Đánh giá hiệu quả kinh tế của các hộ sản xuất Chè trên địa bàn xã Lùng Vai huyện Mường Khương tỉnh Lào Cai (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

LÝ TH
U QU KINH T C A CÁC H

S N XU T CHÈ TRÊN

A BÀN XÃ LÙNG VAI, HUY
T NH LÀO CAI

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khuy n nông

Khoa

: KT&PTNT

Khoá h c

: 2011 - 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

LÝ TH
U QU KINH T C A CÁC H

S N XU T CHÈ TRÊN

A BÀN XÃ LÙNG VAI, HUY
T NH LÀO CAI

KHÓA LU N T T NGHI

H

t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khuy n nông

L p

: K43 - KN

Khoa

: KT&PTNT

Khoá h c

: 2011 - 2015

Gi

IH C

ng d n : ThS. Bùi Th Thanh Tâm


i

L IC
t nghi
thi u v i m i sinh viên ,

,

t v i th c ti n s n xu
giúp sin

c chuyên môn t

thành m t c nhân n m tr

c lí thuy t và

gi i v th c hành, bi t v n d ng nhu n nhuy n lí thuy t vào th c hành.
Xu t phát t

c s nh t trí c

KT &

ng, ban ch nhi m khoa

i H c Nông Lâm Thái Nguyên, tôi ti n hành th c t p t t

nghi p v

tài

u qu kinh t c a các h s n xu

a

bàn xã Lùng Vai, huy
n nay khóa lu

c bày t lòng bi

thành t i các th y cô giáo trong khoa Kinh T
c bi t là cô giáo Bùi Th Thanh Tâm

i H c Nông Lâm

c ti

ch b o tôi trong su t quá trình th c hi
ban

o, cán b

ng d n,
i

o bà con nhân dân
tôi trong th i gian qua.

, kinh nghi m th c t b n thân có h n ch , th i gian th c t p
không nhi u, khóa lu n không th tránh kh i nh ng thi u sót.Vì v y, r t mong nh n
cs

n c a th y cô giáo, các anh ch cùng v i nh
n i dung khóa lu

c hoàn thi

Tôi xin chân thành c

Sinh viên

Lý Th

i quan

ii

DANH M C CÁC B NG
Trang

B ng 2.1. Di n tích tr ng chè trên th gi i ...............................................................24
B ng 2.2. Di

t, s

ng chè c a m t s

c trên th gi i

2011 ..................................................................................................................25
B ng 4.1. Tình hình s d

a xã Lùng Vai t 2012- 2014......................38

B ng 4.2. B ng t l h nghèo c a xã Lùng Vai t
B ng 4.3. B
2012
B

u nhân kh u, dân s và s

- 2014.......................41
ng c a xã Lùng Vai t

2014 ......................................................................................................41
mm

my

i, thách th c c a xã Lùng Vai ....................46

B ng 4.5. S h tham gia th c hi n tr

a bàn nghiên c

n

2012-T5/2014 ...................................................................................................47
B ng 4.6. Di

t tr ng chè c a các h

Error!

Bookmark

not defined.
B ng 4.7. Tình hình h tr chi phí cho các h nông dânError!

Bookmark

not

defined.

B ng 4.8. Các kho n chi phí cho s n xu t chè .........Error! Bookmark not defined.
B ng 4.9. Hi u qu kinh t c a h nông dântr

....................51

B ng 4.10. H ch toán kinh t và so sánh gi a cây chè vàcây ngô............................52
B ng 4.11. Nhu c u phát tri n chè c a các h nông dân ..........................................53

DANH M C CÁC HÌNH
Trang

Hình 2.1. Top 10 th

ng xu t kh u c a Vi

.............................29


iii

DANH M C CÁC T

BVTV

: B o v th c v t

CN

: Công nghi p

CSHT

h t ng

FAO

:T ch

HQKT

: Hi u qu kinh t

KH

: K ho ch

KT

: Kinh t

LMLM

: L m m long móng

NN

: Nông nghi p

PTNT

: Phát tri n nông thôn

SXKD

: S n xu t kinh doanh

T

:T n

TMDV

VI T T T

c và Nông nghi p Liên Hi p Qu c

i d ch v

TNHH

: Trách nhi m h u h n

UBND

: y Ban Nhân Dân


iv

M CL C

PH N 1: M

U...................................................................................................1

tv

............................................................................................................1

1.2. M

uc

tài ...........................................................................2

1.3. M c tiêu ...............................................................................................................2
1.4. Yêu c u c

tài ................................................................................................3

.................................................................................................................3
c t p và nghiên c u khoa h c.................................................3
c ti n .....................................................................................3
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U.........................................................................4
lý lu n ........................................................................................................4
2.1.1. Khái ni m v

..........................4

m v hi u qu và hi u qu kinh t ......................................................4
2.1.3. Gi i thi u chung v cây chè..............................................................................9

m, yêu c u v
s ng và các nhân t

u ki n sinh thái, vai trò c a cây chè trong cu c
n s n xu t chè.............................................11

th c ti n ...................................................................................................24
2.2.1. Tình hình s n xu t và tiêu th chè th gi i .....................................................24
2.2.2. Tình hình s n xu t và tiêu th chè

Vi t Nam..............................................28

2.2.3. Tình hình s n xu t và tiêu th chè

t nh Lào Cai ..........................................30

2.2.4. Tình hình s n xu t và tiêu th chè

huy

2.2.5.Tình hình s n xu t và tiêu th chè

xã Lùng Vai ...........................................32

PH

NG, N

.........................30

P NGHIÊN C U ...33

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................................33
m và th i gian ti n hành .........................................................................33
m ..........................................................................................................33
3.2.2. Th i gian .........................................................................................................33
3.3. N i dung nghiên c u ..........................................................................................33
u....................................................................................33


v

3.4.1.Thu th p s li u th c p ...................................................................................33
3.4.2.Thu th p s li

p.....................................................................................34
lý s li u ..........................................................34

3.5. H th ng các ch tiêu nghiên c u .......................................................................34
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.....................................36
a bàn nghiên c u.............................................................................36
u ki n t nhiên ............................................................................................36
u ki n kinh t - xã h i.................................................................................38
nl

n vi c nâng cao hi u qu

kinh t c a nông h s n xu t chè......................................................................45
4.2. Th c tr ng k t qu s n xu t c a các h s n xu
huy

a bàn xã Lùng Vai

nh Lào Cai ..............................................................47

4.2.1. T ng s h tham gia th c hi n tr
4.2.2.Tình hình di

a bàn xã Lùng Vai...............47

t và s

ng c a các h

u tra ............. Error!

Bookmark not defined.
4.2.3. K t qu s n xu

a các h

4.3. Hi u qu kinh t c a các h
4.3.1. Hi u qu kinh t ,xã h

u tra .......................................48

u tra ..................Error! Bookmark not defined.
ng c

iv

i dân xã Lùng

Vai ....................................................................Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Các y u t

ng t i hi u qu kinh t cây chè ........................................53
ng, m c tiêu nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh chè ..............54
ng .................................................................................................54

4.4.2. M c tiêu ..........................................................................................................54
4.5.

xu t gi i pháp nh m nâng cao hi u qu kinh t c

a bàn....54

4.5.1. Nhóm gi i pháp v kinh t ..............................................................................54
4.5.2. Nhóm gi i pháp v k thu t ............................................................................55
4.5.3. Nhóm gi i pháp v
4.5.4. Gi i pháp v

h t ng ....................................................................56
ng .....................................................................................56

PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................58


vi

5.1. K t lu n ..............................................................................................................58
5.2. Ki n ngh ............................................................................................................59
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................61
I. Tài li u Ti ng Vi t .................................................................................................61
II. Tài li u Internet ....................................................................................................61


1

PH N 1
M

U

tv
Vi t Nam v i t ng di n tích r ng t nhiên 33 tri
i núi, n m trong vùng nhi
r

u ki n t nhiên thu n l i nên th c v t r ng

ng. R ng có vai trò quan tr
c bi

¾ di n tích

iv

i s ng c

i,

ng bào s ng trong r ng, g n r ng và ph thu c vào r ng . R ng không

ch cung c p g mà còn cung c
c a hang tri

c s n quý ph c v cho nhu c u cu c s ng

ng bào mi n núi. R

t, ch ng xói mòn, làm s

ng ngu

c, b o v

ng và mang l i giá tr

n. Tuy

nhiên cùng v i s phát tri n c a xã h i, s bùng n c a dân s th gi i, r ng càng b
thu h p v di n tích, gi m sút v ch

ng. Nguyên nhân ch y u c a m t r ng là s

can thi p thi u hi u bi t c

i. V

u ki n s

hai

thác r ng m t cách quá kh

c h i c a nó.Ngoài ra nh ng bi

t

lâm sinh và nh ng bi n pháp v kinh t , xã h i thi u khoa h
ng tiêu c

n r ng. Nhi u nghiên c u g

ng
ra r ng m t trong nh ng

gi i pháp t t nh t cho b o v và phát tri n r ng là kinh doanh lâm s n ngoài g , kinh
doanh lâm s n ngoài g cho phép t
mi

nb ov

c ngu n thu nh p kinh t

i dân

c r ng.[14]

Chè là cây công nghi p dài ngày có giá tr kinh t cao, nó có v trí quan tr ng
i s ng sinh ho

i s ng kinh t

i,

c tr ng khá

ph bi n trên th gi i, tiêu bi u là m t s qu c gia thu c khu v c ChâuÁ
Trung Qu c, Nh t B n, Vi t Nam... Chè là s n ph m có giá tr xu t kh u r t l n,
c ta chè là m t trong m t hàng nông s n xu t kh u m nh nh
thu ngo i t cao.Theo s li u c a T ng c c Th
kh u c a Vi

t 134.000T v i kim ng

v

giá tr so v i cùng k
iv

c i thi

i s ng kinh t

i ngu n
ng chè xu t

t 179.5 tri

.[13]
i ngu n thu nh p cao và

i, t

nh,

c làm cho b ph n lao


2

a nh t là
quy t 6 tri

các vùng nông th

i

ng trên 34 t nh thành trong c

kinh t dài, nó có th

c. M t khác, cây chè có chu k

ng, phát tri n và cho s n ph m liên t c kho ng 30 t thì chu k này còn kéo dà

Hi n, t ng di n tích chè t

a.[1]

a bàn huy

t chè búp c a huy

ng kho ng 40 - 50 t

n

t s n xu
huy

ng Kh

t 33,5 t

a

ng. S n ph m chè ch y u dành cho xu t kh u.

Nhi u h nh tr

c nghèo, nâng cao thu nh p.[12]

V tr

n k ho ch tr ng m i

250 ha chè t

n tích chè Shan ch

ng cao là 200 ha. Chè

tr ng m i ch y u t p trung t i B n Xen, Lùng Vai, B n L u, Thanh Bình, Cao
u Nhin.Hi n nay trong s n xu t nông nghi p, cây chè không ch là
c
.[12]
Xu t phát t

a ch

nông dân s n xu
Lào Cai .
kh u

u qu kinh t c a các h

a bàn xã Lùng Vai, huy
tài nghiên c u nh m góp ph

nh
y vi c s n xu t và xu t

a bàn t nh Lào Cai.

1.2. M

uc

tài

u qu kinh t cây chè c a các h
huy

a xã Lùng Vai,

n 2013 - 2014 t
ng, gi i pháp nâng cao hi u qu kinh t

a bàn huy n.

1.3. M c tiêu
-

c th c tr ng phát tri n, hi u qu kinh t c

bàn xã Lùng Vai,huy
a bàn huy n.

nh các nhân t

a

nh Lào Cai.
n hi u qu kinh t c a cây chè.

c các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu kinh t c a cây chè trên

3

1.4. Yêu c u c

tài

- S li u thu th p ph i trung th c, khách quan.
- K t qu phân tích ph i chính xác.
- Nh ng ki n ngh

i phù h p v i tình hình th c t c a

c t p và nghiên c u khoa h c
- Giúp b n thân thu th

c nh ng kinh nghi m và ki n th c th c t , c ng

c và áp d ng nh ng ki n th

c, t

c chuyên

ng th i bi t cách th c hi n m
n nông thôn.
- Góp ph n thu th p nh ng thông tin c n thi t v th c ti n s n xu t
u tham kh

a

cho các nghiên c u ti p theo.

c ti n
K t qu nghiên c u c

tài s

qu
ph

, tài li u tham kh o cho các nhà
phát huy th m nh, kh c

m y u còn t n t

gi i quy t nh

nông nghi p ngày càng v ng m nh.

ng i nh m phát tri n


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

lý lu n

2.1.1. Khái ni m v

- Theo t

n ti ng Vi

ng m c

c c a m t s v t, s vi c v i các tiêu chí
-

c.[16]

u qu kinh t là m t quá trình ph c t p và công phu. Vì v

vi

t k t qu t

m nh

n sau:

- Phân tích m c tiêu kinh t thành các ch tiêu kinh t .
-

t ra các yêu c u v m

d u hi u có th

ng ho

- Ti
yêu c

c các ch tiêu kinh t d a trên nh ng
c.

ng các d u hi

c v các

t ra, bi u th b ng s li u
- Phân tích, so sánh các thông tin nh

xem xét k t qu

t

c v i các yêu c

ra r

phát huy th m nh, c i ti n, kh c ph

m.

m v hi u qu và hi u qu kinh t
- Hi u qu là vi c t

c

u ra trên m

u vào.

- Hi u qu kinh t là m t ph m trù kinh t chung nh t có liên quan tr c ti p
n n n s n xu t hàng hoá và t t c các ph m trù, các quy lu t kinh t khác.
- Hi u qu kinh t là m t ph m trù ph n ánh m t ch
ng kinh t

ng l i d ng các ngu n l c s n có ph c v cho l i

ích c

ng c a các ho

cao hi u qu kinh t là m

ng kinh t . Nâng

i khách quan c a m i n n s nxu t xã h i xu t

phát t nh ng nhu c u v t ch t c
qu n lý kinh t

ng c a các ho t

i ph i nâng cao ch

Yêu c u c a công tác
ng c a các ho

ng kinh t làm xu t

hi n ph m trù hi u qu kinh t .[16]
-Xu t phát t

nghiên c u khác nhau, các nhà kinh t

m khác nhau v hi u qu kinh t .[15]

u


5

m th nh t:
c trong ho

i ta coi hi u qu kinh t là k t qu

ng kinh t

t

m này không còn h p lý, b i vì

n u cùng m t k t qu xu

m này

chúng có cùng m t hi u qu .
m th hai: Hi u qu

nh b ng nh

ng

s n ph m xã h i ho c thu nh p qu c dân, hi u qu s cao khi các nh
các ch

c ngu n l
u ki n s n xu

a

cs d

n t i khác v

c, y u t bên trong và

bên ngoài c a n n kinh t có nh ng

m

c tho
m th ba: Hi u qu là m

h u ích c a s n ph

cs n

xu t ra, t c là giá tr s d ng ch không ph i là giá tr .
m th
phí trong m
c a ho

Hi u qu kinh t là ch tiêu so sánh m

k t qu h u ích và m

ti t ki m chi

ng k t qu h u ích

ng s n xu t v t ch t trong m t th i k , góp ph

i ích

c a xã h i, c a n n kinh t qu c dân.
y, có r t nhi

m v hi u qu

hi u qu c n xu t phát t
thuy t h th

nh khái ni m

m tri t h c Mác x t và nh ng lu

có cách nhìn nh

m c a lý

n.

-

[14].

- Hai là:

m c a lý thuy t h th ng thì n n s n xu t xã h i là

m t h th ng các y u t s n xu t và các quan h v t ch t hình thành gi a con
v

n xu t. H th ng s n xu

i bao g

i


6

quá trình s n xu

n b o t n và ti p t

Vi c b o t n và ti p t
c

i s ng xã h

i s ng xã h i.[14]
ng các nhu c u xã h i, nhu c u

i là nh ng y u t khách quan ph n ánh m i liên h nh

nh c a con

i v t ch

ng

iv
gi a s n xu t xã h

ng.

- Ba là: Hi u qu kinh t là m
mà là m

i là m c tiêu cu i cùng

n xuyên su t m i ho

qu là quan h so sánh t

v i m t chi phí nh

u vào, là l i ích l n nh

nh ho c m t k t qu nh

phân tích kinh t , hi u qu kinh t
kinh t k thu

ng kinh t . Trong k ho ch, hi u

nh v i chi phí nh nh t. Trong

c ph n ánh thông qua các ch

nh b ng các t l so sánh gi

s n xu t xã h i, ph

c

u vào c a h th ng

s d ng ngu n l c và vi c t o ra l i ích nh

t

c m c tiêu kinh t - xã h i.[16]

m v hi u qu

u ki n hi n nay là ph i tho mãn v

ki m th i gian, tài nguyên trong s n xu t mang l i l

ti t

i và b o v môi

ng. Chính vì v y mà hi u qu c a m
di n c ba khía c nh: Hi u qu kinh t , hi u qu xã h i và hi u qu
Khái ni m hi u qu kinh t có th tóm t
* HQKT theo h th
b i t s gi a k t qu

m sau.[1]
m th nh t cho r

nh

n l c, v t l c, ti n v

t k t qu
Hi u qu kinh t =

ng.

c th hi n qua công th c sau:
Q/ C =

K t qu
Chi phí b ra

c


7

Q K t qu

c

C Chi phí b ra
-

m: ph n ánh rõ r t vi c s d ng ngu n l c th hi n thông qua chi phí

s n xu t.
-

m: không ph
cs

c quy mô c

ng, s

ng c a các y u t ngu n l c t nhiên.

* HQKT theo h th

m th hai:

t giá s n xu

ng hi u s gi a

ng chi phí b

này th hi

m này

t hi u qu

m

i d ng công th c tính c a nó là.[1]

HQKT = K t qu
Hay H = Q

c

Chi phí b ra

C

:
H Hi u qu kinh t

Q K t qu

c

C Chi phí b ra
n ánh quy mô HQKT song không rõ r

n ánh h t mong

mu n c a nhà s n xu

ng xã h i và kh

p s n ph m cho xã h i c

s n xu t có l i nhu

* HQKT theo h th

m th ba: khác v i quan

ph i xem xét HQKT trong thành ph n bi

c tiên

ng gi a chi phí và k t qu s n xu t.

c bi u hi n b ng t s gi a ph

a k t qu và ph

thêm c a chi phí hay là quan h t s gi a k t qu b sung và chi phí b sung. Theo
c th hi n qua công th c sau:[1]

HQKT =

Ph

k tq

c

Ph
Hay H = DQ/DC

H Hi u qu kinh t
DQ Ph
DC Ph n

a k t qu

c


8

B n ch t c a HQKT[1]
HQKT là m t ph m trù kinh t xã h i, ph n ánh m t ch
ng kinh t .Th c ch t c a HQKT là v

ng c a các ho t

nâng cao hi u qu s d ng các ngu n

l c s n xu t kinh doanh và ti t ki m chi phí các ngu n l

hai m t c a v

u qu . Nói cách khác, b n ch t c
ng xã h i và ti t ki

t lao

ng xã h i, hai m t này có m i liên h m t thi t g n

li n v i hai quy lu

ng c a n n s n xu t xã h i là quy lu

g su t

ng và quy lu t ti t ki m ngu n tài nguyên.
HQKT liên quan tr c ti

n các y u t

u vào và y u t

trình s n xu t kinh doanh. Trong quá trình SXKD vi
u ra s có m t v

-

u ra c a quá

nh y u t

u vào và

sau:

i v i các y u t

u vào:

u tham gia nhi u l n vào quá trình s n xu
trong nhi

ir

vi c kh u hao và phân b

nh giá tr

u

i và chi phí s a ch a nên

tính toán các ch tiêu hi u qu ch có tính ch t

i.

+ S bi
g m c chi phí bi

i giá c th

i và chi phí kh u hao tài s n c

+ M t s y u t
không th

ng gây tr ng i cho vi

nh chi phí bao

nh.

u vào quan tr ng c n ph i ho

c t

c c th : Chi phí xây d ng CSHT, thông tin giáo d c, tuyên

truy n khuy
+ K t qu

c v m t v t ch t có th

u t không th

b o v môi

ng sinh thái,

tái s n xu t k thu t c a doanh nghi p, kh
y HQKT ph

th c hi n các nhu c u c a xã h i.Vi c

nghiên c u HQKT không nh

tìm ra các gi ipháp

phát tri n s n xu t v

a hai k ch

k t qu , chi phí (m i lo i cây con/ m t v / di
vì trong th c ti n k t qu s n xu

ng
b i

c luôn là hi u qu c a chi phí có s n c ng


9

v i chi phí b sung mà

m c chi phí có s n khác nhau thì HQKT c a chi phí b

s khác nhau.
Tóm l

m v HQKT cu

u có chung m

là s so sánh gi a:
+ Toàn b y u t

u vào và toàn b y u t

+ Ph

i (ho

u ra.
i) c a y u t

HQKT là m t ph m trù kinh t ph n ánh
các ngu n l c t

u ra.

khai thác các y u t

c qu

c th hi n b ng các h

th ng ch tiêu th ng kê, nh m các m c tiêu c th c a chính sách phù h p v i yêu
c u xã h i. HQKT là m
tiêu xuyên su t trong ho
M

i là m c tiêu cu i cùng mà là m c
ng kinh t .[15]
t gi i pháp HQKT cao là ph i

a k t qu

i và chi phí

các m i quan h gi

nh HQKT ph i

ng trên và th

hoá k t qu và t i thi

it i

c tiêu chu n c a HQKT là t

u ki n ngu n l c có h n nh

nh.[2]

2.1.3. Gi i thi u chung v cây chè
[7]
- Cây chè (Thea sinensis L)
- Chè là m t cây công nghi

i s ng kinh t lâu dài và mau cho

s n ph m.

- Cafein và m t s h p ch t ancaloit trong chè có tác d ng kích thích h th n
n minh m n nâng cao hi u qu làm vi c.
- H n h p tannin trong chè có kh
ng ru

i khát và ch a m t s b nh

l

- Chè còn ch a m t s lo i vitamin A,B1,B2,B6 vitamin PP và m t s lo i
vitamin C.
- Chè có tác d ng ch ng phóng x (ch
trong nh

ng v phóng x r t nguy hi m.

c ch t stronti SR90) là m t


10

- Chè Trung Qu c lá nh
- Chè Trung Qu c lá to
- Chè Shan
- Chè
-


11

m, yêu c u v

u ki n sinh thái, vai trò c a cây chè trong

cu c s ng và các nhân t

n s n xu t chè

m sinh thái, sinh s n c a cây chè.[6]
a. Th i v
- V Xuân (tháng 3-4): Hái ch a 2 lá và lá cá, t o tán b ng nh ng búp cao
t tán thì hái sát lá cá.
- V Hè Thu (tháng 5 - 10): Hái ch a 1 lá và lá cá, t o tán b ng nh ng búp
t tán thì hái sát lá cá
-V

a lá cá , tháng 12 hái c lá cá

- V i các gi ng chè có d ng thân b
hay hái b

nâng cao n

u có th hái kéo
ng.

b. Chu k phát tri n
Chu k c a m t cây chè bao g

n.

-

n thi t k

b i chè ph i tr ng 3-

t khi gieo tr ng m i phát tri
n cây l

-

n cu

n chè l n kéo dài 20

n. Các
ng

n chè già c i.
gi

u ki

u s làm cho cây chè b suy
c tu
-

n chè

t cao nh t.

n chè già c i, cây chè suy y u d n, lá nh , búp ít, chóng

mù xoè, hoa qu nhi

u, ch i g c m c nhi

i tr ng chè ph i dùng các bi n pháp k thu

t o tán m i cho c

n tr l i.Th i gian kéo dài tu i th cây chè có th t 5-

n


12

c. Yêu c

u vào

Ánh sáng
Cây chè nguyên là m t cây r ng m c trong nh

u ki n

c a vùng khí h u c n nhi

t, râm mát

nhu c u ánh sáng, cây chè
n cây con, l

s

i bóng

ng th p vì quang h p y u. Ánh sáng tán x
n ph m ch

vùng núi cao có tác d ng t t

cx

nhi

u,

n

u ki

t, nhi

th p,

s n xu t chè có ch t

ng cao trên th gi i.[8]
Nhi
Nhi

ng c a chè là 22-280C, búp chè

không khí thu n l
15-180

ng ch m

i 100C m c r t ch m. Trên 300C chè m c ch m,

trên 400C chè b khô xém n ng lá non.
c
c gi vai trò quan tr ng trong s n xu t nông nghi p và công ngh ch
bi

c là thành ph n ch y u c a ch t nguyên sinh, là nguyên t quan tr
m b o các ho
ng và ch

ng sinh lý c a cây chè.V nông nghi
ng c a chè, trong công nghi

c quy

c là thành ph n bi

nh s n
i nhi u

n héo, vò, lên men, s y khô.
c trong chè bi

ng theo t ng b ph n, gi ng chè, bi n

pháp k thu t và khí h u th i ti
ph

ch c non có nhi u
us

ng th p.
ng cây chè trên th gi i là

1.500-

i không khí t 80-85% có l

ng c a chè.

ng
-

m
m t p trung

s

các b ph

m tham gia vào
m lá chè có màu xanh, quang h p


13

t

ng kho , nhi u búp, búp to.Thi

nh

m ch i lá ít, lá vàng, búp

t th p. B i v

t t 2-2,5 l n so v i không

m quá nhi

c làm chè có v

ng, gi m ph m ch t.

- Lân
Lân tham gia vào thành ph n c u t o c a t bào, trong axit nucleic.Lân có vai trò
quan tr ng trong vi c tích lu

ng cho cây, có tác d

cây chè, nâng cao ch

y s phát tri n c a

ng rét, ch ng h n cho chè.Thi u

lân lá chè xanh th m, có v t nâu 2 bên gân chính, búp nh

t th p.

- Kali
Kali có trong t t c các b ph n c a cây chè nh t là thân, cành và các b
ph

i ch

kh

ng c

tích lu

cc at

t, ch

ch ng b nh, ch u rét cho chè.
Thi u Kali lá chè có v t nâu, r ng lá nhi u, búp nh , lá nh .
- Trun

ng

Theo m t s nhà nghiên c u, tác d ng c a các y u t
hi n rõ nét

ng ch th

i chè nhi u tu i chuyên bón các lo

g

ng

ng g m có: Ca, Mg, S, Al...

2.1.4.

u ki n sinh thái cho s

ng và phát tri n c a cây chè

Cây chè phát tri n t
sâu ít nh t là 60 cm. M
l

t nhi u mùn, pH kho ng 4,5 c ng m ph

ng và ch

t ph

i 1m.

ng r t

ng chè. Chè tr

mùi v t

ng l
m, c n nhi

c.Yêu c

ng 1.500 mm và phân b

ng chè bình quân
u trong các tháng. Yêu c

m

không khí cao, kho ng 85%.
ng t t khi nhi
ng và phát tri

> 10oC. Nhi
ng là 12o

ng t t trong


14

23oC. Nhi

ph m vi 15

quá cao ho c quá th

u

t quá 35oC liên t c kéo dài s d

lu ta-nanh.N

n vi c tích

n cháy lá chè.Nhi

th p

k t h p v i khô h n là nguyên nhân hình thành nhi u búp m .
Cây chè nguyên sinh s

i tán r ng r m, nên có tính ch u bóng r t l n.

Vì v y, chè ti n hành quang h p t t nh
chi u th

u ki n nhi

không khí cao không t t cho quang h p và sinh

ng c a chè, vì v
nhi

u ki n ánh sáng tán x , ánh sáng

ng tr

h n ch

cao và ánh sáng quá m nh.
Tùy theo gi ng và tu i c a cây chè mà yêu c u nh sáng khác nhau, th i k
i làm giàn che. Gi ng chè lá to yêu c u
ng lá nh .
ng l

chè, ánh sáng còn

chè

ng và ph m ch t

n phát d c c a cây chè, nên nh ng gi ng

vùng có ánh sáng ban ngày ng

n nh ng vùng có ánh sáng ngày dài

thì s không ra hoa k t qu .
Không khí: Gió nh
Nh

t có l i cho s

mk

ng c a cây chè.

c phát tán khó thì gió nh s làm cho d

c và ch

t ti p t c v n chuy n lên cây.Gió nh

còn có tác d

ng CO2 phân b

u, có l i cho quang h p. Gió to

không nh ng làm cho cây b t

cân b

gi m tác h i c a gió, c n ch

c c a cây.

ng chè kín gió ho c tr ng r ng vành

, ch n gi ng chè th p cây và tr ng dày h p lý, nh ng vùng có có Lào
c

c bi t chú ý tr

ng ch n gió phòng h .

2.1.4.2. M t s lo i sâu b nh h
-

a qua , tình hình sâu b nh phá ho i trên các lô chè là vô cùng
d ng các bi n pháp phòng tr

phun thu
-

c tri t
t s lo i sâu b

nên v n còn nhi u lô b phá ho i n ng.
ng g p.[8]

ch c ,


15

R y xanh: R

ng thành có màu xanh lá m , r y non màu xanh vàng.

R y trích hút nh a làm búp chè c n c i, m
th m.R

ng n sau m
u tra tôi th

tr ng vào cu ng búp chè.
i sâu

ng g p nh t và phá ho i nhi u nh t

c các bác nông dân ph n ánh nhi u nh t trên cây chè, gây

ng rât l n

t và s
: Là lo i sâu h

B

màu tr ng, 2 m t màu

nh

n sâu non m i n có

c sang tu

ng thành thì chúng có

tr ng r i rác trong các mô lá chè. B
các khe k n t c a lá, Thân chè và

lá m

ng

t.

Chúng h i lá chè và búp chè non là cho lá, búp chè bi n d ng cong queo,
giòn và d gãy, v t h

t s o s n sùi, màu nâu

lá hay phùn cu ng búp, trên

lá có 2 v t song song. H i n ng thì lá non b r ng ch

ng búp.

B nh ph ng lá:B nh h i trên búp và lá non, cành non. V t b nh có hình tròn
lõm xu ng, m t trên lá v t lõm nh n bóng, m

i lá v t b nh ph ng. M

i

v t ph ng ph 1 l p n m màu sang tro ho c tr ng.
m nâu: B nh ch y u h i lá già, cành và qu . Trên lá v t b nh b t

B

u t mép lá, v t b nh có màu nâu, không có hìn dáng nh
nguy t. Trên v t b

ng tâm,

c hình bán

gi a v t b nh lá b khô, có màu

n theo hình g n só

u tr

v y, b ph n b b nh có th b v , tách ra.
Gi

+ Hái k theo quy trình hái c i ti n s lo i b
h i n ng k t h

c khá nhi u tr ng r y, n u

c r t có hi u qu .
nt

bên c

d n s ch c d i và x i xáo giúp h n ch tr ng sâu n n p
+ Trên nh
i, thi u nguyên t
b nh s phá h i chè n

i g c chè.

ng ho c bón qua nhi
ng, thi u cây che bóng
y nên tr ng nh

u ki n khô h n sâu
u,


16

trám, mu ng lá nh
h p t t nh

giúp cho chè tránh ánh n ng b c x ( vì cây chè quang
u ki n ánh sang tán x ), ngoài ra vi c tr ng cây che bóng còn

h n ch

ng g c i.

2.1.4.3. Vai trò c a cây chè
V trí c a ngành chè trong n n kinh t qu c dân
Chè là cây công nghi p dài ngày, tr ng m t l n cho thu ho ch nhi
Tu i th c a chè kéo dài 50 -

tn

t có th t

Vi t Nam t

t s cây chè

a L ) có tu i th 300 -

Su i Giàng

u nhà khoa h c cho r ng Vi t Nam là

m t trong nh ng cái nôi c a cây chè.[8]
Chè là th

c u ng có nhi u công c , v a gi i khát, v a ch a b

ta tìm th y trong chè có t i 20 y u t

ng có l i cho s c kho , ví d cafein kích

thích h th

các b

c n thi

i

ng ru t và m t s axit amin

.[7]
c tr ng ch y u

i cao. M

trung du, mi n núi và có giá tr

c5-6t
ngang v i m t ha lúa

ng b ng và g p 3 - 4 l n m t ha lúa

y có th

ng t

ng b ng lên các vùng xa xôi h o lánh, góp ph n phát tri n kinh t mi n núi b o v
an ninh biên gi i
S n xu t và xu t kh u chè thu hút m
ng chính k c

ng khá l

ng chính, k c

i v i m c thu nh p

ng ph

ng d ch v là g n

nh và không ng ng

p bình

qu
i/tháng).
Tr

t tr

sinh thái.V
gi mùn gi

ng chè k t h

c, s d ng phân bón h

phát tri n kinh t v i b o v

ng.[7]

i tr c", c i thi

ng

ãy hào gi a các hàng
nk

c


17

Chè là m t s n ph m có giá tr xu t kh u cao và ti
M t ha chè thâm canh thu ho
t

t kh u s

xu t kh u 200 t

t kh u l n.

c 10 t
cm

bi

ng ngo i t

i khi

nh p kh u 46T phân hoá h c.

Trên th gi i có kho
y ti m

c tr

th

c u ng

ng c a chè Vi t Nam r t d i dào.Tuy nhiên, t c

phát tri n cây chè c a ta so v i th gi i còn ch
kh u 2400T chè -

ng hàng th 6 trên th gi
-

n nay, Vi t Nam xu t kh

ng hàng th 17. Có th th

xu t kh u c

thích h p v i cây chè. Qu
ta m i ch tr

c
ng

n nh ng v trí c

n 10 b c.[8]

S n xu t chè c a ta có nhi u thu n l

c

t Nam xu t

u ki n th

ng, khí h u r t

t tr ng chè l n (kho ng 20 v n ha) trong khi hi n nay

c kho ng 7 v n ha. Bên c
c bi

ng v n là l i th so sánh

ng nông nghi p v i kinh nghi

i trong tr ng

v ch bi n chè.
Tóm l i, có th kinh ng ch xu t kh u chè còn kém xa các m
khác (d u m , than, g
xã h

n nh

n

ng tích c c c a nó v m t

t n d ng m i ngu n l c hi n có, chúng ta nên ti p t c phát tri n s n

xu t và xu t kh u chè trong th i gian t i.
Vai trò c

iv

i s ng con

i[6]

Chè là lo i cây công nghi p dài ngày, tr ng 1 l n cho thu ho ch nhi u
t

ng và thâm canh t

u, liên t

i thu nh p kinh t
i

nh. T

theo công ngh và cách ch bi n s

t o ra các lo i s n ph
v.v. Chè có nhi u vitamin có giá tr
gi i khát, b
m , gi

su t, s n

chè vàng, chè túi l c
ng và b o v s c kho . Có tác d ng

ng và kích thích h th n kinh trung
c b nh béo phì, ch ng lão hoá Do

u ng ph thông trên toàn th gi i.

t
thành s n ph