Quyền con người trong hiến pháp việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

VŨ ANH DŨNG

QUYỀN CON NGƯỜI TRONG HIẾN PHÁP VIỆT NAM

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60 38 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS. TS. NGUYỄN ĐĂNG DUNG

HÀ NỘI - 2014


1

Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan:
Những nội dung trong luận văn này là do tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn trực tiếp của GS.TS Nguyễn Đăng Dung. Mọi tham khảo dùng trong luận
văn đều được trích dẫn rõ ràng và trung thực.

Tác giả

Vũ Anh Dũng

2

MỤC LỤC
Lời cam đoan .............................................................................................................1
M

U .....................................................................................................................4
L

o ch n đ t i .................................................................................................4

T nh h nh nghi n c u đ t i ..................................................................................5
M c ti u đ i t

ng ph m vi nghi n c u c a đ t i ...........................................6

a M c ti u ............................................................................................................6
it
Ph

ng ph m vi nghi n c u .........................................................................7

ng ph p nghi n c u c a đ t i .....................................................................7
c u đ t i ........................................................................................................7

HƯƠNG I .................................................................................................................8
NH N QUY N –

I TƯ NG I U H NH

A HI N PH P ........................8

Kh i qu t v nh n quy n ..................................................................................8
Kh i ni m v quy n con ng ời ..................................................................8
T nh ch t c
Nh n quy n –

n c a quy n con ng ời.......................................................9
it

ng đi u ch nh c a Hi n ph p .......................................18

Nh n quy n l đ i t

ng đi u ch nh c

n c a Hi n ph p .....................18

ch th c ph m vi đi u ch nh nh n quy n trong Hi n ph p ..................21
HƯƠNG II ..............................................................................................................25
HI N PH P M T S QU

GIA V I V N

NH N QUY N ......................25

Hi n ph p Hoa K ...........................................................................................25
Hi n ph p

ng h a Ph p ..............................................................................33

Hi n ph p Anh qu c .......................................................................................36
HƯƠNG III ............................................................................................................39
HI N PH P VI T NAM V I V N
Quy n con ng
Hi n ph p n m
Hi n ph p n m
Hi n ph p

i

Vi t Nam tr

NH N QUY N ......................................39
c Hi n ph p n m

.............................39

v i v n đ nh n quy n .................................................44
v

v i v n đ nh n quy n ..........................48

s ađ in m

Hi n pháp 2013) ....................................59

K T LU N ...............................................................................................................65

3

DANH M

T I LI U THAM KH O ..................................................................68

TI NG VI T .........................................................................................................68
TI NG ANH ..........................................................................................................69


4

ỞĐ U
L

oc

n đề t i

L ch s n n v n minh nh n lo i l m t qu tr nh đ u tranh kh ng đ nh
c c quy n c
n c a con ng ời D c n t n t i nh ng tr ng thái mang t nh
h c thu t v quy n t nhi n hay quy n ph p l c a quy n con ng ời nh ng c
th kh ng đ nh quy n con ng ời đ đ c ghi nh n trong c c v n ki n ph p
lu t c a h u h t c c qu c gia
ch u u thời Trung c ng ời Anh đ an
h nh Hi n ch ng Magna arta n m
nh m kh ng đ nh m t s quy n

con ng ời nh quy n s h u th a k t o u n n quy n đ c x t x
đ ng đ n v đ c nh đ ng tr c ph p lu t N m
m ời a thu c đ a
c M đ tuy n
đ c l p v i đ ch Anh th nh l p H p ch ng qu c Hoa
K th ng qua Tuy n ng n đ c l p kh ng đ nh
mọi ngư i sinh ra đều c
quyền nh đ ng. T o h a cho họ những quyền hông ai c th x m ph m
được trong những quyền đ c quyền được s ng quyền tự do và quyền mưu
c u h nh ph c . Khi th nh l p n m
ng h a Ph p cũng c ng
Tuy n ng n nh n quy n v
n quy n nh m x c đ nh c c quy n c
nc a
con ng ời v đ c p đ n nh ng i n ph p o đ m th c hi n c c quy n n y
V sau nh ng lu n đi m v con ng ời c a n Tuy n ng n v Nh n quy n
v D n quy n cũng đ c ghi nh n trong nhi u n Hi n ph p đ đ c th ng
qua nhi u qu c gia ch u u Th o đ c c quy n con ng ời đ c x c đ nh
nh m t
ph n kh ng th thi u đ c c a Hi n ph p l m c ti u ph n đ u
v th c hi n c a c c nh n c đ
Vi t Nam quy n con ng ời đ đ c h t ch H h Minh th hi n
trong Tuy n ng n đ c l p o ng ời so n th o v c ng
ng y
khai sinh ra n c Vi t Nam D n ch
ng h a nay l n c ng h a x h i
ch ngh a Vi t Nam h t ch H h Minh đ m đ u n Tuy n ng n
c
l p ng lời t h c a n Tuy n ng n
cl pn m

c an cM
T t cả mọi ngư i đều sinh ra c quyền nh đ ng. T o h a cho họ những
quyền hông ai c th x m ph m được trong những quyền y c quyền được
s ng quyền tự do và quyền mưu c u h nh ph c .


5

K t ng y đ c l p cho đ n nay Vi t Nam đ tham gia nhi u v o c c
di n đ n qu c t trong đ c i n đ n v quy n con ng ời T ng c ờng đ i
tho i ch đ ng tham gia k k t v th c hi n c c cam k t v đi u c qu c t
v quy n con ng ời đang l m t ch tr ng nh t qu n c a ng v Nh n c
ta.
Vi t Nam đ k k t v gia nh p nhi u ng c qu c t v nh n quy n
nh
ng c qu c t v c c quy n n s ch nh tr n m
ng c
qu c t v c c quy n kinh t x h i v v n h a n m
ng c x a
t t c c c h nh th c ph n i t đ i x v i ph n n m
Ngh quy t
i h i XI c a
ng
ng s n Vi t Nam đ kh ng đ nh
on ngư i là trung t m của chiến lược ph t tri n. Tôn trọng và ảo vệ
quyền con ngư i g n quyền con ngư i với quyền và lợi ch của d n tộc đ t
nước và quyền làm chủ của nh n d n. M rộng d n chủ ph t huy t i đa nh n
t con ngư i coi con ngư i là chủ th ngu n lực chủ yếu và là m c ti u của
sự ph t tri n. Đảm ảo quyền con ngư i quyền công d n và c c điều iện đ
mọi ngư i được ph t tri n toàn diện. uyền và ngh a v công d n do iến

ph p và ph p luật quy đ nh.
V v y c th th y r ng quy n con ng ời nh h ng m nh m v s u
r ng trong c c l nh v c nh đời s ng x h i ch nh tr v n h a ph p lu t v
đ c lu t ph p qu c t ph p lu t qu c gia ghi nh n x c l p v th c đ y c
ch
o đ m th c hi n V v y đ t i n y nghi n c u v n đ nh n quy n đ i
t ng đi u ch nh c ch th c ph m vi đi u ch nh trong n v n Hi n ph p c a
m t s qu c gia trong đ c Vi t Nam th o nh ng chu n m c qu c t đ c
qu c t th a nh n g p ph n n ng cao nh n th c khoa h c c a ch ng ta v
quy n con ng ời x y ng c c c n c l lu n v ch nh s ch ho n thi n c
ch
o đ m quy n con ng ời Vi t Nam mang ngh a l lu n v th c ti n
c p ch
Tn

n n

i n c u đề t i

Trong nhi u th p ni n qua v n đ quy n con ng ời đ c nghi n c u
nhi u c
nh i n qu c t v qu c gia Nhi u t ch c qu c t đ c i t l


6

Li n h p qu c coi quy n con ng ời l n i ung quan tr ng trong c c ho t
đ ng c a m nh ho đ n nay Li n h p qu c đ h nh th nh đ c c ch
o
v qu c t v quy n con ng ời v i s ra đời c a h ng ch c đi u c tuy n

ng n tuy n v quy n con ng ời
Quy n con ng ời đ đ c nhi u t ch c v c nh n nghi n c u nh
UNDP, Human Development Report 2000: Human rights and Human
Development, New York, 2000; United Nations, Frequently asked questions
on a human rights – based approach to development cooperation; Johannes
Morsink, The Univerrsal Declaration of human rights: Origins, Drafting, and
Intent, Philadelphia: University of P nnsylvania Pr ss
trong đ m t s
cu n s ch đ đ c ch sang ti ng Vi t nh Jacqu s Mourrgon uyền con
ngư i Trung t m nghi n c u quy n con ng ời H N i
Wol gang
n k h i n T m hi u về quyền con ngư i nh xu t n T ph p
N m
Ngo i giao Vi t Nam ch tr c ng t p t i li u Thành
tựu ảo vệ và ph t tri n quyền con ngư i
iệt am trung t m nghi n c u
quy n con ng ời nay l Vi n nghi n c u quy n con ng ời tr c thu c H c
vi n h nh tr – H nh ch nh qu c gia H
h Minh
iệt am với v n đề
quyền con ngư i v đ t i đ c l p c p nh n c uyền con ngư i trong th i
đ i mới – thành tựu – v n đề và phư ng hướng giải quyết đ t i iệt
am với v n đề quyền con ngư i – m t c ng tr nh nghi n c u o
T
ph p ch tr c ng v i s tham gia c a nhi u c quan N m
h i th o
khoa h c
c c chế ảo về quyền con ngư i và quyền công d n – inh
nghiệm
ộng h a i n ang Đ c và iệt am .

Ngo i ra m t s lu n n ti n s v th c s cũng đ c nh ng nghi n c u
nh t đ nh li n quan đ n quy n con ng ời
c ti u đối t

n p

m vi n

i n c u c a đề t i

t i tr nh y v ph n t ch nh n quy n l đ i t ng đi u ch nh c a
Hi n ph p c a kh ng ch Vi t Nam v m t s qu c gia kh c
ng thời đ t i


7

n u l n c ch th c quy đ nh v ph m vi đi u ch nh v n đ nh n quy n trong
Hi n ph p Vi t Nam
c i t đ t i so s nh c c nguy n t c v quy đ nh v
nh n quy n qua c c n Hi n ph p c a n c ng h a x h i ch ngh a Vi t
Nam.
- Tr nh

y v ph n t ch nh n quy n l đ i t

ng đi u ch nh c a Hi n

ph p
-

ch th c quy đ nh ph m vi đi u ch nh v n đ nh n quy n trong Hi n

ph p
- So s nh c c nguy n t c v quy đ nh v nh n quy n trong c c
ph p Vi t Nam.

n Hi n

b.
t i gi i h
trong Hi n ph p c
ngu n ph p lu t c
c Ail n v Hi
P

n p

pn

n vi c nghi n c u c c quy n hi n đ nh v nh n quy n
a H p ch ng qu c Hoa K , Hi n pháp c a C ng hòa Pháp
a Hi n ph p t th nh v n c a v ng qu c li n hi p Anh
n ph p c a Vi t Nam.
i n c u c a đề t i

Th o t nh ch t c a ch đ n i ung nghi n c u m c ti u v ph m vi
nghi n c u c c ph ng ph p nghi n c u ch y u s l ph ng ph p t ng h p
và phân tích v n n v t i li u
C c u đề t i

N i ung đ t i đ
- h
- h
- h

ng
ng
ng

c chia l m a ch

ng

Nh n quy n – đ i t ng đi u ch nh c a Hi n ph p
Hi n ph p m t s qu c gia v i v n đ nh n quy n
Hi n ph p Vi t Nam v i v n đ nh n quy n


8

CHƯƠNG I
NH N QU ỀN – Đ I TƯ NG ĐIỀU CH NH C A HIẾN PHÁP
i qu t về n

n qu ền

Th o
i t đi n ti ng Vi t c a Vi n Ng n ng h c thu t ng human
rights trong ti ng Anh c th đ c ch thu n vi t l quyền con ngư i ho c
đ ng ngh a H n – Vi t l nh n quy n1.

Quy n con ng ời l m t v n đ kh ph c t p li n quan đ n nhi u l nh
v c nh đ o đ c ch nh tr ph p l
h nh v v y hi n nay c r t nhi u đ nh
ngh a v quy n con ng ời th o nh ng g c đ kh c nhau M t đ nh ngh a r t
ph i n th ờng đ c tr ch n i c c h c gi th o h c thuy t quy n t
nhiên: uyền con ngư i là những quyền c ản hông th tước
mà một
ngư i v n được th a hư ng đ n giản v họ là con ngư i.
Th o m t t i li u n m
c a Li n H p Qu c Unit Nations Human
rights: Question and Answer c đ n g n
đ nh ngh a v quy n con ng ời
2
đ đ c c ng
M i đ nh ngh a ti p c n v n đ t m t g c đ nh t đ nh
ch ra nh ng thu c t nh nh t đ nh nh ng kh ng đ nh ngh a n o ao h m đ c
t t c c c thu c t nh c a quy n con ng ời
T nh ph h p c a c c đ nh ngh a hi n c v quy n con ng ời ph thu c
v o s nh n nh n ch quan c a m i c nh n tuy nhi n c p đ qu c t đ nh
ngh a c a V n ph ng ao y Li n h p qu c v quy n con ng ời th ờng đ c
tr ch n i c c nh nghi n c u Th o đ nh ngh a n y quy n con ng ời l
nh ng o đ m ph p l to n c u univ rsal l gal guarant s c t c ng o
v c c c nh n v c c nh m ch ng l i nh ng h nh đ ng actions ho c s

1
2

Vi n Ng n ng h c
Đ i t đi n Tiếng iệt nh xu t n V n h a th ng tin
Untied Nations: Human Rights: Question and Answer, Geneva, 1994

9

m c omissions m l m t n h i đ n nh n ph m nh ng s đ c ph p
ntitl m nts v t o c
n un am ntal r oms c a con ng ời3.
Vi t nam m t s đ nh ngh a v quy n con ng ời o m t s chuy n
gia c quan nghi n c u t ng n u ra cũng kh ng ho n to n gi ng nhau nh ng
x t chung quy n con ng ời th ờng đ c hi u l nh ng nhu c u l i ch t
nhi n v n c v kh ch quan c a con ng ời đ c ghi nh n v
o v trong
ph p lu t qu c gia v c c th a thu n ph p l qu c t
Nh v y nh n g c đ n o v
c p đ n o th quy n con ng ời cũng
đ c x c đ nh nh l nh ng chu n m c đ c c ng đ ng qu c t th a nh n v
tu n th Nh ng chu n m c n y k t tinh nh ng gi tr nh n v n c a to n nh n
lo i ch p ng v i con ng ời cho t t c m i ng ời Nhờ c nh ng chu n
m c n y m i th nh vi n trong gia đ nh nh n lo i m i đ c o v nh n
ph m v m i c đi u ki n ph t tri n đ y đ n ng l c c a c nh n v i t c ch
l m t con ng ời ho
c ch nh n nh n c nh ng kh c i t nh t đ nh m t
đi u r r ng l quy n con ng ời l nh ng gi tr cao c c n đ c t n tr ng v
o v trong m i x h i v trong m i giai đo n l ch s 4.

c nguy n t c c a quy n con ng ời human rights principl s hay c n
g i l c c t nh ch t c
n c a quy n con ng ời th o nh n th c chung c a
c ng đ ng qu c t th hi n trong cu n Unit
Nations UN common

understanding on human rights – based approaches to v lopm nt ao g m
t nh ph
i n univ rsal t nh kh ng th chuy n nh ng t c đo t
inali na l t nh kh ng th ph n chia in ivisia l v t nh li n h v ph
thu c l n nhau int rr lat int r p n nt

3

Unti ted Nations, UNHCHR, Freequently Asked Questions on a Human Rights-Based Approach to
Development Cooperation, New York and Geneva, 2006, tr,8.
4
Trong m t cu c kh o s t o NN – m t trong c c c quan truy n th ng ti n h nh quy n con ng ời đ c
x m l m t trong m ời ph t m nh l m thay đ i th gi i c ng v i n ng nghi p ph n t m h c thuy t t ng
đ i v c xin thuy t ti n h a m ng th ng tin to n c u worl wi w
x ph ng s kh ng v l c h p n
– NN T n i as that chang th worl ”


10

a T nh ph

iến (universal)

Th ng qua n Tuy n ng n to n th gi i v quy n con ng ời t nh ph
i n c a quy n con ng ời đ c c ng đ ng qu c t th a nh n th hi n ch
quy n con ng ời l nh ng g
m sinh v n c c a con ng ời Quy n con
ng ời đ c p ng nh đ ng cho m i ng ời kh ng c s ph n i t đ i x
i t k l o n o v ch ng t c m u a gi i t nh t n gi o th nh ph n xu t

th n Nh v y quy n con ng ời l m t gi tr chung c a nh n lo i l m c
đ ch v n t i c a nh n lo i
X t v ngu n g c t nhi n quy n con ng ời l nh ng gi tr v n c v
ch t n t i lo i ng ời Nh ng t t ng v quy n t nhiên” trời ph ” cho
con ng ời ngay t khi con ng ời xu t hi n đ c t thời c đ i T thời Hy
l p c đ i nh tri t h c Z no
T N đ ph t i u r ng kh ng ai sinh
ra đ l n l h t c đ a v n l l o h
t c đo t t o v n c c a con
ng ời R r ng đ y Z no đ đ c p đ n quy n l m t ng ời t o v i
ngh a l m t quy n m sinh c a con ng ời T t ng n y sau đ đ c nhi u
tri t gia t i kh ng đ nh v ph t tri n trong đ ti u i u nh t l Thomas
Hobbes (1588-1679) John Lock
v Thomas Pain
-1809).
5
- Thomas Hobbes v i cu n s ch L viathan vi t n m
đ đ a ra
quan đi m l thuy t v kh
c x h i v i c c nguy n t c c
n c a t t ng
t o ch u u quy n đ c u c c a c c c nh n quy n nh đ ng t nhi n
c a t t c m i ng ời t nh nh n t o c a đ a v ch nh tr quan đi m t t c
quy n l c ch nh tr h p ph p ph i mang t nh đ i đi n” v
a tr n s đ ng
thu n c a nh n n v s i n gi i lu t cho ph p m i ng ời đ c l m t c
đi u g m ph p lu t kh ng c m
- John Lock cũng nh Ho s trong c c t c ph m c a m nh6, ng quan
ni m trong tr ng th i t nhi n t t c m i ng ời đ u nh đ ng v đ c l p
kh ng ai c quy n l m t n h i đ n ng ời kh c v m i ng ời đ u c quy n

tr ng ph t k vi ph m Lu n thuy t th hai v ch nh quy n – Secon Tract of
Government)
5

Xem Thomas Hobbes, Leviathan (1,XIV), 1658
Xem John Locke: An Essay Concerning Human Understanding, 1690; Second Tract of Government, 1662;
Questions Concerning the Law of Nature, 1664.
6


11

- Tri t h c gia ng ời Anh Thomas Pain v i t c ph m n i ti ng c
quy n c a con ng ời – Rights o Man
th nh n m nh r ng c c quy n
kh ng th đ c an ph t i t k ch nh ph n o
i l đi u đ đ ng thời
cho ph p c c ch nh ph đ c r t l i c c quy n y th o ch c a h
Nh
th Thomas Pain đ gi n ti p kh ng đ nh r ng c c quy n c a con ng ời l
nh ng gi tr t nhi n
Ph t tri n nh ng t t ng v quy n con ng ời c c nh tri t h c thời
k n y ng ời Anh đ c th h a trong Lu t v c c quy n Anh n m
Trong cu c c ch m ng t s n M Tuy n ng n đ c l p n m
đ th ng
nh t v i c ch nh n nh n v quy n con ng ời c a John Lock
Mọi ngư i
sinh ra đều c quyền nh đ ng. T o h a cho họ những quyền hông ai c th
x m ph m được trong những quyền đ c quyền được s ng quyền tự do và
quyền mưu c u hành ph c 7

Kh c v i ng ời M trong cu c c ch m ng t s
ng ời Ph p c ng
Tuy n ng n Nh n quy n v
mang đ y u n c a c c h c thuy t v nh n quy n c
con ng ời sinh ra đ u s ng t o v nh đ ng v quy
o v nh đ ng v quy n l i8.

n c a m nh n m
n quy n m t v n n
a thời k n y th o đ
n v ph i lu n đ c t

Hai n v n ki n n y đ c nh h ng s u r ng kh ng ch hai n c
n y m c n tr n to n th gi i v s ph t tri n c a quy n con ng ời cũng nh
đ t n n m ng cho qu tr nh l p ph p v quy n con ng ời trong h th ng v n
n ph p lu t c a qu c gia v trong c c v n n ph p lu t qu c t Sau n y
Hoa K đ cam k t t n tr ng v th c hi n o v quy n con ng ời th ng qua
vi c c th h a c c quy n đ đ c ghi nh n trong m ời Tu ch nh n Hi n
ph p Hi n ph p c a Ph p n m
cũng c nh ng quy đ nh o đ m c c
quy n con ng ời đ đ c n u trong Tuy n ng n Nh n quy n v D n quy n

7

Tuy n ngôn độc lập của ợp chủng qu c oa
Lời n i đ u n ti ng Vi t trong c văn iện
qu c tế về quyền con ngư i nh xu t n h nh tr qu c gia H N i
8
Tuy n ngôn h n quyền và D n quyền của c ch m ng h p
n ti ng Vi t trong c văn iện qu c

tế về quyền con ngư i nh xu t n h nh tr qu c gia H N i


12

H c thuy t v quy n con ng ời v nh ng c s l lu n c
n v quy n
con ng ời đ đ c ph t tri n s m trong đi u ki n t nhi n – x h i c a
ph ng t y v quy n con ng ời đ đ c ghi nh n trong nhi u v n ki n ch nh
tr – ph p l kh c nhau Quy n con ng ời trong c c v n ki n ch nh tr – ph p
l đ l s n ph m c a c c đi u ki n v ho n c nh l ch s c th n n v n c n
t n t i nh ng h n ch nh t đ nh
quy n con ng ời ti n t i l m t gi tr chung c a nh n lo i k th a
nh ng tinh hoa c a nh ng t t ng n đ i v v t l n tr n nh ng h n ch
c a c c v n ki n v a n u tr n Li n h p qu c đ
n c x y ng v c ng
Tuy n ng n to n th gi i v quy n con ng ời n m
s kh i đ u c a
ng nh lu t qu c t v quy n con ng ời
n Tuy n ng n l th a thu n ph p
l qu c t đ u ti n v quy n con ng ời đ c đ i đa s c c n c ch p nh n
k k t th ng qua th a nh n t nh ph qu t c a c c quy n con ng ời
a tr n
vi c th a nh n ph m gi v n c c c quy n nh đ ng c a m i th nh vi n
trong gia đ nh nh n lo i l n n t ng c a t o c ng l v h a nh th gi i
y l th nh qu c a s ph t tri n s ti n
v v n minh c a l ch s nh n
lo i kh ng ch mang t nh t t y u kh ch quan m c n th hi n nguy n v ng
ch quan c a con ng ời tr n to n th gi i ai cũng c quy n t n t i c quy n
ph t tri n v c quy n m u c u h nh ph c

Ng y nay t nh ph i n c a quy n con ng ời đ c th a nh n tr n ph m
vi to n c u nh ng v n ti p t c tr th nh v n đ n i c m trong c c cu c tranh
lu n c a gi i nghi n c u cũng nh c c ch nh tr gia i t n t i nh ng quan
ni m kh c nhau v t nh ph i n v n i ung c a quy n con ng ời Tuy n
ng n to n th gi i v quy n con ng ời đ x m x t con ng ời kh ng ch v i t
c ch quy n t nhi n m sinh m c n l quy n c t nh x h i kh ng ch đ n
thu n x m quy n con ng ời l nh ng quy n ch nh tr m c n l nh ng quy n
kinh t x h i v n h a v quy n ph t tri n Tuy nhi n th c ti n đ cho th y
kh ng ph i Tuy n ng n to n th gi i v quy n con ng ời c a Li n h p qu c
kh ng c nh ng h n ch c a n kh ng ph i nh ng chu n m c mang t nh ph
i n v quy n con ng ời trong Tuy n ng n v c c v n ki n ph p l qu c t đ
đ c Li n h p qu c th ng qua đ u mang t nh t i n kh ng th thay đ i


13

th o ng l ch s v ph n nh đ y đ quy n con ng ời Ng ời ta c th n i
đ n vi c trong Tuy n ng n to n th gi i v quy n con ng ời kh ng c m t s
quy n con ng ời đ c i t m c c v n ki n qu c t kh c ph i
sung
c
c ng c qu c t v c c quy n n s ch nh tr
ng c qu c t v
c c quy n kinh t x h i v n h a
Tuy n
v quy n c a c c n t c
đ c s ng trong h a nh
ng v i c c c ng c qu c t n y r t
nhi u c c v n ki n kh c sau n y đ đ c th ng qua v i m c ti u h ng t i
ho n thi n h n nh ng chu n m c qu c t v quy n con ng ời cũng nh ph n

nh đ y đ v to n i n quy n con ng ời trong xu th ph t tri n c a x h i
M c
c n nhi u t đ ng trong quan ni m v quy n con ng ời gi a
c c nh nghi n c u c c ch nh tr gia cũng nh nhi u qu c gia nh ng trong
c c quan ni m y đ u t n t i m t c s chung l m n n t nh ph i n v quy n
con ng ời đ l nh n ph m hay ph m gi con ng ời – human dignity).
Tuy n ng n đ kh ng đ nh m i ng ời đ u đ c t o v
nh đ ng v nh n
ph m v c c quy n9 Ph m gi con ng ời l nh ng gi tr ph n nh v t o n n
ph m ch t c a ch nh n th n con ng ời ch con ng ời m i c v ph n i t
gi a con ng ời v i th gi i đ ng v t
Quy n con ng ời đ c xây ng tr n c s t n tr ng nh n ph m v gi
tr c a m i c nh n c ngh a l t t c c c quy n con ng ời đ u xu t ph t t
ch nh nh n ph m v gi tr c a con ng ời10.
Ph m gi con ng ời l gi tr ph i n c a con ng ời ph n nh n ch t
c a t ng con ng ời
n c nh t nh ph i n quy n con ng ời c n c t nh
kh ng th chuy n nh ng
T nh hông th chuy n nhượng tước đo t inaliena le
c qu c gia tr n th gi i đ u c h th ng ph p lu t qu c gia v c c v n
ki n ph p l qu c t ghi nh n t n tr ng
o v v đ m o c ch th c thi
c c quy n con ng ời trong đi u ki n s ng nh th ờng đ con ng ời s ng
đ ng v i t c ch ng ời
9

i u Tuy n ng n to n th gi i v nh n quy n c a LHQ
Nguy n Trung T n
uyền con ngư i và nhà nước ph p quyền
ngành và li n ngành hoa học x hội H N i tr

10

uyền con ngư i – Tiếp cận đa


14

M i con ng ời t o tham gia v o đời s ng x h i c quy n t o ch
th hi n nguy n v ng c a n th n v t g nh ch u tr ch nhi m v h nh vi
ho t đ ng c a m nh v m i h u qu ph p l c a nh ng h nh vi ho t đ ng đ
t k m t ch th n o ao g m c quan c ng quy n hay c ng ch c nh n c
cũng kh ng c quy n t c đo t m t c ch t y ti n c c quy n t o ch th
hi n nguy n v ng đ c a m i c nhân trong x h i S t y ti n t c đo t
quy n con ng ời i m t ch th n o đ l s vi ph m c c quy n con ng ời
đ đ c ph p lu t o v 11.
n c nh đ
t c ai kh ng nh ng kh ng đ c quy n t c đo t m
c n kh ng đ c quy n h n ch ho c x m ph m m t c ch t y ti n c c quy n
con ng ời c a m i c nh n12.
T t c nh ng quy đ nh đ c a ph p lu t đ u h ng t i m c đ ch chung
đ l
o v con ng ời v quy n con ng ời s
nh đ ng ph p l c a m i c
nh n quy n t o n ch c a h v nh ng o đ m cho c c quy n v t o
đ
th hi u r ng quy n t c đo t ho c quy n h n ch c c quy n con
ng ời ch c th x y ra hay đ c th c hi n trong nh ng tr ờng h p c th
đ c i t nh khi m t ng ời ph m m t t i c h nh vi vi ph m ph p lu t đ c
x c đ nh i m t ph n quy t c a t a n c th m quy n đ c hi u l c th m i
c th

t c đo t quy n t o13 S t c đo t ho c h n ch m t s quy n
con ng ời c a ng ời t c đo t ho c h n ch th c ch t l nh m o v
c c quy n con ng ời c a ng ời kh c
nh h ng i h nh vi vi ph m ph p
lu t c a ng ời t c đo t ho c h n ch g y ra Do đ c s l lu n cho
s t c đo t ho c h n ch
đ y c th đ c hi u g c đ
o v c c quy n
con ng ời Do v y i u
c a Tuy n ngôn to n th gi i v quy n con
ng ời kh ng đ nh
Khi th h ng c c quy n t o c a m nh m i ng ời ch ph i tu n th
nh ng h n ch o lu t đ nh nh m m c đ ch o đ m s c ng nh n v t n
11

i u Tuy n ng n to n th gi i v nh n quy n
i u
Tuy n ng n to n th gi i v nh n quy n
13
Unit Nations Human Rights A asic Han ook or UN Sta
human right- as approach to v lopm nt coop ration sđ tr
12

tr

v

r qu ntly ask

qu stions on a

15

tr ng th ch đ ng đ i v i c c quy n v t o c a ng ời kh c cũng nh nh m
đ p ng nh ng y u c u ch nh đ ng v đ o đ c tr t t c ng c ng v ph c l i
chung trong m t x h i n ch
c quy n v t o con ng ời kh ng ch mang t nh kh ng th chuy n
nh ng kh ng th
t c đo t ho c h n ch m t c ch t y ti n m
ođ m
c c quy n c n c gi tr quan tr ng nh nhau đ l t nh kh ng th ph n chia
c T nh hông th ph n chia indivisia le
c m i quan h v ch nh tr kinh t x h i ng y c ng phong ph ph c
t p v đa ng trong s v n đ ng ph t tri n c a x h i l m ti n đ
sung
cho s ph t tri n c c quy n con ng ời đ p ng c c nhu c u c a con ng ời
đ l c c quy n kinh t quy n ch nh tr , quy n n ch quy n v n h a
Trong c c v n ki n ph p l qu c t v nguy n t c c c quy n con ng ời n y
quan tr ng nh nhau kh ng c quy n n o đ c x m l cao h n quan tr ng
h n
c quy n đ u ngang nhau v m t gi tr S x c nh n v m t nguy n
t c t m quan tr ng nh nhau c a c c quy n con ng ời o đ m s t o nh n
ph m c a con ng ời
i v nh n ph m v gi tr c a con ng ời l c s
chung đ x y ng n n t t c c c quy n con ng ời Vi c t c
hay h n ch
t k quy n con ng ời n o đ u t c đ ng ti u c c đ n nh n ph m gi tr v
s ph t tri n c a con ng ời Nh nghi n c u nh n quy n n i ti ng Philip
Aston đ ph t i u r ng Do t t cả c c quyền con ngư i đều là c n thiết và

c t yếu n n hông được coi quyền nào quan trọng h n quyền nào 14.
Tuy nhi n li n quan đ n t nh ch t kh ng th ph n chia c a quy n con
ng ời c n ch
trong th c t t y nh ng i c nh c th v v i nh ng đ i
t ng c th c th u ti n th c hi n m t s quy n nh t đ nh mi n l ph i
a tr n nh ng c s v y u c u th c t c a vi c o đ m c c quy n đ ch
kh ng ph i a tr n s đ nh gi v gi tr c a c c quy n đ Trong m t ph m
vi h p c th k đ n m t s tr ờng h p c th nh tr ờng h p nh ng ng ời
nh t t ho c tr ờng h p ch nh ng ph t t i m t n i n o đ L c n y
quy n đ c ch m s c t c ng v i nh ng i n ph p c n thi t đ
ođ m
14

xu t

i h c Qu c gia H N i – Khoa Lu t
n h nh tr qu c gia H N i

i o tr nh l luận và ph p luật về quyền con ngư i nh


16

th c thi quy n đ s đ c u ti n th c hi n Vi c u ti n th c hi n quy n
đ c ch m s c y t c th l m nh h ng đ n c c quy n kh c trong kho ng
thời gian
nh t t ho c
ch nh nh ng kh ng đ ng ngh a r ng quy n
n y c gi tr ho c đ c đ nh gi c m c đ quan tr ng cao h n c c quy n
kh c Tr n c s y u c u th c t quy n đ c ch m s c y t l nhu c u c p

thi t c a con ng ời ho n to n ph h p v i t nh h nh t i thời đi m đ S c
kh con ng ời đ c đ m o m i c th
o đ m c c quy n con ng ời kh c
X m x t đ n ph m vi r ng h n nh m ch th l ph n v tr m cũng
đ c o đ m m t s quy n u ti n Ph n v tr m l nh ng nh m ng ời
t n th ng v quy n c
n c a con ng ời H l n n nh n c a s vi
ph m c c quy n con ng ời đ c ch đ y v ao i n i c c y u t kh ch
quan nh l o truy n th ng v n h a
h nh v v y c ng đ ng qu c t đ
th ng qua m t s c ng c qu c t mang t nh ph qu t v vi c o v quy n
ri ng t c a ph n v tr m đ t ra m t s quy n u ti n cho nh m ng ời
n y15 Nh ng quy n đ c u ti n ho c đ c o v ri ng n y kh ng đ ng
nh t v i vi c x c nh n gi tr cao h n ho c quan tr ng h n c c quy n con
ng ời kh c
c quy n con ng ời c
n c a ph n v tr m đ u quan tr ng
nh nhau nh ng v l nh m x h i
t n th ng c nguy c
đ
av
vi ph m n n c n c nh ng u ti n nh t đ nh đ đ m o c c quy n cho h
i v i nh ng u ti n trong vi c th c hi n quy n con ng ời n u nh
c n thi t th ph i x c đ nh ph h p v i nh ng kh i ni m v nguy n t c c t l i
tr n l nh v c n y nh nguy n t c kh ng ph n i t đ i x nguy n t c nh
đ ng v tham gia16.
Ngo i t nh kh ng th ph n chia n y c ng v i hai t nh ch t kh c đ đ c
n u tr n quy n con ng ời c n c m t đ c t nh l t nh li n h v ph thu c
l n nhau

15

ng

cv x a

t t c c c h nh th c ph n i t đ i x v i ph n n m

ng

c v quy n tr

n m
16

xu t

i h c Qu c gia H N i – Khoa Lu t
n h nh tr qu c gia H N i

i o tr nh l luận và ph p luật về quyền con ngư i nh

m


17

d T nh li n hệ và ph thuộc lẫn nhau interrelated interdependent

17

Hi n nay c c quy n con ng ời ng y c ng đ c th c đ y ph t tri n m nh
m tr n ph m vi to n c u v i nh ng c s ph p l ng y c ng đ c c ng c
m r ng ho n thi n v n i ung v m c đ
o đ m T l c ch c c c quy n
ch nh tr
n s h th ng c c quy n con ng ời đ đ c
sung th m c c
quy n kinh t v n h a x h i quy n t quy t n t c
Quy n con ng ời mang t nh to n i n ch ng kh ng t n t i đ c l p t ch
rời m t n t i trong m t t ng th c m i li n h m t thi t ch ng ph thu c,
r ng u c l n nhau coi trong nh nhau trong đ vi c đ m o to n
ho c
m t ph n c c quy n n y l đi u ki n đ đ m o to n
ho c m t ph n c c
quy n kh c v ng c l i S vi ph m m t quy n s tr c ti p ho c gi n ti p
g y nh h ng ti u c c đ n vi c o đ m c c quy n kh c v ng c l i ti n
b trong vi c o đ m m t quy n s tr c ti p ho c gi n ti p t c đ ng t ch c c
đ n vi c o đ m quy n kh c
th trong m t x h i ph t tri n vi c đ m o t t c c quy n v t o
ch nh tr
n s s c nh ng t c đ ng t ch c c tr c ti p v gi n ti p đ m o
c c quy n kinh t v n h a x h i V ng c l i c c quy n kinh t v n h a
x h i đ c đ m o th c c quy n ch nh tr
n s s đ c th c thi t t i u
n y th hi n m i quan h i n ch ng gi a c c quy n con ng ời nh ng ti n
trong vi c o đ m quy n con ng ời n y t o đi u ki n thu n l i h n cho
c c quy n con ng ời kh c đ c o đ m t n tr ng v ng c l i s vi ph m
quy n con ng ời n y s c nh ng t c đ ng ti u c c đ
a tr c ti p ho c

gi n ti p v i c c quy n con ng ời kh c Th c v y n u c c quy n v t o
ch nh tr v
n s nh quy n u c
ng c t o đi l i c tr t o h i
h p
h n ch trong m t qu c gia n o đ th t t y u s c nh ng nh
h ng ti u c c đ n s th h ng c c quy n v kinh t v n h a v x h i c a
m i ng ời trong qu c gia đ Ng c l i ng ời n c tr nh đ
n tr th p
ngh o đ i l c h u th kh c th
o đ m v t o c nh n c a ng ời n nh
17

Human Rights A asic Han ook or UN Sta sđ tr Trong t i li u n y a đ c đi m tính không th
chia c t, tính liên h và ph thu c đ c kh o sát chung, tuy nhiên cách gi i th ch cũng t ng t nh tr n
ũng x m r qu ntly ask qu stions on a human rights- as approach to v lopm nt coop ration sđ
tr.8.


18

quy n u c quy n ng c quy n tham gia v o qu n l đ t n c c th
đ c th c hi n t t
i v i nh ng ng ời n ngh o đ i hay m ch nh ng
quy n ch nh tr
n s n y th c s kh ng mang l i ngh a g v i h M c đ
th h ng c c quy n v t o ch nh tr v
n s ch c ch n s
t nh i
s t gi m nghi m tr ng trong đi u ki n kinh t – x h i nh v y h nh v v y

o đ m t t quy n n s ch nh tr s th c đ y s th h ng c c quy n kinh
t x h i v n h a v ng c l i18.
Do v y ch c th th c s th nh c ng trong vi c o đ m quy n con
ng ời khi ch ng đ c ti n h nh m t c ch to n i n v t ng th ch tr ng th c
thi đ y đ c c quy n kh ng th
o đ m ri ng quy n con ng ời n y m
kh ng ch t i c c quy n kh c
N

n qu ền – Đối t

n điều c n c a Hiến p

p

Quy n con ng ời c ngu n g c t nhi n hay o ph p lu t quy đ nh
y
l v n đ g y tranh c i t thời n đ i cho đ n nay V v n đ n y c hai
tr ờng ph i tr i ng c nhau Nh ng ng ời th o h c thuy t v quy n t nhi n
natural rights – v i c c t c gi ti u i u nh Z no
T N Thomas
Ho s
Thomas Pain
cho r ng nh n quy n l
nh ng g
m sinh v n c m m i c nh n sinh ra đ u đ c h ng ch đ n
gi n i h l th nh vi n c a gia đ nh nh n lo i Do đ c c quy n con ng ời
kh ng ph thu c v o phong t c t p qu n truy n th ng v n h a hay ch c a
t c c nh n giai c p t ng l p t ch c c ng đ ng hay nh n c n o v
kh ng m t ch th n o k c nh n c c th an ph t hay t c

c c quy n
con ng ời
Ng c l i nh ng ng ời th o h c thuy t v c c quy n ph p l l gal
rights – m ti u i u l c c t c gi nh
mun urk
J r my
ntham
cho r ng c c quy n con ng ời kh ng ph i l nh ng
g
m sinh v n c m t c ch t nhi n m ph i o c c nh n c quy đ nh
18

xu t

i h c Qu c gia H N i – Khoa Lu t
n h nh tr qu c gia H N i

i o tr nh l luận và ph p luật về quyền con ngư i nh


19

trong ph p lu t Nh v y th o h c thuy t n y ph m vi gi i h n v
g cđ
nh t đ nh c thời gian hi u l c c a c c quy n con ng ời ph thu c v o ch
c a t ng l p th ng tr v nh ng y u t phong t c t p qu n truy n th ng v n
h a c a t ng x h i
ho đ n nay cu c tranh lu n v t nh đ ng đ n c a hai h c thuy t k tr n
v n c n ti p t c Vi c ph n đ nh t nh ch t đ ng sai h p l hay kh ng h p l
c a hai h c thuy t n y l kh ng đ n gi n o ch ng li n quan đ n ph m vi

r ng l n c c v n đ tri t h c ch nh tr x h i đ o đ c ph p l
M c
v y
ờng nh quan đi m c c đoan ph nh n ho n to n t c h c thuy t
n o đ u kh ng ph h p
i l trong khi v h nh th c h u h t c c v n ki n
ph p lu t c a c c qu c gia đ u th hi n c c quy n con ng ời l c c quy n
ph p l th trong Tuy n ng n to n th gi i v nh n quy n n m
m ts
v n ki n ph p lu t v v n ki n ch nh tr ph p l
m t s qu c gia nh n
quy n đ c kh ng đ nh m t c ch r r ng l c c quy n t nhi n v n c v
kh ng th chuy n nh ng đ c c a c c c nh n19.
M c
th a nh n quy n con ng ời l c c quy n t nhi n v v n c
nh ng Tuy n ngôn to n th gi i v quy n con ng ời t i i u
v n kh ng
đ nh quy n v t o c a con ng ời ch c th đ c th c hi n v
o v khi
đ c ph p lu t ghi nh n V đ c c quy n con ng ời đ c tu n th v th c
thi trong th c t th c c n tuy n ng n v đi u c qu c t ph i n v n
ch a đ đ đ m o m c c quy n đ c n ph i đ c ghi nh n trong h th ng
ph p lu t t i t ng qu c gia Hi n nay đ i đa s c c qu c gia đ u th hi n
quy n con ng ời l c c quy n ph p l trong c c v n n ph p lu t c a m nh
T t nhi n quy n con ng ời kh ng đ n gi n ch l li t k con ng ời c nh ng
quy n n y quy n kia m c n ph i c nh ng nguy n t c i n ph p ch đ nh
o đ m th c hi n v
o v nh ng quy n con ng ời đ trong th c t
n
c nh s th hi n quy n con ng ời m t c ch đ y đ r r ng mang t nh kh thi

19

Tuy n ngôn toàn thế giới về nh n quyền đo n Lời n i đ u n u r ng
th a nh n ph m gi v n c v
c c quy n nh đ ng v kh ng th t c rời c a m i th nh vi n trong gia đ nh nh n lo i g c đ qu c gia
Tuy n ngon Độc lập của ợp chủng qu c oa
n u r ng
m i ng ời sinh ra đ u c quy n nh
đ ng T o h a an cho h nh ng quy n kh ng ai c th x m ph m đ c trong đ c quy n s ng quy n t
o v quy n m u c u h nh ph c Nh ng tuy n
n y v sau đ c t i kh ng đ nh trong ản Tuy n ngôn
D n quyền và h n quyền
c a n c Ph p v
n Tuy n ngôn Độc lập
c a Vi t Nam


20

th đi u quan tr ng c a nh ng i n ph p v ch đ nh o đ m cho nh n quy n
l ph i mang t nh hi u qu khi c s x m ph m t
t k ch th n o ao
g m c c c c quan quy n l c nh n c ho c c c ch th phi nh n c kh c
Nh đ n u tr n nh ng quy n m con ng ời đang th h ng nh ng
nhu c u t nhi n v n c c a con ng ời đ u l nh ng quy n đ đ c ph p
đi n h a th nh c c quy ph m ph p lu t đ c ghi nh n trong h th ng ph p
lu t c a qu c gia th ng qua đ tr th nh c c quy t c chu n m c ng x
chung mang t nh t u c đ c x h i th a nh n, o v v th ng nh t p
ng cho m i ch th Hay c th n i c c quy n v t o c a con ng ời
kh ng ph i l o nh n c an ph t cho c ng n c a m nh ho c nh n c c

quy n thu h i nh ng quy n n y m đ l c c quy n t nhi n
m sinh v n
c c a con ng ời khi sinh ra v i t c ch l ng ời v ch ng đ c o đ m
th c hi n ng c c quy đ nh c a h th ng ph p lu t
c quy n t nhi n c a con ng ời kh ng ph i đ c m c đ nh p ng
m ch khi đ c ghi nh n trong c c v n ki n ph p l m i th c s tr th nh
nh ng quy n con ng ời v i đ y đ c c t nh ch t c a n v đ c o đ m c c
gi tr hi n th c
đ m o c c gi tr n y ngo i vi c nh n m nh nh ng
ngh a v v tr ch nhi m o v nh n quy n c a c c c quan nh n c c
th m quy n ph p lu t c nh ng i n ph p ch t i ng n ng a v tr ng tr
t
c ch th n o th c hi n nh ng h nh đ ng ho c kh ng h nh đ ng x m h i
đ n nh n quy n đ đ c ghi nh n Nhờ ph p lu t mang t nh c ng ch v l
h th ng c c quy t c x s chung con ng ời m i c th th c hi n v
ov
quy n con ng ời c a ch nh m nh nh đ ng v i nh ng ng ời kh c v m t t
c ch ch th
Tr n th gi i trong l ch s ph t tri n v s m nh c a m nh Hi n ph p
đ đ c nhi u qu c gia an h nh v ng y c ng ho n thi n đ kh ng đ nh
đ c vai tr v v tr c a n trong h th ng ph p lu t
n c nh nh ng quy
đ nh v ch đ ch nh tr c c u t ch c v ho t đ ng c a ch nh quy n Hi n
ph p c n c nh ng quy đ nh v quy n con ng ời
ng v i s ph t tri n c a
x h i n c nh vi c ghi nh n v li t k c c quy n con ng ời Hi n ph p c a


21

nhi u qu c gia đ đ a ra nh ng c ch v i n ph p
o v c c quy n con ng ời đ đ c ghi nh n đ

o đ m th c hi n v

Trong h th ng ph p lu t Hi n ph p đ c x m l đ o lu t c
n l n n
t ng ph p l cho t t c c c v n n ph p lu t đ c nh n c an h nh c gi
tr v v tr ph p l cao nh t quy đ nh c c u t ch c ch c n ng nhi m v v
th m quy n c a c c c quan nh n c t trung ng đ n đ a ph ng cũng
nh ghi nh n đ a v ph p l c a c c t ch c x h i c c quy n v t o c a
c ng n c c i n ph p o đ m th c hi n v
o v c c quy n đ
Ta c th th y ch nh vai tr , gi tr c a quy n con ng ời quy n c ng
n m trong t uy ch nh tr c a nh n lo i v n đ quy n con ng ời quy n
c ng n tr th nh m t n i ung ch nh c a l ch s l p hi n. Lu t v c c quy n
c a Anh sau ch m ng
Tuy n ng n đ c l p v Hi n ph p c a M
Tuy n ng n nh n quy n v
n quy n c a Ph p hi n ph p c a t t c c c
n c
ch đ x h i n o t
n x h i ch ngh a c c n c đang ph t
tri n đ u c ch đ nh quy n con ng ời quy n c ng n
l n i ung c
n nh t c a m i hi n ph p n i ung quan tr ng đ n m c n u kh ng c ch
đ nh quy n con ng ời quy n c ng n th cũng kh ng th c
n hi n ph p
n i ung đ chi ph i k t c u c a n hi n ph p ch đ nh quy n c ng n
th ng đ c đ t l n h ng đ u trong hi n ph p c a nhi u n c20.

Nh v y đ đ c tu n th th c thi m t c ch đ y đ to n i n l nh ng
quy n ph p l tr th nh nh ng quy t c ng x c
n trong x h i v đ c
ph p lu t o v th ch khi c c quy n v t o c a con ng ời đ c ghi nh n
trong Hi n ph p – đ o lu t c
n v n n t ng cho c c v n n lu t h nh v
v y nh n quy n l đ i t ng đi u ch nh c
n c a Hi n ph p

20

Ho ng V n H o
iến ph p iệt am và v n đề quyền con ngư i quyền công d n in trong iến ph p
ph p luật và quyền con ngư i – inh nghiện iệt am và Th y đi n Trung t m nghi n c u quy n con ng ời
– H c vi n h nh tr qu c gia H h Minh v Vi n raoul Wall n rg v Quy n con ng ời v Lu t nh n đ o
– i h c Lun – Th y i n H N i
tr


22

đ

Tr n th gi i c a c ch quy đ nh v quy n con ng ời trong hi n ph p
c tr nh y
iđ y

ch th nh t l nh n quy n đ c quy đ nh trong m t v n n ri ng g i
l
n Tuy n ng n nhân quy n c a c c nh n c t

n ph t tri n nh Lu t
v c c quy n n m
c a Anh v Tuy n ng n Nh n quy n v D n quy n
n m
c a Ph p M c
kh ng đ c n m trong n i ung ch nh c a n
v n hi n ph p nh ng đ u đ c th a nh n l m t ph n c a n i ung Hi n
ph p Lu t v c c quy n n m
c a Anh th ill o Rights l m t ngu n
quan tr ng c a Hi n ph p t th nh v n c a n c Anh
ch th hai l nh n quy n đ c quy đ nh th nh ch ng đi
ung c a Hi n ph p V
nh
h ng V c a Hi n ph p n c
h i ch ngh a Vi t Nam n m
quy đ nh v quy n v ngh a v
c ng n đ c s a đ i n m
t i h ng II c a Hi n ph
quy n con ng ời quy n v ngh a v c
n c a công dân.

u trong n i
ng h a x
c
nc a
p quy đ nh

ch th a l nh n quy n kh ng đ c quy đ nh th nh n Tuy n ng n
ri ng r m cũng kh ng n m trong n i ung ch nh c a Hi n ph p m n m
trong n ph ch ng c a Hi n ph p nh

tu ch nh n c a Hoa K
n
đ c th ng qua n m
l
n ch nh v n v ao g m
tu ch nh n đ c
th ng qua n m
l
n ph v n v đ c g i chung l Hi n ph p Hoa K
đ c t t c c c ti u ang th ng qua v o n m
D quy đ nh th o c ch th c n o th nh n quy n v n l m t trong nh ng
n i ung quan tr ng kh ng th thi u đ c trong n v n Hi n ph p đ c an
h nh i c c qu c gia tr n th gi i ng y nay Nh ng n i ung c
nc a
quy n con ng ời nh quy n t o ch nh tr quy n u c
ng c
quy n
t o c nh n t o ng n lu n t n ng ng c tr quy n t kh x m ph m
n i c tr x m ph m th n th quy n kh ng
t giam kh m x t m t c ch
v l v kh ng tu n th o nh ng th t c đ đ c quy đ nh tr c c a ph p
lu t
ng m t trong c c c ch th c quy đ nh v a n u tr n c th đ c th
hi n trong n ch nh v n ho c ph v n c a Hi n ph p


23

Th o c c c ch th c đi u ch nh nh v a tr nh y tr n c th th y r ng
kh ng ph i t t c c c n Hi n ph p cũng đ u đi u ch nh to n

c c quy n
v t oc
n c a con ng ời c th l
n ch nh v n Hi n ph p cũng c th
l
n ph v n – c c Tu ch nh n Do đ c n c th o ph m vi đi u ch nh
nh n quy n Hi n ph p c th đ c chia th nh hai lo i Hi n ph p c ph m vi
đi u ch nh nh n quy n h p v Hi n ph p c ph m vi đi u ch nh nh n quy n
r ng.
iến ph p c ph m vi điều ch nh h p th ờng ch a đ ng r t t c c quy
đ nh v quy n con ng ời ho c ch h n ch trong ph m vi c c quy n c
n
c a con ng ời kh ng c nh ng đi u kho n v c c quy n con ng ời trong l nh
v c kinh t x h i
c tr ng c a lo i Hi n ph p n y l Hi n ph p Hoa K
n m
v
Tu ch nh n c hi u l c ph p l cho đ n ng y nay ho c Hi n
ph p kh ng th nh v n c a Li n hi p V ng qu c Anh
n iến ph p c ph m vi điều ch nh nh n quyền rộng th ờng l nh ng
hi n ph p đ c ra đời t sau hi n tranh th gi i l n th I v đ c i t l sau
hi n tranh th gi i l n th II đi n h nh nh Hi n ph p c a
c o Ph p
Ph m vi đi u ch nh nh n quy n trong lo i Hi n ph p n y đ c m r ng t
c c quy n v t do c
n c a con ng ời nh c c quy n ch nh tr
n s cho
đ n c c quy n v kinh t v n h a x h i Hi n ph p lo i n y ghi nh n nhi u
quy n ti n
o nh n lo i đ u tranh v gi nh đ c

Tuy ph n chia th nh hai lo i nh v y kh ng đ ng ngh a r ng Hi n ph p
c ph m vi đi u ch nh h p s h n ch nh n quy n trong ph m vi c c quy n c
n c a con ng ời
c quy n kinh t v n h a v x h i c a con ng ời v n
đ c ghi nh n v
o đ m th c hi n i v
n c nh Hi n ph p c n t n t i
nhi u v n n ph p lu t kh c nhau đi u ch nh quy n con ng ời trong nhi u
l nh v c kh c nhau
Do đ s kh c i t trong ph m vi đi u ch nh h p – r ng v nh n quy n
ch ng qua l o quan ni m v s m nh c a Hi n ph p m i thời k l y u t


24

quy t đ nh ph m vi đ i t ng đi u ch nh c a n 21 Trong th c t
t i qu c
gia c Hi n ph p c ph m vi đi u ch nh nh n quy n h p hay r ng th quy n
con ng ời đ c th a nh n ng y c ng đ y đ to n i n h n v c c ch đ nh
o đ m th c thi v
o v c c quy n con ng ời n y c ng đ c quy đ nh ch t
ch hi u qu h n

21

N i

o Tr

c

tr

iến ph p và quy tr nh s a đ i iến ph p

ội thảo

iến ph p và s a đ i iến ph p H