ĐÁNH GIÁ sự THAY đổi NĂNG lực của cán bộ KHUYẾN NÔNG THÔNG QUA PHƯƠNG PHÁP TIẾP cận KHUYẾN NÔNG có sự THAM GIA TRƯỜNG hợp TỈNH hậu GIANG

TR

NG

I H C C N TH

VI N NGHIÊN C U PHÁT TRI N

BSCL

HÀ TH TRÚC LOAN

ÁNH GIÁ S THAY
I N NG L C C A CÁN B
KHUY N NÔNG THÔNG QUA PH
NG PHÁP
TI P C N KHUY N NÔNG CÓ S THAM GIA
TR
NG H P T NH H U GIANG

LU N V N T T NGHI P

Tháng 12/2010

IH C


TR

NG

I H C C N TH

VI N NGHIÊN C U PHÁT TRI N

BSCL

HÀ TH TRÚC LOAN

ÁNH GIÁ S THAY
I N NG L C C A CÁN B
KHUY N NÔNG THÔNG QUA PH
NG PHÁP
TI P C N KHUY N NÔNG CÓ S THAM GIA
TR
NG H P T NH H U GIANG

LU N V N T T NGHI P
IH C
CHUYÊN NGÀNH PHÁT TRI N NÔNG THÔN
MÃ NGÀNH: 52 62 01 01

Cán b h

ng d n
Ks. TR N QU C NHÂN
PGS.Ts. NGUY N DUY C N

Tháng 12/2010

I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu phân
tích

c trình bày trong lu n v n t t nghi p là trung th c và ch a t ng

trong b t k tài li u nào tr

c công b

c ây.

Tác gi lu n v n
(Ký tên)

HÀ TH TRÚC LOAN

i


TR

NG

I H C C N TH

VI N NGHIÊN C U PHÁT TRI N

NG B NG SÔNG C U LONG

--------- *** ---------

XÁC NH N C A CÁN B H

Xác nh n c a cán b h

NG D N V

TÀI

ng d n Ks. TR N QU C NHÂN và PGS.Ts NGUY N DUY

N, B môn H Th ng Canh Tác, Vi n Nghiên c u Phát tri n BSCL, tr ng i
c C n Th v
tài: “ ánh giá s thay i n ng l c c a cán b khuy n nông
thông qua ph ng pháp ti p c n khuy n nông có s tham gia, tr ng h p t nh H u
Giang”. Do sinh viên: Hà Th Trúc Loan, MSSV: 4074808, l p Phát tri n nông thôn
A1, khóa 33 (2007 – 2011), Vi n Nghiên c u Phát tri n BSCL – Tr ng i h c C n
Th th c hi n.
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

n Th , ngày……tháng……n m 2010
Cán b h

ii

ng d n


TR

NG

I H C C N TH

VI N NGHIÊN C U PHÁT TRI N

NG B NG SÔNG C U LONG

--------- *** ---------

XÁC NH N C A H I

NG V

TÀI

i ng báo cáo lu n v n t t nghi p ch ng nh n ch p thu n báo cáo v i
tài:
“ ánh giá s thay i n ng l c c a cán b khuy n nông thông qua ph ng pháp
ti p c n khuy n nông có s tham gia, tr ng h p t nh H u Giang” do sinh viên

Hà Th Trúc Loan, MSSV: 4074808, l p Phát Tri n Nông Thôn A1, khóa 33 th c hi n
tháng 07 n m 2010 n tháng 12 n m 2010 và b o v tr c h i ng khoa h c Vi n
Nghiên c u Phát tri n BSCL tháng 12 n m 2010.
Ý ki n h i c a H i

ng báo cáo lu n v n t t nghi p:

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

n Th , ngày……tháng……n m 2010
Ch t ch h i

iii

ng


TI U S

CÁ NHÂN

và tên: HÀ TH TRÚC LOAN

MSSV: 4074808
Ngày sinh: 20/08/1987
Quê quán: ph

ng Th i Long, qu n Ô Môn, thành ph C n Th

Quá trình h c t p:
-

m 1994 – 1999: h c t i tr

ng Ti u h c Th i Long 2

- N m 1999 – 2006: h c t i tr

ng THPT Th i Long

- N m 2007 – 2011: h c t i tr

ng

i h c C n Th

iv


IC MT
hoàn thành bài nghiên c u này, tôi xin chân thành c m n
Cha, m

ãc v ,

ng viên tôi trong su t quá trình h c t p và nghiên c u

Th y Tr n Qu c Nhân ã t n tình h

ng d n,

ng viên tôi trong su t quá trình nghiên

u
t c th y, cô thu c Vi n Ngiên c u Phát Tri n
p th l p Phát Tri n Nông Thôn A1-K33 ã giúp

BSCL
,

ng viên

s m hoàn thành

bài nghiên c u này.

Chân thành c m n!
(Tác gi )

Hà Th Trúc Loan

v

TÓM L

Hà Th Trúc Loan, 2010.

ánh giá s thay

C

i n ng l c c a cán b khuy n nông

thông qua ph ng pháp ti p c n khuy n nông có s tham gia, tr ng h p t nh H u
Giang. Lu n v n t t nghi p k s ngành Phát tri n nông thôn, Vi n Nghiên c u Phát
tri n

ng b ng sông C u Long, tr

ng

i h c C n Th .

Trong g n hai th p k qua, khuy n nông ã óng góp áng k vào vi c gia t ng s n
ng l ng th c c a c n c và c bi t là vùng BSCL. Tuy nhiên, ho t ng
khuy n nông trong th i gian qua ã t ra kém hi u qu trong vi c áp ng nhu c u c a
nông dân, c bi t là nông dân nghèo, quy mô s n xu t nh . Vì v y, ho t ng khuy n
nông c n ph i
c c i thi n ho c thay i b ng cách ti p c n khuy n nông khác t t
n
có th áp ng nhu c u c a ng i dân, góp ph n phát tri n nông nghi p, nông
thôn c a BSCL nói riêng và c a Vi t Nam nói chung. T ó, ph ng pháp ti p c n

khuy n nông có s tham gia (PTD) chính th c
c gi i thi u vào ho t ng khuy n
nông c a Vi t Nam n m 1994.
Qua th i gian áp d ng ph ng pháp PTD vào ho t ng khuy n nông cho th y ã có
nh ng thay i tích c c n ch th chính trong vi c th c hi n các ho t ng khuy n
nông là cán b khuy n nông (CBKN). Tuy nhiên,
th y rõ h n tác ng c a ph ng
pháp PTD n n ng l c c a CBKN nh th nào nên tài nghiên c u
c th c hi n t
tháng 7 n tháng 12/2010. Thông qua k t qu nghiên c u nh m c i thi n hi u qu
công vi c c a CBKN thông qua vi c áp d ng ph ng pháp ti p c n khuy n nông có s
tham gia (PTD).
Nghiên c u
c th c hi n t i t nh H u Giang b ng cách ph ng v n tr c ti p lãnh o
ngành khuy n nông, CBKN và nông dân thông qua b ng câu h i. T ng s lãnh o ph ng
n là 7 ng i, CBKN 34 ng i và nông dân 54 ng i.
d ng ph n m m Excel và SPSS làm công c
s lý s li u. S li u
c phân tích
theo các ph ng pháp th ng kê mô t và s d ng T-test
ki m nh s thay i c a
CBKN.
Qua k t qu kh o sát cho th y, công vi c th ng làm c a CBKN: tuyên truy n ch
tr ng, chính sách pháp lu t c a Nhà n c, t ch c và t p hu n k thu t cho nông dân,
h p l CLB, theo dõi các mô hình khuy n nông, t ch c h i th o u b cho nông

vi


dân. Trong ó, CBKN c s th ng thì theo dõi mô hình khuy n nông và d h p l

CLB; CBKN huy n thì ch y u là t ch c và t p hu n k thu t cho nông dân; còn
CBKN t nh thì t ch c các cu c tham quan, h i thi và tham gia vi t b n tin khuy n
nông.
Sau khi ti p c n v i ph ng pháp PTD, CBKN ã có thay i r t tích c c v n ng l c
nh : suy ngh và thái
trong công vi c, k n ng t p hu n k thu t và k n ng khuy n
nông. Ph ng pháp PTD còn
c CBKN áp d ng vào nhi u công vi c c a công tác
khuy n nông nh : ho t ng c a CLB, xác nh khó kh n/tr ng i c a ng i dân trong
quá trình s n xu t, áp d ng trong vi c l p k ho ch và t ch c t p hu n k thu t cho
ng i dân nh m nâng cao n ng l c và hi u qu s n xu t cho ng i dân. Bên c nh ó,
CBKN r t ít áp d ng PTD vào vi c xây d ng các tài li u b m cung c p cho ng i
dân.
Trong quá trình áp d ng PTD vào công vi c CBKN ã có nhi u thu n l i nh : ban
ngành, oàn th quan tâm; ng i dân m nh d n th o lu n; CBKN và nông dân g n bó
n và CBKN có
u ki n t t
h c thêm ph ng pháp m i t ng i dân. Bên c nh
thu n l i thì c ng có nhi u khó kh n trong quá trình áp d ng PTD nh : nông dân ch a
hi u rõ v PTD, tính t l c c a ng i dân còn h n ch , nông dân còn b o th , c ng
ng nông dân không ng nh t, CBKN tr còn thi u nhi u kinh nghi m và khi th c
hi n PTD t n nhi u th i gian và chi phí.

vii


CL C

Trang
I CAM OAN........................................................................................................ i

XÁC NH N C A CÁN B H
XÁC NH N C A H I
TI U S

NG V

NG D N V

TÀI.......................................... ii

TÀI.............................................................iii

CÁ NHÂN................................................................................................. iv

I C M T ............................................................................................................. v
TÓM L

C ............................................................................................................. vi

C L C ............................................................................................................. viii
DANH SÁCH HÌNH ................................................................................................ xii
DANH SÁCH B NG ......................................................................................................xiii
DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T ..................................................................... xiv

Ch

ng 1: M

U ................................................................................................ 1

1.1

TV N

...................................................................................................... 1

1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U ................................................................................. 2
1.2.1 M c tiêu chung .................................................................................................. 2
1.2.2 M c tiêu c th .................................................................................................. 2
1.3 CÁC CÂU H I NGHIÊN C U ........................................................................... 2
1.4 GI THUY T NGHIÊN C U............................................................................. 2
1.5 PH M VI NGHIÊN C U.................................................................................... 3
1.5.1

a bàn nghiên c u ............................................................................................ 3

1.5.2 Th i gian th c hi n
1.5.3

it

ng nghiên c u ........................................................................................ 3

1.6 K T QU MONG
1.7
Ch

tài .................................................................................. 3

IT
ng 2: L

NG TH H

I........................................................................................ 3
NG................................................................................ 3

C KH O TÀI LI U...................................................................... 4

viii


2.1 GI I THI U S L
2.1.1 Gi i thi u chung v

CV

A BÀN NGHIÊN C U....................................... 4

u ki n t nhiên, kinh t và xã h i t nh H u Giang .......... 4

2.1.2 H th ng t ch c và ho t

ng khuy n nông t nh H u Giang............................. 5

2.1.2.1 C c u t ch c h th ng khuy n nông............................................................. 5
2.1.2.2 Kinh phí cho ho t
2.1.2.3 Ho t

ng khuy n nông.............................................................. 6

ng khuy n nông .................................................................................. 7

2.2 KHÁI QUÁT V PH

NG PHÁP PTD ............................................................. 7

2.2.1 Khái ni m v PTD ............................................................................................. 7
2.2.2 Ti n trình c a PTD ............................................................................................ 7
2.2.3 Các

c

m ch y u c a PTD ......................................................................... 8

2.3 VAI TRÒ C A CÁN B KHUY N NÔNG TRONG CÔNG TÁC KHUY N
NÔNG........................................................................................................................ 9
2.3.1 Khái ni m v cán b khuy n nông ..................................................................... 9
2.3.2 Các

u ki n c n có c a m t CBKN ................................................................. 9

2.3.2.1 Ki n th c ........................................................................................................ 9
2.3.2.2 K n ng ......................................................................................................... 9
2.3.2.3 Thái

........................................................................................................... 9

2.3.3 Vai trò c a CBKN ............................................................................................. 9
2.3.4 Nhi m v c a CBKN ...................................................................................... 10
2.4 M T S K T QU NGHIÊN C U V TÁC

NG C A PTD

N

CBKN ...................................................................................................................... 11
2.5 S L

CV S

PHÁT TRI N PTD

2.6 S L

CV S

PHÁT TRI N PTD

VI T NAM ....................................... 12
NG B NG SÔNG

U LONG ............................................................................................................. 13
2.7 S L
Ch

CV S

PHÁT TRI N PTD

ng 3: N I DUNG VÀ PH

H U GIANG .................................... 14

NG PHÁP NGHIÊN C U ............................ 15

3.1 N I DUNG NGHIÊN C U ............................................................................... 15
3.2 PH

NG PHÁP NGHIÊN C U....................................................................... 15

3.2.1 Ph

ng pháp thu th p s li u........................................................................... 15

3.2.1.1 Thu th p s li u th c p................................................................................ 15

ix


3.2.1.1 Thu th p s li u s c p ................................................................................. 16
3.2.2 Ch n nhóm
3.2.3 Ph

it

ng cung c p thông tin ................................................................16

ng pháp phân tích s li u ......................................................................... 16

3.2.3.1 X lý s li u ................................................................................................. 16
3.2.3.2 Phân tích s li u............................................................................................ 16
Ch

ng 4: K T QU VÀ TH O LU N.............................................................. 18

4.1 GI I THI U CHUNG V

I NG CBKN H U GIANG .............................. 18

4.2 THÔNG TIN CHUNG V

IT

4.2.1 Thông tin chung v CBKN

NG

C KH O SÁT .......................... 18

c kh o sát........................................................ 18

4.2.1.1 Tu i, gi i tính và th i gian làm khuy n nông................................................ 18
4.2.1.2 Trình

, chuyên môn .................................................................................. 20

4.2.1.3 Th i gian ti p c n và áp d ng PTD c a CBKN ............................................. 21

4.2.1.4 Áp d ng PTD vào các công vi c c a CBKN ................................................. 22
4.2.2 M t s thông tin chung v ND t i các CLB...................................................... 23
4.2.2.1 Tu i và th i gian tham gia CLB.................................................................... 23
4.2.2.2 Trình
4.2.2.3 Ho t

c a nông dân .................................................................................. 23
ng s n xu t c a ng

i dân ................................................................ 24

4.2.3 M t s thông tin chung v lãnh

o ngành khuy n nông.................................. 24

4.3 NGHIÊN C U CÁC CÔNG VI C TH
4.3.1 Công vi c th

NG LÀM C A CBKN .................... 26

ng làm c a CBKN theo ánh giá c a chính b n thân h ........... 26

4.3.2 Các công vi c th

ng làm c a CBKN theo quan

m c a nông dân ............... 32

4.3.3 Các công vi c th

ng làm c a CBKN theo quan

m c a lãnh

4.4 TÁC

NG C A PTD

NS

THAY

o ................ 34

I N NG L C C A CBKN ......... 35

4.4.1 Thay

i v suy ngh và thái

4.4.2 Thay

i v k n ng t p hu n .......................................................................... 39

4.4.3 S thay

c a CBKN ..................................................... 35

i v k n ng khuy n nông ............................................................... 45

4.4.4 ánh giá chung v s thay

i n ng l c c a CBKN......................................... 49

4.5 ÁNH GIÁ KH N NG ÁP D NG PTD C A CBKN TRONG HO T
NG
KHUY N NÔNG TH
NG XUYÊN .................................................................... 49
4.6 THUÂN L I VÀ KHÓ KH N KHI CBKN ÁP D NG PTD VÀO

x


TH C T ................................................................................................................. 52
4.6.1 Thu n l i ......................................................................................................... 52
4.6.2 Khó kh n ......................................................................................................... 53
Ch

ng 5: K T LU N VÀ KI N NGH .............................................................. 54

5.1 K T LU N ........................................................................................................ 54
5.2 KI N NGH ....................................................................................................... 54
TÀI LI U THAM KH O...................................................................................... 56
PH L C

xi


DANH SÁCH HÌNH
Trang

Hình 2.1: S

h th ng khuy n nông H u Giang .............................................................5

Hình 2.2: Ti n trình c a PTD ..................................................................................... 7
Hình 4.1: C c u gi i tính CBKN

c kh o sát ...................................................... 19

Hình 4.2: Chuyên môn c a CBKN

c kh o sát ..................................................... 21

Hình 4.3: H c qua các b

c trong PTD c a CBKN

c kh o sát............................ 22

Hình 4.4: C c u áp d ng PTD vào công vi c c a CBKN
Hình 4.5: Trình

c kh o sát.................. 22

nông dân..................................................................................... 23

Hình 4.6: C c u s n xu t c a nông h ..................................................................... 24
Hình 4.7: C c u v trình

c a lãnh

o ................................................................ 25

Hình 4.8: C c u v chuyên môn c a lãnh

o ......................................................... 25

Hình 4.9: Kh n ng áp d ng c a PTD vào công vi c theo quan

m c a CBKN ..... 50

Hình 4.10: Kh n ng áp d ng c a PTD vào công vi c theo quan

m c a LD......... 50

xii


DANH SÁCH B NG
Trang
ng 2.1

S l

ng CBKN ti p c n v i PTD t i H u Giang

ng 4.1

Th ng kê s l

ng 4.2

Tu i c a CBKN

ng 4.3

Th i gian công tác Khuy n nông c a CBKN

ng 4.4

Trình

ng 4.5

Th i gian ti p c n PTD c a CBKN

ng 4.6

Tu i và th i gian tham gia CLB c a ng

ng 4.7

Th i gian công tác và quá trình ti p c n PTD ....................................... 25

ng 4.8

Công vi c th

ng làm c a ng

ng 4.9

Công vi c th

ng làm c a CBKN c p c s ......................................... 29

ng và trình

CBKN

ng 4.10 Công vi c th

c a CBKN H u Giang 2010.................. 18

c kh o sát ............................................................. 19
c kh o sát.................. 20

c kh o sát.............................................................. 20

ng làm c a ng

ng 4.11 Kh o sát công vi c th
ng 4.12 Công vi c th

14

c kh o sát ................................ 21
i dân .................................... 23

i CBKN............................................... 27

i CBKN c p huy n.............................. 31

ng làm c a CBKN theo quan

ng làm c a CBKN theo quan

ng 4.13 Ki m

nh T-test s thay

ng 4.14 Ki m

nh T-test v s thay

m nông dân... 33

m c a lãnh

i v suy ngh và thái
i suy ngh và thái

o ........... 34

c a CBKN............ 36
gi a CBKN

tr c ti p th c hi n PTD và ti p c n PTD............................................... 39
ng 4.15 Ki m

nh T-test s thay

i v k n ng t p hu n c a CBKN .............. 40

ng 4.16 Ki m

nh T-test s thay

i v k n ng t p hu n gi a CBKN tr c ti p

th c hi n và ti p c n PTD..................................................................... 44
ng 4.17 Ki m

nh T-test v thay

i k n ng khuy n nông .............................. 46

ng 4.18 Ki m

nh T-test v thay

i k n ng khuy n nông c a CBKN

tr c ti p áp d ng và ti p c n PTD ......................................................... 48
ng 4.19 Thu n l i khi CBKN áp d ng PTD vào th c t ..................................... 52
ng 4.20 Khó kh n khi CBKN áp d ng PTD vào th c t ..................................... 53

xiii


DANH SÁCH CÁC CH

BSCL

VI T T T

ng b ng sông C u Long

MDAEP

D án khuy n nông

ng b ng sông C u Long

PAEX

Participatory Extension

CBKN

Cán b khuy n nông

PTD

Participatory Technology Development

CLB

Câu l c b

CLBKN

Câu l c b khuy n nông

LD

Lãnh

ND

Nông dân

o

xiv


Ch

ng 1

M
1.1

U

TV N

Cùng v i h th ng khuy n nông c n c, khuy n nông ng b ng sông C u Long
BSCL) chính th c
c thành l p n m 1993 theo Ngh nh 13/CP c a Chính

ph . Ho t ng khuy n nông vào th i m này d a vào ph ng pháp “chuy n giao
thu t” là ch y u. Trong g n hai th p k qua, khuy n nông ã óng góp áng k
vào vi c gia t ng s n l ng l ng th c c a c n c và c bi t là vùng BSCL.
Tuy nhiên, ho t ng khuy n nông trong th i gian qua ã t ra kém hi u qu trong
vi c áp ng nhu c u c a nông dân, c bi t là nông dân nghèo, quy mô s n xu t
nh . Các ti n b khoa h c k thu t ph n l n nh ng h nông dân khá, giàu m i
u ki n
áp d ng (Nguy n Duy C n &ctv, 2007). Bên c nh ó, ph ng pháp
khuy n nông trong vi c chuy n giao k thu t m i hi n nay ch a quan tâm n kh
ng ng d ng c a nông dân và ch a th hi n rõ
c s quan h gi a các ch ng
trình khuy n nông và th c t s n xu t c a nông dân (Nguy n Thanh Bình, 2008).
Các h n ch này có th do t phía ng i s n xu t, ho c có th do c
mt k
thu t m i ch a phù h p v i
u ki n s n xu t c a ng i dân. Nh ng y u t quan
tr ng nh t làm h n ch quá trình ng d ng k thu t có th do công tác khuy n nông
trong vi c chuy n giao các k thu t n ng i dân ch a có hi u qu .
Vì v y, ho t ng khuy n nông này c n ph i
c c i thi n ho c thay i b ng cách
ti p c n khuy n nông khác t t h n có th áp ng nhu c u c a ng i dân góp
ph n phát tri n nông nghi p, nông thôn c a BSCL nói riêng và c a Vi t Nam nói
chung. T ó, ph ng pháp ti p c n khuy n nông có s tham gia (PTD) chính th c
c gi i thi u vào ho t ng khuy n nông c a Vi t Nam n m 1994.
BSCL ph ng pháp PTD
c gi i thi u vào ho t ng khuy n nông cu i n m
2001 thông qua d án ‘Khuy n nông có s tham gia”_ MDAEP và ti p n i là
“Ch ng trình khuy n nông có s tham gia phía Nam Vi t Nam” _ PAEX
c
th c hi n t 2008 n 2010 d i s tài tr c a t ch c VVOB (V ng Qu c B ).

Ch ng trình
c th c hi n 5 t nh, g m 2 t nh mi n ông Nam B (Bình Ph c,
Bà R a - V ng Tàu) và 3 t nh Tây Nam B (An Giang, Sóc Tr ng, H u Giang).

1


Qua th i gian áp d ng ph ng pháp PTD vào ho t ng khuy n nông cho th y ã có
nh ng thay i tích c c n ch th chính trong vi c th c hi n các ho t ng khuy n
nông là cán b khuy n nông (CBKN). Do ó vi c ánh giá hi u qu c ng nh tác
ng c a ph ng pháp PTD n CBKN là r t c n thi t và quan tr ng.
tài “ ánh
giá s thay i n ng l c c a cán b khuy n nông thông qua ph ng pháp ti p
n khuy n nông có s tham gia t i t nh H u Giang”
c th c hi n
áp ng
nhu c u trên.
1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U
1.2.1 M c tiêu chung
Nh m c i thi n hi u qu công vi c c a CBKN thông qua vi c áp d ng ph
ti p c n khuy n nông có s tham gia (PTD).

ng pháp

1.2.2 M c tiêu c th
(1) Nghiên c u các công vi c th
(2) Tác

ng làm c a m t CBKN;

ng c a PTD trong vi c nâng cao n ng l c c a CBKN;

(3) ánh giá kh n ng áp d ng PTD c a CBKN trong ho t
th ng xuyên;
(4) Xác

ng khuy n nông

nh các khó kh n và thu n l i khi CBKN áp d ng PTD vào th c t ;

1.3 GI THUY T NGHIÊN C U
(1) Các công vi c th
CBKN;
(2) CBKN có s thay
PTD so v i tr c kia;

ng làm c a CBKN là phù h p v i vai trò và nhi m v c a
i tích c c v suy ngh và thái

(3) K n ng t p hu n c a CBKN có s thay

t khi th c hi n (ti p c n)

i tích c c sau khi ti p c n PTD;

(4) CBKN có s thay i tích c c v k n ng khuy n nông t khi th c hi n (ti p
n) PTD so v i tr c kia.
1.4 CÂU H I NGHIÊN C U
(1) CBKN th

ng làm nh ng công vi c gì?

(2) Công vi c c a CBKN có thay
(3) M c

áp d ng PTD vào ho t

i gì t khi ti p c n PTD?
ng khuy n nông nh th nào?

(4) Thu n l i và khó kh n nào mà CBKN g p ph i khi khi áp d ng PTD vào th c t
công vi c khuy n nông?

2


1.5 PH M VI NGHIÊN C U
1.5.1

a bàn nghiên c u

Nghiên c u
PAEX giai

c th c hi n t i t nh H u Giang - là m t trong 3 t nh tham gia d án
n 2008-2010.

1.5.2 Th i gian th c hi n
tài

tài

c th c hi n t tháng 7/2010

n tháng 12/2010, c th nh sau:

Giai

n 1: Tháng 7/2010 tham kh o tài li u và vi t

c

ng.

Giai

n 2: Tháng 8/2010 thu th p s li u s c p và th c p.

Giai

n 3: T tháng 9

1.5.3

it

n tháng 12/2010 x lý s li u, phân tích và vi t báo cáo.

ng nghiên c u

CBKN tr c ti p áp d ng PTD vào công tác khuy n nông;
CBKN m i ti p c n v i PTD;
1.6 K T QU MONG

I

Xác nh
c các công vi c th ng làm c a CBKN nói chung và t ng c p nói
riêng nh : c p xã, huy n, t nh. Qua ó, nh n xét v các công vi c và a ra các ki n
ngh c n thi t v công vi c c a CBKN.
ánh giá
c tác ng c a PTD n s nâng cao n ng l c c a CBKN nh : S
thay i v suy ngh và thái , k n ng t p hu n và k n ng khuy n nông c a
CBKN khi áp d ng PTD vào công tác khuy n nông.
Xác
1.7

nh
IT

c kh n ng áp d ng PTD vào công vi c c a CBKN.
NG TH H

NG

t qu nghiên c u này là tài li u c n thi t cho các CBKN trong vi c nâng cao hi u
qu công vi c; Các c quan khuy n nông và các t ch c khác có liên quan n ho t
ng khuy n nông; Vi n, Tr ng và các nhà ho ch nh chính sách có các ho t
ng liên quan n ho t ng khuy n nông.

3


Ch

ng 2

C KH O TÀI LI U
2.1 GI I THI U S

L

2.1.1 Gi i thi u chung v

CV

A BÀN NGHIÊN C U

u ki n t nhiên, kinh t và xã h i t nh H u Giang

u Giang là t nh trung tâm ng b ng sông C u Long, t nh l là thành ph V
Thanh. Phía B c giáp thành ph C n Th ; phía Nam giáp t nh Sóc Tr ng; phía
ông giáp sông H u và t nh V nh Long; phía Tây giáp t nh Kiên Giang và t nh B c
Liêu. H u Giang có t ng dân s là 808,5 ngàn ng i (2008) bao g m 6 dân t c anh
em sinh s ng ( Kinh chi m 96,84%, Kh me, Hoa, Ch m, Ê ê, M ng v i t ng
ng 3.16%). Toàn t nh có 7 n v hành chính (1 thành ph , 5 huy n và 1 th xã).
a hình khá b ng ph ng, trên a bàn t nh có 2 tr c giao thông huy t m ch qu c
gia là qu c l 1A, qu c l 61; 2 tr c giao thông th y qu c gia là kênh Xà No, kênh
Qu n l - Ph ng Hi p và m t h th ng sông ngòi, kênh r ch ch ng ch t v i t ng
chi u dài kho ng 2.300km là u ki n h t s c thu n l i phát tri n nông nghi p.

nh H u Giang n m trong vòng ai chí tuy n B c bán c u, g n xích o; có khí
u nhi t i gió mùa, chia thành hai mùa rõ r t. Mùa m a có gió Tây Nam t
tháng 5 n tháng 11, mùa khô có gió ông B c t tháng 12 n tháng 4 hàng n m.
i l i th
t ai màu m và
u ki n t nhiên thu n l i nên t nh H u Giang r t
thu n l i trong vi c phát tri n nông nghi p, dân s lao ng nông nghi p chi m t
85% (2007). T lâu H u Giang ã là m t trong nh ng trung tâm lúa g o c a mi n
Tây Nam B . Ngoài vi c phát tri n m nh v cây lúa H u Giang còn phát tri n m nh
cây n trái, ch n nuôi và nuôi tr ng th y s n…
Tuy nhiên, trong ho t ng s n xu t c ng g p không ít khó kh n và tr ng i. Vi c
thi u v n s n xu t là chuy n th ng th y trong các h s n xu t nông nghi p, canh
tác theo t p quán nên n ng su t và ch t l ng hàng nông s n ch a cao và vi c s n
xu t nh l là
m y u trong th i k h i nh p kinh t qu c t ngày nay. T th c t
này, m t s ng i dân ã có ý th c c n thay i cách th c s n xu t: s n xu t t p
th , áp d ng nh ng ti n b khoa h c vào s n xu t,...
u này c ng ng ngh a v i
vi c nhu c u v khuy n nông ang t ng lên. Tuy nhiên, công tác khuy n nông H u

4


Giang thì ch a th áp ng h t nh ng nhu c u c a ng i dân. Có nhi u lý do cho
n
h n ch này nh : CBKN thi u k n ng chuyên môn và thi u trình
v k
thu t, m t ph n là do h không có c h i
c p nh t và nâng cao k n ng c a h .
Hi n t i H u Giang ang t p trung nâng cao k n ng c ng nh ki n th c v k thu t

cho i ng CBKN trên a bàn toàn t nh
có th áp ng
c nhu c u v
khuy n nông c a ng i dân và c ng góp ph n a n n nông nghi p c a H u Giang
i lên (C ng thông tin
n t H u Giang, 2007).
2.1.2 H th ng t ch c và ho t

ng khuy n nông t nh H u Giang

2.1.2.1 C c u t ch c h th ng khuy n nông
th ng khuy n nông t nh H u Giang
c phân theo ba c p qu n lý rõ r t bao g m
(1) c p t nh, (2) c p huy n và (3) c p xã, c th qua Hình 2.1
Trung tâm khuy n nông - khuy n ng
Qu c gia
Nông nghi p & Phát Tri n
Nông Thôn t nh H u Giang
Trung tâm khuy n nông - khuy n ng
u Giang
Tr m khuy n nông - khuy n ng huy n

Khuy n nông viên xã

Câu l c b khuy n nông

Câu l c b khuy n nông

Nông dân

Hình 2.1: S

Nông dân

Nông dân

Nông dân

h th ng khuy n nông H u Giang

(Ngu n: Trung tâm khuy n nông H u Giang n m 2010)

(1) Trung tâm khuy n nông (TTKN) t nh
TTKN t nh H u Giang là n v s nghi p tr c thu c S Nông nghi p & PTNT th c
hi n các ho t ng Khuy n nông, Khuy n ng (g i chung là Khuy n nông) trên ph m
vi c t nh nh m h ng d n tr giúp nông dân phát tri n nông nghi p, nông thôn.

5


Theo

NN&PTNT H u Giang (2004) thì Trung tâm khuy n nông có nhi m v
Xây d ng và t ch c th c hi n các ch ng trình, d án Khuy n nông,
Khuy n ng trong ph m vi c a t nh, chuy n giao ti n b k thu t m i và
xây d ng mô hình ho t ng khuy n nông; Xây d ng và tri n khai các
ch ng trình, d án Khuy n nông, Khuy n ng tr ng
m c a Trung
ng trên a bàn t nh.
Ph i h p v i các c quan, t ch c liên quan l ng ghép có hi u qu các

ch ng trình, d án kinh t - xã h i v i ch ng trình, d án Khuy n nông,
Khuy n ng , Khuy n lâm.
ng d n v t ch c và ph ng pháp ho t ng Khuy n nông phù h p
i c m kinh t xã h i c a t ng vùng trong t nh.
Xây d ng ch ng trình, h ng d n t p hu n k thu t và nghi p v cho cán
, khuy n nông viên và nông dân.
ch c ho c tham gia các h i thi, h i th o, h i ch , tri n lãm, tham quan
liên quan n ho t ng khuy n nông.
Th c hi n các d án, ch
phân b cho a ph ng.

ng trình h p tác qu c t v khuy n nông

Qu n lý, s d ng tài s n, v t t , kinh phí, lao
giao theo quy nh.

ng và các ngu n l c

Theo dõi, ánh giá, t ng h p, báo cáo k t qu các ch ng trình, d
khuy n nông trong quá trình th c hi n sau khi
c duy t.
Th c hi n các nhi m v khác
giao.

c Giám

c
c
án

c S Nông Nghi p & PTNT

(2) Tr m khuy n nông có ch c n ng, nhi m v chính là chuy n giao ti n b khoa h c
thu t, công ngh m i v nông – lâm – ng nghi p n nông dân. M i tr m có t 6 –
8 cán b .
(3) C p xã, ph ng có 1 khuy n nông c s v i ch c n ng chính theo dõi các mô
hình khuy n nông t i a ph ng.
2.1.2.2 Kinh phí cho ho t
Kinh phí cho ho t
(1) T Trung

ng khuy n nông

ng khuy n nông c a H u Giang t hai ngu n chính

ng (Trung tâm khuy n nông Qu c Gia).

6


(2) T
a ph ng
c hình thành ch y u t : Ngân sách a ph ng c p theo d
toán ch ng trình, d án khuy n nông
c y ban nhân dân c p t nh, c p huy n
phê duy t; Th c hi n h p ng t v n và d ch v khuy n nông; Tài tr và óng góp
p pháp c a các t ch c, cá nhân trong và ngoài n c; Ngu n thu h p pháp khác
theo quy nh c a pháp lu t (Ngh nh 02/2010/ND-CP).
2.1.2.3 Ho t

ng khuy n nông

Ho t ng khuy n nông H u Giang có m t s ho t ng chung nh : Xây d ng mô
hình khuy n nông, T p hu n k thu t, Tham quan h c t p, Thông tin tuyên truy n
khoa h c k thu t, bên c nh ó, TTKN c ng có ph i h p v i các c quan liên
quan nh : b o v th c v t, thú y
tri n khai l ng ghép các ch ng trình khuy n
nông.
2.2 KHÁI QUÁT V PH

NG PHÁP PTD

2.2.1 Khái ni m v PTD
PTD là tên vi t t t c a “Participatory technology development”, có ngh a ti ng Vi t
là “Phát tri n k thu t có s tham gia”. PTD còn có các tên khác: Nghiên c u và
khuy n nông có s tham gia, nông dân – ng i óng vai trò chính trong nghiên c u
và khuy n nông, thí nghi m và khuy n nông trên c s c ng ng (Nguy n Duy
n và ctv, 2009).
Bên c nh ó, ph ng pháp ti p c n khuy n nông có s tham gia (PTD) là m t
ph ng pháp phát huy s tham gia c a ng i dân và ng i dân làm ch các ho t
ng khuy n nông, m b o vi c h c i ôi v i hành và h có th th c hành ngay
trên chính m nh t ang canh tác c a mình (Trung Tâm Khuy n nông t nh D k
k, 2007).
2.2.2 Ti n trình c a PTD
Theo Nguy n Duy C n và ctv (2009) thì ti n trình c a PTD g m 5 b
c (Hình 2.2)
1. Xác
2. Xác

nh tr ng i/nhu c u

nh gi i pháp, ý t

ng

3. Th nghi m các gi i pháp
4. Ph tri n k t qu
5. Th ch hoá - nh n r ng
Hình 2.2: Ti n trình c a PTD
(Ngu n: Nguy n Duy C n và ctv, 2009)

7

c di n ra liên


c 1: Xác nh tr ng i/nhu c u: Các thành viên c a câu l c b (CLB) s xác
nh và phân tích các v n
mà h ang g p ph i và chính h là ng i quy t nh
các v n nào mà h mu n gi i quy t.
c 2: Xác nh các gi i pháp, ý t ng m i: Các thành viên CLB s xác nh các
gi i pháp kh thi i v i các v n
mà h mu n gi i quy t và h quy t nh ch n
gi i pháp nào th nghi m.
c 3: Th nghi m: Các thành viên CLB s th nghi m các gi i pháp
c ch n.
CBKN có th giúp h thi t k các thí nghi m n gi n. Các thành viên tham gia thí
nghi m s t qu n lý các thí nghi m và cu i thí nghi m thì h t ch c ánh giá thí
nghi m d a vào nh ng tiêu chí c a h .
c 4: Ph tri n k t qu : M t vài thành viên c a CLB có th
c hu n luy n

tr thành ng i
u hành chính CLB c a h . H có th ti p qu n vai trò c a
CBKN. CBKN có th i n vùng khác và làm vi c v i các c ng ng khác.
2.2.3 Các

c

m ch y u c a PTD

Theo Nguy n Duy C n và ctv (2009) ph

ng pháp PTD có nh ng

c

m sau:

Nghiên c u và khuy n nông
c h ng theo nông dân. Nông dân – ng i óng
vai trò chính trong nghiên c u và khuy n nông
c k t h p m t cách ch t ch . S
t h p này x y ra c p
c a nông h , không ph i c p
c a các c quan
nghiên c u và khuy n nông h p tác v i nông dân.
Các c ng ng nông dân thì không ng nh t. Trong c ng ng có nh ng nông dân
khá/giàu, m t s ng i khác thì nghèo h n, m t s h là nam và m t s là n . M t
ng i trong c ng ng thích tr ng lúa, m t s khác thì thích tr ng cây n qu
n,…
PTD th a nh n nông dân nh là nh ng chuyên gia, gi ng nh là các nhà nghiên c u

và khuy n nông. Trong PTD, các nhà nghiên c u hay các CBKN và nông dân ho t
ng bình ng nh nh ng i tác.
Nông dân có r t nhi u ki n th c và kinh nghi m th c t . H luôn nghiên c u môi
tr ng c a h , môi tr ng t nhiên c ng nh môi tr ng kinh t và chính sách.
Các nhà nghiên c u và khuy n nông có th giúp cho nông dân t ng s hi u bi t. H
có th
a ra nh ng ý ki n m i mà nông dân ch a a ra tr c ó.
Trong PTD, tr ng tâm là nông dân – làm các thí nghi m h n là CBKN làm các trình
di n cho nông dân. Nh ng thí nghi m c a nông dân có th d n n nh ng khuy n
cáo k thu t.

8


Trong PTD, nông dân s n m l y quy n “lãnh o”. Nông dân s quy t nh v n
gì nên
c gi i quy t. H s quy t nh các thí nghi m gì s
c làm. Nông dân
thi t k , th c hi n và ánh giá nh ng thí nghi m này. H c ng s ph bi n các
t qu c a các thí nghi m.
2.3 VAI TRÒ C A CÁN B
KHUY N NÔNG

KHUY N NÔNG TRONG CÔNG TÁC

2.3.1 Khái ni m v cán b khuy n nông
CBKN là ng i làm vi c tr c ti p, th ng xuyên v i nông dân trong công tác phát
tri n nông thôn. CBKN ph i có ki n th c và k n ng th c hành v nông nghi p
nh : tr ng tr t, ch n nuôi,… (Ch ng trình khuy n nông Thái Nguyên vì s phát
tri n khu v c b n v ng, 2001).

2.3.2 Các

u ki n c n có c a m t CBKN

2.3.2.1 Ki n th c
Gi i v chuyên môn chính, am hi u m t s chuyên môn có liên quan trong nông
nghi p và phát tri n nông thôn, am hi u v Hi n pháp, pháp lu t và ch tr ng
chính sách c a ng và Nhà n c, gi i, dân t c, t p quán, y t , giáo d c, tín d ng,
nh phúc gia ình, dân s (Ch ng trình khuy n nông Thái Nguyên vì s phát
tri n khu v c b n v ng, 2001).
2.3.2.2 K n ng
Truy n t k thu t n nông dân nh nói chuy n, di n t,… ;thu th p, phân tích,
ng h p, phân tích thông tin và báo cáo; t ch c nông dân; t ch c xây d ng các
mô hình; giao ti p, ph ng v n; vi t; nghe; linh ho t x lý các tình hu ng, gi i quy t
mâu thu n; ki m tra, ánh giá, giám sát; l p k ho ch; h ng d n ngoài hi n
tr ng; h ng d n h i th o, h i h p (Ch ng trình khuy n nông Thái Nguyên vì s
phát tri n khu v c b n v ng, 2001).
2.3.2.3 Thái
Yêu ngh , nhi t tình, c i m , không ng i khó, tôn tr ng và l ng nghe ý ki n c a
nông dân, khiêm t n h c h i t c p trên và nông dân, t ch , m nh d n và sáng t o
trong công vi c (Ch ng trình khuy n nông Thái Nguyên vì s phát tri n khu v c
n v ng, 2001).
2.3.3 Vai trò c a CBKN
Theo Nguy n Duy C n và ctv (2009) thì CBKN có m t s vai trò nh :

9