Đánh giá hiện trạng môi trường nước trên địa bàn xã Sơn Cẩm huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÂM NG C BÍCH

Tên

tài:

“ ÁNH GIÁ HI N TR NG MÔI TR
TRÊN

NG N

A BÀN XÃ S N C M - HUY N PHÚ L
T NH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c:

: Chính quy
: a chính môi tr ng
: Qu n lý tài nguyên

: 2010 - 2014

Thái Nguyên, n m 2014

C
NG -

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÂM NG C BÍCH

Tên

tài:

“ ÁNH GIÁ HI N TR NG MÔI TR
TRÊN

NG N

A BÀN XÃ S N C M - HUY N PHÚ L

C
NG -

T NH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c:
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: a chính môi tr ng
: Qu n lý tài nguyên
: 2010 - 2014
: TS. D Ng c Thành

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M

N

hoàn thành
c lu n v n này, em xin chân thành c m n Ban giám

hi u tr ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa Môi
tr ng, các th y cô giáo trong tr ng ã truy n t l i cho em nh ng ki n
th c quý báu trong su t khoá h c v a qua.
Em xin chân thành c m n th y giáo TS.D Ng c Thành ã giúp
và
h ng d n em hoàn thành lu n v n này.
Em xin c m n các th y cô, anh ch trên Phòng ki m soát ô nhi m – Chi
c c b o v môi tr ng ã t o i u ki n giúp
em trong th i gian th c t p t i
ây.
Trong th i gian th c t p em ã c g ng h t s c mình, nh ng do kinh
nghi m và ki n th c có h n nên b n lu n v n c a em không tránh kh i nh ng
thi u sót và khi m khuy t. Em r t mong
c các th y giáo, cô giáo và các b n
sinh viên óng góp ý ki n b sung khoá lu n c a em
c hoàn thi n h n.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng 5 n m 2014
Sinh viên

Lâm Ng c Bích


DANH M C CÁC T , C M T

B KH:

Bi n

BVTV:

B o v th c v t

CTR:

Ch t th i r n

VI T T T

i khí h u

BSCL:

ng b ng sông C u Long

BSH:

ng b ng sông H ng

GHT CP:

Gi i h n t i a cho phép

GTNT:

Giao thông nông thôn

H ND:

H i

LVS:

L u v c sông

QCCP:

Quy chu n cho phép

QCVN:

Quy chu n Vi t Nam

QSD :

Quy n s d ng

TCVN:

Tiêu chu n Vi t Nam

UBND:
VK:

ng nhân dân

y ban nhân dân
Vi khu n

t


DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1: Các ch tiêu và ph

ng pháp phân tích .......................................... 18

B ng 4.1: Lo i hình s d ng n

c cho sinh ho t ........................................... 29

B ng 4.2: Hi n tr ng ch t l ng n c m t t i i m quan tr c su i Ph ng Hoàng.. 31
B ng 4.3: Hi n tr ng ch t l

ng n

c m t t i i m quan tr c sông u ........ 32

B ng 4.4: Hi n tr ng ch t l

ng n

c m t t i i m quan tr c sông C u ....... 33

B ng 4.5: Hi n tr ng ch t l

ng n

c m t t i i m quan tr c i m ti p

nh n gi a sông u và sông C u ........................................................ 34
B ng 4.6: K t qu phân tích ch t l

ng n

c gi ng t i Xóm 8 – S n C m... 41

B ng 4.7: K t qu phân tích ch t l

ng n

c gi ng t i Xóm Cao S n 4

(S n C m) ......................................................................................... 42
B ng 4.8: Ý ki n c a ng
B ng 4.9: M t s v n
B ng 4.11: Ch t l

ng n

i dân v ch t l
c a ngu n n

ng n

c m t t i xã S n C m ..... 47

c m t t i xã S n C m ...................... 47

c gi ng xã S n C m ............................................ 48

B ng 4.12: Ngu n ti p nh n n

c th i ch n nuôi c a các h gia ình........... 48

B ng 4.13: Tình hình bón phân cho cây tr ng c a ng
B ng 4.14: Ph

i dân trong xã.......... 49

ng pháp x lý bao bì thu c b o v th c v t ......................... 50

B ng 4.15: Ngu n ti p nh n n

c th i sinh ho t c a các h gia ình............ 51

B ng 4.16: Tình hình x lý ch t th i r n sinh ho t c a các h gia ình

xã

S n C m ............................................................................................ 52


DANH M C CÁC HÌNH V

Hình 4.1 : Bi u

th hi n giá tr pH gi a các mi n trong xã S n C m ....... 35

Hình 4.2: Bi u

th hi n hàm l

ng Fe gi a các mi n trong xã S n C m . 36

Hình 4.3 : Bi u

th hi n hàm l ng Pb gi a các mi n trong xã S n C m..........36

Hình 4.4 : Bi u

th hi n hàm l ng As gi a các mi n trong xã S n C m .........37

Hình 4.5 : Bi u

th hi n hàm l ng BOD5 gi a các mi n trong xã S n C m...38

Hình 4.6: Bi u

th hi n hàm l ng BOD5 gi a các mi n trong xã S n C m....38

Hình 4.7 : Bi u

th hi n hàm l ng BOD5 gi a các mi n trong xã S n C m...39

Hình 4.8: Bi u

th hi n hàm l ng BOD5 gi a các mi n trong xã S n C m....40

Hình 4.9: Bi u

th hi n giá tr pH gi a các mi n trong xã S n C m ........ 43

Hình 4.10: Bi u

th hi n hàm l

ng s t trong n

c gi ng gi a các

mi n trong xã S n C m ..................................................................... 43
Hình 4.11: Bi u

th hi n hàm l

ng

c ng trong n

c gi ng gi a

các mi n trong xã S n C m .............................................................. 44
Hình 4.12: Bi u

th hi n s l

ng COD trong n

c gi ng gi a các

mi n trong xã S n C m ..................................................................... 45
Hình 4.13: Bi u

th hi n s l

ng As trong n

c gi ng gi a các mi n

trong xã S n C m .............................................................................. 45
Hình 4.14: Bi u

th hi n s l

ng Pb trong n

c gi ng gi a các mi n

trong xã S n C m .............................................................................. 46


M CL C
Trang
PH N 1 M
U ........................................................................................... 1
1.1. t v n ............................................................................................... 1
1.2. M c tiêu nghiên c u ............................................................................... 2
1.3. M c ích nghiên c u .............................................................................. 2

1.4. Ý ngh a c a tài ................................................................................... 2
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c................................ 2
1.4.2. Ý ngh a trong th c ti n..................................................................... 3
PH N 2 T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 4
2.1. C s khoa h c ....................................................................................... 4
2.1.2. C s lý lu n .................................................................................... 4
2.1.1. C s pháp lý.................................................................................. 11
2.2. Tình hình nghiên c u v môi tr ng n c trong và ngoài n c ......... 12
2.2.1. Hi n tr ng môi tr ng n c trên th gi i ...................................... 12
2.2.2. Hi n tr ng môi tr ng n c Vi t Nam ....................................... 13
PH N 3
IT
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN
C U ................................................................................................................ 16
3.1. i t ng và ph m vi nghiên c u ........................................................ 16
3.1.1. i t ng nghiên c u..................................................................... 16
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ........................................................................ 16
3.2. a i m và th i gian ti n hành............................................................ 16
3.2.1. a i m ......................................................................................... 16
3.2.2. Th i gian ti n hành......................................................................... 16
3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................ 16
3.4. Ph ng pháp nghiên c u ...................................................................... 16
3.4.1. Ph ng pháp thu th p thông tin th c p ........................................ 16
3.4.2. Ph ng pháp i u tra, ph ng v n................................................... 17
3.4.3. Ph ng pháp l y m u, phân tích m u ............................................ 17
3.4.4. Ph ng pháp kh o sát th c a ...................................................... 18
3.4.5. Ph ng pháp th ng kê, x lý s li u .............................................. 18
3.4.6. Ph ng pháp t ng h p, so sánh i chi u ..................................... 18

PH N 4 K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ........................... 19
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã S n C m ........................... 19
4.1.1. i u ki n t nhiên .......................................................................... 19
4.1.2 i u ki n kinh t - xã h i ................................................................ 22
4.1.3. Th c tr ng môi tr ng ................................................................... 26
4.1.4 ánh giá chung v i u ki n t nhiên – kinh t xã h i và môi tr ng
xã S n C m .............................................................................................. 27
4.2. Ngu n n c và tình hình s d ng ngu n n c t i xã S n C m huy n
Phú L ng t nh Thái Nguyên ...................................................................... 28
4.2.1. Ngu n n c m t ............................................................................. 28
4.2.2. Ngu n n c ng m .......................................................................... 29
4.3. ánh giá hi n tr ng môi tr ng n c xã S n C m .............................. 30
4.3.1. ánh giá hi n tr ng môi tr ng n c m t t i xã S n C m ........... 30
4.3.2. ánh giá ch t l ng n c ng m .................................................... 40
4.3.3. ánh giá c a ng i dân v ch t l ng môi tr ng n c t i xã S n
C m........................................................................................................... 46
4.4. Nguyên nhân có th gây ô nhi m ngu n n c trên a bàn xã S n C m .. 48
4.4.1. Do ho t ng ch n nuôi ................................................................. 48
4.4.2. Do ho t ng canh tác nông nghi p ............................................... 49
4.4.3. Do i s ng sinh ho t c a ng i dân ............................................. 50
4.5.
xu t các bi n pháp phòng ng a ô nhi m môi tr ng n c trên a
bàn xã S n C m ........................................................................................... 52
4.5.1. Gi i pháp qu n lý ........................................................................... 52
4.5.2. Gi i pháp k thu t .......................................................................... 53
4.5.3. Gi i pháp xã h i ............................................................................. 54
Ph n 5 K T LU N VÀ KHUY N NGH .................................................. 55
5.1. K t lu n ................................................................................................. 55
5.2. Khuy n ngh .......................................................................................... 56

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 57


1
PH N 1
M
U
1.1.

tv n
N c là ngu n g c c a s s ng, n c luôn luôn gi vai trò mang tính
s ng còn trong l ch s phát tri n loài ng i và phát tri n kinh t xã h i c a
m i qu c gia. Con ng i s d ng n c cho nhi u m c ích khác nhau nh
sinh ho t, công nghi p, nông nghi p... Hi n nay, do s bùng n dân s , do s
phát tri n m nh m c a các ngành kinh t trên th gi i, ch t l ng cu c s ng
c a con ng i ngày càng nâng cao vì th nhu c u s d ng n c ngày càng
l n, vi c khai thác và s d ng các ngu n n c ngày càng nhi u h n. Nh ng
ho t ng t phát không có quy ho ch c a con ng i nh ch t phá r ng b a
bãi, canh tác nông, lâm nghi p không h p lý và th i tr c ti p ch t th i vào
môi tr ng,… ã và ang làm cho ngu n n c b ô nhi m; v n
khan hi m
n c s ch ngày càng tr nên nghiêm tr ng h n nh t là các vùng ít m a.
Phú L ng là m t huy n thu c t nh Thái Nguyên, kinh t còn ch m phát tri n
ch y u là tr ng tr t và ch n nuôi, i s ng nhân dân còn g p nhi u khó kh n. Tuy
v y, trong th i gian qua cùng v i s phát tri n kinh t xã h i, v n
môi
tr ng c a huy n ã b c l nhi u b t c p th m chí áng báo ng. Môi tr ng
t, môi tr ng không khí, ngu n n c m t, n c ng m ang b ô nhi m. i u
này ã gây nh h ng tr c ti p n i s ng và s c kho ng i dân.
Trên a bàn huy n có sông C u ch y qua, là m t thu v c r t quan tr ng

trong vi c c p n c cho s n xu t nông nghi p, sinh ho t c ng nh các ho t
ng khác. Tuy nhiên do ti p nh n ngu n n c th i t các ho t ng s n xu t,
kinh doanh, nhà máy công nghi p… t Thành ph Thái Nguyên nên n c
ang b ô nhi m. Bên c nh ó, là m t xã nông nghi p, ch y u là tr ng
tr t và ch n nuôi. Do l m d ng phân bón, hoá ch t BVTV cùng v i
ch t th i ch n nuôi, n c th i sinh ho t ch a
c thu gom, x lý, rác
th i r n b a bãi ã làm ô nhi m n c m t, n c ng m.
Hi n nay, công tác qu n lý nhà n c v môi tr ng nói chung và môi
tr ng n c nói riêng trên a bàn xã, huy n ch a
c quan tâm, chú tr ng.


2
S ô nhi m ngu n n c c ng nh s khan hi m ngu n n c s càng tr m
tr ng n u không có bi n pháp qu n lý t t ch t l ng tài nguyên n c.
kh c ph c, gi m thi u
c nh h ng c a ô nhi m n c n i s ng và s c
kho ng i dân công vi c quan tr ng là ánh giá chính xác m c
và nguyên
nhân gây ô nhi m n c trên a bàn xã, huy n
a ra gi i pháp kh c ph c,
gi m thi u m t cách h u hi u và phù h p.
Xu t phát t yêu c u th c ti n ó,
cs
ng ý c a Ban Giám hi u
nhà tr ng, Khoa Qu n lý Tài nguyên – Tr ng
i h c Nông lâm Thái
Nguyên, d i s h ng d n c a th y giáo TS.D Ng c Thành tôi ã th c
hi n chuyên : “ ánh giá hi n tr ng môi tr ng n c trên a bàn xã S n

C m huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên”.
1.2. M c tiêu nghiên c u
- ánh giá hi n tr ng ch t l ng môi tr ng n c m t, n c ng m t i
xã S n C m huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên.
- Xác nh các ngu n gây ô nhi m môi tr ng n c m t, n c ng m t i
xã S n C m huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên.
xu t các gi i pháp qu n lý môi tr ng phù h p
ng n ng a và
gi m thi u ô nhi m môi tr ng n c trên a bàn xã S n C m.
1.3. M c ích nghiên c u
-N m
c tình hình s d ng ngu n n c trên a bàn xã S n C m.
-N m
c hi n tr ng ch t l ng môi tr ng n c m t, n c ng m và
ngu n gây ô nhi m ngu n n c; T ó, a ra các bi n pháp nh m ng n
ng a, gi m thi u ô nhi m ngu n n c trên a bàn xã S n C m.
1.4. Ý ngh a c a
tài
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- T o cho tôi c h i v n d ng lý thuy t vào th c ti n, cách th c ti p c n
và th c hi n m t tài nghiên c u khoa h c.
- Nâng cao ki n th c, k n ng t ng h p, phân tích s li u và rút ra
nh ng kinh nghi m th c t ph c v cho công tác sau này.
- Là ngu n tài li u cho h c t p và nghiên c u khoa h c


3
1.4.2. Ý ngh a trong th c ti n
- Bi t
c ch t l ng môi tr ng n c và các ngu n gây ô nhi m

ngu n n c c a xã S n C m huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên.
- Cung c p s li u cho công tác qu n lý môi tr ng trên a bàn xã,
huy n và t ó a ra các gi i pháp phòng ng a, gi m thi u ô nhi m môi
tr ng phù h p.


4
PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c
2.1.2. C s lý lu n
2.1.2.1. M t s khái ni m liên quan
* Khái ni m v môi tr
Môi tr
con ng

ng bao g m các y u t t nhiên và v t ch t nhân t o bao quanh

i, có nh h

tri n c a con ng

ng

n

i s ng con ng

t ng p n

c trong các h ch a, sông su i ho c

c. Do k t h p t các dòng ch y trên b m t

ng xuyên ti p xúc v i không khí nên các
- Ch a khí hòa tan,

c tr ng c a n

c m t là:

c bi t là oxy.

- Ch a nhi u ch t r n l l ng (riêng tr
l y ch a ch t r n l l ng và ch y u
- Có hàm l

i, s n xu t, s t n t i, phát

cm t

c m t bao g m các ngu n n

c ng t trong vùng

và th

n

i và sinh v t [8].

* Khái ni m v n
N

ng

ng h p n

c trong ao h ,

m

d ng keo).

ng ch t h u c cao.

- Có s hi n di n c a nhi u lo i t o.
- Ch a nhi u vi sinh v t.
* Khái ni m n
N

c ng m

c ng m là m t d ng n

cd

i

t, tích tr trong các l p

t á

tr m tích b r i nh c n, s n, cát b t k t, trong khe n t, hang cacxt d
m t trái

t, có th khai thác cho các ho t

* Khái ni m ô nhi m n
Ô nhi m n

ng s ng c a con ng

i theo chi u x u i các tính ch t v t lý – hóa

h c – sinh h c c a n

c, v i s xu t hi n các ch t l

ngu n n

c h i v i con ng

sinh v t trong n
nhi m n

c là v n

i.

c

c là s thay

c tr nên

ib

c. Xét v t c

th l ng, r n làm cho

i và sinh v t. Làm gi m

lan truy n và quy mô nh h

áng lo ng i h n ô nhi m

t.

a d ng
ng thì ô


5
* Khái ni m tiêu chu n môi tr ng
Tiêu chu n môi tr ng là gi i h n cho phép c a các thông s v ch t
l ng môi tr ng xung quanh, v hàm l ng c a ch t gây ô nhi m trong ch t
th i
c c quan nhà n c có th m quy n quy nh làm c n c

qu n lý và
b o v môi tr ng [8].
2.1.2.2. Ngu n g c và ch t l ng n c
a, Ngu n n c m t
* Ngu n g c n c m t
N c m t là lo i n c t n t i l thiên trên m t t nh sông, su i, h
m,... Ngu n b c p cho n c m t là n c m a và trong m t s tr ng h p c
n c ng m. Ngu n n c m t n c ta r t phong phú và
c phân b
kh p
m i n i. ây là ngu n n c quan tr ng
c s d ng vào m c ích c p n c.
* c tính chung c a n c m t
- N c sông: là ngu n ch y u
c p n c. N c sông có các c
i m sau:
+ Gi a các mùa có s chênh l ch t ng i l n v m c n c, l u
l ng, hàm l ng c n và nhi t n c.
+ Hàm l ng mu i khoáng và s t nh nên r t thích h p khi s d ng
cho công nghi p gi y, d t và nhi t i n.
+
c cao nên x lý ph c t p và t n kém.
+ N c sông c ng chính là ngu n ti p nh n n c m a và các lo i n c
th i. Vì v y nó ch u nh h ng tr c ti p c a môi tr ng bên ngoài. So v i
n c ng m, n c m t th ng có nhi m b n cao h n.
- N c su i: c i m n i b t c a n c su i là không n nh v ch t
l ng n c, m c n c, l u l ng, v n t c dòng ch y gi a mùa l và mùa
ki t. V mùa l , n c su i th ng c và có nh ng dao ng t bi n v m c
n c và v n t c dòng ch y. Mùa khô n c su i l i r t trong nh ng m c n c
l i th p.

-N ch
m: th ng trong, có hàm l ng c n nh . N c h
m
th ng có v n t c dòng ch y nh nên rong rêu và các th y sinh v t phát tri n.
i u ó làm cho n c h có màu, mùi và d b nhi m b n.


6
b, Ngu n n c ng m
* Ngu n g c n c ng m
N c m a, n c m t và h i n c trong không khí ng ng t l i th m
th u vào lòng t t o thành n c ng m. N c ng m
c gi l i ho c chuy n
ng trong các l r ng hay khe n t c a các t ng t á t o nên t ng ng m
n c. Kh n ng ng m n c c a các t ng t á ph thu c vào
n t n . Các
lo i t sét, hoàng th không ch a n c.
n c ta, m t s n i phát hi n
n c ng m phong phú trong các t ng tr m tích bi n, tr m tích sông và trong
t ng á vôi n t n .
Các tr ng thái t n t i c a n c ng m:
+ th khí: cùng v i không khí n m trong các l h ng c a t á.
+ th bám ch t: bao quanh các h t t b ng m t l p r t m ng, g n ch t
v i t b ng các l c dính, i u ki n bình th ng không th tách ra
c.
+ th màng m ng: n m bao quanh các ph n t
t cát b ng l c phân
t , có th di chuy n trong lòng t d i nh h ng c a l c phân t nh ng
không th truy n
c áp su t.

+ N c mao d n: ch a y trong các l h ng nh c a t, ch u tác
d ng c a s c c ng m t ngoài và tr ng l c. N c mao d n có th di chuy n
trong t và có th truy n
c áp su t. Vùng n c mao d n n m trên m c
n c tr ng l c.
+ N c tr ng l c hay n c th m: ch a y trong các l h ng c a t,
chuy n ng d i tác d ng c a tr ng l c và có th truy n
c áp su t.
Trong các d ng trên ch có n c th m là có tr l ng áng k và có
kh n ng khai thác
c.
* c tính chung c a n c ng m
N c ng m c a n c ta
c phân b g n nh kh p m i n i và n m
sâu không l n. T ng ch a n c r t dày, trung bình 15 – 30 m, có nhi u n i
t i 50 – 70 m.
Do n c ng m n m sâu trong lòng t và
c b o v b i các t ng c n
n c nên n c ng m n c ta có ch t l ng t t: hàm l ng c n nh , ít vi trùng,
nhi t
n nh, công ngh x lý n c n gi n nên giá thành s n xu t r .


7
Tùy thu c vào hóa a c a t ng ch a n c và ch t l ng c a ngu n b
c p mà trong t ng n c ng m th ng có hàm l ng mu i khoáng l n, nh t là
các mu i c ng, n u dùng c p n c cho n i h i, th ng ph i làm m m.
2.1.2.3. Vai trò c a n c
N c là y u t hàng u quy t nh s t n t i và phát tri n c a sinh
gi i, không có n c cu c s ng l p t c b r i lo n, ng ng l i và b tiêu di t.

N c chi m thành ph n ch y u trong c u t o c th th c v t và ng
v t. Con ng i có kho ng 65 – 75 % tr ng l ng n c trong c th , cây trên
c n có 50 – 70 % n c, trong rêu và trong các lo i th y sinh v t khác có 95 –
98 % là n c [11].
Mu n có th c ph m cho ng i và cho gia súc c n có n c: mu n có 1
t n lúa mì c n có 300 – 500 m3 n c, 1 t n g o c n tiêu th 1.500 – 2.000 m3
n c và có 1 t n th t trong ch n nuôi c n t n 20.000 – 50.000 m3 n c [11].
2.1.2.4. Nguyên nhân gây ô nhi m môi tr ng n c
a, Ô nhi m t nhiên
Do m a, tuy t tan, l l t, gió bão,... ho c do các s n ph m ho t ng
s ng c a sinh v t, k c các xác ch t c a chúng. Cây c i, sinh v t ch t i,
chúng b vi sinh v t phân h y thành ch t h u c . M t ph n s ng m vào lòng
t, sau ó n sâu vào n c ng m, gây ô nhi m, ho c theo dòng n c ng m
hòa vào dòng l n.
N c l t có th b ô nhi m do hóa ch t dùng trong nông nghi p, k
ngh ho c do các tác nhân c h i c a các khu ph th i. Công nhân thu d n lân
c n các công tr ng k thu t b l t có th b tác h i b i n c ô nhi m hóa ch t.
Ô nhi m n c do các y u t t nhiên (núi l a, xói mòn, bão l ,...) có
th r t nghiêm tr ng, nh ng không th ng xuyên và không ph i là nguyên
nhân chính gây suy thoái ch t l ng n c toàn c u.
b, Ô nhi m nhân t o
* T sinh ho t
N c th i sinh ho t là n c th i phát sinh t h gia ình, b nh vi n,
khách s n, c quan, tr ng h c, ch a các ch t th i trong quá trình sinh ho t,
v sinh c a con ng i.


8
Thành ph n c b n c a ch t th i sinh ho t là ch t h u c d b phân
h y sinh h c (cacbonhydrat, protein, d u m ), ch t dinh d ng (photpho,

nito), ch t r n và vi trùng. Tùy theo m c s ng và l i s ng mà l ng n c th i
c ng nh t i l ng các ch t có trong n c th i c a m i ng i trong m t ngày
là khác nhau. Nhìn chung m c s ng càng cao thì l ng n c th i và t i l ng
th i càng cao.
N c th i ô th là lo i n c th i t o thành do s g p chung n c th i
sinh ho t, n c th i v sinh và n c th i c a các c s th ng m i, công
nghi p nh trong khu ô th . N c th i ô th th ng
c thu gom vào h
th ng c ng th i thành ph , ô th
x lý chung. Thông th ng các ô th
có h th ng c ng th i, kho ng 70 % n 90 % t ng l ng n c s d ng c a
ô th s tr thành n c th i ô th và ch y vào
ng c ng.
* T ho t ng công nghi p
N c th i công nghi p là n c th i t các c s s n xu t công nghi p,
ti u th công nghi p, giao thông v n t i. Khác v i n c th i sinh ho t hay n c
th i ô th , n c th i công nghi p không có thành ph n c b n gi ng nhau, mà
ph thu c vào ngành s n xu t công nghi p c th . Ví d : n c th i c a xí nghi p
ch bi n th c ph m th ng ch a l ng l n ch t h u c ; n c th i c a xí nghi p
thu c da ngoài các ch t h u c còn có các kim lo i n ng, sunfua,...
Hàm l ng n c th i c a các ngành công nghi p này có ch a xyanua,
H2S, NH3 v t hàng ch c l n tiêu chu n cho phép nên ã gây ô nhi m n ng
n các ngu n n c m t trong cùng dân c . M c
ô nhi m n c các khu
công nghi p, khu ch xu t, c m công nghi p t p trung là r t l n.
i u nguy hi m h n là trong s các c s s n xu t công nghi p, các
khu ch xu t a ph n ch a có tr m x lý n c th i, khí th i và h th ng c s
h t ng áp ng yêu c u b o v môi tr ng.
*T yt
N c th i b nh vi n bao g m n c th i t các phòng ph u thu t, phòng

xét nghi m, phòng thí nghi m, t các nhà v sinh, khu gi t là, r a th c ph m,
bát a, t vi c làm v sinh phòng,... c ng có th t các ho t ng sinh ho t
c a b nh nhân, ng i nuôi b nh nhân và cán b công nhân viên làm vi c
trong b nh vi n.


9
* T ho t ng nông nghi p
Các ho t ng ch n nuôi gia súc; phân, n c ti u gia súc, th c n th a
không qua x lý a vào môi tr ng và các ho t ng s n xu t nông nghi p
khác; thu c tr sâu, phân bón t các ru ng lúa, d a, v n cây, rau ch a các
ch t hóa h c c h i có th gây ô nhi m ngu n n c ng m và n c m t.
Trong quá trình s n xu t nông nghi p, a s nông dân u s d ng
thu c b o v th c v t g p ba l n khuy n cáo. Ch ng nh ng th , nông dân còn
s d ng c các lo i thu c tr sâu ã b c m trên th tr ng nh Aldrin,
Thiodol, Monitor
2.1.2.3. Các d ng ô nhi m n c
Có nhi u cách phân lo i ô nhi m n c. Ho c d a vào ngu n g c gây ô
nhi m, nh ô nhi m do công nghi p, nông nghi p hay sinh ho t. Ho c d a
vào môi tr ng n c, nh ô nhi m n c ng t, ô nhi m bi n và i d ng.
Ho c d a vào tính ch t c a ô nhi m nh ô nhi m sinh h c, hóa h c hay v t lý.
a, Ô nhi m v t lý
Các ch t r n không tan khi
c th i vào n c làm t ng l ng ch t l
l ng, t c làm t ng
c c a n c. Các ch t này có th là ngu n g c vô c
hay h u c , có th
c vi khu n n. S phát tri n c a các vi khu n và các vi
sinh v t khác l i càng làm t ng t c
c c a n c và làm gi m

xuyên
th u c a ánh sáng.
b, Ô nhi m sinh h c c a n c
Ô nhi m n c sinh h c do các ngu n th i ô th hay công nghi p bao
g m các ch t th i sinh ho t, phân, n c r a c a các nhà máy
ng, gi y,..
S ô nhi m v m t sinh h c ch y u là do s th i các ch t h u c có
th lên men
c, ch t th i sinh ho t ho c công nghi p có ch a c n bã sinh
ho t, phân tiêu, n c r a c a các nhà máy
ng, gi y, lò sát sinh,...
S ô nhi m sinh h c th hi n b ng s nhi m b n do vi khu n r t n ng.
Các b nh c u trùng, viêm gan do siêu vi khu n t ng lên liên t c nhi u qu c
gia ch a k
n các tr n d ch t . Các n c th i t lò sát sinh ch a m t l ng
l n m m b nh.


10
c, Ô nhi m hóa h c do ch t vô c
Do th i vào n c các ch t nitrat, phosphat dùng trong nông nghi p và
các ch t th i do luy n kim và các công ngh khác nh Zn, Mn, Cu, Hg là
nh ng ch t c cho th y sinh v t.
ó là chì
c s d ng là ch t ph gia trong x ng và các kim lo i khác
nh
ng, k m, crom, niken, cadimi r t c i v i sinh v t th y sinh.
d, Ô nhi m do các ch t h u c t ng h p
Ô nhi m này ch y u là do hydrocacbon, nông d c, ch t t y r a,...
* Hydrocacbon

Hydrocacbon là các h p ch t c a nguyên t cacbon và hydro. Chúng ít
tan trong n c nh ng tan nhi u trong d u và các dung môi h u c . Chúng là
m t trong nh ng ngu n ô nhi m c a n n v n minh hi n i. V n
h ts c
nghiêm tr ng nh ng vùng n c l và th m l c a có nhi u cá.
* Ch t t y r a: B t gi t t ng h p và xà bông
B t gi t t ng h p ph bi n t n m 1950. Chúng là các ch t h u c có
c c và không có c c. Có 3 lo i b t gi t: anionic, cationic và non-ionic. B t
gi t anionic
c s d ng nhi u nh t, nó có ch a TBS (tetrazopylerne benzen
sulfonate), không b phân h y sinh h c.
Xà bông là tên g i chung có mu i kim lo i v i acid béo. Ngoài các xà
bông natri và kali tan
c trong n c, th ng dùng trong sinh ho t, còn các
xà bông không tan thì ch a canxi, s t, nhôm,... s d ng trong k thu t (các
ch t bôi tr n, s n, verni,...)
* Nông d c
Ng i ta phân bi t:
- Thu c sát trùng
- Thu c di t n m
- Thu c di t c
- Thu c di t chu t
- Thu c di t tuy n trùng
2.1.2.4. C s
ánh giá ch t l ng n c
Có ba lo i thông s ph n ánh c tính khác nhau c a ch t l ng n c
là thông s v t lý, thông s hóa h c và thông s sinh h c.


11

* Thông s v t lý
Thông s v t lý bao g m màu s c, v , nhi t
c a n c, l ng các ch t
r n l l ng và hòa tan trong n c, các ch t d u m trên b m t n c.
Phân tích màu s c c a ngu n n c c n phân bi t màu s c th c c a
n c và màu s c c a n c khi ã nhi m b n. Lo i và m t
ch t b n làm
thay i màu s c c a n c. N c t nhiên không màu khi nhi m b n th ng
ng sang màu s m. Còn l ng các ch t r n trong n c
c ph n ánh qua
c c a n c.
* Thông s hóa h c
Thông s hóa h c ph n ánh nh ng c tính hóa h c h u c và vô c
c a n c:
- c tính hóa h u c c a n c th hi n trong quá trình s d ng oxy hòa
tan trong n c c a các lo i vi khu n, vi sinh v t phân h y các ch t h u c .
Ph n ánh c tính c a quá trình trên, có th dùng m t s thông s sau:
+ Nhu c u oxy sinh h c BOD (mg/l)
+ Nhu c u oxy hóa h c COD (mg/l)
+ Nhu c u oxy t ng c ng TOD (mg/l)
- c tính vô c c a n c bao g m
m n,
c ng,
pH,
acid,
ki m, l ng ch a các ion Mangan (Mn), clo (Cl ), ng (Cu), k m (Zn),
các h p ch t ch a N h u c , amoniac (NH3, NO2, NO3) và phosphat (PO4).
* Thông s sinh h c
Thông s sinh h c c a ch t l ng n c g m lo i và m t
các vi

khu n gây b nh, các vi sinh v t trong m u n c phân tích. i v i n c cung c p
cho sinh ho t yêu c u ch t l ng cao, trong ó c bi t chú ý n thông s này.
2.1.1. C s pháp lý
- Lu t B o v Môi tr ng n m 2005
c Qu c h i n c C ng hoà xã
h i ch ngh a Vi t Nam khoá XI k h p th 8 thông qua ngày 29 tháng 11
n m 2005 và có hi u l c thi hành t ngày 01 tháng 07 n m 2006;
- Lu t Tài nguyên n c n m 2012
c Qu c h i n c c ng hòa xã h i
ch ngh a Vi t Nam khóa XIII, k h p th 3 thông qua ngày 21 tháng 06 n m
2012 và có hi u l c thi hành t ngày 01 tháng 01 n m 2013.
- Ngh
nh s 80/2006/N – CP ngày 09 tháng 08 n m 2006 c a
Chính Ph v vi c quy nh chi ti t và h ng d n thi hành m t s i u c a
Lu t B o v môi tr ng;


12
- Ngh nh s 21/2008/N – CP ngày 28 tháng 02 n m 2008 c a
Chính Ph v s a i, b sung m t s i u c a Ngh nh 80/2006/N – CP
ngày 09 tháng 08 n m 2006 c a Chính Ph v vi c quy nh chi ti t và h ng
d n thi hành m t s i u c a Lu t B o v môi tr ng;
- Quy t nh s 16/2008/Q – BTNMT ngày 31 tháng 11 n m 2008 c a
B Tài nguyên môi tr ng ban hành Quy chu n k thu t qu c gia v môi tr ng;
- Quy t nh s 20/2012/Q – UBND v vi c ban hành Quy nh Qu n
lý Tài nguyên n c trên a bàn t nh Thái Nguyên;
- TCVN 6177-1996 (ISO 6332-1988) – Ch t l ng n c – Xác nh s t
b ng ph ng pháp tr c ph dùng thu c th 1,10-phenantrolin;
- TCVN 6187-1-1996 (ISO 9308-1-1990) – Ch t l ng n c – Phát
hi n và m vi khu n coliform, vi khu n coliform ch u nhi t và Escherichia

coli gi nh – Ph n 1: Ph ng pháp màng l c;
- TCVN 6663-3:2008 _ Ch t l ng n c. L y m u. Ph n 3: H ng d n
b o qu n và x lý m u;
- QCVN 08:2008/BTMT – Quy chu n k thu t Qu c gia v ch t l ng
n c m t.
- QCVN 09:2008/BTMT – Quy chu n k thu t Qu c gia v ch t l ng
n c ng m.
- TCVN 6663-1:2011 _ Ch t l ng n c - L y m u. Ph n 1: H ng
d n l p ch ng trình l y m u và K thu t l y m u;
- TCVN 6663-11:2011 - Ch t l ng n c - L y m u. Ph n 11: H ng
d n l y m u n c ng m
2.2. Tình hình nghiên c u v môi tr ng n c trong và ngoài n c
2.2.1. Hi n tr ng môi tr ng n c trên th gi i
Trên hành tinh chúng ta n c t n t i d i nhi u d ng khác nhau: trên
m t t, trong bi n và i d ng, d i t và trong không khí d i các d ng :
l ng (Ao, h , sông su i, bi n), khí (H i n c), r n (B ng, tuy t).
L ng n c trong th y quy n
c UNESCO công b nh sau:
L ng n c trong th y quy n 1386 tri u km3 (100 %): L ng n c
ng t chi m 35 tri u km3 (2,5 %), l ng n c m n 1351 tri u km3 (97,5 %).
Trong thành ph n n c ng t thì n c d ng r n chi m 24,3 tri u km3
( 69,4 %), d ng l ng 10,7 tri u km3(30,6 %) [9].


13
Trong thành ph n n c l ng 10,7 tri u km3 (100 %) thì n c ng m
chi m i b ph n 10,5 tri u km3 (98,3 %); h và h ch a là 0,102 tri u km3
(0,95 %), th nh ng 0,047 tri u km3 (0,44 %); sông ngòi 0,020 tri u km3
(0,19 %), khí quy n 0,020 tri u km3 (0,19 %) và sinh quy n 0,011 tri u km3
(0,10 %) [9].

V s l ng h t nhiên cho t i nay v n ch a bi t chính xác, vì ch a
i u tra y . S b
c tính kho ng 2,8 tri u h t nhiên, trong s 145 h
có hi n tích m t trên 100 km2. L ng n c h này chi m 95 % t ng s . H
n c ng t l n nh t và sâu nh t là h Baican (C ng Hòa Liên Bang Nga) ch a
2300 km3 n c, v i
sâu t i a 1741 m. Ngoài h t nhiên, trên l c a ã
xây d ng 10000 h nhân t o có 30 h l n v i dung tích 10 km3 n c m i h .
T ng di n tích h nhân t o c tính 5000 km3 trong ó ph n l n trên lãnh th
Châu Âu - 925 km2, Châu Phi – 341 km2, B c M - 180 km2, Nam M - 1322
km2 và Châu Úc – 4 km2 [10].
2.2.2. Hi n tr ng môi tr ng n c Vi t Nam
2.2.2.1. Hi n tr ng suy ki t ngu n n c m t
Theo s li u th ng kê, t ng tr l ng n c m t c a Vi t Nam t
kho ng h n 830 – 840 t m3, trong ó h n 60 % l ng n c
c s n sinh t
n c ngoài. Tình tr ng suy ki t ngu n n c trong h th ng sông, h ch a trên
c n c ang d n di n ra ngày càng nghiêm tr ng. Nguyên nhân ch y u là
do khai thác quá m c tài nguyên n c và nh h ng c a B KH.
Theo khuy n cáo c a các t ch c qu c t v tài nguyên n c, ng ng
khai thác
c phép gi i h n trong ph m vi 30 % l ng dòng ch y. Th c t
hi n nay, h u h t các t nh mi n Trung và Tây nguyên ã và ang khai thác
trên 50 % l ng dòng ch y. Riêng t i t nh Ninh Thu n, hi n các dòng ch y ã
b khai thác t i 70 – 80 %. Vi c khai thác ngu n n c ã làm suy thoái
nghiêm tr ng v s l ng và ch t l ng tài nguyên n c trên các LVS l n
c a Vi t Nam nh sông H ng, Thái Bình và sông ng Nai.
Bên c nh ó, do Vi t Nam n m h ngu n nên h n 60 % l u l ng
n c ph thu c vào th ng ngu n n m ngoài biên gi i Vi t Nam. Nh ng
n m g n ây, do các n c vùng th ng ngu n xây d ng các công trình khai

thác, phát tri n th y n ng v i quy mô l n khi n cho ngu n n c ch y vào


14
Vi t Nam ngày càng c n ki t, nh h ng nghiêm tr ng n các khu v c ph
thu c m nh vào ngu n n c trên[2].
2.2.2.2. Di n bi n ô nhi m n c m t
i v i các LVS, ô nhi m ch t h u c ã và ang x y ra nhi u o n
sông, t p trung vùng trung l u và h l u. Có n i, ô nhi m ã m c nghiêm
tr ng, i n hình nh v n ô nhi m môi tr ng n c t i khu v c h n l u các
sông và h th ng h ao, kênh m ng và các sông nh trong khu v c n i
thành, n i th .
- Di n bi n ô nhi m n c m t các sông chính:
Nhìn chung, các o n sông ch y qua các khu ô th , khu v c t p trung
các ho t ng s n xu t công nghi p, khai khoáng, sau khi ti p nh n các ngu n
n c th i ch a qua x lý c a các ô th và c a các c s s n xu t thì ch t
l ng n c th ng gi m sút áng k . Theo k t qu quan tr c các h th ng
sông chính trên c n c, nhi u ch t ô nhi m trong n c có n ng
v t quá
quy chu n cho phép, dao ng t 1,5 n 3 l n. Tình tr ng ô nhi m này ã
kéo dài trong nhi u n m, gây nh h ng nghiêm tr ng n i s ng sinh ho t
c a dân c và làm m t m quan các khu v c.
- Di n bi n ô nhi m n c m t khu v c n i thành, n i th :
Hi n nay h u h t các h , ao, kênh r ch và các con sông trong khu v c
n i thành các thành ph
u b ô nhi m nghiêm tr ng v t quá m c quy
chu n cho phép, nhi u n i ã tr thành kênh n c th i. V n
ô nhi m ch
y u là ô nhi m h u c , nhi u h trong n i thành b phú d ng, n c h có
màu en và b c mùi hôi, gây m t m quan ô th . K t qu quan tr c cho th y

m t s n i các thông s còn v t QCVN 08:2008/BTNMT lo i B2 [2].
2.2.2.3. Hi n tr ng khai thác và s d ng n c d i t
N c d i t là m t h p ph n quan tr ng c a tài nguyên n c, là
ngu n cung c p n c r t quan tr ng cho sinh ho t, công nghi p và nông
nghi p. Hi n nay, tr l ng n c d i t cung c p t 35 – 50 % t ng l ng
n c c p sinh ho t ô th toàn qu c.
Ngu n n c d i t c a Vi t Nam khá phong phú do m a nhi u và
phân b r ng rãi kh p n i, t p trung vào m t s t ng ch a n c chính. Trong
ó 80 % l ng n c d i t
c khai thác t các tr m tích b r i
t ,


15
t p trung các ng b ng l n trong c n c. Ti p n là các thành t o á
cacbonat phân b
Tây B c, ông B c, B c Trung B và m t s vùng
khác, các l p phong hóa t o bazan tr t p trung vùng Tây Nguyên, ông
Nam B . Các thành t o khác chi m s l ng không l n.
các vùng nông thôn, ngu n s d ng
c l y ch y u t các gi ng
khoan
ng kính nh ki u UNICEF, gi ng kh i, gi ng óng và h th ng
n c t ch y. T l dân nông thôn
c s d ng ngu n n c s ch ã
c
c i thi n áng k theo th i gian[2].
2.2.2.4. Hi n tr ng ô nhi m n c d i t
Các nguyên chính d n n suy gi m ch t l ng n c d i t bao
g m: c tính a ch t vùng ch a n c d i t, th m th u và rò r n c b

m t ã b ô nhi m, do thay i m c ích s d ng t và khai thác n c b t
h p lý; ngoài ra còn do n c bi n dâng d n n hi n t ng xâm nh p vào các
t ng ch a n c ven bi n.
m t s vùng, do c tính t nhiên, n c d i t trong các thành t o
T nh vùng Cao B ng - Qu ng Ninh, trong các thành t o b r i nh d c
các thung l ng sông khu v c Lào Cai – Hòa Bình b ô nhi m s t.
- Hi n t ng xâm nh p m n:
T i các vùng ven bi n, hi n t ng xâm nh p m n khá ph bi n. Do ch
khai thác không h p lý, l ng n c khai thác v t quá kh n ng cung c p
làm cho n c m n xâm nh p vào phá h ng t ng ch a n c ng t. Vùng ven rìa
và phía nam ng b ng B c B c ng nh trên toàn b d i BSCL, nhi u n i
m n c a n c d i t không áp ng yêu c u s d ng n c cho n u ng.
- Ô nhi m vi sinh và các kim lo i n ng:
Ngoài nguyên nhân do khai thác n c d i t quá m c thì ho t ng
phát tri n các ngành c ng th i ra l ng l n các ch t ô nhi m theo n c m t
ng m vào các t ng n c gây ô nhi m các t ng ch a n c. Hi n nhi u n i ã
phát hi n d u hi u ô nhi m colifom v t quy chu n cho phép t hàng tr m
n hàng nghìn l n.


16

IT

PH N 3
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U

3.1. i t ng và ph m vi nghiên c u
3.1.1. i t ng nghiên c u

- Hi n tr ng ch t l ng môi tr ng n c m t, n c gi ng trên a bàn
xã S n C m huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên.
3.1.2. Ph m vi nghiên c u
Do h n ch v kinh phí th c hi n nên
tài ch t p trung vào m t s
ph m vi sau:
tài ch ánh giá ch t l ng môi tr ng n c m t b ng c m quan.
- ánh giá ch t l ng n c gi ng t i xã S n C m huy n Phú L ng
t nh Thái Nguyên b ng c m quan và l y m u phân tích các ch tiêu nh pH,
S t, Amoni và Coliform, BOD5,As, Tss.
3.2. a i m và th i gian ti n hành
3.2.1. a i m
S n C m huy n Phú L ng t nh Thái Nguyên.
3.2.2. Th i gian ti n hành
T 20/11/2014 n 30/04/2014
3.3. N i dung nghiên c u
- i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã S n C m huy n Phú L ng
- Ngu n n c và tình hình s d ng ngu n n c t i S n C m huy n Phú L ng
- ánh giá hi n tr ng môi tr ng n c t i S n C m huy n Phú L ng
- ánh giá c a ng i dân v ch t l ng môi tr ng n c t i S n C m
huy n Phú L ng
- Nguyên nhân có th gây ô nhi m ngu n n c trên a bàn S n C m
huy n Phú L ng
xu t các bi n pháp phòng ng a ô nhi m môi tr ng n c m t trên
a bàn xã S n C m.
3.4. Ph ng pháp nghiên c u
3.4.1. Ph ng pháp thu th p thông tin th c p
- Thu th p tài li u, s li u v i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i S n
C m huy n Phú L ng, t nh Thái Nguyên.

17
- Thu th p s li u có liên quan
nghiên c u khoa h c, ...

n

tài trên sách, báo, internet, các

3.4.2. Ph ng pháp i u tra, ph ng v n
- Xây d ng b câu h i ph ng v n, g m 2 ph n chính:
+ Ph n I: Nh ng thông tin chung v ng i
c ph ng v n
+ Ph n II: Hi n tr ng môi tr ng n c m t, n c gi ng c a S n C m
huy n Phú L ng.
- Ph ng v n ng i dân v ch t l ng n c m t, n c gi ng b ng b
câu h i chu n b s n.
i t ng ph ng v n: Ng i dân xã S n C m (ch n ng u nhiên 100
h gia ình trong toàn xã, chia u cho 19 xóm; không phân bi t tu i, gi i
tính, dân t c, ngh nghi p, tôn giáo,...)
3.4.3. Ph ng pháp l y m u, phân tích m u
* L y m u: L y m u theo quy nh c a TCVN 6663-11: 2011 - Ch t
l ng n c. L y m u. H ng d n l y m u n c ng m.
- Thu th p m u n c gi ng i n hình t i m t s i m trên a S n C m
huy n Phú L ng, t nh Thái Nguyên.
- Chu n b d ng c : ng m u trong chai nh a có n p y kín. Chai
nh a
c r a b ng ch t t y r a, tráng b ng n c s ch, tráng b ng c n 90o
sau ó tráng l i b ng n c c t.
- Ti n hành l y m u:

+ Tháo h t các ng d n và v t li u nh a, cao su kh i ng d n sao cho
kho ng cách t m ch n c ng m n v trí mi ng ng l y n c là ng n nh t.
+ Dùng kh n gi y lau s ch mi ng ng l y n c.
+ B t b m gi ng cho n c ch y b t 3 - 5 phút
lo i b ph n n c
l u tr
ng ng.
+ Quan sát các y u t màu n c, t c
ch y n khi di n bi n khá u
n thì b t u h ng chai l y m u vào dòng ch y t
u vòi
tránh sai s
trong quá trình l y m u. L y y m u t t
tránh xu t hi n b t khí trong
bình ch a.