Giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGHIÊM THỊ KIM OANH

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÊN MIỀN LIÊN QUAN
ĐẾN QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ TRÊN THẾ GIỚI VÀ
BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGHIÊM THỊ KIM OANH

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÊN MIỀN LIÊN QUAN
ĐẾN QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ TRÊN THẾ GIỚI VÀ
BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM
Chuyên ngành: Luật Quốc tế
Mã số: 60 38 01 08

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. BÙI XUÂN NHỰ

HÀ NỘI - 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Nghiêm Thị Kim Oanh


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÊN MIỀN VÀ
TRANH CHẤP TÊN MIỀN LIÊN QUAN ĐẾN QUYỀN SỞ
HỮU TRÍ TUỆ..................................................................................... 7
1.1.

Một số vấn đề lý luận cơ bản về tên miền ........................................ 7

1.1.1. Khái niệm về tên miền ......................................................................... 7
1.1.2. Cấu tạo tên miền ................................................................................. 10

1.2.

Mối liên hệ của tên miền đối với các đối tượng của quyền sở
hữu trí tuệ.......................................................................................... 15

1.3.

Xu hướng phát triển tên miền liên quan đến các đối tượng
của quyền sở hữu trí tuệ .................................................................. 22

1.4.

Tranh chấp liên quan đến các đối tượng của quyền sở hữu
trí tuệ ................................................................................................. 25

1.4.1. Khái niệm tranh chấp tên miền và tranh chấp tên miền liên quan
đến các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ ....................................... 25
1.4.2. Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp tên miền liên quan đến các đối
tượng của quyền sở hữu trí tuệ ........................................................... 26
1.4.3. Các dạng tranh chấp tên miền liên quan đến các đối tượng của
quyền sở hữu trí tuệ ............................................................................ 33
Tiểu kết Chương 1 ......................................................................................... 36


Chương 2: CÁC QUY ĐỊNH VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÊN
MIỀN LIÊN QUAN ĐẾN QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ TẠI
MỘT SỐ QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VÀ KINH NGHIỆM
CHO VIỆT NAM .....................................................................................38
2.1.

Chính sách giải quyết tranh chấp tên miền gTLDs và UDRP ..... 39

2.1.1. Lịch sử hình thành quy định về giải quyết tranh chấp liên quan
đến tên miền gTLDs và nội dung chính sách chính sách UDRP ....... 39
2.1.2. Nội dung quy định về giải quyết tranh chấp theo UDRP .................. 41
2.1.3. Thực tiễn giải quyết tranh chấp tên miền thông qua UDRP .............. 44
2.2.

Quy định của một số quốc gia về giải quyết tranh chấp về tên
miền nói chung và tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí
tuệ nói riêng ...................................................................................... 49

2.2.1. Các quốc gia không có chính sách giải quyết tranh chấp tên
miền riêng .......................................................................................... 49
2.2.2. Các quốc gia áp dụng quy chế giải quyết tranh chấp tên miền
của ICANN ........................................................................................ 50
2.2.3. Các quốc gia có chính sách giải quyết tranh chấp tên miền riêng
được xây dựng dựa trên Chính sách giải quyết tranh chấp tên
miền thống nhất của ICANN .............................................................. 51
2.3.

Một số điểm đáng lưu ý trong chính sách giải quyết tranh
chấp tên miền tại một số quốc gia trên thế giới ............................. 61

Tiểu kết Chương 2 ......................................................................................... 67
Chương 3: THỰC TRẠNG VÀ HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ TÊN MIỀN LIÊN QUAN
ĐẾN QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ Ở VIỆT NAM ............................... 69
3.1.

Thực trạng pháp luật Việt Nam về tên miền và giải quyết
tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ ............. 69

3.1.1. Hệ thống các quy định về tên miền và giải quyết tranh chấp tên
miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ ............................................ 69


3.1.2. Thẩm quyền cơ quan nhà nước trong việc cấp phát tên miền và
giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ ... 76
3.2.

Thực tiễn tranh chấp và giải quyết tranh chấp liên quan đến
quyền sở hữu trí tuệ ......................................................................... 79

3.2.1. Thực tiền tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ ....... 79
3.2.2. Thực tiễn giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quan
đến quyền sở hữu trí tuệ .................................................................... 83
3.3.

Kiến nghị các giải pháp hoàn thiện các quy định của Việt
Nam về giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền
ở hữu trí tuệ ...................................................................................... 88

3.3.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật tên miền liên quan đến các đối
tượng của quyền sở hữu trí tuệ ........................................................... 88
3.3.2. Hoàn thiện hệ thống cơ quan nhà nước về giải quyết tranh chấp
tên miền liên quan các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ ............... 93
3.3.3. Hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục và đào tạo pháp luật
để nâng cao ý thức của công chúng và doanh nghiệp trong việc
bảo vệ đăng ký tên miền..................................................................... 96

Kết luận Chương 3 ........................................................................................ 99
KẾT LUẬN .................................................................................................. 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 102


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt

Từ/cụm từ được viết tắt

GQTC

Giải quyết tranh chấp

gTLDs

Tên miền cấp cao nhất dùng chung
(generic top-level domain)

ICANN

Internet quốc tế (Internet Corporation
for Assigned Names and Numbers).

NOIP

Cục Sở hữu trí tuệ

SHTT

Sở hữu trí tuệ

TCGQTC Tổ chức giải quyết tranh chấp
TTLT

Thông tư liên tịch

UDRP

Chính sách thống nhất giải quyết tranh
chấp tên miền (Uniform DomainName Dispute-Resolution Policy)

WIPO

Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tên miền với chức năng ban đầu chỉ là một cái tên dễ nhớ và dễ nhận
biết giúp người sử dụng định danh một địa chỉ trên Internet một cách dễ dàng.
Tên miền là một tài sản vô hình nhưng có vai trò vô cùng quan trọng, trở
thành một công cụ góp phần nhận biết về nguồn gốc thương mại của một
doanh nghiệp hoặc một sản phẩm. Cũng chính vì sự phát triển lớn mạnh chức
năng nhận diện nguồn gốc thương mại mà tên miền có thể đã xung đột với các
quyền sở hữu trí tuệ đã tồn tại trước khi có môi trường Internet.
Tên miền được các tổ chức và cá nhân đăng ký sử dụng nhằm mục đích
thông qua đó góp phần quảng bá về tổ chức, sản phẩm, dịch vụ, tiến hành các
hoạt động thương mại và phi thương mại trong môi trường Internet toàn cầu.
Các tên miền hoạt động phải đáp ứng được một số yêu cầu trong đó quan

trọng nhất là tính duy nhất của tên miền.
Cùng với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của thương mại điện tử
cũng như cá nhân, doanh nghiệp thì một tên miền độc đáo, dễ nhớ sẽ giúp cho
người tiêu dùng tìm đến doanh nghiệp một cách dễ dàng hơn. Có thể nói đây
chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng tranh chấp và xung đột tên
miền ngày càng tăng, và phức tạp trong những năm gần đây. Hiện nay đang
nở rộ tình trạng trục lợi bằng tên miền. Có hai xu hướng là “đầu cơ tên miền”
hoặc “chiếm dụng tên miền”. Đó là việc đăng ký trước một số tên miền mà dự
đoán, kỳ vọng sẽ chuyển nhượng được với giá trị lớn. Hay một số cá nhân,
doanh nghiệp lợi dụng sự dễ dàng đăng ký tên miền đi đăng ký trước với chủ
đích khống chế một tên miền trùng của nhãn hiệu nổi tiếng nhằm lợi dụng uy
tín nhãn hiệu đó để cạnh tranh. Hoặc từ đó gây cản trở việc quảng bá nhãn
hiệu, gây áp lực buộc chủ nhãn hiệu nhận chuyển nhượng lại. Do đó, tranh
chấp tên miền trên thế giới xảy ra vô cùng phức tạp.

1


Có thể kể đến vụ tranh chấp xảy ra tên miền ebay.com.vn giữa Công
ty eBay Inc. (Mỹ) chuyên kinh doanh dịch vụ đấu giá qua mạng và thương
mại điện tử, hiện là chủ nhãn hiệu hàng hóa “EBAY”, được đăng ký bảo hộ
tại VN với Công ty TNHH Mộc Mỹ TP.HCM - chủ thể đăng ký, sử dụng tên
miền ebay.com.vn đến nay vẫn chưa đến hồi kết. Công ty eBay đã đăng ký
trên 2.500 tên miền có chứa cụm từ “eBay” trên khắp thế giới, trong đó có
bảy tên miền đăng ký tại VN. Nhưng trong số đó không có tên
miền ebay.com.vn. Tương tự, các vụ khiếu nại việc cấp phát tên miền cấp
hai “.vn” với các nhãn hiệu hàng hóa nhãn hiệu nổi tiếng như Heineken,
Visa, Trung Nguyên, Tiger Beer, Ford...
Mặc dù tên miền hiện nay chưa phải là đối tượng bảo hộ của Luật Sở
hữu trí tuệ nhưng có mối quan hệ mật thiết với quyền sở hữu trí tuệ tuy nhiên

những quy định pháp luật về tên miền, giải quyết tranh chấp tên miền quy
định rải rác trong các văn bản pháp luật, chưa giải quyết được các vấn đề phát
sinh trong thực tiễn xã hội, việc thực thi chưa nhận được sự đồng thuận và
thống nhất của các bộ, ngành gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong
quá trình giải quyết khiến các hành vi tranh chấp tên miền xảy ra ngày càng
nhiều, phức tạp. Trong khi đó, nhận thức về tên miền của đại đa số người sử
dụng cũng như các nhà cung cấp dịch vụ thông tin còn rất hạn chế. Thậm chí có
nhiều nhà cung cấp còn cố ý không chấp hành các quy định của pháp luật về
nghĩa vụ đối với tên miền để thu lợi bất hợp pháp đồng thời các quy định pháp
luật về tên miền còn chưa hoàn thiện, việc tiệm cận giữa yêu cầu thực tế với
các quy định pháp luật giải quyết tranh chấp tên miền luôn là một vấn đề
thách thức lớn.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn về tranh chấp về tên miền liên quan
đến quyền sở hữu trí tuệ đang là vấn đề nhức nhối của nhiều quốc gia trong

2


đó có Việt Nam. Do đó, việc nghiên cứu, phân tích chính sách, thông lệ quốc
tế về giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu là điều cần
thiết từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, giải pháp để khắc phục những
hạn chế, bất cập của pháp luật điều chỉnh lĩnh vực này, góp phần ngăn chặn
tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đang gia tăng. Với những lý do đó,
học viên đã lựa chọn đề tài “Giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến
quyền sở hữu trí tuệ trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam”.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài
Những tranh chấp tên miền trùng hay tương tự gây nhầm lẫn đang có
xu hướng gia tăng, tranh chấp tên miền là vấn đề đặt ra đối với tất cả các nước
trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Xuất phát từ ý nghĩa và tính thời sự của
vấn đề, có nhiều công trình nghiên cứu và có những báo cáo, tài liệu nghiên

cứu dưới những góc độ nghiên cứu khác nhau:
- Xử lý tên miền vi phạm luật sở hữu trí tuệ. Thực tiễn pháp luật và đề
xuất hoàn thiện của Thạc sỹ Phạm Văn Toàn – Trưởng Phòng Thanh tra 2, Bộ
Khoa học và Công nghệ đăng trên trang tin điện tử.
- So sánh chính sách giải quyết tranh chấp tên miền của một số quốc
gia ASEAN và kinh nghiệm cho Việt Nam của TS. Phan Ngọc Tâm, tạp chí
nghiên cứu lập pháp số 2/2012.
- Giải quyết tranh chấp tên miền “.vn” của Việt Nam của LS.TS
Nguyễn Hoàn Thành;
- Pháp luật Việt Nam về tên miền liên quan đến nhãn hiệu: Luận văn
Thạc sĩ luật học, /Nguyễn Thị Hồng Linh;
- Giải quyết tranh chấp tên miền interner Việt Nam/ Nguyễn Viết Thịnh.
- Tuy nhiên, riêng vấn đề nghiên cứu giải quyết tranh chấp tên miền
liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ tại một số quốc gia trên thế giới và cùng

3


với việc phân tích thực trạng pháp luật tại Việt Nam để rút ra kinh nghiệm thì
hiện nay chưa có luận văn nào đi sâu nghiên cứu cả về vấn đề pháp luật và
thực tiễn. Do vậy, việc nghiên cứu đề tài: "Giải quyết tranh chấp tên miền
liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho
Việt Nam" không bị trùng lặp với các công trình đã công bố.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục tiêu nghiên cứu
Làm rõ những vấn đề nghiên cứu lý luận cũng như thực tiễn về tên
miền và giải quyết tranh chấp tên miền, nghiên cứu chính sách, cơ chế giải
quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ trên thế giới,
thực tiễn giải quyết tranh chấp về tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ
trên thế giới từ đó từ đó liên hệ thực trạng giải quyết tranh chấp về tên miền

liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam và rút ra những bài học nhằm
tháo gỡ những khó khăn và hoàn thiện pháp luật.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn cần có những nhiệm vụ sau đây:
 Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về tên miền, tranh chấp tên miền
liên quan tới quyền sở hữu trí tuệ, rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam;
 Phân tích quy định của một số quốc gia trên thế giới về giải quyết
tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ;
 Đánh giá thực trạng hệ thông pháp luật và tình hình thực tiễn về
giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ ở Việt
Nam, so sánh về chính sách giải quyết tranh chấp ở Việt Nam với chính
sách và thực tiễn quốc tế, rút ra những thiếu sót và đưa ra định hướng hoàn
thiện hệ thống pháp luật.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là pháp luật, quy định tại một số quốc gia trên thế

4


giới về giải quyết tên miền trên thế giới, văn bản pháp luật của Việt Nam, tài liệu
lý luận về giải quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ.
- Phạm vi nghiên cứu: Vấn đề về giải quyết tranh chấp tên miền liên
quan đến quyền sở hữu trí tuệ sẽ được nghiên cứu trong phạm vi các quy định
giải quyết tranh chấp trên thế giới: WIPO và một số nước trên thế giới và các
văn bản liên quan đang hiện hành của Việt Nam.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành luận văn này tác giả đã sử dụng nhiều phương pháp
nghiên cứu khác nhau, trong đó đặc biệt coi trọng các phương pháp sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng khi phân tích các vấn
đề về tên miền nói chung và tên miền liên quan đến các đối tượng của quyền

sở hữu trí tuệ khái quát những nội dung cơ bản của từng vấn đề được nghiên
cứu trong luận văn;
- Phương pháp so sánh được thực hiện nhằm tìm hiểu quy định của
pháp luật Việt Nam với pháp luật của một số nước trên thế giới. Qua đó, phân
tích nét tương đồng và đặc thù của pháp luật Việt Nam và rút ra các bài học
điểm đáng lưu ý, kinh nghiệm áp dụng;
- Phương pháp lịch sử được sử dụng khi nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật
Việt Nam qua từng giai đoạn về tên miền liên quan đến các đối tượng của
quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam;
- Phương pháp thống kê được thực hiện trong quá trình khảo sát thực
tiễn về đăng ký tên miền nói chung và tên miền liên quan đến các đối tượng
của quyền sở hữu trí tuệ nói riêng.
6. Tính mới và những đóng góp của đề tài
- Luận án đã làm rõ về những vấn đề cơ bản về tên miền, tranh chấp tên
miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ. Đây là khái niệm không mới nhưng

5


nhận thức của người dân, doanh nghiệp còn nhiều hạn chế;
- Trong giai đoạn hiện này, giải quyết tranh chấp tên miền liên quan
sở hữu trí tuệ trên thế giới và trong đó có Việt Nam ngày càng nhiều do đó
luận văn chọn không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu về những nội dung cơ
bản về tên miền, các tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ
mà còn tập trung nghiên cứu thực tiễn giải quyết tranh chấp trên miền liên
quan đến quyền sở hữu trí tuệ tại một số quốc gia trên thế giới từ đó rút ra
bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, đưa ra kiến nghị, giải pháp nhằm tháo
gỡ nhằm hoàn thiện pháp luật và tháo gỡ những khó khăn trong công tác
thực thi giải quyết tranh chấp.
7. Cơ cấu của luận văn

Ngoài lời nói đầu và kết luận, luận văn được cơ cấu thành 03 chương
với các nội dung cụ thể như sau:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến tên miền và
tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ.
Chương 2: Các quy định về giải quyết tranh chấp tên miền liên quan
đến quyền sở hữu trí tuệ tại một số quốc gia trên thế giới và kinh nghiệm cho
Việt Nam.
Chương 3: Thực trạng và hoàn thiện các quy định pháp luật về giải
quyết tranh chấp tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam.

6


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÊN MIỀN VÀ
TRANH CHẤP TÊN MIỀN LIÊN QUAN ĐẾN QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ
1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về tên miền
1.1.1. Khái niệm về tên miền
- Trong khoa học về tin học
Tên miền là một danh từ dịch theo kiểu nghĩa của từng từ một (Word
by Word) từ tiếng anh là (Domain Name). Tên miền (Domain Name) là sự
nhận dạng vị trí của một máy tính trên mạng Internet thông qua tên tương ứng
với địa chỉ IP của máy tính đó. Việc nhận dạng này được thực hiện thông qua
hệ thống tên miền (Domain Name [28]. Có thể hiểu tên miền là sự nhận dạng
vị trí của một máy tính trên mạng Internet, nói cách khác tên miền là tên của
các mạng lưới, tên của các máy chủ trên mạng Internet.
Tên miền là một chuỗi các ký tự trong bảng chữ cái Alphabet được sắp
xếp giống như tên riêng và có hoặc không có ý nghĩa, là một tên chỉ bao gồm
các số 0 đến 9 và các ký tự alpha (a,b,c,...) được sử dụng như một định danh
máy tính riêng biệt trên Internet. Tên miền cho phép người sử dụng Internet

gõ vào một tên như google.com hay mangvn.org,... để định danh thay cho một
con số địa chỉ như 12.10.28.80. Tên miền được sử dụng để định danh địa chỉ
Internet (IP) của một máy chủ gồm các dãy ký tự cách nhau bằng dấu chấm
"." [21]. Ví dụ: tên miền www.google.com có địa chỉ IP tương ứng là
207.238.252.88; tên miền www.facebook.com có địa chỉ IP tương ứng là
66.220.152.19…
Theo định nghĩa (RFC 1034, được cập nhật bằng RFC 1123) thì:
tên miền - domain được tạo thành từ các nhãn không rỗng phân cách
nhau bằng dấu chấm (.); những nhãn này giới hạn ở các chữ cái ASCII từ a
đến z (không phân biệt hoa thường), chữ số từ 0 đến 9, và dấu gạch ngang (-),

7


kèm theo những giới hạn về chiều dài tên và vị trí dấu gạch ngang. Đó là dấu
gạch ngang không được xuất hiện ở đầu hoặc cuối của nhãn, và chiều dài của
nhãn nên trong khoảng từ 1 đến 63 và tổng chiều dài của một tên miền không
được vượt quá 255 [23].
Cách định nghĩa về tên miền như đã nêu ở trên của RFC có ưu điểm đó
là đã chỉ ra được yếu tố kỹ thuật của tên miền nhưng định nghĩa này sẽ không
được phép sử dụng nhiều ký tự thường thấy trong các ngôn ngữ không phải
tiếng Anh, và không có các ký tự nhiều byte trong đa số ngôn ngữ châu Á và
không thể chỉ ra được mục đích, bản chất của tên miền hiện đại trong môi
trường internet toàn cầu hiện đại là công cụ quảng bá kinh doanh phát triển
cho doanh nghiệp.
Như vậy, trên phương diện về khoa học tin học, tên miền ban đầu chỉ là
là sự nhận dạng vị trí của một máy tính trên mạng Internet, là tên của các
mạng lưới, tên của các máy chủ trên mạng Internet. Tuy nhiên, trong giai
đoạn hiện nay, tên miền không đơn thuần chỉ là địa chỉ định danh của các máy
chủ trên mạng internet mà đã trở thành một công cụ kinh doanh đắc lực cho

doanh nghiệp.Tên miền được các tổ chức và cá nhân đăng ký sử dụng vào
mục đích quảng bá về tổ chức, sản phẩm, dịch vụ của mình và tiến hành các
hoạt động thương mại trong môi trường Internet toàn cầu.
Mục đích chính của tên miền là để cung cấp một hình thức đại diện,
hay nói cách khác, dùng những tên dễ nhận biết, thay cho những tài nguyên
Internet mà đa số được đánh địa chỉ bằng số. Cách nhìn trừu tượng này cho
phép bất kỳ tài nguyên nào (ở đây là website) đều có thể được di chuyển đến
một địa chỉ vật lý khác trong cấu trúc liên kết địa chỉ mạng, có thể là toàn
cầu hoặc chỉ cục bộ trong một mạng intranet, mà trên thực tế là đang làm
thay đổi địa chỉ IP.
Với việc cho phép sử dụng địa chỉ dạng chữ cái không trùng nhau thay

8


cho dãy số, tên miền - domain cho phép người dùng Internet dễ tìm kiếm và
liên lạc với các trang web và bất kỳ dịch vụ liên lạc dựa trên IP nào khác. Tính
uyển chuyển của hệ thống tên miền cho phép nhiều địa chỉ IP có thể được gán
vào một tên miền, hoặc nhiều tên miền đều cùng chỉ đến một địa chỉ IP. Điều
này có nghĩa là một máy chủ có thể có nhiều vai trò (như lưu trữ nhiều website
độc lập), hoặc cùng một vai trò có thể được trải ra trên nhiều máy chủ. Một địa
chỉ IP có thể được gán cho vài máy chủ, như trong mạng anycast [25].
- Theo khoa học pháp lý
Tên miền (Domain Name) theo WIPO được định nghĩa là: “Domain
names are the human-friendly forms of Internet addresses, and are commonly
used to find web sites” [23]. Định nghĩa trên của WIPO có thể được tạm dịch
là: “Tên miền là tên thân thiện của các địa chỉ Internet và thường được sử
dụng để tìm các website”.
Có thể thấy khái niệm này đã chỉ ra được bản chất của tên miền đó là
định danh các địa chỉ internet nhưng khái niêm chưa chỉ ra được bản chất của

tên miền là sự nhận dạng vị trí của một máy tính trên mạng Internet cũng như
sự liên quan của tên miền nói chung với các đối tượng sở hữu trí tuệ nói riêng.
Khái niệm về tên miền Internet Việt Nam được quy định tương tự như
tên miền quốc tế. Tại Thông tư 09/2008/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và
Truyền thông, tên miền được định nghĩa là:
Tên được sử dụng để định danh địa chỉ Internet của máy chủ gồm các
dãy ký tự cách nhau bằng dấu chấm “.” ” và sử dụng tên miền là việc gắn tên
miền đó với địa chỉ Internet (địa chỉ IP) của máy chủ đang hoạt động phục vụ
các ứng dụng trên mạng hoặc để bảo vệ nhãn hiệu, tên dịch vụ, tên tổ chức
khỏi bị chiếm dụng [3].
Theo quy định tại khoản 4, Điều 2, Thông tư 19/2014/TT-BTTTT quy
định: “Tên miền là tên được sử dụng để định danh địa chỉ Internet của máy

9


chủ gồm các dãy ký tự cách nhau bởi dấu chấm "."”.
Có thể lấy ví dụ như ví dụ như tenten.vn; Runsystem.net; Onamae.com... [5].
Như vậy, có thể thấy hai khái niệm được đề cập tại Thông tư 09/2008/TTBTTTT và Thông tư 19/2014/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông
đưa ra được bản chất của tên miền là sự định danh các địa chỉ internet giống
như địa nghĩa của WIPO và RFC nhưng chưa chỉ ra được bản chất của khái
niệm tên miền cũng như sự mối liên hệ giữa tên miền với các đối tượng của
quyền sở hữu trí tuệ nói riêng. Trên thực tế sở hữu trí tuệ góp phần thúc đẩy
công việc kinh doanh trong xã hội còn tên miền bảo vệ thúc đẩu quyền sở hữu
trí tuệ trong xã hội ảo trên mạng Internet. Do đó khái niềm chưa chỉ ra được
tên miền không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Sở hữu Trí tuệ hay mối
quan hệ tên miền đối với các đối tượng sở hữu trí tuệ như nhãn hiệu, tên
thương mại, chỉ dẫn địa lý.
1.1.2. Cấu tạo tên miền
Tên miền bao gồm nhiều thành phần cấu tạo nên cách nhau bởi dấu

chấm (.) ví dụ home.vnn.vn là tên miền máy chủ Web của VDC. Thành phần
thứ nhất "home" là tên của máy chủ, thành phần thứ hai "vnn" thường gọi là
tên miền mức hai (second domain name level), thành phần cuối cùng "vn" là
tên miền mức cao nhất (top level domain name) hoặc trong tên miền
24h.com.vn: Thành phần thứ nhất "24h" là tên của máy chủ, thành phần thứ
hai "com" thường gọi là tên miền mức hai (second domain name level), thành
phần cuối cùng "vn" là tên miền mức cao nhất (top level domain name).
+ Tên miền mức cao nhất (Top- level Domain "TLD") là phần cuối
cùng của một tên miền Internet; hay nói cách khác, nó là những chữ đi sau dấu
chấm cuối cùng của một tên miền. Ví dụ, trong tên miền www.vídụ.com, tên miền
cấp cao nhất là com (hoặc COM, vì tên miền không phân biệt dạng chữ) [29].
Như vậy tên miền cấp cao hay còn được gọi tắt là tên miền quốc gia

10


theo định nghĩa như Wiki nêu trên là một tên miền cấp cao nhất Internet, được
dùng hoặc dự trữ cho một quốc gia hoặc một lãnh thổ phụ thuộc. Tổ chức cấp
phát số hiệu Internet (Internet Assigned Numbers Authority - IANA) hiện
chia tên miền cấp cao nhất thành 3 loại: [23].
 Tên miền quốc gia cấp cao nhất (ccTLD): Được sử dụng bởi
một quốc gia hoặc lãnh thổ phụ thuộc. Tên xác định tên miền quốc gia dài 2
ký tự, và tất cả các tên miền cấp cao nhất có 2 ký tự đều là tên miền quốc gia.
Việc tạo ra và ủy quyền cho các tên miền quốc gia được thực hiện bởi Tổ
chức cấp phát số hiệu Internet (Internet Assigned Numbers Authority, IANA),
với một số ngoại lệ nhất định được ghi ở dưới tương ứng với mã quốc gia ISO
3166-1 alpha-2 được duy trì bởi Liên Hiệp Quốc. Nó có hai ký tự, ví dụ:
“.vn” cho Việt Nam, “.cn” cho Trung Quốc, “.us” cho Hoa Kỳ, “.uk” cho Vương
quốc Anh...
 Tên miền cấp cao nhất dùng chung (gTLD): bao gồm các tên miền

sau:.COM;.NET;.EDU;.ORG;.INT;.BIZ;.INFO;.NAME;.PRO;.AERO;.MU
SEUM;.COOP và những tên miền chung cấp cao nhất khác theo quy định
của IANA.
Tên miền cấp cao nhất dùng chung thường được dùng bởi một kiểu tổ
chức nào đó. Ví dụ như:
.COM: Dành cho tổ chức,doanh nghiệp, cá nhân hoạt động thương mại.
.BIZ: Dành cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh, tương
đương với”.COM”.
.EDU: Dành cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có hoạt động liên
quan tới giáo dục, đào tạo.
.GOV: Dành cho các cơ quan, tổ chức thuộc bộ máy nhà nước ở trung
ương và địa phương.
.NET: Dành cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện chức

11


năng về mạng nói chung.
.ORG: Dành cho các tổ chức chính trị, xã hội và các cơ quan, tổ chức,
doanh nghiệp có hoạt động liên quan đến lĩnh vực chính trị, xã hội.
.INT: Dành cho các tổ chức quốc tế tại Việt Nam.
.AC: Dành cho các tổ chức nghiên cứu và các cơ quan, tổ chức, doanh
nghiệp có hoạt động liên quan tới lĩnh vực nghiên cứu.
.PRO: Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong những lĩnh vực
có tính chuyên ngành cao.
.INFO: Dành cho các tổ chức cung cấp các nguồn dữ liệu thông tin về
các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và các cơ quan, tổ chức, doanh
nghiệp liên quan tới lĩnh vực cung cấp các nguồn dữ liệu thông tin và thông
tin cá nhân.
.HEALTH: Dành cho các tổ chức y tế, dược phẩm và các cơ quan, tổ

chức, doanh nghiệp có hoạt động liên quan tới lĩnh vực y tế, dược phẩm.
.NAME: Dành cho tên riêng của cá nhân tham gia hoạt động Internet
Bên cạnh đó, Tên miền dùng chung được chia nhỏ thành các tên miền
cấp cao nhất có tài trợ (sTLD), như.aero,.coop và.museum, và tên miền cấp
cao nhất không có tài trợ (uTLD), như.biz,.info,.name và.pro [29].
 Tên miền cấp cao nhất hạ tầng (iTLD): Tên miền cao nhất .arpa được
coi tên miền duy nhất được xác định thuộc loại này, và .root cũng có thểtồn
tại nhưng không biết lý do. Tuy nhiên tên miền này thường không mang tính
thông dụng và được ít các tổ chức hay cá nhân sử dụng.
+ Tên miền mức hai (Second Level): Đối với các quốc gia nói chung
tên miền mức hai này do Tổ chức quản lý mạng của quốc gia đó định nghĩa,
có thể định nghĩa khác đi, nhiều hơn hay ít đi nhưng thông thường các quốc
gia vẫn định nghĩa các Lĩnh vực kinh tế, xã hội của mình tương tự như các
lĩnh vực dùng chung nêu trên. Ví dụ như COM.VN,.BIZ.VN [23].
+ Các cấp tên miền khác dưới tên miền cấp 2

12


Tiếp sau tên miền cấp 2 là các tên miền cấp dưới được viết ngay
bên trái tên miền cấp hai. Có thể có tên miền cấp 3, cấp 4, cấp 5, v.v.,
không có giới hạn.
Ví dụ về một tên miền hiện đang tồn tại với bốn cấp tên miền là
www.sos.state.oh.us.
Đối với tên miền “.vn”: Tên miền “.vn” là tên miền quốc gia cấp cao
nhất dành cho Việt Nam và là tên miền cấp 2 của Việt Nam. Tên miền cấp 3 là
tên miền dưới ".vn" bao gồm tên miền cấp 3 không phân theo lĩnh vực và tên
miền cấp 3 dùng chung (gSLD) phân theo lĩnh vực, những tên miền khác
do Bộ Thông tin và Truyền thông quy định [9].
Các tên miền thuộc phạm vi ưu tiên bảo vệ là các tên miền “.vn” liên

quan tới chủ quyền, lợi ích, an ninh quốc gia (bao gồm: a/ Tên miền là tên các
địa bàn quan trọng thuộc khu vực biên giới, tên các đảo, quần đảo, tên biển,
vùng biển Việt Nam; b/ Tên miền là tên các địa danh của Việt Nam đã được
UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới; c/ Tên miền là tên gọi của tổ
chức Đảng, cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội (Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam; Công đoàn Việt Nam; Hội Nông dân Việt Nam; Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; Hội Cựu chiến
binh Việt Nam...; d/ Các tên miền liên quan đến hoạt động bảo đảm an ninh,
quốc phòng, ngoại giao của đất nước; đ/ Các tên miền khác cần được bảo vệ
theo quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông) [33].


com.vn Dành cho tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại.



biz.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động kinh doanh, tương

đương với tên miền com.vn.


edu.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực giáo

dục, đào tạo.


gov.vn Dành cho các cơ quan, tổ chức nhà nước ở trung ương và

13

địa phương.


net.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực thiết

lập và cung cấp các dịch vụ trên mạng.


org.vn Dành cho các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực chính trị, văn

hoá, xã hội.


int.vn Dành cho các tổ chức quốc tế tại Việt Nam.



ac.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu.



pro.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong những lĩnh vực

có tính chuyên ngành cao.


info.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực sản

xuất, phân phối, cung cấp thông tin.



health.vn Dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực

dược, y tế.


name.vn Dành cho tên riêng của cá nhân tham gia hoạt động Internet.



mil.vn Dành cho các tổ chức quân đội và quốc phòng.

Trong hệ thống tên miền quốc gia còn có tên miền tiếng Việt, Tên
miền Tiếng Việt nằm trong hệ thống tên miền quốc gia Việt Nam ".vn", thuộc
hệ thống tên miền đa ngữ IDNS đã được quốc tế công nhận, là xu thế phát triển
của công nghiệp nội dung Internet. Theo quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 5
Thông tư 24/2015/TT-BTTTT, “Tên miền tiếng Việt là tên miền đa ngữ, trong
đó các ký tự tạo nên tên miền là các ký tự được quy định trong bảng mã tiếng
Việt, bảng mã tiếng Việt mở rộng theo tiêu chuẩn TCVN 6909:2001 và dấu “”, bao gồm tên miền tiếng Việt các cấp dưới tên miền “.vn”.
Tên miền tiếng Việt gồm có tên miền cấp 2 và tên miền cấp 3 dưới tên
miền cấp hai theo địa giới hành chính viết theo tiếng Việt. Tên miền phải rõ
nghĩa trong ngôn ngữ tiếng Việt, không viết tắt toàn bộ tên miền. Tuy nhiên,
do thói quen và tập quán sử dụng tên miền internet của người dùng Việt

14


Nam và thế giới mà tên miền tiếng Việt chưa nhận được sự quan từ phía
người đăng ký.

Qua những phân tích nêu trên có thế thấy rằng, quy định của pháp luật
Việt Nam đưa ra bản chất tên miền khá tương thích so với các quy định của
quốc tế đó là sự định danh trên internet, mang lại sự hòa nhập Việt Nam với
nền kinh tế internet của thế giới. Tuy nhiên, về bản chất và khái niệm tên
miền của quốc tế nói chung và Việt Nam nói riêng chưa đưa ra mối liên hệ
của tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ, chưa chỉ ra được mục đích
của tên miền trong nền kinh tế hiện đại. Do vậy, để tránh tranh chấp xảy ra
cần vận dụng linh hoạt các vấn đề này. Bởi nếu không có sự vận dụng linh
hoạt thì sẽ không giải quyết được hết các vấn đề phát sinh liên quan đến tên
miền nói chung và tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ nói riêng như
đề cập tại các phần tiếp theo của đề tài.
1.2. Mối liên hệ của tên miền đối với các đối tượng của quyền sở
hữu trí tuệ
Tên miền liên quan đến các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ là tên
được sử dụng để định danh các địa chỉ trên Internet, thường được đặt theo
tên doanh nghiệp, nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm, bản quyền, chỉ
dẫn địa lý…
Có thể nói tên miền và đối tượng sở hữu trí tuệ là hai khái niệm hoàn toàn
độc lập với nhau và các quy định về tên miền trên thế giới và ở Việt Nam đều
không đề cập đến tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ. Tuy tên miền
không phải là đối tượng được bảo hộ theo phạm vi của Luật Sở hữu trí tuệ nhưng
vẫn có mối quan hệ chặt chẽ với các đối tượng sở hữu trí tuệ như nhãn hiệu, tên
thương mại, chỉ dẫn địa lý. Bởi nó mang lại lợi ích rất lớn từ việc khai thác, tạo
giá trị tiền tệ, một công cụ hấp dẫn để tiến hành thương mại. Sở hữu một nhãn
hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý... có giá trị thì tên miền càng có giá trị. Một

15


số tên miền có giá trị thương mại rất lớn, có thể điểm danh một số tên miền có

giá trị lớn hiện nay như: MM.com, eBet.com, Cameras.com...
Mối liên hệ giữa tên miền với các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ
được thể hiện bởi các điểm sau:
- Thứ nhất, tên miền là công cụ để thực hiện chức năng quảng bá và
kinh doanh:
Phương tiện nhận biết chủ thể kinh doanh, hàng hóa, dịch vụ của các
chủ thể đăng ký trên mạng Internet bởi tính dễ nhớ và dễ nhận biết. Do quan
hệ gắn bó với đối tượng sở hữu trí tuệ. Tên miền, trong rất nhiều trường hợp,
có thể chứa đựng nhãn hiệu, tên thương mại và các đối tượng sở hữu trí tuệ,
song không phải tất cả các nhãn hiệu, tên thương mại đều được "Internet
hóa".
Tuy nhiên, bộ phận tên miền gắn liền với nhãn hiệu, tên thương mại lại
chính là đối tượng đang rất được quan tâm trong lĩnh vực này, và ngày càng
phát triển mạnh mẽ về số lượng. Mặc dù được xây dựng như một địa chỉ
Internet, nhưng tên miền có vai trò rất quan trọng đối với các chuyên gia về
nhãn hiệu từ giữa những năm 90 với sự ra đời của thương mại điện tử.
Những người kinh doanh đã sớm nhận ra tầm quan trọng của tên miền
đối với các khách hàng hiện có và khách hàng tiềm năng trên toàn thế giới.
Chính họ là những người sẽ nhận ra tên công ty, nhãn hiệu và nhãn hiệu thông
qua tên miền. Trong nhiều trường hợp, tên miền phục vụ cho hoạt động
thương mại điện tử giống như một chức năng của nhãn hiệu trong những
phương thức kinh doanh truyền thống. Người kinh doanh trở nên phụ thuộc
vào tên miền, vì nó trở nên hiệu quả trong việc thu hút tâm lý của người tiêu
dùng trên mạng. Tên miền được xem như là những phương tiện mà nhờ đó
người tiêu dùng có thể xác định nguồn sản phẩm hay dịch vụ mà họ mong
muốn khi tìm kiếm thông tin và ra quyết định mua hàng.

16

Do vậy, tên miền không đơn thuần chỉ là một địa chỉ Internet. Nó cũng
nhận dạng một trang web đối với những người tìm đến, rất giống như tên một
công ty để chỉ tới một công ty cụ thể. Nói tóm lại, người tiêu dùng thường
xuyên mong đợi rằng một trang web hay địa chỉ email bao gồm hoặc chứa
đựng một nhãn hiệu được sử dụng, được tài trợ hoặc có liên quan với người
sở hữu nhãn hiệu đó [32].
Với chức năng như là một chỉ dẫn thương mại có thể kết nối đến các
website giới thiệu về sản phẩm/ dịch vụ của các tổ chức, cá nhân. Trong xu
thế lên ngôi của thương mại điện tử hiện nay, tên miền còn thực hiện cả chức
năng kinh doanh cho doanh nghiệp. Tên miền đã trở thành tài sản có giá trị
thương mại, tương tự như các đối tượng sở hữu trí tuệ [1].
Tên miền được cho là có chức năng quảng bá và kinh doanh vì những
lý do sau:
 Định vị được trang web mà tại đó hoạt động thương mại được tiến hành;
 Cung cấp một loại nội dung liên quan tới hàng hóa, dịch vụ mà người
dùng mong muốn tìm thấy trên website;
 Khả năng định hướng, thu hút thị trường nhờ tính dễ nhớ và chứa
đựng nhiều thông tin;
 Tên miền là tiền đề cho các dịch vụ trên Internet như web, email…
phục vụ cho thương mại điện tử đang rất phát triển;
 Tên miền thường được đặt theo tên các đối tượng sở hữu trí tuệ (tên
thương mại, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý...), góp phần cho quảng bá công việc.
 Một đối tượng bảo hộ sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp đã được đăng
ký bảo hộ không đồng nghĩa bảo hộ cả tên miền trên internet.
- Thứ hai, tên miền không nằm trong phạm vi và đối tượng điều chỉnh
của Luật sở hữu trí tuệ:
Tên miền thường được đặt theo tên các đối tượng sở hữu trí tuệ (tổ

17

chức, nhãn hiệu hàng hóa và dịch vụ; tên sản phẩm của doanh nghiệp), góp
phần cho quảng bá trong công việc. Tuy nhiên, bảo hộ nhãn hiệu trên thực tế
là một vấn đề khác vì theo thông lệ trên thế giới, tên miền không nằm trong
phạm vi và đối tượng điều chỉnh của Luật sở hữu trí tuệ, như vậy không có
nghĩa việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu trên thực tế sẽ đồng thời được bảo hộ
trên Internet. Tuy nhiên, theo thông lệ chung trên thế giới, việc quản lý tên
miền theo nguyên tắc “đăng ký trước được quyền sử dụng trước”. Tổ chức, cá
nhân đăng ký sử dụng tên miền phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về mục
đích sử dụng và tính chính xác của các thông tin đăng ký nhằm đảm bảo
không xâm phạm các quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức cá nhân khác.
Chính vì nguyên tắc “đăng ký trước được xét cấp trước”nên rất nhiều
chủ nhãn hiệu, tên thương mại…. nghĩ rằng việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ thì
ắt tên miền sẽ đòi lại được nên nhiều năm qua đã diễn ra khá nhiều vụ tranh
chấp liên quan đến tên miền của các nhãn hiệu nổi tiếng như toyotavn.vn;
samsungmobile.com.vn; ibm.com.vn…
- Thứ ba, Tên miền liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ là tên miền có
giá trị:
Như đã nói ở trên, tên miền thường gắn liền với các đối tượng sở hữu
trí tuệ để quảng bá và phát triển kinh doanh và tên miền với chứng năng cơ
bản của nó là một chỉ dẫn thương mại, tên miền đã trở thành tài sản có giá trị
thương mại, tương tự như các đối tượng sở hữu trí tuệ.Tên miền là một trong
những hành trang quan trọng không thể thiếu đối với những ai đang kinh
doanh trực tuyến.Có những tên miền chỉ đáng giá vài dolla thế nhưng có
những giá tên miền cao đến vài chục triệu USD trong các cuộc giao dịch. Để
dễ định vị, các chủ thể thường đăng ký tên miền theo tên thương mại, nhãn
hiệu hàng hóa hoặc chỉ dẫn địa lý, sáng chế... thuộc sở hữu trí tuệ của họ.
Nhãn hiệu, nhãn hiệu, tên thương mại… luôn gắn với một hay nhiều

18