Nghiên cứu về cây keo giậu được trồng tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

DI P MINH HOÀNG
Tên

tài:
NGHIÊN C U V CÂY KEO GI U
T I TR

NG

C TR NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o:

IH C

Chính quy

Chuyên ngành:

Ch n nuôi Thú Y

Khoa:

Ch n nuôi Thú Y

Khóa h c:

2011 - 2015

Thái Nguyên – 2015


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

DI P MINH HOÀNG
Tên

tài:
NGHIÊN C U V CÂY KEO GI U
T I TR

NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

C TR NG

ào t o:

IH C

Chính quy

Chuyên ngành:

Ch n nuôi Thú Y

Khoa:

Ch n nuôi Thú Y

L p:
Khóa h c:

K43 - CNTY N02
2011 - 2015

Gi ng viên h

ng d n: GS. TS. T Quang Hi n

Thái Nguyên – 2015


i

L IC M

N

hoàn thành báo cáo t t nghi p này, tr
t i toàn th các th y cô giáo tr
truy n

ng

c h t tôi xin g i l i c m n

i h c Nông Lâm Thái Nguyên ã

t cho tôi nh ng ki n th c quý báu và b ích trong su t nh ng n m

h c v a qua.
Tôi xin dành l i c m n sâu s c t i GS.TS T Quang Hi n ã t n tình
giúp

và h

ng d n tôi trong su t quá trình th c t p

hoàn thành báo

cáo t t nghi p.
Tôi xin chân thành c m n t i các th y, cô giáo trong khoa Ch n nuôi
thú y ã giúp

tôi hoàn thành báo cáo th c t p t t nghi p này.

Tôi xin chân thành c m n anh T Quang Trung ã giúp

và t o i u

ki n thu n l i cho tôi trong su t quá trình th c t p.
Tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c
i u ki n, giúp

và

n toàn th gia ình, b n bè ã t o

ng viên tôi trong su t quá trình h c t p c ng nh

trong th i gian th c t p t t nghi p.
Trong quá trình th c t p vì ch a có nhi u kinh nghi m th c t , ch d a
vào ki n th c ã h c cùng v i th i gian h n h p nên báo cáo không tránh kh i
sai sót.
Kính mong

c s góp ý nh n xét c a quý th y cô

giúp cho ki n th c

c a tôi ngày càng hoàn thi n và có nhi u kinh nghi m b ích cho công vi c sau này.
Tôi xin chân thành c m n.
Thái Nguyên, ngày 30 tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Di p Minh Hoàng


ii

DANH M C B NG
Trang
B ng 2.1. Hàm l ng acid amin c a khô d u

u t ng, b t cá, c Medi, lá và h t

keo gi u ................................................................................................................ 9
B ng 2.2.
B ng 2.3.

N ng su t ch t khô c a keo gi u v i ch

qu n lý khác nhau ......... 19

nh h ng c a các ph ng pháp ch bi n khác nhau

n hàm l ng

caroten c a BLKG (mg/ kg CK) (Nguy n Ng c Hà, 1996)[3]................. 23
B ng 3.1. L ng phân bón s d ng cho keo gi u.......................................................... 25
B ng 4.1. T l n y m m c a h t keo gi u ..................................................................... 30
B ng 4.2. Chi u cao c a cây keo gi u ............................................................................. 31
B ng 4.3. T c

sinh tr ng c a keo gi u qua các giai o n ..................................... 32

B ng 4.4. Chi u cao tái sinh c a keo gi u....................................................................... 33
B ng 4.5. T c

tái sinh c a keo gi u ............................................................................ 34

B ng 4.6. N ng su t ch t xanh c a cây keo gi u ........................................................... 35
B ng 4.7. Thành ph n hóa h c c a lá keo gi u .............................................................. 36


iii

DANH M C HÌNH
Trang
Hình 2.1:

Cây keo gi u ........................................................................................................ 5

Hình 2.2:

Hoa và qu c a keo gi u .................................................................................... 5

Hình 3.1:

Keo gi u

n th i k thu ho ch ...................................................................... 27

Hình 4.1:

th sinh tr ng c a keo gi u ...................................................................... 31

Hình 4.2:

Keo gi u tái sinh ang phát tri n..................................................................... 32

Hình 4.3:

th chi u cao tái sinh c a keo gi u ............................................................ 33

Hình 4.4:

Ng n non, lá c a keo gi u ............................................................................... 35

Hình 4.5:

N ng su t ch t xanh c a cây keo gi u ........................................................... 36


iv

DANH M C CÁC T

VI T T T

STT

T vi t t t

Tên

y

1

BLKG

B t lá keo gi u

2

DXKN

D n xu t không ch a nit

3

VCK

V t ch t khô

4

Cs

C ng s

5

TCVN

Tiêu Chu n Vi t Nam

6

TCPTN

Tiêu chu n phòng thí nghi m


v

M CL C

PH N 1: M
1.1.

U ................................................................................................................. 1

tv n

........................................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u ........................................................................................................ 3
1.3. Ý ngh a khoa h c – ý ngh a th c ti n c a

tài .......................................................... 3

1.3.1. Ý ngh a khoa h c ........................................................................................................... 3
1.3.2. Ý ngh a th c ti n ............................................................................................................ 3
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U..................................................................................... 4
2.1. Gi i thi u v cây keo gi u (Leucaena) ........................................................................... 4
2.1.1. Tên g i............................................................................................................................. 4
2.1.2. Ngu n g c, phân b , phân loài và công d ng c a keo gi u.................................... 5
2.1.3.

c tính sinh h c c a keo gi u..................................................................................... 7

2.1.4. Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a keo gi u .......................................... 7
2.1.5. Các ch t

c ch y u c a keo gi u............................................................................ 13

2.1.6 Các ph ng pháp lo i b và h n ch các ch t h n ch tiêu hóa c a keo gi u .... 16
2.1.7. Ti m n ng s n xu t th c n - Ph ng pháp ch bi n và tiêu chu n ch t l ng
c a BLKG................................................................................................................................ 17
PH N 3:
3.1.

IT

NG, N I DUNGVÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ........... 24

i t ng, a i m, th i gian nghiên c u .................................................................. 24

3.1.1.

i t ng ...................................................................................................................... 24

3.1.2.

a i m ........................................................................................................................ 24

3.1.3. Th i gian ....................................................................................................................... 24
3.2. N i dung nghiên c u ...................................................................................................... 24
3.3. Ph ng pháp b trí thí nghi m ...................................................................................... 24
3.3.1. B trí thí nghi m....................................................................................24


vi

3.3.2. Ph ng pháp tr ng, bón phân, ch m sóc, thu ho ch............................................... 24
3.3.3. Các ch tiêu theo dõi.................................................................................................... 27
3.3.4. Ph ng pháp x lý các s li u................................................................................... 29
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................................. 30
4.1. T l n y m m c a h t keo gi u.................................................................................... 30
4.2. Sinh tr ng và tái sinh c a keo gi u ............................................................................. 30
4.2.1. Sinh tr ng ................................................................................................................... 30
4.2.2. Tái sinh c a keo gi u ................................................................................................... 32
4.3. N ng su t ch t xanh c a cây keo gi u.......................................................................... 34

4.4. Thành ph n hóa h c c a lá và b t lá keo gi u............................................................. 36
PH N 5: K T LU N VÀ

NGH ................................................................................ 38

5.1. K t lu n............................................................................................................................ 38
5.2.

ngh .............................................................................................................................. 38

TÀI LI U THAM KH O.................................................................................................... 39


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
N

c ta trong vùng khí h u nhi t

tr i dài trên nhi u v

i nóng m m a nhi u, có lãnh th

khác nhau cho phép s n xu t nông nghi p có th di n

ra quanh n m v i s phong phú v ch ng lo i cây tr ng, v t nuôi. Nh v y,
vi c gi i quy t l

ng th c, th c ph m cho con ng

i và th c n cho ch n

nuôi d a trên ngu n nguyên li u t i ch khá thu n ti n.
N n kinh t c a n

c ta hi n nay v n là n n kinh t d a trên s n xu t

nông nghi p. Ph n l n dân s c a n
thôn và công vi c chính là lao
lao

c ta t p chung s ng

khu v c nông

ng tr c ti p s n xu t nông nghi p; n ng su t

ng, vi c áp d ng các thành t u khoa h c - công ngh , trình

hóa, hóa h c hóa và t
th p so v i các n

ng hóa trong nông nghi p nhìn chung còn

m c

c trong khu v c và trên th gi i. Tuy vài n m nay, tình

hình nông nghi p ang có xu h
ch a áp ng

c khí

ng phát tri n nh ng v n còn di n ra ch m,

nhu c u cho n n kinh t h i nh p.

Xu t phát t th c t trên

ng và Nhà n

c ã có nhi u ch tr

ng, chính

sách và bi n pháp phát tri n ch n nuôi, nh : ch n l c, c i t o gi ng, xây d ng
vùng s n xu t th c n, áp d ng các công ngh m i vào ch bi n th c n, xây
d ng chi n l

c phòng, ch ng d ch b nh, nâng cao s c kh e c a v t nuôi, th c

hi n các chính sách khuy n khích phát tri n ch n nuôi trên c s s d ng nguyên
li u t i ch ... Vi c khai thác các ngu n th c n t i ch v i giá thành th p, k t

h p gi a s n xu t th c n v i c i t o và ch ng xói mòn cho
c Nhà n

c khuy n khích và các nhà khoa h c quan tâm.

Cây keo gi u (Leucaena) là m t lo i cây b
n ng v dinh d
gi u

t là m t gi i pháp

ng, c i t o và ch ng xói mòn cho

c các nhà khoa h c trong và ngoài n

u nhi t

i có nhi u ti m

t d c. Vì v y, t lâu keo

c quan tâm nghiên c u

ng


2

d ng nh ng kh n ng c a nó vào s n xu t. Nh ng nghiên c u ban

u cho

th y, cây keo gi u là m t cây d tr ng, có n ng xu t ch t xanh cao, gi u
protein, vitamin, khoáng ch t và các ch t s c t ,
có kh n ng s ng trên nhi u lo i
sinh tr

t thoát n

ng dài su t t mùa xuân

sinh nhanh, có kh n ng c i t o

c bi t là caroten. Keo gi u

c, có

pH t 5 - 7, th i gian

n mùa thu, kh n ng sinh tr

ng và tái

t và ch ng xói mòn.

Tuy nhiên, keo gi u có ch a m t s ch t alcaloid có h i t i sinh tr
sinh s n và s c kh e c a

ng,

ng v t. Nh ng alcaloid này là nguyên nhân h n

ch s d ng s n ph m keo gi u trong kh u ph n n c a

ng v t d dày

n

và gia c m. Trong các ch t h n ch tiêu hóa c a keo gi u, mimosine là ch t
áng quan tâm, có th gây ra r i lo n trong trao
t i sinh tr

ng, sinh s n và s c kh e c a

nhi u bi n pháp lo i b ho c làm gi m

i protein, làm nh h

ng v t. Tuy nhiên, ng
c tính c a mimosine

ng

i ta ã có

s d ng keo

gi u v i m t t l l n trong kh u ph n n góp ph n làm gi m chi phí và làm
t ng s n l

ng, ch t l

ng s n ph m ch n nuôi. Ng

i ta th a nh n keo gi u

là m t lo i th c n ngon mi ng và khá hoàn ch nh
(Lulandala và Cs 1991 [34]).

i

iv i

ng v t d dày

n nh : l n, th …

nh ng t l thích h p trong kh u ph n, keo gi u ã có nh h
kh i l

ng

ng v t (Chee và Cs 1983 [16]).

ng v t nhai l i

ng t t

n t ng

i u này ã m ra kh n ng

cho phép s d ng s n ph m keo gi u v i m t t l l n h n trong kh u ph n
nc a

ng v t, góp ph n gi m chi phí th c n trong ch n nuôi.

Tuy nhiên,

tr ng cây keo gi u có n ng su t cao thì nó còn ph thu c vào

gi ng, th i gian tr ng, th i gian thu ho ch, i u ki n canh tác…
Chính vì nh ng l i th và
nông nghi p và

c i m c a cây keo gi u trong n n kinh t

hi u rõ h n v thành ph n dinh d

bi n và ch m sóc cây keo gi u chúng tôi ti n hành
keo gi u

c tr ng t i tr

ng

ng, cách tr ng, ch

tài: “Nghiên c u v cây

i H c Nông Lâm Thái Nguyên”


3

1.2. M c tiêu nghiên c u
- Nghiên c u cách tr ng và ch m sóc cây keo gi u
- Nghiên c u sinh tr
- Nghiên c u

ng c a cây keo gi u

c tính sinh v t h c và thành ph n hóa h c c a cây keo gi u

1.3. Ý ngh a khoa h c – ý ngh a th c ti n c a

tài

1.3.1. Ý ngh a khoa h c
- Cung c p nh ng thông tin khá
keo gi u loài Leucaena leucocephala,

y

v thành ph n hoá h c c a cây
c tr ng t i tr

ng

i H c Nông

Lâm Thái Nguyên
-

ánh giá

c

c i m sinh tr

ng c a cây keo gi u qua n ng su t

c a chúng.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
ánh giá

c thành ph n dinh d

ng và n ng su t c a cây keo gi u t

ó áp d ng vào s n xu t nh m nâng cao hi u qu s d ng cây th c n ch n
nuôi

Vi t Nam.


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. Gi i thi u v cây keo gi u (Leucaena)
2.1.1. Tên g i
Keo gi u là m t lo i cây thu c b

u, sinh s ng

vùng nhi t

i, có tên

khoa h c là Leucaena leucocephala (Lam) de - Wit. Tên g i "Leucaena" là
danh pháp qu c t g i chung cho loài cây này. Ngoài ra, keo gi u còn có các
tên g i khác, nh : Leucaena glauca (Wind) Benth, Mimosa leucocephala
Lam, Mimosa glauca L., Acacia glauca (L.) Moench.
nhau, keo gi u còn có các tên g i khác nhau.

các qu c gia khác

Trung M , keo gi u có tên g i

là Huakin; Mexico và Tây Ban Nha g i là Guaje; Philippine g i là Ipil-ipil;
n

g i là Kubabul ho c Subabul; Indonexia g i là Lamtoro; Hawaii g i là

kao haole; Trung Qu c g i là Yin hue huan và qu n

o Thái Bình D

ng g i

là Tangantangan....
Vi t Nam, keo gi u

c phân b

kh p n i trên

t trung du và

ng b ng t B c vào Nam, t nh nào c ng có keo gi u và keo gi u ã tr
thành cây m c t nhiên
các

a ph

m ts

a ph

ng (Nguy n

ng Khôi, 1979 [4]).

ng khác nhau, keo gi u c ng có các tên g i khác nhau. Mi n

B c g i là Keo gi u; Mi n Trung g i là Táo nh n; Mi n Nam g i là Bình
linh. Gi ng keo gi u m c hoang c a n

c ta thu c ki u Hawaii (D

ng H u

Th i và CS, 1982 [6]), n ng su t không cao (Ngô V n M n, 1977 [5]). Trên
th c t nhân dân ta ch a có t p quán tr ng và khai thác keo gi u làm th c n
cho ch n nuôi (Nguy n

ng Khôi, 1979 [4]).


5

Hình 2.1: Cây keo gi u

Hình 2.2: Hoa và qu c a keo gi u

2.1.2. Ngu n g c, phân b , phân loài và công d ng c a keo gi u
2.1.2.1

Ngu n g c

Keo gi u

c xác

nh có ngu n g c t Trung M và Mexico (NAS,

1984 [37]). Ph n l n các vùng
v i m t bi n,

t này có

cao trung bình d

i 1500 m so

t n a khô h n, h i ki m hay acid nh .

N m 1965, Ng

i Tây Ban Nha

a keo gi u t Mexico vào Philippin

tr ng làm th c n cho àn dê c a h (Brewbaker 1985 [13]; Oakes 1968
[39]). Cu i th k VXII và
n

c nhi t

u th k XIX, keo gi u ã

i ven b bi n Thái Bình D
n

Nam Á là vùng phát tri n keo gi u t
70 c a th k XX, các n

c

n

,

a t i các

ng: In onexia, Malaysia, Paypua

New Guinea, Tây và Nam Phi (NAS, 1984 [37]). Keo gi u
Hawaii, Fijii, b c Austrailia,

c

c nh p vào

ông Phi, vùng bi n Caribbean.
ng

ông

i s m và nhi u. Trong nh ng n m

, In onexia, Philippin, Thái Lan ã tr ng

nhi u keo gi u và s d ng chúng nh m t ngu n th c n trong ch n nuôi.


6

2.1.2.2. Phân lo i

Keo gi u thu c gi i th c v t (Botany), ngành th c v t Có hoa
(Flowering Botany), l p 2 lá m m (Dicotyledom), b
h trinh n

u (Leguminosales),

(Mimosacea), chi Leucaena, Loài Leucaena leucocephala là

quan tr ng nh t.

n nay ng

i ta ã phát hi n th y có trên 18.000 gi ng

(cultivar) (NFTA, 1985 [38]).
Các loài keo gi u khác nhau có s khác nhau v

cao, hình dáng

(phenotype), tu i thành th c, s c s ng và n ng su t. S khác nhau này ph n
ánh tính không

ng nh t v ki u gen gi a các loài keo gi u. Ng

i ta chia

keo gi u thành 3 ki u chính.
Ki u keo gi u Hawaii: T m vóc cây bé và

nh tròn, chi u cao t 5 - 8

m; lá, qu và h t to, cây ra hoa k t trái 2 v trong n m, cây thích ng v i
vùng khô h n và ven bi n nhi t

i.

Ki u keo gi u Salvado: Ki u này cao và m nh, chi u cao có th
20 m và

tt i

ng kính thân có th t i 40 cm, thân phân cành ít, lá chép, qu có

h t l n và dày, ra hoa và k t h t 1 - 2 l n/n m. Ki u này bao g m t t c các
t p oàn keo gi u l n nh gi ng K (K8, K28, K67).
Ki u keo gi u Peru: Chi u cao
t 5 - 10 cm; sinh tr
nhi u, hình thành nên
súc, b t

t t i 10 - 15 m;

ng kính thân cây

ng nhanh, phân cành ngay t g c, cành nh , lá to và
nh lá l n.

ây là ki u ti m n ng l n cho th c n gia

u ra hoa lúc 6 - 12 tháng tu i, cây ra hoa 1 l n/n m.

2.1.2.3. Công d ng
T hàng ngàn n m nay, th dân

thung l ng Tehuacan, Chiapas và

Yucatan (mi n nam Mexico) ã bi t s d ng ng n và qu non c a keo gi u
làm rau xanh cho ng

i, s d ng keo gi u t

i làm th c n cho gia súc và coi

keo gi u nh m t cây tr ng trong h th ng tr ng tr t. Keo gi u là loài cây có
nhi u công d ng và

c s d ng vào nhi u m c ích khác nhau nh : th c n

ch n nuôi, ph xanh

t tr ng và

là ngu n phân

c it o

i tr c, cung c p g c i, ch bi n lâm s n

t; ch ng xói mòn cho các vùng

t d c, làm hàng


7

cây ch n gió, làm bóng mát cho các cây tr ng khác, làm gi i phòng h a, tr ng
trang trí cho khu v
2.1.3.

n, nhà …

c tính sinh h c c a keo gi u
Keo gi u là m t loài cây có biên

vùng khí h u nhi t

sinh thái r ng, thích ng v i ki u

i (Sorensson, 1994 [47]), có kh n ng k t h p v i các

loài vi khu n Rhizobium và n m Mycorrhiza c ng sinh nên có th ch u h n,
s d ng có hi u qu n
trong không khí

c và mu i khoáng n m sâu trong

t, c ng nh nit

t o ra b lá gi u protein, vitamin, khoáng vi l

ng (NAS,

1984 [37]). Nh ng vi khu n này Rhizobium này có kh n ng h p thu m t s
l

ng l n nit ho c h p ch t vô c ch a nit . H u h t nit

r cây

cc

nh trong

u tìm th y trong lá và h t c a cây (NFTA, 1985 [38]). Do s gi u có

v protein mà keo gi u có th s d ng nh m t ngu n phân h u c có th c i
t o và t ng

phì nhiêu trong

t. Ngoài ra, lá và h t keo gi u còn

d ng nh m t ngu n th c n cho

ng v t và h t keo gi u còn

nh m t ngu n th c n protein cho con ng

i, nh

cs

c s d ng

Trung M , In onexia và

Thái Lan (Shethi và Cs 1995 [45]).
Keo gi u c ng có m t s h n ch v sinh tr
- Sinh tr ng kém khi tr i l nh, s
- Sinh tr

ng kém

- Giai o n

ng và sâu b nh nh :

ng mu i và nhi t

t chua và có pH

th p h n 100C.

5.

u d b c d i l n áp.

- Keo gi u ít b sâu b nh, ch b b nh th i r , b nh n m

thân, qu và

h t và b b nh y phá ho i.
2.1.4. Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a keo gi u

Các k t qu nghiên c u ghi l i trong 65 báo cáo ã công b t n m
1946

n 1992

c Garcia và Cs (1996) [23] th ng kê và t ng h p cho th y,

thành ph n hoá h c và hàm l
phong phú và bi n
d

ng các ch t dinh d

ng có trong keo gi u

ng. Thành ph n hoá h c và hàm l

ng các ch t dinh

ng c a keo gi u ph thu c vào nhi u y u t nh : loài, gi ng, v trí

a lý,

mùa v , giai o n phát tri n khác nhau c a cây và các cách x lý khác nhau

8

sau thu ho ch. Nhìn chung, các k t qu phân tích cho th y keo gi u là lo i cây
gi u protein, khoáng, vitamin và các ch t s c t .
2.1.4.1. Protein
Hàm l

ng protein thô trung bình trong b t lá keo gi u (BLKG) bi n

ng t 24,0 - 34,4 %, trong h n h p cành và lá t 10 - 30 % VCK. Nh v y,
hàm l

ng protein trong BLKG là khá cao và có th so sánh v i b t c Medi

(là m t cây h
l

u có hàm l

ng protein cao (Garcia và Cs 1996 [23]). Hàm

ng protein có trong lá keo gi u cao và chúng c ng bi n

ng gi a các ph n

c a cây. Lá non c a keo gi u ch a nhi u protein và có kh n ng tiêu hóa cao,
lá

nh ng n có hàm l

ng protein cao nh t t

28,4 - 30,0 % VCK

(Deshmukh và Cs 1987 [20]). Ronia và Cs (1979) [43] cho bi t, hàm l
protein trong lá non cao g p 1,5 l n so v i lá già, các ph n lá phân b
có hàm l

ng protein là 23,8 - 28,2 % VCK, ph n lá bên d

ng
gi a

i có hàm l

ng

protein là 17,4 - 24,1 % VCK.
Hàm l

ng protein c a keo gi u c ng ph thu c vào nhi u y u t nh : giai

o n sinh tr

ng c a cây, kho ng cách gi a các l n thu ho ch, gi m theo tu i

c a cây, khác nhau gi a các v trí khác nhau trên cây.
El - Ashry và Cs (1993) [34] cho bi t, hàm l

m c cao nh t

giai o n

u sinh tr

ng protein c a lá

ng và nó gi m d n v i tu i c a cây.

Gupta và Cs (1986) [24] khi nghiên c u hàm l
keo gi u cho bi t, hàm l

t

ng protein 9 loài

ng protein trong lá c a gi ng K454, loài

L.Diversifolia là cao nh t (15,65 % VCK ).
D’Mello và Cs (1981) [17] ã quan sát th y, hàm l

ng protein thô c a

các m u BLKG thu ho ch t i Thái Lan (Châu Á) th p h n so v i m u BLKG
thu ho ch t i Malawi (Châu Phi).
Mùa v là m t y u t

nh h

ng t i hàm l

ng protein thô trong h n

h p thân, cành, lá c a keo gi u. Garcia (1988) [22] cho bi t, hàm l
protein thô trong h n h p thân cành lá
trong n m l n l

ng

c thu ho ch vào tháng 2, 3, 4, 5, 6

t là: 34,2; 25,8; 20,5; 19,4; 20,5 % VCK.


9

ng t i hàm l

ng

protein c a keo gi u. D’Mello và Cs (1981) [17] nh n th y, hàm l

ng

Ph

ng pháp ch bi n c ng là m t y u t

protein thô c a BLKG thu ho ch t i Malawi

ph i khô d

c ch bi n b ng ph

i ánh n ng m t tr i cao h n hàm l

ch bi n b ng ph

nh h

ng pháp s y khô trong lò s y

ng pháp

ng protein thô c a BLKG
nhi t

cao (29,41 so v i

28,13 % VCK). (xem b ng 2.1)
B ng 2.1. Hàm l

ng acid amin c a khô d u

ut

ng, b t cá, c Medi,

(

n v tính: mg/g ni t )

lá và h t keo gi u

Lo i th c n

Khô
H t
V qu
d u
Lá keo
C
B t cá
keo
keo
u
Medi
gi u
gi u
gi u
Axit amin
t ng
Cysteine
106
69
77
79
42-88
21
Axit aspartic

756
625
1
643
864
432
Methionine
88
175
96
64
88-100
42
Threonine
244
169
290
138
266
133
Serine
331
156
206
279
139
Axit glutamic
1138
813
911

640
320
Proline
300
244
222
305
152
Glycine
275
400
285
278
139
Alanine
275
394
205
311
155
Valine
300
325
356
204
255-338
127
Isoleucine
294
256

290
148
244-653
122
Leucine
448
475
494
283
444
222
Tyrosine
238
232
162
208-263
104
Mimosine
0
0
0
763
343
172
Phenylalnine
319
256
307
197
250-294

125
Lysine
338
500
368
324
313-349
157
Histidine
181
139
158
112-135
56
Arginine
463
375
357
493
294-349
147
(Ngu n: Ter meulen và Cs (1979) [51]; Berewbaker và Cs (1979) [12]
c
Garcia và Cs trích u n m 1996 [23])


10

Ng

i ta nh n th y, protein c a lá và h t keo gi u khá giàu các axit

amin không thay th , nh là isoleucine, leucine, phenylalanine và histidine,
trong khi ó, hàm l

ng lysine và methionine l i

m t s lo i th c n

m ct

ng

i th p so v i

ng v t. Nh ng nhìn chung, thành ph n và hàm l

ng

các axit amin trong b t lá và h t keo gi u có th so sánh t

ng

thành ph n và hàm l

ng (B ng 1.1).

ng các axit amin trong khô d u

ut

Các axit amin ch a l u hu nh trong lá và h t keo gi u
thi u h t v các axit amin ch a l u hu nh này ph i

ng v i

m c h n ch . S

c bù

p b ng cách b

sung chúng vào trong kh u ph n n (Garcia và CS, 1996) [23].
2.1.4.2. Các ch t khoáng
Keo gi u là m t lo i cây giàu các ch t khoáng,
lá. Hàm l

c bi t là trong thân và

ng các ch t khoáng trung bình trong v t ch t khô c a h n h p

thân, lá keo gi u l n l
pho: 0,26% (bi n

t là: can xi: 1,80% (dao

ng t 0,88 - 2,90%); ph t

ng t 0,14 - 0,38%); L u hu nh: 0,22% (bi n

0,14 - 0,29%); magiê: 0,33% (bi n

ng t

ng t 0,17 - 0,48%); natri: 1,34% (bi n

ng t 0,22 - 2,66%); kali: 1,45% (bi n

ng t 0,79 - 2,11%) (Garcia và

CS, 1996) [23]. K t qu trên cho th y, h n h p thân, lá keo gi u có hàm
l

ng các ch t khoáng khá cao, nh ng hàm l

th p. Tuy nhiên, hàm l

ng ph t pho ch

m c

ng các ch t khoáng có trong keo gi u c ng bi n

áng k gi a các loài và ngay trong cùng m t loài c ng có s bi n
r ng gi a các gi ng. Ngoài ra, hàm l

ng các ch t khoáng c ng thay

các ph n c a cây và các giai o n sinh tr

i

ng khá
i gi a

ng khác nhau c a cây.

D'Mello và Cs (1989) [18] ã quan sát th y hàm l
và mangan có s bi n

t

ng canxi, kali, s t

ng khá l n gi a các loài và gi ng keo gi u khác

nhau. Austin và CS (1992) [11] ã nh n th y s sai khác nhau có ý ngh a v
hàm l

ng kali, canxi, magiê,

ng, k m trong h n h p thân, lá c a các loài

keo gi u khác nhau, nh ng các ông không nh n th y s khác nhau có ý ngh a


11

v hàm l
t

ng ph t pho, natri, s t và nhôm c a các loài keo gi u này. H s

ng quan v s

bi n

ng hàm l

ng khoáng gi a các loài khác nhau

kho ng 20% (Austin và CS, 1992) [11]. Gupta và CS (1986) [24] ã ghi nh n
s bi n

ng khá r ng c a hàm l

ng khoáng t ng s trong keo gi u, t

8,47% ( i v i loài L. diversifolia)

n 15,83% VCK (

i v i loài L.

leucocephala).
El-Ashry và CS (1993) [21] ã nh n th y, hàm l
c a keo gi u t ng lên v i tu i c a cây. Tuy nhiên, s bi n
t ng lo i khoáng l i có quy lu t khác. Hàm l

ng khoáng t ng s

ng v hàm l

ng

ng canxi, kali, và magiê t ng

lên d n d n v i s t ng lên c a tu i cây, trong khi ó hàm l

ng ph t pho,

s t, k m và mangan l i gi m khi tu i c a cây t ng lên. Deshmukh và CS
(1987) [20] c ng nh n th y, hàm l

ng ph t pho và magiê c a búp ng n keo

gi u Sababul 30 ngày tu i l n h n rõ r t hàm l

ng ph t pho và magiê

búp

ng n gi ng này lúc 45 và 60 ngày tu i.
Hàm l

ng khoáng c a keo gi u c ng ph thu c vào các ph n khác

nhau c a cây. Toruan-Mathius và CS (1992) [53] ã nh n th y, hàm l

ng

ph t pho c a lá non keo gi u cao h n hàm l

ng

thành. H t keo gi u có hàm l

ng ph t pho c a lá tr

ng canxi và ph t pho cao h n hàm l

ng canxi

và ph t pho c a lá (Padmavathy và Cs 1987) [41]
Mùa v thu ho ch trong n m c ng nh h

ng t i hàm l

ng khoáng

t ng s c a keo gi u. K t qu nghiên c u c a Garcia (1988) [22] cho bi t,
hàm l

ng khoáng t ng s c a keo gi u bi n

tháng 2 d n tháng 6) l n l
V trí

i qua các tháng thu ho ch (t

t là: 8,6; 7,6; 6,3; 5,5 và 6,1% VCK

a lý c ng là m t y u t

nh h

ng t i hàm l

ng các ch t

khoáng có trong keo gi u. D'Mello và Cs (1981) [17] ã nh n th y hàm l

ng

ph t pho, s t, k m c a các m u BLKG khai thác t i Thái Lan th p h n các


12

ng này c a các m u b lá keo gi u khai thác t i Malawi, trong cùng

hàm l

m t gi ng.
2.1.4.3. Ch t x
Keo gi u có hàm l

ng ch t x khá cao so v i các lo i th c n ng c c,

nh ng th p h n nhi u lo i th c n xanh khác. Do có hàm l
nên ã h n ch t l tiêu hóa các ch t dinh d

iv i

ng v t d dày

n và

ng có trong keo gi u, nh t là

c bi t là gia c m. Hàm l

h n h p cành, lá keo gi u trung bình là 35% (dao
trong b t lá là 19,2% VCK (dao
1996) [23]. Hàm l

ng t 18,0 - 20,4% VCK) (Garcia và CS,

ng x c ng thay

i gi ng và các ph n khác nhau c a

Jhansi, và hàm l

ng x thô trong lá keo

gi ng Hawaii l n

i t 19,8% VCK

ng x thô trong

ng t 32 - 38% VCK) và

cây. Damothiran và Cs (1982) [19] cho bi t, hàm l
gi u bi n

ng ch t x cao

ng x trong h t t

gi ng

i c a keo gi u là th p nh t (6,45%

VCK). Ngay trong cùng m t gi ng Peru, hàm l
ho ch t i Thái Lan l n h n hàm l

n 23,2% VCK

ng x thô trong BLKG thu

ng x thô c a c a BLKG thu ho ch t i

Malawi (12,4 so v i 7,3% VCK) (D'Mello và Cs, 1981) [17].
2.1.4.4. Các ch t s c t và caroten
Keo gi u là m t loài cây gi u ch t s c t mà ch y u là caroten và
xanthophull. Caroten là ti n vitamin A và hi u su t chuy n hóa thành vitamin
A gi a các loài là khác nhau. BLKG ch a nhi u xanthophyll mà ó là ngu n
cung c p các ch t s c t cho
da và lòng

ng v t, nó có th

tr ng gia c m. Ng

c d tr trong da, c và lòng

c d tr trong các mô c ,

i ta ã ch ng minh

c r ng, xanthophyll

tr ng gia c m có ngu n g c t th c n vì

gia c m không có kh n ng t t ng h p nên s c t này. M u
tr ng gà và m u vàng c a da gà là m t ch tiêu quan tr ng
l

ng s n ph m c a gia c m.

c a lòng
ánh giá ch t


13

Wood và Cs (1983) [57] ã nh n th y, hàm l
cao trong BLKG
ph i khô d

c thu ho ch

Malawi

ng caroten và

c ch bi n b ng ph

t

m c

ng pháp

i ánh n ng m t tr i có th ch a t i 480 mg caroten và 932 mg

xanthophyll/kg VCK.
Hàm l
ph

ng caroten và xanthophyll VCK ph thu c khá nhi u vào

ng pháp ch bi n và b o t n s n ph m keo gi u. Các ch t s c t và

caroten d dàng b phân h y b i nhi t
ph i khô d

cao, nh s y khô trong lò s y ho c

i ánh n ng m t tr i. Th i gian b o qu n càng dài thì hàm l

ng

caroten và xanthophyll càng gi m.
D’Mello và Cs (1989) [18] cho bi t, hàm l
gi m t 19 - 40 mg/kg/tháng và hàm l
mg/kg/tháng. N u ph i BLKG d

ng caroten trong BLKG

ng xanthophyll gi m t 29 - 53

i ánh n ng m t tr i thì các carotenoid b n

h n các carotenoid s y khô trong lò s y.
Wood và Cs (1983) [57] cho bi t, vi c viên thành h t và b sung thêm
các ch t ch ng oxy hóa nh ethoxyquin vào BLKG có tác d ng làm ch m l i
s

suy gi m hàm l

ng caroteniod c a BLKG trong th i gian b o qu n ho c

trong quá trình ch bi n.
2.1.5. Các ch t

c ch y u c a keo gi u

Keo gi u là lo i cây thu c b h
vitamin, các s c t , khoáng vi l

ó keo gi u c ng ch a nhi u
ph n n c a

u gi u dinh d

ng…có l i cho c th

ng nh : protein,
ng v t. Bên c nh

c t h n ch s d ng keo gi u trong kh u

ng v t.

Mimosine
Mimosine là m t axit amin phi protein có m t trong thành ph n c a cây
keo gi u. Hàm l
i hàm l

ng mimosine bi n

ng nhi u gi a các loài, gi ng. S thay

ng mimosine còn nh n th y

các ph n khác nhau và trong các


14

giai o n phát tri n khác nhau c a cây. Kho ng cách gi a các l n thu ho ch
và ph

ng pháp ch bi n c ng nh h

ng t i hàm l

ng mimosine.

Kewalramani và CS (1987) [29] ã nh n th y, hàm l
thay

i trong ph m vi r ng gi a các loài. Hàm l

VCK) trong loài L. macrophylla và

ng này

ng mimosine
m c cao (5,4%

m c th p (1,2% VCK) trong loài L.

diversifolia (Rushkin, 1977) [44]. Hauad Marroquin và CS (1991) [26] ã
nh n th y, ngay trong cùng m t loài, hàm l

ng mimosine c ng r t bi n

ng

(t 3 - 9%

i v i loài L. leucocephala; t 1-2%

- 5% VCK

i v i loài L. pulverulenta). Chandrasekharan và CS (1985) [14]

ã nh n th y loài L. diversifolia có hàm l

i v i loài L. gregii và t 2

ng mimosine trung bình t 2,0 -

2,8% VCK và th p h n so v i loài L. lanceolata (6,2% VCK), cây lai gi a
loài L. diversifolia v i loài L. leucocephala có hàm l

ng mimosine

m c

th p (t 2,0 - 3,8% VCK). Krishnamurthy và CS (1983) [32], Akbar và Cs
(1984) [9] ã cho bi t, hàm l

ng mimosine c a gi ng K8 trong loài L.

leucocephala là th p nh t.
Hàm l
chung, hàm l

ng mimosine c ng bi n
ng mimosine

ng nhi u gi a các ph n c a cây. Nhìn

m c cao trong h t và lá non c a cây. Ronia và

CS (1979) [43] ã nh n th y hàm l

ng mimosine trong h t là 7,2%, trong lá

non là 6,8% và trong v qu là 3,7% VCK. Garcia và CS (1996) [23] c ng cho
bi t, hàm l

ng mimosine trung bình trong h n h p thân, lá cây và trong

BLKG l n l

t là 2,4% và 4,3% VCK. D'Mello và Cs (1989) [18] cho bi t hàm

l

ng mimosine trong h t là khá cao và bi n

ng t 3,3 - 14,5% VCK. Nghiên

c u c a Wong và Cs (1995) [56] cho th y, hàm l

ng mimosine trong cu ng lá

là 3,6%, trong lá non là 8,6% và trong ch i, búp lá là 12,0% VCK. Hàm l

ng

này gi m khi tu i c a lá t ng lên. Akbar và Cs (1984a) [10] ã nh n th y hàm
l

ng mimosine c a gi ng K8, loài L. leucocephala là 5,1% (trong lá non),

3,0% (trong lá tr

ng thành), 2,2% (trong cành), 1,8% (trong cu ng lá), 2,4%


15

(trong v qu t

i), 5,9% (trong h t), 4,9% (trong búp non) và 3,7% VCK

(trong hoa).
Giai

o n sinh tr

ng c a cây c ng

nh h

ng t i hàm l

mimosine. Deshmukh và CS (1987) [20] ã cho bi t, hàm l
trong lá keo gi u

tm c

cao nh t vào lúc lá

ng

ng mimosine

c 13 ngày tu i (7,1%

VCK) và gi m liên t c theo giai o n sinh tr

ng c a lá v i các giá tr là

6,0% và 4,2% VCK t

45 và 60 ngày. Gupta và CS

ng ng v i tu i c a cây

(1992) [25] c ng ã nh n th y t

ng quan âm gi a hàm l

ng mimosine và

tu i c a lá keo gi u. K t qu này c ng phù h p v i k t qu nghiên c u c a
Tangendjaja và Cs (1984) [49], Ronia và CS (1979) [43]. Nhìn chung, các
ph n non c a cây có hàm l

ng mimosine cao h n các ph n khác, nh ng xem

xét toàn b quá trình phát tri n c a cây, thì cây non có hàm l
th p h n cây tr

ng mimosine

ng thành (Hauad Marroquin và CS, 1991) [26].

Mùa v c ng là m t y u t

nh h

và CS (1992) [25] cho th y, hàm l

ng t i hàm l

ng mimosine.Gupta

ng mimosine c a keo gi u t ng trong

mùa nóng và m (kho ng tháng 7 và 8). Hauad Marroquin và CS (1991) [26]
c ng cho bi t, hàm l
6

ng mimosine c a keo gi u cao trong mùa hè (t tháng

n tháng 8) và th p trong mùa ông và

cách gi a các l n thu ho ch c ng nh h

u mùa xuân. Ngoài ra, kho ng
ng t i hàm l

Kho ng cách gi a các l n thu ho ch càng l n thì hàm l
th p Takahashi và Cs (1949) [48] và hàm l

ng mimosine.

ng mimosine càng

ng mimosine gi m v i s t ng

lên v tu i c a các b ph n trong cây.
- Các ch t

c khác

Ngoài mimosine, trong cây và lá keo gi u còn có các ch t

c h i khác

nh Tanin, Anti-trypsine, Gôm galactane, Saponine. Các ch t này c ng gây
nh h

ng

n tiêu hóa, h p thu th c n và sinh tr

ng c a v t nuôi


16

2.1.6 Các ph

ng pháp lo i b và h n ch các ch t h n ch tiêu hóa c a

keo gi u
H n ch và lo i b các ch t h n ch tiêu hóa c a keo gi u là h t s c
quan tr ng và c n thi t

có th s d ng keo gi u làm th c n trong ch n

nuôi v i m t t l l n. Có r t nhi u ph
c a keo gi u nh : s y khô, ph i d
ngâm trong n

ng pháp lo i b và h n ch

c tính

i ánh n ng m t tr i, un nóng, vi sinh v t,

c,… Mimosine là ch t

c có hàm l

c a keo gi u khi x lý, lo i b và h n ch

ng và

c tính cao nh t

c tính c a mimosine, c ng làm

cho các ch t h n ch tiêu hóa khác nh : anti-trypsine, tanin, saponine, gôm
galactan,… b

ào th i ho c b h n ch tính

hóa c a keo gi u, mimosine có hàm l

c. Trong các ch t h n ch tiêu

ng và

c tính cao nh ng l i d dàng

b phá h y b i các y u t lý, hóa h c và vi sinh v t. Trong t nhiên, mimosine
có th b lo i b b i ánh n ng m t tr i, nhi t

cao và m t s loài vi sinh v t

Murthy và Cs (1994) [35]. Sau ây chúng tôi s gi i thi u m t s ph
pháp lo i b

Ph
trong n

c tính c a keo gi u.
ng pháp s y khô và ph i d

c là nh ng ph

bi t, hàm l
nhi t
n

ng pháp

i ánh n ng m t tr i và ngâm keo gi u
n gi n nh t. NAS (1977) [36] ã cho

ng mimosine trong thân, lá keo gi u gi m khi

c s y khô

70oC. Soedarjo và Cs (1996) [46] cho bi t, x lý lá keo gi u b ng

c sôi có th lo i b

c toàn b mimosine. Ter Meulen và Cs (1979) [51]

c ng ã nh n th y, ngâm lá keo gi u trong n
l

c 36 gi làm gi m áng k

ng mimosine. Gupta (1986) [24] ã cho bi t, s y lá keo gi u

ho c ph i d

i ánh n ng m t tr i ã làm gi m áng k l

nhi t

l

phòng trong 12 gi và s y khô

nhi t

cao

ng mimosine trong

b t lá. Murthy và Cs (1994) [35] c ng cho th y, x lý keo gi u trong n
nhi t

ng

c

100oC làm gi m hàm

ng mimosine trong BLKG gi ng Sababul nhi u h n so v i x lý b ng

cách ph i khô d

i ánh n ng m t tr i và x lý b ng Fe2SO4 2% ho c NaOH

0,05M. Ngâm chìm keo gi u trong n
mimosine Wee và Cs (1987) [55]. Ng

c trong 48 gi có th lo i th i h u h t
i ta có th s d ng m t s hóa ch t


17

lo i b và h n ch

c tính c a mimosine. Theo Tawata và Cs (1986) [50]

ã cho bi t, dùng dung d ch axetat natri là m t trong nh ng ch t hóa h c hi u
qu nh t mà có th chi t xu t t i 95% mimosine trong keo gi u. Tsai và Cs
(1973) [54] cho bi t, s gi m

c tính c a mimosine trong ion s t có th do s

t o thành nh ng ph c ch t b n v ng c a ion Fe3+ v i mimosine sau khi oxy
hóa nh ng ion Fe2+ t o thành nh ng ion Fe3+. Cho thêm các mu i khoáng nh
Fe2+ và Zn2+ c ng làm gi m

c tính c a mimosine.

Các x lý sau thu ho ch keo gi u nh làm héo và ph i d
m t tr i có tác d ng làm gi m hàm l
D’Mello và Cs 1989) [18].
hàm l
l

i ánh n ng

ng mimosine trong lá keo gi u

xanh là m t ph

ng pháp r t hi u qu làm gi m

ng mimosine trong keo gi u. Khatta và Cs (1987) [30] cho bi t, hàm

ng mimosine trong thân, lá keo gi u gi m liên t c v i s t ng lên c a th i

gian

t 1 - 60 ngày. Shethi và Cs (1995) [45] cho bi t, mimosine c a keo

gi u loài L.Glauca b bi n m t sau khi b lên men b i vi khu n lactic.
Nh v y,

s d ng keo gi u nhi u h n trong kh u ph n c a

v t mà không gây nh h
r t nhi u ph

n s c kh e c a chúng, ng

ng pháp khác nhau

này ã m ra m t h
ph n n c a

ng

lo i b

2.1.7.1

i ta ã tìm

c

c tính c a keo gi u.

i u

ng thu n l i cho vi c s d ng keo gi u trong kh u

ng v t.

2.1.7. Ti m n ng s n xu t th c n - Ph
ch t l

ng pháp ch bi n và tiêu chu n

ng c a BLKG

Ti m n ng s n xu t th c n

Keo gi u là loài cây phù h p v i nhi u loài
c con ng

i bi t

n ng sinh tr

ng v t nên t lâu nó ã

n và s d ng trong ch n nuôi nh m t ngu n th c

n gi u protein, s c t , vitamin và khoáng a vi l

ng. Keo gi u có kh

ng r t nhanh và có kh n ng s n sinh ra m t kh i l

cành lá ng n, hoa, qu và h t mà
Ng

ng

ng v t

ng l n

u có th s d ng làm th c n.

i ta còn s d ng nh ng ph n non và lá c a keo gi u

ch bi n b t lá