Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Sơn Nam, huyện Sơn Dương,tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 20102013 (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

TR N ÁNH HI P
Tên

tài:

ÁNH GIÁ HI U QU S D NG

T NÔNG NGHI P TRÊN

XÃ S N NAM, HUY N S N D

NG,T NH TUYÊN QUANG

GIAI O N 2010 - 2013

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

:

L p

: 43A - CMT

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

A BÀN

a chính môi tr

ng

ng d n : TS. Nguy n Tu n Anh

THÁI NGUYÊN – 2015

i

L IC M

N

c s nh t trí c a Ban giám hi u nhà tr
Tài Nguyên, tr
tr

ng

ng, th y cô giáo khoa Qu n Lý

i H c Nông Lâm Thái Nguyên, sau khi hoàn thành khóa h c

ng tôi ã ti n hành th c t p t t nghi p t i huy n S n D

Quang v i

tài:

“ ánh giá hi u qu s d ng
huy n S n D

t nông nghi p trên

a bàn xã S n Nam,

ng,t nh Tuyên Quang giai o n 2010-21013”.

Khóa lu n
và nhà tr

ng t nh Tuyên

c hoàn thành nh s quan tâm giúp

c a các

n v , c quan

ng.

Tôi xin chân thành c m n tr
t o, gi ng d y, giúp

ng

i H c Nông Lâm Thái Nguyên, n i ã ào

tôi trong su t quá trình h c t p, nghiên c u t i nhà tr

ng.

Tôi vô cùng c m n th y giáo - cán b gi ng d y TS: Nguy n Tu n Anh,
Ng

i ã tr c ti p h

nghiên c u

ng d n, ch b o và giúp

tôi t n tình trong su t th i gian

tài.

Tôi xin chân thành c m n các th y cô giáo trong khoa Qu n Lý Tài Nguyên
ã t o m i i u ki n giúp

.

ng th i, tôi xin chân thành c m n s giúp

UBND xã S n Nam, UBND huy n S n D
huy n S n D

ng, phòng Tài Nguyên Môi Tr

c a
ng

ng, các ban ngành oàn th cùng nhân dân trong huy n, trong xã ã

t o m i i u ki n giúp

tôi trong quá trình nghiên c u

Tôi xin bày t lòng c m n t i b n bè,

viên, c ng tác giúp

tôi th c hi n

tài.

ng nghi p và ng

i thân ã

ng

tài này.
Tuyên Quang, ngày 20 tháng 1 n m 2015
Sinh viên

Tr n Ánh Hi p


ii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1. C c u

t ai theo m c ích s d ng c a Vi t Nam ..............................12

B ng 4.1. Phân tích ánh giá s dân gia t ng giai o n 2009-2013 .........................33
B ng 4.2. T ng h p

c i m dân c các xóm n m 2013........................................33

B ng 4.3. Hi n tr ng nhà v n hóa các thôn ..............................................................37
B ng 4.4. C c u s d ng

t xã S n Nam ..............................................................42

B ng 4.5. Các lo i hình s d ng

t chính c a xã S n Nam, huy n S n D

ng, t nh

Tuyên Quang n m 2013 ...........................................................................................43
B ng 4.6. M t s

c i m c a các LUT tr ng cây hàng n m.................................44

Bang 4.7. K ho ch s d ng
B ng 4.8. Bi n

ng di n tích

t phân theo t ng n m ..............................................46
t theo m c ích s d ng .......................................47

B ng 4.9. Hi u qu kinh t c a các lo i cây tr ng chính .........................................48
B ng 4.10. Hi u qu kinh t c a LUT chè ...............................................................49
B ng 4.11. Hi u qu kinh t c a LUT cây n qu ....................................................51
B ng 4.12. Hi u qu xã h i c a các LUT .................................................................54
B ng 4.13. Hi u qu môi tr

ng c a các LUT .........................................................56


iii

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 2.1. S

quá trình hình thành

t ...................................................................5

Hình 4.1. Gi ng chè Bát Tiên ...................................................................................50
Hình 4.2. Nhãn L ng ................................................................................................52
Hình 4.3. H th ng th y l i ......................................................................................61


iv

DANH M C CÁC T

VI T T T

CPTG

: Chi phí trung gian

GTGT

: Giá tr gia t ng

GTSX

: Giá tr s n xu t

H ND

:H i

HQKT

: Hi u qu kinh t

L

: Lao

UBND

: y ban Nhân dân

ng Nhân dân

ng


v

M CL C

U ......................................................................................................2

Ph n 1: M

1.1. Tính c p thi t c a

tài ....................................................................................2

1.2. M c ích nghiên c u ........................................................................................3
1.3. Yêu c u c a

tài .............................................................................................3

1.4. Ý ngh a nghiên c u c a

tài ..........................................................................3

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ...........................................................................4
2.1. C s khoa h c c a

tài .................................................................................4

2.1.1. C s lý lu n c a

tài..................................................................................4

2.1.2. C s th c ti n c a
2.2. S l

c hi n tr ng

tài ..............................................................................8
t ai trong n

2.2.1. Tình hình nghiên c u v
2.2.2. Tình hình nghiên c u
2.2.3. Hi n tr ng s d ng

c và trên th gi i ...................................11

t ai trên th gi i ...............................................11
Vi t Nam ...............................................................12

t ai c a xã S n Nam, huy n S n D

ng, t nh

Tuyên Quang .........................................................................................................13
2.3. S d ng

t và quan i m s d ng

2.3.1. S d ng

t và nh ng nhân t

2.3.2. Quan i m s d ng
2.4. Hi u qu s d ng

t b n v ng. ..........................................14

nh h

ng t i vi c s d ng

t. .................14

t b n v ng. ...............................................................15

t và các ch tiêu ánh giá hi u qu s d ng

t .............20

2.4.1. Hi u qu kinh t ...........................................................................................21
2.4.2. Hi u qu xã h i ............................................................................................21
2.4.3. Hi u qu môi tr
2.5.

nh h

Ph n 3:
3.1.
3.1.1.

ng s d ng

IT
it
it

ng ....................................................................................22
t nông nghi p ............................................................22

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ......24

ng và ph m vi nghiên c u ..................................................................24
ng nghiên c u ..................................................................................24

3.1.2. Ph m vi nghiên c u .....................................................................................24
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u ...................................................................24

3.3. N i dung nghiên c u: .....................................................................................24


vi

3.3.1. Khái quát v
S nD

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã S n Nam, huy n

ng, t nh Tuyên Quang. .............................................................................24

3.3.2. ánh giá hi u qu các lo i hình s d ng
S n Nam, huy n S n D
3.4. Ph

t nông nghi p trên

a bàn xã xã

ng, t nh Tuyên Quang ..................................................25

ng pháp nghiên c u ................................................................................25

3.4.1. Ph

ng pháp i u tra s li u th c p ..........................................................25

3.4.2. Ph

ng pháp i u tra s li u s c p ............................................................25

3.4.3. Ph

ng pháp phân vùng nghiên c u ...........................................................26

3.4.4. Ph

ng pháp xác

3.4.5. Ph

ng pháp tính hi u qu c a các lo i hình s d ng

3.4.6. Ph

ng pháp ánh giá tính b n v ng ..........................................................28

3.4.7. Ph

ng pháp tính toán phân tích s li u......................................................28

3.4.8. Ph

ng pháp k th a các tài li u có liên quan

3.4.9. Ph

ng pháp xây d ng b n

3.4.10. Ph

nh các

c tính

t ai .................................................26

n

t ..........................26

tài ............................28

....................................................................28

ng pháp tham kh o ý ki n chuyên gia ...............................................28

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................................29
4.1. Khái quát v
D

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i xã S n Nam, huy n S n

ng, t nh Tuyên Quang .....................................................................................29

4.1.1. i u ki n t nhiên........................................................................................29
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ............................................................................33
4.2. Hi n tr ng s d ng

t nông nghi p và tình hình bi n

S n Nam, huy n S n D

ng, t nh Tuyên. ............................................................41

4.2.1. Tình hình s d ng

t vào các m c ích. ....................................................41

4.2.2. Hi n tr ng s d ng

ng

t ai c a xã

t nông nghi p c a xã S n Nam, huy n S n D

ng

t nh Tuyên Quang ..................................................................................................43
4.2.3. Tình hình bi n

ng

t ai c a

a bàn Xã S n Nam, huy n S n D

ng,

t nh Tuyên Quang. .................................................................................................45
4.3. ánh giá hi u qu s d ng
S nD

t nông nghi p trên

a bàn xã S n Nam, huy n

ng, t nh Tuyên Quang. .............................................................................47


vii

4.3.1. Hi u qu kinh t ...........................................................................................47

4.3.2. Hi u qu xã h i ............................................................................................53
4.3.3. Hi u qu Môi tr

ng ...................................................................................55

4.4. L a ch n các lo i hình s d ng

t thích h p theo nguyên t c s d ng b n v ng ..57

4.4.1. Nguyên t c l a ch n ....................................................................................57
4.4.2. Tiêu chu n l a ch n .....................................................................................57
4.4.3. H
4.5.
trong t

ng d n l a ch n các lo i hình s d ng

xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a các lo i hình s d ng

t

ng lai........................................................................................................60

4.5.1. Quan i m khai thác s d ng
4.5.2.

t ...........................................58

t ................................................................60

xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a các lo i hình s d ng

t trong t

ng lai. .................................................................................................60

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................66
5.1. K t lu n ...........................................................................................................66
5.2. Ki n ngh .........................................................................................................67
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................68


1

L I NÓI
hoàn thành ch

U

ng trình ào t o c a Nhà tr

ng, th c hi n ph

ng châm

“h c i ôi v i hành”, “lý thuy t g n li n v i th c ti n s n xu t”, th c t p t t
nghi p là giai o n cu i cùng trong toàn b ch
i h c nói chung và c a tr

ng

ng trình d y và h c c a các tr

i h c Nông lâm Thái Nguyên nói riêng. Th c

t p t t nghi p là giai o n vô cùng quan tr ng
tr

ng

i v i m i sinh viên tr

c khi ra

ng. ây là kho ng th i gian giúp cho sinh viên c ng c và h th ng hóa l i toàn

b ki n th c ã h c,

ng th i giúp cho sinh viên làm quen d n v i th c t s n

xu t, t

c trình

ó nâng cao

chuyên môn, n m b t

c ph

ng pháp t ch c

và ti n hành công vi c nghiên c u, ng d ng khoa h c k thu t vào th c t s n
xu t, t o cho mình tác phong làm vi c nghiêm túc, sáng t o
thành m t k s

a chính có chuyên môn, áp ng

xu t, góp ph n nh vào s nghi p phát tri n
T nh ng m c tiêu ó
Tài nguyên - tr

ng

cs

tn

ng tr

c yêu c u c a th c t s n

c.

ng ý c a Ban ch nhi m khoa Qu n Lý

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

giáo và s ti p nh n c a c s , tôi ã ti n hành
t nông nghi p trên

khi ra tr

cs h

ng d n c a th y

tài: “ ánh giá hi u qu s d ng

a bàn xã S n Nam, huy n S n D

ng,t nh Tuyên Quang giai

o n 2010-21013”.
Do b

c

u làm quen v i công tác nghiên c u nên trong quá trình th c hi n

tài không th tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót. Vì v y r t mong
xét c a quý th y cô, b n bè

tài ngày càng hoàn ch nh h n.

c s nh n


2

Ph n 1
M
U
1.1. Tính c p thi t c a

tài

Ngày nay, v i s phát tri n c a

i s ng kinh t - xã h i, s gia t ng dân s c ng

v i s phát tri n m nh m c a khoa h c k thu t ã t o r t nhi u áp l c lên vi c s
d ng

t ai, khi n cho qu

ns nl

ng l

c u kinh t ,

t nông nghi p ngày càng b thu h p làm nh h

ng th c, th c ph m c a c n

i s ng c a nhân dân c n

c,

ng th i c ng làm thay

ng
ic

c.

M i vùng s n xu t nông nghi p khác nhau thì có m t ph

ng th c canh tác

khác nhau. S khác nhau này ph thu c vào i u ki n t nhiên c a vùng, lãnh th
ó.
ng

i u ki n t nhiên thu n l i thì hi u qu c a vi c s d ng
c l i i u ki n t nhiên b t l i không nh ng nh h

lo i cây tr ng v t nuôi mà còn nh h

ng

Là xã mi n núi c a huy n S n D

n

ng l n

t em l i cao,
n vi c b trí các

i s ng sinh ho t c a ng

i dân.

ng, n m cách trung tâm huy n 30 km và

cách trung tâm thành ph 55km có nhi u i u ki n thu n l i

phát tri n hoàn thi n

c v công - nông nghi p và d ch v . Tuy nhiên, nông nghi p v n là ngành s n xu t
chính c a vùng v i h n 75% dân s ho t

ng trong l nh v c nông nghi p. Là m t xã

thu n nông nên s n xu t nông nghi p còn g p nhi u khó kh n do h n ch trong quá
trình phát tri n c s h t ng, c s ch bi n và tiêu th , ph
c chuyên môn hoá, trình
nguyên

thâm canh s n xu t ch y u d a vào kinh nghi m, tài

t ai và nhân l c ch a

c khai thác

quá trình chuy n d ch kinh t theo h

y

. Trong nh ng n m g n ây,

ng công nghi p hóa - hi n

t nông nghi p c a xã. Bên c nh ó, nhu c u l
s gia t ng dân s t o ra s c ép

iv i

t canh tác.

ch nhi m khoa Qu n Lí Tài Nguyên - tr
is h

hành nghiên c u

i hóa làm gi m qu

ng th c, th c ph m l i t ng nhanh do

Xu t phát t ý ngh a th c ti n và nhu c u s d ng

th i d

ng th c canh tác ch a

ng

t,

cs

ng ý c a ban

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

ng

ng d n tr c ti p c a th y giáo: TS. NGUY N TU N ANH, em ti n
tài: “ ánh giá hi u qu s d ng

S n Nam, huy n S n D

t nông nghi p trên a bàn xã

ng,t nh Tuyên Quang giai o n 2010-21013” nh m xác


3

nh các lo i hình s d ng
qu s d ng

t phù h p và

xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u

t áp ng yêu c u phát tri n nông nghi p b n v ng.

1.2. M c ích nghiên c u
- ánh giá các y u t v

i u ki n t nhiên, kinh t xã h i nh h

ng

n

t

nông nghi p.
- ánh giá hi u qu các lo i hình s d ng
- L a ch n nh ng lo i hình s d ng
1.3. Yêu c u c a
ánh giá

t.

t có hi u qu cao.

tài
c hi u qu s d ng

t trên

a bàn xã phù h p v i i u ki n t

nhiên kinh t xã h i c a xã S n Nam, huy n S n D
S li u thu th p

L a ch n
ki n kinh t

a ph

ng, t nh Tuyên Quang.

c ph i chính xác.

c các lo i hình s d ng

t có hi u qu cao phù h p v i i u

ng.

Các gi i pháp

xu t ph i có tính kh thi cao.

1.4. Ý ngh a nghiên c u c a

tài

ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c:
- C ng c ki n th c ã

c ti p thu trong nhà tr

ng và nh ng ki n th c

th c t cho sinh viên trong quá trình th c t p t i c s .
- Nâng cao kh n ng ti p c n, thu th p s li u và x lý thông tin c a sinh
viên trong quá trình làm

tài.

ý ngh a trong th c ti n:
Trên c s

ánh giá hi u qu s d ng nhóm

nh ng gi i pháp s d ng

t

t hi u qu cao.

t nông nghi p t

ó

xu t

c


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s khoa h c c a
2.1.1. C s lý lu n c a

tài
tài

2.1.1.1. Khái ni m và quá trình hình thành

t

Khái ni m chung
t là m t ph n c a v trái

t, nó là l p ph l c

a mà bên d

khoáng sinh ra nó, bên trên là th m th c bì và khí quy n.
c al c
nh

i nó là á và

t là l p m t t

a có kh n ng s n sinh ra s n ph m c a cây tr ng.

ix p

t là l p ph th

ng là th quy n, là m t v t th t nhiên, mà ngu n g c c a th t nhiên ó là

do h p i m c a 4 th t nhiên khác c a hành tinh là th ch quy n, khí quy n, th y
quy n và sinh quy n. S tác
th

ng qua l i c a b n quy n trên và th quy n có tính

ng xuyên và c b n.
Theo ngu n g c phát sinh, tác gi
c hình thành do s tác

sinh v t và th i gian.
Theo C.Mac: “

ôkutraiep coi: “

ng t ng h p c a n m y u t là: Khí h u, á m ,

t xem nh m t th s ng nó luôn v n

c a hàng lo t th h loài ng

là ph n trên m t c a v trái

c c a s t n t i và tái sinh

ng và quy ho ch Vi t Nam cho r ng:

t mà

ó cây c i có th m c

Nh v y ã có r t nhi u khái ni m và
khái ni m chung nh t có th hi u:

lòng

ng và phát tri n”.

i k ti p nhau”.

Theo các nhà kinh t , th nh

th c v t,

c.

nh ngh a khác nhau v

ng bao g m: Khí h u c a b u khí quy n, l p ph th nh
ng v t, di n tích m t n

c, tài nguyên n

i.

t nh ng

i v i ho t

ng, th m

c ng m và khoáng s n trong

t là s k t h p gi a th nh

th y v n, th m th c v t v i các thành ph n khác, nó tác
tr ng và có ý ngh a to l n

t ai

t ai là kho ng không gian có gi i h n, theo

t; Theo chi u ngang, trên m t

c a loài ng

a hình,

t là t li u s n xu t c b n và ph bi n quý báu nh t c a

s n xu t nông nghi p, là i u ki n không th thi u

chi u th ng

t là m t v t th t nhiên

ng,

a hình,

ng gi vai trò quan

ng s n xu t c ng nh cu c s ng xã h i


5

* Khái ni m v

t nông nghi p

t nông nghi p là

t s d ng vào m c ích s n xu t, nghiên c u, thí nghi m

v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi trông th y s n, làm mu i và m c ích b o v , phát
tri n r ng bao g m:
t làm mu i và

t s n xu t nông nghi p,

t lâm nghi p,

t s n xu t nông nghi p khác.

Quá trình hình thành

t

Quá trình

Quá trình

M u ch t

ám
Phá h y

quá trình hình thành

t

i tác d ng c a các y u t ngo i c nh b phá h y t o thành m u

ch t, m u ch t ch a ph i là
ch t h u c . Tr

t

Hình thành

Hình 2.1. S
ám d

t nuôi tr ng th y s n,

t vì còn thi u m t h p ph n vô cùng quan tr ng là

c khi có sinh v t, trái

t lúc ó ch bao g m l p v toàn á. D

i

tác d ng c a m a, các s n ph m v v n c a á b trôi xu ng n i th p h n và l ng
ng

ó ho c

ngoài

id

ng. S v n

ng c a v trái

t có th làm n i

nh ng vùng á tr m tích ó lên và l i ti p t c chu trình nh trên ng
i tu n hoàn

a ch t.

ây là m t quá trình t o l p á

i ta g i ó là

n thu n và x y ra theo

m t chu trình khép kín và r ng kh p.
Khi trên trái

t xu t hi n sinh v t, sinh v t ã hút ch t dinh d

m u ch t do ã v v n ra

sinh s ng và khi ch t i t o lên m t l

C nh v y sinh v t ngày càng phát tri n và l
ã bi n m u ch t thành

t. Ng

“S th ng nh t gi a
ra

i ta g i ó là ti u tu n hoàn sinh v t.

i tu n hoàn

a ch t và Ti u tu n hoàn sinh v t ã t o

t và nh ng quan i m s d ng

* Khái ni m s d ng
S d ng

ng ch t h u c .

ng ch t h u c ngày càng nhi u, nó

t và ó c ng chính là b n ch t c a quá trình hình thành

2.1.1.2. S d ng

ng t nh ng

t”.

t

t

t là h th ng các bi n pháp nh m i u hòa m i quan h ng

i-

t

trong t h p các ngu n tài nguyên thiên nhiên khác và môi tr

ng. C n c vào quy lu t

phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu c u không ng ng n

nh và b n v ng v m t

6

sinh thái, quy t
nguyên

nh ph

ng h

ng chung và m c tiêu s d ng

t ai, phát huy t i a công d ng c a

t , xã h i cao nh t (Nguy n Th
t thu c ph m trù ho t

dung s d ng

ng, Nguy n Th Hùng, 1999)[4]. Vì v y, s d ng

t theo yêu c u c a s n xu t và

ng th c s n xu t

i s ng c n c n c vào thu c

t ai. V i vai trò là nhân t c a s c s n xu t, các nhi m v và n i

t ai

- S d ng
s d ng

t t i hi u ích sinh thái, kinh

ng kinh t c a nhân lo i. Trong m i ph

nh t nh, vi c s d ng
tính t nhiên c a

t nh m

t h p lý nh t là tài

c th hi n các khía c nh sau:

t h p lý v không gian, hình thành hi u qu kinh t không gian

t.

- Phân ph i h p lý c c u
thành c c u kinh t s d ng
- Quy mô s d ng
t s d ng

t ai trên di n tích

t ai

c s d ng, hình

t.

t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mô kinh

t.

- Gi m t

s d ng

t ai thích h p, hình thành vi c s d ng

t ai m t

cách kinh t , t p trung, thâm canh.
* Các nhân t

nh h

ng

Ph m vi, c c u và ph

n vi c s d ng
ng th c s d ng

t

t v.v.… v a b chi ph i b i các

i u ki n và quy lu t sinh thái t nhiên, v a b ki m ch b i các i u ki n, quy lu t
kinh t - xã h i và các y u t k thu t. Vì v y, nh ng i u ki n và nhân t
h

ng ch y u
*Y ut

n vi c s d ng

t là:

i u ki n t nhiên

i u ki n t nhiên có r t nhi u y u t nh : ánh sáng, nhi t
th y v n, không khí v.v.… trong các y u t
s d ng

nh

t ai, sau ó là i u ki n

,l

ó khí h u là nhân t hàng

t ai ch y u là

a hình, th nh

ng m a,
u c a vi c
ng và các

nhân t khác.
+ i u ki n khí h u: ây là nhóm y u t

nh h

xu t nông nghi p và i u ki n sinh ho t c a con ng
nhi t

cao hay th p, s sai khác v nhi t

ng r t l n, tr c ti p

ns n

i. T ng tích ôn nhi u hay ít,

v th i gian và không gian, biên

t i cao hay t i th p gi a ngày và êm v.v.… tr c ti p nh h

ng

n s phân b ,

7

ng và phát tri n c a cây tr ng. L

sinh tr

ng m a nhi u hay ít, b c h i m nh y u

có ý ngh a quan tr ng trong vi c gi nhi t
m b o cung c p n
+
n

nh h

ng

d c nh h

t ai: S khác nhau gi a

d c, h

ng d c v.v.… th

ng

n ph

M i vùng

a hình,

ng d n

ng th c s d ng

n

a m o,

cao so v i m c

t ai, khí h u khác nhau, t

ó

a hình và

t nông nghi p, là c n c cho vi c l a ch n

ng ru ng, th y l i canh tác và c gi i hóa.

a lý khác nhau có s khác bi t v

i u ki n ánh sáng, nhi t

c và các i u ki n t nhiên khác. Các y u t này nh h

kh n ng, công d ng và hi u qu s d ng

t nhiên, t n d ng các l i th
và môi tr

t, c ng nh kh n ng

n s n xu t và phân b các ngành nông nghi p, lâm nghi p.

c c u cây tr ng, xây d ng

ngu n n

c a

c.

i u ki n

c bi n,

và m

ó nh m

ng r t l n

,
n

t. Vì v y c n tuân theo các quy lu t c a

t

c hi u qu cao nh t v kinh t , xã h i

ng.

* Y u t v kinh t - xã h i
Bao g m các y u t nh : Ch
qu n lý, trình

xã h i, dân s và lao

ng, thông tin và

phát tri n c a kinh t hàng hóa, c c u kinh t và phân b s n xu t,

các i u ki n v nông nghi p, công nghi p, giao thông, v n t i, s phát tri n c a
khoa h c k thu t công ngh , trình
xã h i th
v y, ph

ng có ý ngh a quy t
ng h

ng s d ng

nh kh n ng thích ng v ph

d ng

t liên quan

t

nh, ch

t

kinh t trong t ng th i k nh t

nhiên t i vi c s d ng

qu n lý, s d ng lao

c quy t
nh.

o

ng… y u t kinh t -

i v i vi c s d ng

nh b i yêu c u xã h i và m c tiêu

i u ki n t nhiên c a

ng th c s d ng

t.

nh h

t ai cho phép xác
ng c a i u ki n t

c ánh giá b ng hi u qu s d ng

n l i ích kinh t c a ng

t. Th c tr ng s

i s h u, s d ng và kinh doanh

N u có chính sách u ãi s t o i u ki n c i t o và h n ch s d ng
bóc l t
tình tr ng

t ai. Th c

t ai. M t khác, s quan tâm quá m c

t.

t theo ki u

n l i nhu n t i a c ng d n

n

t ai không nh ng b s d ng không h p lý mà còn b h y ho i.

Nh v y, các nhân t
nhi u t h p nh h

ng

i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t - xã h i t o ra
n vi c s d ng

t ai. Tuy nhiên, m i y u t gi v trí


8

ng khác nhau. Vì v y, c n d a vào y u t t nhiên và kinh t - xã h i

và có tác

trong l nh v c s d ng
s d ng

t ai

2.1.1.3. Phân lo i
Theo lu t

t ai

t

ó tìm ra nh ng nhân t thu n l i và khó kh n

t hi u qu cao.
t nông nghi p
t ai 2003[1], nhóm

t nông nghi p

c phân thành các lo i

t sau:
+

t tr ng cây hàng n m: Là lo i

có chu k sinh tr

t dùng

ng không quá m t n m.

t ba v là lo i

tr ng các lo i cây ng n ngày,

t tr ng cây hàng n m bao g m:

t tr ng và có thu ho ch 3 v / n m v i các công th c 3 v

lúa, 2 lúa - 1 màu ho c 1 lúa - 2 màu.
t hai v là lo i

t tr ng và có thu ho ch 2 v / n m v i công th c 2 lúa, 1

lúa - màu hay là 2 màu.
t m t v là lo i
+

t ch tr ng và thu ho ch có 1 lúa ho c 1 v màu/ n m.

t tr ng cây lâu n m: Là lo i

có chu k sinh tr

t bao g m

t dùng

tr ng các lo i cây

ng kéo dài trong nhi u n m, ph i tr i qua th i k ki n thi t c

b n m i ua vào kinh doanh, tr ng m t l n nh ng thu ho ch trong nhi u n m.
+

t tr ng r ng s n xu t: Lo i

t dùng

chuyên tr ng các lo i cây v i

m c ích s n xu t.
+

t r ng ph ng h : Là di n tích

t

c tr ng các lo i cây v i m c ích

phòng h .
+

t r ng

c d ng: Là di n tích

t

c Nhà N

c quy ho ch,

a vào s

d ng v i m c ích riêng.
+

t nuôi tr ng th y s n: Là di n tích

t

c dùng

nuôi tr ng th y s n

nh : Tôm, Cua,Cá …
+

t làm mu i: Là di n tích

t

c dùng

ph c v cho quá trình s n

xu t mu i.
2.1.2. C s th c ti n c a

tài

Th gi i ang s d ng kho ng 1,5 t ha
n ng

t cho s n xu t nông nghi p, ti m

t nông nghi p c a th gi i kho ng 3 - 5 t ha. Nhân lo i ang làm h h i

t


9

nông nghi p kho ng 1,4 t ha

t và hi n nay có kho ng 6 - 7 tri u ha

nghi p b b hoang do xói mòn và thoái hóa.
nông nghi p, con ng
r ng di n tích

gi i quy t nhu c u v s n ph m

i ph i thâm canh, t ng v , t ng n ng su t cây tr ng và m

t nông nghi p.

n m v ng s l

ng và ch t l

t, ánh giá phân h ng
thoái tài nguyên

ng

t ai c n ph i i u tra thành l p b n

t, i u tra hi n tr ng, quy ho ch s d ng

i u r t quan tr ng mà các qu c gia
t và qu n lý

i,

ng th i nh m h

t ai sao cho ngu n tài nguyên này

t t nh t mà v n duy trì s n xu t trong t

ng

c khai thác

ng lai.

Phát tri n nông nghi p b n v ng có tính ch t quy t
chung c a toàn xã h i.

t h p lý là

c bi t quan tâm nh m ng n ch n nh ng suy

t ai do s thi u hi u bi t c a con ng

d n v s d ng

thi n ch t l

t nông

nh trong s phát tri n

i u c b n nh t c a phát tri n nông nghi p b n v ng là c i

ng cu c s ng trong s ti p xúc úng

n v môi tr

ng

gi gìn tài

nguyên cho th h sau này.
2.1.2.1. Vai trò và ý ngh a c a

t ai trong nông nghi p

t ai óng vai trò quy t
là c s t nhiên, là ti n
m , lao

nh s t n t i và phát tri n c a xã h i loài ng

i, nó

cho m i quá trình s n xu t. C.Mác ã nh n m nh “

ng là cha c a m i c a c i v t ch t xã h i”, “

i, là kho tàng cung c p các t li u lao

t là

t là m t phòng thí nghi m v

ng, v t ch t, là v trí

nh c , là n n t ng

c a t p th ”. Th c t cho th y, trong quá trình phát tri n xã h i loài ng

i, s hình

thành và phát tri n m i n n v n minh v t ch t, v n hóa tinh th n, các thành t u khoa
h c công ngh

u

c xây d ng trên n n t ng c b n - s d ng

Trong s n xu t nông lâm nghi p

t ai

t.

c coi là t li u s n xu t ch y u,

c bi t và không th thay th . Ngoài vai trò là c s không gian,
ch c n ng

c bi t quan tr ng:

- Là

i t ng ch u s tác

- Là n i con ng
v t nuôi
-

t còn có hai

ng tr c ti p c a con ng i trong quá trình s n xu t.

i th c hi n các ho t

ng c a mình tác

ng vào cây tr ng

t o ra s n ph m.
t tham gia tích c c vào quá trình s n xu t, cung c p cho cây tr ng, n

không khí và các ch t dinh d

ng c n thi t cho cây tr ng sinh tr

c,

ng và phát tri n.


10

Nh v y,

t g n nh tr thành m t công c s n xu t. N ng su t và ch t l

ph m ph thu c vào

phì nhiêu c a

trong nông nghi p ch có

ng s n

t. Trong t t c các t li u s n xu t dùng

t m i có ch c n ng này (L

ng V n Hinh và cs,

2003)[5].
Chính vì v y, có th nói r ng

t là t li u s n xu t ch y u và

c bi t trong

nông nghi p.
2.1.2.2. Vai trò c a s n xu t nông nghi p
+ Cung c p l

i v i n n kinh t qu c dân.

ng th c th c ph m cho toàn xã h i.

Th c t cho th y r ng xã h i càng phát tri n thì yêu c u v dinh d
l

ng do

ng th c và th c ph m ( c bi t là th c ph m ) ngày càng t ng nhanh. M t
i m quan tr ng c a hàng hóa l

ng th c, th c ph m là không th thay th b ng b t

k m t lo i hàng hóa nào khác. Nh ng hàng hóa này dù cho trình

khoa h c - công

ngh phát tri n nh hi n nay, v n ch a có ngành nào có th thay th
th c, th c ph m là y u t
ng
d

c. L

ng

u tiên có tính ch t quy t nh s t n t i phát tri n c a con

i và phát tri n kinh t - xã h i c a
ng nuôi s ng con ng

c

tn

i này ch có th có

c. Nh ng hàng hóa có ch a ch t dinh
c thông qua ho t

ng s ng c a cây

tr ng và v t nuôi hay nói cách khác là thông qua quá trình s n xu t nông nghi p.
+ Quy t

nh an ninh l

ng th c qu c gia, góp ph n thúc

y s n xu t công

nghi p, các ngành kinh t khác và phát tri n ô th .
Nông nghi p cung c p các nguyên li u cho công nghi p,

c bi t là công

nghi p ch bi n.
Nông nghi p là khu v c d tr và cung c p ngu n lao

ng d i dào cho phát

tri n công nghi p, các ngành kinh t khác và ô th .
Nông nghi p nông thôn là th tr

ng tiêu th r ng l n cho hàng hóa công

nghi p và các ngành kinh t khác.
+ Ngu n thu ngân sách quan tr ng c a nhà n

c.

Nông nghi p là ngành kinh t s n xu t có quy mô l n nh t n
giá tr t ng s n l
trong n

c ta. T tr ng

ng và thu nh p qu c dân trong kho ng 25 % t ng thu ngân sách

c. Vi c huy

ng m t ph n thu nh p t nông nghi p

c th c hi n d

i

nhi u hình th c: Thu nông nghi p, các lo i thu kinh doanh khác,... Bên c nh


11

ngu n thu ngân sách cho nhà n

c vi c xu t kh u s n ph m nông nghi p làm t ng

ngu n thu ngo i t góp ph n thi t l p cán cân th
ban

ng m i

ng th i cung c p v n

u cho s phát tri n c a công nghi p.
+ Ho t
N

ng sinh k ch y u c a

i b ph n dân nghèo nông thôn.

c ta v i h n 70 % dân c t p trung

nông thôn h s ng ch y u d a vào

s n xu t nông nghi p, v i hình th c s n xu t t c p t túc áp ng nhu c u c p thi t
hàng ngày.
+ Tái t o t nhiên.
Nông nghi p còn có tác d ng b o v tài nguyên thiên nhiên và môi tr

ng.

Trong các ngành s n xu t ch có nông nghi p m i có kh n ng tái t o t nhiên cao
nh t mà các ngành khác không có
tri n không có k ho ch c ng d n
các y u t khí h u thay

c. Tuy nhiên nông nghi p l c h u và phát
n

i b t l i. M c khác s phát tri n

th , c a công nghi p làm cho ngu n n
ng tr

t r ng b thu h p,

phì

n chóng m t c a thành

c và b u không khí b ô nhi m tr m tr ng.

c th m h a này òi h i ph i có s c g ng c a c ng

y lùi th m h a ó b ng nhi u ph

t ai gi m sút,

ng qu c t nh m

ng pháp, trong ó nông nghi p gi m t v trí

c c k quan tr ng trong vi c thi t l p l i cân b ng sinh thái

ng th c v t. Vì th

phát tri n công nghi p ph i trên c s phát tri n nông nghi p b n v ng.
2.2. S l

c hi n tr ng

t ai trong n

2.2.1. Tình hình nghiên c u v

c và trên th gi i

t ai trên th gi i

T ng di n tích b m t c a toàn th gi i là 510 tri u Km2 trong ó

chi m 361 tri u Km2 (71%), còn l i là di n tích l c

id

ng

a ch chi m 149 tri u Km2

(29%). B c bán c u có di n tích l n h n nhi u so v i Nam bán c u. Toàn b qu

t

có kh n ng s n xu t nông nghi p trên th gi i là 3.256 tri u ha, chi m kho ng 22%
t ng di n tích

t li n. Di n tích

t nông nghi p trên th gi i

c phân b không

u: Châu M chi m 35%, Châu Á chi m 26%, Châu Âu chi m 13%, Châu Phi
chi m 6%. Bình quân
toàn th gi i m i

t nông nghi p trên th gi i là 12.000 m2.

t 1,5 t chi m 10,8% t ng di n tích

t ai, 46%

t tr ng tr t trên
t có kh n ng

s n xu t nông nghi p nh v y còn 54% ( t có kh n ng s n xu t nh ng ch a

c


12

khai thác). Di n tích

t ang canh tác trên th gi i ch chi m 10% t ng di n tích

t nhiên (kho ng 1.500 tri u ha),

c ánh giá là:

-

t có n ng su t cao: 14%

-

t có n ng su t trung bình: 28%

-

t có n ng su t th p: 58%

Ngu n tài nguyên

t

t trên th gi i hàng n m luôn b gi m,

c bi t là

t

nông nghi p m t i do chuy n sang m c ích s d ng khác. M t khác dân s ngày
càng t ng, theo

c tính m i n m dân s th gi i t ng t 80 - 85 tri u ng

v y, v i m c t ng này m i ng
l

ng th c, th c ph m.

hi u qu s d ng

tc a

ng tr

nhiên,

c nh ng khó kh n r t l n ó thì vi c ánh giá

Vi t Nam

n ngày 01/01/2009 Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là 33.105,1

nghìn ha, trong ó
t t nhiên,

t nông nghi p m i

t nông nghi p là h t s c c n thi t.

2.2.2. Tình hình nghiên c u
Tính

i c n ph i có 0,2 - 0,4 ha

i. Nh

t nông nghi p là 25.127,3 nghìn ha chi m 75,9% t ng di n tích

t phi nông nghi p là 3469,2 nghìn ha, chi m 10,48% di n tích t

t ch a s d ng là 4508,6 nghìn ha, chi m 13,62% t ng di n tích t nhiên.

Hi n tr ng s d ng

t ai c a Vi t Nam

B ng 2.1. C c u

STT
1
1.1
1.1.1
1.1.1.1
1.1.1.2
1.1.1.3
1.1.2
1.2
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.3
1.4
1.5
2
3

c th hi n qu b ng 2.1.

t ai theo m c ích s d ng c a Vi t Nam

Lo i t
T ng di n tích t nhiên
t nông nghi p
t s n xu t nông nghi p
t tr ng cây hàng n m
t tr ng lúa
t c dùng vào ch n nuôi
t tr ng cây hàng n m khác

t tr ng cây lâu n m
t lâm nghi p
R ng s n xu t
R ng phòng h
R ng c d ng
t nuôi tr ng thu s n
t làm mu i
t nông nghi p khác
t phi nông nghi p
t ch a s d ng

Di n tích (ha)
33105,1
25127,3
9598,8
6282,5
4089,1
58,8
2134,6
3316,3
14757,8
6578,2
6124,9
2054,7
738,4
14,1
18,2
3469,2
4508,6

C c u (%)
100,0
75,9
29,0
19,0
12,4
0,2
6,4
10,0
44,6
19,9
18,5
6,2
2,2
0,0
0,1
10,5
13,6

(Ngu n: T ng c c th ng kê)


13

Di n tích

t bình quân

u ng

i

Ngày nay v i áp l c v dân s và t c
càng gi m,

c bi t là di n tích

Vi t Nam thu c lo i th p nh t th gi i.
ô th hóa di n tích

t nông nghi p. Vì v y, v n

th c, th c ph m trong khi di n tích
iv in

2.2.3. Hi n tr ng s

c ta ngày

mb ol

ng

t nông nghi p ngày càng gi m ang là m t áp

l c r t l n. Do ó vi c s d ng hi u qu ngu n tài nguyên
nên quan tr ng

t ai n

t nông nghi p càng tr

c ta.

d ng

t ai c a xã S n Nam, huy n S n D

ng, t nh

Tuyên Quang
T ng di n tích

t nông lâm nghi p: 1.575,23ha chi m 77,76% so v i t ng

a. Di n tích
di n tích

t t nhiên toàn xã là 2.025,6 ha

t t nhiên toàn xã.

1.1.

t s n xu t nông nghi p: 733,59ha

1.1.1.

t tr ng cây hàng n m: 494,83 ha

-

t tr ng lúa: 293,86ha

-

t tr ng cây hàng n m khác: 200,97ha

1.1.2.
1.2.

t tr ng cây lâu n m: 238,76 ha
t lâm nghi p: 838,25 ha

-

t r ng s n xu t: 838,5 ha

-

t r ng phòng h : 0 ha

-

t r ng

1.3.

c d ng : 0 ha

t nuôi tr ng th y s n: 3,39ha

b. Di n tích
di n tích

t phi nông lâm nghi p: 319,84 ha chi m 15,8% so v i t ng

t t nhiên toàn xã.

-

t : 34,52ha

-

t chuyên dùng xây d ng: 156,56 ha

-

t tôn giáo, tín ng

-

t ngh a trang, ngh a

-

t sông su i m t n

c. Di n tích

t t nhiên toàn xã.

ng: 0,00 ha
a: 16,38 ha
c chuyên d ng: 97,19ha

t ch a s d ng: 130,53 ha chi m 6,44% so v i t ng di n tích


14

2.3. S d ng

t và quan i m s d ng

2.3.1. S d ng

t và nh ng nhân t

2.3.1.1. Khái ni m s d ng
S d ng

t b n v ng.

nh h

ng t i vi c s d ng

t.

t là gi?

t là h th ng các bi n pháp nh m i u hòa m i quan h ng

i-

t

trong t h p các ngu n tài nguyên thiên nhiên khác và môi tr

ng. C n c vào quy lu t

phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu c u không ng ng n

nh và b n v ng v m t

sinh thái, quy t
nguyên

nh ph

ng h

ng chung và m c tiêu s d ng

t ai, phát huy t i a công d ng c a

xã h i cao nh t. Vì v y, s d ng
Trong m i ph
và

t nh m

nh, vi c s d ng

i s ng c n c n c vào thu c tính t nhiên c a

s n xu t, các nhi m v và n i dung s d ng
- S d ng
s d ng

t t i hi u ích sinh thái, kinh t ,

t thu c ph m trù ho t

ng th c s n xu t nh t

t ai

t h p lý nh t là tài

ng kinh t c a nhân lo i.
t theo yêu c u c a s n xu t

t ai. V i vai trò là nhân t c a s c
c th hi n các khía c nh sau:

t h p lý v không gian, hình thành hi u qu kinh t không gian

t.

- Phân ph i h p lý c c u
thành c c u kinh t s d ng
- Quy mô s d ng
t s d ng

t ai trên di n tích

t ai

c s d ng, hình

t.

t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mô kinh

t.

- Gi m t

s d ng

t ai thích h p, hình thành vi c s d ng

t ai m t

cách kinh t , t p trung, thâm canh.
2.3.1.2. Nh ng y u t

nh h

Nh ng nhân t

ng t i vi c s d ng

nh h

Ph m vi, c c u và ph

ng

t.

n vi c s d ng

ng th c s d ng

t

t… v a b chi ph i b i các i u

ki n và quy lu t sinh thái t nhiên, v a b ki m ch b i các i u ki n, quy lu t kinh
t - xã h i và các y u t k thu t. Vì v y, nh ng i u ki n và nhân t
ch y u

n vi c s d ng

-Y ut

nh h

ng

t là:

i u ki n t nhiên

i u ki n t nhiên có r t nhi u y u t nh : ánh sáng, nhi t
v n, không khí….trong các y u t
ai, sau ó là i u ki n

ó khí h u là nhân t hàng

t ai ch y u là a hình, th nh

,l

ng m a, th y

u c a vi c s d ng

ng và các nhân t khác.

t


15

+ i u ki n khí h u: ây là nhóm y u t

nh h

ng r t l n, tr c ti p

xu t nông nghi p và i u ki n sinh ho t c a con ng
nhi t

i. T ng tích ôn nhi u hay ít,

cao hay th p, s sai khác v nhi t ô v th i gian và không gian, biên

t i cao hay t i th p gi a ngày và êm… tr c ti p nh h
tr

ng và phát tri n c a cây tr ng. L

b o kh n ng cung c p n
+ i u ki n
c bi n,

nh h

ng

và m

n s phân b , sinh

c a

t, cung nh kh n ng

ng d c… th

a hình,

ng d n

n

a m o,

cao so v i m c

t ai, khí h u khác nhau, t

n s n xu t và phân b các ngành nông nghi p, lâm nghi p.

d c nh h

ng

m

c.

t ai: S khác nhau gi a

d ch

ng

ng m a nhi u hay ít, b c h i m nh y u có ý

ngh a quan tr ng trong vi c gi nhi t

n

ns n

n ph

ng th c s d ng

ch n c c u cây tr ng, xây d ng

ó

a hình và

t nông nghi p, là c n c cho vi c l a

ng ru ng, th y l i canh tác và c gi i hóa.

- Y u t v kinh t - xã h i
Bao g m các y u t nh : Ch
qu n lý, s c s n xu t trình

xã h i, dân s và lao

ng, thông tin và

phát tri n c a kinh t hàng hóa, c c u kinh t và

phân b s n xu t, các i u ki n v nông nghi p, công nghi p, giao thông, v n t i, s
phát tri n c a khoa h c k thu t công ngh , trình
y u t kinh t - xã h i th

ng có ý ngh a quy t

t ai. Th c v y, ph

ng s d ng

ng h

và m c tiêu kinh t trong t ng th i k nh t
phép xác

nh kh n ng thích ng v ph

Nh v y, các nhân t
nhi u t h p nh h
có tác

t ai

t ai

o

c quy t

i v i vi c s d ng

nh b i yêu c u xã h i

nh. i u ki n t nhiên c a

ng th c s d ng

t ai cho

t.

i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t - xã hôi t o ra

n vi c s d ng

t ai. Tuy nhiên m i y u t gi v trí và

t

ó tìm ra nh ng nhân t thu n l i và khó kh n

s

t hi u qu cao.

2.3.2. Quan i m s d ng

t b n v ng.

2.3.2.1. S c n thi t ph i s d ng
t ai ã
mình.

nh, ch

ng…

ng khác nhau. Vì v y, c n d a vào y u t t nhiên và kinh t - xã h i trong

l nh v c s d ng
d ng

ng

t

qu n lý, s d ng lao

c con ng

t b n v ng

i khai thác và s d ng

ph c v các m c ích c a

c bi t là trong s n xu t nông nghi p. Khi dân s còn ít,

áp ng nhu c u


16

ng th c, th c ph m c a mình thì con ng

l

dàng và không có tác

ng l n

n

i d dàng khai thác t

t ai. Nh ng khi dân s t ng lên và quá trình

ô th hóa ngày càng gia t ng làm cho di n tích
h p thì v n

an ninh l

thác tri t

t nông nghi p ngày càng b thu

ng th c là m t bài toán khó gi i quy t. Con ng

nh ng vùng

i ã khai

t có kh n ng ph c v cho vi c s n xu t ra l

gây ra quá trình thoái hóa
2.3.2.2. S d ng

t m t cách d

ng th c

t

t b n v ng.

S d ng

t b n v ng có ngh a là s k t h p các thành t u khoa h c k thu t

vào vi c s n xu t nh m nâng cao hi u qu s n xu t, c i t o và b o v ngu n dinh
d

ng t

t.

mb o

t ai

c s d ng lâu dài, không b thoái hóa và không b

suy gi m kh n ng cung c p các ch t c n thi t cho cây tr ng c a
hi n t i c ng nh cho th h t

ng lai.

3.2.3.3 Quan i m s d ng
T khi bi t s d ng

t nông nghi p b n v ng trên th gi i
t ai vào m c ích sinh t n c a mình,

c s c n thi t cho s s ng và cho t
S d ng
t i và t
d ng

t trong th h

ng lai phát tri n c a loài ng

t ai ã tr thành
i.

t m t cách hi u qu và b n v ng luôn là mong mu n cho s t n

ng lai phát tri n loài ng
t thích h p, b n v ng ã

i, chính b i v y vi c tìm ki m các gi i pháp s
c nhi u nhà nghiên c u

t và các t ch c qu c

t r t quan tâm và không ng ng hoàn thi n theo s phát tri n c a khoa h c. Thu t
ng “S d ng

t b n v ng” (Sustainable Land Use) ã tr thành thông d ng trên

th gi i hi n nay.
Theo Fetry, “S phát tri n b n v ng trong l nh v c nông nghi p chính là s
b ot n

t, n

c, các ngu n

ng - th c v t, không b suy thoái môi tr

thu t thích h p, sinh l i kinh t và ch p nh n
FAO ã

c v m t xã h i” (FAO, 1994).

a các ch tiêu c th cho nông nghi p b n v ng là:

- Th a mãn nhu c u dinh d
v s l

ng, k

ng, ch t l

ng lai

ng và các s n ph m nông nghi p khác.

- Cung c p lâu dài vi c làm,
cho m i ng

ng c b n c a các th h hi n t i và t

thu nh p và các i u ki n s ng, làm vi c t t

i tr c ti p s n xu t nông nghi p.


17

- Duy trì và có th t ng c

ng kh n ng s n xu t c a các c s tài nguyên

thiên nhiên và kh n ng tái s n xu t c a các ngu n tài nguyên tái t o

c mà

không phá v ch c n ng c a các chu trình sinh thái c s và cân b ng t nhiên,
không phá v b n s c v n hóa - xã h i c a các c ng
không gây ô nhi m môi tr

ng s ng

nông thôn ho c

ng.

- Gi m thi u kh n ng b t n th

ng trong nông nghi p, c ng c lòng tin

trong nông dân.
Vào n m 1991
t ai” ã

a ra

Nairobi ã t ch c h i th o v “Khung ánh giá vi c qu lý
nh ngh a qu n lý b n v ng

t ai bao g m các công ngh ,

chính sách và ho t

ng nh m liên h p các nguyên lý kinh t - xã h i v i các quan

tâm môi tr

ng th i:

ng

- Duy trì, nâng cao s n l

ng (hi u qu s n xu t).

- Gi m t i thi u m c r i do trong s n xu t (an toàn).
- B o v tài nguyên thiên nhiên và ng n ch n s thoái hóa

t và n

c (b o v ).

- Có hi u qu lâu dài (tính lâu b n).
-

c xã h i ch p nh n (tính ch p nh n).

Rõ ràng qu n lý b n v ng
trì và nâng cao

cs nl

ng, gi m

t nhiên, ng n ng a thoái hóa
lâu dài

c r i ro b o v

t và ô nhi m môi tr

ng th i duy

c ti m n ng ngu n l c

ng n

c. Hi u qu là l i ích

c xã h i ch p nh n phù h p v i l i ích c a các bên tham gia qu n lý, l i

ích qu c gia, l i ích c ng

ng.

N m nguyên t c trên
nh ng m c tiêu c n ph i
di n ra
ch

t ai ph i bao g m m t t h p

c coi là tr c t c a s d ng
t

t ai b n v ng và là

c. Chúng có m i quan h v i nhau, n u th c t

ng b so v i các m c tiêu nêu trên thì kh n ng b n v ng s

t

t

c, n u

c m t ho c m t vài m c tiêu mà không ph i là t t c thì kh n ng b n

v ng ch mang tính b ph n.
Vân d ng các nguyên t c trên và các khái ni m
chính là các nhu c u c a con ng
tr

i và nh ng gi i h n

ng áp ng các nhu c u hi n t i và t

trên th gi i
yêu c u sau:

m t lo i hình s d ng

t

u bao g m hai n i dung
i v i kh n ng c a môi

ng lai c a con ng

i

Vi t nam và

c xem là b n v ng ph i

t

c3