Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật thâm canh giống chuối Phấn Vàng tại Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN TẤN TÀI

NGHIÊN CỨU MỘT SỐ
BIỆN PHÁP KỸ THUẬT THÂM CANH GIỐNG
CHUỐI PHẤN VÀNG TẠI THÁI NGUYÊN
Ngành: Khoa học cây trồng
Mã số: 60.62.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN MINH QUÂN

Thái Nguyên, năm 2014


ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là
trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được
chỉ rõ nguồn gốc.

Học viên

Nguyễn Tấn Tài


iii

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn này, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi
còn nhận được sự nhiệt tình giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin bày
tỏ biết ơn chân thành tới:
TS. Trần Minh Quân, giảng viên Khoa Nông học – Trường Đại học
Nông lâm Thái Nguyên, giáo viên hướng dẫn đã có nhiều công sức trong việc
hướng dẫn tôi thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Gia đình ông Trần Xuân Hiến, xóm Ao Trám, xã Động Đạt, huyện Phú
Lương, tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện về địa điểm thực hiện đề tài.
Nhân dịp này, tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới những
người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ và
khích lệ tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn.
Học viên

Nguyễn Tấn Tài


iv

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................................. 1
2. Mục đích, yêu cầu của đề tài .......................................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ........................................................................ 3

Chương 1................................................................................................................ 4
TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................................... 4
1.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn ........................................................................................ 4
1.2. Nguồn gốc, phân loại và một số giống chuối phổ biến ở Việt Nam ............................. 5
1.2.1. Nguồn gốc và phân bố ....................................................................................................... 5
1.2.2. Phân loại ............................................................................................................................ 6
1.2.3. Đặc điểm của một số giống đang trồng phổ biến hiện nay

8

1.3. Đặc điểm thực vật học, sinh thái học của cây chuối..................................................... 9
1.3.1. Các nghiên cứu về đặc điểm thực vật học ......................................................................... 9
1.3.2. Những nghiên cứu về sinh thái học ................................................................................. 12
1.4. Một số kết quả nghiên cứu về kỹ thuật đối với cây chuối .......................................... 15
1.4.1. Trên thế giới .................................................................................................................... 17

1.4.2. Tình hình nghiên cứu chuối trong nước ....................................................... 18
1.5. Tình hình sản xuất và tiêu thụ chuối trên thế giới và Việt Nam ................................. 21
1.5.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ chuối trên thế giới ........................................................... 21
1.5.2. Tình hình sản xuất chuối ở Việt Nam.............................................................................. 24
1.5.3. Chuối phấn vàng-Musa paradisiacal L. ........................................................................... 28
1.6. Tình hình sản xuất và tiêu thụ chuối ở Thái Nguyên ......................................................... 29
1.6.1. Điều kiện tự nhiên, thời tiết tại tỉnh Thái Nguyên ........................................................... 29

Chương 2.............................................................................................................. 32
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 32
2.1. Vật liệu thí nghiệm, địa điểm, thời gian nghiên cứu .................................................. 32
2.1.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ............................................................................. 32
2.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................................ 32
2.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 32

v

2.3.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của khoảng cách trồng và tổ hợp phân bón lót đến sinh trưởng,
phát triển và năng suất cây chuối Phấn Vàng ............................................................................ 32
2.3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của biện pháp canh tác đến sinh trưởng, phát triển và năng suất
cây Chuối Phấn Vàng ................................................................................................................ 34
2.4. Chỉ tiêu theo dõi ....................................................................................................... 35
2.5. Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................................ 36

Chương 3.............................................................................................................. 37
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................................... 37
3.1. Ảnh hưởng của khoảng cách trồng và tổ hợp phân bón lót đến sinh trưởng, phát triển và
năng suất cây chuối Phấn Vàng................................................................................................. 37

3.1.1. Động thái tăng trưởng chiều cao thân giả cây ............................................... 37
3.1.2. Động thái tăng trưởng chu vi gốc ................................................................. 40
3.1.3. Động thái ra lá của cây................................................................................. 43
3.1.4. Một số đặc điểm nông học của cây Chuối .................................................... 46
3.1.5. Các yếu tố cấu thành năng suất .................................................................... 46
3.1.6. Tình hình sâu, bệnh hại ................................................................................ 52
3.2. Ảnh hưởng của biện pháp canh tác đến sinh trưởng, phát triển và năng suất cây chuối Phấn
Vàng ……………………………………………………………………………………….. 53

3.2.1. Ảnh hưởng của biện pháp canh tác đến động thái tăng trưởng chiều cao thân
giả cây ................................................................................................................... 53
3.2.2. Tốc độ tăng trưởng chu vi gốc ..................................................................... 55
3.2.3. Động thái ra lá của cây................................................................................. 56
3.2.4. Một số đặc điểm nông học của cây chuối ..................................................... 57

3.2.5. Các yếu tố cấu thành năng suất .................................................................... 57
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .................................................................................. 60
1. Kết luận ....................................................................................................................... 60
2. Đề nghị........................................................................................................................ 60

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 61
PHỤ LỤC ............................................................................................................ 65
KẾT QUẢ PHÂN TÍCH IRISTART SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU ....................... 70


vi

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Phân loại các nhóm chuối ở Việt Nam theo đặc điểm hình thái ............. 07
Bảng 1.2: Số lượng quả/buồng,cấp buồng cây chuối theo từng tháng thu
hoạch........................................................................................................ 13
Bảng 1.3. Sản lượng chuối thế giới năm 2011......................................................... 22
Bảng 1.4. Một số nước nhập khẩu chuối chủ yếu ................................................... 23
Bảng 1.5. Diện tích chuối cho thu hoạch tại một số vùng ...................................... 26
Bảng 1.6. Sản lượng chuối tại một số vùng ............................................................. 27
Bảng 1.7. Tình hình sản xuất chuối ở Thái Nguyên năm 2012 .............................. 30
Bảng 3.1. Ảnh hưởng của khoảng cách trồng và tổ hợp phân bón đến động
thái tăng trưởng chiều cao cây chuối Phấn Vàng …............................... 38
Bảng 3.2. Ảnh hưởng của khoảng cách trồng và tổ hợp phân bón đến động
thái tăng trưởng chu vi gốc của cây chuối Phấn Vàng ........................... 41
Bảng 3.3. Ảnh hưởng của khoảng cách trồng và tổ hợp phân bón đến động
thái ra lá của cây chuối Phấn Vàng ........................................................ 44
Bảng 3.4. Ảnh hưởng đến sinh trưởng thân, lá chuối Phấn Vàng .......................... 46
Bảng 3.5. Ảnh hưởng của khoảng cách và phân bón đến chỉ tiêu về
quả.......47

Bảng 3.6. Ảnh hưởng của mật độ trồng, phân bón đến các yếu tố cấu thành
năng suất ................................................................................................. 50
Bảng 3.7. Theo dõi tình hình sâu, bệnh hại ............................................................. 52
Bảng 3.8. Ảnh hưởng của một số biện pháp canh tác đến động thái tăng
trưởng chiều cao thân giả ....................................................................... 54
Bảng 3.9. Ảnh hưởng của các đến động thái tăng trưởng chu vi gốc của
cây chuối Phấn Vàng ............................................................................. 55
Bảng 3.10. Ảnh hưởng của một số biện pháp canh tác đến động thái ra lá
của cây chuối Phấn Vàng ........................................................................ 56
Bảng 3.11. Ảnh hưởng của biện pháp canh tác đến sinh trưởng thân, lá cây
chuối Phấn Vàng .................................................................................... 57
Bảng 3.12. Ảnh hưởng của một số biện pháp canh tác đến chỉ tiêu về quả ........... 58
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của một số biện pháp canh tác đến các yếu tố cấu
thành năng suất ....................................................................................... 59


vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BNNPTNT :

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn

CA

:

Bảo quản trong khí quyển điều chỉnh

EU

:

Cộng đồng chung Châu Âu

FAO

:

Tổ chức nông lương Thế giới

MA

:

Bảo quản trong khí quyển cải biến

QCVN

:

Quy chuẩn Việt Nam


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cây chuối (Musa paradisiaca L.) thuộc họ Chuối (Musaceae), là loại

trái cây nhiệt đới được trồng phổ biến ở nhiều quốc gia và vùng miền trên thế
giới, đồng thời chiếm một tỷ trọng đáng kể trong thương mại rau quả của toàn
cầu, là cây có ưu thế xuất khẩu đứng đầu về khối lượng và đứng thứ hai về
kim ngạch. Là loại cây ăn quả có nhiều tác dụng tốt, dễ trồng, yêu cầu đầu tư
thấp, hàm lượng dinh dưỡng cao, đặc biệt là hàm lượng đường. Ngoài lượng
hydratcacbon phong phú, chuối giàu kali và chứa nhiều loại vitamin khác như
vitamin B1, B6, B12, C,… đặc biệt là vitamin A, đây là loại vitamin thường
thiếu hụt trong bữa ăn của người dân vùng nhiệt đới. Theo đánh giá của FAO,
tổng kim ngạch xuất khẩu chuối đạt 16,8 triệu tấn vào năm 2010. Cùng với
gạo, lúa mỳ, chuối là một trong số những mặt hàng chủ lực của nhiều nước
đang phát triển.
Ở Việt Nam cây chuối đã được trồng phổ biến từ lâu đời, rải rác
trong các vườn gia đình khắp cả nước và có vai trò quan trọng trong đời
sống của người dân. Quả chuối được sử dụng làm lương thực, ăn tươi, làm
bánh, kẹo, nước giải khát, bột dinh dưỡng cho trẻ em… Ngoài sản phẩm
quả, các bộ phận khác của cây chuối đều có thể sử dụng vào mục đích khác
như chăn nuôi, dùng làm rau, làm phân bón… hoặc phơi khô làm chất đốt.
Với những đặc điểm trên, cây chuối đã và đang trở thành một trong những
cây trồng tiềm năng có thể mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần vào
công tác xóa đói giảm nghèo của người dân, đặc biệt đối với những người
nông dân dân tộc thiểu số vùng núi và trung du phía bắc. Hiện nay, chuối
được đánh giá là một trong ba loại cây ăn quả chính là cam, Chuối, dứa và
diện tích trồng không ngừng tăng lên. Năm 2010 diện tích chuối cả nước là
119.500 ha với sản lượng 1.660.800 tấn.


2

Tuy nhiên, hiện nay, năng suất chuối ở Việt Nam còn rất thấp, trung
bình là 13,14 tấn/ha. Một trong những nguyên nhân dẫn đến năng suất thấp là

do sản xuất chuối ở nước ta đang sử dụng nhiều giống cũ với chất lượng chưa
đồng đều; chưa được đầu tư đúng mức; chưa có quy trình chính thức trong
sản xuất và phát triển sản xuất. Vì vậy, việc chọn lựa các biện pháp canh tác
phù hợp với điều kiện của địa phương để tăng năng suất là hết sức cần thiết.
Thái Nguyên là tỉnh trung du miền núi phía bắc, có điều kiện tự nhiên
tương đối thuận lợi, phù hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của nhiều loại
cây ăn quả nhiệt đới, trong đó, cây chuối được trồng ở hầu hết các huyện,
thành, thị của tỉnh, từng bước được đầu tư, phát triển sản xuất theo hướng
hàng hóa.
Cây chuối Phấn Vàng được đánh giá là giống có chất lượng cao và có
tiềm năng phát triển của tỉnh Phú Thọ. Trong những năm qua, cây chuối Phấn
Vàng nuôi cấy mô được trồng, nghiên cứu tại vườn thí nghiệm trường Đại học
Nông lâm Thái Nguyên, đã cho thấy sự thích hợp về điều kiện sinh thái, cây
trồng sinh trưởng, phát triển tốt và có khả năng nhân rộng diện tích, phát triển
trên địa bàn các tỉnh miền núi phía Bắc. Tuy nhiên, để cây chuối Phấn Vàng
trồng trên diện rộng ở Thái Nguyên có thể sinh trưởng phát triển tốt, cho năng
suất cao, đem lại hiệu quả tối ưu về kinh tế, chúng tôi thực hiện đề tài
"Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật thâm canh giống chuối Phấn Vàng
tại Thái Nguyên”. Đây là một đề tài nhỏ, nằm trong đề tài tổng thể, góp phần
đạt được mục tiêu nghiên cứu, phát triển giống chuối Phấn Vàng trên địa bàn
tỉnh Thái Nguyên cũng như cho các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc.
2. Mục đích, yêu cầu của đề tài
2.1. Mục đích
Nghiên cứu ảnh hưởng của tổ hợp phân bón, biện pháp canh tác đến
sinh trưởng, phát triển của cây chuối Phấn Vàng; sử dụng một số biện pháp


3

kỹ thuật để xác định tổ hợp phân bón lót, khoảng cách trồng và biện pháp

chăm sóc thích hợp nhất cho sự sinh trưởng, phát triển của cây chuối Phấn
Vàng nuôi cấy mô tại Thái Nguyên, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và
hiệu quả kinh tế trong sản xuất tại tỉnh Thái Nguyên.
2.2. Yêu cầu
Đánh giá ảnh hưởng của khoảng cách trồng và tổ hợp phân bón lót đến
sinh trưởng, phát triển của giống chuối Phấn Vàng.
Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp canh tác và phân bón đến
sinh trưởng, phát triển và năng suất cây chuối Phấn Vàng.
Theo dõi, đánh giá tình hình sâu, bệnh hại.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
3.1. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài có ý nghĩa trong việc định hướng sản
xuất và thâm canh cây chuối Phấn Vàng nuôi cấy mô. Lựa chọn được biện
pháp kỹ thuật canh tác thích hợp, góp phần nâng cao năng suất, phẩm chất
chuối Phấn Vàng trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Ý nghĩa khoa học
Bổ sung tư liệu để xây dựng hoàn thiện quy trình kỹ thuật thâm canh
trong sản xuất chuối Phấn Vàng tại tỉnh Thái Nguyên.


4

Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn
Cây chuối là loại cây ăn quả nhiệt đới, ngắn ngày, khả năng thích nghi
rộng, sau trồng 12 - 24 tháng là đã cho thu hoạch, cho sản lượng khá cao,
trung bình có thể đạt năng suất 20-30 tấn/ha. Chuối có giá trị kinh tế khá lớn
và là mặt hàng xuất khẩu của nhiều nước. Bên cạnh đó, chuối cũng là cây có

giá trị dinh dưỡng cao: gồm nhiều chất bột, chất đạm, chất xơ, sinh tố và
khoáng chất. Đặc biệt chuối có hàm lượng kali rất cao và cả 10 loại axit amin
thiết yếu của cơ thể. Theo Viện Nghiên Cứu và Phát Triển Nông Nghiệp
Malaysia (MARDI), chuối là loại trái cây duy nhất hội tụ đầy đủ thành phần
những chất dinh dưỡng cần thiết cho con người.
Ở nước ta, điều kiện khí hậu, đất đai thuận lợi cho cây chuối phát triển.
Sản lượng chuối hàng năm khá cao, ngoài việc tiêu thụ nội địa, chúng ta còn
xuất khẩu một lượng khá lớn. Tuy vậy, so với nhiều nước xuất khẩu chuối thì
năng suất trồng chuối nước ta còn thấp. Do việc trồng chuối ở nước ta hiện
nay chưa áp dụng được những biện pháp kỹ thuật hợp lý trong sản xuất, chủ
yếu sản xuất theo phương pháp truyền thống, chưa được đầu tư nhiều.
Cây chuối được trồng từ vật liệu nuôi cấy mô có các ưu điểm nổi bật:
sạch bệnh, cây sinh trưởng khỏe, đồng đều, chất lượng đảm bảo như cây mẹ.
Qua nghiên cứu sự sinh trưởng, phát triển của cây chuối nuôi cấy mô để phát
hiện các biểu hiện hình thái, các hiện tượng sinh lý của cây, nhằm xác định
được giai đoạn, chu kỳ sinh trưởng khác nhau của cây, trên cơ sở đó nghiên
cứu, áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác, có ảnh hưởng tốt đến năng suất,
chất lượng chuối. Hiện nay cây chuối trồng từ cây nuôi cấy mô tế bào rất phổ
biến trên thế giới và đã được áp dụng tại một số vùng trồng chuối thâm canh:
Hưng Yên, Hải Dương, Hà Nội…


5

Thái Nguyên là một trong những địa phương có điều kiện thuận lợi để
phát triển cây chuối, đã hình thành một số khu vực sản xuất chuối theo hướng
hàng hoá, việc nghiên cứu, phát triển những giống chuối có chất lượng cao là
cần thiết. Đề tài được triển khai sẽ góp phần xây dựng được quy trình kỹ thuật
thâm canh hợp lý, phù hợp với điều kiện tự nhiên của tỉnh và góp phần nâng
cao năng suất, chất lượng sản phẩm chuối, đem lại hiệu quả cao nhất.

1.2. Nguồn gốc, phân loại và một số giống chuối phổ biến ở Việt Nam
1.2.1. Nguồn gốc và phân bố
Cây chuối được con người sớm biết đến và được đưa về trồng cách đây
3000-4000 năm. Là thức ăn chính của người nguyên thủy, khi chuyển từ hình
thức hái lượm sang trồng tỉa, con người đã biết đưa cây chuối về trồng.
Về nguồn gốc cây chuối, nhiều tác giả nghiên cứu đã thống nhất là
chuối có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới Đông Nam Á, Ấn Độ, Nê Pan, Miến
Điện, bán đảo Đông Dương, Malaixia, Philippin...
Từ vùng khởi sinh cây chuối được đưa đi theo 2 đường:
- Phát triển về phía Tây: Ấn Độ - Ả Rập - Trung Mỹ - Nam Mỹ.
- Phát triển về phía Đông: Indonesia - châu Úc, Tân Ghinê và các quần
đảo Thái Bình Dương, Trung Mỹ.
Cây chuối được trồng ở Nam Ấn Độ khoảng 500 năm trước công
nguyên và được đưa đến Malaixia qua Madagascar rồi chuyển dịch về
phương đông qua Thái Bình Dương đến Nhật Bản và Samoa ở miền trung
Thái Bình Dương khoảng 1.000 năm sau công nguyên. Chuối được du nhập
vào Đông Phi khoảng 500 năm sau công nguyên và được ổn định ở Tây Phi
khoảng 1400 năm sau công nguyên, có mặt ở vùng Carib và Mỹ La Tinh sau
năm 1500 sau công nguyên. Cuối thế kỷ XI cây chuối đã được trồng phổ biến
khắp các vùng nhiệt đới.


6

Những bằng chứng khảo cổ cho thấy cây chuối đã được trồng ở thế kỷ
VI-V trước công nguyên. Đầu thế kỷ I sau công nguyên, cây chuối đã được
trồng ở Trung Quốc. Khoảng thế kỷ XV người Tây Ban Nha đưa chuối từ châu Âu
về trồng ở đảo Cana của Đôminica và đến thế kỷ XIX chuối được buôn bán
trên thế giới.
Ngày nay chuối được trồng hầu hết ở các vùng nhiệt đới, Á nhiệt đới

ẩm, phân bố từ 300 vĩ Bắc đến 300 vĩ Nam.
Theo FAO (2009), tổng diện tích trồng chuối trên toàn thế giới tính đến
năm 2009 là 4.923.584 ha tập trung chủ yếu ở các nước Trung và Nam Mỹ, châu
Á và châu Phi. Các nước trồng nhiều chuối là: Ấn Độ, Braxin, Ecuador,
Honduras, Philipin, Columbia, Panama, Thái Lan, Trung Quốc và Venezuela...
1.2.2. Phân loại
Cây chuối, tên khoa học là Musa paradisiaca, thuộc họ Chuối
Musaceae, gồm 2 loài Ensete và Musa. Chuối ăn được thuộc chi Eumusa, loài
Musa paradisiaca, có bộ NST tam bội 3n = 33. Loài này được bắt nguồn từ 2
loài chuối dại Musa acuminata và Musa balbisiana, có bộ NST nhị bội 2n =
22. Chuối tam bội không có hạt, chuối nhị bội có hạt. Hiện nay trên thế giới có
khoảng 300 giống chuối khác nhau được xếp trong 9 - 10 loài của chi Eumusa.
Các loại chuối trồng hiện nay thuộc dòng Musa acuminata gồm:
- Loại chuối có lưỡng bội thể AA: cây có đặc điểm màu lá xanh vàng,
vỏ mỏng, thân mảnh, quả ngắn, mập, thịt quả ngọt, thơm nhưng do vỏ mỏng,
vận chuyển gặp nhiều khó khăn nên ít xuất khẩu.
- Loại chuối có tam bội thể AAA: nhóm này gồm hầu hết các loài chuối
trồng xuất khẩu hiện nay, giống chuối tiêu ở Việt Nam cũng thuộc nhóm này.
- Loại tam bội thế có tính trội Acuminata (AAB): loại này quả thường
phải nấu mới ăn được, trồng nhiều ở châu Phi và châu Mỹ. ở Việt Nam có
giống chuối tây (Chuối sứ) thuộc nhóm này.


7

- Loại tam bội thể có tính trội Balbisiana (ABB): cây to cao, quả to, có
cạnh, dùng lấy bột. Ở Trung Mỹ loại chuối này có thể được trồng để che bóng
cho cao su, cà phê lúc còn nhỏ.
Ở Việt Nam các nhóm Chuối được phân loại theo hình thái như sau:
Bảng 1.1: Phân loại các nhóm chuối ở Việt Nam theo đặc điểm hình thái

TT

Nhóm

Các nhóm (tên

Chuối

khác)

Tiêu cao
Tiêu lùn
Tiêu nhỡ

1

Chuối tiêu

2

Chuối mật

3

Chuối tây
(Chuối
mốc)

Chuối tây; Tây
hồng; Tây phấn;

Tây sứ

4

Chuối
ngốp

Ngốp cao
Ngốp thấp

5

Chuối ngự

Ngự tiến; Ngự
mắn; Chuối cau
Quảng

6

Chuối lá

7

Chuối hột

8

Chuối rừng

9

Chuối sợi

Đặc
điểm

Tính thích
Đặc điểm hoa quả

thân

nghi chống
chịu

Quả dài cong, vỏ dày
Sinh trưởng
5 cạnh. Mùa đông
khỏe, thích hợp
Cao 2nhiệt độ thấp thì quả
khí hậu khô
3,5 m
ngon, mùa hè quả
lạnh
nhũn
Quả 5 cạnh
Quả to mập, thơm ít,
Dễ bị bệnh
Cao 3mùa hè quả ngon,
vàng lá

4m
mùa đông quả
Panama
sượng
Chịu bóng,
Quả lớn, vỏ dày, khi
chịu hạn, ít
Cao 3chín nâu đen, thịt
chồi. Thích
5m
nhão, hơi chua
hợp với đất đồi
Cao
Quả ngắn nhỏ, vỏ
2,5-3
sáng, thịt quả chắc,
m
thơm đặc biệt
Quả dìa 4 cạnh
Quả to, thẳng, 5 cạnh,
có hạt
Hoa đỏ, quả hình tam
giác, có nhiều hạt,
không ăn được
Không ăn được

Trần Thế Tục, Đoàn Thế Lư [13].


8

1.2.3. Đặc điểm của một số giống đang trồng phổ biến hiện nay
Theo tác giả Trần Thế Tục thì các giống chuối ở miền Bắc được xếp
vào 4 nhóm cơ bản là:
- Nhóm Chuối tiêu
- Nhóm Chuối tây
- Nhóm Chuối ngốp
- Nhóm Chuối ngự
Sau đây là một số nhóm chuối đang được trồng phổ biến tại Việt Nam:
1.2.3.1. Nhóm chuối tiêu (Chuối già - mang nhiễm sắc thể AAA)
Được trồng phổ biến ở nước ta. Hàng năm cho sản lượng lớn nhất và
đóng vai trò chủ yếu trong xuất khẩu chuối ở nước ta. Nhóm này có 3 giống là
tiêu lùn, tiêu vừa và tiêu cao. Chủ yếu dựa vào độ cao cây để phân loại. Tiêu
cao: cây cao 2,8 m - 3,5 m, tiêu vừa: cây cao 2,2 m - 2,8 m, tiêu lùn: < 2,2 m.
Các giống trong nhóm này có năng suất quả trung bình rất cao, thơm
ngon, thích hợp cho xuất khẩu quả tươi. Chuối tiêu thích hợp với vùng có khí
hậu mùa đông lạnh, giống chuối tiêu ở miền Bắc 13 - 14 kg/buồng. Năng suất
trung bình đạt 12 - 15 tấn/ha.
1.2.3.2. Giống Chuối ngự (Chuối tiến - mang nhiễm sắc thể AA)
Bao gồm các giống: ngự tiến, ngự mắn, ngự mít, ngự thường, ngự cau,
chuối lá mật. Cây cao 2,5 - 3 m, cho quả nhỏ, màu vỏ sáng, đẹp, thịt quả chắc, vị
thơm đặc biệt [2]. Tuy nhiên năng suất thấp, cây dễ đổ gãy và yêu cầu thâm canh
cao. Buồng ngắn, hình trụ có 5 - 8 nải, quả ngắn 10 - 12 cm, quả tròn múp đầu.
Ở những vùng có điều kiện thuận lợi về đất đai và giao thông có thể phát triển
chuối ngự để xuất khẩu quả tươi sẽ rất có giá trị.
1.2.3.3. Nhóm chuối tây (Chuối sứ - mang nhiễm sắc thể ABB)
Đây là loại chuối được trồng phổ biến ở nước ta, sản lượng chỉ sau
chuối tiêu. Khả năng chống chịu của nhóm chuối này khá hơn chuối tiêu
(chống đổ, chịu úng, chịu hạn khá). Mùa hè chuối tây chín đủ, phẩm chất khá
hơn mùa đông vì quá trình chuyển hoá tinh bột thành đường triệt để hơn.Vì

vậy, vào mùa hè, khi để chuối tây chín kỹ thì hàm lượng đường cao hơn cả
chuối tiêu.


9

Chuối tây gồm các giống chuối: Tây Hồng, Tây Phấn và Tây Sứ, được
trồng phổ biến ở nhiều nơi, cây cao, sinh trưởng khoẻ, không kén đất, chịu
hạn tốt, chịu rét khá nhưng rất dễ bị mắc các bệnh như héo rũ, vàng lá
panama. Cây cao khoảng 2,5 - 4,5 m, màu xanh;lá dài rộng, mặt dưới lá
thường có lớp phấn trắng;quả tròn, ngắn, thẳng và dài 15 - 18 cm, đường kính
2,5 - 4,5 cm.
Chuối tây dễ trồng, ít yêu cầu đất đai và chăm sóc phức tạp như chuối
tiêu và chuối ngự. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả kinh tế cao cần phải lựa chọn
giống tốt và thâm canh thì đây là cây ăn quả có nhiều ưu thế phát triển thành
vùng sản xuất theo hướng hàng hoá.
1.2.3.4. Giống chuối ngốp
Bao gồm giống ngốp cao, ngốp thấp, có chiều cao 3 - 5 m. Cây sinh
trưởng khoẻ, chịu bóng râm, ít sâu bệnh, có khả năng chịu hạn khá, cây đẻ
mầm khoẻ, ở vị trí thấp nên có thể trồng ở vùng đồi. Quả to, có cạnh, vỏ dày,
chín có màu nâu đen, thịt quả nhão có vị chua.
1.3. Đặc điểm thực vật học, sinh thái học của cây chuối
1.3.1. Các nghiên cứu về đặc điểm thực vật học
1.3.1.1. Bộ rễ
Chuối không có rễ cái mà chỉ có rễ tơ và rễ cọc. Đối với cây con thực
sinh rễ sơ cấp cũng chỉ tồn tại một thời gian ngắn, sau đó nhường chỗ cho
các rễ phụ mọc ra từ thân. Kích thước của rễ đạt từ 5,1 - 5,7mm đối với các
dòng lưỡng bội, từ 6,2 - 8,5mm đối với nhóm tam bội và lớn hơn 7,4mm là
các nhóm tứ bội. Rễ thường mọc ra từ vách các tổ chức bó mạch của thân
ngầm dưới đất. Khi còn non rễ có màu trắng, khi già có màu nâu vàng. Với

điều kiện bình thường một cây chuối có thể có từ 200 - 300 rễ và tối đa là
500 - 1.000 rễ.


10

Rễ phân bố trong đất phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trước hết là thành
phần cơ giới, độ xốp đất, mực nước ngầm và chế độ canh tác, chăm sóc. Nhiệt
độ thích hợp nhất cho rễ hoạt động là 25 - 30°C. Khi bị tổn thương mô phân
sinh đỉnh thì sẽ sinh ra các rễ con nhỏ hơn rễ chính, gọi là rễ thứ cấp tạo thành
chùm rễ ở các đầu rễ chính. Rễ chuối có thể ăn sâu 5.2m và theo chiều ngang
2 – 3,5m.
1.3.1.2. Thân Chuối
Được chia làm 2 phần: thân thật và thân giả
- Thân thật hay còn gọi là thân ngầm, nằm dưới đất, là đoạn thân hình
tròn dẹt. Trên thân có nhiều đốt, các đốt đều có mầm sinh trưởng, từ đó mọc
lên các chồi con để thay thế cho cây mẹ ở những chu kỳ tiếp theo. Cũng chính
từ thân mọc ra các rễ và từ đỉnh sinh trưởng mọc ra các lá. Vì vậy thân thật
tích lũy dinh dưỡng để cung cấp cho các chồi, rễ và lá. Nó có liên quan chặt
chẽ đến thời gian trỗ bông và năng suất của cây Chuối. Thân thật có thể sống
nhiều năm dưới đất.
- Thân giả: được cấu tạo bởi bẹ lá, tuỳ theo loài và chế độ chăm bón mà
thân giả có thể cao hay thấp, to hay nhỏ, màu sắc và độ bền chắc khác nhau,
do đó khả năng chống chịu cũng khác nhau. Trong quá trình phát triển, thân
giả cần được vệ sinh sạch sẽ để tránh sâu bệnh, đặc biệt là sâu đục thân.
1.3.1.3. Lá Chuối
Bao gồm phiến lá, gân lá, cuống lá, các bẹ lá xếp theo hình xoắn ốc
ôm lấy nhau tạo thành thân giả nâng đỡ các phiến lá. Hình thái phiến lá là
một chỉ tiêu phân định giống. Sự ra lá của cây Chuối phụ thuộc vào nhiệt
độ và độ ẩm. Trong điều kiện thuận lợi, tốc độ ra lá là 7-10 ngày/lá, lá to,

dày, xanh đậm. Nếu gặp hạn, thiếu dinh dưỡng thì 20 - 30 ngày, lá nhỏ,
mỏng, xanh nhạt.


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full