây r ng

c

y

m nh, ngoài ho t ông kh o nghi m loài và xu t x , các nhà khoa h c lâm
nghi p ã ti n hành i u tra, ch n l c cây tr i, xây d ng r ng gi ng và v

gi ng. Nh ng ho t

n

ng n i b t g n ây là phát hi n và nghiên c u các gi ng

lai t nhiên, t o gi ng lai nhân t o, nhân gi ng hom và nuôi c y mô t bào
th c ph m, c ng nh

ng d ng ch th phân t vào c i thi n gi ng cây r ng.

Trong chi n l

c phát tri n gi ng cây lâm nghi p giai o n 2006 –

2020 ã nêu rõ: Xây d ng ngành gi ng lâm nghi p hi n
c p

gi ng có ch t l

i,

m b o cung

ng cao ph c v nhu c u tr ng r ng, áp d ng khoa

h c công ngh m i theo h

ng s d ng u th lai.

n n m 2010

mb o


14

cung c p 60% gi ng t ngu n gi ng
c t o t ph

ng pháp vô tính

c công nh n, trong ó 40% gi ng

cung c p cho tr ng r ng.

m b o cung c p 80% gi ng t ngu n gi ng

n n m 2015

c công nh n, trong ó 50%

là gi ng vô tính [1].
C i thi n gi ng t ch ch
n nay ã

c ti n hành

c ti n hành

m t s c quan nghiên c u,

nhi u c quan nghiên c u và s n xu t nh Trung

tâm nghiên c u gi ng cây r ng thu c vi n khoa h c lâm nghi p Vi t Nam,
trung tâm nghiên c u cây nguyên li u Phù Ninh, các c s c a công ty
gi ng lâm nghi p trung

ng, trung tâm Khoa h c và s n xu t lâm nghi p

Qu ng Ninh, trung tâm b o v r ng s 2 Thanh Hóa và nhi u c s khác
trong c n

c.

2.2.4. Nghiên c u v các bi n pháp k thu t lâm sinh tác
Các bi n pháp k thu t lâm sinh tác
tr ng trong nh ng n m g n ây r t
ki n l p

a, c

2.2.4.1. nh h

ng

làm

c chú ý. Tùy theo ác i m ngoài, i u

ng c a x lý th c bì và làm

c ti n hành theo ph

nhiên trong m t s

t

n sinh tr

t, loài cây tr ng và ph

c x lý b ng nhi u ph
t

ng nh m nâng cao n ng su t cây

kinh doanh và có nh ng k t qu nghiên c u khác nhau.

Tùy vào i u ki n
có th

ng

i u ki n nh t

ng c a r ng tr ng

ng th c tr ng r ng mà

t

ng pháp khác nhau. Sau khi x lý th c bì,
ng th c làm
nh,

t

t c c b hay toàn di n, tuy
c x lý b ng cách lên líp tr

c

khi ào h .
Thí nghi m v trên líp r ng tr ng
vùng

t cát n i

và th

ng hay b ng p l t vào mùa m a (Nguy n Th Li u, 2004)[11]. Thí

nghi m

ng có l

c ti n hành t i Qu ng Tr , trên

ng m a trung bình n m

t 2200 – 2800mm/n m

c ti n hành v i Keo lá tràm (A.auriculiforimis) và Keo l

i li m

(A.crassicapar). K t qu cho th y sau 4,5 n m trên líp làm t ng m t cách có ý
ngh a v

ng kính và chi u cao c a Keo l

i li m. Tuy nhiên, v i keo lá


15

tràm s khác nhau rõ r t ch x y ra v i
tr ng cây l

ng kính. Kích th

c líp thích h p

i li m là cao 0,2m, r ng 4m và keo lá tràm là 0,2m chi u cao

và 1,5m chi u r ng.
Bi n pháp k thu t lâm sinh tác
ph

ng pháp làm

ng

t là chính. Ngoài nh ng nghiên c u làm

tr

c kia, xu h

c

gi i trong làm

ng hi n nay

t thái hóa

t. Trong nghiên c u c a

t d c thái hóa

nghi m hai ph

tr ng r ng b ch àn Urophylla

t th công ch

t 5m³/ha/n m. Ng

c l i,

ông Nam B , Ph m Th D ng (2005)[6] ã th

ng pháp làm

k t qu cho th y sinh tr
t t h n ph

ình Sâm và c ng s

Phù Ninh - Phú Th cho th y sau 8 n m tu i n ng su t cây

t 16 m³/ha/n m, nh ng n i làm
trên

t th công

c các nhà lâm sinh quan tâm ó là áp d ng

(2001)[16], thông qua thí nghi m cày ng m
trên

u tiên trong tr ng r ng thì

t th công và c gi i

ng c a Keo lai

ng pháp làm

ph

tr ng r ng keo lai,

ng pháp làm

t th công l i

t c gi i sau 3 n m tu i.

N m 2001, thí nghi m v làm

t

c ti n hành v i Keo lá tràm

(Ph m Th D ng, 2005)[6]. Sau 4 n m chi u cao c a cây sau thí nghi m
ch ng (không cày) t t h n rõ r t so v i cây trong công th c làm
ph
di n

i

t b ng

ng pháp làm toàn di n. Nguyên nhân có th trong công th c làm toàn
t b l trôi ho c xói mòn. S khai thác có ý ngh a c ng

i v i t ng tr

2.2.4.2. nh h

ng

ng kính thân cây là tr l

ng c a bón phân t i sinh tr

Nh m nâng cao s n l

c ghi nh n

ng lâm ph n.

ng c a r ng tr ng

ng r ng tr ng, t n m 1990 phân bón

cs

d ng khá ph bi n trong tr ng r ng t i Vi t Nam. Do i u ki n khí h u và
ai khác nhau gi a các vùng nên tùy vào loài cây tr ng và
mà phân bón
phân thông th

c s d ng v i li u l
ng

c i mc a

t
t

ng và ch ng lo i khác nhau. Các lo i

c s d ng là NPK t ng h p,

m, lân, phân chu ng và