Đánh giá nhận thức của người dân về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới môi trường nước và đa dạng sinh học của huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

OÀN H NG S C

Tên

tài:

ÁNH GIÁ NH N TH C C A NG

I DÂN V

I KHÍ H U T I MÔI TR

NH

H

NG C A BI N

NG

N

C VÀ A D NG SINH H C C A HUY N TRÙNG
KHÁNH, T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Liên thông chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c môi tr

Khoa

: Môi Tr

Khóa h c

: 2013 – 2015

Gi ng viên h

IH C

ng

ng

ng d n: TS. Nguy n Chí Hi u

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M

N

Khóa lu n t t nghi p óng m t vai trò quan tr ng, b i l ây là giai o n
sinh viên có th c ng c toàn b ki n th c ã h c t p tr ng. Qua ó giúp
cho sinh viên h c h i và rút ra kinh nghi m quý báu t th c t
khi ra
tr ng tr thành m t ng i có n ng l c t t, trình
lý lu n cao, chuyên môn
gi i áp ng yêu c u c p thi t c a xã h i.
V i m c ích và t m quan tr ng nêu trên
c s phân công c a khoa
Môi tr ng ng th i
c s ti p nh n c a Chi c c b o v môi tr ng t nh
Cao B ng. Em ti n hành nghiên c u
tài: “ ánh giá nh n th c c a
ng i dân v nh h ng c a bi n i khí h u t i môi tr ng n c và
a d ng sinh h c c a huy n Trùng Khánh, t nh Cao B ng”.
hoàn thành
án t t nghi p này, em xin chân thành c m n s giúp
, ch b o c a th y cô giáo trong ban giám hi u nhà tr ng, ban ch nhi m
khoa Môi tr ng, bác Bùi ào Di n – Chi c c tr ng Chi c c b o v môi
tr ng t nh Cao B ng, ch B Th Ng c Anh – cán b chi c c b o v môi
tr ng, cùng các cô, chú, anh, ch trong chi c c b o v môi tr ng t nh
Cao B ng.
c bi t em xin chân tr ng bày t lòng bi t n sâu s c i v i th y giáo

h ng d n TS. Nguy n Chí Hi u ã nh h ng, ch b o, dìu d t em trong
quá trình th c hi n khóa lu n t t nghi p này.
Do th i gian th c t p ng n, trình
chuyên môn còn h n ch , b n thân
còn thi u kinh nghi m nên khóa lu n t t nghi p không th tránh kh i nh ng
sai sót. Em r t mong
c s óng góp ý ki n c a các th y, cô giáo
khóa
lu n t t nghi p c a em
c hoàn thi n h n.
Em xin chân thành c m n!


DANH M C B NG
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B

B
B
B
B
B
B

Trang
ng 2.1. L ng m a mùa và n m t nh Cao B ng......................................... 12
ng 2.2. Các hi n t ng th i ti t c bi t t i t nh Cao B ng ....................... 13
ng 4.1. Tình hình chuy n d ch c c u kinh t c a huy n Trùng Khánh giai
o n 2000 – 2010 .............................................................................. 22
ng 4.2. Nhi t trung bình hàng n m t n m 1994 n n m 2013 ........... 28
ng 4.3. T ng l ng m a hàng n m t n m 1994 n 2013 ....................... 30
ng 4.4. C u trúc thành ph n h th c v t ..................................................... 36
ng 4.5. S loài th c v t quý hi m trong khu b o t n.................................. 37
ng 4.6. C u trúc thành ph n loài thú ........................................................... 38
ng 4.7. Các ngu n gen nông nghi p c s n t i huy n Trùng Khánh ........ 38
ng 4.8. Tóm t t tác ng c a B KH t i DSH ........................................ 39
ng 4.9. K t qu i u tra t l ng i dân ã nghe nói n B KH ............. 41
ng 4.10. B KH theo ý hi u c a ng i dân ............................................... 42
ng 4.11. Nguyên nhân làm cho nhi t t ng ............................................. 43
ng 4.12. Th i ti t hi n gi và tr c ây có thay i không ...................... 44
ng 4.13. Th i ti t thay i th t th ng có nh h ng n cây tr ng và v t nuôi.. 45
ng 4.14. L nh v c ch u tác ng m nh nh t c a B KH ........................... 45
ng 4.15. B KH là t t hay x u .................................................................. 46
ng 4.16. Nhu c u
c ào t o ki n th c v B KH c a ng i dân .......... 46
ng 4.17. N i dung mà ng i dân mong mu n
c ào t o ...................... 47

ng 4.18. Hình th c ào t o phù h p nh t ................................................... 48
ng 4.19. S h dân ng ý thay i gi ng cây tr ng và v t nuôi có kh
n ng thích nghi t t v i s thay i b t th ng c a khí h u .............. 49
ng 4.20. Bi n pháp
c ng i dân áp d ng trong s n xu t
thích ng
v i B KH.......................................................................................... 49


DANH M C HÌNH
Trang
Hình 4.1. S
khu v c nghiên c u............................................................... 17
Hình 4.2. Nhi t
trung bình hàng n m t n m 1994 n 2013 c a huy n
Trùng Khánh...................................................................................... 29
Hình 4.3. T ng l ng m a trung bình hàng n m t n m 1994 n 2013 c a
huy n Trùng Khánh ........................................................................... 31
Hình 4.4. T l ng i dân ã nghe nói v B KH .......................................... 42
Hình 4.5. Ng i dân th c v B KH .............................................................. 43
Hình 4.6. Nguyên nhân làm nhi t t ng ...................................................... 44
Hình 4.7. Các l nh v c ch u nh h ng c a B KH ....................................... 45
Hình 4.8. Nhu c u ào t o ki n th c v B KH c a ng i dân...................... 46
Hình 4.9. N i dung ào t o v B KH ............................................................ 47
Hình 4.10. Hình th c ào t o v B KH ........................................................ 48


DANH M C CH
B KH
BTNMT

DSH
FFI
GDP
HST
IPCC
TNN
TTCN
UBND

VI T T T

Bi n i khí h u
B Tài nguyên và Môi tr ng
a d ng sinh h c
T ch c b o t n ng v t hoang dã qu c t
T ng s n ph m n i a
H sinh thái
Ban liên chính ph v B KH
Tài nguyên n c
T tr ng công nghi p
y ban nhân dân


M CL C
Trang
PH N 1: M
U.......................................................................................... 1
1.1. Lý do ch n tài ........................................................................................ 1
1.2. M c ích nghiên c u .................................................................................. 2
1.3. Ý ngh a c a tài:...................................................................................... 2

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ...................................... 2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n ..................................................................................... 3
PH N 2: T NG QUAN CHUNG CÁC V N
NGHIÊN C U ............ 4
2.1. C s lý lu n .............................................................................................. 4
2.1.1. M t vài khái ni m c b n........................................................................ 4
2.1.2. C s pháp lí ........................................................................................... 5
2.2. C s th c ti n ........................................................................................... 6
2.2.1. Xu h ng chung c a Bi n i khí h u toàn c u ..................................... 6
2.2.2. Xu th B KH t i Vi t Nam .................................................................... 8
2.2.3. Xu th B KH t i Cao B ng .................................................................. 11
PH N 3:
I T
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN
C U .................................................................................................. 15
3.1. i t ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 15
3.1.1. i t ng nghiên c u............................................................................ 15
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................... 15
3.2. a i m và ph m vi nghiên c u ............................................................. 15
3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 15
3.4. Ph ng pháp nghiên c u.......................................................................... 15
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................... 17
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a huy n Trùng Khánh ................... 17
4.1.1. i u ki n v t nhiên ............................................................................ 17
4.1.1.1. V trí a lý ......................................................................................... 17
4.1.1.2. c i m a hình, a m o ................................................................ 18
4.1.1.3. c i m khí h u ................................................................................ 18
4.1.1.4. i u ki n th y v n ............................................................................. 18

4.1.1.5. Tài nguyên thiên nhiên ....................................................................... 19
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ...................................................................... 21
4.1.2.1. i u ki n kinh t ................................................................................ 21
4.1.2.2 i u ki n xã h i .................................................................................. 23
4.1.2.3. Thu n l i ............................................................................................ 25
4.1.2.4. Nh ng khó kh n, h n ch ................................................................... 25
4.2. nh h ng B KH t i môi tr ng n c c a huy n Trùng Khánh. ......... 26
4.2.1. Hi n tr ng môi tr ng n c .................................................................. 26
4.2.2. nh h ng c a B KH t i Môi tr ng n c........................................ 27
4.2.3. Bi n pháp phòng ng a, ng phó và thích ng v i B KH i v i môi
tr ng n c trên a bàn huy n Trùng Khánh. ................................. 34
4.3. nh h ng c a B KH t i a d ng sinh h c ........................................... 34
4.3.1. Hi n tr ng a d ng sinh h c c a t nh Cao B ng và huy n Trùng Khánh
........................................................................................................... 34
4.3.2. nh h ng c a B KH t i a d ng sinh h c ........................................ 39
4.3.3. Các bi n pháp phòng ng a và ng phó v i B KH i v i a d ng
sinh h c ............................................................................................. 41
4.4. ánh giá chung nh h ng c a B KH n môi tr ng và a d ng sinh
h c theo k t qu i u tra.................................................................... 41
4.5.
xu t m t s bi n pháp b o v , qu n lý và s d ng có hi u qu môi
tr ng n c và DSH thích ng khi B KH .................................... 50
4.5.1.
xu t m t s bi n pháp b o v , qu n lý và s có hi u qu môi tr ng
n c thích ng khi B KH ................................................................ 50
4.5.2.
xu t m t s bi n pháp b o v , qu n lý DSH khi B KH.............. 51
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................... 53
5.1. K t lu n .................................................................................................... 53

5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 55
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 56


1

PH N 1
M
U
1.1. Lý do ch n tài
Bi n i khí h u (B KH) là m t trong nh ng thách th c l n nh t i
v i nhân lo i. Bi n i khí h u ã và ang tác ng nghiêm tr ng n s n
xu t, i s ng và môi tr ng trên ph m vi toàn th gi i. Nhi t
t ng, m c
n c bi n dâng gây ng p l t, gây nhi m m n ngu n n c, nh h ng n
nông nghi p, gây r i ro l n i v i công nghi p và h th ng kinh t - xã h i
trong t ng lai.
Vi t Nam
c coi là m t trong nh ng qu c gia trên th gi i b nh
h ng nhi u nh t b i B KH, do có
ng b bi n tr i dài 3.260 km (không
k các o). Hi n t ng thay i khí h u s nh h ng n m t vài h th ng
t nhiên c a Vi t Nam, n n kinh t và con ng i. B ng ch ng c a hi n t ng
B KH có th th y rõ Vi t Nam. Nhi t
trung bình ã t ng 0,5 C và m c
n c bi n dâng cao 20 cm so v i 50 n m tr c. Theo tính toán, nhi t
trung
bình Vi t Nam có th t ng lên 3oC và m c n c bi n có th dâng 1m vào
n m 2100 [2]. Nh ng hi n t ng tiêu c c nh m a l n, h n hán và bão l t
ngày càng xu t hi n v i c ng

l n h n Vi t Nam. Theo c nh báo c a
Liên Hi p Qu c, Vi t Nam là m t trong 5 qu c gia ch u nh h ng n ng n
nh t c a B KH và m c n c bi n dâng cao.
Cao B ng là m t t nh mi n núi vùng ông B c, bao g m 13 n v hành
chính là Thành ph Cao B ng, huy n Hòa An, huy n Qu ng Uyên, huy n
Ph c Hòa, huy n Trà L nh, huy n Trùng Khánh , huy n Th ch An, huy n
Nguyên Bình, huy n B o L c, huy n B o Lâm, huy n H Lang, huy n Thông
Nông, huy n Hà Qu ng. Là t nh có v trí, vai trò quan tr ng trong b o v h
sinh thái u ngu n. Tuy nhiên, Cao B ng là m t trong nh ng t nh nghèo c a
c n c, ng th i do a hình i núi có
d c l n, a hình b chia c t
m nh m nên có th xem t nh Cao B ng là i m khá nh y c m v i nh ng h u
qu gây ra b i B KH nh : l l t, l quét, khô h n, cháy r ng, s t l , xói
mòn, suy thoái kinh t , d ch b nh, m t a d ng sinh h c và phá h y h sinh
thái,…


2

Trên a bàn huy n Trùng Khánh trong nh ng n m qua, nh ng bi u hi n
c a B KH ã bi u hi n rõ r t, ó là l ng m a trung bình n m có xu h ng
suy gi m nh ng s ngày m a l n trung bình tháng ã có s d ch chuy n rõ r t
t tháng 7 sang tháng 8 trong vài n m g n ây; t n xu t và c ng
các tr n
l gia t ng; các hi n t ng c c oan c a th i ti t di n bi n b t th ng, c
bi t là s l ng và c ng các t rét.
Cùng v i nh ng tác ng do thiên tai, ngoài c i m khó kh n v i u
ki n phát tri n kinh t nêu trên huy n Trùng Khánh còn là n i sinh s ng c a
dân t c thi u s (Tày, Nùng) . S h nghèo chi m t l cao, trình
v n hóa

và nh n th c c a ng i dân i v i các hi n t ng tiêu c c c a th i ti t còn
th p, nên v n ch a có nh ng bi n pháp phòng ng a và ng phó k p th i v i
các hi n t ng b t th ng c a th i ti t. B KH c ng gây nh h ng tiêu c c
n môi tr ng n c và a d ng sinh h c c a huy n.
, tôi ti n hành nghiên c u tài: “ ánh giá
nh n th c c a ng i dân v nh h ng c a bi n i khí h u t i môi
tr ng n c và a d ng sinh h c c a huy n Trùng Khánh, t nh Cao
B ng”.
1.2. M c ích nghiên c u
+ i u tra ánh giá hi n tr ng môi tr ng n c và a d ng sinh h c; Xu
th bi n i khí h u c a huy n Trùng Khánh.
+ ánh giá nh n th c c a ng i dân v m c
tác ng c a bi n i
khí h u t i môi tr ng n c và a d ng sinh h c c a huy n Trùng Khánh.
+
a ra m t s gi i pháp nh m gi m thi u và thích ng v i các nh
h ng tiêu c c c a B KH t i môi tr ng n c và a d ng sinh h c trên a
bàn huy n.
1.3. Ý ngh a c a
tài:
1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- V n d ng và phát huy
c các ki n th c ã
c h c t p và nghiên c u.
- Nâng cao nh n th c, k n ng và rút kinh nghi m th c t ph c v cho
công tác sau này.
- Tích l y kinh nghi m cho công vi c sau khi ra tr ng.


3

1.3.2. Ý ngh a th c ti n
Khái quát các nh h ng c a B KH t i môi tr ng n c và a d ng
sinh h c c a huy n Trùng Khánh, các bi n pháp phòng ng a, ng phó và
thích ng v i B KH
Cung c p nh ng d n li u khoa h c cho vi c nâng cao n ng l c ng phó
v i bi n i khí h u c a ng i dân trên a bàn huy n nh m b o v tài
nguyên và môi tr ng.


4

PH N 2
T NG QUAN CHUNG CÁC V N

NGHIÊN C U

2.1. C s lý lu n
2.1.1. M t vài khái ni m c b n
2.1.1.1. Th i ti t
Th i ti t là tr ng thái khí quy n t i m t i m nh t nh,
c xác nh
b ng t h p các y u t nh : nhi t , áp su t,
m, t c
gió, m a. Các
hi n t ng n ng, m a, mây, gió, nóng, l nh… th ng thay i nhanh chóng
qua t ng ngày, t ng tháng, t ng n m. Th i ti t có th
c d báo hàng ngày,
hàng gi hay dài h n n m t tu n.
2.1.1.2. Khí h u

Khí h u là tr ng thái trung bình c a th i ti t t i m t khu v c nào ó. Ví
d nh : Trong ph m vi m t t nh, m t n c, m t châu l c ho c trên toàn c u
trên c s c a m t chu i d li u dài (kho ng 30 n m tr lên).
2.1.1.3. Bi n i khí h u
B KH là “s bi n i tr ng thái c a khí h u so v i trung bình ho c dao
ng c a khí h u duy trì trong m t th i gian dài, th ng là t vài th p k ho c
dài h n”.
Theo công c chung c a Liên hi p Qu c v B KH: “B KH là nh ng
nh h ng có h i c a B KH, là nh ng bi n i trong môi tr ng v t lý ho c
sinh h c gây ra nh ng nh h ng có h i áng k
n thành ph n, kh n ng ph c
h i ho c sinh s n c a các HST t nhiên và
c qu n lý ho c n ho t ng c a
các h th ng kinh t - xã h i ho c n s c kh e và phúc l i c a con ng i”.
2.1.1.4. S nóng lên toàn c u
Là s gia t ng nhi t
trung bình g n b m t Trái t và trong l p
th p nh t c a b u khí quy n. S gia t ng nhi t
trong khí quy n Trái t có
th góp ph n thay i trong mô hình khí h u toàn c u.
Thu t ng “Bi n i khí h u Trái t” c ng
c hi u là “S nóng
lên toàn c u”. Và khi nói t i “S nóng lên toàn c u” c ng t c là “Bi n i
khí h u Trái t”.


5

2.1.1.5. Hi u ng nhà kính
Hi u ng nhà kính là hi n t ng trong khí quy n t ng th p (t ng i l u)

t n t i các khí nhà kính nh H2O, CO2, NO2, CH4, và CFC. Ch cho b c x
sóng ng n xuyên qua và gi l i nhi t b c x c a m t t d i d ng sóng dài,
nh ó duy trì
c nhi t
trung bình trên m t t kho ng 15oC, (n u không
có khí nhà kính thì nhi t
trung bình là -18 oC) m b o cho s s ng phát
tri n t n t i trên trái t. Hi u ng này gi ng nh hi u ng gi nhi t c a mái
nhà kính.
2.1.1.6. Các hi n t ng th i ti t c c oan
Là các hi n t ng trong ó các y u t khí t ng n m hai phía, th m trí
v t ra ngoài c c tr c a dao ng th i ti t…(các hi n t ng th i ti t d
th ng nh thiên tai, m a l n và không có m a dài ngày, h n hán và l l t,
n ng nóng, rét h i,…) các hi n t ng th i ti t c c oan th c ch t là
nh ng thiên tai x y ra b t th ng, gây ra các t n h i l n cho t nhiên và
i s ng xã h i
2.1.1.7. Thích ng v i B KH
Thích ng là m t khái ni m r t r ng, là m t quá trình qua ó con ng i
làm gi m nh ng tác ng b t l i c a khí h u n s c kh e và i s ng và t n
d ng nh ng c h i thu n l i mà môi tr ng khí h u mang l i. Thích ng
có ngh a là i u ch nh, ho c th
ng ho c ph n ng tích c c ho c có
phòng b tr c
c a ra v i ý ngh a gi m thi u và c i thi n nh ng h u qu
có h i c a B KH. Thích ng còn có ngh a là t t c nh ng ph n ng i v i
B KH nh m làm gi m tính d b t n th ng. Cây c i, ng v t, và con ng i
không th t n t i m t cách n gi n nh tr c khi có B KH nh ng hoàn
toàn có th thay i các hành vi c a mình thích ng và gi m thi u các r i ro
t nh ng thay i ó.
2.1.2. C s pháp lí

- Công c Khung c a Liên Hi p Qu c (LHQ) v B KH ã
c chính
ph Vi t Nam phê chu n ngày 16 tháng 11 n m 1994.
- Ngh nh th Kyoto
c phê chu n ngày 25 tháng 9 n m 2002.


6

c Qu c h i n c C ng hòa xã
- Lu t BVMT n m 2005 k h p th 8
h i ch ngh a Vi t Nam khóa XI thông qua ngày 29/11/2005 và có hi u l c
thi hành t ngày 01/07/2006.
- Ngh quy t s 41/2004/NQ/TW ngày 15/11/2004 c a b Chính tr v
BVMT trong th i k
y m nh CNH,H H t n c.
- Ngh quy t s 60/2007/NQ-CP ngày 03/12/2007 c a Chính ph giao
cho B Tài Nguyên và Môi tr ng ch trì, ph i h p v i các b , ngành liên
quan xây d ng Ch ng trình m c tiêu qu c gia i phó v i vi c B KH toàn
c u, kêu g i s h tr c a c ng ng qu c t cho Ch ng trình này.
- Quy t nh s 1819/Q -BTNMT ngày 16/11/2007 c a B tr ng B
TNMT “Th c hi n các ho t ng liên quan n thích ng v i B KH”.
- Quy t nh s 1781/Q -TTg ngày 24/09/2010 v vi c b xung kinh
phí n m 2010
th c hi n ch ng trình m c tiêu qu c gia ng phó v i
B KH.
- Thông t liên t ch 07/2010/TTLT-BTNMT-BTC-BKH T h ng d n
qu n lý, s d ng kinh phí ngân sách nhà n c th c hi n Ch ng trình m c
tiêu qu c gia ng phó v i B KH giai o n 2009-2015 do B Tài nguyên và
Môi tr ng - B Tài Chính - B K ho ch và u t ban hành.

- Công v n s 3815/BTNMT-KTTVB KH ngày 13/10/2009 c a B Tài
Nguyên và Môi tr ng v h ng d n xây d ng k ho ch hành ng ng phó
v i B KH.
2.2. C s th c ti n
2.2.1. Xu h ng chung c a Bi n i khí h u toàn c u
2.2.1.1.Th c tr ng
Theo báo cáo ánh giá l n th 5 c a y Ban Liên Chính ph v bi n i
khí h u (IPCC) công b ngày 27 tháng 09 n m 2013,[14] cho r ng:
- Khí quy n và i d ng ã m lên, m c n c bi n ã dâng lên, l ng
tuy t và b ng ã gi m do n ng khí nhà kính trong khí quy n ngày càng cao
h n.
- B c bán c u, giai o n t n m 1983 n 2012 d ng nh là kho ng
th i gian 30 n m m nh t trong 1.400 n m qua.


7

i d ng tích l y ph n l n n ng l ng trong h th ng khí h u và
nóng lên. i d ng chi m h n 90% n ng l ng tích l y gi a các n m 1971
và 2100 . Ch c ch n r ng ph n n c m t c a i d ng (t 0-700m sâu) m
lên trong giai o n 1971-2010, và có kh n ng nó ã b t u m t giai o n
1870 và 1971.
-T c
n c bi n dâng t th k 19 l n h n so v i t c
n c bi n
dâng trung bình trong hai nghìn n m tr c ó. Trong h n 100 n m t 1901
n 2010, m c n c bi n trung bình toàn c u t ng 0,19m (0,17-0,21).
- N ng
c a carbon dioxide, methane và nitrous oxide trong không khí
ã t ng lên m c ch a t ng th y trong ít nh t là 800.000 n m qua. N ng

carbon dioxide ã t ng 40% k t th i ti n công nghi p, ch y u là phát th i
t
t nhiên li u hóa th ch và k
n là r ng b tàn phá
l y t dùng vào
vi c khác. Các i d ng ã h p th kho ng 30% l ng khí carbon dioxide
do con ng i th i ra, gây ra hi n t ng axit hóa i d ng.
2.1.1.2. Xu th B KH
- Nhi t
b m t trái t có th v t quá 1,5 C-2 C vào cu i th k 21,
so v i trung bình giai o n 1850-1900.
- S m lên s ti p t c sau n m 2100, s m lên s ti p t c xu t hi n v i
s khác bi t t nhi u n m n hàng th p và s không th ng nh t trong khu
v c.
- Thay i chu k n c toàn c u do s nóng lên trong th k 21 s không
c ng nh t. S t ng ph n v l ng m a gi a các vùng m t, vùng
khô và gi a mùa m a, mùa khô s t ng.
- N ng
khí Ozone, khí CH4 và b i trong không khí b m t trái t có
kh n ng gia t ng do con ng i phát th i nhi u h n là do ngu n t nhiên.
- i d ng toàn c u s ti p t c m trong th k 21. Nhi t s thâm nh p
t b m t xu ng áy sâu c a i d ng và nh h ng n các dòng h i l u.
- Trong hai th p k qua, l p b ng bao ph
Greenland và Nam c c ã
m t i hàng lo t. Trên toàn th gi i các sông b ng ti p t c co l i, vào mùa
xuân l ng tuy t ph trên B c b ng d ng và B c bán c u ã ti p t c gi m.
- M c n c bi n toàn c u s ti p t c t ng trong th k 21. Do i d ng
b m lên và s gi m l ng các sông b ng và t ng b ng.

8

Các bi u hi n c a s bi n i khí h u trái t g m:
- S nóng lên c a khí quy n và trái t.
- S thay i thành ph n và ch t l ng khí quy n có h i cho môi tr ng
s ng c a con ng i và các sinh v t trên Trái t.
- S dâng cao m c n c bi n do b ng tan, d n t i s ng p úng các
vùng t th p, các o nh trên bi n.
- S thay i n ng su t sinh h c c a các h sinh thái, ch t l ng và thành
ph n c a thu quy n, sinh quy n, các a quy n.
- S di chuy n c a các i khí h u t n t i hàng nghìn n m trên các vùng
khác nhau c a Trái t d n t i nguy c e d a s s ng c a các loài sinh v t,
các h sinh thái và ho t ng c a con ng i.
2.2.2. Xu th B KH t i Vi t Nam
2.2.2.1. Th c tr ng c a B KH Vi t Nam
Theo ánh giá c a B TN&MT, trong 50 n m qua (1958 - 2007), nhi t
trung bình n m Vi t Nam t ng lên kho ng t 0,5°C n 0,7°C. Nhi t
mùa ông t ng nhanh h n nhi t
mùa hè và nhi t
các vùng khí h u
phía B c t ng nhanh h n các vùng khí h u phía Nam. Nhi t
trung bình
n m c a 4 th p k g n ây (1961-2000) cao h n trung bình n m c a 3 th p k
tr c ó (1931-1960).[1]
L ng m a t ng t bi n vào mùa m a. L ng m a vào mùa khô gi m
d n, s ngày m a phùn gi m d n. M a trái mùa và m a l n d th ng x y ra
nhi u h n, c bi t là t m a vào tháng 11 Hà N i n m 2008, các hi n
t ng th i ti t c c oan x y ra nh hi n t ng b ng tuy t Sapa ngày
16/3/2011.[13]
L l t v i c ng

l n x y ra th ng xuyên vào mùa m a gây thi t h i
n ng n v ng i và c a, ch y u x y ra mi n Trung và mi n Nam.
H n hán x y ra hàng n m h u h t các khu v c trong c n c
vào mùa khô.
ng i c a các c n bão di n ra ph c t p, khó kh n trong vi c d oán
h ng i c a bão có k ho ch gi m nh h u qu c a bão, h ng i c a bão
ang có xu th h ng v phía Nam và mùa m a bão ang d ch chuy n v các
tháng cu i n m.


9

T n su t ho t ng c a các t không khí l nh ang gi m d n nh ng l i
t ng v c ng và th i gian.
S ngày n ng nóng t ng lên c bi t là khu v c Trung B và Nam B .
Nh ng t n ng nóng kéo dài v i n n nhi t cao.
Hi n t ng El Nino và La Nina nh h ng n n c ta m nh m h n
trong vài th p k g n ây, gây ra nhi u k l c có tính d th ng v th i ti t
nh nhi t
c c i, n ng nóng và h n hán gay g t trên di n r ng, cháy r ng
khi có El Nino, i n hình là n m 1997 - 1998; m a l n, l l t và rét h i khi có
La Nina nh n m 2007.[3]
2.2.2.2. Xu th và tác ng c a B KH Vi t Nam
Theo các k ch b n bi n i khí h u, Vi t Nam, nhi t
trung bình n m
s t ng thêm 20C vào n m 2050 và 2,50C vào n m 2070 so v i trung bình th i
k 1961 - 1990. D tính n n m 2100, nhi t
s t ng kho ng 30C. Nhi t
trung bình t ng s làm t ng s
t n ng nóng và s ngày n ng nóng hàng

n m.[2]
M c n c bi n trung bình có th t ng 35cm vào n m 2050, 50cm vào
n m 2070 và d tính n n m 2100, có th t ng kho ng 1m.
L ng m a mùa m a ph n l n các vùng, nh t là Trung B t ng 5 10% vào các m c th i gian nói trên, nh ng l ng m a mùa khô nhi u vùng
có th gi m 0 - 5% [2], vì th tình hình l l t trong mùa m a và h n hán trong
mùa khô m t s vùng có th nghiêm tr ng h n, nh t là trong nh ng i u
ki n có s xu t hi n c a El Nino và La Nina. S nóng lên toàn c u và tan
b ng các vùng c c và trên núi cao tác ng n hoàn l u khí quy n và hoàn
l u bi n. V c b n, gió mùa nhi t i s y u i do hoàn l u kinh h ng suy
gi m vì chênh l ch nhi t
gi a v
cao và v
th p gi m i. i u ó d n
n phân b l i nhi t và l ng m a, c ng nh th i ti t các mùa n c ta.
Bi n i khí h u c ng có kh n ng làm t ng t n s , c ng
và tính c c
oan c a các hi n t ng th i ti t nguy hi m nh : bão, l t, l c, h n hán, rét h i
làm v t nuôi ch m phát tri n, mùa màng th t bát t t y u làm nh h ng n
v n an ninh l ng th c. Và i u này ã
c ch ng th c:
"M c n c l
u ngu n trên sông C u Long ang lên nhanh. Sáng 108, m c n c trên sông Ti n t i Tân Châu t 3,65m, v t 0,15m so v i báo


10

ng 1. Trên sông H u, t i Châu
cm cn c o
c là 2,8m, kém báo
ng 1 là 0,2m. Theo trung tâm D báo khí t ng th y v n Trung ng d

báo m c n c u ngu n sông C u Long ti p t c lên nhanh, sau ó bi n i
ch m, n ngày 14-8, m c n c cao nh t t i Tân Châu m c 3,9m (d i
0,1m so v i báo ng 2); t i Châu c m c 3,1m, v t 0,1m so v i báo ng
1”.[7]
“Theo th ng kê ngành nông nghi p huy n Giang Thành, n nay có h n
4700ha lúa hè thu t i a ph ng b ng p l , ph n l n trong th i i m thu
ho ch. Giá c t lúa ch y l lên n 600000-700000 ng/công (1000m2) nh ng
v n không
lao ng áp ng nhu c u c a ng i dân. Nhi u di n tích lúa b
ng p n c, khi thu ho ch ã b lên m ng. Theo th ng kê s b , n nay, t nh
An Giang có kho ng 13000 ha lúa thu ông các huy n Tho i S n, Châu
Thành, Châu Phú…. b ng p úng do m a l ”.[7]
Các ngành công nghi p, th ng m i, du l ch, d ch v … u ch u nh ng
tác ng tiêu c c t hi n t ng bi n i khí h u gây ra. Các khu công nghi p
th ng
c xây d ng nhi u các vùng ng b ng, n i có i u ki n giao
thông thu n l i, s ph i i m t nhi u h n v i nguy c ng p l t và thách th c
trong thoát n c do l t sông và n c bi n dâng. Các i u ki n khí h u c c
oan và thiên tai gia t ng c ng gây khó kh n trong vi c cung c p nguyên, v t
li u cho các ngành công nghi p, ng th i làm gi m tu i th c a các công
trình, linh ki n, máy móc, thi t b .
L ng m a th t th ng và luôn bi n i. Nhi t
t ng cao h n, tình
hình th i ti t kh c li t h n. Các d ch b nh xu t hi n và tràn lan... Tình tr ng
thi u h t n c t ng cao. Di n tích r ng ng p m n c ng b tác ng. Phân b
r ng nguyên sinh, th sinh có th d ch chuy n. Nguy c tuy t ch ng các loài
ng th c v t gia t ng. Nguy c cháy r ng, phát tán d ch b nh ngày càng hi n
hi n. Ngu n th y, h i s n b suy gi m.
Riêng vi c n c bi n dâng cao có th khi n 22 tri u ng i Vi t Nam m t
nhà. M t ph n l n di n tích c a ng b ng sông H ng và sông C u Long có

th b ng p l t do n c bi n dâng, các chuyên gia c nh báo.


11

2.2.3. Xu th B KH t i Cao B ng
2.2.3.1.Bi n i nhi t
Nhi t
trung bình trong vòng 50 n m qua t nh Cao B ng t ng kho ng
0,2-0,40C. Tính trung bình m i th p k , nhi t
trung bình n m t ng kho ng
0,05-0,10C. Tuy nhiên, nhi t
trung bình t ng m nh vào th i k sau n m
1987. So sánh nhi t
trung bình tháng và n m c a hai th i k 1962-1987 và
1988-2013 [10] , th y r ng:
- Nhi t
trung bình n m th i k g n ây (1988-2013) cao h n th i k
tr c ây (1962-1987) kho ng 0,2-0,30C.
- Nhi t
trung bình tháng 1, c tr ng cho nhi t
g n ây cao h n
th i k tr c ây kho ng 0,5-0,80C.
- Nhi t
trung bình tháng 7, c tr ng cho mùa hè th i k g n ây cao
h n th i k tr c ây không áng k , ch kho ng 0-0,30C, th m chí có n i
còn gi m 0,10C nh
Nguyên Bình.
2.2.3.2.Bi n i l ng m a
- L ng m a n m th i k g n ây trên ph n l n các tr m u gi m so

v i th i k tr c ây, tuy nhiên m c gi m và t ng l ng m a không nhi u,
dao ng trong kho ng 1,6-4%.
- L ng m a mùa thu th i k g n ây gi m t t c các tr m, kho ng 1122%. Ng c l i, l ng m a mùa thu ông th i k g n ây l i t ng t t c các
tr m, kho ng 10-31%. Còn l ng m a các mùa xuân, hè vào th i k g n ây
có n i t ng, có n i gi m kho ng 1-17%. Nh V y, có th th y m c
khô
h n ngày càng gia t ng vào mùa thu, th i k th nh hành th i ti t khô hanh c a
Cao B ng, nh ng l i
c c i thi n ôi chút vào mùa ông.


12

B ng 2.1. L

Tr m

B oL c

Trùng Khánh

Nguyên Bình

Cao B ng

ng m a mùa và n m t nh Cao B ng
L ng m a(mm)
Mùa
Mùa
Mùa

Mùa
Th i k
ông
hè
xuân
thu
(XII(VI(III-V)
(IX-XI)
II)
VIII)
1962-1987
60,6
287,3
670,7
243,4
1988-2013
79,2
272,1
664,2
195,2
+18,7
-15,1
-6,5
-48,2
Bi n ng
(30,8%) (5,2%) (1,0%) (19,8%)
1962-1987
100,2
379,1
898,2

302,8
1988-2013
113,2
372,6
885,0
269,2
+13,0
-6,5
-13,2
-33,7
Bi n ng
(13,0%) (1,7%) (1,5%) (11,1%)
1962-1987
109,7
335,8
903,5
397,6
1988-2013
121,4
393,7
937,7
327,0
+11,7
+59,7 +36,2
-70,5
Bi n ng
(10,7%) (17,2%) (4,0%) (17,7%)
1962-1987
68,0
317,3

766,7
291,4

1261,9
1210,8
-51,1
(4,0%)
1680,3
1640,0
-40,3
(2,4%)
1746,5
1781,8
+35,3
(2,0%)
1443,4

1988-2013

1420,9

80,7

335,5

777,4

227,3

N m

+12,8
+18,2 +10,7
-64,1
-22,5
(18,8%) (5,7%) 1,4%) (22,0%) (1,6%)
(Ngu n: S Tài nguyên và Môi tr ng t nh Cao B ng,[10])
- Vào th i k g n ây, l ng m a m t ngày l n nh t c a 1/2 – 3/4 s
tháng trong n m, t t c các tr m u gi m so v i th i k tr c n m 1988.
Giá tr l ng m a ngày l n nh t trong n m có th gi m kho ng 13-48%.
c.Bi n i các hi n t ng th i ti t c bi t
Vào th i k g n ây (1988-2013), các hi n t ng th i ti t c bi t có s
chuy n bi n rõ r t so v i th i k tr c ây nh sau:
- S ngày dông gi m áng k kho ng trên d i 10% s ngày dông c a
th i k tr c ây.
Bi n

ng


13

- S ngày m a á không thay i ho c gi m không nhi u kho ng 35% s
ngày m a á c a th i k tr c ây nh ng vùng th p c a t nh; tuy nhiên l i
gi m khá nhi u t i 50-78% s ngày m a á c a th i k tr c ây vùng núi
c a t nh.
B ng 2.2. Các hi n t ng th i ti t c bi t t i t nh Cao B ng
S ngày xu t hi n các th i ti t c bi t trung bình
n m
Tr m

Th i k
M a S ng M a
Khô
S ng
Dông
á
mu i
phùn
nóng
mù
1962-1987
0,3
0,1
5,9
37,5
65,5
B o
L c
1988-2013
56,2
0,29
0,00
0,04
53,3
53,1
1962-1987
92,1
0,4
0,9
20,3

15,8
68,1
Cao
B ng
1988-2013
81,3
0,26
0,22
3,18
19,3
69,0
0,3
3,8
30,6
8,7
Nguyên 1962-1987
Bình
1988-2013
78,8
0,15
0,37
17,0
7,6
1962-1987
0,5
5,8
50,4
11,6
Trùng
Khánh 1988-2013

66,0
0,11
1,74
9,9
13,0
(Ngu n: S Tài nguyên và Môi tr ng t nh Cao B ng, [10])
- S ngày s ng mu i gi m rõ r t so v i th i k tr c ây, t i 70-100%
s ngày s ng mu i c a th i k tr c.
- S ngày m a phùn trong th i k g n ây gi m rõ r t so v i th i k
tr c ây, t i 80-90%; gi m ít nh t là 44% s ngày Nguyên Bình. Vào th i
k ông xuân s ngày m a phùn gi m m nh góp ph n làm gia t ng m c
khô h n, nh t là nh ng vùng th p.
- S ngày ngày khô nóng t ng vào th i k g n ây, kho ng 22-42% s
ngày khô nóng c a th i k tr c vùng th p.
- S ngày s ng mù n i t ng, n i gi m kho ng 1-19% s ngày s ng mù
c a th i k tr c ây.
* ánh giá chung
- B KH ã, ang di n ra thông qua s gia t ng c a nhi t
trung bình
0
n m kho ng 0,05-0,1 C/1 th p k ; nhi t
trung bình các tháng mùa ông
t ng m nh h n các tháng mùa hè và nhi t
trung bình n m. Mùa l nh có xu


14

th b t u m nh h n và k t thúc s m h n. L ng m a n m th i k g n ây
ph n l n các tr m kho ng 1,6-4%, có n i t ng kho ng 2%. L ng m a

mùa thu (IX-XI) gi m trên toàn t nh, kho ng 11-22%, l ng m a mùa ông
th i k g n ây l i t ng t t c các tr m, kho ng 10-31%. Còn l ng m a
các mùa xuân, hè vào th i k g n ây có n i t ng, có n i gi m, kho ng 117%. S ngày nóng t ng vùng th p, trong khi s ngày m a phùn l i gi m
áng k trong th i k g n ây. S ngày s ng mu i gi m rõ r t, s ngày m a
á gi m rõ r t vùng núi. Nh v y, có kh n ng vào th i k ông xuân m c
khô h n gia t ng [10].
- Theo k ch b n B KH phát th i trung bình, n n m 2020 nhi t
trung bình n m c a Cao B ng t ng 0,50C, n n m 2030 t ng lên 0,70C so v i
th i k 1980-1999. Nh v y, v i m c gi m trung bình c a nhi t
trung bình
n m kho ng 0,5-0,60C/100m theo
cao, ai nhi t i có kh n ng nâng lên
cao h n hi n nay, còn ai á nhi t i s b thu h p lên
cao h n. Còn l ng
m a n m t ng kho ng 1,1% vào n m 2020, t ng 1,6% vào n m 2030; l ng
m a c a ba mùa (hè, thu và ông) có xu h ng t ng, còn l ng m a mùa
xuân l i có xu h ng gi m [9].
- B KH t nh Cao B ng ã, ang và s di n ra
c th hi n thông qua
xu th gia t ng nhi t , bi n i l ng m a v i xu th gi m c a l ng m a
mùa xuân, cùng v i s gi m áng k c a s ngày m a phùn, t ng s ngày khô
nóng, t ng m c khô h n c a mùa khô,…có kh n ng s tác ng n di n
bi n a d ng sinh h c trong t ng lai theo xu th suy gi m thành ph n loài á
nhi t i, ôn i, gia t ng loài ch u h n, ch ng ch u
c tác ng c a các
hi n t ng th i ti t c c oan.


15

PH N 3
IT
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U
3.1. i t ng và ph m vi nghiên c u
3.1.1. i t ng nghiên c u
Nghiên c u nh h ng c a B KH t i:
+ Môi tr ng n c.
+ a d ng sinh h c.
3.1.2. Ph m vi nghiên c u
Huy n Trùng Khánh, t nh Cao B ng.
3.2. a i m và th i gian th c hi n
- a i m th c t p: Chi c c B o V Môi Tr ng t nh Cao B ng.
- Th i gian th c hi n: T ngày 05/05 /2014 n ngày 05 /08/2014
3.3. N i dung nghiên c u
- i u ki n t nhiên, kinh t xã h i c a huy n Trùng Khánh.
- nh h ng c a B KH t i môi tr ng n c c a huy n Trùng Khánh.
+ Hi n tr ng môi tr ng n c.
+ nh h ng c a B KH t i môi tr ng n c.
+ Bi n pháp phòng ng a, ng phó và thích ng v i B KH i v i môi
tr ng n c trên a bàn huy n Trùng Khánh.
- nh h ng c a B KH t i a d ng sinh h c
+ Hi n tr ng a d ng sinh h c c a huy n Trùng Khánh.
+ nh h ng c a B KH t i a d ng sinh h c.
+ Các bi n pháp phòng ng a và ng phó v i B KH i v i a d ng sinh
h c.
- ánh giá chung v nh h ng c a B KH n môi tr ng n c và
DSH theo k t qu i u tra.
xu t m t s bi n pháp b o v , qu n lý, s d ng có hi u qu môi
tr ng n c và DSH thích ng khi B KH.

3.4. Ph ng pháp nghiên c u
* Ph ng pháp thu th p tài li u th c p : Là thu th p thông tin c n thi t
t nh ng tài li u, b n , nh, các công trình nghiên c u có liên quan n khu


16

c x lý, a lên thành b ng bi u,
v c nghiên c u. Tài li u thu th p ph i
th và phân tích, phân lo i t ó xác nh nh ng v n c n ánh giá.
* Ph ng pháp th ng kê: Thu th p và x lý các s li u v i u ki n khí
t ng, th y v n, kinh t xã h i c a huy n Trùng Khánh; Các s li u v hi n
tr ng môi tr ng n c và a d ng sinh h c.
* Ph ng pháp i u tra xã h i h c :
- i t ng l a ch n i u tra là l a ch n ng u nhiên các h gia ình c a
các xã Phong N m, Ng c Côn, Ng c Khê. T ng s phi u i u tra là 90 phi u.
- N i dung phi u i u tra g m:
+ H tên ch h , a ch , s nhân kh u,… c a ng i cung c p thông tin.
+ Nh n th c c a ng i dân v B KH.
+ nh h ng c a B KH t i môi tr ng n c.
+ nh h ng c a B KH t i DSH.
+ Bi n pháp thích ng c a ng i dân a ph ng v i các hi n t ng b t
th ng c a th i ti t .
* Ph ng pháp chuyên gia: tham kh o các ý ki n chuyên gia trong các
l nh v c môi tr ng, môi tr ng n c, sinh thái và bi n i khí h u…
ánh giá các tác ng c ng nh
a ra nh ng bi n pháp gi m thi u, phòng
ng a và thích ng khi bi n i khí h u x y ra.
- K th a các s li u v môi tr ng n c và a d ng sinh h c c a các
tài ã nghiên c u tr c, nh ng s li u k th a

c th hi n d i d ng b ng
bi u, bi u ,... qua ó ánh giá
c các tác ng c a B KH i v i môi
tr ng n c và DSH,
xu t các bi n pháp gi m thi u, phòng ng a và
thích ng.
* Ph ng pháp x lý s li u:
Các k t qu thu th p
c th ng kê thành các b ng, s
, hi u ch nh
h p lý và a vào báo cáo ch y u s d ng 2 ph n m m Microsoft Word
so n th o báo cáo và Microsoft Excel x lý s li u và v
th .


17

PH N 4
K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a huy n Trùng Khánh
4.1.1. i u ki n v t nhiên
Huy n Trùng Khánh
4.1.1.1. V trí a lý

Hình 4.1. S
khu v c nghiên c u
Trùng Khánh là m t huy n mi n núi vùng cao, n m phía ông B c
c a t nh Cao B ng, có t a
a lý t 22040’ n 23000’ v
B c và t

0
0
106 20’ n 106 50’ kinh
ông.
Phía B c và ông B c giáp Trung Qu c;
Phía Tây giáp huy n Trà L nh;
Phía Nam giáp huy n Qu ng Uyên;
Phía ông và ông Nam giáp huy n H Lang.


18

4.1.1.2. c i m a hình, a m o
Huy n Trùng Khánh là huy n mi n núi, a hình có c i m là vùng núi
v a, trong ó ti u vùng núi á có d c l n, ph n ti p theo là núi th p, i và
vùng thung l ng th p n m xen k .
cao trung bình c a huy n t 500m n
800m, th p d n t Tây B c xu ng ông Nam, có 3 d ng a hình ó là:
- a hình núi á vôi.
- a hình d ng i.
- a hình thung l ng.
4.1.1.3. c i m khí h u
Trùng Khánh n m trong vùng khí h u nhi t i và á nhi t i gió mùa.
Phân thành 2 mùa rõ r t là mùa nóng và mùa l nh.
- Mùa nóng t tháng 5 n tháng 9, mùa này khí h u nóng m m a
nhi u, ch u nh h ng c a gió ông Nam, nhi t
th p nh t là 24,20C, nhi t
cao nh t là 36,30C.[11]
- Mùa l nh kéo dài t tháng 10 n tháng 4 n m sau, khí h u l nh, có
m a nh , m a phùn, s ng mu i, ch u nh h ng c a gió mùa ông B c,

nhi t
trung bình là 170C trong ó tháng 1 có nhi t
trung bình d i
11,60C; nhi t
th p tuy t i là - 30C.
Biên
nhi t
gi a các tháng trong n m chênh l ch trung bình 7,50C,
biên dao ng nhi t
gi a ngày và êm t ng i l n, tháng 12 là 8,80C.
L ng m a trung bình n m là 1.666,7 mm (Tr m quan tr c Trùng
Khánh), phân b không ng u trong n m, trong ó 82% l ng m a t p
trung t tháng 5 n tháng 9. S ngày m a trung bình n m là 147,6 ngày.
L ng b c h i bình quân n m là 856,4 mm. Trong n m có 4 tháng
l ng b c h i l n h n l ng m a (t tháng 12 n tháng 3) vì v y các tháng
này th ng x y ra tình tr ng khô h n, th m chí thi u n c sinh ho t cho nhân
dân.
m bình quân n m là 81%.
Hi n t ng s ng mu i xu t hi n t tháng 11 n tháng 2 n m sau (trung
bình 6 ngày/n m), nh h ng n s n xu t nông lâm nghi p.
4.1.1.4. i u ki n th y v n
Trên a bàn huy n có 2 h th ng sông l n ch y qua là sông Quây S n
và sông B c V ng.