Đánh giá thực trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học và ảnh hưởng của nó đến môi trường đất trồng chè tại xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N TU N THÀNH
Tên

tài:

ÁNH GIÁ TH C TR NG THU C B O V TH C V T VÀ PHÂN
BÓN HÓA H C

N

HUY N PHÚ L

T TR NG CHÈ T I XÃ VÔ TRANH,
NG, T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

:

a chính môi tr

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khóa h c

: 2011 - 2015

THÁI NGUYÊN – 2015

ng


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N TU N THÀNH
Tên

tài:

ÁNH GIÁ TH C TR NG THU C B O V TH C V T VÀ PHÂN
BÓN HÓA H C

N

T TR NG CHÈ T I XÃ VÔ TRANH,

HUY N PHÚ L

NG, T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

:

L p

: 43A - CMT

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

a chính môi tr

ng d n : TS. Nguy n

THÁI NGUYÊN – 2015

ng

c Nhu n


i

L IC M

N

Trong th i gian nghiên c u và hoàn thành khoá lu n t t nghi p
ngoài s c g ng c a b n thân, tôi còn nh n

các cá nhân trong và ngoài tr

i h c,

c s quan tâm giúp

c a

ng.

Qua ây tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i toàn th các th y cô giáo
trong khoa Qu n lý tài nguyên cùng toàn th các th y cô giáo trong tr ng

i

h c Nông lâm Thái Nguyên ã dìu d t, d y d tôi trong quá trình h c t p
tr ng.
t

c k t qu này tôi xin

c bi t c m n th y TS. Nguy n

Nhu n – gi ng viên khoa Qu n lý tài nguyên – Giáo viên h
quá trình th c t p. Th y ã quan tâm, giúp
m c, h

ng d n t n tình cho tôi

c

ng d n tôi trong

, ch b o, tháo g nh ng v

ng

tôi có th hoàn thành báo cáo th c t p t t

nghi p v i k t qu t t nh t. Cô luôn theo dõi sát sao quá trình th c t p và
c ng là ng

i truy n

ng l c giúp tôi hoàn thành t t

Tôi xin chân thành c m n s giúp

c a lãnh

t th c t p c a mình.
o, cán b và bà con

xã

xã Vô Tranh – huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên, các cán b và bà con trong xã
ã t o m i i u ki n thu n l i

tôi hoàn thành t t n i dung

tài này.

Tôi xin chân thành c m n gia ình và b n bè ã quan tâm,

ng viên, giúp

tôi trong su t quá trình th c t p và hoàn thành khoá lu n t t nghi p c a mình.


ii

DANH M C T
STT

Ch vi t t t

VI T T T

Tên ti ng Vi t

1

BVMT

B o v môi tr

2

BVTV

B o v Th c v t

3

CEC

Dung l

4

CTC

Quá trình s n xu t chè

5

FAO

T

Tên ti ng Anh

ng

ng cation trao

ch c nông l

i

ng Th

gi i

World

Food

Agriculture
Organization

6

HTX

H p tác xã

7

MTST

Môi tr

8

NN & PTNN

9

NPK

10

Nts

11

Pts

Lân t ng s

12

QCMT

Quy chu n môi tr

13

T.P

Thành ph

14

TCMT

Tiêu chu n môi tr

15

UBND

y Ban Nhân Dân

16

XD

ng sinh thái

Nông nghi p và phát tri n
nông thôn
Phân t ng h p
m t ng s

Xây d ng

ng

ng

and


iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 4.1. Các hình th c ch bi n chè theo t ng giai o n t i xã Vô Tranh .. 39

B ng 4.2. Di n tích, n ng su t và s n l

ng chè c a xã Vô Tranh giai o n

2011-2013 ............................................................................................... 40
B ng 4.3. các lo i thu c mà ng

i dân s d ng cho cây chè ......................... 40

B ng 4.4. Nhu c u s d ng phân bón c a khu v c ......................................... 42
B ng 4.5. s c s kinh doanh , buôn bán thu c BVTV và Phân hóa h c ..... 43
B ng 4.6.
tr

ng

ánh giá nh h

ng c a phân hóa h c và thu c BVTV t i môi

t xã Vô Tranh- huy n Phú L

ng- t nh Thái Nguyên. ............ 44

B ng 4.7. Thang ánh giá mùn trong

t

B ng 4.8. ánh giá l

t t i xã Vô Tranh ............................. 46

B ng 4.9.
Phú L

ng mùn trong

ánh giá d l

i núi Vi t Nam ........................... 45

ng thu c b o v th c v t t i xã Vô Tranh, huy n

ng. .............................................................................................. 47

B ng 4.10. Ng

i dân và nh ng v n

liên quan t i thu c BVTV và phân

hóa h c .................................................................................................... 48
B ng 4.11. Cách x lý bao bì thu c BVTV và phân hóa h c sau khi s d ng
c a ng

i dân .......................................................................................... 49

B ng 4.12. M c

tham gia bu i t p hu n s d ng thu c BVTV, BVMT và

nh n th c c a ng

i dân

i v i vi c s d ng thu c BVTV ................. 50

B ng 4.13.Th c tr ng các tri u ch ng c n ng c a ng

i dân khi s d ng

thu c BVTV và phân hóa h c ................................................................. 51
B ng 4.14. T l m t s b nh th

ng g p t i xã Vô Tranh Huy n Phú L

ng

- T nh Thái Nguyên ................................................................................. 52


iv

M CL C
Trang
PH N 1: M

U.......................................................................................... 1

1.1. Tính c p thi t c a

tài ............................................................................. 1

1.2. M c ích nghiên c u .................................................................................. 3
1.3. Yêu c u c a

tài ...................................................................................... 3

1.4. Ý ngh a c a

tài ....................................................................................... 3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 5
2.1. C s khoa h c ........................................................................................... 5
2.1.1. C s lý lu n ........................................................................................... 5
2.1.2. C s pháp lý ........................................................................................ 12
2.2. T ng quan v
2.2.1. Các lo i

t tr ng chè ...................................................................... 14
t tr ng chè chính .................................................................. 14

2.3. C s th c ti n ......................................................................................... 15
2.3.1. Tình hình s d ng thu c BVTV và phân hóa h c trên th gi i............ 15
2.3.2. Tình hình s d ng thu c BVTV và phân hóa h c
2.3.3. nh h
PH N 3:

ng c a thu c BVTV
I T

Vi t Nam. ........... 18

n s c kh e con ng

NG, N I DUNG VÀ PH

i ......................... 23

NG PHÁP NGHIÊN

C U ........................................................................................................ 25
3.1.

it

3.1.1.
3.2.

ng nghiên c u............................................................................... 25

it

ng nghiên c u............................................................................ 25

a i m và th i gian nghiên c u ............................................................ 25

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 25
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 25

3.4.1. Ph

ng pháp k th a............................................................................. 25

3.4.2. Ph

ng pháp i u tra thu th p thông tin ............................................... 26

3.4.3. Ph

ng pháp l y m u phân tích ............................................................ 26


v

3.4.4. Ph

ng pháp phân tích m u trong phòng thí nghi m ........................... 27

3.4.5. Ph

ng pháp t ng h p, ánh giá và so sánh ......................................... 27

3.4.6. Ph

ng pháp x lý và th ng kê s li u ................................................. 27

PH N 4: K T QU VÀ TH O LU N ...................................................... 28

4.1.

c i m v t nhiên, kinh t - xã h i c a xã Vô Tranh –Huy n Phú
L

ng - T nh Thái Nguyên ..................................................................... 28

4.1.1. i u ki n t nhiên, các ngu n tài nguyên và c nh quan môi tr

ng ... 28

4.1.2. Th c tr ng phát tri n kinh t xã h i ...................................................... 32
4.1.3. Nh n xét chung v

i u ki n kinh t - xã h i ....................................... 37

4.2. Th c tr ng s n xu t chè t i xã Vô Tranh –Huy n Phú L

ng - T nh Thái

Nguyên .................................................................................................... 38
4.3. Tình hình qu n lý s d ng thu c BVTV và phân hóa h c cho cây chè t i
khu v c i u tra....................................................................................... 40
4.3.1. Tình hình s d ng thu c BVTV cho cây chè t i khu v c i u tra ....... 40
4.3.2.Tình hình s d ng phân hóa h c cho cây chè t i khu v c i u tra ........ 42
4.3.3. Tình hình qu n lý kinh doanh. Buôn bán thu c BVTV và phân hóa h c
trên
4.4.

a bàn xã Vô Tranh- huy n Phú L

ánh giá nh h

ng- t nh Thái Nguyên........... 43

ng c a phân hóa h c và thu c BVTV t i môi tr

ng

t. ........................................................................................................... 44
4.5.

xu t ph

ng án c i t o

t nghèo dinh d

4.6. Th c tr ng hi u bi t và cách s d ng c a ng

ng b ng phân h u c . .... 47
i dân v thu c BVTV và

phân hóa h c ........................................................................................... 48
4.7. nh h

ng c a thu c BVTV và phân hóa h c t i s c kh e con ng

4.8. Khuy n cáo ng

i dân v m c

nh h

i . 51

ng c a vi c s d ng phân hóa

h c và thu c b o v th c v t quá m c cho phép. ................................... 53
4.9.

xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao công tác qu n lý và s d ng
thu c BVTV ............................................................................................ 55


vi

4.9.1. Gi i pháp qu n lý .................................................................................. 56
4.9.2. Gi i pháp x lý ...................................................................................... 59
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................... 61
5.1. K t lu n. ................................................................................................... 61
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 61
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 63
I.Tài li u ti ng vi t .......................................................................................... 63
II.Tài li u n

c ngoài ...................................................................................... 63


1

PH N 1
M
1.1. Tính c p thi t c a
Vi t Nam là n

U

tài

c s n xu t nông nghi p, di n tích

t nông nghi p

th i i m hi n nay là 9 tri u ha trong ó có trên 4 tri u ha là
l i là

t tr ng các lo i hoa màu và cây tr ng lâu n m.

công nghi p hóa ngày càng m nh, con ng
s nl

t tr ng lúa, còn
áp ng

c u ngày càng t ng do vi c bùng n dân s , cùng v i xu h

n

c nhu

ng ô th hóa và

i ch còn cách thâm canh

t ng

ng cây tr ng. Khi thâm canh cây tr ng m t h u qu t t y u không th

tránh

c là gây m t cân b ng sinh thái, kéo theo là s phá ho i c a d ch h i

ngày càng gia t ng.
t thêm kinh phí

gi m thi t h i do d ch h i gây ra, con ng

i ph i

u

ti n hành các bi n pháp phòng tr , trong ó bi n pháp hóa

h c

c coi là quan tr ng. Nh ng v i khí h u nhi t

i nóng và m m a

nhi u.

ây là i u ki n thu n l i cho s phát tri n c a cây tr ng nh ng c ng

r t thu n l i cho s phát sinh, phát tri n c a sâu b nh, c d i gây h i mùa
màng. Do v y vi c s d ng thu c b o v th c v t (BVTV)
h i, d ch b nh b o v mùa màng, gi v ng an ninh l

phòng tr sâu

ng th c qu c gia v n là

m t bi n pháp quan tr ng và ch y u. Cùng v i phân bón hóa h c, thu c
BVTV là y u t r t quan tr ng

b o

m an ninh l

ng th c cho loài ng

i.

Phân hóa h c và thu c b o v th c v t là m t trong nh ng ch t hóa h c
do con ng

i t o ra ngoài nh ng m t l i nó c ng gây ra nh ng nh h

khó kh n do quá l m d ng gây nh h
là môi tr

ng

ng tr m tr ng

ng

c bi t

t. Vi c l m d ng và thói quen thi u khoa h c trong vi c bón

phân hóa h c và s d ng thu c BVTV c a ng
n môi tr

n môi tr

ng và

i dân ã gây nên tác

ng l n

ng. Nhi u nhà nông do thi u hi u bi t ã th c hi n theo ph

ng

châm “phòng h n ch ng” ã s d ng thu c BVTV và phân hóa h c theo ki u
phòng ng a

nh kì v a t n kém l i tiêu di t nhi u loài có ích, gây kháng

2

thu c v i sâu b nh, càng làm cho sâu b nh h i phát tri n thành d ch và l
thu c BVTV
ph n l n n

c s d ng càng t ng.

ây là v n

c n

ng

c quan tâm vì

c ta là vùng s n xu t nông nghi p, m i n m s d ng l

ng phân

bón hóa h c và thu c b o v th c v t là không nh , nh ng h l y t i môi
tr

ng là không tránh kh i.
c thiên nhiên u ãi v khí h u và

t ai, Thái Nguyên có nhi u

kh n ng phát tri n nông - lâm nghi p, trong ó có tr ng chè. Chè Thái Nguyên là
s n ph m n i ti ng trong c n c t lâu. Tính
130 c s ch bi n chè l n nh phân b

n cu i n m 2012, toàn t nh có h n

u trên kh p a bàn t nh. Các vùng chè

n i ti ng nh vùng chè Tân C ng (thành ph Thái Nguyên), vùng chè Tr i Cài –
Minh L p (huy n

ng H ), vùng chè La B ng (huy n

i T ), vùng chè T c

Tranh, Vô Tranh, Phú ô (huy n Phú L ng),... Chè Thái Nguyên
th tr ng trong và ngoài n c, trong ó th tr ng n i
ph m r t a d ng g m chè xanh, chè vàng, chè

a chi m 70% v i s n

, chè en và nhi u lo i chè hòa

tan, chè th o d c khác. Toàn t nh hi n có trên 18.000 ha chè,
n c, trong ó có g n 17.000 ha chè kinh doanh, n ng su t
t g n 185 nghìn t n. Cây chè ã

c tiêu th c

ng th 2 trong c

t 109 t /ha, s n l ng

c t nh Thái Nguyên xác

nh là cây công

nghi p ch l c, có l i th trong n n kinh t th tr ng, là cây xoá ói gi m nghèo và
làm giàu c a nông dân. T nh có ch tr ng phát tri n theo h ng s n xu t hàng
hoá t p trung, khai thác ti m n ng và th m nh c a cây chè, góp ph n xoá ói, gi m
nghèo và làm giàu cho ph n l n nông dân tr ng chè trong t nh. Tuy nhiên, vi c l m
d ng phân bón hóa h c và thu c BVTV trong s n xu t chè trong vài n m g n ây
ã nh h ng không t t t i môi tr ng và s c kh e ng i s n xu t chè.
Xu t phát t lý do nêu trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u
“ ánh giá th c tr ng thu c b o v th c v t và phân bón hóa h c
tr ng chè t i xã Vô Tranh, huy n Phú L

ng, t nh Thái Nguyên”.

tài
n

t


3

1.2. M c ích nghiên c u
-

ánh giá th c tr ng s d ng thu c BVTV và phân hóa h c t i xã Vô

Tranh, huy n Phú L

ng, thành ph Thái Nguyên.

- Nghiên c u nh h
hóa h c

n

-

ng c a vi c s d ng thu c BVTV và phân bón

c i m, tính ch t c a

a ra gi i pháp nh m h n ch

và phân bón

n môi tr

ng

- Nâng cao ý th c ng
BVTV t i

a ph

ng c a s d ng thu c BVTV

t và s c kh e ng

i dân.

i dân c ng nh hi u qu công tác qu n lý thu c

tài

- S li u, tài li u thu th p ph i
- Phân tích m u ph i
- K t qu

nh h

i s n xu t chè.

ng.

1.3. Yêu c u c a

y

chính xác, trung th c và khách quan.

m b o úng quy trình k thu t.

i u tra ánh giá ph i khoa h c, chính xác.

- Các gi i pháp
a ph

t và s c kh e c a ng

a ra ph i kh thi phù h p v i i u ki n kinh t c a

ng.
- Thu th p các thông tin v

Vô Tranh, huy n Phú L

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã

ng, t nh Thái Nguyên.

- Ti n hành i u tra theo phi u i u tra ã l p s n; b câu h i trong
phi u ph i d hi u

y

các thông tin c n thi t cho vi c ánh giá.

1.4. Ý ngh a c a

tài

- Ý ngh a trong nghiên c u khoa h c:
+ Khái quát
h c

i v i môi tr

cm c
ng

nguy hi m c a thu c BVTV và phân bón hóa

t và s c kh e ng

xu t chè c a t nh Thái Nguyên, t
ph n vào vi c qu n lý môi tr

ó

xu t

i s n xu t t i m t s vùng s n
c các gi i pháp phù h p góp

ng t nh Thái Nguyên.

+ C ng c ki n th c c s c ng nh ki n th c chuyên ngành, t o i u
ki n t t h n cho công tác b o v môi tr

ng.


4

- Ý ngh a th c ti n:
+

ánh giá

c hi n tr ng s d ng thu c BVTV và phân bón hóa h c

t i m t s vùng s n xu t chè c a t nh Thái Nguyên.
+
v i môi tr

.

a ra
ng

c các tác

ng c a thu c BVTV và phân bón hóa h c

t và s c kh e ng

i s n xu t chè.

i


5

PH N 2

T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c
2.1.1. C s lý lu n
*Khái ni m
"

t:

t hay th nh

nhiên d

i tác

ng là l p ngoài cùng c a th ch quy n b bi n

ng t ng h p c a n

Các thành ph n chính c a
các lo i sinh v t t vi sinh v t cho
chính c a

t

c, không khí, sinh v t".
t là ch t khoáng, n
n côn trùng, chân

t v.v... Thành ph n

c tr ng, xem xét m t ph u di n

th th y s phân t ng c u trúc t trên xu ng d
- T ng th m m c và r c
- T ng mùn th
ng c a

c, không khí, mùn và

c trình bày trong hình sau:

t có c u trúc hình thái r t

d

it

t có

i nh sau:

c phân hu

m c

khác nhau.

ng có m u th m h n, t p trung các ch t h u c và dinh

t.

- T ng r a trôi do m t ph n v t ch t b r a trôi xu ng t ng d

i.

- T ng tích t ch a các ch t hoà tan và h t sét b r a trôi t t ng trên.
- T ng á m b bi n

i ít nhi u nh ng v n gi

- T ng á g c ch a b phong hoá ho c bi n
* Khái ni m ch t

c c u t o c a á.

i

c

Là nh ng ch t khi xâm nh p vào c th sinh v t m t l
th gây bi n

i sâu s c v c u trúc hay ch c n ng trong c th sinh v t, phá

h y nghiêm tr ng ch c n ng c a c th làm cho sinh v t ng
*Khái ni m li u l
Là l

ng nh c ng có

ng ch t

c ho c ch t[3]

ng

c c n thi t tính b ng gam hay mg

nh lên trên c th sinh v t trong nghiên c u

c lý.

gây tác

ng nh t


6

nh t

Li u l

ng s d ng: là li u l

nh,

c chia ra:

- Li u l

m t

ng ho t ch t: là l

th r n, ho c ml a.i v i thu c

th

n v ho t ch t)

- Li u l
cho m t

phun trên di n tích

ng thu c nguyên ch t c n thi t dùng cho

n v di n tích g, kg a.i v i thu c

l ng.( a.i là

m t

ng c n thi t dùng

ng thu c th

n v di n tích,

ng ph m: là l

ng thu c th

ng ph m c n thi t

c tính b ng g, kg, lít, ml thu c th

ng ph m trên

n v di n tích nào ó.
*Khái ni m v thu c BVTV
Thu c BVTV là y u t b o v cây hay nh ng s n ph m b o v mùa

màng (ch y u là hóa ch t) là nh ng ch t

c t o ra

ch ng l i và tiêu di t

loài gây h i hay các v t mang m m b nh virut hay vi khu n. Chúng c ng g m
các ch t

u tranh v i các loài s ng c nh tranh v i cây tr ng.

*Phân lo i thu c BVTV
Theo yêu c u nghiên c u và s d ng có th phân lo i thu c BVTV
thành các lo i sau:
- D a vào

it

ng phòng ch ng:

+ Thu c tr sâu (Insecticide): g m các ch t hay h n h p các ch t có tác
d ng tiêu di t, xua u i hay di chuy n b t kì lo i côn trùng nào có m t trong
môi tr
trùng

ng. Chúng

c dùng

di t tr ho c ng n ch n tác h i c a côn

n cây tr ng cây r ng, nông lâm s n, gia súc và con ng

i.

+ Thu c tr b nh: bao g m các ch t có ngu n g c vô c , h u c , sinh
h c (vi sinh v t và các s n ph m c a chúng, ngu n g c th c v t) có tác d ng
di t tr ho c ng n ng a các loài vi sinh v t gây h i cho cây tr ng và nông s n.
+ Thu c tr chu t (Rodenticide hay raticide): là nh ng h p ch t vô
c , h u c ho c ngu n g c sinh h c
g m nh m.

c dùng

di t chu t và các loài

7

+ Thu c tr nh n ( Acricide hay Miticide): là nh ng h p ch t ch y u
tr nh n h i cây tr ng,

c bi t là nh n

.

+ Thu c tr c (Herbicide): các ch t
tr s sinh tr

tr các loài th c v t c n

ng c a cây tr ng, các loài th c v t hoang d i m c trên

quanh các công trình ki n trúc, sân bay
trên

c dùng

ng ru ng,

ng s t…và g m các thu c tr rong rêu

ng ru ng kênh m ng. ây là nhóm thu c d gây h i cho cây tr ng nh t vì

v y khi s d ng thu c trong nhóm này c n

c bi t th n tr ng.

+ Thu c tr tuy n trùng (Nematode): các ch t xông h i và n i h p
c dùng

s lý

- D a vào con

t tr tuy n trùng trong
ng xâm nh p

t, trong cây.

n d ch h i: ti p xúc, xông h i và n i h p:

+ Thu c có tác d ng ti p xúc: là nh ng lo i thu c gây

c cho c th

sinh v t khi chúng xâm nh p qua bi u bì c a d ch h i.
+ Thu c có tác d ng v

c: là nh ng lo i thu c gây

sinh v t khi chúng xâm nh p qua

c cho c th

ng tiêu hóa c a d ch h i.

+ Thu c có tác d ng xông h i: Là lo i thu c có kh n ng b c h i, âu
c b u không khí xung quanh c th d ch h i và

c xâm nh p vào c th

d ch h i qua b máy hô h p. Thu c s phá h y ch c n ng hô h p hút khí O2
và th i ra khí CO2 cho c th d ch h i và tiêu di t d ch h i.
+ Thu c có tác d ng n i h p: là nh ng lo i thu c khi chúng xâm nh p
và cây r i

c v n chuy n tích l y trong h th ng nh a cây, t n t i trong ó

m t th i gian và làm ch t c th sinh v t khi chúng xâm h i
+ Thu c th m sâu: Là nh ng lo i thu c

n cây.

c xâm nh p vào cây qua t

bào th c v t ch y u theo chi u ngang, thu c không có kh n ng di chuy n
chuy n trong m ch d n c a cây, nó ch có tác d ng tiêu di t d ch h i khi
chúng s ng n n p ho c làm t trong t bào th c v t.
- D a vào ngu n g c hóa h c:


8

+ Thu c có ngu n g c th o m c: bao g m các lo i thu c BVTV làm t
cây c hay các s n ph m chi t xu t t cây c có kh n ng tiêu di t d ch h i.
+ Thu c có ngu n g c sinh h c (Chi m kho ng 2,5%): g m các loài

sinh v t, các loài thiên

ch ký sinh, các s n ph m có ngu n g c sinh v t có

kh n ng tiêu di t d ch h i.
+ Thu c có ngu n g c vô c : bao g m các h p ch t vô c (nh dung
d ch Boocdo, l u hu nh và l u hu nh vôi…) có kh n ng tiêu di t d ch h i.
+ Thu c có ngu n g c vô c : g m các h p ch t h u c t ng h p có kh
n ng tiêu di t d ch h i nh các h p ch t lân h u c , cacbamat…
*Khái ni m v phân hóa h c :
- Phân bón hóa h c là nh ng hóa ch t có ch a nguyên t dinh d
dùng

ng

bón cho cây tr ng nh m nâng cao n ng xu t c a cây tr ng cung c p

nh ng nguyên t c n thi t cho cây tr ng g m nh ng nguyên t
N, P, K cà nh ng nguyên t vi l

ng nh Ca, Cu, Zn….

al

ng nh

áp ng nh c u

phát tri n, ra hoa k t trái và t ng n ng xu t c a cây tr ng.
.*Phân lo i phân hóa h c:

Phân

m: Là nh ng h p ch t cung c p nit cho cây. Ph n l n th c

v t không có kh n ng
y ud

ng hóa nguyên t N d

i d ng mu i nitrat. Phân

m cung c p N hóa cho cây d

ion NO3 - và ion amoni NH4+. Phân
trình sinh tr

i d ng khí là N2 mà ch

m có tác d ng kích thích các quá

ng làm t ng t l protein th c v t. Do ó, phân

cho cây phát tri n nhanh, cho nhi u h t, c , qu …
phân

m

c ánh giá b ng hàm l

i d ng

m giúp

dinh d

ng c a

ng % N trong phân.

Phân lân: Là nh ng h p ch t cung c p P cho cây tr ng d
photphat. Ph n l n th c v t h p th P d

i d ng ion

i d ng mu i ihidrophotphat. Lo i

phân này c n cho cây tr ng

th i kì sinh tr

ng, thúc

hóa, trao

ng c a cây.

dinh dinh d

ng c a phân lân

ng %P2O5 t

ng ng v i l

ng photpho có

i ch t và n ng l

c ánh giá b ng hàm l

y các quá trình sinh


9

trong thành ph n c a nó. Nguyên li u

s n xu t phân lân là qu ng

photphorit và apatit.
Phân kali: Là nh ng h p ch t cung c p cho cây tr ng nguyên t K d i d ng
ion K+. Phân K giúp cho cây h p thu

c nhi u

m h n, c n cho vi c t o ra ch t

ng, ch t b t, ch t x và ch t d u, t ng c ng s c ch ng ch u cho cây.
d ng c a phân K

dinh

c ánh giá b ng hàm l ng % K2O t ng ng v i l ng K

có trong thành ph n c a nó. Hai mu i KCl và K2SO4

c s d ng nhi u nh t

làm phân K. Tro th c v t c ng là m t lo i phân K vì có ch a K2CO3.
*Khái ni m v ô nhi m môi tr
Ô nhi m môi tr
làm thay

ng

ng

t là h u qu các ho t

i các nhân t sinh thái v

các qu n xã s ng trong
Môi tr ng

t:
ng c a con ng

i

t qua nh ng gi i h n sinh thái c a

t.

t là n i trú ng c a con ng

i và h u h t các sinh v t c n, là

n n móng cho các công trình xây d ng dân d ng, công nghi p và v n hóa c a con
ng i.
ho t

t là m t ngu n tài nguyên quý giá, con ng i s d ng tài nguyên
ng s n xu t nông nghi p

ph m cho con ng
nghi p và ho t

i. Nh ng v i nh p

m b o ngu n cung c p l
gia t ng dân s và t c

ng ô th hoá nh hi n nay thì di n tích

b thu h p, ch t l ng

t vào

ng th c th c
phát tri n công

t canh tác ngày càng

t ngày càng b suy thoái, di n tích

t bình quân

ng i gi m. Riêng ch v i Vi t Nam, th c t suy thoái tài nguyên

u

t là r t áng

lo ng i và nghiêm tr ng.
* Ô nhi m môi tr

ng

t do phân hóa h c và thu c b o v th c v t:

- Phân bón hóa h c:
Phân hóa h c

c r i trong

Nguyên t c là khi ng
ng

i ta s tr l i

t nh m gia t ng n ng su t cây tr ng.

i ta l y i c a

t các ch t c n thi t cho cây thì

t qua hình th c bón phân.

ây là lo i hoá ch t quan

tr ng trong nông nghi p, n u s d ng thích h p s có hi u qu rõ r t

i


10

v i cây tr ng. Nh ng nó c ng là con dao 2 l
b t c p h i, m t trong s
h c là h p ch t nit , l
ph n còn l u l i trong

ó là ô nhi m

i, s d ng không úng s l i

t. N u bón quá nhi u phân hoá

ng h p thu c a r th c v t t

ng

i nh ,

ib

t, qua phân gi i chuy n hoá, bi n thành mu i

nitrat tr thành ngu n ô nhi m cho m ch n
Cùng v i s t ng lên v s l

c ng m và các dòng sông.

ng s d ng phân hoá h c,

sâu và

r ng

c a lo i ô nhi m này ngày càng nghiêm tr ng.
S tích l y cao các ch t hóa ch t d ng phân bón c ng gây h i cho
MTST
h n,

t v m t c lý tính. Khi bón nhi u phân hóa h c làm
tr

t h nên ch t

ng co kém, k t c u v ng ch c, không t i x p mà nông dân g i là

t tr nên “chai c ng”, tính thoáng khí kém h n i, vi sinh v t ít i vì hóa
ch t h y di t vi sinh v t.
- Phân h u c :
Ph n l n nông dân bón phân h u c ch a
nên gây nguy h i cho môi tr

ng

c

và x lí úng k thu t

t. Nguyên nhân là do trong phân ch a

nhi u giun sán, tr ng giun, sâu b , vi trùng và các m m b nh khác..khi bón
vào

t, chúng có i u ki n sinh sôi n y n , lan truy n môi tr

quanh, di t m t s vi sinh v t có l i trong

ng xung

t. Bón phân h u c quá nhi u

trong i u ki n y m khí s làm quá trình kh chi m u th ; s n ph m c a nó
ch a nhi u acid h u c làm môi tr
nhi u ch t

tr

t chua,

ng th i ch a

c nh H2S, CH4, CO2. S tích l y cao các hóa ch t d ng phân

hóa h c s gây h i cho môi tr
ch t,

ng sinh thái

ng sinh thái

t v m t c lý tính,

t nén

ng co kém, không t i x p, tính thoáng khí kém, vi sinh v t c ng

ít i vì hóa ch t h y di t sinh v t.
- Thu c tr sâu:
Nông d

c chi m m t v trí n i b t trong các ô nhi m môi tr

Khác v i các ch t ô nhi m khác, nông d

c

ng.

c r i m t cách t nguy n vào


11

ng t nhiên nh m tiêu di t các ký sinh c a

môi tr
ng

i hay

tri t h các loài phá h i mùa màng. B n ch t c a nó là nh ng

ch t hóa h c di t sinh h c nên

u có kh n ng gây ô nhi m môi tr

c tính c a thu c tr sâu b nh là tính b n trong môi tr
t n t i lâu dài trong
ó, các nhà môi tr
này”

ng v t nuôi và con

c xác

t, sau khi xâm nh p vào môi tr

ng

t.

ng sinh thái nên nó
ng, th i kì “n m” l i

ng g i là “th i gian bán phân gi i”, “n a cu c

i

nh nh là c th i gian nó tr n vào trong các d ng c u trúc

sinh hóa khác nhau ho c các d ng h p ch t liên k t trong môi tr
t. Mà các h p ch t m i này th

ng có

ng sinh thái

c tính cao h n nó.Tiêu di t h

ng v t làm m t cân b ng sinh thái, thu c tr sâu b r a trôi xu ng th y v c
làm h i các

ng v t th y sinh nh

t ng thêm s l

ch, nhái…Nh v y vô tình chúng ta làm

ng sâu h i vì ã di t m t thiên

cho ho t tính sinh h c
- Do vi c

ch c a chúng ,vì v y nó làm

t b gi m sút.

y m nh ô th hóa, công nghi p hóa và m ng l

Vi c s d ng m t ph n
khu công nghi p…. làm thay

t

xây d ng

ik tc uc a

i giao thông:

ng xá và các khu ô th các
t.

- Ô nhi m do rác th i sinh ho t:
Ch t th i r n
tr

ng

ô th c ng là m t nguyên nhân gây ô nhi m môi

t n u không

c qu n lý thu gom và ki m soát úng quy trình k

thu t. Ch t th i r n ô th r t ph c t p, nó bao g m các th c n th a, rác
th i nhà b p, làm v
th i, các lo i rác
th i r n sinh ho t

n,

dùng h ng, g , th y tinh, nh a, các lo i gi y

ng ph b i, bùn, lá cây…

các thành ph l n, ch t

c thu gom , t p trung ,phân lo i và x lý. Sau khi

phân lo i có th tái s d ng ho c x lý rác th i ô th

ch bi n phân h u

c , ho c

ng t i môi tr

t chôn. Cu i cùng v n là chôn l p và nh h

t. Ô nhi m môi tr

ng

ng

t t i các bãi chôn l p có th do mùi hôi th i

sinh ra do phân h y rác làm nh h

ng t i sinh v t trong

t, gi m l

ng


12

oxi trong

t. Các ch t

, th m và

l i trong

c h i s n ph m c a quá trình lên men khu ch tán
t. N

c r t các h m

và bãi chôn l p có t i l

ng

ô nhi m ch t h u c r t cao (thông qua ch s BOD và COD) c ng nh các
kim lo i n ng nh Cu, Zn, Pb, Al, Fe, Cd , Hg và c các ch t nh P, N, …
c ng cao. N

c r này s ng m xu ng

Ô nhi m môi tr
n

ng

t gây ô nhi m

t và n

c ng m.

t còn có th do bùn c ng rãnh c a h th ng thoát

c c a thành ph là mà thành ph n các ch t h u c , vô c , kim lo i t o

nên các h n h p các ph c ch t và

n ch t khó phân h y.

2.1.2. C s pháp lý
* Lu t, Ngh

nh, Quy t

- Lu t b o v
29/11/2005 c a n

môi tr

nh
ng s

29/2005/L – CTN ban hành ngày

c c ng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam.

- Pháp l nh b o v và ki m d ch th c v t ban hành ngày 04/02/1993
c a y ban th

ng v Qu c h i.

- Quy t

nh s 184/2006/Q

– TTg ngày 10/08/2006 do th t

Chính ph phê duy t k ho ch qu c gia th c hi n công

ng

c Stockholm v các

ch t ô nhi m h u c khó phân h y.
- Quy t

nh s 89/2006/Q

PTNT v vi c ban hành quy
- Quy t

– BNN ngày 07/02/2007 c a b NN &

i b sung m t s

BVTV ban hành theo quy t
B tr

nh qu n lý thu c BVTV.

nh s 63/2007/Q

PTNT v vi c s

– BNN ngày 02/10/2006 c a B NN &

i u c a quy

nh v qu n lý thu c

nh s 89/2006/Q – BNN ngày 02/10/2006 c a

ng B NN & PTNT.
- Ngh

vi c ban hành

nh s 58/2002/N

– CP ngày 03/6/2002 c a Chính ph v

i u l b o v th c v t,

qu n lý thu c b o v th c v t.

i u l ki m d ch th c v t và

i ul


13

- Ngh

nh s 26/2003/N

vi c ban hành quy

– CP ngày 19/3/2003 c a Chính ph v

nh x ph t hành chính trong l nh v c b o v và ki m

d ch th c v t.
- Thông t s 38/2010/TT – BNN ngày 28/06/2010 c a B NN &
PTNT v vi c quy
ngày 08/09/2010 h

nh thu c BVTV và công v n s 1538/BVTV – QLT
ng d n thi hành thông t s 38/2010/TT – BNN.

- Thông t s 12/2011/TT – BTNMT ngày 14/04/2011 c a B Tài Nguyên
& Môi Tr ng v vi c ban hành quy nh v qu n lý ch t th i nguy h i.
- Thông t 36/2011/TT – BNNPTNT ngày 20/05/2011 c a B NN &
PTNT v vi c ban hành danh m c thu c BVTV
s d ng và c m s d ng

c phép s d ng, h n ch

Vi t Nam.

- Thông t s 10/2012/TT – BNNPTNT ngày 20/02/2012 c a B NN
& PTNT v vi c ban hành danh m c thu c BVTV
ch s d ng và c m s d ng
- Ngh

c phép s d ng, h n

Vi t Nam.

nh s 202/2013/N

- CP ngày 27/11/2013 c a Chính ph v

qu n lý phân bón.
- Ngh

nh s 163/2013/N – CP ngày 12/11/2013 c a Chính ph quy

nh v x ph t hành chính trong l nh v c hóa ch t, phân bón và v t li u n
công nghi p.
* Các TCMT, QCMT
- TCVN 7373: 2004 Ch t l
t ng s trong

t - Giá tr ch th v hàm l

ng ni t

ng

t – Giá tr ch th v hàm l

ng ph t

ng

t - Giá tr ch th v hàm l

ng kali

t Vi t Nam

- TCVN 7374: 2004 Ch t l
pho t ng s trong

t Vi t Nam

- TCVN 7375: 2004 Ch t l
t ng s trong

ng

t Vi t Nam


14

- TCVN 7376: 2004 Ch t l
bon h u c t ng s trong

ng

t - Giá tr ch th v hàm l

ng các

t Vi t Nam

- TCVN 7377: 2004 Ch t l ng
- TCVN 8568:2010 Ch t l

t - Giá tr ch th pH trong

ng

t – Xác

t Vi t Nam

nh dung l

ng cation trao

i (CEC)
- TCVN 6132:1996 Ch t l ng
- TCVN 6134:2009 Ch t l

t – Xác nh d l ng lindan trong

t

ng

t – Xác

nh h p ch t không bay h i

- TCVN 6135:2009 Ch t l

ng

t – Xác

nh d l

- TCVN 8061:2009 Ch t l

ng

t – Xác

nh hóa ch t b o v th c v t

có th chi t trong dung môi
ng fenvalerat

clo h u c và polyclorin biphenyl- QCVN 15: 2008/BTNMT - D l

ng hóa

ch t BVTV
- QCVN 03: 2008/BTNMT - Gi i h n kim lo i n ng trong
2.2. T ng quan v
2.2.1. Các lo i

t

t tr ng chè
t tr ng chè chính

2.2.1.1. Nh ng lo i

t tr ng chè chính trên th gi i

Trên th gi i, chè
theo Lê T t Kh

c tr ng trên nhi u lo i

t khác nhau. Tuy nhiên,

ng và Nguyên Ng c Qu (2000) thì chè

nh t trên các lo i

c tr ng nhi u

t sau:

+ Vùng c n nhi t

ig m

t

,

t vàng,

t potzol,

t tím và

t

b i t (Trung Qu c).
+ Vùng nhi t
phù sa

t feralit,

i:

t

, vàng phát tri n trên á gownai, á hoa c

vàng/ bazan và phù xa c (Srilanka, n

2.2.1.2. Nh ng lo i

t trông chè chính

Theo th ng kê c a Lê T t Kh

Vi t Nam chè

ng,

) [4].

Vi t Nam

ng và Nguyên Ng c Qu [4] cho th y

c tr ng r ng rãi nh ng t p chung trên các lo i

+

t

nâu trên á vôi.

+

t

vàng trên phi n th ch sét và bi n ch t.

t sau:


15

+

t

vàng trên á bazan

2.2.1.3. Nh ng lo i

t tr ng chè chính

Theo th ng kê c a Lê T t Kh
Vi t Nam chè

Vi t Nam

ng và Nguyên Ng c Qu [4] cho th y

c tr ng r ng rãi nh ng t p chung trên các lo i

+

t

nâu trên á vôi.

+

t

vàng trên phi n th ch sét và bi n ch t.

+

t

vàng trên á bazan

2.2.1.4. Nh ng lo i

t tr ng chè chính

Trong tài li u c a h i khoa h c
th y Thái Nguyên chè

t sau:

Thái Nguyên
t Vi t Nam xu t b n n m 2000 [6] cho

c tr ng trên nhi u lo i

+

t

nâu trên á vôi – Fv

+

t

vàng trên á bi n ch t – Fi

+

t

trên phi n th ch sét – Fs

+

t vàng nh t trên á cát – Fq

+

t

+

t nâu vàng trên phù xa c – Fp

t khác nhau, bao g m:

vàng trên á macma axit – Fa

2.3. C s th c ti n
2.3.1. Tình hình s d ng thu c BVTV và phân hóa h c trên th gi i
* Thu c BVTV
M c dù s phát tri n c a bi n pháp hoá h c có nhi u lúc th ng tr m,
song t ng giá tr tiêu th thu c BVTV trên th gi i và s ho t ch t t ng lên
không ng ng, s ch ng lo i ngày càng phong phú. Nhi u thu c m i và d ng

thu c m i an toàn h n v i môi sinh môi tr
quy

ng liên t c xu t hi n b t ch p các

nh qu n lý ngày càng ch t ch c a các qu c gia

kinh phí

u t cho nghiên c u

m t lo i thu c m i ra

Trong 10 n m g n ây t ng l

i v i thu c BVTV và
i ngày càng l n.

ng thu c BVTV tiêu th có xu h

gi m, nh ng giá tr c a thu c t ng không ng ng. Nguyên nhân là c
thu c thay

i: Nhi u lo i thu c c , giá r , dùng v i l

ng l n,

ng
c u

c v i môi


16

ng

sinh môi tr
và dùng v i l

c thay th d n b ng các lo i thu c m i hi u qu , an toàn

ng ít h n, nh ng l i có giá thành cao.

Tuy v y, m c
thu c tu thu c trình

u t v thu c BVTV và c c u tiêu th c a nhóm
phát tri n và

nay, bi n pháp hoá h c BVTV

c i m canh tác c a t ng n

c phát tri n theo c c c c h

- Nghiên c u tìm ra các ho t ch t m i có c ch tác
ch nl c và hi u l c tr d ch h i cao h n, l

c. Ngày

ng chính sau:
ng m i, có tính

ng dùng nh h n, t n l u ng n, ít

c và d dùng h n. Thu c tr sâu tác d ng ch m ( i u khi n sinh tr

ng

côn trùng, pheromon, các ch t ph n di truy n, ch t tri t s n) là nh ng ví d
i n hình. Thu c sinh h c

c chú ý nhi u h n.

Tìm hi u các ph ng pháp và nguyên li u

gia công thành các d ng thu c

m i ít ô nhi m, hi u l c dài, d dùng, lo i d n d ng thu c gây ô nhi m môi tr ng.
- Nghiên c u công c phun r i tiên ti n và c i ti n các lo i công c hi n
có

t ng kh n ng trang tr i, t ng

trôi c a thu c. Chú ý d ng các ph

di t tr , gi m

ng pháp s d ng thu c khác bên c nh

phun thu c còn ang ph bi n. Thay phun thu c s m,
phun thu c khi d ch h i

t

n ng

n m c t i thi u s r a
i trà và

nh k b ng

ng

* Phân hóa h c
*

i v i urê

Theo Hi p h i Phân bón qu c t (IFA), t ng công su t amoni c toàn
c u thông báo t ng 20%, t 180,9 tri u t n NH3 n m 2008 lên

n 217,8 tri u

t n NH3 n m 2013. M t ph n ba c a m c t ng này là do các ho t

ng c i t o

s a ch a các nhà máy c . Hai ph n ba còn l i là do 55 nhà máy amoni c m i

i vào v n hành trong trên toàn th gi i.
Các n

c ông á, Tây á, châu M La tinh và châu Phi óng góp nhi u nh t

vào m c t ng tr

ng công su t amoni c toàn c u (7 tri u t n/ n m).

iv i

amoni c th ng m i, trong th i gian 2009 - 2013 có 6,5 tri u t n công su t m i
c

a vào v n hành. Theo IFA, kh i l

ng giao d ch amoni c qua

ng bi n


17

s t ng m nh t 3 tri u t n n m 2008 lên 20,6 tri u t n n m 2013, t t c các d án
u

c hoàn thành úng ti n

. Th tr

ng kinh doanh amoni c qua

ng

bi n chuy n t tình tr ng d th a trong th i gian 2008 – 2009, cung c u sít sao
trong th i gian 2010 - 2011. Nh ng t th i gian 2012 - 2013 l i có tình tr ng d
th a kho ng 5 - 6% ngu n cung amoni c qua

ng bi n.

Trong cán cân cung c u các s n ph m ch a N trên toàn c u, n m 2009
ã có m c d th a 6,6 tri u t n N (5% ngu n cung toàn c u). M c d th a
này t ng

n 13 tri u t n N (8% ngu n cung toàn c u) vào n m 2013. Trong

các n m 2008 - 2009, m t s ít d án urê trên th gi i ã b trì hoãn, nh ng
không có d án nào b h y b . Theo ánh giá c a IFA, trong th i gian 2009 2013 kho ng 50 nhà máy urê m i i vào v n hành trên toàn th gi i, trong ó
có 20 nhà máy
gian 2008 - 2013,
*

ông á. Công su t urê toàn c u t ng 46,8 tri u t n trong th i
t 210,3 tri u t n trong n m 2013.

i v i phân lân

Công su t qu ng ph tphat trên th gi i n m 2013 s

t 248 tri u t n, t ng

30% so v i n m 2008. Trong th i gian qua, m t s d án m r ng ho c khai thác
m i ã b trì hoãn do chi phí t ng cao và s ch m tr trong vi c k t h p v i s n
xu t cu i dòng. Nh ng nhìn chung ngu n cung qu ng ph tphat d ki n s t ng t i
ông á, Châu Phi, châu M La tinh, Tây á và châu
qu ng ph tphat

c khai thác, kho ng 15 tri u t n s

id

ng. Trong t ng s

c xu t kh u. Công su t

axit ph tphoric toàn c u t ng t 44,5 tri u t n P2O5 n m 2008 lên

n 55,3 tri u

t n P2O5 n m 2013. Kho ng 88% m c t ng này là nh t ng công su t x lý cu i
dòng n i a, ch y u TQ, r p Xê-út và Mar c.
*

i v i phân kali
i u ki n th tr

ng trong nh ng n m qua và tri n v ng nhu c u m nh

v trung h n ã khuy n khích nhi u nhà s n xu t

u t vào các ch

ng trình

khai thác và m r ng công su t phân kali. Hi n có h n 65 d án liên quan

n