Bài soạn lời tiễn dăn (truyện thơ) ngữ văn 10

Ngy son 09/10
Ngy ging 10A7; 10A10..
10A13
Tit 25
c thờm:

Li tin dn
(Trớch Tin dn ngi yờu Truyn th dõn tc Thỏi)
I. Mc tiờu bi hc.
1. Kin thc: Giỳp hc sinh bit c.
- Tỡnh yờu tha thit, thy chung v khỏt vng t do yờu ng ca chng trai, cụ gỏi Thỏi.
- Cm thụng vi ni au kh ca chng trai,cụ gỏi Thỏi trong truyn.
- Thy c c im ngh thut ca truyn th dõn tc Thỏi th hin qua on trớch: s kt hp
gia yu t t s v tr tỡnh, cỏch din t tõm trng nhõn vt
2. K nng: K nng tỡm hiu truyn th
3. Thỏi : Bit trõn trng, yờu quý cuc sng mi.
T ú, HS cú th hỡnh thnh cỏc nng lc sau:
- Nng lc thu thp thụng tin cú liờn quan n vn bn.
- Nng lc gii quyt nhng tỡnh hung t ra trong vn bn.
- Nng lc trỡnh by suy ngh, cm nhn ca cỏ nhõn v ý ngha ca vn bn.
- Nng lc hp tỏc khi trao i tho lun v ni dung v ngh thut ca vn bn
II. Chun b.
1. Phng phỏp: Trao i, tho lun, phỏt vn, hot ng nhúm (tựy vo tng dng bi) ..
tỡm hiu ni dung bi hc.
2. Phng tin thc hin: SGK, SGV, chun kin thc k nng, giỏo ỏn
III. Tin trỡnh dy hc.
1. n nh.
2. Kim tra. Kim tra phn chun b bi ca hc sinh
3. Bi mi.
* Hot ng tri nghim: Tiết trớc các em đã tỡm hiu ca dao hi hc vi tiếng
cời lạc quan của ngời bình dân xa cho dù cuộc sống của họ còn nhiều vất

vả, lo toan. Tit ny chỳng ta cựng tỡm hiu mt th loi khỏc ca VHDG ú l truyn th vi
on trớch Lời tiễn dặn trích trong truyện thơ Tiễn dặn ngời yêu của
dân tộc Thái để cảm nhận nhũng tiếng nói yêu thơng tha thiết của chàng
trai với cô gái khi đa tiễn đa cô về nhà chồng.
Hot ng ca GV v HS
Ni dung bi hc
* Hot ng hỡnh thnh kin thc mi; Hot
ng thc hnh.
I. Tỡm hiu chung.
Khỏi nim v truyn th cỏc em ó c tỡm
hiu bi khỏi quỏt VHDG, t xem li.
? Phn tiu dn sgk gii thiu my ni dung?
Em hóy trỡnh by ngn gn tng ni dung?
Hai ni dung:
1. Truyn th Tin dn ngi yờu.
- Tờn ting dõn tc thỏi Xng ch xon xao
- Gm 1846 cõu th.
- Ni dung: k li cõu chuyn tỡnh yờu hụn


nhân đày đau khổ và khát vọng tình yêu, hạnh
phúc lứa đôi tự do của đôi trai, gái người dân
Từ khi họ còn nhỏ, lớn lên họ yêu nhau nhưng tộc Thái.
không đến được với nhau vì cha mẹ cô gái chê
chàng trai nghèo và gả cô cho kẻ nhà giàu
khác, ( chàng trai đâu khổ bỏ đi với quyết tâm
làm giàu, sau đó trở về cưới cô gái, nhưng ngày
chàng trai trở về cũng là ngày cô gái phải về Cốt truyện của truyện thơ: 3 phần.
nhà chồng…)
- P1: Tình yêu tha thiết của chàng trai, cô gái.

Truyện thơ ra đời khi xh có sự phân chia giai - P2: Tình yêu tan vỡ và đau khổ.
cấp trong đời sống cộng đồng của người dân - P3: Tìm cách thoát khỏi cảnh ngộ, chết cùng
tộc Thái, với không gian giao tiếp hạn hẹp, với nhau hoặc vượt qua khó khăn trở về sống
lối sống coi trọng của cải đã đẩy tình yêu của hạnh phúc bên nhau.
chàng trai, cô gái người dân tộc Thái vào
những chuỗi ngày bi thảm, đau thương, đặc
biệt là số phận của cô gái, từ một cô gái:
Ngón tay thon lá hành
Đôi mắt đẹp dài như lá trầu xanh
trở nên tiều tụy, cô bị coi như một món hàng
đem bán ngoài chợ, không ai hỏi mua và cuối
cùng họ đổi cô để lấy một cuôn lá dong.
Đây là một trong những truyện thơ hay nhất
của người dân tộc Thái, họ coi “Tiễn dặn
người yêu” là truyện Kiều, là niềm tự hào của
dân tộc Thái và họ nói: đọc tiễn dặn người yêu
ai không biết hát cũng phải biết hát, nghe tiễn
dặn người yêu “gà ấp phải bỏ ổ, cô gái quên
hái rau, anh đi cày quên cày”
Nội dung của tác phẩm xem thêm sgk/93.
2. §o¹n trÝch “Lêi tiÔn dÆn”.
? Diễn tả tâm trạng của ai và trong hoàn cảnh
nào?
- Tâm trạng của chàng trai :
+ Tiễn cô gái về nhà chồng.
+ Chứng kiến cảnh cô gái bị người chồng đánh
đập.
Bố cục của đoạn trích theo hai phần như sgk/
94, 95.
Đoạn trích gồm hai lời tiễn dặn: lời thứ nhất

gồm 24 câu và lời thứ hai gồm 31 câu. Ý nghĩa
của lời tiễn dặn như thế nào, chúng ta cùng tìm
hiểu:
II. Đọc - hiểu đoạn trích.
GV gọi học sinh đọc, chú ý phần chú thích cuối
sách trang 94, 95, 96.
Tiễn dặn người yêu gồm 1846 câu, trong đó chỉ


cú gn 400 cõu tin dn v ni dung tin dn
c ly lm nhan cho c truyn vỡ õy l
nhng cõu th phn ỏnh chõn thc tỡnh cm
cng nh khỏt vng tỡnh yờu t do ca chng
trai, cụ gỏi ngi dõn tc Thỏi.
Tỡnh cm, khỏt vng y c th hin nh th
no

1. Tâm trạng của chàng trai trên
đờng tiễn dặn.

Trên ờng tiễn dặn ngời yêu về nhà
chồng, tâm trạng của chàng trai diễn
biến nh thế nào? Hãy tỡm những câu
thơ, dân chứng thể hiện tâm trạng
đó ?
( Gợi mở :Dù biết sự thực là cô gái
đang cất bớc về nhà chồng nhng
chàng trai vẫn gọi cô là ngời đẹp - Cách gọi cô gái: ngời đẹp anh yêu ><
t xng: anh yờu em
anh yêu.

-> khẳng định tình yêu dnh cho cụ gỏi
vn nh xa khụng thay i.
Chỳ ý chỳ thớch 4/94.
Cách gọi đó bộc tình cảm nh thế
-> hon cnh tr trờu: cụ gỏi v nh chng.
nào?
? Ch cú iu tỡnh yờu y li b t trong hon
cnh hin ti nh th no?
Cú th thy õy l mt thc ti au lũng ca
nhng ngi yờu nhau nhng khụng n c
vi nhau.
Trên ờng tiễn cụ gỏi về nhà chồng
tõm trng ca chng trai cũn th hin qua
nhng chi tit no khỏc? ( c ch, hnh ng
ntn?).
Đợc nhủ đôi câu, anh mới đành lòng
quay lại,
Đợc dặn đôi lời, anh yêu em mới
chịu quay đi.
- Xin hãy cho anh kề quấnủ
Cho mai sau lửa xác đợm hơi ,,
- Con nhỏ hãy đa anh bế,
Bé xinh hãy đa anh bồng
Cho anh bế con dòng nựng con
rồng,con phợng.
Chỳ thớch s 5/94 tp tc ha tỏng ca ngi
Thỏi hiu c mong mun ca chng trai.

- C ch, hnh ng:

+ Mun ngi bờn cụ gỏi: nh ụi cõu, dn ụi
li, k vúc mnh, ly hng ngi

+ Mun chm súc con ca cụ gỏi vi ngi
chng nh chớnh a con ca mỡnh.


Ngi Thỏi cú tc r: r ngoi v r trong
kộo di, nờn khi cco gỏi v nh chng thỡ h ó
cú con. õy chng trai gi con ca ngi
yờu l: con nh, bộ xinh, con dũng, con
phng
? Nhng c ch, hnh ng ny th hin tỡnh
cm ntn ca chng trai?

(m, bng, b ).
-> Tỡnh yờu thy chung s luyến tic, muốn
níu kéo những giây phút cuối cùng
còn đợc ở bên cô gái trên đờng tiễn
dặn
* Tõm trng ca cụ gỏi.

Qua li của chàng trai ta còn cảm
nhận đợc tâm trạng, hành động của
cô gái. Cô cú tâm trạng ntn?
Hc sinh theo dừi v tr li nhanh theo nd bi,
Gv khỏi quỏt li:
- Tâm trạng của cô gái trong cảm - au khổ, muốn kéo dài thời gian c
nhận của chàng trai:
bờn chng trai trờn ng v nh chng.

+ Chân bớc đi - đầu còn ngoảnh lại
+ mắt còn ngoái trông
+ Càng bớc xa- càng đau nhớ
+ Chờ, đợi, ngóng trông chàng trai.
Chàng trai rất thấu hiểu tình cảm
của cô gái. Hai ngời có chung một
cảm nhận khi phải xa nhau: lu luyn,
nui tic, đau khổ khi phải chia lìa.
Cụ gỏi ko chp nhn cuc hụn nhõn ca mỡnh,
cụ vn luụn hng v chng trai m cụ yờu.
Nguyờn nhõn ca nhng au kh y l do ai?
Ch hụn nhõn bt buc, hụn nhõn g bỏn.
Chng trai v cụ gỏi cú chung cnh ng v
trong cnh y chàng trai nói điều gì
vời cô gái? Nghệ thuật nào đợc sử
dụng và nêu tác dụng của nó?

-> Tõm trng cay ng, tuyt vng ca cụ gỏi.

- Quyt tõm gi trn tỡnh yờu ca chng trai, cụ
gỏi:
+ Nghệ thuật: - điệp từ: đợi
- điệp ngữ: ta sẽ lấy

Ch i ngha l chng trai chp nhn hin ti
khụng th thay i m ch bit hi vng vo
tng lai v thi gian ch i c tớnh bng
mựa v, bng s sinh sụi ny n ca vn vt v
=> Th hin tỡnh yờu sõu sc, thy chung, ý
bng c i ngi.

Khụng ly c nhau mựa h, ta s ly nhau
chí sẽ đoàn tụ bên nhau của chàng trai


mựa ụng.
Khụng ly c nhau thi tr, ta s ly nhau
khi gúa ba v gi.

và cô gỏi.

Theo phong tc ca ngi Thỏi khi cụ gỏi v cú
th dn theo bn v cựng trong thi gian u
giỳp cụ khi cụ cha quen vi cuc sng mi
ni nh chng v chng trai ó vo ỏm bn
ca cụ gỏi li ú cựng cụ gỏi mt thi gian.
2. Tâm trạng của chng trai lúc ở
Chng kin cnh cụ gỏi b nh i x bbaats
nhà chồng của cô gái.
cụng chng trai cú tõm trng ntn
Chứng kiến cnh cụ gỏi bị đánh đập,
hành hạ, chàng trai có những cử chỉ,
hành động và tâm trạng nh thế
nào ?
- HS trả lời.

- Cử chỉ, hành động: đỡ cô gái dậy ->
rũ áo, phi ỏo -> chải đầu -> un thuc cho
cô gỏi.
-> S quan tõm, chm súc õn cn, niềm xót
xa, thơng cảm i vi cụ gỏi.

? C ch, hnh ng ny núi lờn iu gỡ?
Hỡnh nh cụ gỏi b hnh h ó khỏi quỏt mt
hin thc au lũng v s phn ngi ph n
trong xh min nỳi lc hu.
Đau đớn, xót xa,thơng cảm khi ngời
yêu bị hành hạ,chàng trai đã nhắn
nhủ cô gái điều gì ?
T rikhụng nghe
( Gợi mở: chàng trai đã nói về vấn đề
sống - chết của hai ngời. Nếu sống
thi hai ngời ra sao? chết thì nh thế
nào?)

Nghệ thuật nào đợc sử dụng? Hãy nờu
tác dụng của chúng ?
- HS thảo luận trả lời.
- Gv : Cái chết c chàng trai nhắc
lại 6 lần nhng không trùng lặp, lời
tiễn dặn tuy xót xa nhng không bi
luỵ. Nó vẫn hớng tới sự sống, đoàn tụ
của một tình yêu đích thực.
Chính vì vậy, trong lời tiễn dặn

- Sống: ( Đôi ta cùng gỡ, ta vuốt lại ): Sẽ
bên nhau vt khú.
- Chết: vẫn bên nhau.
- > Chàng trai khẳng định cựng cô gái
sống chết luụn bờn nhau không gì có
thể chia lìa.

- Ngh thut:
+ Điệp từ: chết, iệp ngữ - > lời
nguyền gắn bó thuỷ chung của chàng
trai với cô gái


cuối cùng khi ở nhà cô gái, chàng trai
khẳng định lại một lần nữa tình
yêu của mình đối với cô gái.
- Gv đọc đoạn cuối: Đôi ta yêu
nhau, tình Lú a mặn nồng
-GV: Em hãy tìm những biện
pháp tu từ trong đoạn thơ này ?
- HS tìm, pt và trả lời.
- Gv định hớng.

+ Nghệ thuật so sánh, điệp từ, điệp
ngữ, đối lập
ip ng: yờu nhau, yờu trn i, yờu trn
kip -> knh kvng t do yờu ng.
+ ip t khụng -> knh s bn vng ca tỡnh
yờu khụng gỡ lay chuyn.
+ Hỡnh nh thiờn nhiờn: g cng, giú -> s
bt dit ca tyờu -> m bn sc dc tc Thỏi
Tõy Bc.
=> Khỏt vng c t do, c gii phúng,
c sng trong tỡnh yờu
-> tình cảm nồng nàn, thuỷ chung,
niềm tin, ý chí đoàn tụ khụng gỡ lay
chuyn c ca chng trai và cụ gỏi.

đợc sử dụng tài tình, có tác dụng
Dự giú cú ngng thi thỡ tỡnh yờu ca h cng
khụng thay i. Đó là khát vọng tự do,
khát vọng đợc sống trong tình yêu và
hạnh phúc của chàng trai và cô gái
Thái.
? Mn tõm trng ca chng trai,cụ gỏi tỏc gi
dõn gian cũn mun lờn ỏn iu gỡ?
Lời tiễn dặn còn nh là lời phn
kháng quyết liệt chống lại những tập
tục phong kiến hà khắc đối với tình
yêu và hạnh phúc lứa ụi.

III. Tng kt.
1. c sc ngh thut:
- S kt hp ngh thut tr tỡnh vi ngh thut t
s.
- K tha truyn thng ngh thut ca ca dao tr
tỡnh.
- Hỡnh nh m mu sc thiờn nhiờn nỳi rng
hựng v, va mc mc va giu cht th.
2. Ni dung:
- Truyn th Tin dn ngi yờu l truyn th c
sc, l bn tỡnh ca bt h ca ngi Thỏi.
- on Li tin dn cho ta thy c nhng biu
hin ca tỡnh yờu thy chung, son st. ng thi
cng thy c nghch cnh ca XHPK min nỳi
xa.
4. Cng c: BT2: Cựng l tõm trng au n bt lc

- So sỏnh 2 li din t 2 tỏc phm.
- Truyn Kiu (NDu): Dựng hỡnh nh c l tng trng
+ Vy giú, tuụn ma: au kh.
+ git ngc: nc mt
+ thn th hn mai: tinh thn bt an


-> bút pháp đặc trưng của vhọc trung đại.
- Lời tiễn dặn: hình ảnh gần gũi, cụ thể, phù hợp với lối sống giản dị của người thiểu số: gốc dưa,
trâu, lúa, đá,gỗ….
5. Hướng dẫn học và chuẩn bị bài.
- Học bài, học thuộc những câu thơ tiêu biểu.
- Chuẩn bị bài viết số 2.