MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ 56 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG TÌM HIỂU KHÁM PHÁ MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH

Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh

UỶ BAN NHÂN DÂN QUẬN HAI BÀ TRƯNG
TRƯỜNG MẦM NON VIỆT BUN


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ 5-6 TUỔI QUA
HOẠT ĐỘNG TÌM HIỂU KHÁM PHÁ MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH

Lĩnh vực: Phát triển ngôn ngữ
Tên tác giả: Phạm Thu Hương
Giáo viên mẫu giáo lớn D4 – Yan Bibian

Năm học 2016– 2017

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 0


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Lý do chọn đề tài:
Ngôn ngữ là sự sáng tạo kỳ diệu của con người. Sự tuyệt vời của ngôn ngữ
là do ngôn ngữ ngay từ khi hình thành đã trở thành phương tiện giao tiếp cơ bản
nhất, hữu hiệu nhất của loài người. Hơn thế ngôn ngữ là công cụ để chúng ta tư
duy, là chìa khóa vạn năng thông minh nhất để chúng ta mở kho tàng tri thức
khổng lồ của nhân loại.
Vốn từ là nền móng để phát triển ngôn ngữ, mà ngôn ngữ đóng vai trò quan
trọng cho sự phát triển trí tuệ của trẻ.

Vốn từ được sử dụng trong lối nói được coi là một phương tiện tác động rất
tinh tế trong hệ thống xây dựng môi trường sư phạm có đinh hướng, bởi trong
ngôn ngữ nói không chỉ có thông tin mà còn có cả ý nghĩa tình cảm.
Trên con đường tiến lên chủ nghĩa hội, một nền giáo dục xã hội chủ nghĩa
cần tạo ra những con người hoàn thiện về mọi mặt. Trong đó phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ là một yêu cầu bức thiết cần đưa vào nội dung giáo dục
mầm non.
Người ta cho rằng sự phát triển vốn từ của trẻ phụ thuộc phần lớn vào tính
tích cự nói của cô giáo, cha mẹ và những người xung quanh “ hãy thường xuyên
nói với trẻ càng nhiều càng tốt”
Trong trường mầm non các cô giáo còn quan tâm đến việc trẻ nói như thế
nào? Có biết giao tiếp hay không? Có biết tìm đúng từ để thể hiện nhu cầu mong
muốn, suy nghĩ của mình không?
Trẻ 5 tuổi ngôn ngữ đã phát triển phong phú. Tuy vậy cần quan tâm tiếp
xúc, trò chuyện…để làm tăng thêm vốn từ và phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Những nội dung lý luận liên quan đến vấn đề phát triển vốn từ cho trẻ 5-6
tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám phá môi trường xung quanh
a. Cơ sở lý luận:
Trẻ mẫu giáo có nhu cầu rất lớn về mặt nhận thức, trẻ khao khát được tìm hiểu
khám phá thế giới xung quanh mình trong đó có ngôn ngữ là công cụ của tư
duy.
V.I Lê nin nói: “ Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con
người”, sống trong xã hội con người luôn luôn phải giao tiếp. Khi giao tiếp phải
sử dụng vốn từ để biểu đạt với những người xung quanh.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 1

Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Theo tinh thần đổi mới đã được nêu trong nghị quyết của Bộ chính trị về cải
cách giáo dục lần thứ III ( 1979 ) để nâng cao chất lượng nuôi dạy trẻ cần phải
phát triển vốn từ đặt nền móng đầu tiên hình thành và phát triển ngôn ngữ tạo
tiền đề cho trẻ bước vào những lớp cao hơn.
Giáo dục mầm non với vị trí là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc
dân mà phát triển vốn từ cho trẻ là hết sức quan trọng, là một hoạt động tân lý
mà ở đó có một hoặc nhiều chủ thể cùng tham gia hoạt động mà ngôn ngữ mới
hình thành được các chức năng:
- Chức năng giao lưu
- Chức năng truyền đạt, tiếp thu, ghi nhận.
Dựa vào thuyết vùng phát triển của Vưgotski thì các tiền đề của các cơ quan
sinh lý, sự phát triển trưởng thành của các cơ quan sinh lý, sự phát triển, trưởng
thành và chin muồi của các cơ quan sinh lý là tiền đề của việc phát triển vốn từ
cho trẻ:
- Đặc điểm bộ máy phát âm
- Cơ quan thính giác các vùng miền bộ não.
Vốn từ của những người xung quanh trẻ và môi trường giáo dục là điều kiện để
phát triển vốn từ. Trẻ giao tiếp với những người xung quanh, học qua bạn, cha
mẹ, người thân, thầy cô.
Vốn từ được cấu tạo từ các hệ thống đó là âm thanh, ngữ nghĩa. Nó phụ thuộc
và các thành tố:
- Phát âm: hệ thống âm thanh của từ.
- Ngữ nghĩa: ý nghĩa của từ.
- Ngữ pháp: gồm cú pháp ( quy luật mà từ được liên kết trong câu ) và hình
thái là cách sử dụng các quy luật ngữ pháp để biểu đạt.
- Tình hình sử dụng vốn từ gắn với thực tiễn và thực tế giao tiếp.
Phát triển vốn từ cho trẻ trong giờ hoạt động “Tìm hiểu khám phá” là hết sức
thuận lợi. Bằng vốn từ của mình trẻ sẽ biểu đạt những gì mình muốn nói và giúp

trẻ tích cực tham gia các hoạt động giao tiếp. Đây là thời kì “ Phát cảm về ngôn
ngữ”, “ Trẻ lên ba cả nhà tập nói ”. Đây là giai đoạn phát triển vốn từ cực nhanh
và sau này khi lớn lên khó có giai đoạn nào sánh bằng.
Qua hoạt động “Tìm hiểu khám phá ” trẻ không chỉ được nói, được phát biểu
mà trẻ còn được trải nghiệm, nhờ đó trẻ có thể trả lời được các câu hỏi: Ai? Cái
gì? Vì sao?
Vì những cơ sở và lí do trên nên tôi xin bổ sung một số biện pháp phát triển
vốn từ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động tìm hiểu khám phá môi
trường xung quanh.
b. Cơ sở thực tiễn:
Trong quá trình thực hiện bộ môn này, tôi đã gặp những thuận lợi và khó
khăn sau:
* Thuận lợi:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 2


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
- BGH: Được Ban giám hiệu và tổ chuyên môn luôn góp ý tạo điều kiện về
cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học giúp tôi có điều kiện thực hiện tốt bộ môn tìm hiểu
khám phá môi trường xung quanh .
- Phụ huynh: Nhiều phụ huynh quan tâm, nhiệt tình với việc dạy và học của
cô và trẻ. Đã có nhiều phụ huynh nhiệt tình ủng hộ những nguyên vật liệu giúp cô
giáo tận dụng để cùng trẻ làm đồ dùng phục vụ cho bộ môn tìm hiểu khám phá môi
trường xung quanh
- Trẻ: Khả năng nhận thức của trẻ khá đồng đều, hầu hết đã qua lớp nhà trẻ
và mẫu giáo bé nên đã được làm quen với các hoạt động của bộ môn tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
- Giáo viên: Giáo viên nhiệt tình, có khả năng sư phạm.
* Khó khăn:

- Khả năng ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, cách phát âm còn chưa được rõ
ràng.
- Một số trẻ chưa tập trung, chăm phát biểu ý kiến của mình trong giờ học.
- Một số trẻ còn nói ngọng một số từ.
- Các bài học, trò chơi mở rộng từ vựng, cách hướng dẫn kỹ năng cho trẻ còn
mới lạ.
2. Thực trạng của vốn từ của trẻ 5 – 6 tuổi trường MN Việt Bun:
a.Khái quát về quá trình điều tra.
* Mục đích điều tra:
- Quá trình điều tra nhằm tìm hiểu thực trạng phát triển vốn từ trẻ 5-6 tuổi.
* Vài nét về khách thể điều tra:
- Lớp 5-6 tuổi: 2 lớp.
- Nơi công tác: Giáo viên đã và đang giảng dạy tại trường mầm non Việt Bun
* Phương pháp điều tra:
- Dùng phiếu điều tra.
- Phương pháp trò chuyện.
* Nội dung điều tra:
- Thông qua việc tổ chức chế độ sinh hoạt hang ngày và thông qua hoạt động
cho trẻ “Tìm hiểu khám phá môi trường xung quanh ”
* Thực hiện:
- Sử dụng bộ tranh tìm hiểu khám phá môi trường xung quanh.
- Sử dụng đồ chơi tranh lô tô
- Đánh giá khả năng dung từ của trẻ, khả năng diễn đạt.
b.Phân tích kết quả điều tra:
*Khả năng sử dụng các danh từ, tính từ, đại từ, động từ. Trẻ biết sử dụng
các loại từ đó tương đối tốt, tuy nhiên còn một số trẻ nhầm đại từ và tính từ.
+ 15% trẻ sử dụng đại từ chưa chính xác.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 3

Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
+ 25% trẻ sử dụng tính từ chưa chính xác.
+ 80% trẻ sử dụng đúng các danh từ.
+ 75% trẻ sử dụng đúng các động từ.
*Khả năng ghép các danh từ, đại từ, động từ, tính từ thành câu hoàn chỉnh
tương đối tốt.
+ 60% trẻ ghép câu tương đối hoàn chỉnh.
+ 15% còn có lỗi ngữ pháp phát âm.
*Khả năng diễn đạt gắn với tình huống giao tiếp còn hạn chế.
+ 80% trẻ phát âm đúng.
+ 75% trẻ diễn đạt gắn với tình huống giao tiếp đúng.
*Nguyên nhân của thực trạng.
+ Một số trẻ còn nói ngọng một số từ.
+ Các bài học, trò chơi mở rộng từ vựng, cách hướng dẫn kỹ năng cho trẻ còn
mới lạ.
3. Biện pháp tiến hành:
Sau đây, tôi xin trình bày một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi
qua hoạt động tìm hiểu khám phá môi trường xung quanh
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ MẪU GIÁO 56 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG “ TÌM HIỂU KHÁM PHÁ MÔI TRƯỜNG
XUNG QUANH ”
A. Căn cứ vào lý luận và thực tiễn có một số biện pháp
1.Thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với đồ vật, đồ chơi, tranh ảnh
- Khi tiếp xúc người lớn cần gợi ý cho trẻ nêu tên, đặc điểm, cấu tạo.
2.Cô, mẹ và người thân luôn luôn trò chuyện với trẻ.
Hình thành ở trẻ các từ, các khái niệm, các kí hiệu tượng trưng của sự vật, hiện
tượng…
Ví dụ: a) Quả chuối màu gì? Quả chuối có hình dáng như thế nào? Quả chuối có
vị gì?
b)Con hổ kêu như thế nào?

Con hổ sống ở đâu?
Con hổ thích ăn gì?
c) Trong bức tranh này cô giáo đang làm gì?
Các bạn nhỏ trong tranh đang làm gì?
Bác sĩ đang làm gì?
Con gà trống đang làm gì?
- Người lớn cần nêu các câu hỏi để phát triển vốn từ cho trẻ như:
+ Đây là cái gì?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 4


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
+ Nó có màu gì?
+ Hình dáng nó như thế nào?
+ Nó dùng để làm gì?
- Trong tiết học cô giáo phải tạo tình huống để trẻ phát triển vốn từ…
Ví dụ: a) Hãy nhìn tranh và nói cho cô biết:
Đây là cái gì?
Đây là quả gì?
Đây là con gì?
Trông nó như thế nào?
b) Hãy bắt chước tiếng kêu của một số con vật và một số phương tiện
giao thông sau: ô tô, tàu hỏa, xe đạp, xe máy, con hổ, con mèo, con gà, co chó,
con sư tử…
c) Hãy kể tên các loại hoa màu vàng?
Hãy kể tên các loại hoa màu đỏ? .v.v..
3.Người lớn luôn lắng nghe trẻ phát âm và uốn nắn từ ngữ cho trẻ.
Khi trẻ phát âm, trả lời câu hỏi thì cô giáo và cha mẹ phải chú ý lắng nghe
xem trẻ phát âm chính xác hay chưa, nếu trẻ phát âm còn chưa chính xác,

ngọng thì người lớn phải có biện pháp giải thích, sửa sai kịp thời cho trẻ.
4.Cho trẻ tiếp xúc với nhau, với cộng đồng một cách thường xuyên qua tiết
học với hình thức như dạo chơi, tham quan.
- Cho trẻ chuyền tay nhau vật thật và nêu nhận xét của mình.
Ví dụ: Giờ hoạt động chung nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi tìm hiểu
một số con vật nuôi trong gia đình.
I.
Mục đích:
- Giúp trẻ nhớ tên các con vật nuôi trong gia đình. Trẻ nói được đặc điểm, cấu
tạo, thức ăn, cách sinh sản của một số con vật quen thuộc.
II.
Nội dung:
- Cho trẻ tiếp xúc với đối tượng, dung tình huống sư phạm, trò chơi cho trẻ gọi
tên các con vật. Ghép từ thành câu và khả năng sử dụng từ với tình huống
giao tiếp cho đúng.
III. Chuẩn bị:
- Sa bàn cảnh sân vườn trong gia đình
- Một số con vật mô hình: mèo,chó, gà, lợn, vịt, bò, trâu…
IV. Tiến hành:
Bước 1: Cho trẻ tiếp xúc với các con vật và gọi tên
- Cho trẻ ngồi thành hình chữ U, đưa các con vật cho trẻ gọi tên
+ Đây là con gì?
+ Nó kêu như thế nào?
Bước 2: Cho trẻ tri giác từng con vật và nêu đặc điểm
Phát cho mỗi trẻ một con vật và hỏi:
+ Đây là con gì?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 5


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám

phá môi trường xung quanh
+ Nó có những bộ phận gì?
+ Màu lông của nó như thế nào?
+ Nó kêu như thế nào?
+ Nó thích ăn gì?
+ Nó đẻ trứng hay đẻ con?
- Cho trẻ so sánh giữa con gà và con chó
+ Giống nhau: Đều là con vật nuôi trong gia đình.
+ Khác nhau:
Con gà
Con chó
- Gà có hai chân, lông màu vàng tía
- Chó có bốn chân, lông màu đen
- Gà kêu cục ta cục tác, ò ó o
- Chó sủa Gâu! Gâu!
- Gà ăn thóc
- Chó ăn cơm, thức ăn
- Gà đẻ trứng
- Chó đẻ con
- Trò chơi: Con gì biến mất?
+ Luật chơi; Ai nói sai tên con vật thì hát bài hát tên một con vật.
+ Cách chơi: Cô bày các con vật trên bàn ( 5 con khác nhau)
Trẻ gọi tên con vật mà cô cất dần đi.
- Trò chơi chiếc túi kì lạ
+ Luật chơi: Ai lấy nhầm con vật phải nhảy lò cò
+ Cách chơi: Cô miêu tả con vật rồi cho trẻ thò tay vào túi lấy con vật đó mà
không nhìn vào túi. Lấy xong gọi to tên con vật đó.
Bước 3: Luyện tập:
- Cô hướng dẫn trẻ cách chăm sóc các con vật nuôi trong gia đình.
- Củng cố giáo dục:

+ Chúng mình vừa làm quen các con vật nào?
+ Cách chăm sóc con vật đó?
+ Giáo dục trẻ yêu quý, bảo vệ các con vật.
5.Cô giáo sử dụng trò chơi trong hoạt động
 Trò chơi: Chiếc túi kì lạ
- Mục đích: Giúp trẻ phân biệt và rèn phát âm
- Nội dung: Cho trẻ tiếp xúc với các đối tượng qua các giác quan.
- Chuẩn bị: Các loại đồ chơi hoặc vật thật.
- Cách tiến hành:
+ Lần đầu: Cô cho trẻ nhắm mắt, không nhìn vào túi lấy vật theo yêu cầu của cô
ra khỏi túi và phát âm.
+ Lần sau: Mức độ chơi bằng cách cô miêu tả vật để trẻ tưởng tượng xem đó là
vật gì? Sau đó trẻ lấy vật theo yêu cầu của cô và gọi tên.
 Trò chơi: Hái hoa
- Mục đích: Giúp trẻ phân biệt các loại hoa và phát triển vốn từ.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 6


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
- Nội dung: Cho trẻ tiếp xúc với đối tượng, dung tình huống trò chơi để phát
âm.
- Chuẩn bị: 4 lọ hoa, tranh lô tô một số loại hoa.
- Cách tiến hành:
- + Cô cho trẻ ngồi ghế hình chữ U. Cô đặt các lọ hoa đã chuẩn bị rồi cho trẻ
lên hái hoa theo yêu cầu của cô và gọi tên hoa.
 Trò chơi: Trồng cây hái quả
- Mục đích: Luyện trí nhớ và khả năng phát triển vốn từ cho trẻ.
- Nội dung: Cho trẻ tiếp xúc với đối tượng bằng tình huống chơi nhớ được
màu sắc , tên hoa quả.

- Chuẩn bị: Các cây nhựa có quả gần gũi với trẻ, tranh chụp một số loại quả.
- Cách tiến hành:
+ Lần 1: Cô cho trẻ ngồi vòng cung và hái quả theo yêu cầu của cô, sau đó trẻ
nói tên quả, màu sắc, mùi vị.
+ Lần 2: Cô miêu tả rồi yêu cầu trẻ lấy quả theo yêu cầu của cô. Sau đó trẻ nói
tên, màu sắc, mùi vị.
 Trò chơi: Bắt chước tiếng kêu.
- Mục đích: Rèn cho trẻ phát âm các từ khó như: “ Kính coong! Kính
coong!”…
- Nội dung: Cô dung tình huống trò chơi để dạy trẻ phát triển vốn từ, bắt
chước tiếng kêu của một số phương tiện giao thông.
- Chuẩn bị: Ô tô, tàu hỏa, xe máy, xe đạp, máy bay ( đồ chơi)
Tranh có hình các phương tiện giao thông.
- Cách tiến hành:
+ Cô cho trẻ ngồi hình vòng cung rồi giới thiệu cách chơi:
Cô đưa phương tiện giao thông ra rồi hỏi trẻ: Đây là cái gì? Nó kêu như thế
nào?
+ Cô cả lớp, tổ, các nhân bắt chước tiếng kêu của các phương tiện giao thông.
 Trò chơi: Chuyển thú về rừng.
- Mục đích: Giúp trẻ phát triển vốn từ, phát âm đúng tên, tiếng kêu các con
vật.
- Nội dung: Cho trẻ tiếp xúc với đối tượng, dung tình huống trò chơi để phát
triển vốn từ cho trẻ.
- Chuẩn bị: một số mô hình, tranh ảnh các con thú, rừng cây, vòng thể dục.
- Cách tiến hành:
+ Cô cho trẻ xếp thành hai tổ thi đua với nhau. Lần lượt từng trẻ bật qua 5 ô
vòng thể dục để đưa các con thú về rừng. Đến đích tre nói to tên con thú, tiếng
kêu của con thú mà mình vừa chuyển.
Kết thúc cô cho trẻ cùng đếm số con vật đã về rừng của hai đội, đội nào nhiều
con thú hơn sẽ là đội chiến thắng.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 7


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
B.Tổ chức thực nghiệm:
1. Mục đích thực nghiệm.
Thực nghiệm nhằm đánh giá kết quả, thực tế của việc tổ chức một số biện pháp
nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi. Thực nghiệm đồng thời còn kiểm tra
tính đúng đắn về giả thuyết khoa học của đề tài.
2. Đối tượng thực nghiệm:
- Nhóm trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Việt Bun
- Số trẻ tham gia thực nghiệm là 15
- Số trẻ tham gia đối chứng là 15
- Trình độ 2 nhóm tương đương nhau.
3. Thời gian thực nghiệm:
4. Nội dung thực nghiệm:
Lựa chọn bài thực nghiệm và thiết kế một số biện pháp các trò chơi học tập
phản ánh nội dung cơ bản của tiết học THKP môi trường xung quanh.
5. Tiến hành thực nghiệm
a. Chọn mẫu:
- Chọn ngẫu nhiên 1 lớp 30 cháu, 15 cháu thực nghiệm, 15 cháu đối chứng.
b. Thiết kế một số biện pháp trong thực nghiệm
- Nghiên cứu các bài học trong chương trình lồng ghép một số biện pháp:
+ Cho trẻ tiếp xúc với đồ vật, đò chơi, hoa quả, tranh ảnh.
+ Luôn trò chuyện cùng trẻ.
+ Nghe trẻ phát âm và uốn nắn từ ngữ cho trẻ
+ Cho trẻ tiếp xúc với nhau, với cộng đồng một cách thường xuyên
+ Sử dụng một số trò chơi trong hoạt động “ THKP môi trường xung quanh ”
Trò chơi: chiếc túi kì lạ

Trò chơi: hái hoa
Trò chơi: trồng cây hái quả
Trò chơi: bắt chước tiếng kêu
Trò chơi: chuyển thú về rừng
c. Xây dựng bài tập khảo sát
Mức độ phát triển vốn từ của trẻ
- MĐ 1: Khả năng sử dụng danh từ, động từ, tính từ, đại từ.
- MĐ 2: Khả năng ghép các danh, đại, động, tính từ thành câu đơn, câu đơn
mở rộng.
- MĐ 3: Khả năng phát âm, diễn đạt gần với tình huống giao tiếp.
Tiến hành thước đo thực nghiệm:
Bài tập khảo sát dựa trên các bài học “ Tìm hiểu khám phá môi trường xung
quanh ” và được xây dựng trên các câu hỏi dễ hiểu dựa theo nội dung của bài
học.
- Bài tập 1: Khảo sát khả năng sử dụng từ.
Câu 1: Hãy nhìn tranh và nói cho cô biết:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 8


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Đây là cái gì?
Đây là quả gì?
Đây là con gì?
Trông nó như thế nào?
Câu 2: Hãy bắt chước tiếng kêu của một số con vật và một số phương tiện giao
thông sau: ô tô, tàu hỏa, xe đạp, xe máy, con hổ, con mèo, con gà, co chó, con
sư tử…
Câu 3: Hãy kể tên các loại hoa màu vàng?
Hãy kể tên các loại hoa màu đỏ?

Cách đánh giá:
Câu 1: Cho phép đánh giá khả năng sử dụng từ.
Trả lời đúng đầy đủ: 10 điểm
Sai trừ 1 điểm
Câu 2: Cho phép đánh giá vận dụng vốn từ vào hoạt động.
Trả lời đúng 10 điểm
Sai trừ 1 điểm.
- Bài tập 2: Khảo sát khả năng ghép các từ thành câu đơn hoặc câu đơn mở
rộng.
Câu 1: Quả chuối màu gì? Quả chuối có hình dáng như thế nào? Quả chuối có vị
gì?
Câu 2: Con hổ kêu như thế nào?
Con hổ sống ở đâu?
Con hổ thích ăn gì?
Câu 3: Trong bức tranh này cô giáo đang làm gì?
Các bạn nhỏ trong tranh đang làm gì?
Bác sĩ đang làm gì?
Con gà trống đang làm gì?
Cách đánh giá:
Câu 1: Cho trẻ ghép danh từ với tính từ
Trẻ trả lời đúng đầy đủ được 10 điểm
Trẻ trả lời sai tính từ hoặc ghép không đúng từ trừ 1 điểm.
Câu 2: Cho trẻ ghép danh từ với động từ
Trẻ trả lời đúng đầy đủ được 10 điểm
Trẻ trả lời sai động từ hoặc ghép không đúng từ trừ 1 điểm.
Câu 3: Cho phép trẻ hình thành câu đơn hay câu đơn mở rộng
Hình thành câu đơn hay câu đơn mở rộng tốt 10 điểm
Câu chưa đầy đủ các thành phần trừ 1 điểm.
- Bài tập 3: Khảo sát khả năng diễn đạt từ gắn với tình huống giao tiếp.
Câu 1: Khi mẹ bị ốm con sẽ làm gì?

Câu 2: Khi bạn bị ngã con sẽ làm gì?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 9


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Câu 3: Khi được người khác giúp đỡ con sẽ nói gì? Khi con phạm lỗi con sẽ nói
gì?
Cách đánh giá:
Câu 1: Diễn đạt gắn với tình huống giao tiếp đúng 10 điểm
Không diễn đạt được trừ 2 điểm
Câu 2: Diễn đạt gắn với tình huống giao tiếp đa dạng 10 điểm
Không diễn đạt được trừ 2 điểm
Câu 3: Trả lời đúng tình huống được 10 điểm
Trả lời sai trừ 2 điểm.
6. Hướng dẫn giáo viên thực nghiệm:
- Giáo viên tham gia thực nghiệm được tổ chức học tập về mục đích, yêu cầu,
nội dung của thực nghiệm.
- Được tổ chức tìm hiểu sâu rộng về cơ sở lý luận của một số biện pháp tổ
chức trong hoạt động học tập nhằm phát triển thính giác cho trẻ.
- Nghiên cứu hoạt động cho trẻ tìm hiểu khám phá môi trường xung quanh áp
dụng các biện pháp: Thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với đồ vật, trò chuyện
cùng trẻ lắng nghe và uốn nắn từ ngữ cho trẻ, sử dụng một số trò chơi để làm
tăng vốn từ cho trẻ.
- Nghiên cứu bài tập khảo sát cho điểm, ghi phiếu tổng kết điểm.
- Lên kế hoạch tổ chức quá trình thực nghiệm.
7. Triển khai thực nghiệm:
- Ổn định tổ chức giới thiệu bài: bằng 1 trong các trò chơi đã nêu: cái túi kỳ lạ,
hái hoa, trồng cây hái quả…
- Cung cấp vốn từ cho trẻ bằng cách tạo tình huống cho trẻ gọi tên

- Nêu đặc điểm cấu tạo của các sự vật, đồ vật, cách thức sử dụng.
- So sánh dặc điểm nổi bật ( sự giống nhau và khác nhau) của 2 vật.
- Mở rộng kiến thức về các sự vật, hiện tượng, đồ vật mà trẻ biết trong thế giới
xung quanh trẻ.
- Củng cố vốn từ được hình thành trong tiết học qua trò chơi, bài hát, thơ,
truyên.
8. Cách đánh giá kết quả thực nghiệm:
Hiệu quả việc tổ chức hoạt động chung “ Tìm hiểu khám phá MTXQ” có một
số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi được thể hiện ở mức độ khác
nhau theo các tiêu chí:
- Khối lượng vốn từ của trẻ.
- Khả năng hình thành câu đơn, câu đơn mở rộng.
- Biết sử dụng gắn với tình huống giao tiếp.
9. Cách lấy số liệu và kỹ thuật đo:
- Bước1: Giáo viên tiến hành thực nghiệm đều đã được hướng dẫn phương
pháp thực nghiệm và cách ghi kết quả các bài tập khảo sát trên trẻ.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 10


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
- Bước2: Tiến hành đo mức độ phát triển vốn từ của trẻ bằng các bài tập khảo
sát ở 15 trẻ trong nhóm đối chứng và 15 trẻ trong nhóm thực nghiệm tại cùng
một thời điểm.
- Bước 3: Sau khi đo tiến hành phân tích và tổng hợp các biên bản, ghi thành
số liệu thống kê biên bản lần đầu và cuối của trẻ.
10. Kết quả thực nghiệm và phân tích kết quả thực nghiệm:
a. Phân tích kết quả đo lần đầu.
- Lập bảng 1: Kết quả đo lần 1 về khả năng sử dụng từ của trẻ.
Mức độ

I
II
III
IV

Nhóm đối chứng
( Số lượng % )
4 (26,7%)
5 (33,3%)
6 (40%)
0

Nhóm thực nghiệm
( Số lượng % )
4 (26,7%)
6 (40%)
5(33,3%)
0

- Nhận xét kết quả đo
Kết quả bảng 1 cho thấy kết quả đo thực nghiệm của 2 nhóm về khối lượng từ
của trẻ ở thời điểm đo đầu là tương đương nhau.
MĐ I ( 9-10 điểm ): Nhóm đối chứng: 26,7%
Nhóm thực nghiệm: 26,7%
MĐ II ( 7-8 điểm ): Nhóm đối chứng: 33,3%
Nhóm thực nghiệm: 40%
MĐ III ( 5-6 điểm ): Nhóm đối chứng: 40%
Nhóm thực nghiệm:33,3%
MĐ IV ( dưới 5 điểm ): Nhóm đối chứng: 0 %
Nhóm thực nghiệm: 0%

- Lập bảng 2: Kết quả đo lần 1 về khả năng ghép các từ thành câu.
Mức độ
Nhóm đối chứng
Nhóm thực nghiệm
( Số lượng % )
( Số lượng % )
I
3 (20%)
2 (13,3%)
II
3 (20%)
4 (26,7%)
III
9 (60%)
9 (60%)
IV
0
0
- Nhận xét kết quả đo
Kết quả bảng 1 cho thấy kết quả đo thực nghiệm của 2 nhóm về khả năng ghép
từ thành câu là tương đương nhau.
MĐ I ( 9-10 điểm ): Nhóm đối chứng: 20%
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 11


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Nhóm thực nghiệm: 13,3%
MĐ II ( 7-8 điểm ): Nhóm đối chứng: 20%
Nhóm thực nghiệm: 26,7%

MĐ III ( 5-6 điểm ): Nhóm đối chứng: 60%
Nhóm thực nghiệm: 60%
MĐ IV ( dưới 5 điểm ): Nhóm đối chứng: 0%
Nhóm thực nghiệm: 0%
- Lập bảng 3: Kết quả đo lần 1 về khả năng diễn đạt gắn với tình huống giao
tiếp.
Mức độ

Nhóm đối chứng
( Số lượng % )
6 (40%)
5 (33,4%)
2 (13,3%)
2 (13,3%)

I
II
III
IV

Nhóm thực nghiệm
( Số lượng % )
5 (33,4%)
6 (40%)
2 (13,3%)
2 (13,3%)

- Nhận xét kết quả đo
Kết quả bảng 1 cho thấy kết quả đo thực nghiệm của 2 nhóm về khả năng diễn
đạt gắn với tình huống giao tiếp là tương đương nhau.

MĐ I ( 9-10 điểm ): Nhóm đối chứng: 40%
Nhóm thực nghiệm: 33,4%
MĐ II ( 7-8 điểm ): Nhóm đối chứng: 33,4%
Nhóm thực nghiệm: 40%
MĐ III ( 5-6 điểm ): Nhóm đối chứng:13,3%
Nhóm thực nghiệm: 13,3%
MĐ IV ( dưới 5 điểm ): Nhóm đối chứng: 13,3%
Nhóm thực nghiệm: 13,3%
b. Phân tích kết quả đo lần sau thực nghiệm.
- Lập bảng 4: Khả năng sử dụng từ của trẻ
Mức độ
I
II
III

Nhóm đối chứng
Lần đo 1
Lần đo 2
4 (26,7%)
5 (33,3%)
5 (33,3%)
6 (40%)
6 (40%)
4 (26,7%)

Nhóm thực nghiệm
Lần đo 1
Lần đo 2
4 (26,7%)
7 (46,7%)

6 (40%)
7 (46,7%)
5 (33,3%)
1 (6,6%)

- Nhận xét bảng đo
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 12


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Kết quả bảng 4 cho thấy ở 2 nhóm thì khối lượng ngôn ngữ của trẻ ở nhóm thực
nghiệm tăng nhiều hơn nhóm đối chứng ở lần đo 2.
Nhóm đối chứng
MĐ I ( 9-10 điểm): Lần đầu: 26,7%
Lần sau:33,3%
MĐ II ( 7-8 điểm): Lần đầu: 33,3%
Lần sau: 40%
MĐ III ( 5-6 điểm): Lần đầu: 40%
Lần sau: 26,7%
Nhóm thực nghiệm
MĐ I ( 9-10 điểm): Lần đầu: 26,7%
Lần sau: 46,7%
MĐ II ( 7-8 điểm): Lần đầu: 40%
Lần sau: 46,7%
MĐ III ( 5-6 điểm): Lần đầu: 33,3%
Lần sau: 6,6%
- Lập bảng 5: Khả năng ghép các từ thành câu đơn hoặc câu mở rộng
Mức độ
I

II
III

Nhóm đối chứng
Lần đo 1
Lần đo 2
3 (20%)
4 (26,7%)
3 (20%)
8 (53,3%)
9 (60%)
3 (20%)

Nhóm thực nghiệm
Lần đo 1
Lần đo 2
2 (13,3%)
6 (40%)
4 (26,7%)
7 (46,7%)
9 (60%)
2 (13,3%)

- Nhận xét bảng đo
Kết quả bảng 5 cho thấy nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm đều tăng khả
năng ghép từ thành câu nhưng nhóm thực nghiệm tăng rõ rệt cụ thể hơn.
Nhóm đối chứng
MĐ I ( 9-10 điểm): Lần đầu: 20%
Lần sau: 26,7%
MĐ II ( 7-8 điểm): Lần đầu: 20%

Lần sau: 53,3%
MĐ III ( 5-6 điểm): Lần đầu: 60%
Lần sau: 20%
Nhóm thực nghiệm
MĐ I ( 9-10 điểm): Lần đầu: 13,3%
Lần sau: 40%
MĐ II ( 7-8 điểm): Lần đầu: 26,7%
Lần sau: 46,7%
MĐ III ( 5-6 điểm): Lần đầu: 60%
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 13


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Lần sau: 13,3%
- Lập Bảng 6: Khả năng diễn đạt từ gắn với tình huống giao tiếp.
Mức độ
Nhóm đối chứng
Nhóm thực nghiệm
Lần đo 1
Lần đo 2
Lần đo 1
Lần đo 2
I
9 (60%)
7 (46,7%)
5 (33,3%)
8 (53,4%)
II
3 (20%)

5 (33,3%)
7 (46,7%)
5 (33,3%)
III
3 (20%)
3 (20%)
3 (20%)
2 (13,3%)
- Nhận xét bảng đo
Kết quả bảng 6 cho thấy ở nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm đều tăng về
khả năng diễn đạt từ gắn với tình huống giao tiếp nhưng nhóm thực nghiệm tăng
rõ rệt cụ thể hơn.
Nhóm đối chứng
MĐ I ( 9-10 điểm): Lần đầu: 60%
Lần sau: 46,7%
MĐ II ( 7-8 điểm): Lần đầu: 20%
Lần sau: 33,3%
MĐ III ( 5-6 điểm): Lần đầu: 20%
Lần sau: 20%
Nhóm thực nghiệm
MĐ I ( 9-10 điểm): Lần đầu: 33,3%
Lần sau: 53,4%
MĐ II ( 7-8 điểm): Lần đầu: 46,7%
Lần sau: 33,3%
MĐ III ( 5-6 điểm): Lần đầu: 20%
Lần sau: 13,3%
III. KẾT LUẬN :
1. Kết luận
Phát triển vốn từ cho trẻ giữ vai trò to lớn trong việc hình thành và phát triển
ngôn ngữ. Trong công tác giáo dục trẻ mầm non, bồi dưỡng vốn ngôn ngữ cơ bản

là một mặt quan trọng trong nhiệm vụ giáo dục nhận thức cho trẻ vì ngôn ngữ là
công cụ giúp trẻ giao tiếp, thích nghi và hòa nhập dễ dàng với môi trường mới lạ.
Hơn nữa ngôn ngữ là công cụ cho tư duy, cho các mặt nhận thức. Có vốn ngôn
ngữ tốt trẻ mạnh dạn, tự tin, thể hiện được khả năng của mình cho mọi người thấy
được. Với tầm quan trọng đó nên giáo viên mầm non phải là người chủ động
thường xuyên tiến hành việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Các biện pháp đã nêu trong đề tài đóng vai trò quan trọng nên giáo viên phải là
người thường xuyên tiến hành việc phát triển vốn từ cho trẻ.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 14


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
- Trong các biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ thì trò chơi học tập đóng vai trò
quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển vốn từ, bởi lẽ vào lứa tuổi mầm
non là “ học bằng chơi”. Song thực tế hiện nay trong chương trình GDMN thì các
hoạt động chung nói chung và hoạt động chung cho trẻ “ tìm hiểu khám phá” nói
riêng chưa thật chú trọng phát triển vốn từ cho trẻ.
- Tôi thấy việc sử dụng trò chơi và áp dụng biện pháp để phát triển vốn từ cho trẻ
rất hiệu quả. Nó đã có tác dụng tích cực đến trẻ cả về khả năng sử dụng từ, khả
năng ghép thành câu, khả năng diễn đạt gắn với tình huống giao tiếp của trẻ 5-6
tuổi. Chính vì vậy việc xây dựng trò chơi học tập để phát triển vốn từ là rất cần
thiết và quan trọng đối với nhiệm vụ giáo dục lứa tuổi mầm non đặc biệt là trẻ 5-6
tuổi.
2.Ý kiến đề xuất và giải pháp
a. Đối với nghành học mầm non:
- Phát triển ngôn ngữ là một nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với lứa tuổi mầm
non đặc biệt là lứa tuổi mẫu giáo lớn. Vì vậy việc nghiên cứu vốn từ cũng
như biện pháp để nâng cao vốn từ cho trẻ cần được tiếp tục triển khai sâu
rộng hơn.

- Trong chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo cần cụ thể hơn nữa về nội
dung phát triển ngôn ngữ, các hình thức phát triển ngôn ngữ cho trẻ và đưa ra
cụ thể hơn nữa các tiêu chí đánh giá ngôn ngữ của trẻ.
- Phát triển vốn từ cơ bản cho trẻ là phải tác động vào các mặt trong vốn ngôn
ngữ của trẻ, xong thời gian có hạn tôi mới chỉ đưa vào hoạt động “ Tìm hiểu
khám phá ” tác động vào một mặt đó là khả năng sử dụng từ, hiểu từ. Cần
phải có nhiều tác động hơn và tới nhiều mặt hơn mới có thể thúc đẩy được
vốn từ của trẻ bằng cách tác động tới tất cả mọi hoạt động trong trường mầm
non của trẻ.
b.Với giáo viên mầm non:
- Để phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi trong các hoạt động “ Tìm hiểu khám
phá ” giáo viên cần:
+ Có lòng nhiệt tình, thương yêu, gần gũi trẻ.
+ Cô cần phát huy sang tạo các nội dung để phát triển vốn từ cho trẻ.
+ Có tài liệu hướng dẫn và tập huấn cho giáo viên một cách cụ thể về nội dung
và biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi.
+ Tích cự giao tiếp với trẻ bằng ngôn ngữ trẻ sẽ học được cách sử dụng từ, cách
nói năng, phát âm, cách biểu cảm từ người lớn.
+ Cần tích cực sửa sai trong lời nói cho trẻ về phát âm, ngữ pháp, cách diễn đạt.
+ Lời nói của người lớn phải chuẩn mực, không ngọng, nói rõ rang, dễ hiểu, dễ
nghe, truyền cảm…

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 15


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
+ Tích cực tổ chức các hoạt động như: học tập, dạo chơi, tham quan và hoạt
động vui chơi để giúp trẻ hiểu từ dễ dàng, linh hoạt, sâu sắc. Trẻ diễn đạt được
bằng những tình huống của trò chơi, của vai chơi.

+ Trong trào lưu đổi mới phương pháp giảng dạy ở các trường đại học, cao đẳng
cần phát huy năng lực học tập, tập làm nghiên cứu khoa học thông qua các báo
cáo khoa học.
c.Với cha mẹ trẻ:
- Cần gương mẫu trong lời ăn tiếng nói để trẻ noi theo.
- Chú ý rèn ngôn ngữ cho trẻ: về phát âm, cách dung từ đặt câu, cách diễn
đạt…
Trên đây là một số biện pháp gây hứng thú trong quá trình dạy mẫu giáo lớn
giúp trẻ phát triển vốn từ và vận dụng mà tôi đã đúc kết trong quá trình thực hiện
bộ môn tìm hiểu khám phá môi trường xung quanh và đã thu được kết quả khả
quan. Tôi mạnh dạn trình bày rất mong được sự góp ý của Ban Giám hiệu, Tổ
chuyên môn và các bạn đồng nghiệp cho những ý kiến của tôi.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Xác nhận, đánh giá, xếp loại của đơn vị: Q. Hai Bà Trưng, ngày8tháng3năm2017.
................................................................
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến giải
................................................................
pháp của bản thân tôi, không sao chép
................................................................
nội dung của người khác.
................................................................
................................................................
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
HIỆU TRƯỞNG

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 16


Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh

Phụ lục phiếu điều tra
Phiếu khảo sát mức độ phát triển vốn từ của trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động
làm quen với môi trường xung quanh.
1. Họ và tên trẻ:
2. Ngày tháng năm sinh:
3. Trường:
4. Ngày thực hiện:
5. Nội dung:
Yêu cầu
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Bài tập
Bài tập 1
Bài tập 2
Bài tập 3
Ngày……tháng……năm……
Người khảo sát

IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. A.N- Lconchiep – Sự phát triển tâm lý trẻ em- NXB GD 1982
2. Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non 1994
Nguyễn Thị Ánh Tuyết – Chủ biên
Nguyễn Thị Như Mai – Đinh Kim Thoa
3. Những điều cần biết về trẻ thơ – NXB GD 1996
Tiến sĩ Đào Thanh Âm – Chủ biên
Trịnh Dân – Nguyễn Thị Hòa
4. Mỹ học
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 17

Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động tìm hiểu khám
phá môi trường xung quanh
Tiến sĩ Đinh Hồng Thái – Chủ biên
Đề cương bài giảng thầy Đinh Hồng Thái.
5. Giao tiếp ứng xử của cô với trẻ 1995
PGS-TS Ngô Công Hoàn.
6. Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi vụ GDMN Hà Nội 1994
7. Tạp chí GDMN

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trang 18