Trí tuệ cảm xúc của học sinh Trung học phổ thông

Header Page 1 of 128.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------o0o------

ĐỖ DUY HƢNG

TRÍ TUỆ CẢM XÚC CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Hà Nội - 2014

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 1 of 128.


Header Page 2 of 128.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------o0o------

ĐỖ DUY HƢNG

TRÍ TUỆ CẢM XÚC CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Chuyên ngành Tâm lý học
Mã số: 60 31 04 01

Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan Thị Mai Hƣơng

Hà Nội - 2014

2 Page 2 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 3 of 128.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là công trình
nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và
chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Đỗ Duy Hƣng

3 Page 3 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 4 of 128.

LỜI CẢM ƠN!

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Cô giáo - PGS.TS Phan Thị Mai
Hƣơng. Cô đã tận tình hƣớng dẫn và chỉ bảo tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Tâm lý học đã giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp ở Viện Tâm lý học đã động viên,
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể các Thầy Cô giáo và các bạn
học sinh 2 trƣờng Trung học phổ thông Nguyễn Thị Minh Khai, Q.Nam Từ Liêm,
Hà Nội và trƣờng Trung học phổ thông Trần Nhân Tông, Q.Hai Bà Trƣng, Hà Nội
đã tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành tốt công việc điều tra nghiên cứu tại 2 trƣờng
trên.

Cuối cùng với tất cả tấm lòng mình, tôi biết ơn gia đình đã luôn ở bên
động viên, chia sẻ, giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành luận văn.

Hà Nội, tháng 10 năm 2014
Học viên

Đỗ Duy Hƣng

4 Page 4 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 5 of 128.

MỤC LỤC
MỤC LỤC ...................................................................................................................1
MỞ ĐẦU ................................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1 - CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRÍ TUỆ CẢM XÚC CỦA HỌC SINH

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan nghiên cứu về trí tuệ cảm xúc .......... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Nghiên cứu trí tuệ cảm xúc ở nƣớc ngoài ....... Error! Bookmark not defined.
1.1.2- Nghiên cứu trí tuệ cảm xúc ở trong nƣớc ....... Error! Bookmark not defined.
1.2. Khái niệm trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông . Error! Bookmark
not defined.
1.2.1. Khái niệm trí tuệ cảm xúc ............................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Khái niệm học sinh trung học phổ thông ........ Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Một số đặc điểm tâm lý của học sinh trung học phổ thông. Error! Bookmark
not defined.
1.2.4. Khái niệm trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông ................ Error!
Bookmark not defined.
1.3- Lý thuyết về trí tuệ cảm xúc của BarOn ............ Error! Bookmark not defined.
1.3.2 Lý thuyết Trí tuệ cảm xúc của BarOn trong hệ thống các lý thuyết về trí tuệ
cảm xúc. .................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2 Cấu trúc trí tuệ cảm xúc của BarOn ................. Error! Bookmark not defined.
1.3.3 Mối quan hệ của trí tuệ cảm xúc với tâm trạng tổng quát của con ngƣời Error!
Bookmark not defined.
1.3.4 Sự khác biệt của trí tuệ cảm xúc theo giới tính và theo nhóm tuổi .......... Error!
Bookmark not defined.
Tiể u kế t chƣơng 1 ...................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2 - TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Error! Bookmark
not defined.
2.1 Tổ chức nghiên cứu ............................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Tổ chức nghiên cứu lý luận .............................. Error! Bookmark not defined.
2.1.2 Tổ chức nghiên cứu thực tiễn ........................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................... Error! Bookmark not defined.

5 Page 5 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer

Header Page 6 of 128.

2.2.1 Trắc nghiệm .................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Bảng hỏi ........................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3 Phỏng vấn sâu .................................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.4 Thống kê toán học ............................................ Error! Bookmark not defined.
2.3 Khung phân tích .................................................. Error! Bookmark not defined.
Tiể u kế t chƣơng 2 ...................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ TRÍ TUỆ CẢM XÚC CỦA HỌC
SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ......................... Error! Bookmark not defined.
3.1 Cấu trúc trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông. .... Error! Bookmark
not defined.
3.2 Tƣơng quan của trí tuệ cảm xúc với tâm trạng chung ...... Error! Bookmark not
defined.
3.3. Phác thảo sơ lƣợc về trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông .. Error!
Bookmark not defined.
3.4 So sánh trí tuệ cảm xúc của học sinh theo giới tính và theo lứa tuổi. ........ Error!
Bookmark not defined.
3.4.1 So sánh theo giới tính ....................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.2 So sánh theo lứa tuổi ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.4.3 So sánh trí tuệ cảm xúc theo giới ở mỗi lứa tuổi ........... Error! Bookmark not
defined.
3.5 Mối tƣơng quan của trí tuê cảm xúc với lòng tự tin, tự đánh giá bản thân và
thành tích ở trƣờng học ............................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 3...................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................... Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ................................................................. Error! Bookmark not defined.
2. Khuyến nghị .......................................................... Error! Bookmark not defined.

TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................11
PHỤ LỤC: ................................................................. Error! Bookmark not defined.
Phụ lục 1 .................................................................... Error! Bookmark not defined.
Phụ lục 2.................................................................... Error! Bookmark not defined.

6 Page 6 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 7 of 128.

DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ

CX

Cảm xúc

ĐTB

Điểm trung bình

ĐLC

Độ lệch chuẩn

ĐGKQ

Đánh giá khách quan

TTT

Tính tự tin

HS

Học sinh

TTCX

Trí tuệ cảm xúc

MSCEIT

Trắc nghiệm Trí thông minh cảm xúc Mayer Salovey
Caruso, version 2.0, 2000, Adapted, 2002

TĐGBT

Tự đánh giá bản thân

THPT

Trung học phổ thông

HK

Học kỳ

7 Page 7 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 8 of 128.

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1:

Đặc điểm khách thể nghiên cứu

39

Bảng 2.2:

Mô tả thang đo của EQ - i: YV BarOn

42

Bảng 3.1:

Hệ số tải vào các yếu tố của các item

48-49

Bảng 3.2:

Bảng 3.3:

Bảng 3.4:

Bảng 3.5:

Bảng 3.6:

Điểm các thang đo thành phần và EQ tổng hợp (điểm
trung bình và độ lệch chuẩn)
Năng lực nội cá nhân (điểm trung bình và độ lệch chuẩn)
Các item trong thang đo Năng lực liên cá nhân (điểm
trung bình và độ lệch chuẩn)
Các item trong thang đo Năng lực Quản lý stress (điểm
trung bình và độ lệch chuẩn)
Các item trong thang đo Năng lực Khả năng thích nghi
(điểm trung bình và độ lệch chuẩn)

55

56

59

62-63

65

Bảng 3.7:

EQ điểm chuẩn

68

Bảng 3.8:

Trí tuệ cảm xúc của học sinh theo giới nam – nữ

69

Bảng 3.9:

So sánh TTCX và các thành phần của nó theo lứa tuổi

70

Bảng 3.10:

Bảng 3.11:

Bảng 3.12:

So sánh TTCX và các thành phần của nam và nữ ở lứa 16
tuổi
So sánh TTCX và các thành phần của nam và nữ lứa tuổi
17
So sánh TTCX và các thành phần của nam và nữ lứa tuổi
18

8 Page 8 of 128.

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer

71

72

73


Header Page 9 of 128.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 3.1:

Phân bố thang điểm Năng lực nội cá nhân

57

Biểu đồ 3.2:

Phân bố thang điểm Năng lực liên cá nhân

61

Biểu đồ 3.3:

Phân bố điểm thang đo Năng lực quản lý stress

64

Biểu đồ 3.4:

Phân bố điểm thang đo Khả năng thích nghi

66

Biểu đồ 3.5:

Phân bố điểm EQ tổng hợp

67

9 Page 9 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 10 of 128.

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Trang
Sơ đồ 2.1:

Khung phân tích TTCX của học sinh THPT

46

Sơ đồ 3.1:

Tƣơng quan của TTCX với tâm trạng chung

52

Sơ đồ 3.2:
Sơ đồ 3.3:
Sơ đồ 3.4:

Sơ đồ 3.5:
Sơ đồ 3.6:

Tƣơng quan các thành phần TTCX với tâm trạng
chung
Tƣơng quan giữa tính tự tin với TTCX
Tƣơng quan giữa TTCX với tự đánh giá bản thân của
học sinh THPT
Tƣơng quan giữa TTCX với các thành phần của tự
đánh giá
Tƣơng quan giữa TTCX và thành tích học tập

10 Page 10 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer

52
72
74

75
77

Header Page 11 of 128.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt:
1. Nguyễn Thị Dung (2008), Trí tuệ cảm xúc với công tác chủ nhiệm lớp ở
trƣờng trung học cơ sở và con đƣờng nâng cao loại trí tuệ này, Luận án Tiến
sĩ Tâm lý học, Viện Khoa học Giáo dục.
2. Phan Trọng Nam (2011), Trí tuệ cảm xúc của sinh viên Đại học Sƣ phạm,
Luận án Tiến sĩ Tâm lý học, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam.
3. Nguyễn Thị Thanh Tâm (2007), Cơ sở lý luận về trí tuệ cảm xúc và bƣớc đầu
đo lƣờng trí tuệ cảm xúc của học viên đang học tập tại Học viện Chính trịHành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Đề tài cấp Viện, Hà Nội, Học viện
Chính trị- Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh.
4. Nguyễn Thị Thanh Tâm (2012), Trí tuệ cảm xúc của cán bộ chủ chốt cấp cơ
sở trong giao tiếp công vụ, Luận án Tiến sĩ Tâm lý học, Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
5. Dƣơng Thị Hoàng Yến (2010), Trí tuệ cảm xúc của giáo viên Tiểu học, Luận
án Tiến sĩ Tâm lý học, Viện Tâm lý học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội
Việt Nam.
6. Nguyễn Huy Tú (2000), Trí tuệ cảm xúc – bản chất và phƣơng pháp chấn
đoán, Tạp chí Tâm lý học, số 6.
Tiếng Anh:
7. Aguilar, J., Bedau, D., & Anthony, C. (2009), Growing emotional
intelligence through community-bassed arts, Reclaiming Children and
Youth, 18(1):3-7.
8. Bar-On, R. (1997), Bar-On emotional quotient inventory: A measure of
emotional intelligence, Toronto, Ontario, Cananda: Multi-Health Systems.
9. Bar-On, R. (2000), Emotional and social intelligence: Insights from the
Emotional Quotient Inventory (EQ-i). Trong R. Bar-On & J.D.A. Parker

11 Page 11 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 12 of 128.

(eds), Handbook of Emotional Intelligence (pp.363-388), San Francisco:
Jossey-Bass.
10. Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI).
Psicothema, 18, supl., 13-25.
11. Benson, P.L. (2006), All kids are our kids: What commuites must do to raise
caring and responsible children and adolescents (2nd ed.), San Francisco:
Jossey-Bass.
12. Cherniss, C. (2000), Emotional intelligence: What it is and why it matters.
Bài báo trình bày tại Hội nghị thƣờng niên của Hiệp hội Tâm lý học Công
nghiệp và Tổ chức, New Orleans, LA.
13. Cooper, R. K. (1997), Applying emotional intelligence in the workplace,
Training and Development, December, 31-38.
14. Cooper, R.K. (2004), Emotional intelligence and academic achievement,
NUE Comment, 7(1):11-14.
15. Douglas, C., Frank, D., & Ferris, G. (2004), Emotional intelligence as a
moderator of the relationship between conscientiousness and performance,
Journal of Leadership and Organizational Studies, 10(3), 2-14.
16. Goldsworth, R. (2002), Supporting the development of emotional
intelligence through technology, Computers in the Schools, 19(112):119-148.
17. Goleman, D. (2005), Emotional Intelligence, New York: Bantam.
18. Jaeger, A. J. (2003), Job competencies and the curriculum: An inquiry into
emotional intelligence in graduate professional education, Research in
Higher Education, 44(6), 615-639.
19. Jordan, P.J., & Troth, A.C. (2004), Managing emotions during team problem

solving: Emotional intelligence and conflict resolution, Human Performance,
7(2): 195-218.
20. Lynn, A.B. (2002), The Emotional Intelligence Activity Book, 50 Activities
for Promoting EQ At Work, New York: Amacom.

12 Page 12 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer


Header Page 13 of 128.

21. Maree, J.G, & Ebersohn, L. (2002), Emotional intelligence and achievement:
Redefining giftness?, Gifted Education International, 16: 261-273.
22. Mayer, J.D., Caruso, D., & Salovey, P. (1999), Emotional intelligence meets
traditional standards for an intelligence, Intelligence, 27 (4), 267-298.
23. Mayer, J.D., Caruso, D., & Salovey, P. (2008), Emotional Intelligence: New
ability or eclectic trait?, American Psychologist, 63(6), 503-517.
24. McPhail, K. (2004), An emotional response to the state of accounting
education: Developing accounting student’s emotional intelligence, Critical
Pespectives on Accounting, 15, 629-648.
25. Pool, C. R. (1997), Up with emotional health, Educational Leadership,
54(8), 12-14, Xuất bản thƣờng niên của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (tái bản
5th) (2001), Washington, D.C.: American Psychological Association.
26. Salopek, J. J. (1998), Train your brain, Training & Development, 52(10), 2634.
27. Simpkins, C. (2003), Calm, conquer & convert your anger, Career Success,
16(3):4-5.
28. Smigla, J. E., & Pastoria, G. (2000), Emotional intelligence: Some have it,
others can learn, The CPA Journal, June, 60-61.
29. Smith, D.C. (2001), Positive prevention strategies for school violence,
Educational Pesprectives, 34(2): 10-14.

30. Zeidner, M., Roberts, R.D., & Matthews, G. (2002), Can emotional
intelligence be schooled? A critical review, Educational Psychologist, 37:
215-231
31. Vygotsky, L.S. (1987), The collected works of L.S. Vygotsky: vol. 1:
Problems of general psychology, including the volume Thinking and Speech,
New York: Plenum Press.

13 Page 13 of 128.
luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer