Nghiên cứu một số đặc điểm của bệnh do ấu trùng Cysticercus tenuicollis gây ra ở lợn tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên và đề xuất biện pháp phòng chống (Khóa luận tốt nghiệp)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.92 MB, 64 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
-------------------
NGUY N TH D U
Tên
tài
"NGHIÊN C U M T S
C I M C A B NH DO U TRÙNG
CYSTICERCUS TENUICOLLIS GÂY RA
T NH THÁI NGUYÊN VÀ
L N T I HUY N
XU T BI N PHÁP PHÒNG CH NG"
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o:
IT ,
Chính quy
Chuyên ngành:
Ch n nuôi thú y
Khoa:
Ch n nuôi thú y
Khóa h c:
2011 - 2015
Thái Nguyên, n m 2015
IH C
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
-------------------
NGUY N TH D U
Tên
tài
"NGHIÊN C U M T S
C I M C A B NH DO U TRÙNG
CYSTICERCUS TENUICOLLIS GÂY RA
T NH THÁI NGUYÊN VÀ
L N T I HUY N
IT ,
XU T BI N PHÁP PHÒNG CH NG"
KHÓA LU N T T NGHI P
H ào t o:
Chuyên ngành:
L p:
Khoa:
Khóa h c:
Gi ng viên h ng d n:
IH C
Chính quy
Ch n nuôi thú y
K43 - CNTY
Ch n nuôi thú y
2011 - 2015
TS. Nguy n Th Ngân
Thái Nguyên, n m 2015
i
L IC M
Trong th i gian h c t p và rèn luy n d
N
i mái tr
Thái Nguyên c ng nh th c t p t t nghi p, em ã nh n
ng
i H c Nông Lâm
c s giúp
t n tình c a
các th y cô trong khoa Ch n nuôi Thú y. Qua ây, em xin bày t lòng kính tr ng và
bi t n sâu s c t i:
Ban Giám hi u tr
ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m
Khoa cùng toàn th th y giáo, cô giáo trong khoa Ch n nuôi Thú y.
c bi t, em xin bày t lòng c m n sâu s c t i cô giáo h
Nguy n Th Ngân ã t n tình giúp
ng d n
tài, TS.
em hoàn thành t t khóa lu n này.
ng th i, cho em g i l i c m n t i các cán b , công viên ch c làm vi c t i
Phòng Nông Nghi p huy n
i t , t nh Thái Nguyên ã t o i u ki n giúp
em
trong su t quá trình th c t p.
Xin g i l i c m n t i gia ình, b n bè và ng
i thân ã
ng viên, c v
em trong quá trình h c t p và nghiên c u khoa h c.
Em xin chúc các th y giáo, cô giáo luôn luôn m nh kh e, h nh phúc và thành
t trong cu c s ng, có nhi u thành công trong gi ng d y và nghiên c u khoa h c.
Trong quá trình vi t khóa lu n không tránh kh i nh ng thi u sót. Em kính
mong s giúp
, óng góp ý ki n c a các th y cô
khóa lu n c a em
thi n h n.
Thái Nguyên, tháng
n m 2015
Sinh viên
Nguy n Th D u
c hoàn
ii
DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 4.1. T l và c
a ph
nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
ng
l n t i các
ng ................................................................................................30
B ng 4.2. T l và c
nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
ng
l n
theo tu i ............................................................................................................ 33
B ng 4.3. T l và c
nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
ng
l n theo
tính bi t .....................................................................................................34
B ng 4.4. T l và c
nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
ng
l n theo các
tháng i u tra ............................................................................................36
B ng 4.5. Thành ph n và s phân b các loài sán dây ký sinh
chó nuôi t i thành
ph Thái Nguyên ......................................................................................38
B ng 4.6. T l và c
t i các
B ng 4.7. T
nhi m sán dây Taenia hydatigena
ng
a ph
chó
ng .....................................................................................39
ng quan gi a t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
l nhi m sán dây Taenia hydatigena
l n và t
chó ..............................................41
B ng 4.8. Tri u ch ng lâm sàng ch y u c a l n b b nh do u trùng Cysticercus
tenuicollis gây ra .......................................................................................42
B ng 4.9. T l các khí quan có u trùng ký sinh, hình thái và kh i l
trùng Cysticercus tenuicollis
B ng 4.10. B nh tích
sinh
i th
ng c a u
l n ...........................................................43
các khí quan có u trùng Cysticercus tenuicollis ký
l n ..................................................................................................44
iii
DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 4.1. Bi u
t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis t i các
Hình 4.2. Bi u
t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
Hình 4.3. Bi u
t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis theo tính bi t .........35
Hình 4.4. Bi u
t l và c
ng
a ph
ng .31
l n theo tu i .......33
nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
l n
theo các tháng i u tra ................................................................................36
Hình 4.5. Bi u
a ph
Hình 4.6.
t l và c
ng
nhi m sán dây Taenia hydatigena
chó t i các
ng ..................................................................................................40
th v t
ng quan gi a t l nhi m sán dây Taenia hydatigena
và t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
chó
l n ................................41
iv
DANH M C CÁC T
VI T T T
cs
: C ng s
KCTG
: Ký ch trung gian
Nxb
: Nhà xu t b n
TT
: Th t
STT
: S th t
v
M CL C
Trang
Ph n 1: M
1.1.
U ......................................................................................................1
tv n
............................................................................................................1
1.2. M c tiêu c a
tài ...............................................................................................2
1.3. Ý ngh a khoa h c và ý ngh a th c ti n c a
tài ................................................2
1.3.1. Ý ngh a khoa h c ..............................................................................................2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n ...............................................................................................2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ...........................................................................3
2.1. C s khoa h c c a
tài ....................................................................................3
2.1.1.
c i m c a u trùng Cysticercus tenuicollis. ................................................3
2.1.2.
c i m sinh h c c a sán dây ký sinh
2.1.3.
c i m d ch t b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis và sán dây Taenia
hydatigena
chó...................................................4
chó gây ra ............................................................................................15
c i m b nh lý và lâm sàng do u trùng Cysticercus tenuicollis ....................17
2.1.4.
2.1.5. Ch n oán b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra và b nh sán dây chó........ 19
2.1.6. Phòng và tr b nh b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra ................21
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n
2.2.2. Tình hình nghiên c u
n
c ........................................................22
c ....................................................................22
c ngoài ................................................................23
Ph n 3:
IT
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U ......25
3.1.
it
ng và ph m vi nghiên c u ......................................................................25
3.2.
a i m và th i gian nghiên c u ......................................................................25
3.3. V t li u trong nghiên c u ...................................................................................25
3.4. N i dung nghiên c u ..........................................................................................26
3.4.1. Nghiên c u
ra
c i m d ch t b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây
l n nuôi t i huy n
i T , t nh Thái Nguyên ....................................................26
3.4.2. Nghiên c u tri u ch ng, b nh tích c a b nh u trùng Cysticercus tenuicollis ....... 26
vi
xu t bi n pháp phòng tr b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra
3.4.3.
l n...........................................................................................................................26
3.5. Ph
ng pháp nghiên c u....................................................................................26
3.5.1. B trí thu th p m u và ph
Cysticercus tenuicollis
nh tình hình nhi m u trùng
l n .....................................................................................26
3.5.2. B trí i u tra và ph
3.5.3. Ph
ng pháp xác
ng pháp xác
nh tình hình nhi m sán dây
ng pháp nghiên c u tri u ch ng, b nh tích c a b nh
chó .......27
u trùng
Cysticercus tenuicollis ..............................................................................................29
3.5.4. Ph
xu t bi n pháp phòng ch ng b nh do u trùng Cysticercus
ng pháp
tenuicollis gây ra l n t i các xã thu c huy n
3.5.5. Ph
i T , t nh Thái Nguyên ....................29
ng pháp x lý s li u ...............................................................................29
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................................30
4.1. Nghiên c u m t s
gây ra
l n t i huy n
c i m d ch t b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis
i T , t nh Thái Nguyên .....................................................30
4.1.1. Tình hình nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
l n t i huy n
iT ,
t nh Thái Nguyên.......................................................................................................30
4.1.2. Nghiên c u t
ng quan gi a t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
l n v i t l nhi m sán dây Taenia hydatigena
chó t i các xã thu c huy n
i
T , t nh Thái Nguyên ................................................................................................37
4.2. Nghiên c u tri u ch ng, b nh tích c a b nh
gây ra
u trùng Cysticercus tenuicollis
l n................................................................................................................42
4.2.1. Tri u ch ng lâm sàng ch y u c a l n b b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis
gây ra......................................................................................................................................... 42
4.2.2. T l các khí quan có u trùng Cysticercus tenuicollis ký sinh và kh i
l
ng c a u trùng Cysticercus tenuicollis ...............................................................43
4.2.3. B nh tích
i th
các khí quan có u trùng Cysticercus tenuicollis ký sinh
l n...........................................................................................................................44
4.3.
xu t bi n pháp phòng ch ng b nh u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra
trên l n t i huy n
i T , t nh Thái Nguyên ............................................................45
vii
Ph n 5: K T LU N VÀ
NGH .......................................................................46
5.1. K t lu n ..............................................................................................................46
5.2.
ngh ...............................................................................................................47
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................48
I. TÀI LI U TI NG VI T........................................................................................48
III. TÀI LI U TI NG ANH .....................................................................................50
1
Ph n 1
M
1.1.
U
tv n
Cysticercus tenuicollis là
hydatigena (ký sinh
chó).
u trùng c a sán dây tr
ng thành Taenia
u trùng Cysticercus tenuicollis ký sinh
b m t gan,
màng m chài, màng treo ru t, lách c a ký ch . B nh do u trùng Cysticercus
tenuicollis gây ra
ch
nhi u n
c trên th gi i,
c bi t là nh ng n i nuôi nhi u chó và
ki m soát gi t m không nghiêm ng t. Khi nhi m nh , ch c n ng c a các khí
quan r i lo n không rõ. S l
ng u trùng nhi u gây r i lo n ch c n ng các khí quan
trong xoang b ng, gây hi n t
ng hoàng
n, con v t m t tính thèm n, s t cao. Sán
ng thành Taenia hydatigena ký sinh
dây tr
thú n th t khác. Các
ru t non c a chó, chó sói, cáo và các
t sán già theo phân ra ngoài, v ra, gi i phóng nhi u tr ng
sán. Tr ng sán l n vào th c n, n
bò, dê, c u... nu t vào,
c u ng. N u ký ch trung gian là l n, trâu,
n d dày, u trùng 6 móc n ra, chui vào m ch máu
niêm m c ru t, r i theo tu n hoàn máu v b m t gan, các khí quan trong xoang
b ng và phát tri n thành u trùng Cysticercus tenuicollis sau 3 tháng.
Hi n nay, b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra ch a có thu c i u
tr
c hi u, ch y u ch
i u tr tri u ch ng. Ngoài ra, vi c ch n oán b nh
con v t còn s ng r t khó kh n do tri u ch ng b nh không i n hình.
iv i
c bi t,
không th tìm u trùng b ng cách xét nghi m phân do u trùng ký sinh trên b m t
các khí quan trong xoang b ng.
Nh ng n m g n ây, chó v n
c n
ph
c nuôi ph bi n
nhi u t nh, thành trong
c, trong ó có t nh Thái Nguyên. Tuy nhiên, chó th
ng
c nuôi theo
ng th c th rông, n u chó b nhi m sán dây thì r t d phát tán m m b nh, làm
cho ng
i và các v t nuôi khác d nhi m và m c b nh u trùng Cysticercus
tenuicollis.
c bi t, vi c
m b o yêu c u v sinh thú y trong gi t m chó c ng
nh các loài gia súc khác t i t nh Thái Nguyên v n ch a
c quan tâm úng m c,
tình tr ng chó th i phân b a bãi còn ph bi n khi n nguy c lây nhi m b nh u
2
trùng trên v t nuôi là khá cao,
ng th i th c tr ng gi t m trâu, bò, l n, dê nh
hi n nay khi n nguy c chó n ph i u trùng d n
Nh ng v n
n nhi m sán dây t ng lên.
trên cho th y, vi c nghiên c u
Cysticercus tenuicollis gây ra
c i m b nh do u trùng
l n là c n thi t. K t qu nghiên c u này là nh ng
thông tin khoa h c b sung và hoàn thi n v
c i m b nh h c, t
nghiên c u các bi n pháp phòng ch ng hi u qu
b nh
ó có c s
u trùng Cysticercus
tenuicollis cho gia súc.
Xu t phát t th c ti n trên, chúng tôi ti n hành
tài: "Nghiên c u m t s
c i m c a b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra
T , t nh Thái Nguyên và
1.2. M c tiêu c a
Nghiên c u
l n t i huy n
i
xu t bi n pháp phòng ch ng".
tài
c i m d ch t và tri u ch ng, b nh tích c a b nh do u trùng
Cysticercus tenuicollis gây ra l n nuôi t i huy n
i T , t nh Thái Nguyên.
1.3. Ý ngh a khoa h c và ý ngh a th c ti n c a
tài
1.3.1. Ý ngh a khoa h c
K t qu c a
tài là nh ng thông tin khoa h c b sung và hoàn thi n v
i m d ch t b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra
l n t i huy n
t nh Thái Nguyên, v quy trình phòng ch ng b nh hi u qu , có m t s
c
iT ,
óng góp
m i cho khoa h c.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
K t qu c a
tài là c s khoa h c
khuy n cáo ng
i ch n nuôi áp d ng
các bi n pháp phòng, tr b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis gây ra, nh m h n
ch t l và c
ng
nuôi và k c trên ng
nhi m, h n ch thi t h i do b nh gây ra trên m t s lo i v t
i.
3
Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.
tài
c i m c a u trùng Cysticercus tenuicollis
Nguy n Th Kim Lan và cs (1999) [7] cho bi t,
tenuicollis là m t b c có kích th
ho c qu b
b c,
u trùng Cysticercus
c to nh khác nhau, có th b ng h t
i, trong b c có nhi u n
c. Có m t
u, qu cam
u sán bám vào màng trong c a
u sán có 4 giác bám, có 29 - 44 móc.
u trùng Cysticercus tenuicollis ký sinh trên b m t gan, lách, màng treo ru t,
màng m chài… c a gia súc (Nguy n Th Kim Lan và cs, 2008 [8]).
Theo Nguy n Th Lê (1996) [14], u trùng Cysticercus tenuicollis là nh ng
d ng hình túi có c m ng, kích th
Thành bên trong túi có m t
c 8 - 80 x 8 - 100 mm, ch a d ch bên trong.
u sán dây có c .
Theo Johannes Kaufmann (1996) [30], u trùng Cysticercus tenuicollis ký
sinh
b m t gan, m màng chài
u sán th
u trùng
khoang b ng c a c u và gia súc. Gia súc nhi m
ng không có bi u hi n tri u ch ng b nh, tr khi nhi m m t s l
ng l n
nhu mô gan, tình tr ng thi u máu và ch t có th x y ra.
Ph m V n Khuê và Phan L c (1996) [4] cho bi t: c n b nh là u trùng
Cysticercus tenuicollis ký sinh
dê, c u, bò, h
khi b ng h t
u, ôi khi th y
gan, màng m chài, màng treo ru t, lách c a l n,
ng a, ng
i. Kích th
c u trùng khác nhau, có
u, qu cam ho c to h n, có hình b c, bên ngoài là mô liên k t, bên
trong ch a th d ch trong và m t
u sán tr
ng thành, l n ra phía ngoài.
vùng nuôi nhi u chó t l nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis
càng nhi u. T l nhi m u trùng t ng d n theo tu i, i u này
nh ng
trâu, bò, dê, l n
c các tác gi lý gi i
do th i gian ti p xúc v i c n b nh t ng.
Tình hình nhi m u trùng Cysticercus tenuicollis c a l n và các
ph thu c vào s chó nhi m sán tr
ng v t khác
ng thành. L n nuôi g n v i chó d nhi m u
trùng h n, còn trâu, bò th trên bãi ch n nhi m ít h n.
4
c i m sinh h c c a sán dây ký sinh
2.1.2.
chó
2.1.2.1. V trí c a sán dây chó trong h th ng phân lo i
Vi c nghiên c u sán dây
1870, Cande J. l n
ng
Vi t Nam
cb t
ng v t h c
u t h n 1 th k tr
c. N m
u tiên mô t loài sán dây Diphyllobothrium latum tìm th y
i Nam B (Vi t Nam). Sau ó 10 n m m i xu t hi n các công trình nghiên c u l
t v m t vài loài sán dây gây b nh cho ng
sán dây
ng
i
i. T
ó, vi c nghiên c u v thành ph n
c chú ý h n, r i m r ng ph m vi nghiên c u sang m t s
v t nuôi và m t s
ng
ng v t hoang dã.
Theo Phan Th Vi t và cs (1977) [22], Nguy n Th K (1994) [5], (2003) [6],
Nguy n Th Lê và cs (1996) [14], h th ng phân lo i sán dây c a Vi t Nam ã l a
ch n h th ng phân lo i c a Schulz và Gvozdev (1970),
phát hi n
c ng
s p x p các loài sán dây
i, chim, thú nuôi và hoang d i Vi t Nam. Trong ó, sán dây ký
sinh chó có v trí nh sau:
Ngành sán d p (Plathelminthes)
L p Cestoda Rudolphi, 1808
Phân l p Eucestoda Southwell, 1930
B Pseudophyllidea Carus, 1863
H Diphylloborthriidae Luhe, 1910
Gi ng Spirometra Mueller, 1937
Loài Spirometra erinacei-europaei
(Rudolphi, 1819) Mueller, 1937
Loài Spirometra mansonoides
(Mueller, 1935) Mueller, 1937
B Cyclophyllidea Beneden in Braun, 1900
Phân b Hymenolepidata Skrjabin, 1940
H Dipylidiidae Mola, 1929
Gi ng Dipylidium Leuckart, 1863
Loài Dipylidium caninum Leuckart, 1758
Phân b Tta Skrjabin et Schulz, 1937
5
H Taeniidae Ludwig, 1886
Gi ng Taenia Linnaeus, 1758
Loài Taenia hydatigena Pallas, 1766
Loài Taenia pisiformis Bloch, 1780
Gi ng Echinococcus Rudolphi, 1801
Loài Echinococcus granulosus Batsch, 1786
Gi ng Multiceps Goeze, 1782
Loài Multiceps multiceps Leske, 1780.
Phân b Mesocestoidata Skrjabin, 1940
H Mesocestoididae Perrier, 1897
Gi ng Mesocestoides, Wailand, 1863
Loài Mesocestoides lineatus Goeze, 1782
Phan Th Vi t và cs (1977) [22], Nguy n Th K (1994) [5], Nguy n Th Lê và
cs (1996) [14], khi
c p v thành ph n loài sán dây ký sinh trên chó
th ng nh t r ng, các loài sán dây ký sinh
chó ã tìm th y
n
c ta
u
Vi t Nam g m:
Diphyllobothrium mansoni, Diphyllobothrium reptans, Dipylidium caninum, Taenia
hydatigena, Taenia pisiformis, Multiceps multicep, Echinococcus granulosus,
Mesocestoides lineatus.
Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (1999) [7]: tính
phát hi n h n 30 loài sán dây ký sinh
n th i i m hi n t i ã
loài n th t gây b nh cho chó, mèo. Chúng
u thu c b Cyclophyllidea và Pseudophyllidea.
K t qu t ng h p c a Ph m S L ng (2002) [11] cho bi t,
hi n
c 8 loài sán dây ký sinh trên chó
n nay ã phát
mi n B c Vi t Nam.
Vi c mô t hình thái các loài sán dây còn có nhi u thi u sót, m t s loài ch a
có mô t trên m u v t Vi t Nam. Cande J. (1870) là ng
Diphyllobothrium latum tìm th y
trùng h c Vi t Nam (
D
Nam B trên ng
ng Thái,
i
u tiên mô t loài sán dây
i. Sau này m t s nhà ký sinh
ng V n Ng , 1970;
D
ng Thái, Tr nh
V n Th nh, 1976) cho r ng, loài thu c gi ng Diphyllobothrium ký sinh
ng
i Vi t
Nam không ph i là Diphyllobothrium latum mà là loài Diphyllobothrium mansoni.
6
S phán oán này không d a trên m u nên không có s mô t loài. Theo Yamaguti
(1959), loài Diphyllobothrium mansoni là tên
ng v t c a loài Spirometra erinacei-
europaei thu c gi ng Spirometra (h Diphyllobothriidae).
Joyeux và Houdemer (1928), Nguy n Th K (1977) ã th ng kê
mèo nhà,
c y, chó Hà N i có loài Diphyllobothrium reptans. Theo Yamaguti (1959), loài này
thu c gi ng Spirometra.
Theo tài li u m i nh t v h Diphyllobothiidae c a các tác gi Delaimure S.
L., Skrjabin A. S., Serdukov A. M. (1985) Diphyllobothrium mansoni không là tên
ng v t c a m t loài nào trong h
này. Khi nói v l ch s
nghiên c u loài
Diphyllobothrium latum, các tác gi
còn cho r ng, loài Spirometra erinacei-
europaei c a vùng nam bán c u là m t
nh d ng sai l m và cho r ng chính loài này
là Diphyllobothrium latum. Tuy nhiên, các tác gi có ý
nh xem xét v trí phân lo i
c a gi ng Spirometra Mueller, 1937 và mu n coi gi ng này là gi ng chu n
thành
l p h Spirometridae (d n theo Nguy n Th K , 2003 [6]).
Nguy n Th K (2003) [6] cho bi t:
Vi t Nam, hi n loài Diphyllobothrium
mansoni, Diphyllobothrium reptans còn ch a rõ v trí phân lo i và không có m u.
Nguy n Th K (2003) [6] ã xem xét l i toàn b v trí phân lo i và tình tr ng m u,
tình hình nghiên c u v t ng loài, ã tu ch nh 1 loài Spirometra erinacei- europaei
(Rudolphi, 1819) Mueller, 1937.
Hi n nay trên th gi i có kho ng 40 loài sán dây gây b nh cho chó và các thú
n th t thu c h chó mèo (V
2.1.2.2.
*
ng
c Ch t và cs, 2004 [1]).
c i m hình thái, c u t o c a sán dây chó
c i m chung:
Phan Th Vi t và cs (1977) [22], Nguy n Th K (1994) [5], Nguy n Th Lê
và cs (1996) [14], Nguy n Th K (2003) [6] cho bi t:
Sán dây chó có nh ng
c i m c a l p sán dây nói chung: hình d i b ng
màu tr ng ho c tr ng ngà. C th dài, d p theo h
ph n:
u, c , thân (g m nh ng
ng l ng b ng, chia thành ba
t sau c , có hình d ng và c u t o khác nhau).
7
u sán dùng
th
bám vào thành ru t v t ch , nên có nh ng hình d ng, kích
c và các c quan bám
nh ng c ng có sán có
c tr ng. Chi u r ng c a
u th
u dài vài mm. C quan bám n m trên
ho c giác bám, mõm, vòi và có nhi u móc.
Móc bám n m ngay trên
ng móc
móc. Kích th
c, c u t o và s l
ng t vài móc
ng móc c
t sán n i ti p sau
t c sinh ra các
nh cho m i loài.
u.
t c c a sán dây là
t: nh ng
g n c ), c quan sinh d c ch a phát tri n
y
các
t sinh tr
ng,
t c ch a hình thành rõ.
t ch a thành th c v sinh d c (
, ch th y c quan sinh d c
c.
t thành th c v sinh d c ( gi a thân), c quan sinh d c trong nh ng
sán này ã phát tri n
c ut om i
tt
tiêu hoá. Nh ng
s tr ng sán dây.
già th
n vài tr m móc. Ít khi vòi thi u
t thân, c quan sinh s n
Thân sán dây l i g m ba lo i
Nh ng
c tr ng c a sán dây b c cao.
ph n cu i vòi, s p x p thành m t hay hai hàng. S
các nhóm sán dây dao
C là nh ng
t các
u hay
u bao g m rãnh bám
m t s loài sán dây trên móc bám có các
móc bé x p thành nhi u hàng. Giác bám là b ph n
l
ng ch nh h n 1 mm,
ng xuyên
y
, có
c b ph n sinh d c
t
c và cái, có h bài ti t,
ng t nh m i c th sán lá, nh ng khác sán lá là không có h
t già ( cu i thân sán), bên trong
nh ng
t sán ch a
t già, b ph n sinh d c
y t cung v i vô
c b thoái hoá. Nh ng
t
c r i kh i c th sán và theo phân ra ngoài ( c i m này th y
nh ng loài sán dây thu c b Cyclophyllidea).
Chi u dài c a sán dây chó dao
sán dây ph l p ti u bì,
ch a
ng t 0,5 mm
n l p h bì, r i
n hàng ch c mét. C th
n l p c vòng, c d c. Ph n bên trong
y nhu mô. Bên trong l p c là các khí quan c a sán. Sán dây chó c ng gi ng
các sán dây khác
c i m không có h tiêu hóa, sán l y th c n b ng ph
ng
th c th m th u qua b m t c th .
H th n kinh
trên
u, t
sán dây kém phát tri n, g m có h ch th n kinh trung
ng n m
ó có các dây th n kinh ch y d c c th . Có hai dây phát tri n h n n m bên
ngoài ng bài ti t và m i
t n i v i nhau b i các c u n i ngang.
H tu n hoàn và h hô h p tiêu gi m. Hô h p theo ki u y m khí.
8
H bài ti t c a sán dây c u t o theo ki u nguyên
t
n th n, g m 2 ng chính
u sán i v cu i thân và thông v i l bài ti t. Ngoài ra,
m i
t sán còn có
nh ng ng ngang n i li n v i 2 ng chính.
H u h t các loài sán dây là l
d c (g m m t c quan sinh d c
ng tính: Trong m i
t th
ng có m t h sinh
c và m t c quan sinh d c cái) phát tri n
các
giai o n khác nhau, ít khi có hai h sinh d c ho c h n. S phát tri n c a h sinh
d c theo m t th t nh t
nh:
các
ó hình thành c quan sinh d c
c quan sinh d c
t non c quan sinh d c ch a phát tri n, sau
cr i
n c quan sinh d c cái. Sau khi th tinh,
c teo d n còn l i c quan sinh d c cái.
các
t già, tr ng ch a
y trong t cung.
H sinh d c
c g m tinh hoàn, ng d n tinh và các tuy n sinh d c. S l
tinh hoàn trong m i
t có t m t
n hàng tr m và là d u hi u
loài. T tinh hoàn có nhi u ng d n tinh nh
tinh, ng này
ng
phân lo i m i
i ra và h p l i v i nhau thành ng d n
vào c quan giao ph i là lông gai. Lông gai n m trong nang lông
gai. Ph n cu i ng d n tinh có th phình ra g i là túi tinh. N u túi tinh
ngoài nang
lông gai g i là túi tinh ngoài, còn trong nang lông gai thì g i là túi tinh trong. Lông gai
dùng
a vào l sinh d c cái khi giao ph i. Nang lông gai và lông gai
hình d ng, kích th
m i loài có
c và c u t o khác nhau.
H sinh d c cái có c u t o ph c t p h n, g m có bu ng tr ng, ng d n tr ng,
ootyp, tuy n noãn hoàng, túi nh n tinh, tuy n vò (th Melis) và t cung, th
hai bu ng tr ng n m gi a ho c phía sau
t sinh d c, ít khi
phía tr
ng có
c. Trong
bu ng tr ng hình thành các t bào sinh d c cái (t bào tr ng). T bu ng tr ng có
ng g n n i v i âm
o, m ra
nh n tinh. Tr ng th tinh
c
huy t sinh d c.
ng này phình r ng ra g i là túi
a vào ootyp. Tuy n noãn hoàng g m nhi u bao
noãn bé n m trong nhu mô ho c thành kh i n m hai bên
tr ng. T tuy n noãn hoàng các ch t dinh d
ng
vào ooptyp giúp cho vi c hình
thành tr ng. Tuy n v ti t ra các s n ph m c n thi t
ootyp, tr ng th tinh
t ho c phía sau bu ng
hình thành tr ng. Trong
c hình thành, sau ó tr ng r i vào t cung. C u t o t cung
c a sán dây r t khác nhau.
sán dây b c th p (Pseudophyllidea), t cung là nh ng
9
ng cong, d n t ooptyp
dây này tr ng
n l ngoài n m
m t b ng c a m i
c th i ra ngoài tùy theo m c
y tr ng trong
tr ng. Tr ng
th c hi n
t già và m i
ng ngoài,
n i mà các
t sán
sán dây
nh ng sán dây này t
t th c ch t bi n thành m t cái túi ch a
c r i ra ngoài b ng cách n t thành c th c a
môi tr
nh ng
hình thành c a tr ng.
b c cao (Cyclophyllidea), t cung kín, không có l ngoài.
cung ch a
t.
t sán dây già
t. Quá trình này th
ng
c th i ra cùng v i phân
v t ch .
Tr ng sán dây b Cyclophyllidea hình tròn ho c h i b u d c, có 4 l p v ,
trong có phôi 6 móc. Còn tr ng sán dây b Pseudophyllidea gi ng tr ng sán lá, m t
u có n p (Nguy n Th Kim Lan và cs, 1999) [7].
*
c i m hình thái, kích th
c c a m t s loài sán dây ký sinh
chó:
- Gi ng Taenia Linnaeus, 1758
Nguy n Th K (1994) [5], Nguy n Th Lê và cs (1996) [14], Nguy n Th
Kim Lan và cs (1999) [7], Nguy n Th K (2003) [6] cho bi t:
+ Loài Taenia hydatigena: Dài 5000 mm g m 550 - 700
hình qu lê hay hình th n,
t r t r ng.
u
ng kính 1 mm, vòi có 26 - 44 móc, x p thành hai
hàng, móc hàng trên dài 0,170 - 0,022 mm, có m m r t cong, móc hàng d
dài 0,110 - 0,160 mm, có l
i r t cong, các giác bám g n nhau và có
kính 0,110 mm, c dài 0,500 mm. Có 600 - 700 tinh hoàn
i
ng
gi a các ng bài
ti t. Xung quanh noãn hoàng, bu ng tr ng, ng d n tinh và âm
o không có
tinh hoàn, ng d n tinh có d ng túi h p u n khúc nhi u, không có túi tinh.
Nang lông gai hình tr dài 0,450 mm, r ng 0,130 mm, bu ng tr ng hai thùy
n ad
ic a
t, c nh phía không l l n h n phía có l , noãn hoàng là ng h p
kéo dài theo chi u ngang, th Melis tròn
ph n
u âm
nh n tinh.
gi a bu ng tr ng và noãn hoàng,
o phình r ng, sau h p d n, t i thùy bu ng tr ng t o thành túi
các
t già thân t cung có 5 - 10 nhánh ngang, m i
u t do l i
t o thành các nhánh ph , tr ng b u d c, dài 0,038 - 0,031 mm, r ng 0,034 0,035 mm, v dày 0,004 mm.
10
D ng u trùng Cysticercus tenuicollis g p nhi u
l n, trâu, bò, nhi u loài thú khác, k c ng
d ch trong. Thành bên trong túi có m t
i.
gan và xoang b ng c a
u trùng này có d ng túi ch a
u sán dây, có c .
y
u có móc và giác bám,
ng kính c a giác bám 0,099 - 0,310 mm, có 28 - 40 móc, x p hai hàng, móc
hàng trên dài 0,185 - 0,210 mm, móc hàng d
nang
i dài 0,126 - 0,160 mm, v trong c a
c b c b ng v ngoài, v này bám vào thành mô c c a v t ch , kích th
c
c a nang ph thu c vào n i ký sinh c a u trùng.
+ Loài Taenia pisiformis: Sán dài 600 - 2000 mm và r ng 4,8 mm g m 400
t,
ng kính
u 1,3 mm, vòi 0,515 - 0,640, có 34 - 48 móc x p thành hai hàng,
móc hàng trên dài 0,225 - 0,294 mm, có l
0,177 mm, giác bám tròn hay b u d c,
i r t cong. Móc hàng d
ng kính 0,310 - 0,330 mm, c
u dài 1,7 mm. L sinh d c xen k không
400 - 500 tinh hoàn, tròn hay b u d c,
kho ng tr ng gi a
túi tinh tròn có
i dài 0,132 -
u, các núm sinh d c h i nhô ra. Có
ng kính 0,096 - 0,132 mm,
toàn b
t tr vùng noãn hoàng và bu ng tr ng. ng d n tinh b t
ut
ng kính 0,210 - 0,350 mm, nang lông gai hình tr hay b u d c
ngang, dài 0,460 - 0,800, r ng 0,130 - 0,140 mm, bu ng tr ng hai thùy,
c a
t, nh ng thùy bên hình th n và có kích th
góc,
b d
ic a
ngay sau
t. Th Melis
i
c nh nhau, noãn hoàng hình ba
gi a noãn hoàng và bu ng tr ng, âm
l sinh d c, t o thành túi nh n tinh
sát thùy c a bu ng tr ng.
m i ph n c a thân t cung có 8 - 14 nhánh bên, t
tr ng tròn hay h i b u d c,
n ad
nh ng
o it
t già,
ó t o thành các nhánh ph ,
ng kính 0,032 - 0,037 mm.
- Gi ng Multiceps Goeze, 1782
Theo Nguy n Th K (1994) [5], Nguy n Th Lê và cs (1996) [14], Nguy n
Th K (2003) [6]:
+ Loài Multiceps multiceps: Sán dài 400 - 1000 mm, g m 200 - 250
g n 5 mm.
u hình qu lê và có
ng kính 0,800 mm. Vòi có
t, r ng
ng kính 0,300
mm, có 22 - 32 móc, x p thành hai hàng, móc hàng m t dài 0,150 mm, hàng hai dài
0,090 - 0,130 mm. Giác bám có
d n tinh b t
u
ng kính 0,290 - 0,300 mm. C dài 2 - 3 mm. ng
phía có l , g n thân gi a c a t cung, u n khúc và i vào nang
11
lông gai. Nang có d ng qu lê dài 0,315 - 0,350 mm, r ng 0,110 - 0,145 mm. Bu ng
tr ng có hình cánh b
m,
g nb d
b u d c, noãn hoàng hình ba góc,
tr ng và noãn hoàng. Âm
i
t, hai thùy g n nh b ng nhau và có hình
sát b d
i
t. Th Melis nh
gi a bu ng
o có d ng ng cong xu ng m t thùy c a bu ng tr ng và
phình r ng thành túi ch a tinh, t cung có thân gi a và m i bên có 9 - 12 nhánh,
tr ng có
ng kính 0,029 - 0,037 mm, có v dày 0,004 mm.
u trùng Coenurus cerebralis là m t nang l n, hình tròn hay b u d c, v m
m m trong có r t nhi u
d ch thay
m c
u sán dính vào, trong nang là ch t d ch không màu, s l
i ph thu c vào kích th
c nang. Kích th
phát tri n, v trí não ký sinh và lo i
c,
ng
c nang khác nhau, ph thu c vào
ng v t.
- Gi ng Echinococcus Rudolphi, 1810
Phan Th Vi t và cs (1977) [22], Nguy n Th Lê và cs (1996) [14], Nguy n
Th K (2003) [6] cho bi t:
+ Loài Echinococcus granulosus: Sán dài 2,7 - 3,4 mm, g m 3 - 4
không l n, có
ng kính 0,258 - 0,369 mm,
ng thay
i v kích th
ng móc, móc hàng trên dài 0,032 - 0,043 mm, móc hàng d
0,036 mm, cán không th ng và dài h n l
m m l n. C quan sinh d c cái
n ad
c và
i dài 0,020 -
i móc, ôi khi cán phình r ng ho c có
ic a
t, bu ng tr ng g m hai kh i
hình b u d c, n i v i nhau b ng ng ngang h p, noãn hoàng d
Melis d
u
ng kính giác bám 0,098 - 0,133
mm, vòi 0,100 - 0,140 mm. Có 36 - 40 móc vòi, th
s l
t.
c
i bu ng tr ng, th
i bu ng tr ng và noãn hoàng, có 32 - 40 tinh hoàn. Nang lông gai dài
0,025 - 0,026 mm, dài t i gi a
b ng chi u dài
t, l sinh d c m ra
t già, có các nhánh bên v i s l
nhau. Tr ng tròn hay b u d c,
t, t cung dài
ng và hình d ng không gi ng
ng kính t 0,028 - 0,036 mm.
u trùng Echinococcus enilocularis ký sinh
trong ch a
hai bên
trâu, bò, dê. Nó có d ng túi,
y d ch, nang có hai v , v ngoài màu tr ng s a ôi khi h i vàng, v
ngoài sinh ra v trong, v trong g i là v m m, sinh ra t phía trong xoang nang,
m ng, không màu, là thành mô sinh ra nang, có th sinh ra m t nang cùng lúc t o
thành
u phôi và nang th hai (nang con).
12
- Gi ng Dipylidium Leuckart, 1863
Theo Nguy n Th K (1994) [5], Nguy n Th Lê và cs (1996) [14], Nguy n
Th K (2003) [6] cho bi t:
+ Loài Dipylidium caninum: C th dài 15 - 17 cm, g m 80 - 250
r ng 0,24 - 0,50 mm.
t.
u
u có vòi hình chóp, có 4 - 10 hàng móc, m i hàng có t 16
- 20 móc, móc hàng trên cùng dài 0,013 - 0,016 mm, móc hàng cu i cùng dài 0,003
- 0,008 mm. L sinh d c kép, m ra
áy h
ng lên phía trên
hình kh i.
hai bên
t. Túi sinh d c dài 0,1 - 0,3 mm,
t. Bu ng tr ng phân thùy hình qu t. Tuy n noãn hoàng
t già ch a nang tr ng, m i nang ch a 3 - 30 tr ng, có kích th
0,026 - 0,060 mm. Phôi 6 móc có kích th
c
c 0,020 - 0,036 mm.
- Gi ng Mesocestoides Vaillant, 1863
Nguy n Th K (1994) [5], Nguy n Th Lê và cs (1996) [14], Nguy n Th
K (2003) [6] cho bi t:
+ Loài Mesocestoides lineatus: Sán tr
ng thành dài
vòi, có móc bám và 4 giác bám. T cung có d ng túi d c n m
n 2m.
gi a
u không có
t. Kích th
c
tr ng 0,040 - 0,060 x 0,035 - 0,043 mm. Phôi 6 móc, ôi móc gi a dài h n móc bên.
2.1.2.3. Chu k sinh h c c a sán dây chó
Theo
D
ng Thái và Tr nh V n Th nh (1977) [16], chu k sinh h c c a sán
dây khá ph c t p, ti n tri n
nhi u ký ch liên ti p.
b Cyclophyllidae tr ng ch a
thai trùng sáu móc ã hình thành. Vào d dày ký ch , thai trùng sáu móc thành u
trùng ( ã m t móc) có c u t o và tên g i khác nhau: Cysticercus, Coenurus,
Echinococcus, Cysticercoid.
b Pseudophyllidae có hai th
u trùng liên ti p:
Procercoid và Plerocercoid. Nh ng d ng u trùng này s ng lâu hay chóng
và ph i
tr
KCTG
c m t ký ch cu i cùng thích h p nu t vào m i phát tri n thành sán
ng thành.
hoàn thành vòng
nhi u loài
i, sán dây ký sinh
ng v t khác nhau, có th là
ng v t không x
chó c n v t ch trung gian là
ng v t có x
ng s ng... Có loài c n 1 KCTG
c ng có loài c n 2 KCTG m i hoàn thành vòng
i.
ng s ng, ho c có th là
hoàn thành vòng
i, nh ng
13
Các h sán dây khác nhau có chu k sinh h c khác nhau. Các loài sán dây:
Spirometra erinacei-europae, Spirometra mansonoides, Dipylidium caninum, Taenia
hydatigena, Taenia pisiformis, Multiceps multiceps ký sinh
v t ch cu i cùng c a sán, giúp sán hoàn thành vòng
thành th c. C th vòng
i c a các loài sán dây th
ru t c a chó. Chó là
i và ký sinh
ng g p ký sinh
giai o n
chó di n ra
nh sau:
+ Loài Spirometra erinacei-europae
Vòng
i phát tri n c a Spirometra erinacei-europae có s tham gia c a v t
ch trung gian th nh t là các các loài giáp xác, KCTG b sung là cá. Tr ng
th i ra ngoài theo phân chó không có phôi,
trong n
nh ng lông nh xung quanh thân g i là Coracidium,
c, tr ng n ra u trùng có
c v t ch trung gian th nh t
là các loài giáp xác thu c gi ng Mesocyclops, Eucyclops nu t. Trong c th b n
Coracidium phát tri n thành d ng u trùng
cá nu t ph i b n
c
c bi t - Procercoid. Trong tr
c,
ng h p
c b nhi m Procercoid thì u trùng Procercoid s phát tri n thành
d ng u trùng m i - Plerocercoid. Chó n cá có u trùng Plerocercoid s nhi m sán,
sau 15 - 18 ngày s xu t hi n tr ng trong phân chó th i ra.
+ Loài Spirometra mansonoides
Vòng
i phát tri n c n có s tham gia c a v t ch trung gian th nh t là các
c ng t (Copepods), v t ch trung gian th hai là nh ng loài chim,
loài giáp xác n
r n, bò sát, l
l nl
ng c ,
ng v t g m nh m. Tr ng theo phân chó ra ngoài, tr i qua
t các giai o n
v t ch trung gian th nh t và th hai, tr thành u trùng
gây b nh Plerocercoid. Chó n ph i v t ch trung gian ch a u trùng s b nhi m
sán. Sau 10 - 30 ngày u trùng phát tri n thành sán tr
ng thành.
+ Loài Dipylidium caninum
Vòng
i c a loài này có s tham gia c a v t ch trung gian là các loài b
chét gi ng Ctenocephalides.
sán v ra, tr ng
t sán già th i ra ngoài có mang theo nang tr ng.
ngoài t nhiên
t
c các v t ch trung gian nu t vào, phát tri n
thành u trùng. Chó n ph i b chét có u trùng s b nhi m sán dây. Sau 3 - 4 tu n
u trùng phát tri n thành sán dây tr
ng thành.
14
+ Loài Taenia hydatigena
KCTG là l n, trâu, bò, dê, c u. Vòng
ib t
u t khi
t sán già r ng theo
phân ra ngoài, v ra, gi i phóng tr ng sán. KCTG nu t ph i tr ng sán, vào
n ru t,
u trùng 6 móc n ra và phát tri n thành u trùng gây b nh Cysticercoid sau 3
tháng. Chó n ph i n i t ng c a v t ch trung gian có u trùng s b nhi m sán. Sau
2 tháng u trùng phát tri n thành sán dây tr
ng thành.
+ Loài Taenia pisiformis
Vòng
i phát tri n c n có s tham gia c a v t ch trung gian là
ng v t
g m nh m, ch y u là th và th r ng. Các giai o n phát tri n c a u trùng th c
hi n trong các v t ch trung gian
tr thành u trùng c m nhi m sau 15 - 30 ngày.
Chó n ph i n i t ng c a th có u trùng s nhi m sán.
+ Loài Multiceps multiceps
Vòng
i c a loài này c n có s tham gia c a v t ch trung gian là dê, c u.
sán già ra ngoài theo phân chó.
t
t v ra gi i phóng tr ng sán; dê, c u - v t ch trung
gian n tr ng sán vào c th , tr ng n và phát tri n thành u trùng c m nhi m
óc dê,
c u sau 6 - 8 tháng. Chó n ph i óc v t ch trung gian có u trùng s nhi m sán.
Phan Th Vi t (1977) [22] ã mô t : “T t c b m t c a sán dây là m t cái
“m m” kh ng l . Th c n ng m qua “da” c a sán dây. Các loài sán dây th
ng t m
trong ngu n th c n giàu có c a c th v t ch . Cái m m ã không c n, thì h tiêu
hoá c a chúng c ng không có.
Hi n t
ng r ng
n và tiêu hoá
t c a sán dây làm cho ng
u qua b m t c th c a sán dây”.
i ta có th ngh r ng: C th sán dây
s d n d n ng n l i. Song, không ph i nh v y, b i các
th các
ng
c sinh ra thay
t già ã r ng làm cho sán dây tr nên “tr l i”. Sau
i ta g i
sinh ra
tm i
y các
t c là
t sinh tr
ng, t
ó s m c ra các
u là
t khác. Các
tc ,
tm i
t c lùi d n ra phía sau.
Nguy n Th Kim Lan và cs (2008) [8] cho bi t: Nh ng
là nh ng c th
t
t sán dây h u nh
c l p v i nhi u c quan riêng bi t và hoàn toàn
c l p. Nh có
s hóa
t mà kh n ng sinh
c a sán dây t ng lên g p b i. Trong cùng m t lúc,
nh ng
t thành th c c a sán dây có th sinh ra hàng ch c tri u tr ng. Ngoài ra, s
15
t còn có l i cho sán dây v nh ng m t khác.
hóa
t và th i ra môi tr
ng bên ngoài mà s reo r c tr ng
b n thân sán dây th i b
có s c l c và n ng l
2.1.3.
ó là, do có
i nh ng
ng m i
t già c i,
t sán già l n l
ó
c thu n l i h n,
i nó h u nh t ng th i
phát tri n nh ng lo t
c tr l i,
t thành th c m i.
c i m d ch t b nh do u trùng Cysticercus tenuicollis và sán dây Taenia
hydatigena
2.1.3.1.
chó gây ra
c i m d ch t h c b nh Cysticercus tenuicollis
B nh Cysticercus tenuicollis x y ra trên toàn th gi i, ch y u
thôn. T l nhi m
các khu v c thay
khu v c nông
i r t nhi u. D ch b t ng có th x y ra do
i u ki n khí h u có l i cho s t n t i c a tr ng trong
c a
t
ng c ho c các ho t
ng
ng v t hoang dã mang b nh (P. Junquera, 2013) [33].
Wondimu A và cs (2011) [38] cho bi t: t l nhi m u trùng Cysticercus
tenuicollis trên dê Ethiopia là 21,01% và ã gây thi t h i l n v kinh t .
M khám 589 dê có nuôi
nhi m u sán c nh
các t nh Thái Nguyên và B c K n th y t l
dê là 23,8% và c
ng
nhi m sán là 1 - 18 u sán/dê. Tu i
gia súc càng cao thì t l nhi m càng t ng lên và m c
nhi m càng n ng h n
(Nguy n Th Kim Lan và cs, 1999) [6].
Nguy n Th Kim Lan và cs (2012) [10] ã m khám 1273 trâu, bò, l n c a
ba huy n thành t nh Phú Th
tenuicollis (23,10%), trong ó t l
- 28,10% và
T
trâu bi n
l n t 10,28 - 37,66% v i c
trâu, bò, l n là t
u sán Cysticercus
ng t 10,59 - 31,78%,
ng
bò t 9,82
nhi m t 1 - 56 u sán/con.
ng quan gi a t l nhi m sán dây Taenia hydatigena
sán Cysticercus tenuicollis
t
phát hi n 294 con nhi m
chó và t l nhi m u
ng quan thu n r t ch t v i h s
ng quan R = 0,881; 0,990 và 0,997.
Theo Ph m V n Khuê và Phan L c (1996) [4]:
- Phân b c a b nh: ph bi n kh p các vùng, l n n
44%.
c ta nhi m kho ng
nh ng n i nuôi nhi u chó, b nh càng ph bi n và gây nhi u thi t h i.
- Bi n
ng nhi m u sán theo tu i: nhìn chung t l nhi m t ng d n theo
tu i l n, vì s l n ti p xúc v i c n b nh t ng theo tu i.
16
+ L n con d
i 2 tháng: t l 48,2%
+ L n t 3 - 4 tháng: t l 46,3%
+ L n t 5-7 tháng: t l 65,7%
+ L n trên 8 tháng: t l 60,0%
Tình hình nhi m c a l n và các
sán dây tr
ng thành. B nh th
ng có
ng v t khác ph thu c vào s chó nhi m
l n nuôi g n v i chó. Còn trâu, bò th trên
bãi ch n ít b h n.
2.1.3.2.
c i m d ch t h c b nh sán dây Taenia hydatigena
c i m d ch t b nh do sán dây gây ra ã
c nhi u tác gi
Tuy nhiên, các nghiên c u còn ít và ch a h th ng nên ch a ph n ánh
v n
liên quan
a lý th
y
n.
nh ng
n s phát sinh và phát tri n c a b nh
Skarabin và Petrov (1963) [16] cho bi t, n u nh
sán
c p
ng là qua n
ng xâm nh p c a các giun
c ho c th c n b nhi m b n, thì nhi u lo i giun sán sinh
v t xâm nh p vào c th ký ch cu i cùng khi ký ch
ó n ph i các mô và các c quan
c a KCTG ch a u trùng giun sán giai o n c m nhi m. V i cách xâm nh p này, chó
sói c m nhi m sán dây Taenia hydatigena do n ph i c u có u trùng sán.
Theo
D
ng Thái và Tr nh V n Th nh (1978) [17], chó nhi m sán
dây loài Dipylidium canium do n ph i các KCTG s ng trên mình chó nh b ,
r n. Chó nhi m sán dây loài Taenia hydatigena do n ph t ng loài nhai l i hay
l n ch a u trùng Cysticercus tenuicollis.
Theo k t qu nghiên c u c a Dalimi A. và cs (2006) [25], ki m tra 83 chó
các
t nh phía Tây c a Iran cho th y: có 38,55% chó nhi m Dipylidium caninum; 53,01% chó
nhi m Taenia hydatigena; 7,23% chó nhi m Taenia ovis; 4,82% chó nhi m Multiceps
multiceps; 13,25% chó nhi m Echinococcus granulosus.
Theo k t qu nghiên c u c a Yotko K. và cs (2009) [39], t l nhi m loài
Taenia hydatigena c a chó
n
vùng Tây B c Bulgaria là 47,85%.
c ta, các loài Dipylidium caninum, Taenia hydatigena, Taenia pisiformis,
Multiceps multiceps
c phân b r ng
c 3 vùng:
ng b ng, trung du, mi n núi v i
nh ng ki u khí h u khác nhau (Nguy n Th K , 1994) [5].
