Tình hình hội chứng tiêu chảy ở lợn con từ sơ sinh đến 21 ngày tuổi tại trại lợn công ty CP Bình Minh, Mỹ Đức, Hà Nội và thử nghiệm một số phác đồ điều trị (Khóa luận tốt nghiệp)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.38 MB, 69 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------
L
NG KIM XINH
Tên tài:
TÌNH HÌNH H I CH NG TIÊU CH Y L N CON T S SINH
N 21 NGÀY TU I T I TR I L N CÔNG TY CP BÌNH MINH,
M
C, HÀ N I
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
IH C
: Chính quy
Chuyên ngành
: Ch n nuôi Thú y
Khoa
: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c
: 2011 - 2015
Thái Nguyên – 2015
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------
L
NG KIM XINH
Tên tài:
TÌNH HÌNH H I CH NG TIÊU CH Y L N CON T S SINH
N 21 NGÀY TU I T I TR I L N CÔNG TY CP BÌNH MINH,
M
C, HÀ N I
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
IH C
: Chính quy
Chuyên ngành
: Ch n nuôi Thú y
Khoa
: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c
: 2011 - 2015
Gi ng viên h
ng d n : ThS. Nguy n M nh C
Khoa Ch n nuôi Thú y - Tr
Thái Nguyên - 2015
ng
ng
i h c Nông Lâm
i
L IC M
N
hoàn thành báo cáo t t nghi p này tr
toàn th các th y cô giáo tr
ng
c h t em xin g i l i c m n t i
i h c Nông Lâm Thái Nguyên ã truy n
t
cho em nh ng ki n th c quý báu và b ích trong su t nh ng n m h c v a qua.
Em xin dành l i c m n sâu s c t i Th.S. Nguy n M nh C
tình giúp
và h
ng d n em trong su t quá trình th c t p
ng ã t n
hoàn thành báo
cáo t t nghi p.
Em xin chân thành c m n t i các th y, cô giáo trong khoa Thú y,
bi t là các th y cô giáo trong b môn Vi sinh v t
ã giúp
c
em hoàn thành
báo cáo th c t p t t nghi p này.
Em xin chân thành c m n công ty CP Bình Minh cùng toàn th anh em
k thu t, công nhân trong trang tra
ã t o i u ki n giúp
cho em trong
su t quá trình th c t p.
Em xin bày t lòng bi t n sâu s c
và
n toàn th gia ình, b n bè ã giúp
ng viên em trong su t quá trình h c t p c ng nh trong th i gian th c
t p t t nghi p.
Trong quá trình th c t p vì ch a có nhi u kinh nghi m th c t , ch d a
vào ki n th c ã h c cùng v i th i gian h n h p nên báo cáo không tránh kh i
sai sót.
Kính mong
c s góp ý nh n xét c a quý th y cô
giúp cho ki n
th c c a em ngày càng hoàn thi n và có nhi u kinh nghi m b ích cho công
vi c sau này.
Em xin chân thành c m n.
Thái Nguyên, ngày tháng n m 2014
Sinh viên
L
ng Kim Xinh
ii
DANH M C B NG
Trang
B ng 3.1.
S
b trí thí nghi m ............................................................ 31
B ng 4.1.
K t qu công tác ph c v s n xu t .......................................... 39
B ng 4.2.
T l l n con m c b nh theo àn và theo cá th ...................... 40
B ng 4.3.
T l l n con t s sinh
n 21 ngày tu i m c h i ch ng tiêu
ch y theo các tháng .................................................................. 42
B ng 4.4.
T l l n con m c h i ch ng tiêu ch y theo l a tu i (%) ....... 43
B ng 4.5.
T l l n m c tiêu ch y theo tính bi t tính bi t ....................... 47
B ng 4.6.
T l l n con ch t do h i ch ng tiêu ch y (%) ........................ 48
B ng 4.7.
B ng k t qu tri u ch ng l n con m c tiêu ch y (n = 52)....... 49
B ng 4.8.
K t qu
i u tr h i ch ng tiêu ch y
l n b ng hai lo i
thu c CP Nor 100 và Nova Amcoli ......................................... 51
iii
DANH M C HÌNH V
Trang
Hình 4.1.
T l l n con t s sinh
n 21 ngày tu i m c h i ch ng tiêu
ch y theo các tháng .................................................................. 42
Hình 4.2.
T l l n con m c h i ch ng tiêu ch y theo l a tu i (%) ....... 44
Hình 4.3.
T l l n con ch t do h i ch ng tiêu ch y (%) ........................ 48
iv
M CL C
Trang
U.......................................................................................... 1
PH N 1: M
1.1.
tv n
................................................................................................... 1
1.2. M c tiêu và yêu c u c a
tài ................................................................... 2
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 4
2.1. C s khoa h c ........................................................................................... 4
2.1.1.
c i m sinh lý c a l n con .................................................................. 4
2.1.2. Hi u bi t v h i ch ng tiêu ch y ............................................................ 6
2.1.3. Nguyên nhân gây ra h i ch ng tiêu ch y................................................ 7
2.1.4. C ch sinh b nh ................................................................................... 15
2.1.5.Tri u ch ng ............................................................................................ 17
2.1.6. B nh tích ............................................................................................... 18
2.1.7. M t s
c i m d ch t c a h i ch ng tiêu ch y. ................................ 18
2.1.8. Bi n pháp phòng và tr tiêu ch y cho l n ............................................. 19
2.1.9. M t s lo i thu c
i u tr b nh phân tr ng l n con t i công ty CP
Bình Minh ....................................................................................................... 23
2.2. Vài nét v tình hình nghiên c u h i ch ng tiêu ch y l n con theo m trong
và ngoài n
c ................................................................................................... 26
2.2.1. Nghiên c u v h i ch ng tiêu ch y trong n
c .................................... 26
2.2.2. Nghiên c u v h i ch ng tiêu ch y trên th gi i .................................. 28
PH N 3:
IT
NG - N I DUNG PH
NG PHÁP NGHIÊN C U......30
3.1.
it
ng nghiên c u............................................................................... 30
3.2.
a i m và th i gian ti n hành .............................................................. 30
3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 30
v
3.3.1. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y trên àn l n con t s sinh
n 21
ngày tu i, nuôi t i Công ty CP Bình Minh, xã Phù L u T , huy n M
c–
Hà N i. ............................................................................................................ 30
3.3.2.
ánh giá hi u l c i u tr h i ch ng tiêu ch y c a hai phác
khác
nhau. ................................................................................................................ 30
3.4. Ph
ng pháp nghiên c u.......................................................................... 30
3.4.1. i u tra gián ti p ................................................................................... 30
3.4.2.
i u tra tr c ti p .................................................................................. 31
3.4.3. Ph
ng pháp xác
nh hi u qu s d ng c a hai phác
.................... 31
3.4.4. Ph
ng pháp xác
nh các ch tiêu ....................................................... 31
3.4.5. Ph
ng pháp x lý s li u..................................................................... 32
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................... 33
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 33
4.1.1. Công tác ch n nuôi ................................................................................ 33
4.1.2. Công tác thú y ....................................................................................... 35
4.1.3. Công tác khác. ....................................................................................... 38
4.2. K t qu nghiên c u tình hình h i ch ng tiêu ch y
àn l n con t s sinh
n 21 ngày tu i t i tr i ..................................................................................... 40
4.2.1. K t qu
i u tra l n m c b nh theo àn và theo cá th ........................ 40
4.2.2. K t qu theo m c dõi tình hình h i ch ng tiêu ch y
l n con t s sinh
n 21 ngày tu i qua các tháng. ...................................................................... 41
4.2.3. Tình hình h i ch ng tiêu ch y trên l n con theo m theo l a tu i. ...... 43
4.2.4. K t qu
i u tra tình hình m c tiêu ch y
l n theo tính bi t .............. 47
4.2.5. T l l n con ch t do h i ch ng tiêu ch y ............................................. 48
4.2.6. K t qu theo dõi tri u ch ng lâm sàng
4.2.7. ánh giá k t qu
l n m c tiêu ch y ................. 49
i u tr h i ch ng tiêu ch y
l n ............................. 51
vi
PH N 5: K T LU N
NGH ................................................................. 53
5.1. K t lu n .................................................................................................... 53
5.2.
ngh ..................................................................................................... 53
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 55
1. Tài li u trong n
2. Tài li u n
c ...................................................................................... 55
c ngoài ...................................................................................... 58
1
PH N 1
M
1.1.
U
tv n
Vi t Nam, tr ng tr t và ch n nuôi là hai thành ph n quan tr ng trong c
c u s n xu t nông nghi p, trong ó ch n nuôi nói chung và ch n nuôi l n nói
riêng luôn óng góp m t ph n l n vào thu nh p c a ng
nh ng cung c p m t l
i dân. Ch n nuôi không
ng l n s n ph m cho nhu c u tiêu th trong n
c mà
còn cung c p cho xu t kh u. Vì th ch n nuôi ngày càng có v trí h t s c quan
tr ng trong c c u c a ngành nông ngh p. S n ph m c a ngành ch n nuôi là
ngu n th c ph m không th thi u
tr
ng hi n nay c a nhà n
c
i v i nhu c u
i s ng con ng
c là phát tri n ngành ch n nuôi thành ngành s n
xu t hàng hóa th c s nh m t o ra s n ph m ch n nuôi có ch t l
v cho nhu c u tiêu th trong n
Nói
ng cao ph c
c và m t ph n cho xu t kh u.
n ngành ch n nuôi ph i k
ý ngh a thi t th c c a nó
i. Ch
iv i
n ch n nuôi l n b i t m quan tr ng và
i s ng kinh t xã h i c a nhân dân. Ch n
nuôi l n ã góp ph n gi i quy t công n vi c làm, xóa ói gi m nghèo, t ng
thu nh p và là c h i làm giàu cho nông dân.
Theo th ng kê c a t ch c nông l
nuôi nhi u l n,
ng th gi i (FAO), Vi t Nam là n
ng hàng th 7 th gi i, hàng th 2 Châu Á và
u khu v c
ông Nam Châu Á. Hi n nay n
bình quân t c
t ng hàng n m là 3,9%.
th t cho th tr
ng n i
Vi t Nam s có 25 tri u
v trí hàng
c ta ang có 23 tri u
u l n,
m b o cung c p 80% s n ph m
a và m t ph n xu t kh u. K hoach
u l n và s
c
ts nl
n n m 2010
ng 2 tri u t n th t. Chi m t
tr ng trên 30% t ng thu nh p c a ngành nông nghi p ( oàn Th Kim Dung,
2004)[4].
có
nuôi l n n
c k t qu trên ngoài vi c t ng nhanh s
c ta ã và ang t ng b
c
u l n, ngành ch n
a các ti n b khoa h c k thu t vào
2
th c t s n xu t, t khâu c i t o con gi ng, nâng cao ch t l
vi c hoàn thi n quy trình ch m sóc và nuôi d
ti n b
t
ng th c n
n
ng. Tuy v y bên c nh nh ng
c, ch n nuôi nói chung và ch n nuôi l n nói riêng còn g p
không ít khó kh n,
c bi t là v n
d ch b nh. D ch b nh th
ng xuyên x y
ra ã gây nhi u thi t h i, làm h n ch s phát tri n, gi m hi u qu kinh t c a
ngành ch n nuôi. Trong ó h i ch ng tiêu ch y v i
c i m d ch t h t s c
ph c t p ang gây nên nh ng thi t h i to l n, làm gi m n ng su t, ch t l
àn v t nuôi nói chung và ch n nuôi l n nói riêng.
h i ch ng tiêu ch y r t cao, có
a ph
ng
Vi t Nam t l l n m c
ng 70% -80%, t l ch t 18% - 20%.
L n không ch t c ng còi c c và ch m phát tri n.
H i ch ng tiêu ch y x y ra
các gi ng l n và m i l a tu i và gây hi u
qu nghiêm tr ng và t n th t r t l n. H i ch ng tiêu ch y do nhi u nguyên
nhân gây ra nh vi khu n, virus, th c n kém ph m ch t, ch n nuôi không
úng quy trình, th i ti t thay
i
t ng t hay do m t s b nh truy n nhi m,
b nh n i khoa và b nh ký sinh trùng...
n
c ta do nhi u y u t tác
nh th i ti t, t p quán ch n nuôi, i u ki n dinh d
trình
ng, môi tr
ng
ng s ng,
khoa h c k thu t nên h i ch ng tiêu ch y r t cao.Trong h i ch ng
tiêu ch y
l n con, E.coli và Salmonella là hai nguyên nhân gây b nh quan
tr ng và r t ph bi n.
gi m thi u nh ng thi t h i do h i ch ng tiêu ch y gây ra
nuôi l n t p trung, em ti n hành nghiên c u
tiêu ch y
Minh, M
l n con t s sinh
-
tài: “Tình hình h i ch ng
n 21 ngày tu i t i tr i l n công ty CP Bình
c, Hà N i và th nghi m m t s phác
1.2. M c tiêu và yêu c u c a
ánh giá
iv ic s
i u tr ”.
tài
c tình hình m c h i ch ng tiêu ch y trên àn l n con theo
m t i tr i l n công ty CP Bình Minh, M
- Th nghi m m t s phác
i u tr .
c, Hà N i.
3
1.3. Ý ngh a c a
tài
1.3.1. Ý ngh a khoa h c
- K t qu nghiên c u c a
ch y
tài là c s
ánh giá tình hình h i ch ng tiêu
àn l n con theo m t i tr i l n công ty CP Bình Minh, M
- K t qu nghiên c u c a
c, Hà N i.
tài là c s ph c v cho nghiên c u và h c
t p c a sinh viên các khóa ti p theo.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
Nâng cao n ng su t ch n nuôi và c ng là c s
phác
i u tr phù h p và có hi u qu
cho vi c xây d ng các
i v i h i ch ng tiêu ch y trên àn
l n con theo m , làm gi m t l ch t, gi m t l còi c c, nâng cao hi u qu
ch n nuôi.
4
PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c
2.1.1.
c i m sinh lý c a l n con
Sinh lý c a l n con theo m là kh n ng thích ng c a c th t môi
tr
t 38 – 40 0C ra môi tr
ng trong b ng m có nhi t
nhi t
th p h n, làm nh h
ng
ng bên ngoài có
n s thành th c và hoàn thi n v ch c
n ng c a các c quan bên trong c th l n s sinh.
+
c i m tiêu hóa c a l n con
Sau khi sinh ra, ch c n ng c a các c quan trong c th l n con nh t là c
quan tiêu hoá ch a thành th c. Hàm l
hoàn thi n. Th i gian
L n con tr
u, d ch tiêu hoá
ng HCl và các men tiêu hoá ch a
l n con thi u c v ch t và l
ng.
c m t tháng tu i hoàn toàn không có HCl t do vì lúc này l
ng
HCl ti t ra r t ít và nhanh chúng liên k t v i niêm d ch.
+ C n ng i u ti t thân nhi t
C n ng i u ti t thân nhi t c a l n con còn kém do:
- H th n kinh c a l n con ch a phát tri n hoàn ch nh. Trung khu i u ti t
thân nhi t
v não mà não c a gia súc là c quan phát tri n mu n nh t
c
hai giai o n trong và ngoài thai.
- Di n tích b m t c a c th l n con so v i kh i l
h n l n tr
ng c th cao
ng thành nên l n con d b nhi m l nh ( ào Tr ng
t và
cs,1996) [8].
-T c
ch t l
sinh tr
ng c a gia súc non r t cao, n u s a m không
ng, kh u ph n th c n thi u
m s làm cho s sinh tr
và t ng tr ng theo tu i gi m xu ng, làm cho kh n ng ch ng
l n con kém (Ph m S L ng và cs, 2003) [18].
mb o
ng ch m l i
b nh t t c a
5
+ H mi n d ch c a l n con
c th l n con, h th ng mi n d ch ch a hoàn thi n, chúng ch a có kh
n ng t o kháng th ch
nhau thai hay s a
ho t
ng mà ch có
c kháng th t m truy n sang qua
u. B máy tiêu hóa và các d ch tiêu hóa
gia súc non
ng enzyme tiêu hóa và HCl ti t ra ch a
nên d gây
ng r t y u. L
r i lo n tiêu hóa, vì v y m m b nh (Salmonella, E.coli, Cl.perfringens…) d
dàng xâm nh p vào c th qua
ng tiêu hóa.
Theo Tr n Th Dân (2008) [3]: L n con m i
globulin nh ng sau khi bú s a
sang qua s a
u. L
6 l i t ng lên và
u l i t ng lên nhanh chóng do truy n t m
ng globulin s gi m sau 3 – 4 tu n, r i
t giá tr bình th
n tu n th 5 –
ng 65 mg/100ml máu. Các y u t mi n
d ch nh b th , lyzozyme, b ch c u…
d ch
trong máu không có
c t ng h p còn ít, kh n ng mi n
c hi u c a l n con kém. Vì v y cho l n con bú s a
u r t c n thi t
t ng kh n ng b o v c th ch ng l i m m b nh nh t là b nh LCPT.
+ H vi sinh v t
ng ru t
Theo Nguy n Nh Thanh và cs (2004) [25], h vi sinh v t
ng ru t
g m hai nhóm:
- Nhóm vi khu n
ng ru t - vi khu n b t bu c g m: E.coli, Salmonella,
Shigella, Klesiella, Proteus… Trong nhóm vi khu n này, ng
n tr c khu n E.coli.
nhi u nh t
chúng có m t
lên c
ng
i ta quan tâm
ây là vi khu n ph bi n nh t hành tinh,
m i n i và khi g p i u ki n thu n l i, các ch ng E.coli tr
c gây b nh. C u trúc kháng nguyên c a E.coli r t a d ng. Theo
Bertschinger. H. U, (1999) [35], cho
n nay ã phát hi n có ít nh t 170
kháng nguyên O, 70 kháng nguyên K, 56 kháng nguyên H. Ngoài 3 lo i
kháng nguyên thông th
ng trên, còn có thêm kháng nguyên bám dính F, y u
t gây b nh không ph i là
c t c a E. Coli (
Nhóm vi khu n vãng lai: chúng là b n
ng Xuân Bình, 2010) [2].
ng hành c a th c n, n
c u ng vào
6
h tiêu hoá g m: Staphylococcus spp, Streptococcus spp, Bacillus subtilis…
Ngoài ra, trong
th i
r a:
ng tiêu hóa c a l n con có các tr c khu n y m khí gây
Clostridium
perfringens,
Bacillus
sporogenes,
Bacillus
fasobacterium, Bacillus puticfus…
2.1.2. Hi u bi t v h i ch ng tiêu ch y
Tiêu ch y là thu t ng
phân l ng, nhi u n
ch hi n t
ng
i ti n phân l ng,
c ho c có máu và m .
Tiêu ch y là bi u hi n lâm sàng c a quá trình b nh lý
hi n t
ng tiêu hóa, là
ng con v t i a nhanh, nhi u l n trong ngày, phân có nhi u n
r i lo n ch c n ng tiêu hóa, ru t t ng c
phân gia súc bình th
n thu n s thay
i t m th i c a
ng khi gia súc ang thích ng v i nh ng thay
kh u ph n n. Tiêu ch y x y ra
c do
ng co bóp và ti t d ch (Ph m Ng c
Th ch, 1996) [27]. Ho c ch ph n ánh
b nh
c mô t
i trong
nhi u b nh và b n thân nó không ph i là
c thù (Archie. H, 2000) [34].
Tu theo
c i m, tính ch t, di n bi n b nh, ho c loài gia súc, ho c
nguyên nhân chính gây b nh mà h i ch ng tiêu ch y
nhau nh b nh x y ra
c g i b ng tên khác
i v i gia súc non theo m , g i là b nh l n con a phân
tr ng, hay bê nghé a phân tr ng,… còn
gia súc sau cai s a là ch ng khó
tiêu, ch ng r i lo n tiêu hoá, ho c h i ch ng r i lo n tiêu hoá... N u xét v
nguyên nhân chính gây b nh thì có các tên g i nh b nh Colibacillosis do vi
khu n E. coli gây ra, b nh Phó th
ng hàn l n do vi khu n Samonella
cholerae suis gây ra, b nh viêm d
dày ru t truy n nhi m (TGE) do
Coronavirus gây ra …
Th c ch t tiêu ch y là m t ph n ng t v c a c th nh ng khi c th
tiêu ch y nhi u l n trong ngày (5
75% tr lên g i là hi n t
ra
n 6 l n tr lên) và n
c trong phân t
ng tiêu ch y. Tiêu ch y do nhi u nguyên nhân gây
ng th i nên g i là h i ch ng tiêu ch y. Cho dù do b t c nguyên nhân
7
nào d n
n tiêu ch y thì h u qu nghiêm tr ng là m t n
gi i và ki t s c, nh ng gia súc kh i th
ng b còi c c, thi u máu, ch m l n.
c bi t khi gia súc b tiêu ch y n ng kèm hi n t
th
ng th c th
ng tiêu hóa d n
c, m t ch t i n
ng viêm nhi m, t n
n gia súc có th ch t v i t l cao, gây
thi t h i l n v kinh t .
2.1.3. Nguyên nhân gây ra h i ch ng tiêu ch y
2.1.3.1. Do vi khu n
Khi nghiên c u v nguyên nhân gây h i ch ng tiêu ch y nhi u tác gi
k t lu n r ng trong b t c tr
ng h p nào c a b nh c ng có vai trò tác
ã
ng
c a vi khu n.
Trong
ng ru t c a gia súc nói chung và c a l n nói riêng, có r t nhi u
loài vi sinh v t sinh s ng. Vi sinh v t trong
sinh thái. H sinh thái vi sinh v t
h
ng ru t
ng có l i cho c th v t ch . Ho t
bình th
ng khi mà h sinh thái
b ng này bi u hi n
s
n
ng ru t t n t i d
i d ng h
tr ng thái cân b ng
ng theo
ng sinh lý c a gia súc ch di n ra
ng ru t luôn
nh c a môi tr
ng
tr ng thái cân b ng. S cân
ng tiêu hóa c a con v t
và quan h cân b ng gi a các nhóm vi sinh v t v i nhau trong h vi sinh v t
ng ru t. D
phá v d n
i tác
ng c a các y u t gây b nh, tr ng thái cân b ng này b
n lo n khu n và h u qu là l n b tiêu ch y. Nhi u tác gi
nghiên c u v h i ch ng tiêu ch y ã ch ng minh r ng khi g p nh ng i u
ki n thu n l i, nh ng vi khu n th
phát tri n v i s l
ng g p
ng tiêu hóa s t ng
c tính,
ng l n tr thành có h i và gây b nh.
- Các vi khu n gây h i ch ng tiêu ch y ch y u là:
+ Escherichia coli (th
khu n
ru t c a
ng
c vi t t t là E. coli) hay còn
c g i là vi
i tràng là m t trong nh ng loài vi khu n chính ký sinh trong
ng v t máu nóng (bao g m chim và
ng
ng v t có vú). Vi khu n này
c n thi t trong quá trình tiêu hóa th c n và là thành ph n c a khu n l c ru t.
8
S
có m t c a E. coli trong n
c ng m là m t ch th th
ng g p cho ô
nhi m phân. E.coli thu c h vi khu n Enterobacteriaceae và th
ng
cs
d ng làm sinh v t mô hình cho các nghiên c u v vi khu n.
Hình thái: E.coli là m t tr c khu n Gram âm, hình g y ng n, kích th
2-3x 0,6 µ. Trong c th có hình c u tr c khu n,
ng riêng l
thành chu i ng n, có lông xung quanh thân nên có th di
c
ôi khi x p
ng
c, không
hình thành nha bào, có th có giáp mô.
c t : vi khu n E.coli t o ra 2 lo i
Ngo i
c t : là m t ch t không ch u
trong vòng 10-30 phút. D
chuy n thành gi i
N i
ct :n i
ct
560C
c nhi t, d b phá h y
i tác d ng c a formon và nhi t ngo i
c t . Ngo i
c t : là y u t gây
vi khu n r t ch t. N i
c t và ngo i
c t
c t có tính th n kinh và gây ho i t .
c n m trong t bào vi khu n và g n v i t bào
c t có tính kháng nguyên hoàn toàn, ch u nhi t và có
kh n ng sinh choáng m ch máu.
+ Salmonella
Salmonella thu c h enterobacteriaceae. Các lo i gây b nh có th k
nh : salmonella
typhimurium,
salmonella
n
cholera và salmonella
ententidis. ây là nh ng tr c khu n Gram âm, hi u khí tùy ý, h u h t
các Salmonella
u có lông xung quanh thân (tr Salmonella gallinarum và
Salmonella pullorum) vì v y có kh n ng di
th
ng, không sinh nha bào kích
c kho ng 0,4-0,6 x 2-3 m.
Salmonella lên men glucose có sinh h i (tr Salmonella typhi lên men
glucose không sinh h i) không lên men lactose, indol âm tính,
d
ng tính, VP âm tính, citrat thay
i, urease âm tính. H2S d
Salmonella paratyphi A: H2S âm tính)…
D m c trên các môi tr
ng nuôi c y thông th
ng.
methyl
ng tính( tr
9
phát tri n t 5-45oC, thích h p
Nhi t
nh ng nó có th phát tri n
c
37oC, pH thích h p = 7,6
pH t 6-9 . V i pH >9 ho c < 4,5 vi khu n
có th b tiêu di t, kh n ng ch u nhi t c a vi khu n kém:
50oC trong 1 gi ,
70o C trong 15 phút và 100o C trong 5 phút.
n ng
mu i 6-8% vi khu n phát tri n ch m và
n ng
mu i là 8-
19% s phát tri n c a vi khu n b ng ng l i. (Nguy n Nh Thanh và cs,
2004) [25].
Theo Ph m S L ng (2009) [17] cho bi t, b nh tiêu ch y
l n do vi
khu n ch y u sau:
* Nguyên nhân do vi khu n E.coli
E.coli thu c h tr c khu n Enterobacteriaceae, gi ng Escherichia.
E.coli là m t tr c khu n hình g y ng n, b t màu Gram âm, s ng trong i u
ki n hi u khí, y m khí tu ti n, ph n l n di
trên các môi tr
ng nuôi c y thông th
ng. Chúng phát tri n d dàng
ng.
Các y u t gây b nh c a E.coli: Y u t bám dính, kh n ng dung huy t,
ct
ng ru t (enterotoxin).
+ Y u t bám dính: Kháng nguyên (y u t ) bám dính K88 (F4) là m t
trong nh ng y u t gây b nh
u tiên, quan tr ng c a các ch ng E.coli
+ Kh n ng dung huy t: Dung huy t là m t y u t
các ch ng E.coli gây tiêu ch y
+
ct
c a l n theo Tr
c.
c l c quan tr ng c a
l n.
ng ru t: Enterotoxin c a E.coli quy t
nh m c
tiêu ch y
ng Quang và Cs (2007) [21].
* Nguyên nhân do Salmonella
Salmonella thu c h tr c khu n
lo i vi khu n có hình g y ng n, hai
mô.
a s Salmonella có kh n ng di
v a k khí b t bu c.
ng ru t Enterobacteriaceae, là m t
u tròn, không hình thành nha bào, giáp
ng, b t màu Gram âm, v a hi u khí
10
2.1.3.2. Do virus
ã có nhi u nghiên c u ch ng t r ng virus c ng là nguyên nhân gây tiêu
ch y
ã nghiên c u và k t lu n m t s virus nh Porcine
l n. Nhi u tác gi
circovirus type 2 (PCV2), Rotavirus, TGE, PED, Enterovirus, Parvovirus,
Adenovirus có vai trò nh t
c a virus ã làm t n th
nh gây h i ch ng tiêu ch y
ng niêm m c
c a c th và gây a ch y
l n. S xu t hi n
ng tiêu hóa, suy gi m s c
kháng
th c p tính.
a. B nh viêm ru t d dày truy n nhi m (TGE)
Virus TGE (Transmissible gastro enteritis)
ch ng tiêu ch y
c chú ý nhi u trong h i
l n. Virus xu t hi n n m 1935 t i M và
u tiên vào n m 1946. T i Châu Á b nh xu t hi n
Lan, 1987... (Niconxki, 1986 [36], ào Tr ng
gây b nh viêm d dày ru t truy n nhi m
truy n nhi m cao, bi u hi n
B nh th
ng x y ra
c mô t l n
Tri u Tiên, 1981; Thái
t và cs, 1995 [9]) Virut TGE
l n, là m t b nh có tính ch t
c tr ng là nôn m a và tiêu ch y nghiêm tr ng.
các c s ch n nuôi t p trung khi th i ti t rét, l nh.
l n, virus nhân lên m nh nh t trong niêm m c c a không tràng và tá tràng r i
n h i tràng.
b. B nh tiêu ch y truy n nhi m
l n (PED)
- B nh PED do m t lo i Coronavirus có tên CV777 gây ra. B nh x y ra
v i l n m i l a tu i.
c tính kháng nguyên c a lo i virus này hoàn toàn
khác kháng nguyên c a virus gây b nh TGE. Th b nh PED gi ng nh th
b nh TGE, nh ng nh h n vì b nh PED ch gây ch t kho ng 60% l n con
d
i 21 ngày tu i, 15% l n v béo ( ào Tr ng
- L n m c PED th
t và cs, 1995) [9].
ng có tri u ch ng nôn m a, con v t có bi u hi n au
b ng. Virus phá hu lông nhung c a ru t ( c bi t là không tràng và h i
tràng). L n b
n u ng nhi u n
c, thích n m chúi
u vào nhau.
11
- M khám th y ru t non m ng, ru t b c ng ph ng ch a nhi u n
c
màu vàng.
c. B nh do Rotavirus
- B nh tiêu ch y do Rotavirus th
tu i và cao nh t
ng x y ra
l n ang bú t 1 t i 6 tu n
l n kho ng 3 tu n tu i.
- Nguyên nhân có th do lúc 3 tu n tu i l
ng kháng th
s a m gi m,
cùng v i l n v a t p n ã t o i u ki n cho b nh x y ra.
- Bi u hi n
c tr ng c a b nh là l n i a phân màu tr ng ho c vàng, lúc
b b nh phân l n l ng nh n
c, sau ó vài gi ho c 1 ngày phân s
và có d ng nh kem r i keo quánh tr
c khi tr l i bình th
ch n
ng.
- L n tiêu ch y g y sút rõ r t, lông xù. Sau khi kh i b nh l n còi c c,
ch m l n, bi ng n, còn
l n l n không có bi u hi n lâm sàng ( ào Tr ng
t và cs, 1995) [9].
- B nh tích: Thành ru t non m ng, d dày ch a c c s a h i vàng l n
nh n, không tiêu mùi chua (Niconxki, 1986) [36].
2.1.3.3. Do ký sinh trùng
Ký sinh trùng ký sinh trong
ng tiêu hóa là m t trong nh ng nguyên
nhân gây h i ch ng tiêu ch y. Khi ký sinh trong
ng tiêu hóa ngoài vi c
chúng c
ct
p o t ch t dinh d
ch , chúng còn gây tác
và là c h i kh i
trùng
ng c a v t ch , ti t
ng c gi i làm t n th
u
c c th v t
ng niêm m c
ng tiêu hóa
u cho m t quá trình nhi m trùng. Có r t nhi u lo i ký sinh
ng ru t tác
ng gây ra h i ch ng tiêu ch y nh : Sán lá ru t l n
(Fasciolopsis busky), giun
Khi nghiên c u m t s
a l n (Ascaris suum)…
c i m d ch t h i ch ng tiêu ch y
l n con t i
Thái Nguyên, Nguy n Th Kim Lan và cs (2006) [15] ã có k t lu n c u trùng
và m t s lo i giun tròn (giun
nguyên nhân gây tiêu ch y
a, giun tóc, giun l
l n con.
n) là m t trong nh ng
12
ng tiêu hóa có vai trò rõ r t trong h i ch ng tiêu ch y
Giun sán
l n t sau cai s a.
giun
a, giun l
l n bình th
ng và l n b tiêu ch y
n, giun tóc và sán lá ru t, nh ng
u nhi m các lo i
l n tiêu ch y nhi m t l
cao h n và n ng h n (Nguy n Th Kim Lan và cs, 2009) [16].
* M t s nguyên nhân khác
- Do th i ti t khí h u
Ngo i c nh là y u t quan tr ng nh h
ng
gia súc. Khi i u ki n th i ti t khí h u thay
i
m a gió, m
, v sinh chu ng tr i,
ns c
kháng c a c th
t ng t, quá nóng, quá l nh,
u là các y u t stress có h i tác
ng
n tình tr ng s c kh e c a l n.
l n con, do c u t o và ch c n ng sinh lý c a các h c quan ch a n
nh, h th ng tiêu hóa, mi n d ch, kh n ng phòng v và h th ng th n kinh
u ch a hoàn thi n. Vì v y l n con là
it
ng ch u tác
ng c a i u ki n
ngo i c nh m nh nh t, b i các ph n ng thích nghi và b o v c a c th còn
r t y u.
Theo
oàn Th Kim Dung (2004) [4], các y u t nóng, l nh, m a, n ng,
hanh, m thay
tr c ti p
i th t th
ng và i u ki n ch m sóc nuôi d
ng nh h
ng
n c th l n, nh t là c th l n con ch a phát tri n hoàn ch nh, các
ph n ng thích nghi c a c th còn r t y u.
Nhi u công trình nghiên c u cho th y i u ki n môi tr
m ã làm thay
ng s ng l nh,
i các ch tiêu sinh lý, sinh hóa máu c a l n, bi n
ch c n ng và hình thái c a h tu n hoàn, h n i ti t, liên quan
ng i u hòa n i mô. Trong nh ng tr
th gi m i là i u ki n
tính và gây b nh.
ng h p nh th s c
cho các vi khu n
iv
n ph n
kháng c a c
ng ru t t ng s l
ng
c
13
- Do th c n và k thu t ch m sóc nuôi d
V n
ch m sóc nuôi d
ng
ng có vai trò h t s c quan tr ng trong ch n
nuôi. Vi c th c hi n úng quy trình k thu t ch m sóc nuôi d
nuôi s
em l i s c kh e và t ng tr
ng trong ch n
ng cho l n. Khi th c n ch n nuôi không
m b o, chu ng tr i không h p lý, k thu t ch m sóc không phù h p, là
nguyên nhân làm cho s c
Th c n b nhi m
kháng c a l n gi m, t ng nguy c m c b nh.
c t n m m c c ng là nguyên nhân gây ra tiêu ch y. Trong
c t n m m c thì Aflatoxin là lo i
các lo i
Th c n thi u
c quan tâm nh t hi n nay.
m, t l protid và axitamin không cân
quá trình h p thu ch t dinh d
hàm l
ct
id id n
ng không t t. C th l n thi u dinh d
ng albumin huy t thanh gi m và kéo theo hàm l
n
ng,
ng globulin huy t
thanh c ng gi m. H qu là kh n ng mi n d ch c a c th gi m i rõ r t, t o
i u ki n cho các vi khu n phát tri n và gây b nh
N u kh u ph n th c n c a l n thi u khoáng và vitamin c ng là nguyên
nhân làm cho l n con d m c b nh. Ch t khoáng góp ph n t o t bào, i u
hòa th c n
m và ch t béo. L n con thi u khoáng d d n
c th suy nh
t ng
c, s c
n b còi x
kháng gi m t o i u ki n cho vi khu n
ng,
ng ru t
c l c và gây b nh.
Vitamin là y u t không th thi u
c v i m i c th
m b o cho quá trình chuy n hóa trong c th di n ra bình th
m t vitamin s làm cho l n còi c c, sinh tr
ng v t, nó
ng. Thi u
ng kém, d m c b nh
ng
tiêu hóa.
Laval A. (1997) [38] cho bi t, th c n thi u các ch t khoáng, vitamin c n
thi t cho c th gia súc,
gi m s c
ng th i ph
ng th c cho n không phù h p s làm
kháng c a gia súc và t o c h i cho các vi khu n gây h i ch ng
tiêu ch y. Th c n kém ch t l
ng, ôi thiu, khó tiêu, cho l n n quá nhi u
là nguyên nhân gây tiêu ch y
l n.
u
14
- Do stress
S thay
i xa
i các y u t khí h u th i ti t, m t
chuông nuôi, v n chuy n
u là các tác nhân stress quan tr ng trong ch n nuôi d n
n h u qu
gi m sút s c kh e v t nuôi và b nh t t trong ó có tiêu ch y
Theo Ph m Kh c Hi u và cs (1998) [14] h th ng tiên hóa c a l n m n
c m
c bi t v i stress. Hi n t
nôn m a, t ng nhu
-
nh h
ng stress th
ng ru t, có khi tiêu ch y, au b ng.
ng c a i u ki n chu ng tr i
Ph n l n th i gian s ng c a l n là
nh h
ng gây nên bi u hi n chán n,
ng r t l n
trong chu ng do v y chu ng tr i có
n s c kh e c a chúng. Chu ng tr i xây d ng úng ki u,
m b o các ch tiêu k thu t, cao ráo, thoáng,
ch m sóc qu n lý và v sinh chu ng tr i t t s
sinh tr
thông khí t t, k t h p v i
nh h
ng và s c kháng b nh t t c a gia súc và ng
Trong i u ki n khí h u nhi t
ic an
ng r t t t
n kh n ng
c l i.
c ta, v mùa hè khí h u nóng,
m, v mùa ông khí h u l nh, khô nên yêu c u chu ng nuôi gia súc luôn
ph i khô ráo, thoáng mát v mùa hè, m áp v mùa ông. Do v y trong xây
d ng chu ng tr i ngoài vi c
i m xây d ng chu ng, h
m b o các y u t k thu t c n chú ý
ng chu ng, v t li u xây d ng
n
a
d dàng kh ng
ch các ch tiêu ti u khí h u chu ng nuôi phù h p v i t ng giai o n phát
tri n c a l n.
Theo ào Tr ng
t và cs (1986) [7] chu ng khô, thoáng,
ánh sáng thì
t l l n con m c b nh phân tr ng th p h n so v i chu ng m, t i.
-
nh h
ng c a
m chu ng nuôi
n h i ch ng tiêu ch y
m trong chu ng nuôi 75% là do s n sinh ra t c th
25% t m t
t ( lót, t
chu ng nuôi
a vào.
l n
ng v t, 20 –
ng m) b c ra và 10 – 15% t không khí bên ngoài
15
Trong chu ng nuôi n u
cho dù nhi t
nh h ng
m quá cao nh h ng r t x u
không khí cao hay th p.
m trong chu ng nuôi t 55 – 85%
n c th gia súc ch a rõ r t nh ng n u
gây nh h ng r t l n
n c th gia súc
m chu ng nuôi >90% s
n c th gia súc. Nhi u thí nghi m cho th y l n nuôi
trong chu ng có
m cao trong th i gian dài không mu n n, gi m s c tiêu hóa
th c n, gi m s c
kháng v i b nh t t trong ó có h i ch ng tiêu ch y.
B t k mùa nào
m chu ng nuôi cao c ng có h i. V mùa nóng, n u
m chu ng nuôi cao thì h i n
c trong c th khó thoát ra ngoài làm cho
con v t nóng thêm. V mùa l nh, n u
m chu ng nuôi cao thì nhi t
c
th l n l nh thêm do không khí m d n nhi t nhanh h n không khí khô, c
th l n s m t nhi t nhi u h n ùy theo tu n ch a, th tr ng, l a
i v i nái ch a t tu n ch a 1
nh sau:
n tu n ch a 12 n th c n 566 v i tiêu
chu n 1,5 - 2 kg/con/ngày, cho n 1 l n trong ngày.
34
i v i nái ch a t tu n 13
n tu n ch a 14 n th c n 566 v i tiêu
chu n 2,5 - 3 kg/con/ngày, cho n 1 l n trong ngày.
i v i nái ch a t tu n 15 tr
i
c n th c n 567SF v i tiêu chu n
3,5 - 4 kg/con/ngày, cho n 1 l n trong ngày.
-
i v i nái
:
L n nái ch a
ngày. Tr
c chuy n lên chu ng
c khi chuy n l n lên chu ng
tr
c ngày
d ki n 7 - 10
, chu ng ph i
c d n d p, sát
trùng và c , r a s ch s . L n chuy n lên ph i
b ng
c ghi
u m i ô chu ng. Th c n c a l n ch
y
thông tin lên
c cho n v i tiêu chu n
n 3 kg/ngày, chia làm 2 b a sáng, chi u.
L n nái ch a tr
c ngày
d ki n 3 ngày, gi m tiêu chu n n xu ng 0,5
kg/con/b a..
Khi l n nái
c 2 ngày t ng d n l
chia làm hai b a sáng, chi u.
con có th cho n t ng l
-
i v i nái nuôi con quá g y ho c nuôi nhi u
ng th c n lên 6 kg/con/ngày.
i v i àn l n con theo m
+ Ngay sau khi
ng th c n t 0,5 - 5 kg/con/ngày
ra l n
+ L n con 2 - 3 ngày tu i
n khi cai s a:
c ti n hành c t r n, b m nanh.
c c t s tai, c t uôi và tiêm s t, cho u ng
thu c phòng phân tr ng l n con và tiêu ch y.
+ L n con 3 - 4 ngày tu i cho l n con u ng thu c phòng c u trùng.
+ L n con 4 - 5 ngày tu i ti n hành thi n l n
+ L n con
c.
c t 4 - 6 ngày tu i t p cho n b ng th c n h n h p hoàn
ch nh 550SF.
+ L n con
c 16 - 18 ngày tu i tiêm phòng d ch t .
+ L n con
c 21 - 26 ngày tu i ti n hành cai s a cho l n.
35
4.1.1.2. Phát hi n l n nái
ng d c
- Khi cho l n nái i qua các ô chu ng nh t l n
hi n kích thích th n kinh, tai v nh lên và
- L n có bi u hi n b n ch n hay
c thì l n nái có bi u
ng ì l i.
ng lên n m xu ng, ta quan sát
c
vào kho ng 10 - 11 gi tr a.
- C quan sinh d c có bi u hi n: Âm h xung huy t, s ng, m y
d ch ti t ch y ra trong, loãng và ít, sau ó chuy n sang
, có
c dính.
4.1.1.3. Th tinh nhân t o cho l n nái
-B
tr
c 1: Tr
c ó và ã xác
c khi d n tinh cho l n nái, quan sát tri u ch ng
ng d c
nh kho ng th i gian d n tinh thích h p nh t.
-B
c 2: Chu n b d ng c .
-B
c 3: Chu n b tinh d ch
m b o v th tích (80 - 100 ml) và s l
ng
tinh trùng ti n th ng trong m t li u d n (1,5 - 2,0 t tinh trùng ti n th ng).
-B
c 4: V sinh l n nái
-B
c 5: D n tinh
-B
c 6: Sau khi d n tinh xong, ph i v sinh d ng c s ch s . S l n l n
nái
c d n tinh trong 1 chu k
nái. Sau khi d n tinh
ng d c là 3 l n và
c 21 - 25 ngày ph i ti p t c quan sát, ki m tra k t
qu th thai, phát hi n nh ng l n cái
qu th thai
k
c ghi l i trên th
ng d c nào
ng d c l i
k p th i d n tinh l i. K t
c ghi vào k t qu th thai c a chu k
ng
d c y.
4.1.2. Công tác thú y
4.1.2.1. Công tác v sinh
Chu ng nuôi luôn
c v sinh s ch s , chu ng
c tiêu
c b ng thu c
sát trùng Ommicide 2 l n hàng ngày, pha v i t l 320ml sát trùng/1000 lít n
các chu ng
sau khi cai s a, l n m
c.
c chuy n lên chu ng nái
ch a 1 (khu v c cai s a). Sau khi xu t l n con, các t m an chu ng này
c
