Quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa

Header Page 1 of 120.

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

LÊ VĂN CƯỜNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
VÀ SỬ DỤNG THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THANH HÓA

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2017

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 1 of 120.


Header Page 2 of 120.

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

LÊ VĂN CƯỜNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
VÀ SỬ DỤNG THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THANH HÓA

Ngành:

Kinh tế phát triển

Mã số:

9 31 01 05

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Ngô Thị Thuận

HÀ NỘI, 2017

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 2 of 120.


Header Page 3 of 120.

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng
dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được
cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng 12 năm 2017

Tác giả luận án

Lê Văn Cường

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 3 of 120.

i


Header Page 4 of 120.

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án, tôi đã nhận
được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên
của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Nhân dịp hoàn thành luận án, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và
biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Ngô Thị Thuận - Người đã tận tình hướng dẫn, dành
nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và
thực hiện đề tài luận án.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào
tạo, Bộ môn Phân tích định lượng, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn - Học
viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực
hiện đề tài và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ, giảng viên Trường Đại
học Hồng Đức, Chi cục Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,
Ủy ban nhân dân các huyện, các xã và các Cơ quan, Ban ngành liên quan trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực
hiện đề tài luận án.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn
thành luận án./.
Hà Nội, ngày

tháng 12 năm 2017

Nghiên cứu sinh

Lê Văn Cường

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 4 of 120.

ii


Header Page 5 of 120.

MỤC LỤC
Lời cam đoan ..................................................................................................................... i
Lời cảm ơn ........................................................................................................................ ii
Mục lục ............................................................................................................................ iii
Danh mục chữ viết tắt ..................................................................................................... vii
Danh mục bảng .............................................................................................................. viii
Danh mục sơ đồ .............................................................................................................. xii
Danh mục đồ thị ............................................................................................................. xiii
Danh mục hộp ................................................................................................................ xiv
Danh mục ảnh ................................................................................................................. xv
Trích yếu luận án ........................................................................................................... xvi
Thesis abtract ............................................................................................................... xviii
Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 3

1.2.1. Mục tiêu chung ..................................................................................................... 3
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 3
1.3.

Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 4

1.4.

Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 4

1.4.1. Phạm vi không gian .............................................................................................. 4
1.4.2. Phạm vi thời gian .................................................................................................. 4
1.4.3. Phạm vi nội dung .................................................................................................. 4
1.5.

Những đóng góp mới của đề tài ............................................................................ 4

1.6.

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................................. 5

Phần 2. Tổng quan về quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ
thưc vật ................................................................................................................ 6
2.1.

Tổng quan các công trình nghiên cứu trước đây .................................................. 6

2.2.

Cơ sở lý luận ......................................................................................................... 9

2.2.1. Một số khái niệm .................................................................................................. 9
2.2.2. Vai trò của quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật .... 14

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 5 of 120.

iii


Header Page 6 of 120.

2.2.3. Đặc điểm của quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật ............................................................................................................... 15
2.2.4. Mục tiêu, chức năng và công cụ quản lý ............................................................ 16
2.2.5. Nội dung quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ...... 18
2.2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thưc vật .................................................................................................... 23
2.3.

Cơ sở thực tiễn .................................................................................................... 26

2.3.1. Kinh nghiệm quản lý thuốc bảo vệ thực vật trên thế giới ................................... 26
2.3.2. Thực tiễn quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
ở Việt Nam .......................................................................................................... 31
2.3.3. Bài học kinh nghiệm trong quản lý kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật ............................................................................................................... 36
Tóm tắt phần 2 ................................................................................................................ 38

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 40
3.1.

Phương pháp tiếp cận và khung phân tích .......................................................... 40

3.1.1. Phương pháp tiếp cận .......................................................................................... 40
3.1.2. Khung phân tích .................................................................................................. 41
3.2.

Đặc điểm cơ bản tỉnh Thanh Hóa ....................................................................... 43

3.2.1. Vị trí địa lý và địa hình ....................................................................................... 43
3.2.2. Tình hình về dân số và lao động ......................................................................... 45
3.2.3. Tình hình về đất đai ............................................................................................ 45
3.2.4. Tình hình về phát triển kinh tế ............................................................................ 45
3.3.

Phương pháp chọn điểm nghiên cứu................................................................... 46

3.3.1. Chọn huyện đại diện ........................................................................................... 46
3.3.2. Chọn xã đại diện ................................................................................................. 46
3.4.

Phương pháp thu thập thông tin .......................................................................... 47

3.4.1. Thu thập thông tin thứ cấp .................................................................................. 47
3.4.2. Thu thập thông tin sơ cấp.................................................................................... 48
3.5.

Phương pháp xử lý và phân tích thông tin .......................................................... 50

3.5.1. Phương pháp thống kê mô tả .............................................................................. 50
3.5.2. Phương pháp so sánh .......................................................................................... 51
3.5.3. Phương pháp phân tích điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức (SWOT) ........... 51

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 6 of 120.

iv


Header Page 7 of 120.

3.5.4. Phương pháp phân tích nhân tố khám phá với thang đo Likert .......................... 52
3.5.5. Phương pháp phân tích hồi quy .......................................................................... 54
3.6.

Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................. 55

3.6.1. Nhóm chỉ tiêu thể hiện thực trạng hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật .................................................................................................... 55
3.6.2. Nhóm chỉ tiêu thể hiện quản lý nhà nước về kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật .................................................................................................... 56
3.6.3. Nhóm chỉ tiêu thể hiện kết quả quản lý kinh doanh và sử dụng thuốc bảo
vệ thực vật ........................................................................................................... 56
Tóm tắt phần 3 ................................................................................................................ 57
Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................... 58
4.1.

Tổng quan hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa............................................................................................. 58

4.1.1. Thực trạng kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật..................................................... 58
4.1.2. Tình hình gieo trồng và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật...................................... 61
4.2.

Thực trạng quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................................................... 62

4.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.................................................................. 62
4.2.2. Ban hành và phổ biến các văn bản pháp luật về quản lý hoạt động kinh
doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............... 66
4.2.3. Xây dựng kế hoạch trong quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật .................................................................................................... 69
4.2.4. Tập huấn trong quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực
vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.......................................................................... 71
4.2.5. Thanh kiểm tra và xử lý các vi phạm trong kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ...................................................... 75
4.2.6. Đánh giá kết quả và hạn chế trong quản lý hoạt động kinh doanh và sử
dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ................................... 80
4.3.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh thanh hóa ...................................................... 109

4.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng ....................................................................................... 109

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 7 of 120.

v

Header Page 8 of 120.

4.3.2. Phân tích ảnh hưởng của các yếu tố đến kết quả quản lý kinh doanh và sử
dụng thuốc bảo vệ thực vật ............................................................................... 125
4.4.

Giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo
vệ thực vật trên địa bàn tỉnh thanh hóa ............................................................. 131

4.4.1. Căn cứ đề xuất giải pháp ................................................................................... 131
4.4.2. Định hướng tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .................................................... 134
4.4.3. Các giải pháp .................................................................................................... 134
Tóm tắt phần 4 .............................................................................................................. 145
Phần 5. Kết luận và kiến nghị .................................................................................... 147
5.1.

Kết luận ............................................................................................................. 147

5.2.

Kiến nghị........................................................................................................... 148

Danh mục các công trình công bố có liên quan đến luận án ........................................ 149
Tài liệu tham khảo ........................................................................................................ 150
Phụ lục .......................................................................................................................... 162

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 8 of 120.

vi


Header Page 9 of 120.

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
ATVSTP
BVTV
CS
ĐVT
EFA

Nghĩa tiếng Việt
An toàn vệ sinh thực phẩm
Bảo vệ thực vật
Cộng sự (et al.)
Đơn vị tính
Phân tích nhân tố khám phá
(Exploratory Factor Analysis)
EPA
Cơ quan Bảo vệ Môi trường liên bang
(Environmental Protection Agency)
FAO
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp liên hiệp quốc
(Food and Agriculture Organization of the United Nations)
FIFRA
Đạo luật liên bang về thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh, thuốc trừ chuột
(Federal Insecticide, Fungicide and Rodenticide Act)

GCNĐĐKKD/CCHN Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh/Chứng chỉ hành nghề
Ha
Héc ta
HTX
Hợp tác xã
ICAMA
Cục Quản lý Nông dược
(Institute for the Control of Agrochemicals, Ministry of Agriculture)
IPM
Quản lý dịch hại tổng hợp
(Integrated Pest Management)
NN&PTNT
Nông nghiệp và phát triển nông thôn
PRA
Đánh giá nhanh có sự tham gia
(Participatory Rural Appraisal)
QLTT
Quản lý thị trường
SRI
Canh tác lúa cải tiến
(System of Rice Improvement)
SWOT
Phân tích điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức
(Strengths - Weaknesses - Opportunities - Threats)
TCVN
Tiêu chuẩn Việt Nam
TN&MT
Tài nguyên và Môi trường
UBND
Ủy ban nhân dân

VBQPPL
Văn bản quy phạm pháp luật
WHO
Tổ chức Y tế thế giới
(World Health Organization)

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 9 of 120.

vii


Header Page 10 of 120.

DANH MỤC BẢNG
STT
2.1.

Tên Bảng

Trang

Bảng phân loại độ độc thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam và các biểu tượng
về độ độc cần ghi trên nhãn thuốc ...................................................................... 10

3.1.

Số lượng mẫu chọn điều tra đại diện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .................... 50

3.2.

Nội dung và cách thực hiện phương pháp phân tích điểm mạnh, yếu, cơ
hội và thách thức................................................................................................. 51

4.1.

Số lượng và chủng loại thuốc bảo vệ thực vật đang lưu thông trên địa bàn
tỉnh Thanh Hóa đến tháng 6/2016 ...................................................................... 59

4.2.

Số lượng các đơn vị kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh
Thanh Hóa giai đoạn 2011-2016 ........................................................................ 60

4.3.

Diện tích gieo trồng và khối lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2013 - 2015 ........................................................ 61

4.4.

Số lượng các văn bản quy phạm pháp luật đang có hiệu lực liên quan đến
quản lý nhà nước về thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa
tính đến 12/2016 ................................................................................................. 67

4.5.

Số lượng hoạt chất được phép sử dụng và cấm sử dụng từ năm 2010-2016
tại Việt Nam ....................................................................................................... 68

4.6.

Kế hoạch Thanh tra và tập huấn kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật tỉnh
Thanh Hóa giai đoạn 2014-2016 ........................................................................ 70

4.7.

Kết quả tập huấn cho các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011-2015 .......................................................... 72

4.8.

Mức độ thường xuyên tham gia tập huấn của chủ các cơ sở kinh doanh
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................ 73

4.9.

Tần suất nhận thông tin của các chủ cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực
vật từ cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ...................................... 74

4.10.

Tình hình thực hiện tập huấn cho hộ nông dân về sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ................................................................. 75

4.11.

Ý kiến của các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật về tình hình thanh
tra, kiểm tra của các cơ quan quản lý trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ................... 77

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 10 of 120.

viii


Header Page 11 of 120.

4.12.

Kết quả thanh tra, kiểm tra các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên
địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011-2015 .................................................... 78

4.13.

Các lỗi vi phạm chủ yếu và hình thức xử lý đối với các cơ sở kinh doanh
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................ 79

4.14.

Tình hình kiểm tra và vi phạm các quy định trong sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ................................................................. 79

4.15.

Người bán hàng thường xuyên của các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực
vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ......................................................................... 81

4.16.

Tình hình thực hiện đảm bảo yêu cầu vị trí cửa hàng và kho thuốc của các
cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............... 82

4.17.

Tình hình thực hiện đảm bảo các chủng loại hàng hóa khác của các cơ sở
kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ......................... 84

4.18.

Tình hình thực hiện đảm bảo trang thiết của cơ sở kinh doanh thuốc bảo
vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................................ 85

4.19.

Tình hình thực hiện kinh doanh theo danh mục, nguồn gốc của các cơ sở
kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ......................... 86

4.20.

Tình hình thực hiện đảm bảo chất lượng thuốc của các cơ sở kinh doanh
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................ 88

4.21.

Tình hình xử lý thuốc không đảm bảo yêu cầu của các cơ sở kinh doanh
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................ 89

4.22.

Kết quả đánh giá, phân loại các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật
trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ............................................................................... 91

4.23.

Tỷ lệ hộ tham gia tập huấn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ở các huyện điều
tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .......................................................................... 92

4.24.

Tỷ lệ hộ có các dụng cụ cần thiết để phun thuốc bảo vệ thực vật ở các
huyện điều tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ....................................................... 92

4.25.

Cơ sở lựa chọn mua thuốc bảo vệ thực vật của các hộ nông dân ở các huyện
điều tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .................................................................. 93

4.26.

Cơ sở lựa chọn thời điểm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của người nông
dân ở các huyện điều tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ....................................... 95

4.27.

Tỷ lệ hộ nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách ở các huyện
điều tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .................................................................. 97

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 11 of 120.

ix

Header Page 12 of 120.

4.28.

Tỷ lệ hộ nông dân sử dụng bảo hộ lao động trong sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật ở các huyện điều tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ................................ 98

4.29.

Cách thức xử lý thuốc bảo vệ thực vật hư hỏng của hộ nông dân ở các
huyện điều tra tỉnh Thanh Hóa ......................................................................... 100

4.30.

Cách thức xử lý bao bì và thuốc thừa sau phun của hộ nông dân ở các
huyện điều tra trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ..................................................... 101

4.31.

Ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý cấp tỉnh, huyện và xã về các hoạt động
quản lý kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .......... 103

4.32.

Tổng hợp ý kiến đánh giá của các bộ quản lý các cấp về quản lý sử dụng
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .......................................... 104

4.33.

Tổng hợp ý kiến đánh giá của các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật
về thể chế thực hiện các văn bản pháp luật trong quản lý kinh doanh và sử
dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ................................. 111

4.34.

Trình độ chuyên môn và số năm kinh nghiệm của cán bộ ngành bảo vệ
thực vật tỉnh Thanh Hóa ................................................................................... 112

4.35.

Ý kiến của các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật về năng lực cán bộ
quản lý kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh
Thanh Hóa ........................................................................................................ 113

4.36.

Ý kiến của các cơ sở kinh doanh về hiểu biết các qui định trong kinh doanh
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .......................................... 114

4.37.

Tỷ lệ tiếp cận từ các nguồn thông tin của hộ nông dân trong sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật tại các huyện điều tra tỉnh Thanh Hóa .................................... 116

4.38.

Nhận thức của hộ nông dân về thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc có
nguồn gốc sinh học và nguyên tắc 4 đúng ở các huyện điều tra tỉnh
Thanh Hóa ........................................................................................................ 117

4.39.

Nhận thức của nông dân về mức độ ảnh hưởng của thuốc bảo vệ thực vật
đến sức khỏe con người tại các huyện điều tra tỉnh Thanh Hóa ....................... 118

4.40.

Nhận thức của nông dân về mức độ ảnh hưởng của thuốc bảo vệ thực vật
đến môi trường sinh thái ở các huyện điều tra tỉnh Thanh Hóa ....................... 119

4.41.

Tình hình tuân thủ các qui định sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của các hộ
trồng rau trên địa bàn thành phố Thanh Hóa .................................................... 121

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 12 of 120.

x


Header Page 13 of 120.

4.42.

Ý kiến đánh giá của cơ sở kinh doanh về kinh phí và cơ sở vật chất kỹ
thuật phục vụ quản lý kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tỉnh
Thanh Hóa ........................................................................................................ 122

4.43.

Ý kiến đánh giá các cơ sở kinh doanh về sự phối hợp của các đơn vị có
liên quan trong quản lý kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên
địa bàn tỉnh Thanh Hóa .................................................................................... 124

4.44.

Điểm trung bình các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả quản lý kinh doanh và
sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tỉnh Thanh Hóa ................................................ 126

4.45.

Hệ số ảnh hưởng của các yếu tố đến kết quả quản lý kinh doanh và sử dụng
thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .......................................... 127

4.46.

Hệ số ảnh hưởng của các yếu tố tuân thủ nguyên tắc trong sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật đến mức độ an toàn và hiệu quả của hộ nông dân trồng rau
trên địa bàn thành phố Thanh Hóa.................................................................... 129

4.47.

Hệ số ảnh hưởng của các tiêu chí tuân thủ ở từng nguyên tắc sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật trong sản xuất rau của hộ nông dân trên địa bàn thành phố
Thanh Hóa ........................................................................................................ 130

4.48.

Ma trận phân tích điểm điểm mạnh, yếu, cơ hội, thách thức (SWOT) trong

quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa .......................................................................................... 131

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 13 of 120.

xi


Header Page 14 of 120.

DANH MỤC SƠ ĐỒ
STT
2.1.

Tên Sơ đồ

Trang

Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi của người nông dân trong sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật .................................................................................................... 25

2.2.

Cách tiếp cận giảm thuốc bảo vệ thực vật .......................................................... 26

2.3.

Bộ máy quản lý thuốc bảo vệ thực vật tại Mỹ .................................................... 27

2.4.

Mô hình quản lý cấp phép thuốc bảo vệ thực vật ở Thái Lan ............................ 29

2.5.

Hệ thống quản lý kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở Trung Quốc ................... 31

3.1.

Khung phân tích quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật ............................................................................................................... 42

4.1.

Mạng lưới cung ứng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .......... 58

4.2.

Bộ máy tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật trên
địa bàn tỉnh Thanh Hóa ...................................................................................... 63

4.3.

Bộ máy tổ chức quản lý sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh
Thanh Hóa .......................................................................................................... 65

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 14 of 120.

xii

Header Page 15 of 120.

DANH MỤC ĐỒ THỊ
STT
4.1.

Tên Đồ thị

Trang

Đánh giá của các cơ sở kinh doanh về số lượng chủng loại thuốc bảo vệ
thực vật ............................................................................................................... 87

4.2.

Mức độ thường xuyên cập nhật giá lên bảng niêm yết giá ................................. 90

4.3.

Địa điểm mua thuốc phổ biến của người dân ..................................................... 94

4.4.

Nồng độ và liều lượng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ....................................... 96

4.5.

Tỷ lệ hộ nông dân thực hiện thời gian cách ly sau khi phun thuốc bảo vệ
thực vật ở các huyện điều tra tỉnh Thanh Hóa .................................................... 99

4.6.

Sự quan tâm độ độc của thuốc bảo vệ thực vật ................................................ 115

4.7.

Tỷ lệ hộ nhận được thông tin về quy định sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ....... 117

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 15 of 120.

xiii


Header Page 16 of 120.

DANH MỤC HỘP
STT

Tên Hộp

Trang

4.1.

Sai phạm trong sử dụng lao động bán thuốc bảo vệ thực vật ............................. 82

4.2.

Ý kiến của cán bộ địa phương về việc chứng nhận địa điểm kinh doanh

cho các cơ sở kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ................................................ 83

4.3.

Ý kiến đánh giá của chủ cơ sở về vị trí cửa hàng của các cơ sở kinh doanh
thuốc Bảo vệ thực vật ......................................................................................... 83

4.4.

Chủng loại và mức độ sử dụng đủ các loại thuốc bảo vệ thực vật ..................... 97

4.5.

Đánh giá của người dân về xử lý vỏ bao thuốc bảo vệ thưc vật ....................... 102

4.6.

Xử lý thuốc còn dư sau khi phun ...................................................................... 102

4.7.

Chất lượng thuốc bảo vệ thực vật ..................................................................... 107

4.8.

Ý kiến của cán bộ Chi cục Bảo vệ thực vật về bất cập trong quản lý kinh
doanh thuốc bảo vệ thực vật ............................................................................. 108

4.9.

Đánh giá về chế tài xử phạt vi phạm trong kinh doanh thuốc bảo vệ
thực vật ............................................................................................................. 110

4.10.

Đánh giá của cán bộ về tiếp cận thông tin ........................................................ 116

4.11.

Đánh giá của người dân về thuốc bảo vệ thực vật sinh học ............................. 118

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 16 of 120.

xiv


Header Page 17 of 120.

DANH MỤC ẢNH
STT

Tên Ảnh

Trang

3.1. Bản đồ hành chính tỉnh Thanh Hóa ......................................................................... 43
4.1. Kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật vùng với thức ăn chăn nuôi............................... 84

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 17 of 120.

xv


Header Page 18 of 120.

TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
Tên tác giả: Lê Văn Cường
Tên Luận án: Quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa
Chuyên ngành: Kinh tế phát triển
Mã số: 9 31 01 05
Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Mục đích nghiên cứu
Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng để đề xuất giải pháp tăng
cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh
Hóa nhằm thực hiện tốt Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật.
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp tiếp cận: (i) Tiếp cận vùng; (ii) Tiếp cận có sự tham gia; (iii) Tiếp
cận thể chế; (iv) Tiếp cận theo đối tượng bị quản lý.
- Phương pháp chọn điểm nghiên cứu: Dựa vào điều kiện tự nhiên, diện tích đất
nông nghiệp và diện tích gieo trồng các loại cây trồng, cùng với sự phân bố các cơ sở
kinh doanh thuốc BVTV (có đại lý lớn, đại lý nhỏ và cửa hàng nhỏ lẻ) và ý kiến tư vấn
của Chi cục BVTV tỉnh Thanh Hóa. Tác giả chọn 5 huyện đại diện cho 3 vùng đặc trưng
của tỉnh là: huyện Ngọc Lặc, Thọ Xuân diện cho vùng trung du miền núi; huyện Thiệu
Hóa và thành phố Thanh Hóa đại diện cho vùng đồng bằng; huyện Hoằng Hóa đại diện
cho vùng ven biển. Ở 3 huyện Ngọc Lặc, Hoằng Hóa và thành phố Thanh Hóa, tác giả
chọn mỗi huyện 3 xã để khảo sát các hộ nông dân sử dụng thuốc BVTV.
Phương pháp phân bổ số lượng mẫu cho các huyện được thực hiện theo phương
pháp chọn mẫu điển hình tỷ lệ. Các đơn vị mẫu được chọn ra từ các xã, huyện theo phương
pháp chọn ngẫu nhiên.

- Phương pháp thu thập thông tin
Thu thập dữ liê ̣u thứ cấ p: Các văn bản pháp luật, các qui định của các cơ quan trung
ương đến địa phương về kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV, các công trình nghiên cứu
về kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV, kinh nghiệm trên thế giới và trong nước về quản
lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV, thông tin về tình hình quản lý kinh
doanh thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.
Thu thập dữ liê ̣u sơ cấ p: Phương pháp điều tra chọn mẫu, phỏng vấn sâu cán bộ
quản lý, thảo luận nhóm có sự tham gia và quan sát thực địa.
- Các phương pháp phân tích thông tin: Phương pháp thống kê mô tả; phương pháp
so sánh; phương pháp phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức; phương pháp
phân tích nhân tố khám phá; và phương pháp phân tích hồi quy.
- Công cụ xử lý: Các số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel
và SPSS 22.0.

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 18 of 120.

xvi


Header Page 19 of 120.

Kết quả chính và kết luận
Đã hệ thống hóa và phát triển được một số lý luận về quản lý kinh doanh và sử
dụng thuốc BVTV: Đã làm rõ đặc thù của hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV
là hoạt động kinh doanh và sử dụng sản phẩm có điều kiện, gắn với quyền lợi và nghĩa
vụ. Vì vậy, quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV không chỉ là vấn đề
trước mắt mà còn là lâu dài thích ứng với từng giai đoạn phát triển sản xuất nông nghiệp.
Mạng lưới kinh doanh thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa phát triển mạnh mẽ
và đa dạng với 7 đại lý/doanh nghiệp phân phối chính, 1.106 cơ sở kinh doanh, buôn bán
với trên 420 loại thuốc BVTV thương phẩm. Cơ quan quản lý trực tiếp các hoạt động kinh

doanh và sử dụng thuốc BVTV của tỉnh là Chi cục BVTV tỉnh. Kết quả đạt được trong
quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh là: (i) hệ thống các
văn bản pháp luật được ban hành, tuyên truyền phổ biến kịp thời với 29 văn bản pháp luật
chính (trong đó có 12 văn bản do các cơ quan cấp tỉnh ban hành); (ii) công tác thanh kiểm
tra được triển khai thường xuyên và nhận được sự đồng thuận cao trong xã hội; (iii) tình
trạng các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV vi phạm có xu hướng giảm; (iv) số hộ nông dân
vi phạm qui định trong sử dụng thuốc BVTV cũng có xu hướng giảm tích cực; (iv) công
tác dự tính, dự báo tình hình dịch hại và khuyến cáo các biện pháp phòng trừ có chất lượng
và đảm bảo kịp thời. Tuy nhiên, vẫn còn hạn chế như: (i) Tình trạng thanh tra, quản lý chất
lượng thuốc và giá cả chưa thực sự chặt chẽ; (ii) Công tác xử lý vi phạm đối với các cơ sở
kinh doanh và người sử dụng thuốc còn nhẹ, thiếu tính răn đe; (iii) công tác tập huấn, tuyên
truyền về sử dụng thuốc BVTV còn chưa sâu rộng đến các địa phương; (iv) Việc chuyển
giao áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong BVTV chưa nhiều.
Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc
BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa là: (i). Nội dung và cách thức thực hiện các văn bản
pháp luật; (ii). Năng lực cán bộ quản lý; (iii). Sự hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật
của người kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV; (iv). Kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết
bị và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật; (v). Sự phối hợp giữa các đơn vị tham gia quản
lý. Trong đó, yếu tố sự phối hợp của các đơn vị tham gia quản lý có ảnh hưởng cao nhất
(0,214), tiếp đến là yếu tố sự hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật của người kinh doanh
và sử dụng thuốc BVTV (0,185).
Để tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trên địa
bàn tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới cần thực hiện trên cơ sở 4 định hướng và áp dụng
7 giải pháp, gồm: (i). Xây dựng và ban hành các quy định cụ thể để thực hiện các văn bản
pháp luật; (ii). Tăng cường bộ máy quản lý; (iii). Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng và huy
động nguồn kinh phí; (iv). Tăng cường trách nhiệm của chính quyền cấp xã và sự phối
hợp giữa các đơn vị; (v) Tăng cường truyên truyền, tập huấn. (vi). Siết chặt quản lý các
cơ sở kinh doanh thuốc BVTV; (vii). Tăng cường chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho hộ
nông dân trong sử dụng thuốc BVTV.

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 19 of 120.

xvii


Header Page 20 of 120.

THESIS ABTRACT
PhD candidate: Le Van Cuong
Thesis title: Managing activity of business and use of pesticide in Thanh Hoa province
Major: Development Economics
Code: 9 31 01 05
Educational organization: Vietnam National University of Agriculture
Research Objectives
Assessing the situation and analyzing the influential factors to suggest some
solutions to enhance managing activity of business and use of pesticide in Thanh Hoa
province to fulfill law on plant protection and quarantine as well as.
Materials and Methods
Approach method: (i) Regional approach; (ii) Participatory approach; (iii)
Institutional approach; (iv) Approach the object is managed.
Selection method of research area: Based on the natural conditions, agricultural
area, cultivated surface of crops, as well as the distribution and consultation of pesticide
business (big agent, small agent and retail outlet) and professional advice from Plant
Protection Department of Thanh Hoa province, the author has selected 5 districts to
represent for 3 specific areas, includes: Ngoc Lac and Tho Xuan represent the
mountainous region; Thieu Hoa and Thanh Hoa city represent the dental region and
Hoang Hoa represent for the coastal region. Thence, the author has selected 3
communes/district to survey the farmers using pesticides.
The allocating samples method is followed the typical sampling method. Sample
units were selected by using random samples.

Methods of collecting information:
Secondary data collection: The author uses not only the legislation and the
provisions of plant protection but also the experienced management of the business in the
world and domestic and the usage of pesticide in Thanh Hoa province.
Primary data collection: Sample survey method, in-depth interviews managers,
group discussions Participatory Rural Appraisal (PRA) and field observations.
Information analysis methods: The descriptive statistical methods; the comparative
method; the analytical method about strengths, weaknesses, opportunities, and
challenges; Exploratory Factor Analysis method; and the regression analysis.
Handling tool: The data is entered and processed by Microsoft Excel and SPSS
software 22.0.
Main findings and conclusions
The author has systematized and developed augments in the managing activity of
business and use of pesticide: The author has clarified the characteristic of the business

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 20 of 120.

xviii


Header Page 21 of 120.

and uses pesticide management is a business and uses the conditional, association with
rights obligations. Therefore, managing activity of business and use of pesticide is not
only the immediate problem but also a long-term adaptation to the agricultural production
development at each stage.
The network of the pesticide business in Thanh Hoa province flourished and
diversified with 7 major distributions agents, 1.106 business establishments trading with
over 420 commercial pesticides. The direct administration is Thanh Hoa Plant Protection
Department. The results achieved in the business management and the usage of pesticides

in the province such as: (i). The system of legal documents is issued and timely
disseminated in 29 legal documents (including 12 documents issued by the provincial
authorities issued); (ii). The work of inspection is implemented regularly and received
high consensus in society; (iii). The status of the business establishments in violation of
pesticide tend to decrease; (iv). The number of farmers violated regulations in the use of
pesticide is also a positive trend; (v). The work of estimates, forecasts and recommended
pest control measures to have the quality and ensure timely. However, there are still
drawbacks, includes: (i). The status of inspection and management of quality and price
pesticide are not really strict; (ii). The handling of the offense against the business
establishments and users is light and lack of deterrence; (iii). The training and
communication on the use of pesticide was not extended to the locality; (iv.) The transfer
of the application of technical advances in crop protection is not so much.
The factors influencing the results’ managing activity of business and use of
pesticide in Thanh Hoa province are as follows: (i). Content and method of
implementation of legal documents; (ii). Management capacity; (iii). The law compliance
and awareness of pesticide traders and user; (iv). Budget, infrastructure, equipment and
application of advanced technology; (v). Collaboration between management
stakeholders. Among these factors, the collaboration between management stakeholders
is the most influential factor (0,214), followed by the legal compliance and awareness of
pesticide traders and user (0,185).
It should be implemented based on 4 directions and 7 solutions to strengthen
managing activity of business and use of pesticide in Thanh Hoa province, including:
(i). Building and issuing specific regulations for the implementation of legal documents;
(ii). Increasing investment in infrastructure and; (iii). Increasing investment in
infrastructure and fund mobilization; (iv). Increasing responsibility of authority at
commune level and the collaboration between management stakeholders; (v).
Promoting activities of propaganda and training on pesticide; (vi). Proper inspection of
pesticide traders; (vii). Enhancing the transfer of technical advances in pesticide use to
the farmers.

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 21 of 120.

xix


Header Page 22 of 120.

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) được xem như là công cụ hữu hiệu trong
quản lý dịch hại cây trồng, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ cây trồng trước
sự gây hại của các loại sâu bệnh khác nhau, sự cạnh tranh từ cỏ dại và ký sinh trùng,
góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, cải thiện chất lượng sản phẩm của cây trồng
và giúp nông dân giảm chi phí sản xuất, giảm rủi ro và đứng vững trong thị trường
có tính cạnh tranh cao hiện nay. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc BVTV quá mức
cần thiết và không thực sự mang lại hiệu quả kinh tế đang diễn ra ở hầu hết các
nước trên thế giới với khối lượng sử dụng trên toàn thế giới lên tới 35 triệu tấn
hoạt chất/năm tương đương tổng giá trị khoảng 45 tỷ USD (Frank et al., 2015). Ở
các nước đang phát triển giá trị sử dụng lên tới 3 tỷ USD, trong đó, có tới gần 1/3
lượng thuốc BVTV (tương đương 900 triệu USD) không đạt tiêu chuẩn chất lượng
được quốc tế chấp nhận (Sylviane et al., 2002). Đặc biệt, ở các nước nghèo do
thiếu cơ sở hạ tầng và sự hiểu biết của nguồn nhân lực đang được sử dụng làm “bãi
rác” cho các loại thuốc trừ sâu nguy hiểm, trong số đó có nhiều loại bị cấm ở hầu
hết các nước trên thế giới vì những đe dọa nghiêm trọng đến sức khoẻ con người
và môi trường tự nhiên. Chính vì vậy, việc nghiên cứu quản lý và giảm thiểu việc
sử dụng thuốc BVTV hiện đang được các quốc gia có nền sản xuất nông nghiệp
quan tâm và chú trọng giải quyết.
Việt Nam là nước có điều kiện khí hậu đặc trưng nhiệt đới gió mùa vừa
thuận lợi cho phát triển ngành trồng trọt đa dạng và phong phú, có diện tích canh
tác lớn, đồng thời cũng là điều kiện thuận lợi cho việc phát sinh, phát triển của các

loài dịch hại ngày càng phức tạp cả về tần suất và mức độ gây hại. Do đó, nhu cầu
sử dụng thuốc BVTV trong sản xuất để phòng trừ dịch hại là rất lớn theo hướng
ngày càng tăng cả về số lượng, chủng loại. Tính đến 12/2016 ở Việt Nam có tới
1.710 hoạt chất với 3.998 tên thuốc thương phẩm được sử dụng trong sản xuất
nông nghiệp (Bộ NN&PTNT, 2016) thông qua hệ thống cung cấp của 31.284 cơ
sở kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV trên địa bàn cả nước (Cục BVTV, 2016a).
Hầu hết các loại thuốc BVTV đang sử dụng đều phải nhập khẩu với sản lượng lên
tới 127.728,24 tấn thuốc thương phẩm, giá trị tương đương 735,339 triệu USD
(Cục BVTV, 2016b).

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 22 of 120.

1


Header Page 23 of 120.

Để tránh sự phá hoại của các loài dịch hại đối với cây trồng, nông dân
thường xuyên sử dụng thuốc BVTV, nên chúng có mặt trên thị trường vật tư nông
nghiệp với nhiều kênh phân phối và tác nhân tham gia. Với động cơ là thu lợi
nhuận các nhà kinh doanh thuốc BVTV sẵn sàng đưa ra thị trường sản phẩm thuốc
BVTV không đảm bảo chất lượng, giá cả không ổn định, nhãn mác không đầy đủ,
vv… Trong sản xuất nông nghiệp, phần lớn người sử dụng thuốc BVTV thường
không có đầy đủ thông tin về thị trường; thiếu kiến thức về thuốc BVTV nên
thường mua và sử dụng thuốc kém chất lượng, thậm chí sử dụng thuốc ngoài danh
mục được phép sử dụng. Vì vậy, vấn đề lạm dụng và sử dụng tùy tiện thuốc BVTV
đã và đang diễn ra ở nhiều nơi và là nguyên nhân gây ảnh hưởng nghiêm trọng làm
tổn hại đến sức khỏe con người và môi trường, dẫn đến nguy cơ mất an toàn vệ
sinh thực phẩm (ATVSTP) (Hoàng Bá Thịnh, 2009). Hầu hết người sử dụng hiểu
sai về thời gian cách ly, lý do dừng phun thuốc, thiếu hiểu biết về mầu sắc, các

biểu tượng trên bao bì thuốc, đặc biệt về nguyên tắc “4 đúng” còn phổ biến (Đỗ
Kim Chung và cs., 2009).
Thanh Hóa là tỉnh có diện tích sản xuất nông nghiệp khá lớn, ngành trồng
trọt những năm gần đây phát triển mạnh, là thị trường đầy tiềm năng cho các đơn
vị kinh doanh thuốc BVTV. Mạng lưới cung ứng thuốc BVTV đã và đang phát
triển mạnh mẽ với nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh lớn, số lượng sản phẩm đa
dạng. Tính đến 6/2016 trên địa bàn toàn tỉnh Thanh Hóa có 43 công ty đăng ký
cung ứng thuốc BVTV thông qua 07 đại lý phân phối lớn, 1.106 đại lý/cửa hàng
bán buôn, bán lẻ và khoảng trên 420 hộ kinh doanh nhỏ lẻ với trên 420 loại thuốc
thương phẩm (Chi cục BVTV tỉnh Thanh Hóa, 2016a). Song hành với sự phát triển
đó, đã gây ra không ít khó khăn, thách thức và nảy sinh nhiều bất cập trong quản
lý kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn toàn tỉnh như: (i) Thuốc không
rõ nguồn gốc xuất xứ (nhập lậu), thuốc hết hạn sử dụng, thuốc không đảm bảo về
chất lượng và nhãn mác, thuốc ngoài danh mục được phép sử dụng,… vẫn còn tồn
tại trên thị trường; (ii) Không có kho lưu chứa các thuốc BVTV vi phạm bị tịch
thu, thu giữ; (iii) Sự hiểu biết của cán bộ kỹ thuật cơ sở, đặc biệt là chính quyền
cấp xã/phường về thuốc BVTV còn hạn chế; (iv) Công tác thanh tra, kiểm tra các
cơ sở kinh doanh và người sử dụng thuốc BVTV trên đị bàn tình còn ít. Năm 2016,
Chi cục BVTV tỉnh mới triển khai 8 cuộc thanh kiểm tra đối với 254 lượt cơ sở
kinh doanh trong tổng 254 cơ sở kiểm tra thi có 30 cơ sở vi phạm với các lỗi vi

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 23 of 120.

2


Header Page 24 of 120.

phạm phổ biến là không đủ điều kiện kinh doanh, không niêm yết giá, bán thuốc
hết hạn sử dụng, kho không đúng quy định và bán thuốc chung với thức ăn chăn

nuôi. Tình trạng người sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh vi phạm nguyên tắc
“4 đúng” trong sử dụng diễn ra phổ biến (Chi cục BVTV tỉnh Thanh Hóa, 2016b).
Các nghiên cứu trước đây có liên quan đến quản lý hoạt động kinh doanh
và sử dụng thuốc BVTV ở Việt Nam đã có như Nguyễn Phượng Lê (2013) về thực
hiện quy định về quản lý kinh doanh thuốc BVTV trong sản xuất rau vùng đồng
bằng sông Hồng; Trần Thị Ngọc Lan và cs. (2014) về quản lý nhà nước trong sử
dụng thuốc BVTV của hộ nông dân tỉnh Thái Bình; Nguyễn Thúy Lan Chi và cs.
(2015) về giải pháp quản lý an toàn tại công ty thuốc BVTV Sài Gòn,… Các nghiên
cứu này thường mới đề cập tới từng khía cạnh cụ thể ở các địa phương và các vùng
khác nhau, mà chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu kết hợp đồng thời cả quản
lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.
Xuất phát từ những bất cập trong thực tiễn cần giải quyết trên địa bàn cả
nước nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng việc tổ chức thực hiện nghiên cứu đề
tài này là rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng nhằm góp phần hạn chế các tiêu
cực trong kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV, thúc đẩy phát triển sản xuất nông
nghiệp bền vững, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đảm bảo sức khỏe con người
và bảo vệ môi trường.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng, đề xuất giải pháp tăng
cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV nhằm thực hiện tốt
luật bảo vệ và kiểm dịch thực vật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Luận giải và làm rõ thêm lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động kinh
doanh, sử dụng thuốc BVTV;
- Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt
động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa;
- Đề xuất giải pháp nhằm tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử
dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 24 of 120.

3


Header Page 25 of 120.

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về
quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV theo hướng phát triển nông
nghiệp bền vững.
Đối tượng khảo sát chủ yếu của đề tài là: Các đơn vị kinh doanh thuốc
BVTV; Các trang trại, hộ sản xuất nông nghiệp (trồng trọt); Các cơ quan quản lý
Nhà nước (UBND tỉnh, huyện, xã, Sở NN&PTNT, Chi cục BVTV, trạm BVTV
các huyện); các tổ chức kinh tế xã hội khác và các cơ chế chính sách có liên quan
đến quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV.
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Phạm vi không gian
Luận án sẽ được tiến hành nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Một số
nội dung chuyên sâu được khảo sát tại một số huyện đại diện.
1.4.2. Phạm vi thời gian
- Dữ liệu, thông tin thứ cấp phục vụ nghiên cứu này được thu thập trong
giai đoạn 3 - 5 năm gần đây (2012 - 2016);
- Dữ liệu, thông tin sơ cấp được khảo sát trong năm 2015 và 2016;
- Các giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện quản lý hoạt động kinh doanh và
sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030.
1.4.3. Phạm vi nội dung
Tập trung vào phân tích, đánh giá thực trạng quản lý (chủ yếu là quản lý
Nhà nước) hoạt động kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV; Thực trạng thực hiện
các quy định pháp luật của người kinh doanh & sử dụng thuốc BVTV; Các yếu tố

ảnh hưởng và các giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng
thuốc BVTV.
Các loại thuốc BVTV chủ yếu là thuốc phòng trừ dịch hại, gồm: Thuốc trừ
sâu, thuốc trừ bệnh, thuốc trừ ốc, thuốc trừ cỏ, thuốc trừ chuột.
1.5. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
Về lý luận: Đã làm rõ hơn lý luận về quản lý kinh doanh và sử dụng thuốc
BVTV như: Thuốc BVTV là hàng hóa kinh doanh và sử dụng có điều kiện theo
hướng giảm thiểu tối đa tần suất và mức độ sử dụng; Cung và cầu thuốc BVTV
luôn có mối quan hệ chặt chẽ nhưng khác với các hàng hóa dịch vụ thông thường
ở chỗ có cung thì có cầu. Quản lý hoạt động kinh doanh thuốc BVTV là quản lý

luan van thac si-tai lieu - luan an -kinh te -Footer Page 25 of 120.

4