Đánh giá vai trò của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới tại xã Đức Long huyện Hòa An tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------------------

TRI
tài:
I DÂN
TRONG VI C XÂY D NG NÔNG THÔN M I
T

C LONG, HUY N HÒA AN, T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI

H

t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Phát tri n nông thôn

Khoa

: Kinh t và phát tri n nông thôn

Khoá h c

: 2011 - 2015

THÁI NGUYÊN 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------------------

TRI
tài:
GIÁ VAI TRÒ C

I DÂN

TRONG VI C XÂY D NG NÔNG THÔN M I
T

C LONG, HUY N HÒA AN, T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khoá h c
ng d n

IH C

: Chính quy
: Phát tri n nông thôn
: 43- Phát tri n nông thôn
: Kinh t và phát tri n nông thôn
: 2011 - 2015
: Th.S. Nguy n Th Giang

THÁI NGUYÊN 2015


i

L IC

Sau m t th i gian h c t p và nghiên c
th c t p t t nghi p theo k ho ch c

i h c Nông lâm Thái Nguyên v i

tài:
t

c Long, huy n Hòa An, t nh Cao B ng
c k t qu này l

u tiên em xin g i l i c

n Th c s

Nguy n Th Giang - Gi ng viên khoa Kinh t và Phát tri n nông thôn d n em trong quá trình th c t

b

ng

ng d n t n tình cho em nh ng ki n

th c lý thuy t và th c t

t bài, ch cho em nh ng thi u

sót và sai l m c a mình

em hoàn thành bài báo cáo th c t p t t nghi p v i k t qu t t

nh

ng viên và theo dõi sát sao quá trình th c t

ng l c cho em, giúp em hoàn thành t

i truy n

t th c t p c a mình.

Cho phép em g i l i c

t i các phòng, cán b

em, cung c p nh ng thông tin và s li u c n thi

c
ph c v

cho bài báo cáo. Ngoài ra, các cán b xã còn ch b o t n tình, chia s nh ng kinh nghi m
th c t

ng ý ki n h t s c b ích cho em sau này khi ra
om

u ki

t th c t p t t nghi p này.
u ki n cho em trong

th i gian

c t p.

Em xin chân thành c
t và Phát tri
Sau n a em xin g i l i c

t n tình d y d c a các th y cô trong khoa Kinh
i h c Nông lâm Thái Nguyên.
ct

nh

ng viên em trong nh ng lúc
Thái Nguyên, Ngày 22 tháng 5 n
Sinh viên

Tri


ii

DANH M C CÁC B NG

B ng 4.1: Di

.......................................... 30

B ng 4.2: Tình hình v kinh t

........................................... 35

B ng 4.3: Tình hình dân s c

.......................................... 32

B

ng c

B ng 4.5: Tình hình th c hi

B ng 4.6: Hi u bi t c

c Long. ...................................................... 33
m ic

c Long........ 37

i dân v nông thôn m i và m

i thông

tin v i cán b c p xã. ............................................................................... 41
B ng 4.7:

i dân v s c n thi t c a vi c xây d ng nông thôn
m i............................................................................................................ 42

4.8:

xây d ng nông thôn
m i............................................................................................................ 43

B ng 4.9:

i dân tham gia xây d ng mô hình nông thôn m i.................. 43

B

i dân tham gia t p hu n, ng d ng k thu t trong s n xu t ................ 44

B

ng xây d ng công trình nông thôn............... 46

B

ng các công trình nông thôn ............... 47

B ng 4.13:

i dân tham gia vào quá trình giám sát xây d ng các ho

ng

c a xóm .................................................................................................... 49
B ng 4.14: Hình th c tuyên truy n v xây d ng nông thôn m i.............................. 51


iii

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 4.1: Bi
Hình 4.2:

u v di
u kinh t c

....................30
..............................................31

iv

DANH M C T

VI T T T

:
GDP

:

GTVT

:

KHKT

:

MTQG

:

MTTQ

:

NN và PTNT

:

NTM

:

PTNT

:

SX

:

SX - KD

:

TDTT

:

THCS

:

TTCN

:

kinh doanh

TDMN
UBND

:

dân

VH TT - DL

:

Thông tin


v

M CL C

M

U ....................................................................................................................1
1.1. Tính c p thi t c

tài ...................................................................................1

1.2. M c tiêu chung.................................................................................................2
1.3. M c tiêu c th .................................................................................................2

1.4. Yêu c u c

tài ............................................................................................2
tài.............................................................................................2

1.5.1.

c t p và nghiên c u khoa h c ..................................................2
c ti n .......................................................................................3

Ph n 2: T NG QUAN NGHIÊN C U...................................................................4
khoa h c.................................................................................................4
2.1.1. Khái ni m và thu t ng .............................................................................4
2.1.2.

u ki n c

xây d

án c a B NN

và PTNT .............................................................................................................6
nc

nh tiêu chí, ch tiêu xây d

án c a B

NN và PTNT ......................................................................................................7
2.1.4. Các gi i pháp ch y u xây d ng mô hình nông thôn m i ......................10

2.1.5. Vai trò c

i dân trong vi c tham gia xây d ng mô hình nông

thôn m i ...........................................................................................................11
2.2. Tình hình nghiên c
2.2.1. Kinh nghi m c a m t s

c ....................................................14
c v xây d ng mô hình nông thôn m i

trên th gi i.......................................................................................................14
2.2.2. Tình hình xây d ng nông thôn m i
2.2.3. Phát huy vai trò c

Vi t Nam.....................................16

i dân trong xây d ng nông thôn m i t i m t s

.........................................................................................................22
Ph n 3:

NG, N

U......26

ng và ph m vi nghiên c u..................................................................26


vi

ng nghiên c u .............................................................................26
3.1.2. Ph m vi nghiên c u.................................................................................26
3.2. N i dung nghiên c u ......................................................................................26
u................................................................................26
p thông tin ..............................................................26
lý s li u.......................................................................27
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U .......................................................................28
u ki n t nhiên kinh t - xã h i c

c Long ....................................28

u ki n t nhiên...................................................................................28
u ki n kinh t - xã h i........................................................................31
4.1.3. Tình hình th c hi
4.2. Vai trò c

i c a xã........................36

i dân trong vi c tham gia xây d ng nông thôn m

a

bàn nghiên c u ......................................................................................................41
4.2.1. S hi u bi t c

i dân v nông thôn m i ........................................41

4.2.2. Vai trò c

i dân trong xây d ng nông thôn ...................................44

4.2.2.1. Vai trò c

i dân tham gia các mô hình s n xu t, t p hu n khoa h c k

thu t ...................................................................................................................44
4.2.2.2. Vai trò c

xây d ng các

công trình nông thôn .........................................................................................45
4.2.2.3. Vai trò c

i dân trong

ng các công

trình nông thôn ..................................................................................................47
i dân trong vi c tham gia giám sát, qu n lý và s d ng tài
s n, công trình hình thành trong quá trình xây d ng nông thôn m i................48
4.3. Nh ng thu n l

i dân trong vi c tham gia xây d ng mô

hình nông thôn m i ...............................................................................................50
4.3.1. Thu n l i .................................................................................................50
.................................................................................................50
xu t m t s gi

nâng cao vai trò c

i dân trong xây d ng

nông thôn m i c a xã ............................................................................................52


vii

ng công tác thông tin tuyên truy n, t p hu n, nâng cao nh n
th c c

i dân ............................................................................................52

4.4.2.

ng ngu n l c t

i dân ..........................................................52

ng công tác ki m tra, giám sát c

i dân .........................53

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................54
5.1. K t lu n ..........................................................................................................54
5.2. Ki n ngh ........................................................................................................55
i v i các c p chính quy
iv

................................................55

i dân ...................................................................................55

TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................57


1

Ph n 1
M

1.1. Tính c p thi t c

U

tài

Xây d ng nông thôn m i là v
c trên di n r ng c

c s quan tâm c

ng và

c Vi t Nam. K th a thành t

m i, nông thôn v i vai trò c

i

c phát tri n góp ph n quan tr ng trong

nh tình hình kinh t , chính tr , xã h
c

i s ng

i dân k c v v t ch t l n tinh th n.
Bên c nh nh ng thành t u

còn nhi u thách th c
công nghi p hóa
th p;

c, nông nghi p, nông thôn và nông dân v n
n quá trình phát tri n b n v ng c a quá trình

hi

ng s n ph m và kh

i m

giá tr

chênh l

nh tranh

ml

a các nhóm

ng,
n t n t i các c ng

ng tách bi t.
Nh

nt

c.
ch m phát tri

u tr ng i cho ti n trình phát tri n c a

c v n còn nhi u vùng, t
i s ng c

n kinh t

i dân còn g p nhi

Xu t phát t nh ng h n ch

phát tri n m t cách toàn di n t t c các

m t c a nông thôn hi

d ng

nông thôn m i trong th i kì công nghi p hóa, hi

n 2010

c th c hi

2020,

c tri n khai trên

toàn qu c.
c hi

c nhi u th ng l i, t

phát tri n nông nghi

is

huy n Hòa An, t nh Cao B
theo ch

i

c. Sau khi tri n khai, th c hi n

m i huy n Hòa An
tham gia c

i dân. Cùng v

n hành th c hi

ng l i c

d y ni m tin c a nhân dân vào s

t phá trong

c nhi u k t qu tích c
oc

i dân vào vi c xây d ng và phát tri n nông thôn.

ys


2

Tuy nhiên, trên th c t
v

th

i dân là

trong xây d ng nông thôn m i

c h t vai trò c a mình trong vi c tham gia xây d ng nông

thôn m i.
Xu t phát t yêu c u và tình hình th c t

hi u rõ t m quan tr ng c a

i dân trong vi c tham gia xây d ng nông thôn m i, tôi ti n hành nghiên c
tài t

i dân trong vi c xây d ng nông thôn m i t i xã

c Long, huy n Hòa An, t nh Cao B
1.2. M c tiêu chung
i dân trong vi c xây d ng nông thôn m i t
Long, huy n Hòa An, t nh Cao B
cao vai trò c

xu t m t s gi

c
nâng

i dân trong vi c xây d ng nông thôn m i.

1.3. M c tiêu c th
- Tìm hi

c vai trò c

-

i dân trong vi c xây d ng nông thôn m i.

u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c

-

ng thu n l

a bàn nghiên c u.
i dân khi tham gia xây d ng

nông thôn m i.
-

xu t các gi

nâng cao vai trò c

i dân trong xây d ng nông

thôn m i.

1.4. Yêu c u c

tài

- S li u thu th

c ph i chính xác
i dân trong xây d ng NTM

-

c nh ng gi i pháp phù h

nâng cao vai trò c

i dân trong

xây d ng NTM
1.5. Ý
1.5.1.

tài
c t p và nghiên c u khoa h c

d ng các ki n th

c và rèn luy n k

a mình trong vi c v n

c vào th c ti n m t cách khoa h c và sáng t o.

- K t qu nghiên c u c

tài là tài li u tham kh o cho sinh viên khóa sau.

3

1.5.2.

c ti n

- K t qu nghiên c u c
ng phát tri n phù h p v
m
thôn m i.

i dân nh n th

c Long có nh

nh

u ki n t nhiên.
c vai trò c a mình trong xây d ng nông thôn

ng gi i pháp nâng cao vai trò c

i dân vào xây d ng nông


4

Ph n 2
T NG QUAN NGHIÊN C U

2.1.

khoa h c

2.1.1. Khái ni m và thu t ng
* Khái ni m nông dân
Nông dân là nh

nông thôn, tham gia s n xu t nông

nghi p. Nông dân s ng ch y u b ng ru ng
li u s n xu

n các ngành ngh

ng qu c gia, t ng th i kì l ch s

dân có quy n s h u khác nhau v ru
có v trí, vai trò nh

i nông

t. H hình thành nên giai c p nông dân,

nh trong xã h i.[19]

* Khái ni m nông thôn
c
có quan h tr c ti

cho ho

n khai thác, s d

ng g n bó,

ng và tài nguyên thiên nhiên

ng s n xu t nông nghi p.

Hi n nay trên th gi i

ng nh

nông thôn. Có nhi u

u ki n c th c a Vi t Nam có th hi u: Nông thôn

m khác nhau.
là vùng sinh s ng c a t p h
tham gia vào các ho
ch chính tr nh

u nông dân. T p h p này

ng kinh t

n hóa, xã h i và môi

nh và ch u

ng c a các t ch c khác

ng trong m t th
[2]

* Khái ni m phát tri n nông thôn
Phát tri n nông thôn là nh

i c n thi t

nh ng gì coi là c n thì l i khác nhau

t

vùng nông thôn. Tuy nhiên

c, t ng vùng, t

ng, b n ch t phát tri

ng và hi n

i hóa

mang l i cho gi i nghèo chút l i nh nhoi.
n nông thôn là

Theo ngân hàng th gi
m t chi n

c nh m c i thi

i c th trong nh

i nghèo
i dân s ng

u ki n s ng v kinh t và xã h i c a m t nhóm
vùng nông thôn. Nó giúp nh

i nghèo nh t

ng l i t s phát tri


5

m khác l i cho r ng, phát tri n nông thôn nh m nâng cao v v th
kinh t và xã h

i dân nông thôn qua vi c s d ng hi u qu các ngu n l c
m nhân l c, v t l c và tài l c
m trên: PTNT là m t quá trình c i thi n có ch ý m t cách

T

b n v ng v kinh t - xã h
c

ng nh m nâng cao ch

i dân nông thôn. Quá

và có s h tr tích c c c a N

ch

ng cu c s ng
i dân nông thôn

c và các t ch

[2]

* Khái ni m xây d ng NTM
Xây d ng NTM là cu c cách m ng và v

ng l

ng lòng xây d

c

a mình khang trang, s

p;

phát tri n s n xu t toàn di n (nông nghi p, công nghi p, d ch v ); có n p s
ng và an ni

tinh th n c

m b o; thu nh

i s ng v t ch t,

c nâng cao.

Xây d ng NTM là s nghi p cách m ng c
th ng chính tr . NTM không ch là v

ng, toàn dân, c a c h

kinh t - chính tr t ng h p.

Xây d ng NTM giúp cho nông dân có ni m tin, tr nên tích c
nhau xây d ng nông thôn phát tri

-

-

-

p, dân ch

- xã.

,

6

2.1.2.

u ki
không h

xây d

ng riêng r

c l p v i nhau, gi a chúng luôn có m i liên h

t o nên m t h th ng hoàn ch nh. Vì v y m i làng
m t mô hình NTM thì c n ph

n n nông nghi

thôn, b

có th tr thành

u ki n:

- V kinh t : S n xu t hàng hóa m
nh p

ng qua l i nh m

n th

i

c ta thoát kh i tình tr ng l c h u t cung, t c p. Có

k t c u h t ng nông thôn hi

i.

- V chính tr : Phát huy tính dân ch g n l
m b o tính pháp lý, tôn tr ng k

u ch nh hành vi con
c, phát huy tính t ch

c a làng xã.
-V

i: Xây d

is

khu

, giúp nhau xóa

m nghèo,
-V
c

i: Chú tr

dân trí, nh m phát huy n i l c

i dân, ti p thu nh ng ti n b khoa h

khác, c n khuy

t v n d ng vào s n xu t. M t

i dân tích c c tham gia các ho

ng l p k ho ch,

n thôn xóm. Xây d ng

u ch
i nông dân s n xu t gi i, k
nhân, dân c

i con c a các dòng h

-V

ng: Xây d ng, c ng c b o v

ng, ch ng ô nhi m ngu n

ng không khí và ch t th i.

u ki n trên c a mô hình có m i liên h r t ch t ch v
o, t ch
chính sách xây d
l c, t

u ki

trong th c thi và ho

u hành quá trình ho

, t o thành pháp lý, h tr v

nh và th c thi
t, ngu n

ng viên tinh th n. Nhân dân t nguy n tham gia, ch
nh chính sách.

ng


7

-

>30%.

-

-

- 30%.

-

2.1.3.2.

o.

.

Ngoài ra xã nông thôn có tiêu chí là 90%
.


8

Thôn b
[4]

:

- Nhóm I: Quy ho ch và th c hi n quy ho ch bao g m: Quy ho ch s d ng
t và h t ng thi t y u cho phát tri n s n xu t nông nghi p, hàng hóa, công nghi p,
ti u th công nghi p, d ch v . Quy ho ch và phát tri n h t ng kinh t - xã h i - môi
ng theo chu n m i. Quy ho ch và phát tri

i và ch nh trang
ot

n c a mô hình nông thôn m i là làng
n lý c

cb ns

p.

xã th c s là m t c ng

c không can thi

i s ng nông thôn

trên tinh th n tôn tr ng tính t qu n c
(không trái v i pháp lu t c

c, l làng
c). Qu n lý c

c và t qu n c a

c k t h p hài hòa; các giá tr truy n th ng làng xã phát huy t
ra b u không khí tâm lý xã h i tích c
s ng kinh t - xã h i

m b o tr ng thái công b

nông thôn, gi v ng an ninh tr t t xã h

o
i

nh m hình

ng thu n l i cho s phát tri n kinh t nông thôn.
- Nhóm II: G m tiêu chí th

n tiêu chí th 9 là các nhóm tiêu chí h t ng

kinh t - xã h i: Giao thông, th y l i, ng d ng ti n b khoa h c ngh , th c hi
gi i hóa nông nghi
nhà

ng h c,

v t ch

nông thôn,

n


9

ng yêu c u th
chu n b nh

hóa, công nghi p hóa, hi

i hóa,

u ki n v t ch t và tinh th

và tr nên th

ng ngay trên m

c nt

ng

t mà h

u ki

chuy

i.

c h t,

i l i s ng canh tác t cung t

c p, thu n nông (c truy n) sang s n xu t hàng hóa, d ch v , du l

h

nông b
- Nhóm III: G m tiêu chí th

n tiêu chí th 13 là nhóm tiêu chí kinh t và

t ch c s n xu t: Thu nh p, h

ng; hình th c t ch c s n xu t.

Ph i có kh

ng các ngu n l

ng kinh t cao và b n v n

c gi gìn; ti

ch

c khai thác; làng truy n th ng, làng ngh ti u th công nghi
ng d ng công ngh cao v qu n lí, v sinh h
tri n hài hòa, h i nh

,c

- Nhóm th IV: G m tiêu chí th
hóa

xã h i

c khôi ph c;

u kinh t nông thôn phát
c và qu c t .

n tiêu chí th 17 l

ng: giáo d c, y t

Dân ch nông thôn m r

ng.
c ch t. Các ch th nông thôn (lao

ng nông thôn, ch trang tr i, h nông dân, các t ch c phi chính ph
u ki
và ra quy

tham gia tích c c vào các quá trình

nh v chính sách PTNT; thông tin minh b ch, thông su t và hi u qu

gi a các tác nhân có liên quan; phân ph i công b
c t

c,

do và quy

i nông dân th c s

nh trên lu ng cày và th a ru ng c

l a ch n

n xu
ng l i c

ng và chính sách, pháp lu t c a n

c.

- Nhóm V: G m tiêu chí 18 và tiêu chí 19 là chính tr , an ninh tr t t xã h i.
c nâng lên, s c lao
c gi i phóng, nhi t tình cách m

c

m nh n i sinh c a làng xã trong công cu c xây d
cu c s ng
l is

nh, giàu có,

i nông dân có
t và tay ngh cao,

n gi

c nh ng giá tr

ns c

10

truy n th

ng vào s

oc

trào chính tr , kinh t

i, an ninh qu

v a t hoàn thi n b n thân, nâng cao ch
ph n xây d

ng, tham gia tích c c m i phong
i ngo

m

ng cu c s ng c a mình, v a góp

p.[4]

2.1.4. Các gi i pháp ch y u xây d ng mô hình nông thôn m i
2.1.4.1. N
X

Xóa nhà tranh

2.1.4.2.

2.1.4.3.

lý môi


11

r

ang

2.1.4.5.

2.1.5.

ên ngoài. Khi


12

-

- Dân b

-

- Dân làm: Chín

-

trình có


13

-

công trình.
rình.
-

ng l i: Chính là l i ích mà các ho
ng l i ích tr c ti

l i tr c ti p là nhóm th
c

ng mang l i, tuy nhiên, c n
ng l i gián ti

ng các l i ích t các ho

su t cây tr

c hi

, áp d ng các gi ng

m i, các k thu t tiên ti n, phòng tr d ch b nh và các ho
d

ng l i gián ti p là nhóm
ng l i t m

c i thi

tr c ti p t các mô hình nhân r ng, m
nh

[12]

ng

ng tài chính, tín

ng th thành qu c a các ho
ng sinh thái, h c h
tham gia vào th

ng
ng l i


14

duy

2.2. Tình hình nghiên c

c

2.2.1.

P
-

Trung Qu c xu t phát t m

c nông nghi

i b ph

s ng ch y u d a vào nông nghi p. Nên c i cách kinh t
t phá quan tr ng trong cu c c i cách kinh t
a th k 20, Trung Qu
phát huy nh

ng

nông thôn là m t khâu

Trung Qu c. Vì v y t

u nh ng

ng phát tri n nông thôn b ng cách

ng nông thôn th a k
is h

c c a các công xã nhân dân

c qu

nghi

phát tri

bi n nông lâm s n, hàng công nghi p nh ,

máy móc nông c ph c v s n xu t nông nghi
Nguyên t c c a Trung Qu c là quy ho
thích h p cho t

t phá tr

m, làm m

y m nh.
nh ra các bi n pháp
ng. Chính ph h tr ,

nông dân xây d ng. V i m
ng th

n nông nghi p và phát tri n nông thôn:

ml

hàng tri
nâng cao t ch

c hi n

m khác bi t c
ng ti n b khoa h c, b
c hi

cho
m l a,
c


15

60 tri u thanh niên nông thôn thành m
ng l c ti

khoa h c c t cán, t o ra m t

y nông thôn phát tri n, theo k p v i thành th .
i b ph n nông dân áp

d ng khoa h c tiên ti

c qu n lý hi

phát tri n nông nghi p,

c c a Trung Qu
v i nh

n so

u 70. M c tiêu phát tri n nông nghi p là s n xu t các nông s n

chuyên d ng, phát tri n ch

ng ch bi n nông s n ph m.
vùng nghèo: M c tiêu là nâng cao m c s ng c a các

vùng nghèo, vùng mi n núi, dân t

i, m r ng ng d ng thành t u khoa h c

tiên ti n, ph c p tri th c khoa h c công ngh và b
cho n

c và thu nh p c a nông dân. Sau khi

th c hi

nh ng vùng này, s

xu ng còn 5 v

ng l n th 5 khoá XVI c

Trung Qu

c a quy ho

c Trung Qu

n th XI (2006-2010). M c tiêu

n xu t phát tri n, cu c s

xã s ch s , qu n lý dân ch

2.2.1.2.

ng nông

ho ch xây d ng m

vào k ho ch phát tri n kinh t xã h

l .[14]

i

ng C ng S n

u tiên Trung Qu

thôn m i xã h i ch

hình nh m

m t 1,6 tri

i, di n nghèo khó gi m t 47% xu ng còn 1,5%.

T i h i ngh toàn th

công

ng cán b khoa h c c t cán

y

ng v m

ng nông thôn m i

Trung Qu c t o nên m t
y v

p tráng


16

trung vào

.[20]

2.2.2. Tình hình xây d ng nông thôn m i

Vi t Nam

2.2.2.1.
Ngày 16/5/2014, Ban Ch
d ng nông thôn m i t ch c H i ngh

c

c tiêu qu c gia xây
c hi n c