Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện kiến xương, tỉnh thái bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

LÊ THỊ THỦY

XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC
AN NINH, TRẬT TỰ, AN TOÀN XÃ HỘI
TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN KIẾN XƯƠNG, TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60 38 01 02
Người hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Quốc Hồng

HÀ NỘI – NĂM 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình” là do
bản thân tự thực hiện và không sao chép các công trình nghiên cứu của người
khác để làm sản phẩm của riêng mình. Những nội dung trong luận văn này là do
tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn trực tiếp của thầy giáo, giảng viên chính TS.
Hoàng Quốc Hồng. Những phần sử dụng tài liệu tham khảo trong luận văn đã
được trích dẫn và nêu rõ nguồn trong phần tài liệu tham khảo. Tôi hoàn toàn chịu
trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn này.
Hà Nội, ngày … tháng … năm 2016

NGƯỜI CAM ĐOAN

Lê Thị Thủy


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................. 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài ....................................................................... 2
3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của luận văn .......................... 3
4. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn ............................................................. 4
5. Các câu hỏi nghiên cứu của luận văn ......................................................... 4
6. Các phương pháp nghiên cứu áp dụng để thực hiện luận văn..................... 5
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ............................................... 5
8. Bố cục của luận văn................................................................................... 6
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC AN NINH, TRẬT TỰ, AN TOÀN XÃ HỘI ... 7
1.1. Khái quát về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội...................................................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội .................................................................................................................. 7
1.1.2. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 13
1.2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 16
1.3. Vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 20
Kết luận chương 1 ........................................................................................ 24
CHƯƠNG 2 : PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP
LUẬT VỀ XỬ PHẠT HÀNH VI VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH

VỰC AN NINH, TRẬT TỰ, AN TOÀN XÃ HỘI TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN
KIẾN XƯƠNG, TỈNH THÁI BÌNH ............................................................ 25
2.1. Các quy định của pháp luật hiện hành về vi phạm hành chính và xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội .................. 25
2.1.1. Chủ thể có thẩm quyền xử phạt .......................................................... 25
2.1.2. Đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội ............................................................................................... 29
2.1.3. Các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã


hội ................................................................................................................ 31
2.1.4. Hình thức xử phạt, mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội ........................................................................... 37
2.1.5. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 43
2.1.6. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 48
2.2. Thực trạng vi phạm hành chính và hoạt động xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn huyện Kiến Xương,
tỉnh Thái Bình .............................................................................................. 50
2.2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Kiến Xương ................ 50
2.2.2. Tình hình vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội tại địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình trong những năm qua ..... 54
2.2.3. Những kết quả đạt được trong hoạt động xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực an ninh, trật tự an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh
Thái Bình ..................................................................................................... 57
2.2.4. Một số điểm hạn chế của hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực an ninh, trật tự tại địa phương trong những năm vừa qua ....................... 63
Kết luận chương 2 ........................................................................................ 66
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC AN
NINH TRẬT TỰ, AN TOÀN XÃ HỘI TẠI ĐỊA PHƯƠNG ....................... 67
3.1. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả của hoạt động xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến
Xương, tỉnh Thái Bình ................................................................................. 67
3.2. Một số ý kiến đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn huyện
Kiến Xương, tỉnh Thái Bình ......................................................................... 69
3.2.1. Hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội làm cơ sở pháp lý cho các cơ quan, người có chức vụ
chức danh ở địa phương thực hiện hoạt động xử phạt................................... 69
3.2.2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về công tác
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội ... 75
3.2.3. Xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức, người có chức vụ, chức


danh làm công tác xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 78
3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra của các cơ quan có thẩm quyền
đối với hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.................................................................................................... 80
3.2.5. Tăng cường công tác tuần tra, canh gác kịp thời phát hiện, ngăn chặn
những hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội
..................................................................................................................... 81
Kết luận chương 3 ....................................................................................... 84
KẾT LUẬN.................................................................................................. 85


1

LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trên con đường hội nhập vào nền kinh tế thế giới, kinh
tế xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu của người dân ngày một nâng cao
kéo theo nhiều vấn đề cần được quan tâm nhiều hơn từ phía Đảng và Nhà
nước như: an sinh xã hội, trật tự công cộng, an toàn xã hội,… Khi nước ta
ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới thì vấn đề bảo đảm an ninh, trật tự,
an toàn xã hội ngày càng được đặt ra với vai trò quan trọng hàng đầu.
An ninh, trật tự, an toàn xã hội là một lĩnh vực rất quan trọng, ảnh
hưởng trực tiếp đến đời sống xã hội, do vậy việc đảm bảo an ninh, trật tự, an
toàn xã hội là một yêu cầu thiết yếu mà Nhà nước phải đảm bảo. Trên địa
bàn cơ sở (cấp xã, huyện) vấn đề bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội gắn
liền với cuộc sống người dân khu vực lãnh thổ đó vì vậy việc bảo vệ an ninh,
trật tự, an toàn xã hội ở địa bàn rất quan trọng, đảm bảo sự vững mạnh của
chính quyền cơ sở, tạo niềm tin trong nhân dân về Nhà nước. Cơ sở là nơi
gần dân nhất, sát dân nhất, giải quyết trực tiếp yêu cầu, nguyện vọng của
nhân dân trong đời sống hàng ngày trong đó có vấn đề an ninh, trật tự, an
toàn xã hội. Vì vậy, nâng cao hiệu quả hoạt động của cấp cơ sở và hoạt động
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở
địa bàn là một đòi hỏi hết sức cấp bách và mang tính ổn định liên tục,
thường xuyên.
Để điều chỉnh tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội cũng như xử lý,
hạn chế những vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội, Nhà
nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an
toàn xã hội. Tuy nhiên, pháp luật quy định xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội vẫn chưa cụ thể, nhiều quy định chưa
rõ ràng, tính xử phạt chưa cao, hoạt động xử phạt đã đạt được những kết quả
bước đầu tuy nhiên để đạt được kỳ vọng của người dân và nhà quản lý cần
phải áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ, thường xuyên thì hoạt động xử phạt

2

mới thực sự phát huy hiệu quả trên thực tế.
Do đó, người viết chọn đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến Xương,
tỉnh Thái Bình” để nghiên cứu về những hành vi vi phạm phổ biến tại địa
bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình và nêu ra các giải pháp nhằm nhanh
chóng, kịp thời khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động xử
phạt vi phạm hành chính cũng như làm giảm tối đa những hành vi vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn huyện.
2.

Tình hình nghiên cứu đề tài

Vấn đề xử phạt vi phạm hành chính là vấn đề luôn có tính thời sự và
được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu, khá nhiều công trình khoa học
nghiên cứu vấn đề này cả về lý luận cũng như thực tiễn.
Xét ở góc độ nghiên cứu các vấn đề mang tính lý luận chung, đã có các công
trình khoa học: "Chế tài hành chính - Lý luận và thực tiễn", Luận án phó tiến
sĩ Luật học, của Vũ Thư, năm 1995; "Hoàn thiện quy định pháp luật về hình
thức xử phạt vi phạm hành chính", Luận văn thạc sĩ Luật học, của Nguyễn
Trọng Bình, năm 2000; "Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính", Luận văn
thạc sĩ Luật học, của Nguyễn Thị Thuỷ, năm 2001…
Nghiên cứu vấn đề xử lý vi phạm hành chính trong các lĩnh vực cụ
thể, có một số công trình khoa học về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực đất đai, môi trường, lao động… Ngoài ra còn có nhiều bài viết như:
"Bàn về xử lý vi phạm hành chính", PTS. Trần Minh Hương, đăng trên Tạp
chí Luật học, số 4/1999; "Một số vấn đề hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi
phạm hành chính"; ThS. Lê Vương Long, đăng trên Tạp chí Luật học, số

9/2003; "Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính", ThS. Bùi Thị Đào, đăng trên
Tạp chí Luật học, số 9/2003; “Hoàn thiện pháp luật về hình thức, thẩm
quyền xử phạt vi phạm hành chính” của TS. Trần Thị Hiền, Tạp chí Luật
học số 11/2011; “Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính theo quy định
của Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012” của TS. Nguyễn Ngọc Bích,


3

Tạp chí Luật học số 12/2013…
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nói trên đều xem xét vấn đề xử
lý vi phạm hành chính dưới các góc độ, mức độ khác nhau. Các công trình
khoa học đó đã đem lại những giá trị khoa học quý giá ở góc độ lý luận cũng
như thực tiễn, là tài liệu tham khảo hữu ích về vấn đề xử phạt vi phạm hành
chính.
Cho đến nay nghiên cứu về vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội có thể nói tới một số công trình sau:
“Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực trật tự, an toàn xã hội”, khóa
luận tốt nghiệp, của Trần Hoàng Anh, năm 2013; “Xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực trật tự, an toàn xã hội – thực tiễn tại phường Thuận An,
quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ”, khóa luận tốt nghiệp, của Huỳnh Thị
Kim Ngân, năm 2014.
Các công trình nghiên cứu trên chủ yếu tập trung vào các vấn đề về vi
phạm pháp luật hành chính nói chung, hoàn thiện pháp luật trong việc xử lý
vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội… mà chưa đề cập đến xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội đặc biệt cụ thể ở huyện Kiến Xương,
tỉnh Thái Bình. Chính vì vậy, đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến Xương,
tỉnh Thái Bình” là một trong những công trình nghiên cứu về vấn đề xử

phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở địa
phương cụ thể.
3.

Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của luận văn

Đối với đề tài “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình” người
viết tập trung nghiên cứu những quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính
năm 2012; Nghị định 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy
định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã


4

hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống
bạo lực gia đình, đặc biệt với những quy định về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội gồm những hành vi vi phạm
sau:
- Vi phạm quy định về trật tự công cộng;
- Vi phạm quy định về bảo đảm sự yên tĩnh chung;
- Vi phạm quy định về giữ gìn vệ sinh chung;
- Vi phạm quy định về quản lý nghành, nghề kinh doanh có điều kiện
về an ninh, trật tự;
- Vi phạm các quy định về gây thiệt hại đến tài sản của người khác;
Bên cạnh đó tìm hiểu những quy định của pháp luật nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
an ninh, trật tự, an toàn xã hội, nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật của
các chủ thể có thẩm quyền xử phạt tại địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái
Bình từ năm 2012 đến 2015 và 06 tháng đầu năm 2016 từ đó chỉ ra một số

hạn chế trong quy định của pháp luật hiện hành cũng như trong công tác xử
phạt để đề ra giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện.
4.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn

Người viết nghiên cứu đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái
Bình” với mục đích tìm hiểu những quy định của pháp luật về xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội và những hạn
chế của những quy định này trong tình hình đất nước ta hiện nay, từ đó đưa
ra kiến nghị để hoàn thiện vấn đề trên.

5.

Các câu hỏi nghiên cứu của luận văn


5

Người viết nghiên cứu đề tài với mục đích tìm câu trả lời cho các câu
hỏi:
- Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội?
- Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật trong hoạt động xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên
địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình?
- Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa phương?

6.

Các phương pháp nghiên cứu áp dụng để thực hiện luận

văn
Để hoàn thành được luận văn này người viết đã đã sử dụng phương
pháp nghiên cứu của triết học Mác – Lê nin, kết hợp với các phương pháp
tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê...
7.

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và các quy định của pháp luật
về vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội, phân tích đánh giá thực trạng vi phạm hành chính và
xử phạt vi phạm hành chính từ đó đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm
tăng cường phòng, chống vi phạm hành chính cũng như nâng cao hiệu quả
hoạt động xử phạt vi phạm hành chính ở địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh
Thái Bình góp phần tăng cường quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, an toàn
xã hội tại địa phương cũng như trên phạm vi cả nước.
Ngoài những đóng góp chung nêu trên, luận văn còn có những đóng
góp mới cụ thể sau:
- Luận văn góp phần nghiên cứu khái niệm, đặc điểm xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
- Phân tích tình hình vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội tại địa bàn huyện và khẳng định yêu cầu bức thiết của việc


6

nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội.
- Đề xuất các quan điểm và giải pháp phù hợp với thực tiễn của huyện
Kiến Xương, tỉnh Thái Bình mang tính kiến nghị để các nhà quản lý cũng
như những người trực tiếp thi hành xử phạt các hành vi vi phạm trong lĩnh
vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội nghiên cứu vận dụng.
8.

Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn

gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Chương 2: Pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng pháp luật về xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn
huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình.
Chương 3: Một số ý kiến đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt
vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại địa
phương.


7

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC AN NINH, TRẬT TỰ, AN TOÀN XÃ HỘI
1.1. Khái quát về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội
1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn

xã hội
Vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội là
một loại hành vi vi phạm pháp luật diễn ra thường xuyên trong đời sống xã
hội, vì vậy để phòng ngừa, ngăn chặn có hiệu quả tác hại của những hành vi
này, việc xác định dấu hiệu đặc trưng của hành vi vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội là hết sức cần thiết.Việc xử phạt vi
phạm hành chính chỉ được tiến hành khi có hành vi vi phạm hành chính của
cá nhân, tổ chức do pháp luật quy định.
Vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội
cũng giống như các hành vi vi phạm hành chính nói chung, là một loại vi
phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến trong đời sống xã hội. Tuy mức độ
nguy hiểm cho xã hội của nó thấp hơn so với tội phạm hình sự nhưng hành
vi vi phạm hành chính là những hành vi gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt
hại cho lợi ích của Nhà nước, của tập thể, của cá nhân cũng như lợi ích
chung của toàn thể cộng đồng và đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình
trạng tội phạm nảy sinh trên các lĩnh vực của đời sống xã hội nếu như
không được ngăn chặn và xử lý kịp thời. Chính vì thế, công tác đấu tranh
phòng và chống vi phạm hành chính nói chung, vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội nói riêng luôn được xã hội quan
tâm. Từ trước đến nay Nhà nước ta đã ban hành khá nhiều văn bản pháp
luật quy định về vi phạm hành chính và các biện pháp xử lý đối với loại vi
phạm này.
Về phương diện lý luận cũng như thực tiễn, khái niệm vi phạm hành


8

chính phải phán ánh đầy đủ những dấu hiệu đặc trưng của loại vi phạm này,
trong đó thể hiện đầy đủ tính nguy hiểm cho xã hội của chúng, đồng thời
cũng phải thể hiện được sự khác biệt giữa loại vi phạm này với tội phạm về

mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi.
Trong pháp luật xử phạt vi phạm hành chính Việt Nam, khái niệm “vi
phạm hành chính” lần đầu tiên được định nghĩa một cách trực tiếp, chính
thức tại văn bản pháp luật ở cấp độ Pháp lệnh là Pháp lệnh xử phạt vi phạm
hành chính ngày 30/11/1989. Điều 1 của Pháp lệnh quy định: “Vi phạm
hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô
ý, xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm hình
sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính”.
Tại khoản 2 Điều 1 Pháp lệnh về xử lý vi phạm hành chính ngày
06/7/1995 quy định: “Xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá
nhân, tổ chức có hành vi cố ý hoặc vô ý vi phạm các quy tắc quản lý nhà
nước mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự và theo quy định của
pháp luật phải bị xử phạt hành chính”.
Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính ngày 02/7/2002, tại khoản 1
Điều 1 vi phạm hành chính được định nghĩa một cách gián tiếp: “Xử phạt
vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức (sau
đây gọi chung là cá nhân, tổ chức) có hành vi cố ý hoặc vô ý vi phạm các
quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và
theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính”.
Các pháp lệnh đều đề cập định nghĩa hành vi vi phạm hành chính
một cách gián tiếp, chỉ trừ pháp lệnh 1989.
Luật xử lý vi phạm hành chính ngày 20/6/2012 khoản 1 Điều 2 định
nghĩa : “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực
hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải
là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành
chính”.


9

Tuy có sự khác nhau về cách diễn đạt, song quan niệm về vi phạm
hành chính trong các văn bản pháp luật nêu trên đều thống nhất với nhau về
những dấu hiệu bản chất của loại vi phạm pháp luật này như: là hành vi vi
phạm pháp luật hành chính là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức, có lỗi,
không phải tội phạm và phải bị xử phạt vi phạm hành chính.
Trên cơ sở những quy định của pháp luật có thể hiểu về vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội như sau: Vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội là hành vi cố ý
hoặc vô ý của cá nhân, tổ chức vi phạm các quy định của pháp luật mà
không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt
hành chính.
Ngoài những đặc điểm của vi phạm hành chính nói chung, vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội còn có những đặc
trưng sau:
- Thứ nhất,chủ thể thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh
vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội phải là tổ chức, cá nhân thực hiện hành
vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội và phải
chịu trách nhiệm hành chính về hành vi vi phạm của mình.
Tổ chức là chủ thể của vi phạm hành chính trong lĩnh vực này có thể
là cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang.
Cá nhân vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội phải là người không mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả
năng nhận thức, điều khiển hành vi và phải đủ độ tuổi do pháp luật quy định.
Cá nhân và tổ chức nước ngoài cũng có thể là chủ thể của vi phạm
hành chính theo quy định của pháp luật Việt Nam trừ trường hợp điều ước
quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định khác.
Cá nhân, tổ chức nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam
nếu thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội thì sẽ bị xử phạt hành chính.

10

Các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội được quy định tại Nghị định 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013
của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy;
phòng, chống bạo lực gia đình (sau đây gọi là Nghị định 167/2013/NĐ-CP).
Khi các chủ thể thực hiện các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh
vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, các chủ thể phải chịu trách nhiệm hành
chính được quy định do thực hiện các hành vi đó.
- Thứ hai, vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn
xã hội có tính xâm phạm trật tự quản lý hành chính nhà nước trong lĩnh vực
an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội là hành vi xâm hại hoặc có nguy cơ xâm hại đến các quan hệ xã hội hình
thành trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Tính xâm hại các quy
tắc quản lý nhà nước của hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội là khả năng làm tổn hại đến các quan hệ xã hội trong
lĩnh vực này được pháp luật quy định và bảo vệ, đó là:“Tình hình trật tự xã
hội bình thường, yên ổn, không có rối loạn”1, “Là trạng thái xã hội bình yên
trong đó mọi người được sống yên ổn trên cơ sở các quy phạm pháp luật,
các quy tắc và chuẩn mực đạo đức, pháp lý xác định”2.
- Thứ ba, mọi hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội đều phải có lỗi.
Lỗi là trạng thái tâm lý của một người đối với hành vi của mình có nội
dung là sự nhận thức về sự xâm hại trật tự quản lý hành chính nhà nước, tính
trái pháp luật của hành vi đó nhưng vẫn lựa chọn và thúc đẩy hoạt động của
mình trái với yêu cầu của pháp luật trong khi có đủ điều kiện để lựa chọn và
1

An ninh, Diễn đàn tra từ Soha, ngày truy cập 05/4/2016.
Trật tự, an toàn xã hội, “Những vấn đề cơ bản về bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội và
xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc” tại địa chỉ:
ngày truy cập
05/4/2016.

2


11

quyết định một cách xử sự khác phù hợp với yêu cầu của pháp luật.
Lỗi là dấu hiệu cơ bản, bắt buộc phải có trong mọi loại vi phạm hành
chính do cá nhân thực hiện đặc biệt là vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội phải
là hành vi có lỗi thể hiện dưới dạng cố ý hoặc vô ý. Nói cách khác, người
thực hiện hành vi phải có đầy đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi
của mình nhưng vẫn cố tình thực hiện (lỗi cố ý) hoặc đã vô tình, thiếu thận
trọng mà không nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội
(lỗi vô ý). Khi có đủ căn cứ cho rằng chủ thể thực hiện hành vi trong khả
năng không có khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi, có thể kết luận
rằng không có vi phạm hành chính xảy ra.
Chủ thể vi phạm hành chính có thể là cá nhân, tổ chức. Tổ chức là một
tập hợp người do đó không thể có cùng một trạng thái tâm lý. Vì vậy, không
đặt ra yếu tố lỗi với tổ chức, chỉ cần dấu hiệu cấu thành hình thức (tức tổ
chức thực hiện hành vi trái pháp luật trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn
xã hội, nguy hiểm cho xã hội) thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.
- Thứ tư, vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn

xã hội phải là những hành vi vi phạm được pháp luật quy định và mô tả cụ
thể trong các văn bản pháp luật hành chính căn cứ vào đó để xác định hành
vi vi phạm trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Hành vi vi phạm hành chính có thể do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện.
Khi cá nhân có hành vi vi phạm hành chính thì mức độ nguy hiểm cho xã
hội của hành vi đó thấp hơn so với hành vi mà tội phạm trong luật hình sự
thực hiện. Đây là dấu hiệu quan trọng để phân biệt vi phạm hành chính với
tội phạm. Để đánh giá mức độ nguy hiểm của vi phạm hành chính trong lĩnh
vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội phải căn cứ vào các yếu tố như: mức độ
nguy hiểm cho xã hội của hành vi, tính chất, mức độ lỗi, tầm quan trọng của
khách thể được bảo vệ, nhân thân người vi phạm…


12

Vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội là
những hành vi vi phạm được Nghị định 167/2013/NĐ-CP quy định cụ thể,
làm căn cứ để xác định hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội. Khi cá nhân, tổ chức thực hiện một hoặc nhiều hành
vi được quy định trong Nghị định 167/2013/NĐ-CP thì cá nhân, tổ chức đó
đã thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội.
- Thứ năm,hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội phải bị xử phạt hành chính bởi những chủ thể có thẩm quyền
xử phạt trong lĩnh vực này (tính bị xử phạt).
Tính bị xử phạt hành chính là một dấu hiệu cơ bản của vi phạm hành
chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Trong vi phạm hành
chính, tính bị xử phạt vi phạm hành chính phải được biểu hiện thành nguy cơ
của chủ thể vi phạm phải gánh chịu hình thức xử phạt vi phạm hành chính
tương ứng. Nếu không có các hình thức xử phạt vi phạm hành chính tương

ứng với hành vi vi phạm trong lĩnh vực an ninh, trật tự an toàn xã hội được
quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật hành chính quy định về nội
dung này thì không có biểu hiện của tính bị xử phạt vi phạm hành chính.
Hành vi vi phạm hành chính, trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội phải được quy định trong Nghị định số 167/2013/NĐ-CP, chủ thể vi
phạm có nguy cơ phải gánh chịu các hình thức xử phạt vi phạm hành chính
tương ứng với hành vi vi phạm được quy định trong các văn bản này.
Có thể nói đây là đặc điểm quan trọng nhất vì một hành vi có thể thỏa
mãn tất cả các điều kiện trên (do cá nhân, tổ chức thực hiện, có lỗi, xâm
phạm trật tự quản lý hành chính nhà nước trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội) mà không có tính bị xử phạt hành chính thì hành vi đó cũng
không được coi là vi phạm hành chính.
Như vậy, vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn
xã hội là những hành vi của tổ chức, cá nhân thực hiện, vi phạm quy định


13

của pháp luật về quản lý nhà nước trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội và theo quy định của Nghị định 167/2013/NĐ-CP phải bị xử phạt vi
phạm hành chính.
1.1.2. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội
Xử phạt vi phạm hành chính là một loại hoạt động cưỡng chế hành
chính cụ thể mang quyền lực nhà nước, phát sinh khi có vi phạm hành chính,
biểu hiện ở việc áp dụng chế tài hành chính mang tính trừng phạt những đối
tượng bị áp dụng do gây thiệt hại về vật chất và tinh thần cho nhân dân và do
các chủ thể có thẩm quyền thực hiện theo quy định của pháp luật.
Vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự an toàn xã hội là
một loại vi phạm pháp luật khá phổ biến trong đời sống xã hội, tuy mức độ

nguy hiểm cho xã hội của nó thấp hơn so với tội phạm nhưng vi phạm hành
chính là những hành vi thường xuyên xảy ra trên các mặt của đời sống, gây
thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, lợi ích của tổ
chức, cá nhân cũng như lợi ích của cộng đồng. Chính vì vậy, việc phát hiện,
ngăn chặn trong thực tế và xử phạt cá nhân tổ chức có hành vi vi phạm về an
ninh, trật tự, an toàn xã hội là hết sức quan trọng.
Xử phạt vi phạm hành chính nhằm mục đích răn đe, ngăn chặn hành
vi vi phạm và hành vi chưa vi phạm, góp phần rất lớn trong việc khẳng định
Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền, sống và làm việc theo pháp luật, như
vậy trật tự, kỷ cương mới được thiết lập, tạo nên xã hội trật tự, an toàn, văn
minh, bình yên, củng cố niềm tin của nhân dân và thúc đẩy kinh tế xã hội
phát triển.
Xử phạt vi phạm hành chính được quy định trong các văn bản pháp luật và
được các chủ thể có thẩm quyền áp dụng trong thực tế nhằm ngăn chặn,
phòng ngừa các hành vi vi phạm. Theo quy định tại khoản 2 Điều 2 Luật xử
lý vi phạm hành chính năm 2012 thì xử phạt vi phạm hành chính là việc
người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc


14

phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính
theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn
xã hội là hoạt động của các chủ thể có thẩm quyền căn cứ vào quy định của
pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội để quyết định hình thức xử phạt và áp dụng các biện
pháp khắc phục hậu quả đối với tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi vi phạm
hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội theo quy định của
pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an

toàn xã hội.
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội được tiến hành bởi chủ thể có thẩm quyền áp dụng hình thức xử phạt,
biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi
phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội theo quy định
của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Hoạt động
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội có
các đặc điểm sau đây:
- Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức Việt Nam; cá nhân,
tổ chức nước ngoài có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật. Nói cách khác vi phạm
hành chính là cơ sở cho việc xử phạt vi phạm hành chính. Luật xử lý vi
phạm hành chính năm 2012 và các Nghị định của Chính phủ quy định hành
vi vi phạm hành chính, hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả áp
dụng đối với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý
hành chính Nhà nước cụ thể là những cơ sở pháp lý quan trọng để tiến hành
hoạt động xử phạt vi phạm hành chính.
- Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn
xã hội được tiến hành bởi các chủ thể có thẩm quyền theo quy định của pháp


15

luật. Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và Nghị định 167/2013/NĐCP xác định cụ thể các chủ thể có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính,
hình thức, mức xử phạt vi phạm hành chính mà họ được phép áp dụng đối
với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội. Theo đó, các chủ thể có thẩm quyền xử phạt trong lĩnh vực này
bao gồm: Chiến sĩ Công an nhân dân đang thi hành công vụ, Đội trưởng của
Chiến sĩ Công an nhân dân đang thi hành công vụ, Trưởng Công an cấp

huyện, Giám đốc Công an tỉnh, Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã, Chủ tịch
ủy ban nhân dân huyện, Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh…
- Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn
xã hội được tiến hành theo những nguyên tắc, trình tự, thủ tục được quy định
trong các văn bản pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội do các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban
hành.
- Kết quả của hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội thể hiện ở các quyết định xử phạt vi phạm hành
chính, trong đó ghi nhận các hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả
áp dụng đối với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh,
trật tự, an toàn xã hội. Việc áp dụng hình thức xử phạt đó thể hiện sự trừng
phạt nghiêm khắc của Nhà nước đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành
chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, qua đó góp phần giáo
dục cho mọi người ý thức tuân thủ pháp luật hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội nói riêng và pháp luật hành chính nói chung.


16
1.2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội
Để việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội một cách hiệu quả và triệt để thì cần phải tuân thủ theo những
nguyên tắc nhất định do pháp luật đề ra. Dựa trên tinh thần của khoản 1 Điều
3 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thì việc xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội cần phải tuân thủ theo
các nguyên tắc sau:
- Một là, mọi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm
minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo

đúng quy định của pháp luật.
Nguyên tắc này đòi hỏi các cơ quan có thẩm quyền phải tích cực chủ
động trong việc thanh tra, kiểm tra và thực thi công vụ để kịp thời phát hiện
các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội. Khắc phục kịp thời hậu quả của nó gây ra nhằm đảm bảo lập lại trật tự
pháp luật, phòng ngừa và chống vi phạm hành chính, giáo dục người dân
trong xã hội có ý thức tôn trọng pháp luật, thực hiện các quy tắc sống cộng
đồng.
- Hai là, việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng
thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật;
Việc phát hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội, đòi hỏi các cơ quan có thẩm quyền phải tiến hành xử lý
một cách nhanh chóng, chính xác và triệt để. Đảm bảo xử lý nghiêm minh và
đúng pháp luật.
Đối với việc xử phạt, việc phát hiện kịp thời sẽ góp phần nhanh chóng
vào việc xử lý, giải quyết các vi phạm đã xảy ra tạo lòng tin cho nhân dân.
Đồng thời việc phát hiện kịp thời các vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội còn có ý nghĩa cực kì quan trọng khác, đó là góp


17

phần vào việc thiết lập và duy trì trật tự quản lý nhà nước, có tác dụng tích
cực trong phòng ngừa và chống vi phạm hành chính, giáo dục người dân
trong xã hội có ý thức tôn trọng pháp luật, thực hiện các quy tắc của đời
sống cộng đồng.
Đây là một nguyên tắc pháp chế trong xử lý các vi phạm hành chính,
theo đó thì chỉ có những chức danh được quy định trong Luật xử lý vi phạm
hành chính năm 2012 và Nghị định 167/2013/NĐ-CP mới có thẩm quyền xử

phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, ngoài
các chức danh này thì không một người nào có thẩm quyền xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực này và việc xử phạt phải dựa trên các quy định
của pháp luật.
Do vậy, những người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội là những người được pháp luật
trao quyền, thay mặt nhà nước xử phạt các chủ thể có hành vi vi phạm các
quy định của pháp luật hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã
hội, do vậy khi tiến hành xử phạt thì các chủ thể có thẩm quyền không được
tùy tiện mà nhất thiết phải tuân thủ triệt để các quy định của pháp luật.
- Ba là, việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối
tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng.
Nguyên tắc này đòi hỏi người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội trước khi ra quyết định
xử phạt phải làm rõ, phân tích mức độ cũng như tính chất, các tình tiết tăng
nặng, giảm nhẹ đối với từng hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội cụ thể. Nếu vi phạm do nhiều người gây ra thì
phải đánh giá chính xác mức độ lỗi của mỗi người tham gia thực hiện vi
phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội để từ đó có
thể đưa ra các hình thức xử phạt hợp lý cho từng người. Và tất cả các tình
tiết đó đều phải được ghi trong biên bản xử phạt.


18

- Bốn là, chỉ xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật
tự, an toàn xã hội khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định.
Một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần. Nhiều người cùng
thực hiện một hành vi vi phạm hành chính thì mỗi người vi phạm đều bị xử

phạt về hành vi vi phạm hành chính đó.
Dựa trên các quy định của pháp luật nói chung, một hành vi được gọi
là trái pháp luật khi được quy định trong văn bản pháp luật. Nếu pháp luật
không có quy định thì một hành vi nào đó có thể gây hại cho xã hội thì vẫn
không bị coi là vi phạm pháp luật. Tính trái pháp luật hay không chủ yếu
phụ thuộc vào việc nhà làm luật đã dự liệu được hành vi đó có vi phạm pháp
luật không và đã quy định trong các văn bản luật hay chưa.
Trong lĩnh vực hành chính cũng như vậy, một hành vi bị coi là vi
phạm hành chính khi hành vi đó đã được pháp luật hành chính quy định, nếu
pháp luật hành chính chưa quy định thì một hành vi nào đó gây hại cho xã
hội không thể được coi là vi phạm hành chính mà có thể là hành vi vi phạm
pháp luật khác. Không có vi phạm hành chính xảy ra và đương nhiên không
thể bị xử phạt hành chính đối với hành vi đó được.
Như vậy một hành vi bị coi là vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội khi hành vi đó đã được pháp luật hành chính quy
định, nếu pháp luật chưa quy định thì không có vi phạm hành chính xảy ra
và đương nhiên không thể bị xử phạt hành chính đối với hành vi đó được.
Một hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội đã bị một người có thẩm quyền lập biên bản xử phạt hoặc ra
quyết định xử phạt thì không được lập biên bản hoặc ra quyết định xử phạt
lần thứ hai đối với cùng một hành vi đó nữa. Đối với trường hợp một người
thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội, thì người đó sẽ bị xử phạt về từng hành vi, sau đó tổng hợp
lại thành mức xử phạt chung.
Trường hợp nhiều người cùng thực hiện một vi phạm hành chính


19

trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội thì mỗi người đều bị xử phạt.

Vì vi phạm hành chính đó tổng hợp của tất cả các hành vi vi phạm của mỗi
người.
Một hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an
toàn xã hội đã được người có thẩm quyền ra quyết định xử phạt thì người có
thẩm quyền sẽ không được áp dụng các biện pháp xử lý hành chính khác đối
với người thực hiện hành vi vi phạm này. Một hành vi vi phạm hành chính
đã bị ra quyết định xử phạt, nếu sau này phát hiện hành vi đó có các dấu hiệu
của tội phạm phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì phải hủy quyết định xử
phạt hành chính trước đây, chuyển hồ sơ vi phạm cho cơ quan tiến hành tố
tụng có thẩm quyền để truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Năm là, người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh vi
phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Cá nhân, tổ
chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp
chứng minh mình không vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội.
Khi phát hiện có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội, người có thẩm quyền cần phải làm rõ, chứng minh cho người
vi phạm thấy được lỗi của mình, được quy định trong pháp luật. Người bị xử
phạt có thể chứng minh mình không có lỗi thông qua người đại diện. Đây là
điều kiện cần thiết và đảm bảo đảm quyền lợi cho người bị xử phạt hành
chính.
- Sáu là, đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt
tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Nguyên tắc này nhằm xử lý nghiêm minh, công bằng trong trường
hợp vi phạm hành chính của một tổ chức. Mức phạt tiền tăng gấp đôi so với
cá nhân là một điều phù hợp.
Người có thẩm quyền khi tiến hành xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội phải tuyệt đối tuân thủ các nguyên

20

tắc xử phạt hành chính đã được pháp luật quy định. Việc tuân thủ các quy
định này là bắt buộc để bảo đảm tính pháp lý của quyết định xử phạt và bảo
vệ quyền và lợi ích chính đáng của Nhà nước, mọi tổ chức, cá nhân.
1.3. Vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an
ninh, trật tự, an toàn xã hội
Hiện nay, mặc dù chưa có báo cáo hoặc đánh giá chính thức của các
cơ quan Nhà nước về những ảnh hưởng của vi phạm hành chính nói chung
và vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội nói
riêng đối với kinh tế - xã hội ở nước ta, nhưng một điều không thể phủ nhận
là tình hình vi phạm hành chính đã và đang gây ra những ảnh hưởng tiêu cực
không nhỏ đối với nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội, ảnh hưởng trực
tiếp đến hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực, ảnh hưởng
đến môi trường sản xuất, kinh doanh, đầu tư và phát triển kinh tế, ảnh hưởng
đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội và đời sống sinh hoạt của nhân dân. Vi
phạm hành chính cũng đã gây ra những thiệt hại đáng kể về vật chất, tinh
thần đối với các tổ chức, cá nhân và toàn thể cộng đồng xã hội. Điều đáng
nói là mặc dù vi phạm hành chính chưa có tính chất nguy hiểm cho xã hội
đến mức như tội phạm hình sự nhưng xảy ra mọi lúc, mọi nơi, mọi địa
phương với số lượng và tần suất lớn trong tất cả các lĩnh vực quản lý nhà
nước nên vi phạm hành chính thật sự trở thành mối quan ngại chung của
Nhà nước và toàn xã hội. Vì vậy, hoạt động xử phạt vi phạm hành chính có ý
nghĩa rất quan trọng trong đời sống xã hội, là cơ sở để đảm bảo công bằng
xã hội và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự,
an toàn xã hội nhằm đảm bảo thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước trong
công cuộc giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đồng thời cũng mang tính
răn đe, giáo dục đối với những chủ thể có khả năng vi phạm trong lĩnh vực
này. Bên cạnh đó, tạo nên một hành lang pháp lý cho các lĩnh vực khác trong

xã hội thực hiện theo khuôn khổ pháp luật. Việc xử phạt hành chính kết hợp