Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng thắng thầu của Công ty cơ giới và xây lắp 14

Lêi c¶m ¬n

Để hoàn thành chuyên đề thực tập với đề tài “nâng cao khả năng
thắng thầu tại Công ty cơ giới và xây lắp 14” em đã nhận được nhiều ý
kiến nhận xét, góp ý và sự giúp đỡ chân thành từ phía giáo viên hướng
dẫn, ban giám đốc và các cô chú công tác tại Công ty cơ giới và xây lắp
14. Vì vậy, em xin chân thành gửi lời cảm ơn tới tất cả mọi người, đặc
biệt là những người đã trực tiếp hướng dẫn em:
Giáo viên hướng dẫn: T.S Nguyễn Thị Hồng Thuỷ
G. Đ (xí nghiệp 141): Nguyễn Trí Hữu.

1

Lêi më ®Çu
Nền kinh tế chuyển đổi và vận động theo cơ chế thị trường thì các
hoạt động sản xuất kinh doanh đều gắn liền với quy luật cạnh tranh, cạnh
tranh với mức độ ngày càng cao sẽ thúc đẩy sự phát triển, đặc biệt là trong
lĩnh vực xây dựng cơ bản thì cạnh tranh giữa các chủ thể tham gia đang
ngày một càng gay gắt hơn.
Để tạo ra một sân chơi mang tính cạnh tranh lành mạnh và bình
đẳng, đảm bảo tính hiệu quả cao, ngày 12/2/1990 Bộ trưởng Bộ Xây dựng
đã ra quyết định số 24/ BXD – VKT về việc ban hành “Quy chế đấu thầu”
và tiếp tục sửa đổi bổ sung bằng quyết định số 60/BXD – VKT ngày
30/3/1994 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng và nghị định số 88/NĐ – CP năm
1999 của chính phủ.
Phải khẳng định rằng “Quy chế đầu thầu” được ban hành đã đáp
ứng được yêu cầu phát triển của thị trường xây dựng, đem lại lợi ích cho
tất cả các chủ thể kinh tế tham gia vào lĩnh vực này:
Đấu thầu đã đem lại phương án thực hiện dự án đầu tư tối ưu nhất
cho chủ đầu tư, mang lại cho nhà thầu (các công ty xây dựng) cơ hội cạnh

tranh trong kinh doanh và sản xuất, tạo động lực thúc đẩy các công ty xây
dựng nâng cao khả năng thắng thầu, bảo vệ khả năng sinh tồn và phát
triển. Và đặc biệt với những thành tựu đạt được trong thời gian qua, đấu
thầu đã thể hiện là sự kết hợp hài hoà giữa tiết kiệm và hiệu quả toàn diện
của nền kinh tế quốc dân.
Thế nhưng thực tế thì đấu thầu vẫn là một hình thức kinh doanh
mới còn khá nhiều bất cập mà các công ty xây dựng Việt nam thì quá ít
kinh nghiệm trong hiểu biết và vận dụng, do đó trong đấu thầu đã xảy ra
không ít hiện tượng tiêu cực. Đây là một vấn đề mà các công ty xây dựng

2

Việt Nam đang cố gắng hết sức để khắc phục đồng thời từng bước nâng
cao hiệu quả trong công tác đấu thầu, tăng nhanh uy tín và khả năng cạnh
tranh, khẳng định vị thế của mình.
Hiện nay, Công ty cơ giới và xây lắp 14 đang là một trong những
công ty xây dựng hoạt động công tác đấu thầu khá thành công, tạo được
uy tín tốt trên “đấu trường”. Tuy nhiên nâng cao khả năng thắng thầu vẫn
là một vấn đề bức xúc được ban lãnh đạo công ty quan tâm nhất hiện nay.
Chính vì vậy sau một thời gian thực tập và nghiên cứu về quá
trình sản xuất kinh doanh nói chung cũng như công tác đấu thầu của công
ty nói riêng tại công ty tôi đã chọn để nghiên cứu đề tài “Một số giải
pháp nhằm nâng cao khả năng thắng thầu của Công ty cơ giới và xây
lắp 14”.
Đề tài được nghiên cứu chủ yếu là dựa trên phương pháp thống
kê và phân tích.
Kết cầu đề tài gồm có 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề chung về đấu thầu và khả năng thắng
thầu của công ty xây dựng
Chương 2: Phân tích đánh giá thực trạng công tác đấu thầu tại

công ty cơ giới và xây lắp 14
Chương 3: Một sô giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao khả năng
thắng thầu của Công ty cơ giới và xây lắp 14.

3

Chơng I
Một số vấn đề chung về đấu thầu và khả năng
thắng thầu của Công ty xây dựng
I. Hoạt động đầu t xây dựng cơ bản và đấu thầu
trong xây dựng
1. Hoạt động đầu t xây dựng cơ bản vị trí của đấu thầu trong
đầu t xây dựng
- u t xõy dng c bn l nhng hot ng nhm to ra nhng
ti sn c nh mang tớnh cht lõu di phc v cho nn kinh t quc dõn
thụng qua cỏc cụng trỡnh dõn dng cng nh cụng nghip, giao thụng,
thu li
1
Hot ng u t xõy dng c bn l mt quỏ trỡnh c thc
hin qua ba giai on nh sau:
- Giai on chun b u t
- Giai on thc hin u t
- Giai on kt thỳc xõy dng, a d ỏn vo khai thỏc v s
dng.
Sau khi xem xột, ỏnh giỏ v xỏc nh d ỏn l cú tớnh kh thi thỡ
ch u t s tin hnh chun b nhng iu kin vt cht, ti chớnh, nhõn
lc, mt bng thi cụng, giy xin phộp u t v tip n chun b cho
giai on thc hin u t. Ch u t cú th thc hin d ỏn u t ca
mỡnh bng mt trong hai phng thc l t lm hoc giao thu (gm ch
1

Mai Văn Bu: Hiệu quả và quản lý dự án Nhà nớc. NXBKHKT - HN 2001

4

định thầu hoặc là đấu thầu) tuỳ thuộc vào tính chất, quy mô của dự án và
tiềm lực hiện có của chủ đầu tư.
Kết thúc giai đoạn thực hiện đầu tư, chủ đầu tư sẽ thu được sản
phẩm xây dựng và đưa sản phẩm này vào thực hiện mục đích và mục tiêu
của mình (thu lợi nhuận hoặc làm công tác phúc lợi công cộng…).
Nhưng vấn đề đặt ra trong quá trình này là: Làm thế nào để cho
quá trình đầu tư xây dựng được thực hiện một cách hiệu quả nhất? Làm
thế nào để chủ đầu tư có thể lựa chọn được tổ chức hay cá nhân có năng
lực đáp ứng tốt nhất những điều kiện của chủ đầu tư mà vẫn mang lại hiệu
quả toàn diện nhất?
Lịch sử của quá trình hình thành và phát triển công nghệ quản lý
dự án đã chứng minh rằng:
Đấu thầu là phương thức đảm bảo hiệu quả kinh tế toàn diện nhất
trong việc thực hiện dự án đầu tư và là một nhân tố có tác dụng thúc đẩy
khả năng tự phát triển của các doanh nghiệp xây dựng.
Trên thế giới, phương thức đấu thầu đã được các nước nhất là các
nước công nghiệp tiên tiến đưa vào áp dụng từ lâu và khẳng định được
hiệu quả thực tiễn của nó.
Ta có thể tóm tắt quá trình đầu tư xây dựng như sau:

5

Sơ đồ tóm tắt quá trình xây dựng đầu tư
Như vậy, nhìn vào sơ đồ trên ta thấy vị trí của đấu thầu xây lắp
chủ yếu nằm trong giai đoạn thực hiện dự án đầu tư.
2. Mét sè kh¸i niÖm, thùc chÊt vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ®Êu thÇu

2.1. Mét sè kh¸i niÖm
2
- Đấu thầu: là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng tốt nhất các
yêu cầu của bên mời thầu trong sự cạnh tranh giữa các nhà thầu.
2
Văn bản hướng dẫn Quy chế đấu thầu. Nhà xuất bản xây dựng. Hà Nội -2001. Trang 9 - 13

6
Giai đoạn chuẩn bị
đầu tư
Giai đoạn thực hiện đầu
tư
- Dự án khả thi
- Tài chính
- Mặt bằng thi công
- Giấy xin phép
Tự làm Giao thầu
chỉ định
thầu
đấu
thÇu
Giai đoạn kết thúc XD,
đưa dự án vào khai thác
sử dụng

- Nhà thầu: là tổ chức kinh tế có đủ điều kiện và tư cách pháp
nhân có thể tham gia đấu thầu.
- Bên mời thầu: là chủ đầu tư hoặc đại diện hợp pháp của chủ đầu
tư có dự án cần đấu thầu.
Trong quá trình thực hiện dự án đầu tư tuỳ theo tính chất của công

việc thì đấu thầu lại được chia làm nhiều loại khác nhau như:
- Đấu thầu tư vấn: là loại hình đấu thầu chuẩn bị và thực hiện đầu
tư nhằm lựa chọn nhà thầu thực hiện các công việc như tư vấn chuẩn bị
đầu tư (lập và báo cáo nghiên cứu khả thi, thẩm định các báo cáo khả thi),
Tư vấn thực hiện đầu tư (lập thết kế, tổng dự toán và dự toán; thẩm định
thiết kế; Lập hồ sơ mời thầu, đánh giá xếp hạng nhà thầu) và các tư vấn
khác (vận hành trong thời gian đầu, thực hiện chương trình đào tạo
chuyển giao công nghệ và quản lý dự án).
- Đấu thầu mua sắm vật tư thiết bị: Đây là loại hình đấu thầu
nhằm lựa chọn các nhà thầu thực hiện công việc mua sắm vật tư, thiết bị
cho dự án.
- Đấu thầu xây lắp: Là loại hình thực hiện dự án nhằm lựa chọn
nhà thầu thực hiện các công việc xây lắp của dự án.
- Đấu thầu dự án: là loại hình đấu thầu mà dự án không phải phân
chia các gói thầu, các dự án thực hiện theo phương thức xây dựng -
chuyển giao (BT) và các dự án thực hiện theo phương thức xây dựng -
vận hành - chuyển giao (BOT). Nhà thầu trong đấu thầu dự án thực hiện
tất cả các hoạt động từ tư vấn đầu thầu đến mua sắm thiết bị vật tư cho
đến các công việc tuyển chon các nhà tư vấn cho dự án.
Tuy nhiên trong phạm vi của bài viết này, em chỉ đi sâu nghiên
cứu về đấu thầu xây lắp bởi đây đang là vấn đề mang tính chất quan trọng
và đang được quan tâm đối với Công ty cơ giới và xây lắp 14.

7

- Đấu thầu xây lắp là loại hình đấu thầu mà lựa chọn nhà thầu
thực hiện các công việc xây lắp của dự án
- Xây lắp là những công việc có liên quan đến quá trình xây dựng
và lắp đặt thiết bị các công trình, hạng mục công trình.
2.2. Thùc chÊt cña ®Êu thÇu x©y l¾p

Đấu thầu xây lắp là một quá trình mua bán đặc biệt, mà sản phẩm
của quá trình đó là các công trình xây dựng, người bán là chủ đầu tư còn
người mua là các công ty xây dựng (trong quá trình đấu thầu xây lắp được
gọi là các nhà thầu). Quá trình này được thể hiện như sau:
Bên mời thầu sẽ gửi thư mời thầu đến các nhà thầu. Nhà thầu sẽ
căn cứ vào tài liệu do bên mời thầu cung cấp để đưa ra biện pháp thi công,
giải pháp kỹ thuật và lập giá dự thầu…. nhằm giành được công trình xây
dựng. Có nghĩa là với dự án xây dựng thì chủ đầu tư mong muốn bán với
phương án thực hiện tối ưu nhất còn nhà thầu thì hi vọng mua được các
công trình đem lại nhiều lợi ích cho mình nhất. Phương thức đấu thầu
thường được thực hiện bởi một người bán và rất nhiều người mua do vậy
mà nhà thầu muốn giành được hàng thì phải hết sức cố gắng đưa ra những
lợi thế tuyệt đối trong khả năng thực hiện dự án của mình so với đối thủ
cạnh tranh. Điều đó làm cho chất lượng công trình tăng lên, tiến độ thi
công và giá cạnh tranh giảm xuống đem lại lợi ích cho chủ đầu tư.
Đấu thầu là một hoạt động kinh doanh đã được thực hiện rộng rãi
và từ lâu trên thế giới, tuy nhiên với một nền kinh tế hàng hoá còn sơ khai
như ở Việt Nam thì đây là một hoạt động mới được đưa vào áp dụng còn
khá mới mẻ. Do vậy bản chất kinh doanh của đấu thầu nói chung và đấu
thầu xây lắp nói riêng dưới một góc độ khác nhau còn được quan niệm

8

theo một cách khác nhau. Ở đây, ta xem xét quan điểm này trên ba các
góc độ sau:
-Theo quan điểm của nhà đầu tư:
Đấu thầu là phương thức giúp chủ đầu tư lựa chọn được những
nhà thầu đáp ứng tốt nhất được những yêu cầu chủ chủ đầu tư về kinh tế,
kỹ thuật và tiến độ thi công công trình, để thực hiện dự án đầu tư của
mình. Đấu thầu là nơi diễn ra một sự cạnh tranh mà ở đó chủ đầu tư tìm ra

phương án tối ưu nhất để thực hiện dự án đầu tư của mình.
Đặc biệt là với cơ chế thị trường hiện nay, khi mà giá cả đang là
một trong những yếu tố mang tính chất quyết định phần thắng bại thuộc
về nhà thầu nào (chiếm 70% tổng số điểm khi đánh giá hồ sơ đấu thầu) thì
đấu thầu lại càng đem lại hiệu quả kinh tế, tránh thất thoát và lãng phí
vốn, tiết kiệm cho chủ đầu tư không ít tiền của. Do đó phương thức đấu
thầu là một phương thức thực hiện dự án đầu tư mà các chủ đầu tư ưa
dùng trong thị trường xây dựng hiện nay.
- Theo quan điểm của các công ty xây dựng (nhà thầu):
Với các công ty xây dựng thì đấu thầu là một hình thức kinh
doanh mang tính công bằng và bình đẳng, ở đó các công ty xây dựng có
thể thể hiện hết mình khả năng cạnh tranh nhằm giành được các cơ hội
khảo sát thiết kế, thi công công trình, đem lại việc làm lợi nhuận cho công
ty; Đồng thời thực hiện tốt các công trình mà công ty trúng thầu thì công
ty cũng ngày càng khẳng định vị thế và uy tín của mình đối với các nhà
đầu tư và đối thủ cạnh tranh của mình.

9

- Theo quan điểm của các nhà quản lý kinh tế
Đấu thầu cũng là một phương thức quản lý dự án có vốn ngân
sách nhà nước, đảm bảo hài hoà giữa tiết kiệm và hiệu quả kinh tế nhất.
Đặc biệt là với phương thức đấu thầu thì mỗi năm nền kinh tế
quốc dân đã tiết kiệm được hàng trăm tỷ đồng, tránh được những thất
thoát và lãng phí không đáng có về nguồn vốn đầu tư của nhà nước.
Đồng thời, quản lý tốt phương thức đấu thầu thì nhà nước cũng
đã tạo ra được một môi trường kinh doanh mang tính cạnh tranh, công
bằng và rất bình đẳng. Điều đó sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp xây dựng,
nhất là các các doanh nghiệp nhà nước từ bỏ thói quen cũ, tính ỷ lại phụ
thuộc vào nhà nước để tự vươn lên để đấu tranh cho sự sinh tồn của mình.

2.3. §Æc ®iÓm cña ®Êu thÇu
Từ thực chất của đấu thầu ta thấy đặc điểm nổi bật nhất trong
công tác đấu thầu đó là:
Thứ nhất, đấu thầu là một hoạt động kinh doanh đặc biệt khác với
các hoạt động mua bán thông thường khác. Đó là:
Người bán thì muốn bán việc với giá rẻ và phải trả tiền còn người
mua thì mua việc với hi vọng đạt được mức giá đem lại lợi nhuận cao.
Trên thị trường này thì lại chỉ có một người bán và nhiều người mua cho
nên muốn mua được hàng thì người mua phải cố gắng thoả mãn tốt nhất
những yêu cầu và điều kiện mà người bán đặt ra, đồng thời phải bảo đảm
tính lợi thế so sánh tuyệt đối so với các đối thủ cạnh tranh.
Thứ hai, trong đấu thầu luôn tồn tại sự cạnh tranh giữa các chủ
thể:
- Nhà đầu tư và nhà thầu

10

- Các nhà thầu với nhau
Thực tế, sự cạnh tranh giữa nhà đầu tư và nhà thầu thường xuất
phát từ mối quan hệ cung cầu trên thị trường xây dựng. Cho dù là ở đây
có một sự độc quyền nhất định của người bán thế nhưng vẫn tiềm ẩn một
sự cạnh tranh nhà thầu và chủ đầu tư nhằm đi đến một thoả thuận hợp lý
về quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ mà các bên đạt được trong quá trình
thực hiện công trình; Còn cuộc cạnh tranh giữa các nhà thầu với nhau, đây
là sự đua tranh nhằm thực hiện được mục tiêu sinh tồn của các công ty
xây dựng và không có sự phụ thuộc mang tính phục tùng của công ty này
vào công ty khác do vậy cuộc cạnh tranh này thì diễn ra với mức độ mạnh
và gay gắt hơn hơn.
Thứ ba, sự phụ thuộc mang tính chất phục tùng của nhà thầu đối
với chủ đầu tư.

Để thắng thầu, nhất định nhà thầu phải đáp ứng một cách đầy đủ
và tốt nhất các yêu cầu của chủ đầu tư trong qúa trình tham dự đấu thầu
bằng cách thể hiện năng lực thực hiện công trình của mình đó là giải pháp
kỹ thuật chất lượng công trình tiến độ thi công… khiến cho chủ đầu tư có
thể thoả mãn và tin tưởng giao cho nhà thầu thực hiện công trình. Do vậy,
có thể nói rằng dù trong quá trình đấu thầu luôn tồn tại sự cạnh tranh giữa
nhà thầu và chủ đầu tư nhưng rõ ràng là cũng tồn tại một sự phụ thuộc
nhất định mang tính phục tùng của nhà thầu đối với chủ đầu tư.
3. Nguyªn t¾c, h×nh thøc vµ ph¬ng thøc ®Êu thÇu
3.1. Nguyªn t¾c ®Êu thÇu
Để đảm bảo thực hiện công tác đấu thầu một cách công bằng và
hiệu quả nhất trên cơ sở cạnh tranh lành mạnh thì nhất thiết các thành viên

11

tham gia vào công tác đấu thầu đều phải thực hiện một cách nghiêm túc
những nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc cạnh tranh theo điều kiện ngang nhau
Theo nguyên tắc này thì điều kiện đặt ra là thông tin phía bên mời
thầu cung cấp cho các đơn vị ứng thầu phải ngang bằng nhau, nhất thiết
không có sự phân biệt đối xử gây mất công bằng trong cạnh tranh, đem lại
thiệt thòi cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính.
- Nguyên tắc dữ liệu đầy đủ
Đây là nguyên tắc chỉ rõ trách nhiệm của nhà quản lý dự án là
phải nghiên cứu, tính toán và cân nhắc một cách kỹ càng mọi thông tin chi
tiết và yêu cầu v à các điều kiện liên quan đến công trình để cung cấp đầy
đủ cho các nhà thầu và ký kết hợp đồng chặt chẽ nhằm tránh tình trạng
một số nhà thầu sau khi trúng thầu thì lợi dụng một số thiếu sót do lỗi của
bên mời thầu để nâng giá thầu lên trong quá trình thi công công trình.
- Nguyên tắc đánh giá công bằng

Theo nguyên tắc này có nghĩa là các hồ sơ dự thầu của các nhà
thầu phải được bên mời thầu đánh giá một cách khoa học và hợp lý nhằm
đảm bảo sự cạnh tranh công bằng và bình đẳng.
Ví dụ: các hồ sơ dự thầu đều được đánh giá dựa trên một thang
điểm nhất định được lượng hoá cho mỗi một chỉ tiêu theo tính chất quan
trọng của nó trong quá trình thực hiện công trình

12

- Nguyên tắc trách nhiệm phân minh
Đó là nguyên tắc chỉ rõ trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của
các bên có liên quan trong việc thực hiện hợp đồng sẽ đựơc nêu chi tiết
phân minh trong hợp đồng ký kết tránh tình trạng xảy ra tranh chấp.
- Nguyên tắc ba chủ thể
Trong quá trình thực hiện dự án thì luôn luôn tồn tại sự có mặt
của ba chủ thể đó là: chủ dự án, nhà thầu và kỹ sư tư vấn. Cả ba chủ thể
đều phải là những cán bộ chuyên gia có trình độ học vấn, chuyên môn,
kinh nghiệm nghề nghiệp và trách nhiệm đối với công việc cao trong khi
thực hiện nhiệm vụ của mình.
-Nguyên tắc tuân thủ nghiêm ngặt sự quản lý thống nhất của nhà
nước
Đấu thầu là một phương thức thực hiện dự án đem lại hiệu quả
cao không những cho chủ đầu tư, cho các nhà thầu mà còn mang lại hiệu
quả cho cả nền kinh tế xã hội; Là một nhân tố thúc đẩy sự phát triển của
nền kinh tế xã hội.
Do đó các chủ thể tham gia đấu thầu phải tuyệt đối tuân thủ sự
quản lý của nhà nước, mà cụ thể đó là tuân thủ nghiêm ngặt các quy định,
các văn bản pháp quy và hệ thống chính sách của nhà nước.
-Nguyên tắc bảo lãnh, bảo hành, bảo hiểm thích đáng

13

Công trình xây dựng là một tài sản có giá trị lớn là sản phẩm được
thực hiện sản xuất trong một thời gian dài. Do đó để đảm bảo thực hiện và
hoàn thành chất lượng tốt nhất và nhanh nhất thì các nhà thầu phải có
trách nhiệm bảo lãnh bảo hành và bảo hiểm thích đáng.
3.2. C¸c h×nh thøc ®Êu thÇu
Điều 4 – quy chế đấu thầu ban hành theo nghị định số 43/CP ngày
16 – 7 thì có các hình thức đấu thầu sau:
- Đấu thầu rộng rãi:
Là hình thức đấu thầu không hạn chế số lượng nhà thầu tham gia.
Bên mời thầu phải thông báo mời thầu công khai trên các phương tiện
thông tin đại chúng. Đối với các gói thầu có giá trị lớn và phức tạp về
công nghệ và kỹ thuật, bên mời thầu phải tiến hành sơ tuyển nhà thầu để
lựa chọn những nhà thầu có đủ năng lực và tư cách pháp nhân để tham gia
dự thầu.
- Đấu thầu hạn chế:
Đây là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu chỉ mời một số nhà
thầu mà họ xét thấy có khả năng đáp ứng các yêu cầu của hồ sơ mời thầu.
- Chỉ định thầu:
Là hình thức đấu thầu đặc biệt, được áp dụng theo điều lệ quản lý
đầu tư và xây dựng đối với các gói thầu sử dụng vốn của nhà nước được

14

phép chỉ định thầu. Bên mời thầu chỉ thương thảo hợp đồng với một số
nhà thầu do người có thẩm quyền quyết định đầu tư chỉ định, nếu không
đạt được yêu cầu thì mới thương thảo hợp đồng với nhà thầu khác.
Bên cạnh ba hình thức đấu thầu chủ yếu đó thì còn có một số hình
thức đấu thầu khác đó là: chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp, tự thực

hiện và mua sắm đặc biệt…
3.3. C¸c ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu
Đấu thầu có ba phương pháp như sau:
- Đấu thầu một túi hồ sơ:
Khi dự thầu theo phương pháp này thì nhà thầu chỉ cần nộp những
đề xuất kỹ thuật, tài chính, giá bỏ thầu, và những điều kiện khác trong một
túi hồ sơ chung để bên mời thầu xem xét và đánh giá.
- Đấu thầu hai túi hồ sơ (hai phong bì)
Khi đấu thầu theo phương pháp này, nhà thầu cần nộp những đề
xuất kỹ thuật, phương án tài chính sơ bộ trong từng túi hồ sơ riêng vào
cùng một thời điểm. Khi đó, túi hồ sơ kỹ thuật sẽ được bên mời thầu xem
xét đánh giá và xếp hạng trước, nhà thầu nào được xếp hạng thứ nhất về
kỹ thuật thì sẽ được xem xét tiếp túi hồ sơ về tài chính. Trường hợp các
nhà thầu không đáp ứng các yêu cầu về tài chính và các điều kiện của hợp
đồng thì bên mời thầu phải xin ý kiến của người có thẩm quyền quyết
định đầu tư, nếu được chấp thuận thì mới được mời nhà thầu tiếp theo để
xem xét.

15

- Đấu thầu hai giai đoạn
Phương thức nay được áp dụng cho các dự án lớn, phức tạp về
công nghệ, kỹ thuật hoặc dự án thuộc dạng chìa khoá trao tay. Trong quá
trình xem xét chủ đầu tư có điều kiện yêu cầu về mặt công nghệ, kỹ thuật
và đủ điều kiện tài chính của hồ sơ mời thầu.
 Giai đoạn thứ nhất:
Các nhà thầu nộp đề xuất về kỹ thuật và phương án tài chính sơ
bộ (chưa có giá) để bên mời thầu xem xét và thảo luận cụ thể với từng nhà
thầu để thống nhất về yêu cầu và tiêu chuẩn kỹ thuật để nhà thầu chuẩn bị
và nộp đề xuất kỹ thuật của mình.

 Giai đoạn thứ hai:
Bên mời thầu mời các nhà thầu tham gia giai đoạn thứ nhất nộp
đề xuất kỹ thuật đã được bổ sung hoàn chỉnh, tiến độ thực hiện, điều kiện
hợp đồng và giá bỏ thầu để đánh giá và xếp hạng.
4. Quy tr×nh tæ chøc ®Êu thÇu
Quy trình tổ chức đấu thầu bao gồm 9 bước như sau:
Bước 1: Chuẩn bị đấu thầu. Nội dung của giai đoạn này bao gồm:

16

- Lập kế hoạch đấu thầu
- Chuẩn bị hồ sơ mời thầu
- Xác định tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu
Trong đó:
- Lập kế hoạch đấu thầu là khâu chuẩn bị của bên mời thầu. Kế
hoạch đấu thầu bao gồm: phân chia dự án thành các gói thầu, xác định
hình thức và phương thức đấu thầu, xác định thời gian tổ chức đấu thầu
cho từng gói thầu, xác định phương thức thực hiện hợp đồng, xác định
thời gian thực hiện hợp đồng…
Nếu chưa đủ điều kiện để lập kế hoạch đấu thầu cho toàn bộ dự án
thì có thể lập cho từng phần của dự án. Sau khi kế hoạch này được chủ
đầu tư phê duyệt mới trở thành một trong những điều kiện mời thầu.
 Chuẩn bị hồ sơ mời thầu
Gồm có: thư mời thầu (nếu có sơ tuyển) hoặc thông báo dự thầu
(nếu không có sơ tuyển); mẫu đơn dự thầu, chỉ dẫn đối với nhà thầu, hồ sơ
thiết kế kỹ thuật và chỉ dẫn kỹ thuật, tiến độ thi công, điều kiện thương
mại kèm theo bảng tiên lượng và tỷ giá hối đoái (nếu có) phương thức
thanh toán; điều kiện chung và điều kiện cụ thể của hợp đồng; bảo lãnh dự
thầu, mẫu thoả thuận hợp đồng, bảo lãnh thực hiện hợp đồng…
 Xác định tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu

17

Cơ sở lựa chọn nhà thầu có năng lực thực chất là năng lực hồ sơ
dự thầu. Nhà đầu tư đánh giá năng lực nhà thầu chủ yếu là dựa vào các
thông tin trên hồ sơ dự thầu vì vậy để đánh giá được các hồ sơ dự thầu
một cách dễ dàng thì các chỉ tiêu trong hồ sơ dự thầu đều được lượng hoá
thành thang điểm nhất định và hợp lý theo mức độ quan trọng của từng
chỉ tiêu.
Tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ xây lắp bao gồm:
- Tiêu chuẩn chất lượng, kỹ thuật
- Tiêu chuẩn kinh nghiệm nhà thầu
- Tiêu chuẩn tài chính giá cả
- Tiêu chuẩn tiến độ thi công
Bước 2: Mời thầu
Tuỳ vào hình thức đấu thầu mà bên mời thầu lựa chọn hình thức
mời thầu. Nếu thực hiện hình thức đấu thầu rộng rãi thì bên mời thầu sẽ
sử dụng hình thức thông báo mời thầu trên các phương tiện thông tin đại
chúng còn nếu sử dụng phương thức đấu thầu hạn chế thì sẽ gửi thư mời
thầu trực tiếp đến các nhà thầu mà bên mời thầu cảm thấy là có đủ khả
năng tham dự và thực hiện hợp đồng khi thắng thầu.
Bước 3: Nộp và nhận hồ sơ dự thầu
Nhà thầu phải niêm phong toàn bộ hồ sơ dự thầu của mình trong
đó ghi rõ bản gốc, bản sao. Trên túi hồ sơ ghi rõ: tên gói thầu, tên nhà
thầu, tên và địa chỉ bên mời thầu, phải ghi rõ không được mở trước ngày

18

và giờ mở thầu và nộp trực tiếp hoặc qua bưu điện theo địa chỉ và thời
gian quy định của hồ sơ mời thầu.

Bước 4: Mở thầu
Việc mở thầu được tiến hành công khai theo ngày giờ, địa điểm
đã quy định trong hồ sơ mời thầu
Bước 5: Đánh giá hồ sơ dự thầu
Chọn được nhà thầu tốt nhất hay không là tuỳ thuộc vào tính
chính xác, khách quan và công bằng của bước này. Do đó để đảm bảo
được mục đích đúng đắn của cuộc đấu thầu thì các chuyên gia phân tích
và đánh giá hồ sơ dự thầu phải có đủ năng lực chuyên môn cao và đạo đức
nghề nghiệp tốt. Tuy mỗi loại đấu thầu mà có phương pháp đánh giá riêng
nhất định, nhưng đối với đấu thầu xây lắp thì việc đánh giá tiến hành chủ
yếu theo 3 bước: đánh giá sơ bộ, đánh giá chi tiết, và đánh giá tổng hợp.
- Đánh giá sơ bộ hồ sơ dự thầu như sau
 Xem xét tính hợp lệ của hồ sơ dự thầu
 Xem xét đáp ứng cơ bản của nhà thầu
 Làm rõ hồ sơ mời thầu (nếu có)
 Loại bỏ hồ sơ không hợp lệ hoặc không đáp ứng về cơ bản các
yêu cầu và điều kiện của hồ sơ mời thầu.
- Đánh giá chi tiết hồ sơ dự thầu bao gồm những nội dung chính
như sau:

19

 Sửa chữa lỗi số học: bên mời thầu sẽ tìm sai và sửa các lỗi số
học nếu có thì thông báo cho nhà thầu được biết để nhà thầu sửa chữa và
định giá lại theo số liệu đúng, nếu nhà thầu không đồng ý thì hồ sơ dự
thầu sẽ bị huỷ bỏ và nhà thầu sẽ mất số tiền bảo lãnh dự thầu.
 Điều chỉnh những sai lệch: Nếu hồ sơ dự thầu có những sai lệch
thì bên mời thầu sẽ điều chỉnh để so sánh hồ sơ dự thầu trên một mặt bằng
đã hiệu chỉnh.
Chuyển dời giá dự thầu sang đồng tiền chung (chỉ áp dụng với

đấu thầu quốc tế)
 Đánh giá theo tiêu chuẩn đã định trước, ở bước này cần thực
hiện theo các tiêu chuẩn sau:
* Tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng:
- Mức độ đáp ứng của hồ sơ dự thầu với các yêu cầu kỹ thuật,
chất lượng vật tư, thiết bị nếu trong hồ sơ thiết kế và chỉ dẫn kỹ thuật
- Sơ đồ tổ chức hiện trường
- Bố trí nhân lực tại hiện trường
- Tính hợp lý và khả thi của các giải pháp kỹ thuật, giải pháp tổ
chức thi công
- Các biện pháp đảm bảo điều kiện về môi trường và các điều kiện
an toàn khác về lao động, phòng cháy nổ….
- Sự phù hợp của thiết bị thi công (số lượng, chủng loại, công suất
và tiến độ thi công hợp đồng cho cả công trình)
* Tiêu chuẩn kinh nghiệm nhà thầu:
- Kinh nghiệm thực hiện các dự án có tiêu chuẩn kỹ thuật tương tự
- Số lượng trình độ các cán bộ công nhân kỹ thuật trực tiếp thực
hiện dự án
* Tiêu chuẩn tiến độ thi công

20

- Xem xét mức độ đảm bảo tiến độ quy định trong hồ sơ mời thầu
- Xem xét mức độ hợp lý về thời gian hoàn thành các hạng mục
công trình có liên quan
* Tiêu chuẩn tài chính, giá cả
- Xem xét khả năng tài chính của 03 năm gần đây:
- Tổng tài sản, tài sản lưu động, tài sản cố định, nợ phải trả, nguồn
vốn chủ sở hữu, nguồn vốn kinh doanh.
- Xem xét khả năng tín dụng của nhà thầu và địa chỉ cung cấp tín

dụng cho nhà thầu
- Danh mục và tổng giá trị các hợp đồng đang thi công, giá trị
công trình thi công dở dang, ngày hoàn thành của các phần việc còn lại
của hợp đồng
* Tiêu chuẩn giá cả:
- Tuỳ theo điều kiện của tùng loại thầu, giá trúng thầu không được
vượt quá giá xét thầu đã được duyệt
- Tiêu chuẩn tiến độ thi công mức độ đảm bảo tổng tiến độ quy
định trong hồ sơ mời thầu, tính hợp lý về tiến độ hoàn thành giữa các
hạng mục công trình có liên quan.
Bước 6: Trình duyệt kết quả đấu thầu
Bên mời thầu (chủ đầu tư) sẽ trình hồ sơ kết quả đấu thầu để cấp
có thẩm quyền quyết định và ra quyết định.
Bước 7: Công bố kết quả đấu thầu
Nguyên tắc chung là bên mời thầu sẽ công bố kết quả trúng thầu
khi có văn bản chấp thuận của người có thẩm quyền quyết định đầu tư.

21

Tuy nhiên trong trường hợp bên mời thầu phát hiện có những thay đổi làm
ảnh hưởng tới việc thực hiện hợp đồng từ phía nhà thầu thì có thể xem xét
lại việc thực hiện đầu tư. Nếu không có gì thay đổi bên mời thầu sẽ gửi
thông báo trúng thầu bằng văn bản hoặc thư đảm bảo, điện tín …tới nhà
thầu trúng thầu kèm theo dự thảo hợp đồng, những yêu cầu và điều kiện
khác có liên quan như thời gian thương thảo hợp đồng và ký kết hợp
đồng.
Bước 8: Thương thảo, hoàn thiện và ký kết hợp đồng
Sau khi nhận được thông báo trúng thầu, nhà thầu gửi cho bên
mời thầu thư chấp nhận thương thảo hợp đồng (không quá 30 ngày). Nếu
không có gì thay đổi, hai bên sẽ tiến hành thương thảo hoàn thiện để tiến

hành ký kết hợp đồng chính thức. Chủ đầu tư chỉ hoàn bảo lãnh dự thầu
và tổ chức triển khai hợp đồng của nhà thầu trong một thời gian nhất định
kể từ khi thông báo trúng thầu.
Kết thúc quá trình đấu thầu và xét thầu bằng việc ký kết hợp đồng
chính thức với các nhà thầu, việc quản lý dự án chuyển sang những bước
tiếp theo trong chu trình dự án.
Như vậy chúng ta có thể thấy một cuộc đấu thầu phải trải qua một
trình tự bao gồm 8 bước như sau
Sơ đồ quá trình đấu thầu

22

5. ý nghÜa cña c«ng t¸c ®Êu thÇu
Trong nền kinh tế thị trường, đấu thầu là một hình thức kinh
doanh rất phổ biến và thực sự là một nhân tố thúc đẩy mạnh mẽ sự cạnh
tranh vốn có của nền kinh tế thị trường, đấu thầu có tác dụng và ảnh
hưởng to lớn đến tất cả các chủ thể kinh tế tham gia vào hoạt động kinh
doanh lớn bởi hiệu quả mà nó thực sự mang lại.
-Đối với chủ đầu tư:
Với phương thức đấu thầu chủ đầu tư sẽ thoả mãn được mong
muốn là chọn lựa được nhà thầu có khả năng đáp ứng cao những yêu cầu
của mình về kỹ thuật, tiến độ thi công cũng như mức giá cả hợp lý trong
việc thực hiện dự án của chủ đầu tư. Đồng thời, ở đây chủ đầu tư cũng
luôn nắm được thế chủ động, tránh tình trạng lệ thuộc và độc quyền giá cả

chu n b h s m i ẩ ị ồ ơ ờ
th uầ
m i th uờ ầ
N p v nh n h s ộ à ầ ồ ơ
d th uự ầ

M th uở ầ
ánh giá h s m i Đ ồ ơ ờ
th uầ
Trình duy t k t ệ ế
qu u th uả đấ ầ
Công b k t qu ố ế ả
u th uđấ ầ
Ho n thi n, th ng à ệ ươ
th o v ký k t h p ả à ế ợ
ngđồ
23

nếu thị trường chỉ có một nhà thầu duy nhất. Chính vì vậy mà với phương
thức đấu thầu chủ đầu tư sẽ tăng cường được hiệu quả quản lý vốn đầu tư,
tránh được tình trạng lãng phí và thất thoát vốn trong quá trình thực hiện
thi công và đạt được mục đích là thực hiện dự án đầu tư với phương án có
tính tối ưu nhất.
Bên cạnh đó để tránh tình trạng tiêu cực xảy ra như gian lận, móc
ngoặc, ăn cắp tráo đổi nguyên vật liệu hoặc thay đổi thiết kế khác với ban
đầu trong quá trình thi công xây dựng của nhà thầu và để thu được kết quả
cuối cùng là một sản phẩm như ý muốn thì đòi hỏi những nhà quản lý dự
án phải có trình độ hiểu biết cao, am hiểu chuyên môn về xây dựng, về
“Quy chế đấu thầu” sâu và rộng. Do đó đấu thầu cũng là một nhân tố thúc
đẩy các nhà quản lý nâng cao trình độ và năng lực của mình.
-Với chủ công ty xây dựng (nhà thầu):
Trước hết, để thắng thầu các công ty xây dựng phải thể hiện rõ lợi
thế so sánh trong cạnh tranh của mình. Điều đó cũng có nghĩa là công ty
phải hoàn thiện mình về mọi mặt: quản lý tổ chức sản xuất, nâng cao trình
độ, năng lực đội ngũ cán bộ công nhân viên, phải đầu tư dài hạn cho máy
móc thiết bị có công nghệ kỹ thuật hiện đại, phải chuyển đổi cơ cấu tổ

chức cho phù hợp với trình độ phát triển của công ty nhằm nâng cao chất
lượng công trình tăng uy tín, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả kinh
doanh….
Với hình thức công khai và cạnh tranh bình đẳng trong công tác
đấu thầu xây dựng thì sẽ thúc đẩy công ty xây dựng phát huy tính chủ
động trong việc tìm kiếm các cơ hội tham gia dự thầu và ký kết hợp đồng
thúc đẩy sự phát triển của công ty mình

24

-i vi nn kinh t quc dõn
u thu gúp phn thỳc y s phỏt trin ca nn kinh t quc
dõn c bit l thỳc y tớnh cnh tranh ca nn kinh t th trng.
u thu xõy dng gúp phn nõng cao hiu qu v tớnh tit kim
trong vic s dng vn trỏnh tỡnh trng tht thoỏt v lóng phớ vn.
u thu cụng bng v bỡnh ng to ra mụi trng cnh tranh
lnh mnh gia cỏc doanh nghip xõy dng, ngha l to mụi trng thỳc
y s phỏt trin ca th trng xõy dng c bn trong mụi trng nn
kinh t hng hoỏ phỏt trin sụi ng.
u thu cng gúp phn i mi qun lý nh nc trong lnh
vc xõy dng. t chc qun lý cụng tỏc u thu t hiu qu cao thỡ
nh nc cng cn phi cú c ch v chớnh sỏch iu chnh qun lý
phự hp v cht ch. iu ú ngha l cn phi nõng cao trỡnh ca cỏn
b qun lý nh nc trong lnh vc ny.
II. Khả năng thắng thầu của các nhà thầu và các nhân tố tác
động đến khả năng thắng thầu của các nhà thầu
1. Tính tất yếu phải nâng cao khả năng thắng thầu
1.1. Đấu thầu - một hoạt động kinh doanh mang tính cạnh tranh
cao
Ti sao phi cỏc cụng ty xõy dng phi nõng cao kh nng thng

thu? ú l vỡ cnh tranh.

25