Tình hình chăn nuôi lợn nái sinh sản và phòng trị bệnh phân trắng lợn con tại trại lợn Nguyễn Thanh Lịch, xã Ba Trại, huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N V N TU N

Tên

tài:

TÌNH HÌNH CH N NUÔI L N NÁI SINH S N VÀ PHÒNG TR B NH
PHÂN TR NG L N CON T I TR I L N NGUY N THANH L CH XÃ BA
TR I, HUY N BA VÌ, THÀNH PH

HÀ N I

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o: Chính quy

Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khóa h c: 2011 – 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

NGUY N V N TU N
Tên

tài:

TÌNH HÌNH CH N NUÔI L N NÁI SINH S N VÀ PHÒNG TR B NH
PHÂN TR NG L N CON T I TR I L N NGUY N THANH L CH XÃ BA
TR I, HUY N BA VÌ, THÀNH PH

HÀ N I

KHÓA LU N T T NGHI P

H

IH C

ào t o : Chính quy

Chuyên ngành: Ch n nuôi Thú y
L p: K43 – CNTY N01

Khoa: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c: 2011 – 2015
Gi ng viên HD: ThS. Nguy n Thu Trang

Thái Nguyên, n m 2015


i

Trong su t th i gian h c t p và rèn luy n t i tr
Thái Nguyên và th i gian h c t p

ng

i h c Nông Lâm

tr i l n Nguy n Thanh L ch - xã Ba Tr i -

Huy n Ba Vì - thành ph Hà N i, em ã nh n

c s quan tâm giúp

c a

ch tr i, các công nhân, k s trong tr i.
hoàn thành khóa lu n này, em ã nh n

c s giúp

c a các th y

cô, gia ình và b n bè. Em xin bày t lòng kính tr ng và bi t n sâu s c t i
ban giám hi u nhà tr
nuôi Thú y tr
Em xin
ti p h

ng

ng, cùng toàn th các th y cô giáo trong khoa ch n

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

c bi t c m n

ng d n, ch b o

n cô giáo Th.S Nguy n Thu Trang, cô ã tr c

ng viên giúp

em v m i m t trong quá trình ti n

hành nghiên c u và hoàn thành khóa lu n.
Em xin chân thành c m n: Ban lãnh

o UBND xã Ba Tr i cùng gia

ình anh Nguy n Thanh L ch (ch tr i) n i c s em th c t p ã t o i u ki n
và giúp

em trong quá trình th c hi n

Cu i cùng em xin

c cám n s

th y cô, gia ình và b n bè ã

tài.
ng viên, khích l , giúp

ng viên giúp

c a các

em hoàn thành t t vi c h c

t p, nghiên c u c a mình trong su t quá trình h c t p v a qua.
Em xin chân thành c m n !
Thái nguyên, ngày , tháng , n m 2015
Sinh viên

Nguy n v n Tu n


ii

Trang
B ng 4.1. Kh u ph n n cho àn l n .............................................................. 35

B ng 4.2. K t qu ph c v s n xu t................................................................ 42
B ng 4.3. Tình hình

c a àn l n nái .......................................................... 43

B ng 4.4. M t s ch tiêu s l
B ng 4.5. M t s ch tiêu ch t l

ng l n con c a các lo i l n nái ( n = 5) ....... 44
ng l n con c a các lo i l n nái ................. 46

B ng 4.6. Tình hình c m nhi m b nh sinh s n sau

c a các l i l n nái ...... 47

B ng 4.7. T l l n con m c b nh phân tr ng theo các tháng ........................ 48
B ng 4.8. T l l n con m c b nh phân tr ng theo tính bi t .......................... 48
B ng 4.9. T l l n con m c b nh phân tr ng theo gi ng .............................. 49
B ng 4.10. K t qu

i u tr b nh phân tr ng l n con ..................................... 50


iii


iv

L IC M

N .......................................................................................... i

DANH M C CÁC B NG ...................................................................... ii
DANH M C CÁC T

VI T T T ........................................................ iii

M C L C .............................................................................................. iv
Ph n 1: M
1.1.

U................................................................................... 1

tv n

........................................................................................ 1

1.2. M c tiêu c a

tài ........................................................................... 1

1.3. Ý ngh a c a

tài ............................................................................. 2

1.3.1. Ý ng a th c ti n ....................................................................................... 2
1.3.2. Ý nh a khoa h c ...................................................................................... 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ......................................................... 3
2.1 C s khoa h c c a

tài .................................................................. 3

2.1.1. K thu t ch n nuôi l n nái ...................................................................... 3
2.1.2. K thu t ch n nuôi l n con theo m ..................................................... 12
2.1.3. Sinh lý ti t s a c a l n nái .................................................................... 16
2.1.4. Nh ng
2.1.5.

c i m c a l n con giai o n theo m ................................... 20

c i m b nh phân tr ng l n con ....................................................... 23

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n
2.2.2. Tình hình nghiên c u
Ph n 3:

IT

n

c ...................................... 28

c.......................................................... 28

c ngoài ...................................................... 29

NG N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U ..................................................................................... 30
3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u ................................................... 30

3.2.

a i m và th i gian nghiên c u.................................................... 30

3.3. N i dung nghiên c u....................................................................... 30


v

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi ............................ 30

3.4. Ph
3.4.1. Ph

ng pháp nghiên c u....................................................................... 30

3.4.2. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 31
3.4.3. Ph

ng pháp theo dõi và xác

3.4.4. Ph

ng pháp x lý s li u..................................................................... 33

Ph n 4: K T QU

nh các ch tiêu..................................... 31

NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ....................... 34

4.1. Công tác ph c v s n xu t .............................................................. 34
4.2. K t qu nghiên c u ......................................................................... 42
4.2.1. Tình hình
4.2.2. S l
4.2.3. Ch t l

c a àn l n nái t i tr i ............................................. 42

ng l n con c a các lo i l n nái ........................................... 44
ng l n con c a các lo i l n nái ........................................ 45

4.2.4. Tình hình c m nhi m b nh sinh s n sau

c a các lo i l n nái .... 47

4.2.5. Tình hình l n con m c b nh phân tr ng ........................................ 47
Ph n 5: K T LU N VÀ

NGH ..................................................... 52

5.1. K t lu n .......................................................................................... 52

5.2.

ngh ........................................................................................... 53

TÀI LI U THAM KH O


1

Ch n nuôi là m t ngành có truy n th ng lâu
n

c nông nghi p nh Vi t Nam.

i và ph bi n

m t

c bi t là ngành ch n nuôi l n chi m v trí

quan tr ng trong ngành ch n nuôi và g n bó m t thi t v i bà con nông dân.
ây là ngu n cung c p th c ph m có giá tr v i t tr ng cao và ch t l
cho con ng

ng t t

i, ngoài ra còn là ngu n cung c p phân bón cho ngành tr ng tr t,

cung c p nguyên li u cho s n xu t biogas làm nguyên li u

t và là ngu n

cung c p các s n ph m ph nh : lông, da, m … cho ngành công nghi p ch
bi n.

phát tri n h n n a ngành ch n nuôi l n c n có s

ti n k thu t, gi ng, th c n, công tác thú y
hi u qu s n xu t. Mu n
nuôi l n nái sinh s n

có àn con sinh tr

t kh i l

ng tiêu chu n, s c

giúp

c a giáo viên h

ng ch n

ng và phát tri n t t, cho t l n c

m b o l n con nuôi th t ph i có ch t l

ng

kháng cao.

Xu t phát t nhu c u th c ti n s n xu t,
nhi m khoa Ch n nuôi Thú y –

ng

h n ch d ch b nh, nâng cao

m b o gi ng t t thì c n nâng cao ch t l

cao. Bên c nh ó c ng c n ph i
t t,

u t v ph

cs

ng ý c a Ban ch

i h c Nông Lâm Thái Nguyên cùng v i s

ng d n và c s n i th c t p, chúng tôi th c hi n

tài: “Tình hình ch n nuôi l n nái sinh s n và phòng tr b nh phân tr ng
l n con t i tr i l n Nguy n Thanh L ch, xã Ba Tr i, huy n Ba Vì, Thành
ph Hà N i.”

- Th c hi n ph

ng châm “h c i ôi v i hành, lý thuy t g n li n v i

th c ti n s n xu t”, nh m c ng c ki n th c lý thuy t và nâng cao hi u bi t v
th c t , ph c v cho công tác sau này.


2

- K t qu góp ph n

a ti n b khoa h c k thu t vào th c ti n

s n xu t.
-

áp ng nhu c u th c ti n, nâng cao n ng xu t àn l n gi ng, góp

ph n vào s phát tri n kinh t .
- Hình thành phong cách làm vi c sáng t o công nghi p.
- Hoàn thi n quy trình ch n nuôi l n nái sinh s n và phòng tr b nh
phân tr ng l n con.

- T ng b

c hoàn thi n quy trình ch n nuôi, ch m sóc l n nái, phòng tr

b nh phân tr ng l n con t i tr i l n.
- K t qu c a

tài là khuy n cáo b ích cho t p th , cá nhân, các h gia

ình ch n nuôi l n nái, l n con theo h

- K t qu c a
nghiên c u ti p theo.

ng công nghi p.

tài có th làm tài li u tham kh o

ph c v cho các


3

2.1.1.1. K thu t ch n nuôi l n nái ch a
K thu t ch n nuôi l n nái ch a có vai trò quan tr ng trong dây chuy n
s n xu t l n con gi ng. M c ích và yêu c u k thu t ch n nuôi l n nái có
ch a nh m

m b o cho thai phát tri n bình th

non, m i n a
th

ng, d tr
- Ph

ng, không b x y thai ho c

nhi u con, l n con có s c s ng cao, l n m phát tri n bình

ch t dinh d

ng nuôi con sau này, không b hao mòn l n.

ng pháp phát hi n l n có ch a

Phát hi n l n có ch a có ý ngh a quan tr ng trong s n xu t. N u phân
bi t

c l n nái có ch a m t cách chính xác, k p th i ngay sau khi ph i

gi ng s tác

ng các bi n pháp nuôi d

phát tri n c a bào thai

ng ch m sóc phù h p v i quy lu t

nâng cao kh n ng sinh s n c a l n nái. Còn n u l n

nái không ch a thì có k ho ch ph i gi ng l i k p th i.
Th i gian ch a c a l n nái bình quân là 114 ngày. Ng

i ta chia th i

gian ch a c a l n nái làm hai k :
+ Th i k ch a k 1: là th i gian l n có ch a 84 ngày
+ Th i k ch a k 2: là th i gian l n có ch a t 85 ngày

u tiên.
n khi

.

Vi c phát hi n l n nái ch a k 2 d dàng h n ch a k 1 vì bào thai lúc
này phát tri n m nh, b ng to và x h n. Trong th c ti n có nhi u ph
pháp phát hi n l n có ch a nhanh và chính xác nh ph
chu k
o, ph

ng d c c a l n nái, dùng máy siêu âm, ph
ng pháp ch n oán trong phòng thí nghi m.

ng

ng pháp c n c vào

ng pháp o i n tr âm


4

ng pháp c n c vào chu k

Ph

ng d c c a l n nái là sau khi ph i

gi ng 21 ngày mà không th y có bi u hi n

ng d c thì có th coi là l n nái

ã có ch a. L n nái sau khi ph i gi ng th y có nh ng bi u hi n nh m t m i,
thích ng , t kém n chuy n sang thèm n, lông da ngày càng bóng m

t, tính

tình thu n h n, dáng i n ng n ,… ó là l n nái ã có ch a sau khi ph i.
Ng

c l i, khi quan sát th y l n nái sau khi n không ch u n m, tai cúp, uôi

luôn ve v y, âm h có hi n t
ch a, c n theo dõi

ng xung huy t thì có th l n nái ó ch a có

ph i gi ng l i k p th i.

- Quy lu t sinh tr

ng phát tri n c a bào thai

+ Giai o n phôi thai (1 – 22 ngày):
t b t
th i

c i m c a giai o n này là h p

u phân chia nhanh chóng t m t kh i t bào thành các lá phôi.

ng

th i k này, nhau thai ch a hình thành nên c th m ch a có s b o v

h p t . Giai o n này ph i chú ý khâu ch m sóc, nuôi d

ng, qu n lý

y

và khoa h c.
+ Giai o n ti n thai (23 – 38 ngày): Giai o n này b t

u hình thành

các c quan, b ph n c a c th . Th i k này nhau thai ã hình thành nên ã
có s liên h gi a c th m và con, l n m

ã có th b o v

c cho phôi

thai c a mình.
+ Giai o n thai nhi (39 –
nh t v th tích và kh i l
thành

y

các

): ây là giai o n thai nhi phát tri n nhanh

ng, hình thành

y

các c quan b ph n và hình

c i m c a gi ng.

- Nh ng bi n

i c a c th m trong th i gian có ch a

C th l n m trong th i gian có ch a thì s t ng h p v t ch t
m nh, còn quá trình oxy hóa thì gi m t
n ng l

ng t ng lên do s

c th phôi thai.
các ch t dinh d

ng

i. Quá trình trao

y m nh các quá trình này

ng th i v i quá trình trao

c

y

i ch t và

c th m c ng nh

i nhi t là quá trình tích l y

ng trong c th m t ng d n. Trong th i gian l n nái ch a,


5

c th trao

i ch t m nh, quá trình

bình kh i l

ng l n nái t ng lên

ng hóa l n h n quá trình d hóa. Trung
20 – 30 ngày cu i c a th i k ch a. Qua

nghiên c u cho th y r ng, i u ki n ngo i c nh có nh h
th l n nái có ch a nh nhi t
d

ng, m c

dinh d

ng r t x u

nc

, ánh sáng, th i ti t khí h u, ch m sóc nuôi

ng,… C

ng

và th i gian tác

ng c a m i y u t

nêu trên s ph n ánh nên các quá trình di n ra trong c th m và c th phôi
thai trong t t c các giai o n phát tri n c a nó. Ví d nh nhi t
tr

ng t ng cao t 21 –28oC s làm gi m t l th thai.

c ng gây h i cho l n nái nh t là trong tr

ng h p

m môi tr

môi
ng cao

m cao k t h p v i nhi t

cao.
- K thu t nuôi d
Nuôi d

ng l n nái ch a

ng l n nái ch a chúng ta c n cung c p dinh d

ng

áp ng

nhu c u cho s phát tri n c a bào thai, nhu c u duy trì c a b n thân l n m ,
m t ph n tích l y cho s ti t s a nuôi con sau này. Riêng
l a

u thì c n thêm dinh d

i v i nái h u b

ng cho b n thân ti p t c l n lên n a.

Giai o n ch a k 1, 2 dùng kh u ph n có t l protein là 13 – 14 %,
n ng l

ng trao

i không d

i 2900Kcal/kg th c n. Nh ng

giai o n 2,

m c n c n ph i t ng t 15- 20 % so v i giai o n ch a k 1. Giai o n ch a
k 1, bào thai ch a phát tri n, vì v y nhu c u dinh d
giai o n này là

duy trì c th l n m , m t ph n không áng k

thai. Giai o n ch a k 2, t c
cung c p

ch t dinh d

con sinh ra

t

Khi xác

c kh i l

nh l

nuôi

phát tri n c a bào thai r t nhanh, vì v y c n

ng cho bào thai phát tri n

giai o n cu i

l n

ng s sinh theo yêu c u c a t ng gi ng.

ng th c n cho l n nái ch a/ngày chúng ta c n chú ý

n các y u t sau: gi ng và kh i l

ng nái ch a, giai o n ch a, th tr ng

c a l n nái, tình tr ng s c kh e c a l n nái, nhi t
l

ng ch y u cho l n nái

môi tr

ng và ch t

ng th c n. Ví d nh nái ch a k 2 cho n nhi u h n nái ch a k 1, l n

6

nái g y cho n nhi u h n l n nái bình th

ng, mùa ông khi nhi t

xu ng

du i 15°C thì cho l n n nhi u h n 0,3 - 0,5 kg th c n so v i nhi t
30°C

25 –

t ng kh n ng ch ng rét cho l n.
i v i l n nái t ch a l n

ngoài cung c p dinh d

u, có th cho n t ng t 10 – 15%, vì

ng cho bào thai còn c n cho s phát tri n c a c

th l n m .
L n ch a c n h n ch th c n nhi u tinh b t và cho n thêm rau xanh.
Trong tr

ng h p ch n nuôi công nghi p không có i u ki n cho n rau xanh

thì th c n c n b sung
chuy n hóa th c n
n

m

y

các th c n, khoáng và vitamin

ch ng táo bón. Tr

phòng b nh c ng vú sau

c khi

t ng c

ng

m t tu n c n gi m th c

.

S b a n/ ngày: Ngày cho n hai b a sáng, chi u. Cho n th c n tinh
tr

c, n rau xanh sau n u có. Cung c p

n

c s ch cho nái ch a.

Ngu n th c n s d ng cho l n nái ch a: N u là ch n nuôi công nghi p
chúng ta s d ng th c n h n h p và b sung thêm rau xanh càng t t, m t
ngày t 3 – 4 kg rau xanh/ nái (cho nái ch a k 1), và t 2 – 3 kg/con/ngày
(ch a k 2).

i v i l n nái nuôi theo ph

n i) có th cho n các th c n
ut

a ph

ng th c nh , t n d ng (l n nái

ng có s n nh ngô, cám g o, b t s n,

ng, ho c tr n ph i các lo i th c n

m

c theo t l quy

nh.

Th c n c a l n nái ch a có nhu c u ph i h p nhi u lo i th c n, mùi v
ph i th m ngon, không b hôi th i, h h ng, th c n có ph m ch t t t.
Tr

c lúc l n nái

các ch t dinh d
d

c n gi m s l

ng th c n, nh ng c n duy trì

ng b ng cách cho n các lo i th c n có giá tr dinh

ng cao.
Không cho l n nái ch a n nh ng lo i th c n có ch t

c, th c n b

hôi th i, m c, các ch t kích thích d gây s y thai nh lá th u d u, khô d u
bông, ho c b ng bã r

u. Không nên s d ng quá nhi u th c n khô d u


7

nuôi l n nái có ch a, s t o cho c b p và m l n con bi n tính, l n con

ra

y u t, t l nuôi s ng kém.

Không cho l n nái n quá nhi u th c n vào 30 ngày

u sau khi ph i

gi ng có ch a, k c l n nái g y.
V n

quan tr ng trong công tác ch m sóc qu n lý l n nái ch a là

phòng b nh s y thai, ngh a là c n ph i làm t t công tác b o v thai, làm cho
thai sinh tr

ng phát tri n bình th

ng, tránh các tác

ng c gi i gây

non

ho c gây s y thai nh t là trong giai oan ch a k 2. Nh ng nguyên nhân gây
s y thai có th là n n chu ng ho c sân ch i không b ng ph ng, m p mô, làm
cho l n b tr

t ngã, c a ra vào chu ng quá nh làm cho l n chen l n xô

nhau, do ánh u i l n quá g p, do t m n

c quá l nh ho c quá

Trong i u ki n ch n nuôi có bãi ch n th thì
chú ý cho l n nái v n

ng, nh t là

t ng t.

i v i l n nái ch a k 1

i v i l n nái quá béo. Th c t

ã ch ng

minh r ng, m t c s ch n nuôi khó kh n v tài chính, tiêu chu n và kh u
ph n n th p, nh ng n u chú ý ch n th nhi u,
v i m t s th c n mà l n tìm ki m
sinh tr

cv n

ng h p lý, k t h p

c s làm cho l n m kh e m nh, thai

ng t t, l n con có s c s ng cao.

Th i gian v n

ng h p lý là 1 – 2 l n trên ngày v i 60 – 90 phút/ l n,

l n nái ch a k 2 thì h n ch cho v n

ng, tr

c khi l n

1 tu n ch cho

l n i l i trong sân ch i.
Chú ý, khi th i ti t x u và nh ng n i có
nhi u rãnh thì không cho l n v n
n

c

y

l n không u ng n

ng. Tr
cb n

a hình không b ng ph ng,

c khi v n

ng cho l n u ng

trên bãi ch n.

T m ch i cho l n ch a là i u r t c n thi t, có tác d ng làm s ch da,
thông l chân lông

làm t ng c

ng trao

i ch t, tu n hoàn, t o c m giác

d ch u, l n c m th y tho i mái, kích thích t ng tính thèm n, phòng ch ng
b nh ký sinh trùng ngoài da. Ngoài ra còn t o i u ki n g n g i gi a ng

i và


8

l n nái

thu n ti n cho vi c nuôi d

ng ch m sóc l n nái khi

cho l n ch a c n ti n hành hàng ngày,

. Vi c t m

c bi t là mùa hè nóng b c, ngoài các

tác d ng k trên còn có tác d ng ch ng nóng cho l n ch a.

Chu ng tr i ph i

m b o úng theo quy

t ng th i k ch a. M t

nh t: ch a k 1 m i lô t 3 – 5 con, ch a k 2 nh t

1 con m t lô. Trong ch n nuôi công nghi p
m i con m t c i. Tr

nh cho l n nái ch a, theo

c khi

giai o n ch a k 2 có th nh t

1 tu n c n chuy n l n lên c i

Yêu c u chu ng tr i ph i

.

m b o v sinh thú y, khô ráo thoáng mát v

mùa hè, m áp v mùa ông.
C n t o không khí yên t nh, thoái mái cho l n ch a ngh ng i, d
thai, không gây ti ng n xáo tr n không c n thi t có nh h

ng x u

ng

n l n.

M i nái ch a c n có m t phi u theo dõi v hình th c ch a nh th i gian
ch a, nh ng bi n c s y ra trong quá trình mang thai, nguy c s y thai, t l
ch t thai…

có bi n pháp s lý

phòng.

Bên c nh ó thì chúng ta ph i chú tr ng
nái ch a. Tr

c khi chuy n l n nái sang chu ng

n công tác thú y

iv il n

, ô chu ng c n

cc r a

s ch, phun sát trùng b ng thu c sát trùng Crezin 5% ho c b ng lo i thu c sát
trùng khác.
Tr

c khi

10 ngày c n t y n i ngo i ký sinh trùng cho l n nái.

Hàng ngày quan sát phát hi n nh ng bi u hi n không bình th
l n, ki m tra s c kh e, o thân nhi t xem có nóng, s t không

ng c a

có bi n pháp

can thi p k p th i.
Quy trình t m gh : th
Ngoài ra 14 ngày tr
l n th hai.

ng xuyên phát hi n gh

c ngày d ki n

ây là i u ki n b t bu c

truy n sang l n con ngay t sau sinh.

i u tr k p th i.

, t m l n th nh t sau ó 7 ngày t m
d phòng l n m b gh r i lây

9

C n tiêm vacxin E.coli cho l n nái ch a vào lúc 6 tu n và 2 tu n tr
khi

, li u l

ng: 2 ml/con, tiêm b p.

L n nái
ngày

c

c

a t chu ng b u sang chu ng

t 5 – 7 ngày so v i

d ki n.

2.1.1.2. K thu t ch n nuôi l n nái nuôi con
M c ích c a ch n nuôi l n nái nuôi con là áp d ng các bi n pháp khoa
h c

t ng s n l

sinh tr

ng s a m ,

ng phát tri n nhanh,

L n nái chóng

m b o cho l n m có s c kh e t t, l n con
t s con sau cai s a và kh i l

ng cai s a cao.

c ph i gi ng tr l i sau khi tách con.

Th c n cho l n nái nuôi con ph i là nh ng th c n có nh h
ns nl

ng s a và ch t l

ng t t

ng s a. ó là th c n xanh non nh các lo i rau

xanh, các lo i c qu nh bí

, cà r t, u

cám g o, b t mì, lo i c qu ,

m

. Th c n tinh t t nh g o t m,

ng v t, các lo i khoáng, vitamin…

Không cho l n nái nuôi con n các lo i th c n th i m c, bi n ch t,
h h ng.
Th c n h n h p cho l n nái nuôi con dùng trong ch n nuôi công nghi p
ph i

mb o

úng quy

protein, n ng l

nh nh n ng l

ng và các thành ph n vitamin, khoáng theo

ng trao

i 3100 Kcal, protein 15%, Ca t 0,9 –

1,0 %, P 0,7 %.
L

ng th c n cho l n nái nuôi con

- Trong quá trình nuôi con, l n nái

c ch n nh sau:

i v i l n nái ngo i:
+ Ngày c n

: cho l n nái n ít th c n h n h p hoàn ch nh (0,5kg)

ho c không cho n, nh ng cho u ng n
+ Sau ngày

c t do.

th 1 và th 2 và th 3 cho th c n h n h p v i l

th c n t 1- 2 – 3 kg t

ng ng.

ng


10

+ Ngày nuôi con th 4

n ngày th 7: cho l n n 4 kg th c n h n h p/

nái /ngày.
+ T ngày th 8
L

n ngày cai s a cho l n m

n theo công th c tính:

ng th c n/ nái/ ngày = 2 kg + (s con x 0,35 kg/con)

+ S b a n trên ngày: 2 b a (sáng, chi u)
+ N u l n m g y thì cho n thêm 0,5 kg, l n m béo thì b t i 0,5 kg
th c n/ ngày.
+ Ngoài ra cho l n nái n t 1 – 2 kg rau xanh/ ngày sau b a n tinh, n u
có rau xanh.
+ M t ngày tr

c khi cai s a, cho l n m

n gi m i 20 – 30 %

+ Ngày cai s a cho l n m nh n n.
+

i v i nh ng l n nái có s con l n h n 10, àn con m p, l n m g y

thì cho l n m

n theo kh n ng (không h n ch ) b ng cách t ng s b a n/

ngày cho l n m .
i v i l n nái n i
Công th c tính nhu c u th c n cho l n nái n i nuôi con/ 1 ngày êm:

L n nái n i có kh i l
êm

ng c th d

i 100 kg, m c n trong 1 ngày

c tính nh sau:
Th c n tinh = 1,2 kg + (s l n con theo m x 0,18 kg)
Th c n thô xanh: 0,3
L n nái n i có kh i l

o n nuôi con

nv.
ng 100 kg tr lên, m c n cho 1 ngày êm giai

c tính nh sau:

Th c n tinh = 1,4 kg + (s con theo m x 0,18 kg)
Th c n thô: 0,4

nv

nh m c n cho m t l n nái n i nuôi con/ 1 ngày êm.
- K thu t cho n


11

+ L n nái nuôi con trong th i gian m i
nh ng cho n làm nhi u l n, th
gi a các b a nên chia

ng m t ngày cho n 3 – 4 b a. Kho ng cách

u nhau.

+ Cho n úng gi , úng tiêu chu n quy
+ Cung c p

n

m i b a cho n m t ít m t,

nh.

c u ng cho l n nái nuôi con.

+ Khi chuy n sang dùng th c n cho giai o n nuôi con,
nh h

ng

n quá trình tiêu hóa do thay

tránh gây

i th c n, ta ph i thay d n d n.

+ Chú ý theo dõi kh n ng n và tình tr ng s c kh e c a l n nái

có

bi n pháp can thi p k p th i.
- K thu t ch m sóc và qu n lý:
+V n

ng: là i u ki n t t giúp cho l n nái nhanh chóng h i ph c s c

kh e và nâng cao s n l

ng s a m . Do v y sau khi l n

ngày, trong i u ki n ch n nuôi có sân v n
nái v n
v n
ý

ng, th i gian v n

ng lúc

ct 3–7

ng, n u th i ti t t t thì cho l n

u là 30 phút/ ngày, v sau t ng s gi

ng lên. Khi th i ti t x u thì không cho v n

ng, khi cho v n

ng chú

phòng c m l nh, b n vú, nh ng l n nái có vú quá s thì ch cho v n

trong sân ch i. Trong ch n nuôi công nghi p, h u h t l n nái nuôi con
nh t trong các c i
dinh d

, không

ng c a th c n,

cv n

ng, vì v y ph i chú ý

ng
ub

n thành ph n

c bi t là các khoáng và vitamin.

+ Chu ng tr i c a l n nái nuôi con yêu c u ph i
s ch s , không có mùi hôi th i, m
tr i, máng n s ch s . Nhi t

m b o luôn khô ráo,

t. Vì v y hàng ngày ph i v sinh chu ng

chu ng nuôi thích h p là 18 – 24°C, m

là

70 – 75%. Chu ng l n nái nuôi con ph i có ô úm l n con và ng n t p n s m
cho l n con.
Di n tích chu ng cho l n nái nuôi trên n n c ng là: 4 – 5 m chu ng/ 1
l n nái và 15 m sân ch i/ 1 l n nái. Còn

i v i l n công nghi p nuôi trên


12

chu ng sàn thì kích th
chu ng có kích th

c 2,4 m x 1,6 m, v i m i c i cho l n m trong

c t 2,2 – 2,4m x 0,7 m.

M c ích c a vi c ch n nuôi l n con giai o n bú s a là áp d ng các
bi n pháp khoa h c k thu t
th t l n sinh tr
nâng cao
Tr

l n con

ng phát tri n nhanh,

t kh i l

ng cai s a cao, khi nuôi

ng th i là c s

t o gi ng t t và

c s c s ng c a l n con.
c tiên là khâu tr c

ph i

mb o

t l s con s sinh còn s ng

cao nh t, ây là công vi c r t c n thi t, l n con
xô m m s ch theo trình t mi ng, m i,

ra

c lau khô b ng v i

u, mình, b n chân. Sau ó c t r n,

sát trùng và cho vào l ng úm. Ti p theo v i ti n hành b m nanh, b m s tai và
thi n l n

c. L u ý cho l n con bú s a

u.

L n con giai o n theo m có 3 th i k quan tr ng, chúng ta c n tìm
hi u rõ

có bi n pháp tác

- Th i k t s sinh

ng thích h p.
n 1 tu n tu i:

Là th i k kh ng ho ng
môi tr

u tiên c a l n con do s thay

ng, b i vì l n con chuy n t

i u ki n s ng n

sang i u ki n ti p xúc tr c ti p v i môi tr
d

i hoàn toàn v

nh trong c th m

ng bên ngoài. Do v y n u nuôi

ng không t t, l n con d b m c b nh, còi c c, t l nuôi s ng th p.
M t khác, lúc này l n con m i

v a

còn y u t, ch a nhanh nh n. L n m

xong, c th còn m t m i, i

ph c, nên d
o n này

ng còn n ng n vì s c kh e ch a h i

è ch t l n con. C n nuôi d

ng ch m sóc t t l n con

giai

gi m t l ch t.

- Th i k 3 tu n tu i:
Là th i k kh ng ho ng th 2 c a l n con, do quy lu t ti t s a c a l n

m gây nên. S n l

ng s a c a l n nái t ng d n sau khi

giai o n 3 tu n tu i, sau ó s n l

và

t cao nh t

ng s a c a l n m gi m nhanh, trong khi


13

ó nhu c u dinh d

ng c a l n con ngày càng t ng do l n con sinh tr

phát d c nhanh, ây là mâu thu n gi a cung và c u,

ng,

gi i quy t mâu thu n

này, c n t p cho l n con n s m vào 7 – 10 ngày tu i.
- Th i k ngay sau khi cai s a:
Là th i k kh ng ho ng th 3 do môi tr

ng s ng thay

y u t cai s a gây nên. M c khác th c n thay

i, chuy n t th c n ch y u

là s a l n m sang th c n hoàn toàn do con ng
này, n u nuôi d
b nh

i hoàn toàn, do

i cung c p. Nên giai o n

ng ch m sóc không chu áo, l n con r t d còi c c, m c

ng tiêu hóa, hô h p.
Chú ý: Trong ch n nuôi l n nái theo ph

ng th c công nghi p, ti n

hành cai s a lúc 21 ngày thì th i k kh ng ho ng th 2 và th 3 trùng nhau,
hay nói cách khác ta làm gi m
K thu t nuôi d
+ Cho bú s a

c m t th i k kh ng ho ng c a l n con.

ng l n con theo m g m các thao tác c b n sau:
u và c

nh

u vú cho l n con

+ B sung s t cho l n con
+ T p cho l n con n s m
Cho bú s a
L n con

u và c

ra c n

nh

u vú cho l n con:

c bú s a

u c a l n m là 1 tu n k t khi
àn là trong 24 gi
nh ng con
S a
trong s a

tr

u càng s m càng t t. Th i gian ti t s a
nh ng có ý ngh a l n nh t

u. Sau kho ng 2 gi , n u l n m

c bú tr

u có hàm l

xong thì nên cho

c.
ng các ch t dinh d

u g p 2 l n so v i s a th

ng gama globulin mà s a th

ng r t cao. Hàm l

ng protein

ng, vitamin A g p 5 – 6 l n, vitamin C

g p 2,5 l n, vitamin B1 và s t g p 2,5 l n.
l

iv ic

c bi t trong s a

u có hàm

ng không có. Ngoài ra, Mg++ trong s a

có tác d ng t y các ch t c n bã trong quá trình tiêu hóa

u

th i k phát tri n


14

h p thu ch t dinh d

thai,

ng m i, n u không nh n

c Mg thì l n con s

b r i lo n tiêu hóa, gây a ch y t v i l ch t cao.
Vi c c
s a

nh

u vú cho l n con nên b t

u. Theo quy lu t ti t s a c a l n nái, thì l

u ngay t khi cho chúng bú

ng s a ti t ra

các vú ph n

ng c nhi u h n nh ng vú ph n b ng, mà l n con trong m t ô th
to con nh không
th

ng tranh bú
ng

u nhau. N u
nh ng vú ph n tr

u c a àn l n con r t th p, tr

bú

cs b

l n con t bú thì nh ng con to kh e
c ng c có nhi u s a h n, d n

nt l

ng h p nh ng con l n y u không tranh

ói làm cho t l ch t c a l n con cao. Khi c

u tiên nh ng con l n nh y u

ng có con

c bú

nh

nh ng vú phía tr

u vú, nên

c ng c.Công

vi c này òi h i kiên trì, t m , b t t ng con cho bú và chúng quen h n v i v
trí bú thì m i thôi. C ng có nh ng tr
nh ng l n bú
t ng c

ng l

ng h p s l n con

ra ít h n s vú thì

nh ng vú phía sau có th cho m i con làm quen v i 2 vú,
ng s a cho l n con, v a tránh teo vú c a l n m .

B sung s t cho l n con:
Trong nh ng ngày

u, khi l n con ch a n

ti p nh n t ngu n s a m không
c n

c, l

ng s t mà l n con

cho nhu c u c a c th , vì v y l n con

c b sung thêm s t.
Nhu c u s t c n cung c p cho l n con

mg/ngày. Trong
mg/ngày, l

ó l

30 ngày

ng s t l n m cung c p t

u sau

s a ch

là 210
t 10 – 20

ng s t thi u h t cho 1 l n con kho ng 150 – 180 mg, vì v y m i

l n con c n cung c p thêm l

ng s t thi u h t. Trong th c t th

ng cung c p

thêm 200 mg.
Nên tiêm s t cho l n con trong 3 – 4 ngày
th

ng cùng làm v i thao tác khác

l n con

u sau khi sinh. Vi c tiêm s t

ti t ki m công lao

lúc 3 tu n tu i, tiêm 1 l n 100 mg s t là

ng. N u cai s a

. N u cai s a sau 3 tu n

tu i, nên tiêm 200 mg s t chia làm 2 l n, l n 1 tiêm lúc 3 ngày tu i, l n 2 tiêm


15

lúc 10 – 13 ngày tu i. Tr i l n Nguy n Thanh L ch ti n hành cai s a cho l n
con lúc 21 ngày tu i nên chúng tôi b sung s t m t l n.
Tri u ch ng i n hình c a thi u s t là thi u máu, hàm l

ng Hemoglobin

gi m. Khi thi u s t, da l n con có màu tr ng xanh, ôi khi l n con b a ch y,
a phân tr ng, l n con ch m l n có khi t vong.
Có th b sung s t b ng cách tiêm ho c cho n nh ng ng
tiêm

c . Không nên tiêm

c ng có th v t s t d th a l u

mông do có th làm h i

i ta th

ng

n dây th n kinh và

thân th t m bán.

T p cho l n con n s m:
M c ích c a vi c cho l n con n s m là
l n con. L n con n

b sung th c n s m cho

c th c n có r t nhi u tác d ng:

m b o cho l n con

sinh tr

ng phát tri n bình th

ng, không ho c ít b stress, không b thi u h t

dinh d

ng cho nhu c u phát tri n nhanh c a l n con sau 3 tu n tu i và khi

cai s a, gi m t l hao h t c a l n m .
- Thúc

y b máy tiêu hóa c a l n con phát tri n nhanh và s m hoàn

thi n h n. Khi b sung th c n s m cho l n con thì kích thích vào t bào vách
d dày ti t ra HCl

d ng t do s m h n và t ng c

ng ph n x ti t d ch v .

- Gi m t l hao h t c a l n nái. N u không b sung th c n s m cho
l n con thì t l hao h t c a l n nái cao, nh t là

i v i l n nái

kém, có khi t l hao h t lên t i 30%, s làm gi m s l a

c nuôi

trong m t n m

(t l hao h t trung bình c a l n nái là 15%).
- Nâng cao
r ng kh i l

c kh i l

ng cai s a l n con, qua nghiên c u cho th y

ng cai s a ch u nh h

khi ó ch u nh h

ng t i 57% c a th c n b sung, trong

ng c a s a m kho ng 38% và kh i l

ng s sinh là 5%.

Qua nhi u thí nghi m và th c t ch ng minh r ng nh ng l n con
s m thì t ng kh i l

ct p n

ng nhanh h n, t l m c b nh ít h n. Giúp cho l n con

làm quen v i th c n và s m bi t n t t

t o i u ki n cho vi c cai s a s m


16

h n. H n ch tình tr ng nhi m ký sinh trùng và vi khu n do l n con hay g m
nh m n n chu ng, thành chu ng. Th

ng sau 6 – 10 ngày tu i l n con m c

thêm r ng nên hay ng a l i, nên có th c n nh m nháp c ngày

ng a l i

thì l n con b t g m lung tung.
Th

ng b t

u t p n t 7 – 10 ngày tu i, v i l n cai s a s m lúc 21

ngày tu i thì ph i t p cho l n con n t lúc 5 ngày tu i, t t nh t là nên s
d ng lo i th c n hoàn ch nh s n xu t dành riêng cho l n con t p n
Th c n t p n s m cho l n con th

n 8 kg.

ng ép thành d ng m nh nh c m, th m

ngon, v sinh s ch s . V i chu ng l n nái

c i, máng t p n

ng n l n

con. V i chu ng l n nái nuôi con n n truy n th ng thì máng t p n
s

vào ô

i m l n con. R c th c n vào máng ít m t và nhi u l n trong ngày

th c n luôn m i, mùi th m h p d n cho l n con n.
N ut p

u

c t p n thì

n 30 ngày tu i l n con m i n thêm

tùy thu c vào l
h n và ng

n thì 20 ngày tu i thì l n con ã bi t n t t. N u không

ng s a c a m , n u s a l n m ít thì l n con t bi t n s m

c l i.

N u cho r ng l n m là m t
con t lúc

n lúc cai s a

m / n m. Bình quân ng
s sinh

c nhi u, nh ng còn

n tr

n v s n xu t l n thì vi c ch m sóc l n

c c i thi n, s làm nhi u l n con cai s a/ l n

i ch n nuôi thi t h i h n 25% l n con còn s ng lúc

c lúc cai s a. H n 42 % s l n con s ng b hao h t tr

s a ã ch t vì ói ho c d m

c cai

p. Vi c qu n lý t t s làm gi m s l n ch t và

có th t ng thêm 2 l n con cai s a/ l n m / n m.

2.1.3.1. S ti t s a c a l n nái
S ti t s a c a l n nái trong quá trình nuôi con là m t quá trình sinh lý
ph c t p, do có

c i m khác v i các gia súc khác là b u vú c a l n nái

không có b s a nên

l n nái không có s d tr s a trong b u vú, do v y


17

l n m không ti t s a tùy ti n

c và l n con không ph i lúc nào c ng bú

cs al nm .
Quá trình ti t s a c a l n nái là m t quá trình ph n x do nh ng kích
thích vào b u vú gây nên. Ph n x ti t s a c a l n nái t
chuy n d n t tr

ng

i ng n và

c ra sau.Trong ó y u t th n kinh óng vai trò ch

o,

khi l n con thúc vú m , nh ng kích thích này truy n lên v não, vào vùng
Hyphothalamus, t

ó kích thích tuy n yên s n sinh ra kích t oxytoxin ti t

vào máu, kích t này i vào tuy n bào kích thích l n nái th i s a. Do tác
c a oxytoxin trong máu khác nhau nên các vú khác nhau có s n l
khác nhau. Nh ng vú

ph n ng c ti t s a nhi u h n nh ng vú

Quan sát àn l n con bú m ta th y

ng

ng s a

ph n sau.

u tiên l n con l y mõm thúc vào

vú l n m , th i gian thúc vú c a l n con có th t 5 – 7 phút, sau ó n m yên
hoàn toàn và ti n hành bú. S a ti t ra th hi n rõ nh t là lúc l n m kêu t t,
l n con mút ch t
theo

u vú, hai chân tr

c

p th ng vào b u vú, n m im mút

t ti t s a c a l n m . Do th i gian ti t s a c a l n m r t ng n ch

kho ng 25 – 30 giây, nên m t ngày l n con ph i bú nhi u l n v i
nhu c u. Trong nh ng ngày
m il nl
L

so v i

u sau khi sinh l n con bú t 20 – 25 l n/ ngày,

ng s a ti t kho ng 25 – 35 g/ con.
ng s a c a l n nái ti t ra t ng cao d n t lúc m i

ngày sau khi

, cao nh t lúc 21

, sau ó gi m d n, vì v y trong ch n nuôi nên ti n hành cai

s a s m cho l n con.
S a l n m có vai trò r t quan tr ng trong vi c nâng cao t l nuôi s ng
c a l n con, s a l n m luôn

c coi là ngu n th c n lý t

ng cho l n con.

S hi u bi t v n ng xu t và thành ph n c a s a l n m có vai trò quan tr ng,
ó là c s
lý l n nái.

cho vi c

a ra các quy t

nh v ch m sóc nuôi d

ng và qu n


18

Nguyên li u

t o nên s a

trong vòng 2 – 3 ngày
màu vàng
s a

u

u sau khi

c l y t máu, s a l n m
g i là s a

u. S a

c ti t ra

u có

c i m là

c và h i m n, khi un d ng ng k t. Thành ph n dinh d

u khác h n so v i s a th

protein, vitamin…
ch t khô

ng, trong s a

u cao h n so v i s a th

t 22,30% cao h n so v i s a th

u có các thành ph n nh

ng. Trong s a

ul

ng

ng khoáng,

ng lactose l i th p h n.

c bi t trong s a

u còn nhi u kháng th gama globulin và các ch t

khác b o v l n con m i
b nh. L

ng v t

ng ch có 16,60%. Hàm l

protein c ng cao h n (11,15% so v i 6,8%), tuy nhiên hàm l
ch t béo và

ng c a

ch ng l i s t n công c a các virut, vi khu n gây

ng gama globulin chi m kho ng 50% t ng protein c a s a

u, sau

ó gi m d n. Kh n ng h p th gama globulin c a l n con ch x y ra trong

nh ng gi

u sau khi sinh (trong vòng 24 gi

[19]. Do v y s a
S nl
n ng l

u óng vai trò quan tr ng

u tiên) (Bourne và cs, 1969)
i v i l n con theo m .

ng s a c a l n m trong vòng 5 ngày

ng là 1202 Kcal/kg, l

u sau

là 4,55 kg/ ngày,

ng v t ch t khô, khoáng, ch t béo và

ng

lactose là 19,2; 0,47; 6,41; 6,88 và 5,16% theo th t .
2.1.3.2. Các y u t

nh h

Có nhi u y u t
cá th , tu i và l a

nh h

ng
ng

n kh n ng ti t s a c a l n nái
n kh n ng ti t s a c a l n nái nh gi ng,

, th c n dinh d

ng, ch m sóc nuôi d

ng…

- Gi ng và cá th :
Các gi ng l n khác nhau kh n ng ti t s a khác nhau. Các gi ng l n
c c i t o có n ng xu t s a cao h n các gi ng l n ch a
nh l n có s n l

ng s a bình quân là 20,1 – 25 kg, l n

Vi t Nam có s n l

ng s a bình quân là 40 – 50 kg.

Th tr ng c a l n m c ng nh h
k

ng

c c i t o. Ví d
i B ch nuôi t i

n kh n ng su t s a trong th i

u c a quá trình ti t s a. L n m g y y u thì kh n ng ti t s a kém h n