Nghiên cứu xác định tình hình nhiễm bệnh phân trắng ở lợn con giai đoạn sơ sinh đến 28 ngày tuổi nuôi tại trại lợn Chương Mai xã Hoành Mô – huyện Bình Liêu – t ỉnh Quảng Ninh và hiệu quả điều trị bệnh (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÝ THANH TÀI

Tên

tài:

NGHIÊN C U XÁC

NH TÌNH HÌNH NHI M B NH PHÂN TR NG

L N CON GIAI O N S
T I TR I CH

SINH

N 28 NGÀY TU I NUÔI

NG MAI, XÃ HOÀNH MÔ, HUY N BÌNH LIÊU,

T NH QU NG NINH VÀ HI U QU

I U TR B NH

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o: Chính quy
Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khóa h c: 2011 – 2015

Thái nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÝ THANH TÀI

Tên

tài:

NGHIÊN C U XÁC

NH TÌNH HÌNH NHI M B NH PHÂN TR NG

L N CON GIAI O N S
T I TR I CH

SINH

N 28 NGÀY TU I NUÔI

NG MAI, XÃ HOÀNH MÔ, HUY N BÌNH LIÊU,

T NH QU NG NINH VÀ HI U QU

I U TR B NH

KHÓA LU N T T NGHI P

IH C

H ào t o : Chính quy
Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
L p: K43 – CNTY N02
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khóa h c: 2011 – 2015
Gi ng viên HD: PGS. TS. Nguy n Duy Hoan

Thái nguyên, n m 2015


i

L IC M

N

Trong su t th i gian h c t p và rèn luy n t i tr
Thái Nguyên, tôi ã nh n
t

ng

i h c Nông Lâm

c s d y b o ân c n c a các th y cô giáo và ã

c nh ng ki n th c c b n v ngh nghi p, c ng nh

c a m t ng

i cán b khoa h c k thu t, giúp tôi v ng b

o

c, t cách

c trong cu c s ng

sau này.
hoàn thành b n chuyên
c a b n thân tôi luôn luôn nh n
h

th c t p t t nghi p này, ngoài s c g ng
cs h

ng d n PGS.TS Nguy n Duy Hoan

ng d n t m , t n tình c a th y giáo
ã tr c ti p h

ng d n và giúp

tôi

hoàn thành khóa lu n c a mình.
Qua ây tôi xin bày t lòng bi t n chân thành t i Ban Giám hi u nhà
tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa Ch n nuôi Thú y,

các cô chú

tr i ông Hoàng V n Ch

t n tình dìu d t, giúp

ng, cùng toàn th th y, cô giáo, b n bè ã

tôi trong su t b n n m h c t i tr

ng.

Cu i cùng tôi xin kính chúc các th y, cô giáo trong khoa Ch n nuôi Thú y
luôn m nh kh e, thành công trong công tác gi ng d y và nghiên c u khoa h c.
Tôi xin chân thành c m n!

Hoành Mô, ngày 25 tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Lý Thanh Tài


ii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t..................................................... 36
B ng 4.2 S l

ng l n c a tr i qua các n m: ..................................................... 38

B ng 4.3 Tình hình m c b nh phân tr ng l n con theo dãy chu ng nuôi ........... 40
B ng 4.4 Tình hình ni m b nh phân tr ng l n con theo tu i.............................. 41
B ng 4.5 Tình hình m c b nh l n con phân tr ng theo tháng ............................ 43
B ng 4.6. T l bi u hi n tri u ch ng lâm sàng c a l n m c b nh .................... 45
B ng 4.7 K t qu

i u tr l n 1 .......................................................................... 47

B ng 4.8 K t qu

i u tr l n 2 .......................................................................... 48

B ng 4.9 Kh i l

ng l n con

B ng 4.10 Sinh tr

ng tuy t

các tu n tu i (kg) ............................................. 50
i và sinh tr

ng t

ng

i c a l n .................... 51


iii

DANH M C CÁC C M T

VI T T T

T vi t t t Ngh a trong khóa lu n
QSD

: Quy n s d ng

CHDCND : C ng hòa dân ch nhân dân
Cs

: C ng s

HTX

: H p tác xã

KHKT

: Khoa h c k thu t

KKT

: Khu kinh t

KKT VA

: Khu kinh t V ng Áng

LMLM

: L m m long móng

Nxb

: Nhà xu t b n

SS

: S sinh

TB

: Trung bình

TN

: Thí nghi m

TT

: Th tr ng

UBND

: y Ban Nhân Dân

VSTY

: V sinh thú y

T

: Th c n

KL

: Kh i l

ng

NLTD

: N ng l

ng trao

DVT

:

n v tính

i


iv

M CL C
Trang
L I C M N ......................................................................................................i
DANH M C CÁC B NG ................................................................................. ii
DANH M C CÁC C M T

VI T T T ......................................................... iii

M C L C .........................................................................................................iv
U ............................................................................................ 1

PH N 1: M
1.1.

tv n

.................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
1.3. Ý ngh a c a

tài ...................................................................... 2

tài ......................................................................................... 2

1.3.1 Ý ngh a khoa h c........................................................................................ 2
1.3.2 Ý ngh a trong th c ti n ............................................................................... 3
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 4
2.1. C s khoa h c c a

tài ............................................................................. 4

2.1.1.

c i m sinh tr

ng, phát tri n c a l n con............................................. 4

2.1.2.

c i m sinh lý c a l n con ..................................................................... 5

2.1.3. Kh n ng mi n d ch c a l n con ................................................................ 7
2.2. M t s hi u bi t v vi khu n E.coli .............................................................. 8
2.3. M t s hi u bi t v b nh phân tr ng l n con .............................................. 12
2.3.1. Nguyên nhân gây b nh ............................................................................ 12
2.3.2. D ch t h c .............................................................................................. 17
2.3.3. Tri u ch ng lâm sàng .............................................................................. 18
2.3.4. B nh tích ................................................................................................. 18
2.3.5. Ch n oán ............................................................................................... 19
2.3.6. Phòng và i u tr b nh ............................................................................. 20


v

2.4. Tinh hình nghiên c u trong n
2.4.1. Tình hình nghiên c u trong n

c và trên th gi i ....................................... 23
c ............................................................. 23

2.4.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i ........................................................... 25
PH N 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

.......................................................................................................................... 26
3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................... 26

3.2.

a i m và th i gian nghiên c u ............................................................... 26

3.3. N i dung nghiên c u .................................................................................. 26
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ............................................................................ 26

3.5. Ph

ng pháp x lý s li u .......................................................................... 29

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .............................. 30
4.1. Công tác ph c v s n xu t .......................................................................... 30
4.1.1. N i dung.................................................................................................. 30
4.1.2 Ph

ng pháp ti n hành ............................................................................. 30

4.1.3 K t qu công tác ph c v s n xu t ............................................................ 31
4.2. K t lu n t n t i và

ngh .......................................................................... 37

4.2.1. K t lu n ................................................................................................... 37
4.2.2.

ngh .................................................................................................... 37

4.3. K t qu th c hi n chuyên

khoa h c ....................................................... 38

4.3.1 k t qu kh o sát tình hình phát tri n àn l n c a tr i trong nh ng n m g n
ây .................................................................................................................... 38
4.3.2 K t qu theo dõi tình hình nhi m b nh phân tr ng l n con t i .................. 39
4.3.3. K t qu

i u tr b nh l n con phân tr ng b ng 2 lo i thu c Tylo.D.C và

Doxy - Tialin ..................................................................................................... 46
4.3.4 K t qu theo dõi sinh tr

ng c a l n con

tr i Ch

ng Mai.................... 49


vi

PH N5: K T LU N, T N T I VÀ

NGH ............................................ 53

5.1. K t lu n ...................................................................................................... 53
5.2 T n t i ......................................................................................................... 53
5.3.

ngh ....................................................................................................... 54

TÀI LI U THAM KH O............................................................................... 55


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
Vi t Nam là m t n

c nông nghi p, trong ó ch n nuôi l n là m t ngh

truy n th ng c a nông dân. Hi n nay, i ôi v i s phát tri n c a khoa h c k
thu t thì nhi u ti n b m i v gi ng, th c n, thú y… C ng
cho àn l n không ng ng t ng nhanh c v s l

c áp d ng giúp

ng l n ch t l

ng, không ch

áp ng nhu c u th c ph m c a nhân dân mà còn ph c v xu t kh u.
Tuy nhiên, v n

d ch b nh v n là i u gây tr ng i l n nh t

ngành ch n nuôi, nó ã nh h
ch n nuôi, trong ó ph i k

ng l n

n s c s n xu t th t, làm gi m hi u qu

n là b nh phân tr ng l n con. B nh phân tr ng l n

con là m t trong nh ng b nh hay g p và gây nh h

ng l n

n ch t l

gi ng. B nh phân tr ng l n con là c n b nh ph bi n trên th gi i,
b nh có

i v i

h u h t các t nh trong c n

Theo Ph m S L ng, Phan

ng l n
n

c ta

c.
ch Lân, Tr

ng V n Dung (1997) [4], b nh

phân tr ng l n con ch y u do E. coli, b nh th

ng xu t hi n vào nh ng ngày

u sau khi sinh và trong th i gian bú s a m . B nh phân tr ng l n con ã làm
gi m n ng su t ch n nuôi nói riêng và hi u qu kinh t nói chung trong n n kinh
t qu c dân. Tuy tính ch t b nh không d gây thành d ch l n nh ng t l m c
m i àn là khá l n, n u không i u tr k p th i l n con có th ch t v i t l khá
cao, s con còn s ng h u h t
n

c ta nói chung và

u còi c c, ch m l n.
huy n Bình Liêu – Qu ng Ninh nói riêng, ã có

nhi u công trình nghiên c u v d ch t h c,

c tính sinh v t, mi n d ch h c…

c a m m b nh và nh ng bi n pháp phòng, tr b nh.


2

Tuy nhiên, do b n ch t ph c t p c a b nh nên vi c kh ng ch và thanh
toán b nh v n là m t v n
nh ng v n

còn nan gi i và ph c t p.

trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u chuyên

nh tình hình nhi m b nh phân tr ng
ngày tu i nuôi t i tr i l n Ch
t nh Qu ng Ninh và hi u qu

“Nghiên c u xác

l n con giai o n s sinh

n 28

ng Mai xã Hoành Mô – huy n Bình Liêu –
i u tr b nh”

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
-

góp ph n gi i quy t

tài

i u tra tình hình nhi m b nh phân tr ng

l n con t i tr i L n Ch

ng

Mai – xã Hoành Mô – huy n Bình Liêu – t nh Qu ng Ninh
- Th nghi m m t s phác

i u tr b nh và rút ra phác

i u tr hi u

qu h n.
- Khuy n cáo v i ng

i ch n nuôi v tình hình c m nhi m b nh và hi u

l c c a thu c i u tr b nh.
- K t qu c a

tài là c s cho ng

phòng và tr h i ch ng b nh phân tr ng
dung

thu

l n con.

c k t qu cao trong

ra, b n thân em

i ch n nuôi áp d ng các bi n pháp

t th c t p và th c hi n t t nh ng n i

a ra m t s m c tiêu

th c hi n nh sau:

- N m ch c lý thuy t và thông th o các thao tác th c hành.
- Nghiên c u
h

ánh giá

c tình hình m c b nh phân tr ng
c tình hình b nh phân tr ng

ng t i tình hình nhi m b nh phân tr ng

1.3. Ý ngh a c a

l n con.

l n con, các y u t

nh

l n con.

tài

1.3.1 Ý ngh a khoa h c
-

xu t ph

cách phòng b nh.

ng pháp ánh giá nguyên nhân m c b nh phân tr ng và


3

1.3.2 Ý ngh a trong th c ti n
- K t qu nghiên c u giúp ánh giá m c
- K t qu nghiên c u có th
b nh t

ó bi t cách phòng và tr b nh

c dùng

nhi m b nh phân tr ng.
nh h

ng nguyên nhân gây

t hi u qu cho l n con.


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

c i m sinh tr

tài
ng, phát tri n c a l n con

i v i ch n nuôi l n con nói riêng và gia súc nói chung, th i k gia súc m
mang thai

c ch m chu áo, bào thai s phát tri n t t sinh con kh e m nh.

Theo

l

ào Tr ng

t và cs (1996) [2], so v i kh i l

ng s sinh thì kh i

ng l n con lúc 10 ngày tu i t ng g p 2 l n, lúc 21 ngày tu i t ng g p 4 l n,

lúc 30 ngày tu i t ng g p 5 - 6 l n, lúc 40 ngày tu i t ng g p 7 - 8 l n, thì lúc 50
ngày tu i t ng g p 10 l n, lúc 60 ngày tu i t ng g p 12 - 14 l n.
L n con bú s a sinh tr

ng và phát tri n nhanh nh ng không

qua các giai o n, nhanh trong 21 ngày

u

u sau ó gi m d n. Có s gi m này là

do nhi u nguyên nhân, nh ng ch y u là do l
l

ng

ng s a m b t

u gi m và hàm

ng hemoglobin trong máu c a l n con b gi m. Th i gian b gi m sinh tr

ng

kéo dài kho ng 2 tu n hay còn g i là giai o n kh ng ho ng c a l n con. Chúng
ta h n ch s kh ng ho ng này b ng cách cho n s m.
Do l n con sinh tr
d

ng nhanh nên quá trình tích l y các ch t dinh

ng m nh.
VD: L n con sau 3 tu n tu i m i ngày có th tích l y

protein/1kg kh i l

ng c th , trong khi ó l n tr

0,3 - 0,4 gram protein /1kg kh i l
H n n a,

ng thành ch tích l y

c

ng c th .

t ng 1kg kh i l

ng c th , l n con c n ít n ng l

là tiêu t n n ng l

ng ít h n l n tr

y u là n c, mà

s n xu t ra 1kg th t n c c n ít n ng l

1kg m .

c 9 - 14 gram

ng ngh a

ng thành. Vì v y, c th c a l n con ch
ng h n

t o ra


5

c i m sinh lý c a l n con

2.1.2.

* C u t o và dung tích c a

ng tiêu hoá

Khi nghiên c u s phát tri n
i

ng tiêu hoá c a l n con, nhi u tác gi

n k t lu n: C quan tiêu hoá c a l n con phát tri n nhanh h n các c

quan khác.
C quan tiêu hoá c a l n con khi còn trong bào thai ã hình thành

y

nh ng dung tích còn nh . L n con 1 ngày tu i, d dày n ng 4 - 5 gram, có th
ch a 25 - 40 gram s a, ru t non n ng 40 - 50 g, dài 3,5 - 4 m, có th ch a 100 110 gram s a. Lúc 10 ngày tu i, d dày t ng g p 3 l n (c kh i l

ng và th

tích), 20 ngày tu i n ng g p 8 l n, dung tích ru t non t ng g p b i, ru t già c ng
t ng m nh.
*

60 ngày tu i, d dày và ru t non t ng g p 60 l n lúc s sinh.
c i m tiêu hóa

Theo

d dày

oàn th B ng Tâm (1987) [12], l n con d

d ch v hoàn toàn không có HCl t do. Lúc này l
liên k t v i niêm d ch. Hi n t
quan tr ng trong tiêu hoá

i 1 tháng tu i thì trong

ng axit ít, nó nhanh chóng

ng này g i là hypoclohydric và là m t

c i m

d dày l n con. Vì thi u HCl t do nên d ch v không

có tính ch t sát trùng, vi sinh v t xâm nh p vào d dày n u g p i u ki n thu n
l i s phát tri n và gây b nh

ng tiêu hoá c a l n con nh b nh phân tr ng,

tiêu ch y.
C ng do thi u HCl t do nên trong giai o n này men pepsin không ho t
ng, kh n ng tiêu hoá thu c v men lipaza và kimuzin. Hai men này t ng d n
t lúc s sinh

n 3 tu n tu i sau ó gi m d n, bù vào ó là men pepsin ã có

kh n ng ho t

ng và ti t ra t ng d n. S c tiêu hoá c a d ch v t ng d n theo

tu i m t cách rõ r t. Khi cho n các lo i th c n khác nhau, th c n h t kích
thích ti t d ch v m nh nh t, d ch v thu

c khi cho n th c n h t ch a nhi u


6

HCl h n và s c tiêu hoá nhanh h n d ch v khi cho n s a.

ây là c s cho

vi c b sung th c n và cai s a s m cho l n con, vì nó rút ng n

c giai

o n thi u HCl.
*

c i m sinh lý tiêu hóa

Phân ti t các men tiêu hoá
hoá các lo i th c n

ru t non
d dày và ru t non c ng r t kém, ch

n gi n nh s a,

tiêu

u nành nh ng không th tiêu hoá

c

protein c a g o, b t cá…
L n con lúc 20 - 30 ngày tu i l

ng d ch t y phân ti t trong m t ngày là

150 - 300 ml. S phân ti t d ch t y t ng theo tu i:

40 ngày tu i là 460 ml, 3

tháng tu i là 3 - 5 lít và 7 tháng tu i là 10 lít. Trong th i gian thi u HCl, ho t
tính c a d ch t y r t cao bù l i kh n ng tiêu hoá kém c a d dày.
Tác d ng c a d ch m t

i v i l n con r t quan tr ng vì trong s a c a l n

m có r t nhi u lipit. D ch m t xúc ti n tiêu hoá lipit trong s a t
i v i saccaroza, mantoza và t ng c

ng nhu

ng

i th p

ng ru t.

B máy tiêu hoá c a l n con phát tri n r t nhanh, song kh n ng ch ng
b nh t t l i r t kém. Do ó c n chú ý v sinh chu ng tr i, máng n, máng u ng…
và có các bi n pháp k thu t phòng b nh
nh m
*

ng tiêu hoá cho l n con (gi

m, n

, tiêm phòng…).
c i m v c quan i u ti t thân nhi t

C quan i u ti t nhi t c a l n con ch a hoàn ch nh vì trung khu i u ti t
thân nhi t n m
nh t

d

iv

i não, mà não c a gia súc là c quan phát tri n mu n

c hai giai o n trong thai và ngoài thai. Do ó vi c i u ti t thân nhi t

kém, n ng l c ph n ng y u d b nh h

ng b i khí h u nóng m và l nh

ngoài. L n con trong th i k này n u nuôi trong chu ng nuôi có nhi t
m

t

ng

i cao s làm thân nhi t l n con gi m xu ng nhanh.

bên
th p,


7

Khi còn là bào thai i u ki n s ng t

ng ói n

nh các ch t dinh d

ng

do l n m cung c p cho nhau thai. Sau khi sinh ra c th l n con ti p xúc tr c
ti p v i i u ki n ngo i c nh. Do ó, n u ch m sóc không t t l n d còi c c và
ch t

c bi t vào mùa ông khi th i ti t m a phùn l n con d m c b nh v

ng tiêu hóa,

c bi t là b nh phân tr ng l n con.

M t khác, do l p m d

i da m ng, l

ng m và glycozen d tr trong c

th th p nên kh n ng gi nhi t và cung c p nhi t cho c th

ch ng rét còn

h n ch . Vì v y, ph i t o m i i u ki n thích h p trong quá trình sinh s n
con không b thay

i nhi t

t ng t lúc m i sinh.

m c ng là m t y u t có nh h
thân nhi t c a l n con. N u
c m l nh.

l n

ng tr c ti p t i kh n ng i u hòa

m cao thì l n con d b m t nhi t và có th b

m thích h p c a l n con

n

c ta là 56 - 70%.

2.1.3. Kh n ng mi n d ch c a l n con
Theo Lê V n N m (2010) [7] cho bi t: L n con m i
nh ch a có kháng th , l

ra trong c th g n

ng kháng th t ng r t nhanh khi l n con

u. Cho nên kh n ng mi n d ch c a l n con là hoàn toàn th
kháng th thu

c nhi u hay ít t s a

Trong s a
um i

hàm l

c bú s a

ng vào l

ng

uc al nm .

u c a l n nái có ch a hàm l

ng protein r t cao. Nh ng ngày

ng protein trong s a chi m t i 18 - 19%, trong ó hàm l

- globulin chi m khá cao (30 - 35%), - globulin có tác d ng t o s c

ng

kháng,

cho nên s a

u có vai trò quan tr ng v i kh n ng mi n d ch c a l n con. L n

con h p th

- globulin t s a m b ng con

nguyên v n phân t

ng m bào. Quá trình h p th

- globulin gi m i r t nhanh theo th i gian. Phân t

-

globulin có kh n ng th m th u qua thành ru t l n con t t nh t trong 24 gi sau
khi

nh trong s a

u có men antitripsin làm m t ho t l c c a men tripsin

tuy n t y và nh kho ng cách gi a các t bào vách ru t c a l n con khá r ng.


8

Cho nên sau 24 gi khi
máu l n con

c bú s a

u, hàm l

t t i 20,3/100 mg. Do ó l n con c n

càng t t. N u l n con không

c bú s a

ng

- globulin trong

c bú s a

u càng s m

u thì t 20 - 25 ngày tu i m i có kh

n ng t t ng h p kháng th . Vì th , n u l n con không

c bú s a

u thì s c

kháng kém d m c b nh, t l ch t cao.
Phan

ình Th m (1995) [14] cho r ng: L n con m i

có kháng th , nên nh t thi t ph i cho l n con bú s a
ch ng b nh. Trong s a

u có Albumin và

là nhân t ch y u giúp cho l n con có s c
s a trong 3 ngày

u và

u

trong máu không
có s c

kháng

- globulin cao h n s a th

ng, ây

kháng. Do v y, c n cho l n con bú

m b o toàn b s con trong àn

c bú s a

uc a

c Escherich phân l p t n m 1985

phân

l nm .
2.2. M t s hi u bi t v vi khu n E.coli
* Vi khu n Escherichia coli.
Tr c khu n ru t già E.coli
tr em.
E.coli th
sinh (sau khi

ng xu t hi n r t s m

2 gi ) chúng th

dày và ru t non. Trong nhi u tr

ng ru t c a ng

ng phân b

i và

ng v t s

ph n sau c a ru t già, ít h n

ng h p còn th y

d

niêm m c c a nhi u b ph n

khác trong c th .
T ru t vi khu n theo phân ra ngoài môi tr
có trong ngu n n
không và là c s

c cho phép ta k t lu n n
ánh giá ch t l

nguyên nhân gây ra các b nh
*

t, n

c. Ch s E. coli

c ó có ph i là nhi m phân hay

ng ngu n n

c. E. coli là m t trong nhi u

ng tiêu hoá.

c i m hình thái.

Tr c khu n E. coli th
µm, hai

ng

u tròn.

ng có d ng hình g y ng n, kích th

c 0,6 x 2 - 3


9

ng v t E. coli có hình c u tr c khu n

Khi trong c th

khi x p thành chu i ng n. Tr c khu n có lông

ng riêng l , ôi

quanh thân nên có th di

ng

c. Khi nhu m tr c khu n b t màu Gram (-), không hình thành nha bào.
Trong t ch c và d ch th ng m ra t b nh tích, th nh tho ng th y hi n t
màu s m
*

hai

ng b t

u.

c tính nuôi c y.

Theo Nguy n Quang Tuyên (1993) [19], E. coli là tr c khu n hi u khí và
y m khí tu ti n, có th sinh tr

ng

nhi t

15 - 290C, nhi t

thích h p là

37 oC, pH = 7,4.
Trong môi tr

ng n

c th t phát tri n t t, môi tr

ng r t

c, có c n l ng

xu ng áy màu tr ng xám, trên b m t t o m t màng m ng màu xám nh t. Canh
trùng mùi phân hôi th i.
Trên b m t th ch th
khu n l c hình tròn,

37 0C sau 24 gi nuôi c y hình thành nh ng

ng,

t, màu tro tr ng nh t, h i l i

ng kính 2 - 3 mm. N u

nuôi c y lâu khu n l c chuy n sang d ng R (to, nhám, xù xì), r i chuy n sang

d ng M (to, nhám, xù xì, nh y,
Trong môi tr

t).

ng Endo, E. coli hình thành khu n l c, màu

m n, có ánh

kim ho c không có ánh kim.
Trong môi tr

ng EMB, E. coli hình thành khu n l c màu tím en.

Trong môi tr

ng Istrati, E. coli hình thành khu n l c màu vàng.

Trong môi tr

ng th ch, E. coli hình thành khu n l c màu

Không m c trong các môi tr
*

ng: Wilson Blair, môi tr

.

ng l c Malusit.

c tính sinh hoá

E. coli lên men và sinh h i

ng: Glucose, galactose, mantose, fructose,

arabino. Có th lên men ho c không lên men

ng saccaro, salixin, dunxit,

glyexron. Không lên men: Dextrin, amidin, glycogen, xenlobio.


10

E.coli làm ông vón s a t

i sau 24 - 37 gi

37 0C.

Không làm tan ch y gelatin.
Th

ng sinh indol, không s n sinh H2S, ph n ng MR d

ng tính, ph n

ng VP âm tính. Hoàn nguyên nitrat thành nitrit.

*S c

kháng

E.coli b di t
n

c E.coli s ng

60 0C trong 15 - 30 phút, ch t ngay

c vài tháng. Các ch t ti t trùng thông th

phenic, focmon 1%, c n, n

t và

ng nh axit

c vôi 20%... Có th di t E.coli trong 5 - 10 phút.

S c s ng c a E.coli gi m xu ng áng k khi h
có th

100 0C. Trong

m trong chu ng nuôi. E.coli

kháng v i s s y khô. M n c m v i nhi u kháng sinh.
Khi nghiên c u v tính m n c m và tính kháng thu c c a E.coli

l p t các

l n con m c b nh phân tr ng

nhi u lo i thu c dùng

n

c phân

c ta cho th y: Hi n nay có r t

i u tr b nh phân tr ng l n con do E.coli gây ra nh :

Tylo.D.C, Doxy - Tialin, Neomycin, Kanamycin… Còn các thu c nh
Streptomycin, Sulfamide ít có tác d ng v i tr c khu n E.coli, t l E.coli kháng
thu c cao t 70 - 80%, theo nhi u tác gi có th do nh ng lo i thu c này
dùng th

ng xuyên và dùng sai nguyên t c trong i u tr .

*

ct .

Vi khu n E.coli t o ra hai lo i
-N i
ru t.

c

c t : Là y u t gây

ây là lo i

ch t v i nhau. N i

c t là n i

c t và ngo i

c ch y u c a ch ng d

ct .

ng khu n

c t chính c a vi khu n E.coli, chúng có trong t bào và g n
c t có th chi t xu t b ng nhi u ph

ng pháp: Ph

pháp phá v v t bào b ng c h c ho c b ng axit tricoxetic, phenol d
d ng c a enzym.

ng

ng
i tác

11

- Ngo i

c t : Là

c t c a vi khu n ti t vào môi tr

ng, có tính ch u

56 oC trong 10 - 30 phút. D

nhi t kém, d b phá hu

nhi t

formalin và nhi t, ngo i

c t tr thành gi i

c t . Ngo i

th n kinh và gây ho i t . Hi n nay, vi c chi t xu t ngo i

i tác d ng c a

c t có tính h

c t v n ch a thành

công mà m i ch phát hi n trong canh trùng c a nh ng ch ng m i
c t c a E.coli s m t i khi các ch ng

l p. Kh n ng t o
ho c

c c y truy n nhi u l n trong môi tr

ng nuôi d

ng

c phân

c nuôi gi lâu dài

ng.

* C u trúc kháng nguyên.
E.coli có 3 lo i kháng nguyên chính là O, K và H.
- Kháng nguyên O: Là kháng nguyên thân, ch u
nhi t

trên 100 oC, b formon phá hu nh ng có s c

c nhi t, ch b tiêu di t
kháng v i c n.

- Kháng nguyên H: là kháng nguyên lông, không ch u
hu

nhi t

70 oC, b c n phá hu nh ng

kháng

c nhi t, b phá

c v i formol.

- Kháng nguyên K: Là kháng nguyên b m t (kháng nguyên v hay kháng
nguyên bao), g m 3 lo i:
+ Kháng nguyên L: Không ch u

c nhi t, b phá hu

nhi t

1000C

trong 1 gi .
+ Kháng nguyên A: Là kháng nguyên v ch u
hu khi un sôi

c nhi t, không b phá

100 0C, nh ng khi un sôi trong th i gian 2 gi 30 phút thì

kháng nguyên b phá hu .
+ Kháng nguyên B: Là kháng nguyên không ch u

c nhi t, b phá hu

100 oC trong 1 gi , lúc ó kháng nguyên B b m t tính kháng nguyên nh ng v n
gi

c kh n ng ng ng k t và k t t a.
* Tính gây b nh
E. coli có s n trong
c b nh khi s c

th i ti t thay

i…)

ng tiêu hoá c a ng

i và

ng v t nh ng ch gây

kháng c a c th b gi m sút (do ch m sóc, nuôi d

ng,


12

ng

i,

c bi t là tr em d

ru t và gây nhi m

c, viêm túi m t, bàng quang,

gia c m (gà, v t, b câu) th
hôi th i, có hi n t
d n

i 1 tu i vi khu n có th gây viêm d dày,
ng ni u sinh d c.

ng i tháo, phân có màu xanh lá cây, r t

ng viêm k t m c m t, viêm cu ng ph i, viêm niêm m c m i

n khó th .
l n và các lo i gia súc m i

s t cao 41 - 420C, i tháo, phân lúc

khác, b nh th hi n b ng các tri u ch ng
u vàng,

c s t, mùi chua, sau chuy n

thành màu tr ng xám, hôi th i, dính máu. L n i a nhi u l n và r n nhi u. B nh
có th lây cho c

àn, th m chí có th lây t

àn này sang àn khác.

ng v t

tr

ng thành vi khu n có th gây: viêm gan, th n, bàng quang, túi m t, kh p

x

ng…
Trong phòng thí nghi m, gây b nh b ng cách tiêm vi khu n vào d

i da

cho chu t b ch, chu t lang, th có th gây viêm c c b , n u tiêm v i li u l n có
th gây b i huy t, gi t ch t con v t.
2.3. M t s hi u bi t v b nh phân tr ng l n con
2.3.1. Nguyên nhân gây b nh
Nói v nguyên nhân gây b nh phân tr ng l n con thì do nhi u nguyên
nhân khác nhau di n bi n ph c t p. Tuy nhiên b nh phân tr ng l n con là m t
hi n t

ng b nh lý

ng tiêu hóa, có liên quan

n r t nhi u y u t , có y u t

là nguyên nhân nguyên phát, có y u t là nguyên nhân th phát. Song cho dù
nguyên nhân nào gây nên b nh phân tr ng l n con thì h u qu c a nó c ng gây
ra viêm nhi m, t n th

ng th c th

ng tiêu hóa và cu i cùng là nhi m trùng.

Qua nhi u nghiên c u cho th y, b nh phân tr ng l n con do nhi u nguyên nhân
khác nhau nh ng có m t s nguyên nhân ch y u sau:


13

* Do nhân t b m sinh
Do ch m sóc l n nái không

y

ch t dinh d

ng, nh t là trong th i k

có ch a, làm cho c th con nái y u i. Do ó vi c cung c p các ch t dinh d

c ng nh các ch t kháng th t m sang bào thai c ng ít và không cân

ng

i, t

ó

làm cho bào thai không hoàn thi n và b r i lo n. Vì v y khi l n con m i sinh
không áp ng
* Do

c nhu c u ngo i c nh d n

n m c b nh phân tr ng l n con.

c i m sinh lý l n con

Trong th i k sinh tr

ng và phát tri n, l n con g p ph i hai th i k

kh ng ho ng lúc 3 tu n tu i và lúc cai s a. Lúc 3 tu n tu i nhu c u l
cho l n con t ng, trái l i l
gi m d n,

ng s a m b t

ng s a

u gi m, m t s ch t trong c th

c bi t là s t thành ph n c u t o hemoglobin. Nhu c u s d ng s t

c a l n con m i ngày t 7 - 11 mg, mà l
kho ng 2 mg s t/ngày, cho nên l

ng s t cung c p t l

ng s t d tr c a l n con

h t và m i ngày c th l n con thi u t 5 - 9 mg s t

ng s a m r t ít,
n ngày 18 ã tiêu

t o hemoglobin và m t s

men chuy n hóa, hô h p nh : Cytochrome, cytochromoxdasa, catalase,
peroxydase.
N u trong 4 tu n

u mà không b sung s t k p th i thì xu t hi n h i

ch ng thi u máu do thi u s t và gây r i lo n chuy n hóa sinh h c c a chu trình
krep và d phát sinh b nh phân tr ng l n con.
B máy tiêu hóa c a l n con phát tri n ch a hoàn thi n, ch c n ng tiêu
hóa l n con s sinh ch a cao, axit HCl ti t ra không áng k và nhanh chóng b
liên k t v i niêm d ch ho c th c n trong d dày, do ó hàm l
trong d dày g n nh không có. Axit HCl t do b t

tu i và phát huy kh n ng tiêu hóa, di t khu n rõ nh t

ng HCl t do

u xu t hi n t 25 - 30 ngày
40 - 50 ngày tu i.


14

HCl làm d ch v tr

ng n protit, ho t hóa men pepsinogen t o men tiêu

hóa protein và có kh n ng di t khu n. Tuy nhiên s a b k t t a d
cazein, không tiêu hóa

c gây r i lo n tiêu hóa d n

L n con s sinh có l p v

n a ch y.

i não ch a phát tri n hoàn ch nh, nên kh

n ng i u hòa thân nhi t c a chúng kém.
d

i d ng

ng th i l p m d tr và l p m

i da c a l n con r t m ng, ch chi m kho ng m t ph n tr m kh i l

ng c

th , c ng làm kh n ng gi nhi t cho c th l n con b h n ch , l n con d nhi m
l nh và d phát sinh b nh phân tr ng l n con.
* Do r i lo n trao
Ngu n dinh d

i ch t

ng ch y u cho l n con là s a m , n u s a m kém ph m

ch t nh có nhi u ch t khô, m khó tiêu, t

ó phân gi i s a thành axit gây viêm

d dày, ru t. Gây r i lo n tiêu hóa và b nh phân tr ng l n con s xu t hi n. Vì
v y

b o v l n con thì vi c ch m sóc và nuôi d

ng l n nái là m t khâu vô

cùng quan tr ng.
Tình tr ng r i lo n trao

i protein có th xu t hi n do vi c thi u h t

protein trong th c n, do t l các axit amin trong kh u ph n n không cân

i,

h tiêu hóa c a l n m h p thu kém.
Khi b m c b nh phân tr ng l n con thì hàm l

ng albumin trong huy t

thanh gi m xu ng. N u b nh n ng kéo dài thì axit amin trong máu gi m làm cho
hàm l

ng protein toàn ph n c ng gi m,

r t. Do ó m c áp ng mi n d ch
gi m hàm l

c bi t thành ph n globulin gi m i rõ

l n con b gi m sút n ng, tình tr ng này làm

ng ki m trong máu c a l n b nh, t o i u ki n cho quá trình th i r a

trong ru t phát tri n làm cho l n con suy s p d n

n t vong.

* Do vi khu n E.coli
Theo

ào Tr ng

t và cs (1996) [2], b nh phân tr ng l n con do E.coli

gây ra, là b nh truy n nhi m c p tính
ng ru t, viêm ru t
n 48% tr

d ng nhi m trùng huy t ho c nhi m

c

l n con, nh t là sau khi sinh, th m chí ch vài gi . Có

ng h p b tiêu ch y

l n con là do E.coli gây ra.


15

E.coli là loài vi khu n ph bi n nh t trong
s ng trong ru t c a
nuôi d

ng kém, s c

ng v t ch vài gi sau khi sinh. Khi i u ki n ch m sóc,
kháng c a con v t gi m thì E.coli tr nên c

có kh n ng gây b nh. Chúng s n sinh ra
thành ru t làm thay

ng ru t, nó xu t hi n và

in

c, i n gi i. N

c h p thu t ru t vào mà b rút t c th vào ru t d n

thu c tr

ng l n nái

n b nh tiêu ch y.

không

m b o k thu t nh :

ng, th c n b ôi thiu, n m m c, ch a nhi u aflatoxin,

sâu, thi u ho c không cân

nguyên t vi l

c không

ng l n nái không úng k thu t

Quá trình ch m sóc nuôi d
Nghèo dinh d

c và

c t (Enterotoxin) phá hu t ch c

i cân b ng quá trình trao

* Do ch m sóc nuôi d

ng

i các lo i axit amin, vitamin và các

ng, nh t là Fe, Co, Ca, vitamin B12... làm cho bào thai kém phát

tri n, do ó l n m i sinh d b m c b nh phân tr ng l n con.
Ng

i ta ã ch ng minh nh ng nái ch a trong i u ki n m th p, thi u

ánh sáng t nhiên thi u v n
con

ng s sinh ra nh ng con d m c b nh h n nh ng

c nuôi trong i u ki n chu ng tr i t t m c dù chúng

c n cùng lo i

th c n nh nhau.
Ph i tiêm phòng cho l n m các b nh mà l n con d m c ph i, ví d nh
d ch t , th

ng hàn, E.coli... Nh m t o mi n d ch ch

ch t mi n d ch m i
vi c bú s a

ng cho l n m , và t

ó

c truy n sang cho l n con. N u không tiêm phòng cho nái,

u c ng không t o ra

c cho l n con kh n ng phòng b nh. Không

úm cho l n con ho c úm không úng quy cách làm l n con b l nh, h tiêu hóa s
ho t
d n

ng y u, th hi n qua s gi m nhu

ng ru t, gi m phân ti t d ch tiêu hóa,

n tình tr ng không tiêu, viêm ru t, tiêu ch y.
V sinh r n không t t: l n con b viêm r n s tiêu ch y do ó sau khi sinh

ph i dùng dây và d ng c s ch c t c t r n, sát trùng b ng Iod sau khi c t và sau


16

ó ti p t c sát trùng r n ngày 2 l n cho

n khi r ng. Nhi u tr

ng h p l n con

b b nh phân tr ng khi l n m ít s a ho c m t s a bu c l n con ph i g m mút
lung tung trong ó có các ch t th i c a l n m khi bài xu t ra ã có s n E.coli
gây b nh.
C ng không ít l n nái sau khi sinh b viêm vú ( c bi t là viêm vú do
E.coli), viêm t cung và viêm bàng quang c ng do E.coli. Nh ng con c a nái
này s m c b nh phân tr ng l n con ngay t lúc m i sinh, t c là b nh lây truy n
t m sang con.
* Do th i ti t
Khi l n con m i sinh v não và trung tâm i u ti t nhi t c a l n con ch a
hoàn ch nh, do v y c th c a l n con không k p thích nghi c a s thay
th

ib t

ng c a th i ti t khí h u: th i ti t l nh, gió mùa, m a phùn, chu ng tr i m

th p, m t

ông, kém thông thoáng, nhi u khí

c làm gi m kh n ng kháng

b nh và thích nghi c a l n con khi chúng v a m i sinh ra.
H nn al
Lúc khí h u thay
nhi t.

ng m d

i da c a l n con lúc m i sinh ch có kho ng 1%.

i l n con m t cân b ng gi a hai quá trình s n nhi t và th i

c i m này lý gi i t i sao b nh này l i hay x y ra hàng lo t,

h u th i ti t thay

i b t th

ng. Theo

ào Tr ng

t khi khí

t và cs (1996) [2], nh ng

tháng m a nhi u kèm theo khí h u l nh, t l l n con m c b nh phân tr ng t ng
rõ r t, có khi 80 - 100% cá th trong àn b tiêu ch y.
* Do v sinh chu ng tr i
Chu ng tr i không

c d n d p s ch s tr

c khi l n nái sinh là nguyên

nhân d n

n l n con có t l l n con nhi m b nh phân tr ng cao. L n con m i

sinh ra th

ng rúc vào r m rác trong chu ng, n n chu ng, con m ... N u n n

chu ng không

cd nr ak l

ng, nh t là ch thoát phân thì các vi khu n


17

trong phân, n

c ti u t n

ng s t o i u ki n thâm nh p vào c quan c a l n

m qua các ng d n s a c a b u vú, qua các v t th
o

ng, qua ch thoát ti u và âm

xâm nh p vào t cung và b u vú gây viêm, l n con d dàng b nhi m vi

khu n gây nên b nh phân tr ng l n con. Chính vì v y n u chu ng tr i b trí
không khoa h c, không

m b o v sinh thì vi khu n E.coli t n t i nhi u.

2.3.2. D ch t h c
ây là b nh r t ph bi n

l n con theo m ,

c bi t là l n m i sinh

n

21 ngày tu i. Có con m c ngay sau khi sinh 2 - 3 gi và m t s con m c mu n
h n khi ã 4 tu n tu i.
Vi khu n t p trung ch y u
l n,

ru t già nên phân gia súc là ngu n gây b nh

c bi t là gia súc m c b nh. Chúng c ng t n t i trong

và ch t

t, n

c, ch t th i

n chu ng.

B nh do E.coli x y ra

h u h t các àn l n trong v

, ngu n th i b nh

nhi u nh t là nái ch ph i (96,6%), ít nh t là nái ch a k hai. Trong tr

ng h p

này, l n con b nhi m E. coli ngay sau khi sinh, l n b nh sau khi kh i s tr
thành v t mang trùng.
B nh phân tr ng l n con là m t b nh phát tri n quanh n m, nhi u nh t là
cu i v

ông xuân và cu i xuân sang hè, sau nhi u tr n m a, khí h u thay

i

t

ng t, t l m c b nh có th lên t i 100%, t l ch t có th t i 30 - 40%.
Th i gian nào

m càng cao thì b nh phát tri n càng m nh. T l m c

b nh

vùng trung du và vùng núi ít h n, th i gian m c b nh c ng ng n h n

vùng

ng b ng. N n chu ng b ng

t và sân ch i r ng h n ch s phát tri n

c a b nh.
Trong các c s ch n nuôi, E.coli lan truy n b ng
chó, mèo, côn trùng, d ng c ch n nuôi ho c do ng

ng c h c do chu t,

i ch m sóc b nhi m E.coli.