Nghiên cứu tính đa dạng khu hệ thú tại khu rừng đặc dụng Cham Chu làm cở đề xuất giải pháp bảo tồn (Khóa luận tốt nghiệp)

i

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

HOÀNG V N DI N

NGHIÊN C U TÍNH

A D NG KHU H THÚ T I KHU R NG

C D NG CHAM CHU LÀM C

XU T GI I PHÁP B O T N

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khoá h c

IH C

: Chính quy
: Qu n lý tài nguyên r ng
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015


ii

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG V N DI N

NGHIÊN C U TÍNH

A D NG KHU H THÚ T I KHU R NG

C D NG CHAM CHU LÀM C

XU T GI I PHÁP B O T N

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khoá h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: Qu n lý tài nguyên r ng
: K43 - QLTNR - N01
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
: ThS. Lê V n Phúc

Thái Nguyên, n m 2015


i

L I CAM

OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
tôi. Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

a hoàn

toàn trung th c, khách quan ch a công b trên các tài li u. N u có gì sai tôi xin
ch u hoàn toàn trách nhi m.
Thái nguyên, ngày 15 tháng 06 n m 2015
Xác nh n c a giáo viên h

ng d n

Ng

ThS. Lê V n Phúc

i vi t cam oan

Hoàng V n Di n

XÁC NH N C A GIÁO VIÊN CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi h i

ng ch m yêu c u!

(Ký và ghi rõ h tên)
Giáo viên ch m ph n bi n

PGS.TS. Tr n Qu c H ng


ii

L IC M

N

ánh giá k t qu h c t p và rèn luy n c a b n thân trong toàn khóa
h c, th c hi n ph

ng châm “h c i ôi v i hành, lý thuy t g n li n v i th c

ti n”. Th c t p t t nghi p là khâu c c k quan tr ng

i v i m i sinh viên,

giúp cho m i sinh viên có i u ki n c ng c l i nh ng ki n th c ã h c t p
trong nhà tr

ng

ng d ng vào th c t nh m chu n b hành trang cho công

vi c sau này.
Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân,
hi u tr

ng

ng ý c a Ban giám

H Nông Lâm Thái Nguyên và s nh t trí c a ban ch nhi m Khoa

Lâm nghi p và H t ki m lâm r ng
hi n

cs

c d ng Cham Chu tôi ã ti n hành th c

tài: “Nghiên c u tính a d ng khu h thú t i khu r ng

Cham Chu làm c

c d ng

xu t gi i pháp b o t n”.

Sau th i gian th c t p

n nay tôi ã hoàn thành khóa lu n t t nghi p.

Có

c k t qu nh ngày hôm nay ngoài s c g ng n l c c a b n thân tôi

còn

c s giúp

s h

t n tình c a các th y giáo, cô giáo trong khoa và

c bi t là

ng d n t n tình c a th y giáo ThS. Lê V n Phúc. Nhân d p này tôi xin bày

t lòng bi t n sâu s c t i các th y giáo, cô giáo trong khoa và s ch b o t n
tình c a th y giáo h

ng d n.

ng th i tôi c ng chân thành c m n các cán b

công ch c, viên ch c trong H t ki m lâm r ng

c d ng Cham Chu và bà con

nhân dân trong 2 xã: Yên Thu n, Phù L u ã t o i u ki n giúp
hi n

tôi th c

tài này.
M c dù b n thân ã có nhi u c g ng, nh ng th i gian và n ng l c c a

b n thân còn nhi u h n ch nên
mong nh n

cs

tài khó tránh kh i nh ng thi u sót. Tôi r t

óng góp c a các th y cô giáo và các b n

tài c a tôi

c hoàn thi n h n.
Tôi xin chân thành c m n

Thái Nguyên, tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Hoàng V n Di n


iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: Di n tích r ng và các loài

Trang
t ai t i khu R D Cham Chu .....................13

B ng 2.2: Di n tích các loài th m th c v t t i khu R D Cham Chu .......................14
B ng 2.3: Thành ph n th c v t t i khu r ng

c d ng Cham Chu ...........................15

B ng 2.4: Thành ph n

ng v t t i khu r ng

c d ng Cham Chu ..........................16

B ng 3.1: Các tuy n

ng kh o sát t i khu r ng

B ng 4.1: Danh l c các loài thú t i khu r ng

c dung Cham Chu .................26

c d ng Cham Chu ..........................29

B ng 4.2: Tính a d ng thú theo các b c phân lo i t i khu R D Cham Chu...........33
B ng 4.3: S l

ng loài thú

m t s Khu BTTN, VQG khu v c mi n B c ...........34

B ng 4.4: Phân b thú theo sinh c nh t i khu r ng
B ng 4.5: Nh ng loài thú quý hi m t i khu r ng

c d ng Cham Chu.................37
c d ng Cham Chu....................45


iv

DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 3.1: Ph ng v n cán b Ki m lâm .....................................................................24
Hình 3.2: Ph ng v n ng i dân/th s n .......................................................................24
Hình 3.3: i u tra theo tuy n ....................................................................................25
Hình 3.4: D u v t ào b i c a Ch n vàng ......................................................................25
Hình 3.5: Nanh L n r ng ..........................................................................................27
Hình 3.6: S ng S n d
Hình 4.1: Bi u

ng ........................................................................................27

t l ph n % s h và s loài c a các b ghi nh n t i khu r ng

c d ng Cham Chu ..................................................................................................34
Hình 4.2: Bi u

so sánh s l

các Khu BTTN và VQG

ng loài thú t i khu r ng

c d ng Cham Chu v i

khu v c mi n B c ..........................................................35

Hình 4.3: Sinh c nh r ng núi

t ..............................................................................40

Hình 4.4: Sinh c nh r ng núi á vôi .........................................................................41
Hình 4.5: Sinh c nh th y v c ....................................................................................42
Hình 4.6: Sinh c nh làng b n n

ng r y...................................................................43


v

DANH M C CÁC T , C M T
STT

T vi t t t

1

BTTN

2

CI

3

DSH

4

FFI

5

IUCN

6

UBND

7

R D

7

TRAFIC

8

VQG

T Ti ng Vi t

VI T T T
T Ti ng Anh

B o t n thiên nhiên
T ch c b o t n qu c t

biodiversity,

a d ng sinh h c
T ch c B o t n

biological

diversity
ng th c Organizations Conservation

v t hoang dã Qu c t
Liên minh b o t n thiên
nhiên Qu c t

Conservation International

International Wildlife
International

Union

for

Conservation of Nature and
Natural Resources

y ban nhân dân
R ng c d ng
M ng l i giám sát ho t Network Activity Monitor
ng buôn bán ng, th c v t Trafficking
plant
and
hoang dã toàn c u
Wildlife Worldwide
V

n qu c gia


vi

M CL C
Trang
PH N 1: M
1.1.

tv n

U....................................................................................................1
............................................................................................................1

1.2. M c ích nghiên c u ............................................................................................2
1.3. M c tiêu nghiên c u.............................................................................................3
1.4. Ý ngh a c a

tài .................................................................................................3

1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u ................................................................3
1.4.2. Ý ngh a th c ti n ...............................................................................................3
PH N 2: T NG QUAN V N
2.1. C s khoa h c c a v n

NGHIÊN C U ................................................4
nghiên c u ................................................................4

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c ..........................................................5

2.2.1. Tình hình nghiên c u thú trên th gi i ..............................................................5

2.2.2. Tình hình nghiên c u thú trong n

c................................................................5

2.3. T ng quan i u ki n t nhiên - kinh t xã h i khu v c nghiên c u ..................11
2.3.1. i u ki n t nhiên ...........................................................................................11
2.3.2. i u ki n dân sinh, kinh t - xã h i ................................................................16
PH N 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ...22

3.1.

it

3.2.

a i m và th i gian ti n hành. ........................................................................22

3.4. Ph

ng và ph m vi nghiên c u ......................................................................22

ng pháp nghiên c u....................................................................................22

3.4.1. Ngo i nghi p ...................................................................................................22

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.....................................29
4.1. Tính a d ng v thành ph n loài c a khu h thú t i khu r ng

c d ng Cham

Chu ............................................................................................................................29
4.1.1. Tính a d ng v thành ph n loài thú ...............................................................29
4.1.2. Tính a d ng c a khu h thú t i khu r ng

c d ng Cham Chu theo các b c

phân lo i ....................................................................................................................33


vii

4.1.3. So sánh thành ph n loài thú t i khu r ng
BTTN và VQG
4.2.

c d ng Cham Chu v i m t s khu

mi n B c.......................................................................................34

c i m phân b sinh c nh c a các loài thú t i khu r ng

4.2.1. Sinh c nh r ng núi

c d ng Cham Chu........37

t ....................................................................................40

4.2.2. Sinh c nh r ng núi á vôi ...............................................................................40
4.2.4. Sinh c nh làng b n n

ng r y .........................................................................43

4.3. Nghiên c u tính a d ng v giá tr các loài thú t i khu r ng

c d ng Cham

Chu ............................................................................................................................44
4.3.1. Giá tr v m t sinh thái ....................................................................................44
4.3.2. Giá tr v m t kinh t .......................................................................................44
4.3.3. Giá tr v khoa h c và b o t n ngu n gen.......................................................45
4.3.4. a d ng ngu n gen quý hi m .........................................................................45
4.4. Th c tr ng công tác qu n lý ngu n tài nguyên thú t i khu r ng

c d ng Cham

Chu ............................................................................................................................48
4.4.1. S n b n trái phép

ng v t hoang dã ..............................................................48

4.4.2. Khai thác g ....................................................................................................49
4.4.3. Khai thác c i và lâm s n ngoài g ..................................................................49
4.4.4. Phá r ng làm n

ng r y ..................................................................................50

4.4.5. Tình hình qu n lý c a r ng

c d ng..............................................................51

4.4.6. Nh ng thu n l i và khó kh n trong công tác qu n lý tài nguyên r ng t i khu
r ng

c d ng Cham Chu .........................................................................................52

4.5.

xu t m t s gi i pháp cho công tác b o t n khu h thú t i khu r ng

c d ng

Cham Chu ..................................................................................................................53
PH N 5: K T LU N VÀ

NGH ....................................................................56

5.1. K t lu n ..............................................................................................................56
5.2. T n t i ................................................................................................................57
5.3.

ngh ...............................................................................................................57

TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................58

1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
ng v t r ng là m t trong n m thành ph n c u t o nên h sinh thái r ng

(Khí h u,

t, Th c v t,

ng v t và Vi sinh v t). Do v y

trong nh ng thành ph n c u trúc
n ng l

ng.

th c hi n các ch c n ng v n chuy n v t ch t,

ng v t r ng còn là ngu n g c t t c các loài

nay, nó ch a

ng v t r ng là m t

ng v t ch n nuôi hi n

ng ngu n gen quý giá mà chúng ta có th tuy n ch n, lai t o chúng

thành loài v t nuôi có tính kháng b nh cao, n ng su t cao, l i thích nghi v i i u
ki n khí h u c a t ng

a ph

ng.

Thú (Mammalia) là l p

ng v t có vai trò r t quan tr ng trong vi c duy trì

s cân b ng c a h sinh thái r ng, có giá tr kinh t cao và là
i v i s tác
chúng th

ng

ng c a con ng

i c ng nh nh ng bi n

it

ng r t nh y c m

i c a môi tr

c u tiên qu n lý b o t n h n so v i các nhóm loài

Vi t Nam n m trong khu v c

ông Nam Á,

ng nên

ng v t khác.

c các t ch c qu c t công

nh n là m t trong 16 qu c gia trên th gi i có tính a d ng sinh h c cao trong ó có
khu h thú (Mammalia) v i 312 loài và phân loài ã

c ghi nh n [11]. Tuy nhiên

do chi n tranh cùng v i s

y u kém trong công tác qu n lý b o v r ng, do nh n

th c c a con ng

y

i ch a

và vi c khai thác s d ng ngu n tài nguyên r ng

không h p lý nên r ng Vi t Nam ã b tàn phá nghiêm tr ng, di n tích r ng t
nhiên b thu h p ã làm m t d n n i c trú c a các loài
loài ang trong nguy c b tiêu di t. Ngu n l i

ng v t quý hi m, nhi u

ng v t r ng nói chung và thú nói

riêng ã và ang b s n b n b a bãi. M c dù công tác i u tra kh o sát v thú
Nam

c ti n hành th

ng xuyên nh ng

Vi t

n nay v n ti p t c phát hi n nhi u lo i

thú m i nh : Vo c m i h ch, Sao La, Mang tr

ng s n…,

c bi t là các lo i thú

nh nh : Thú n sâu b , thú G m nh m, D i..., ch ng t thú r ng Vi t Nam v n là
m t nhóm

it

ng v n c n

c quan tâm nghiên c u.

Khu b o t n thiên nhiên Cham Chu

c thành l p t n m 2001, theo quy t

nh s 1536/Q -UBND ngày 21/09/2001 c a UBND t nh Tuyên Quang. Ngày


2

21/07/2008 UBND t nh Tuyên Quang ra Quy t
H t ki m lâm r ng

nh s s 408/Q -UBND thành l p

c d ng Cham Chu tr c thu c Chi c c Ki m lâm, S Nông

nghi p và Phát tri n nông thôn t nh Tuyên Quang, v i t ng di n tích 58.187 ha,
nh m b o t n m u chu n h sinh thái r ng nhi t
sinh h c cao và

i m núi th p có giá tr

a d ng

c tr ng cho vùng ông B c, Vi t Nam.

Khu h thú t i khu r ng

c d ng Cham Chu ã

c nhi u nhà khoa h c

quan tâm nghiên c u. M c dù v y, các nghiên c u ch y u t p trung vào thông kê
các thành ph n thú l n và các loài thú quý hi m, vi c i u tra kh o sát v thú nh
khu R D Cham Chu v n còn r t ít. Các công trình nghiên c u v thú ch y u th ng
kê thành ph n loài s b ch ch a i sâu nghiên c u các
loài, phân b và sinh h c sinh thái c a chúng.

c i m hình thái phân

c bi t, là các loài thú nh nh : Thú

n sâu b , thú G m nh m, D i... h u nh ch a

c nghiên c u, c ng nh ch a

nghiên c u sâu v tình tr ng qu n th c a các loài có t m quan tr ng b o t n cao
nh m

a ra bi n pháp b o t n c th còn r t h n ch .
Ngu n l i thú t i khu r ng

c d ng Cham Chu ang suy gi m trong khi

thi u nh ng d n li u nghiên c u có tính h th ng

ánh giá m t cách úng

nv

ngu n tài nguyên quý giá này nh m tìm ra nguyên nhân và gi i pháp b o t n hi u
qu . Xu t phát t nh ng lý do trên, tôi l a ch n và th c hi n
tính a d ng khu h thú t i khu r ng

Cham Chu,
s cho

c d ng Cham Chu làm c s

góp ph n ánh giá m t cách

pháp b o t n”

tài: “Nghiên c u

y

xu t gi i

v khu h thú t i khu R D

b sung các d n li u v thú c a t nh Tuyên Quang c ng nh t o c

xu t các gi i pháp b o t n các loài

ng v t hoang dã trong ó có thú

khu v c này.
1.2. M c ích nghiên c u
Nh m xác

nh hi n tr ng tài nguyên thú và tình hình qu n lý tài nguyên thú

r ng t i khu r ng

c d ng Cham Chu. Cung c p nh ng thông tin v tình hình khai

thác s d ng tài nguyên thú

khu v c nghiên c u

ng th i

ra các gi i pháp

nh m b o t n tài nguyên r ng nói chung và khu h thú nói riêng và xây d ng k
ho ch qu n lý b o t n tài nguyên thú r ng t i khu r ng

c d ng Cham Chu.


3

1.3. M c tiêu nghiên c u
- Xác

nh

c tính a d ng v thành ph n loài thú t i khu r ng

c d ng

Cham Chu. Th ng kê các loài thú quý hi m có giá tr b o t n ngu n gen.
- Phân tích
con ng

i

c

n a d ng khu h thú t i khu r ng

- Phân tích
gen,

c i m phân b sinh c nh và nh ng y u t tác

c

ng c a

c d ng Cham Chu.

c i m hi n tr ng khu h thú, các giá tr b o t n ngu n

ng th i ánh giá tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên thú r ng

làm c s

xu t các bi n pháp b o t n.

1.4. Ý ngh a c a

tài

1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u
Góp ph n c ng c ph

ng pháp nghiên c u khoa h c cho sinh viên, giúp

sinh viên v n d ng nh ng ki n th c ã h c trong tr
khoa h c ngoài th c t

ng vào công tác nghiên c u

b o t n và phát tri n tính a d ng khu h thú t i khu r ng

c d ng Cham Chu.
1.4.2. Ý ngh a th c ti n
K t qu nghiên c u c a
tr ng tài nguyên
nh s tác

tài này s cung c p thêm m t s thông tin, hi n

ng v t, th c v t nói chung và tài nguyên thú r ng nói riêng, c ng

ng c a con ng

i lên môi tr

ng s ng c a chúng, góp ph n cung c p

d li u khoa h c, làm c s khoa h c cho khu r ng
ch

c d ng b o t n xây d ng các

ng trình giáo d c nâng cao nh n th c v công tác b o t n cho nhân dân.

th i làm c s xây d ng các ph
khu r ng

ng

ng án qu n lý b o t n và phát tri n các loài thú t i

c d ng Cham Chu, Tuyên Quang.


4

Ph n 2
T NG QUAN V N
2.1. C s khoa h c c a v n
Thú r ng có vai trò

v i con ng

NGHIÊN C U

nghiên c u

c bi t quan tr ng trong các h sinh thái t nhiên và

i. Tuy nhiên, do ho t

ng khai thác quá m c cùng v i các nguyên

nhân khác nh m t r ng, ô nhi m môi tr

ng,… mà tài nguyên thú r ng ang b

suy gi m nghiêm tr ng. T ch c IUCN ã xây d ng danh l c
quý hi m trên th gi i và nhi u n

i

các loài nguy c p

c trong ó có Vi t Nam c ng ã công b sách

qu c gia. Vi c b o t n b n v ng ngu n tài nguyên sinh v t nói chung và tài
nguyên thú r ng nói riêng ang tr nên c p thi t
vi c nghiên c u các khu h thú ã
s c quan tâm. Nhi u công trình

i v i nhân lo i. Chính vì th mà

c các nhà khoa h c trong và ngoài n
c công b

ch t

ã cung c p nh ng t li u quý giá v

tài nguyên thú r ng Vi t Nam góp ph n hoàn thi n danh m c thú qu c gia.
ng v t r ng n

c ta không nh ng phong phú v s l

ng và thành ph n

loài mà còn có giá tr nhi u m t nh : Giá tr sinh thái, giá tr kinh t , nghiên c u
khoa h c và b o t n ngu n gen. Trong th c ti n,
r ng nói riêng không ch có t m quan tr ng
trong c

ng v t r ng nói chung và thú

c bi t trong n n kinh t qu c dân mà

i s ng hàng ngày c a nhân dân, nó là ngu n gen di truy n vô cùng quý

giá mà thiên nhiên ph i m t hàng tri u n m hình thành và tích l y
ta bi t qu n lý, giám sát

s d ng m t cách b n v ng d a trên c s khoa h c,

pháp lu t thì ây là kho tàng cung c p các s n ph m l
tiêu dùng, hàng xu t kh u,

c. N u chúng

ng th i ó c ng là c s

ng th c, th c ph m, hàng
m b o cho s phát tri n

nông nghi p, lâm nghi p, ng nghi p, du l ch b n v ng, là di s n c a n n v n hóa
b n

a và là n n t ng c a y d

c truy n th ng ph

ng

ông. Có th kh ng

nh

không m t loài thú nào t n t i trong thiên nhiên mà không có ý ngh a. V i ý ngh a
và giá tr nh v y nhóm
n

ng v t này ã

c nhi u nhà khoa h c trong và ngoài

c quan tâm.
Trong nh ng n m g n ây tài nguyên thú r ng ang b suy gi m nghiêm

tr ng nguyên nhân ch y u là do con ng

i ch a nh n th c h t ý ngh a, vai trò và


5

t m quan tr ng c a nó.

s d ng h p lý ngu n tài nguyên này thì vi c nghiên c u

v hi n tr ng khu h thú, cách qu n lý, b o v và phát tri n là vi c làm c n thi t
t

ó xây d ng ph

ng án qu n lý, s d ng có hi u qu .

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u thú trên th gi i
ng v t r ng nói chung và thú r ng nói riêng t tr

c t i nay v n luôn

c các nhà khoa h c quan tâm nghiên c u, không ng ng phát hi n ra các loài m i.
Sau g n 2 n m thám hi m kh p r ng già Amazone
ra các loài thú quý hi m. Vào cu i 05/2005, nhà
van Roosmalin ã ghi nh n

Nam M

ng v t h c ng

phát hi n

i Hà Lan Marc

c 1 loài Kh nh thu c gi ng Marmouset trong khu

r ng cách thành ph Manas c a Brazil 300km [23].
Các nhà khoa h c thu c tr
nhà khoa h c ã

ng

i h c qu c gia Colombia g n Peru và các

t tên cho loài Kh m i này là Titi Caqueta. Loài kh m i này,

thu c h Titi, ch có kích th

c nh nh con mèo và có lông màu nâu xám. Chúng có

i m khác bi t v i các loài Kh Titi khác là chúng không có
kh m i
nhi t

c phát hi n này ch còn kho ng 250 cá th
i Amzone. N n ch t phá r ng

ã khi n môi tr

ang s ng trong các khu r ng

t canh tác nông nghi p và l y g c i

ng s ng c a các loài kh Titi Caqueta ngày càng b thu h p [24].

G n ây các nhà
Chu t chù,

l y

m tr ng trên trán. Loài

ng v t h c v a xác

c g i là Sengi m t xám, s ng

nh

c m t sinh v t gi ng nh

Tanzania.

ây là phát hi n v m t

loài thú m i. Sengi là nhóm nh ng con thú n côn trùng nh , có lông, s ng trong
các cánh r ng. Sengi hay còn
nh n

c g i là Chu t chù voi. Các nhà khoa h c ã ghi

c 15 loài thu c nhóm này [25].
Theo T ch c b o t n qu c t (CI), trong th p k qua có 63 loài

linh tr
này ch

ng m i

c phát hi n trên th gi i, trong ó có 42 loài V

c tìm th y t i bán

ng v t

n cáo m i, loài

o Madagascar [26].

Theo các nhà khoa h c ng

i Australia ã nghiên c u v loài Thú m v t có

tên khoa h c là: Ornithorhynchus anatinus là m t loài

ng v t có vú bán th y sinh

c h u mi n ông Australia, bao g m c Tasmania. Cùng v i b n loài thú lông


6

nhím, nó là m t trong n m loài thú
duy nh t

tr ng thay cho

n huy t còn t n t i, nh ng loài

con. Nh ng

c i m khác bi t c a loài này là

tr ng, m v t, uôi h i ly, chân h i c u. ây là m t trong s ít
n c

c, con

c có m t cái c a

nghiêm tr ng cho con ng
thành m t ch
t

i. Các

ng v t có vú

chân sau ch a m t ch t
c i m

ng v t có vú có

c có kh n ng gây au

c áo c a thú m v t làm cho nó tr

quan tr ng trong vi c nghiên c u sinh h c ti n hóa và m t bi u

ng c a Australia [27].
M t loài thú m i “gây n t

ng tuy t v i” ã

c khám phá

ng t loài sóc và có "quan h "

r ng cây c a Peru. Loài g m nh m m i phát hi n t

g n g i v i nh ng con chu t có nhi u gai. Loài v t m i,
barbarabrownae,

c các nhà nghiên c u

và B o t n Vòng sinh v t d c s

ng ru ng

nh

u, cái

c

t tên Isothrix

Công viên Qu c gia Manu

n núi phía ông c a dãy núi Andes

phát hi n. ây là loài g m nh m leo cây ho t
r p trên

nh ng khu

ng v

êm v i b lông mao dài r m

u l n c c m ch, và m t cái uôi ph lông dày [28].

M t sinh v t lông lá màu

bí n m i

c b t g p trong m t o n phim

quay trong khu r ng r m Borneo, thu c Indonesia, có th là m t loài
th t m i. Con thú to h n con mèo nhà m t chút, có b lông
dài. Nó

nam Peru

ng v t n

s m và m t cái uôi

c "ch p" hai l n trong m t camera c a các nhà nghiên c u thu c t ch c

WWF ang làm vi c t i Công viên qu c gia Kayan Mentarang, n m trên

o

Borneo thu c Indonesia [29]. Hình dáng chung c a nó, v i chi c mõm dài, tai nh
và ôi chân sau to kho , cho th y nó là con v t n th t. Nó c ng có vài i m t
ng v i ch n hay c y h

ng và có th thu c v nhóm này, ho c thu c v m t

nhóm hoàn toàn m i. "R t khó
là bi n th c a m t loài ã
ng v t h c

xác

nh ây là m t loài hoàn toàn m i, hay ch

c bi t t i", Nick Isaac, nhà nghiên c u t i Hi p h i

London, Anh, nh n

nh [29].

2.2.2. Tình hình nghiên c u thú trong n
Giai o n tr

a lý t nhiên,

c

c th k XVIII vi c nghiên c u thú hoang dã

r t ít, ph n l n nh ng nghiên c u v thú
c u

ng

Vi t Nam còn

c ghi nh n r i rác trong m t s nghiên

a lý kinh t . Ch ng h n trong sách “V n oài lo i ng ” và “Ph


7

biên t p l c” c a Lê Quý

ôn (1724 - 1784); trong “

i Nam nh t th ng chí” Tri u

Nguy n (1856 - 1882) c ng có ghi chép mô t m t s loài thú
o n này các nghiên c u s u t m th

ng chú tr ng

giá tr s d ng nh : (Ngà voi, s ng tê giác, nhung h
Vào nh ng n m

n nh ng loài
u, x h

ng. Giai

ng v t quý có

ng , m t g u…).

u c a th k XIX vi c nghiên c u

trong ó có các loài thú
n

a ph

ng v t hoang dã

c ti n hành thu th p các m u thú b i các nhà khoa h c

c ngoài. N m 1828 George Pinlayson (ng

i Anh) ã

n kh o sát v thú

Lào,

Campuchia và Vi t Nam ã mô t m t s loài thú. Các công trình nghiên c u c a
nhi u tác gi l n l

t công b nh : M E. Dustales, 1874, 1893, 1898; R.Germain,

1887 và J.H. Gurney, 1889.
n nh ng n m gi a th k XIX các công trình nghiên c u v thú b t

ut

mi n Nam c a nhi u tác gi nh Milne - Edwards (1876 - 1874), Morice (1875),
ti n d n ra phía B c nh Bullet (1896 - 1898). Th i k này b t
oàn kh o sát có quy mô l n nh

oàn Pavie (1879 - 1895) ho t

Lan và Vi t Nam. Nh ng tiêu b n thú c a oàn
và công b . C ng trong th i gian này
Boutan d n

u hình thành các
ng

Lào, Thái

c Pousargues (1904) phân tích

oàn khoa h c th

ng chú

B c B do

u (1900 - 1906) thu th p các tiêu b n thú g i v Paris do Ménégaux

(1905 - 1906) phân tích;

oàn Delacour (1925 - 1933) kh o sát trên di n r ng và

thu nhi u m u v t trên toàn qu c, các tiêu b n thú

c Thomas (1925, 1927, 1929)

và Ogood (1932) phân tích và công b danh sách các loài trong ó có Tê giác
(Rhinoceros sondaicus), Nai (Cervus unicolor), Ho ng (Mantiacus muntjak), L n
r ng (Sus scrofa), V

n, Kh , các loài n th t và thú G m nh m (Rodentia).

ây là th i k thu th p m u và l p danh l c các loài thú
D

ng v i các danh sách l n l

t

Vi t Nam và ông

c công b :

N m 1876 Morice trong công trình nghiên c u c a mình ông ã th ng kê khu
h thú Nam B . N m 1904, De Pousargues công b 38 loài thú bao g m các loài D i,
Gu c Ch n, các loài thú

n th t nh và các loài G m nh m.

Osgoos [20] ã công b danh l c g m 127 loài và phân loài thú
công trình mang tính khoa h c nh t v khu h thú

c bi t n m 1932

Vi t Nam ây là

Vi t Nam trong th i k b y gi .


8

Sau n m 1954, mi n B c hoàn toàn gi i phóng, do yêu c u ph c h i và phát
tri n kinh t , công tác nghiên c u i u tra
b t

u ho t

ng v t nói chung và thú r ng nói riêng

ng tr l i và hoàn toàn do cán b Vi t Nam

Vào n m 1955

m nh n.

n 1960 vi c nghiên c u ngu n l i thú r ng còn l t , có

tính ch t riêng r t ng c quan nh Khoa Sinh v t Tr

ng

i h c T ng h p Hà

N i, nghiên c u ph c v cho gi ng d y và h c t p c a sinh viên.

n nh ng n m 70 c a th k XX Lê Hi n Hào có công trình “Thú kinh t
mi n B c”, trong ó

c p nhi u loài, m i loài

c mô t

c i m hình thái, sinh

h c ý ngh a kinh t h c c a loài [3].
N m 1975,

tn

c hoàn toàn gi i phóng, Nam B c th ng nh t m t nhà.

ây là th i k thu n l i nh t trong vi c nghiên c u
khu h thú nói riêng

ng v t hoang dã nói chung và

c ti n hành trong ph m vi c n

Các công trình

c.

c công b sau th i k này r t phong phú và a d ng

ng t i trong t p chí Sinh h c, Nông nghi p, Lâm nghi p, Ho t

B o v môi tr

ng c ng nh trong các t p chí n

c

ng khoa h c,

c ngoài. Có các công trình

i

di n nh :
N m 1980, Cao V n Sung,

ng Huy Hu nh, Bùi Kính ã công b “

ng

v t G m nh m Vi t Nam”, trong ó nêu lên 64 loài thu c 23 gi ng, 7 h [15].
N m 1981
công b “K t qu
th ng kê

ng Huy Hu nh, Ph m Tr ng

nh, Bùi Kính, Cao V n Sung

i u tra ngu n l i thú mi n B c Vi t Nam (1962 - 1976)” [4], ã

c 109 loài và phân loài thú. Các tác gi c ng ã l p danh sách các loài

thú có ý ngh a kinh t g m: Thú cho th t, da (10 loài), thú cho da, lông (21 loài), thú
có ích cho nông nghi p (7 loài) và thú có h i cho nông nghi p (5 loài).
N m 1985

ào V n Ti n [13] ã t ng h p k t qu

i u tra

ng v t trên 12

t nh (c ) mi n B c t (1957 - 1971) vi t thành cu n “Kh o sát thú

mi n B c Vi t

Nam”. Trong công trình này tác gi
thu c 32 h , 11 b có

ã th ng kê

c 129 loài và phân loài thú

các t nh mi n B c Vi t Nam, trong ó có 8 loài m i cho

khoa h c và 10 loài g p l n

u tiên

mi n B c.

9

C ng trong nh ng n m
n

u c a th p k 90 các nhà khoa h c Vi t Nam và

c ngoài ã i sâu nghiên c u v

tâm úng m c

a d ng sinh h c nói chung trong ó ã quan

n khu h thú; thu th p nhi u d n li u v sinh thái, sinh h c, các

nguyên nhân làm suy gi m ngu n l i thú hoang dã

Vi t Nam và ã công b nhi u

công trình khoa h c nh :
N m 1994,

ng Huy Hu nh,

ào V n Ti n, Cao V n Sung, Ph m Tr ng

nh, Hoàng Minh Khiên ã công b danh l c các loài thú (Mammalia) Vi t Nam
g m 223 loài (ch a có các loài thú bi n thu c b Sirenia và b Cá voi) thu c 12 b ,

37 h [5].
Trong nh ng n m 1993 - 1997 vi c i u tra a d ng sinh h c trong ó có thú
c ti n hành trên các khu v c m i nh : V Quang, Pù Mát (Ngh T nh) và Hiên
Tây - Qu ng Nam

ã phát hi n m t s loài thú m i nh : Sao la (Pseudoryx

nghetinhensis) [17], Mang tr

ng s n (Caninmuntiacus truongsonensis) [19]. N m

1997, Sokolov V.E, Ph m Tr ng nh, Rosnov [21] c ng ã công b loài C y giông
Tây Nguyên (Viverra tainguyenenensis).

ây là nh ng t li u r t m i ánh giá và

minh ch ng tính a d ng khu h thú Vi t Nam.
N m 2000, Lê V Khôi xu t b n cu n “Danh l c các loài thú

Vi t Nam”

g m 14 b , 40 h v i 298 loài và phân loài (B sung cho các công trình tr

c ây 2

b , 3 h ) [7]. M i loài tác gi nêu tên khoa h c, tên ti ng Vi t, ti ng các dân t c,
ti ng Anh, ti ng Pháp, ti ng Nga.
Bên c nh ó, các nhà khoa h c c ng chú tr ng nghiên c u các nhóm thú
riêng bi t. V D i, các công trình c a cao V n Sung và c ng s (2000) b
i u tra D i

và mô t các

mi n Nam Vi t Nam th ng kê

c

u

c 34 loài D i thu c 17 gi ng, 6 h

c i m hình thái, sinh h c, sinh thái c a 30 loài s u tâm

c [16].

N m 2005, Lê V Khôi trong báo cáo th c hi n 2 n m (2004 - 2005)

tài

nghiên c u c b n “Nghiên c u tính a d ng c a khu h thú n sâu b (Insectivora),
D i (Chiroptera), G m nh m (Rodentia)

Vi t Nam” ã thông kê

c 107 loài

D i (Chiroptera), thu c 30 gi ng, 7 h , 2 phân b trong ó có 9 loài có tên trong
Sách

Vi t Nam (2000), 15 loài trong Danh l c

nghiên c u s phân b

a lý c a các loài [9].

IUCN (2004). Tác gi c ng


10

N m 2005, Lê V Khôi, Nguy n Minh Tâm nghiên c u thành ph n phân lo i
h c và

c i m

th ng kê

ng v t a lý h c c a khu h G m nh m (Rodentia)

Vi t Nam ã

c 66 loài thu c 27 gi ng, 7 h [10]. Các tác gi c ng ã xác

c tr ng riêng bi t cho t ng khu

ng v t

a lý h c g m khu

ông B c, khu Tây

B c, khu B c Trung B , khu Nam Trung B và khu Nam B , khu v c t
n èo H i Vân - B ch Mã

nh m t s

èo Ngang

c xem là khu phân b trùng nhau c a nhi u loài G m

nh m có vùng phân b ch y u

phía B c ho c phía Nam. Công trình c ng kh ng

nh khu h G m nh m Vi t Nam mang tính ch t h n h p rõ ràng g m các y u t
nhi t

i ph

ng Nam v i y u t ph

N m 2006, Nguy n Tr
m t s loài D i

ng B c và y u t c n nhi t

ng S n, V

i.

ình Th ng trong cu n “Nh n d ng

Vi t Nam” ã mô t 64 loài D i thu c 6 h ; m i loài tác gi nêu

tên khoa h c, tình tr ng b o t n,

c i m nh n d ng, s

o, n i s ng, th c n, mùa

sinh s n, phân b và giá tr s d ng [14].
N m 2010, H t ki m lâm r ng
v nv

c d ng Cham Chu cùng các chuyên gia, t

ng th c v t r ng c a Vi n sinh thái và Tài nguyên sinh v t và tr

h c Nông Lâm - Thái Nguyên ã tri n khai các ho t
a d ng sinh h c nh m xác
c s

ó

xu t

ng

i

ng i u tra nhanh hi n tr ng

nh l i hi n tr ng phân b c a các loài quan tr ng, trên

c nh ng ho t

ng c n thi t

nguy c tuy t ch ng cao. K t qu nghiên c u b

c

qu n lý, b o t n các loài có
u ã xác

nh m t s loài

c

h u, quý hi m nh : Vo c M i h ch (Rhinopithecus avunculus), Vo c en má tr ng
(Trachypithecus francoisii) t i khu r ng
v t quý hi m ã

c

a vào sách

c d ng Cham Chu.

ây là 2 loài

ng

Vi t Nam và th gi i [22].

Nh v y, trong nh ng n m g n ây vi c nghiên c u khu h thú

c các nhà

khoa h c r t quan tâm nghiên c u, nh ng nh ng nghiên c u v tính a d ng khu h
thú t i khu r ng

c d ng Cham Chu còn nhi u h n ch . Do v y c n ph i có s

t h n n a cho các công trình nghiên c u v khu h
h thú nói riêng nh m xác
thái c a các loài thú, t
t n

t hi u qu h n.

nh h tr ng c ng nh

ó làm c s xây d ng ph

u

ng th c v t nói chung và khu
c i m phân b ,
ng án và

c i m sinh

xu t gi i pháp b o


11

2.3. T ng quan i u ki n t nhiên - kinh t xã h i khu v c nghiên c u
2.3.1. i u ki n t nhiên
2.3.1.1. V trí

a lý

Khu r ng

c d ng Cham Chu n m trên

a bàn 5 xã: Yên Thu n và Phù

L u (huy n Hàm Yên); Trung Hà, Hà Lang và Hòa Phú (huy n Chiêm Hóa), t nh
a lý: t 22004’16’’

Tuyên Quang. T a
n 105014’16”

n 2202’30’’ v

B c; 104053’27’’

kinh ông. T ng di n tích t nhiên là 58.187 ha.

- Phía B c giáp huy n B c Quang, t nh Hà Giang.
- Phía

ông giáp xã Minh Quang, Tân M , Phúc Th nh và Tân Th nh huy n

Chiêm Hóa, t nh Tuyên Quang.
- Phía Nam giáp xã Bình Xa huy n Hàm Yên, xã Yên Nguyên huy n Chiêm
Hóa, t nh Tuyên Quang.
- Phía Tây giáp xã Yên Lâm và Yên Phú huy n Hàm Yên, t nh Tuyên Quang.
2.3.1.2.

a hình,

*

i hình

a ch t và th nh

ng

Toàn b di n tích c a khu r ng
Cham Chu. Có ba

nh cao n m

c d ng Cham Chu n m trong khu v c núi

trung tâm g m: Cham Chu (1.587m), Pù Loan

(1.154m) và Khau Vuông (1.218m). Có ba ki u
-

a hình mi n núi:

a hình:

c hình thành do s phát tri n c a các dãy núi theo d ng

t a tia ra xung quanh núi Cham Chu; phía ông B c là dãy Khau Coóng; phía Tây là
núi T c L và L ng án; phía Tây B c là núi Khu i My, núi Cánh Tiên và Quân Tinh.
phân b

a hình

ng b ng: Là 2 gi i

t h p n m d c hai bên núi Cham Chu,

hai xã Trung Hà và Hà Lang (phía ông), và hai xã Yên Thu n và Phù

L u (phía Tây).
-

a hình ng p n

c: C ng

c coi là khá quan tr ng, tuy di n tích không l n

nh ng óng vai trò quan tr ng trong vi c hình thành vi khí h u và ki u sinh thái ng p
n

c, là ngu n cung c p n

c, hình thành h sinh thái t nhiên giàu tính a d ng sinh

h c c a khu v c; a hình này t n t i các d ng: Ao, h , sông, su i và các th y v c.


12

*

a ch t và th nh

ng

á m ch y u là á phi n, á cát k t, á phi n k t tinh và các lo i á bi n
ch t khác. Có hai lo i

t chính:

t Feralit

vôi thung l ng. Lo i này g m có
Feralit phát tri n do bi n
-

t Feralit màu

-

ng

t á

t xám Feralit phát tri n trên phi n xét và

t

i tr ng lúa.
vàng trên núi trung bình, núi cao: Phân b t p trung

cao t 700 - 1700m so v i m t n
quá trình mùn hóa t

vàng trên sa phi n th ch và

c bi n, lo i

t này có quá trình Feralit y u,

i m nh, là vùng phân b c a các th m r ng t nhiên.

t Feralit màu vàng trên núi th p: Phân b

cao t 300 - 700m, hình

thành trên các lo i á m sa th ch, phi n th ch; vùng phân b

các th m r ng t

nhiên ph c h i sau khai thác.
-

t á vôi thung l ng:

t có tính ki m,

c hình thành t s n ph m

phong hóa c a á sa th ch, bi n ch t, á vôi; thích h p v i m t s loài cây n qu
có múi (Cam, Chanh…)
-

tb n

a và thung l ng: Bao g m

t , s n ph m h n h p; lo i

t này

t phù sa m i, c , s n ph m

td c

c s d ng cho s n xu t nông nghi p.

2.3.1.3. Khí h u th y v n
* Khí h u
Khu r ng
vùng
10/11

c d ng Cham Chu có nh ng nét t

ông B c. Khí h u nhi t

Nhi t

dao

khí h u

i v i s phát tri n c a h

n tháng 10/11.

trung bình hàng n m 22,90C; Nhi t

n 15,50C vào tháng 1, tháng cao nh t lên
ng nhi t

ng v i ch

i gió mùa, có hai mùa rõ r t; mùa khô t tháng

n tháng 3/4 n m sau, ây là th i k khô h n

sinh thái; mùa m a t tháng 4/5

xu ng

ng

trung bình tháng l nh nh t
n 28,20C r i vào tháng 7. Biên

gi a tháng l nh và nóng nh t lên

n 12,70C.

* Th y v n
T ng l

ng m a trung bình n m

t 1661(mm)

m a trung bình trên 230(mm) vào các tháng 6,7,8,9 chi m
m a n m. i u này gây nên hi n t

ng l l t, xói mòn

c bi t 4 tháng có l

ng

n 65,24% t ng l

ng

t và các thi t h i v ng

i,


13

môi tr

ng và kinh t . Trong 3 n m li n 1999, 2000, 2001 l l t th

ra trên

a bàn khu v c nghiên c u, gây thi t h i l n v ng
M t

c ng v i l

c i m chung c a vùng núi

ng xuyên x y

i và c a c i.

ông B c là h th ng sông su i dày

c,

ng m a hàng n m l n (1661mm), h th ng sông su i góp ph n t o nên

m không khí cao v mùa m a. T ng chi u dài sông su i trong toàn b khu v c
t

n 1113,7 km t

ng ng kho ng 1,9 km/km2. Phía Tây là Sông Lô ây c ng là

ranh gi i c a khu r ng

c d ng Cham Chu, phía

Gu ng b t ngu n t th ng l ng xã Trung Hà ch y qua
v i h th ng sông Tân Thành và sông Phúc Ninh

ông có h th ng sông Khu i
a ph n xã Hà Lang, h p l u

phía Tây Nam R D Cham Chu.

2.3.1.4. Tài nguyên r ng
* Di n tích r ng và các lo i

t ai

C n c vào k t qu rà soát i u ch nh quy ho ch 3 lo i r ng và quy ho ch

b o v và phát tri n r ng t nh Tuyên Quang
lo i

t ai trong khu r ng

n n m 2020. Di n tích r ng và các

c d ng Cham Chu là 15.262,3 ha, phân theo các huy n

nh sau:
B ng 2.1: Di n tích r ng và các loài

t ai t i khu R D Cham Chu
n v :ha

TT

C c u

t

C ng

Phân hóa theo huy n
Chiêm Hóa

Hàm Yên

Di n tích t nhiên

15.590,9

9.181,7

6.409,2

A

t nông nghi p

15.498,1

9.172,3

6.325,8

1

t s n xu t nông nghi p

235,8

78,4

157,4

15.262,3

9.093,9

6.168,4

2

R ng

c d ng

2.1

t có r ng

15.119,2

9.015,3

6.103,9

-

R ng t nhiên

15.069,8

9.010,0

6.059,8

-

R ng tr ng

49,4

5,3

44,1

143,1

78,6

64,5
11,5

2.2

t ch a có r ng

-

C , lau lách (Ia)

44,9

33,4

-

Cây b i, g r i rác (Ib)

45,2

45,2

-

Cây g tái sinh (Ic)


14

C c u

TT
-

N

-

Núi á không cây

t

ng không c

Phân hóa theo huy n

C ng

Chiêm Hóa

Hàm Yên

nh
53,0

B

t phi nông nghi p

37,9

8,9

29,0

C

t ch a s d ng

55,0

0,5

54,5

Di n tích

t r ng

c d ng, di n tích

t có r ng 15.119,2 ha, chi m 99,1%

(r ng t nhiên 15.096,8 ha, r ng tr ng 49,4 ha); di n tích

t ch a có r ng 143,1

ha, chi m 0,9%;
t nông nghi p 15.498,1 ha, chi m 99,40% di n tích t nhiên;
t phi nông nghi p 37,9 ha, chi m 0,24% di n tích t nhiên ( t ,

ng,

các công trình khác…)
t ch a s d ng 55,0 ha, chi m 0,35% di n tích t nhiên;
* Th m th c v t r ng
Trên c s phân lo i Th m th c v t r ng Vi t Nam c a GS.TS Thái V n
Tr ng và k t qu nghiên c u c a Vi n sinh thái và Tài nguyên sinh v t, th m th c
v t c a khu r ng
có di n tích

c d ng Cham Chu có th x p vào các ki u th m th c v t r ng

b ng 2.2 d

i ây:

B ng 2.2: Di n tích các loài th m th c v t t i khu R D Cham Chu
TT
1
2

Th m th c v t
R ng kín th
R ng kín th

ng xanh m a m nhi t

Di n tích
i núi á vôi

ng xanh m a m á nhi t

i núi trung

bình, núi cao (>700m)
ng xanh m a m nhi t

5.648,9

3

R ng kín th

4

Ki u ph r ng h n giao tre n a – cây lá r ng

945,2

5

Ki u ph r ng tre n a

119,4

6

Ki u ph th sinh r ng tr ng

49,4

7

Th m t

143,1

i cây b i

i núi th p

2.284,8

6.071,5

15

* Tài nguyên th c v t
Theo các nhà khoa h c, khu h th c v t

khu r ng

c d ng Cham Chu là

n i giao l u và h i t c a nhi u lu ng th c v t (lu ng th c v t Hymalaya - Vân
Nam - Quý Châu, lu ng th c v t Malaysia - Indonesia, lu ng Indica - Myanma và
lu ng th c v t b n

a B c Vi t Nam - Nam Trung Hoa;

Trên c s th a k s li u c a Vi n sinh thái và Tài nguyên sinh v t, khu
r ng
hi n

c d ng Cham Chu có 906 loài th c v t thu c 425 chi, 136 h , 5 ngành th
b ng 2.3 d

i ây:

B ng 2.3: Thành ph n th c v t t i khu r ng
n v phân loài

c d ng Cham Chu

S loài

S chi

H

9

4

2

Ngành M c t c - Equisetophyta

1

1

1

Ngành D

45

26

11

Ngành H t tr n – Gymnospermae

12

9

15

Ngành H t kín – Angiospermae

839

476

117

L p hai lá m m – Magnoliopsida

710

393

94

L p m t lá m m – Liliopsida

129

83

23

Ngành Thông

t – Lycopodiophyta

ng x - Polypodiophyta

C ng
906
(Ngu n: K t qu i u tra ánh giá hi n tr ng các loài b
sinh c nh quan tr ng t i khu r ng

425
136
e d a toàn c u và các

c d ng Cham Chu n m 2009,

Vi n Sinh thái và Tài nguyên sinh v t)
Theo s li u th ng kê ch a

c a các nhà khoa h c, khu r ng

c d ng

Cham Chu không nh ng a d ng v các ki u h sinh thái r ng mà h th c v t

ây còn

phong phú và a d ng v thành ph n loài; V thành ph n loài th c v t có m ch

ây lên

n 1.500 - 2.000 loài, trong ó 10 loài
Sách

c h u, 58 loài quý hi m, thu c 55 chi, 36 h ;

Vi t Nam n m 2007: có 43 loài thu c 40 chi, 33 h .

Danh l c
Ngh

y

IUCN n m 2008: có 23 loài thu c 25 chi, 16 h .

nh 32/2006/N - CP c a Chính Ph v qu n lý các loài th c v t r ng,

ng v t r ng nguy c p, quý, hi m: có 16 loài thu c 15 chi, 15 h . Nhi u loài th c


16

v t có giá tr kinh t cao nh ; Hoàng àn, P Mu, Thông tre, Nghi n và Trai Lý, Chò
ch , Gù h

ng...

* Tài nguyên

ng v t

Theo các nhà khoa h c,
b

c

u ã ghi nh n

n nghiên c u t i khu r ng

c 38 loài thú, trong s

ó có 25 loài n m trong sách

Vi t Nam (2007) t c p VU tr lên, 47 loài chim trong s
sách

ó có 2 loài n m trong

Vi t Nam (2007) t c p VU tr lên, 11 loài bò sát ã

cu c i u tra, trong ó có 8 loài n m trong sách
lên.

c d ng Cham Chu

c bi t là s t n t i c a các loài Linh tr

c ghi nh n trong

Vi t Nam (2007) t c p VU tr

ng ang b

e d a trên toàn c u nh :

Vo c m i h ch, Vo c en má tr ng, Cu ly l n, Cu ly nh ... Thành ph n các loài
c t ng h p

b ng 2.4:

B ng 2.4: Thành ph n
TT

L p

ng v t có x

ng v t t i khu r ng

ng s ng

c d ng Cham Chu

S b

S h

S loài

1

Thú – Mammalia

6

16

38

2

Chim – Aves

8

19

47

3

Bò sát – Reptilia

2

7

11

T ng c ng
16
42
(Ngu n: Khu r ng c d ng Cham Chu (2014) [6], Báo cáo k t qu
giá hi n tr ng các loài

96
i u tra, ánh

ng, th c v t r ng nguy c p, quý hi m)

2.3.2. i u ki n dân sinh, kinh t - xã h i
2.3.2.1.

i u ki n dân sinh

* Dân s , dân t c
Theo th ng kê dân s tính h t n m 2014, dân s trong vùng 29.703 nhân
kh u, sinh s ng t i 6.832 h gia ình, trên
huy n Hàm Yên và Chiêm Hóa. M t
ng

i/km2, m t

Lang (44 ng

a bàn 83 thôn b n, trong 5 xã, thu c 2
dân s ng trong vùng bình quân là: 74

ông nh t là xã Hòa Phú (101 ng

i/km2), th p nh t là xã Hà

i/km2).

Toàn khu v c có 8 dân t c cùng sinh s ng g m: Tày, Dao, Kinh, Hoa, Nùng,
La Chí, Cao Lan và H’Mông. Trong ó, dân t c Tày v i 15.522 ng
52,3%), sau ó

n dân t c Dao v i 7.343 ng

i (chi m 24,7%), ti p

i (chi m

n là dân t c