I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
QUÀNG TH KHÁNH HUY N
Tên
tài:
“ ÁNH GIÁ HI N TR NG VÀ
CAO HI U QU S
M
D NG
XU T CÁC GI I PHÁP NÂNG
T NÔNG NGHI P TRÊN
A BÀN XÃ
NG SO, HUY N PHONG TH , T NH LAI CHÂU ”
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
IH C
: Chính quy
Chuyên ngành
: Qu n lý
Khoa
: Qu n lý Tài Nguyên
Khóa h c
: 2010 – 2014
Ng
ih
t ai
ng d n : ThS. Nguy n Quang Thi
Thái Nguyên, n m 2014
L IC M N
hoàn thành t t ch ng trình ào t o trong nhà tr ng v i ph ng
châm h c i ôi v i hành, m i sinh viên c n chu n b cho mình l ng ki n
th c c n thi t, chuyên môn v ng vàng. Th i gian th c t p t t nghi p là m t
ph n quan tr ng không th thi u
c trong ch ng trình ào t o sinh viên
i h c nói chung và sinh viên i h c Nông lâm nói riêng. ây là kho ng
th i gian c n thi t
m i sinh viên c ng c l i nh ng ki n th c lý thuy t ã
c h c m t cách có h th ng và nâng cao kh n ng v n d ng lý thuy t vào
th c ti n, xây d ng phong cách làm vi c c a m t k s .
V i lòng bi t n vô h n, em xin chân thành c m n các Th y, Cô giáo
Khoa Qu n lý Tài nguyên ã truy n cho em nh ng ki n th c quý báu trong
su t quá trình h c t p và rèn luy n t i tr ng, giúp em hoàn thi n n ng l c
công tác nh m áp ng yêu c u c a ng i cán b khoa h c khi ra tr ng.
c bi t em xin chân thành c m n th y giáo ThS. Nguy n Quang Thi
ã t n tình ch b o, h ng d n em hoàn thành khóa lu n t t nghi p này.
Em xin g i l i c m n chân thành t i UBND xã M ng So ã t o i u
ki n cho em trong su t quá trình th c t p.
Do th i gian và trình
h c v n c a b n thân còn nhi u h n ch , b c
u m i làm quen v i th c t công vi c nên khóa lu n c a em không tránh
c thi u sót. Em r t mong nh n
c s góp ý chân thành c a th y cô giáo
cùng các b n khóa lu n c a em
c hoàn thi n h n.
Em xin chân thành c m n!
Thái nguyên, ngày 30 tháng 5 n m 2014
Sinh viên
Quàng Th Khánh Huy n
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: C c u
Trang
t ai theo m c ích s d ng c a Vi t Nam ................... 15
B ng 4.1: Tình hình dân s c a xã M
ng So n m 2013.............................. 28
B ng 4.2: Lao
ng So n m 2013............................. 28
ng và vi c làm xã M
B ng 4.5: Các lo i hình s d ng
t chính c a xã M
ng So, huy n Phong
Th , t nh Lai Châu ....................................................................................... 35
B ng 4.6: M t s
c i m c a các LUT tr ng cây hàng n m ...................... 36
B ng 4.7: Hi u qu kinh t c a LUT cây tr ng hàng n m xã M
B ng 4.8: Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng
t xã M
B ng 4.9: Hi u qu kinh t c a LUT cây n qu xã M
ng So ..... 40
ng So ............. 40
ng So .................... 43
B ng 4.10: Hi u qu xã h i c a các LUT ..................................................... 45
B ng 4.11: Hi u qu môi tr
ng c a các LUT ............................................. 47
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1: Bi u
c c u s d ng
Hình 4.2: Bi u
c c u
Trang
t ........................................................... 34
t nông nghi p xã M
ng So n m 2013 ............. 35
DANH M C CÁC T , C M T
TÊN VI T T T
UBND
TÊN
VI T T T
Y
y ban nhân dân
BVTV
B o v th c v t
LX
Lúa xuân
LM
Lúa mùa
HT
Hè thu
LUT
Land Use Type (lo i hình s d ng
STT
S th t
FAO
Food and Agricuture Organnization T ch c nông l ng Liên hi p qu c
t)
M CL C
Trang
U ...................................................................................................1
PH N 1. M
1.1. Tính c p thi t c a
1.2. M c ích c a
1.3.Yêu c u c a
tài ........................................................................... 1
tài ................................................................................. 2
tài. ................................................................................... 2
1.4. Ý ngh a nghiên c u
tài ........................................................................ 2
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ..................................... 2
1.4.2. Ý ngh a trong th c ti n ......................................................................... 2
PH N 2. T NG QUAN TÀI LI U........................................................................3
2.1. C s khoa h c c a
tài ........................................................................ 3
2.1.1. C s lí lu n c a
tài ......................................................................... 3
2.1.1.1. Khái ni m v
2.1.1.2. S d ng
t và
t và nh ng quan i m s d ng
2.1.2. C s th c ti n c a
2.2. Vai trò c a
2.3. S d ng
t s n xu t nông nghi p ................................... 3
t .................................... 4
tài...................................................................... 6
t ai trong s n xu t nông nghi p ........................................ 7
t và nh ng quan i m v s d ng
2.3.1. Khái ni m v s d ng
2.3.2. Quan i m s d ng
t b n v ng ..................... 8
t ..................................................................... 8
t nông nghi p b n v ng ..................................... 8
2.3.2.1. Quan i m s d ng
t nông nghi p b n v ng trên th gi i .............. 8
2.3.2.2. Quan i m s d ng
t b n v ng t i Vi t Nam ............................... 12
2.4. Tình hình s
ng
t nông nghi p trong c n
c và trên th gi i......... 14
2.4.1. Tình hình s d ng
t nông nghi p trên th gi i ................................. 14
2.4.2. Tình hình s d ng
t nông nghi p t i các
2.5. Các nghiên c u liên quan
a ph
ng trên c n
n nâng cao hi u qu s d ng
2.5.1. Các nghiên c u liên quan
c ... 15
t ................ 16
n nâng cao hi u qu s d ng
t trên th
gi i ............................................................................................................... 16
2.5.2. Nh ng nghiên c u liên quan
n nâng cao hi u qu s d ng
t
Vi t
Nam ............................................................................................................. 16
PH N 3.
3.1.
IT
it
3.1.1.
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U.18
ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 18
it
ng nghiên c u ......................................................................... 18
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................ 18
3.2.
a i m và th i gian nghiên c u .......................................................... 18
3.2.1.
a i m ............................................................................................. 18
3.2.2. Th i gian ti n hành ............................................................................. 18
3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 18
3.3.1. Khái quát v
i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã M
ng So,
huy n Phong Th , t nh Lai Châu .................................................................. 18
3.3.2. Khái quát v công tác Qu n lý nhà n
cv
t ai c a xã M
ng So,
huy n Phong Th , t nh Lai Châu .................................................................. 18
3.3.3.
ánh giá hi n tr ng s d ng
t nông nghi p c a xã M
ng So, huy n
Phong Th , t nh Lai Châu ............................................................................ 18
3.3.4. Các lo i hình s d ng
t chính trên toàn xã....................................... 18
3.3.5. ánh giá hi u qu kinh t , xã h i, môi tr
t s n xu t nông nghi p trên
3.3.6.
nh h
ng s d ng
ng c a các lo i hình s d ng
a bàn toàn xã .............................................. 18
t nông nghi p trên
a bàn toàn xã M
ng So,
huy n phong Th , t nh Lai Châu .................................................................. 18
3.3.7. L a ch n các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p b n v ng ... 19
3.3.8. M t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng
bàn xã M
3.4. Ph
t nông nghi p trên
a
ng So, huy n Phong Th , t nh Lai Châu .................................... 19
ng pháp nghiên c u ....................................................................... 19
3.4.1. Ph
ng pháp i u tra s li u th c p .................................................. 19
3.4.2. Ph
ng pháp i u tra s li u s c p .................................................... 19
3.4.3. Ph
ng pháp tính hi u qu các lo i hình s d ng
t ......................... 19
3.4.3.1. Hi u qu kinh t .............................................................................. 19
3.4.3.2. Hi u qu xã h i................................................................................ 20
3.4.3.3. Hi u qu môi tr
3.4.4. Ph
ng ........................................................................ 20
ng pháp ánh giá tính b n v ng .................................................. 20
PH N 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N...................................21
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã M
ng So - huy n Phong Th
– t nh Lai Châu............................................................................................. 21
4.1.1. i u ki n t nhiên, các ngu n tài nguyên và môi tr
4.1.1.1 V trí
4.1.1.2.
ng .................... 21
a lý ....................................................................................... 21
a hình,
a m o ............................................................................ 21
4.1.1.3. i u ki n khí h u............................................................................. 21
4.1.1.4. Tài nguyên
t ................................................................................. 22
4.1.1.5. Tài nguyên n
c .............................................................................. 23
4.1.1.6. Tài nguyên r ng .............................................................................. 23
4.1.1.7. Tài nguyên khoáng s n .................................................................... 24
4.1.1.8. Th m th c v t và c nh quan môi tr
ng .......................................... 24
4.1.1.9. Tài nguyên nhân v n........................................................................ 24
4.1.1.10. ánh giá chung v
i u ki n t nhiên, các ngu n tài nguyên ......... 24
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i................................................................... 25
4.1.2.1. Kinh t ............................................................................................. 25
4.1.2.2. Dân s , lao
ng và vi c làm ........................................................... 27
4.1.2.3. C s h t ng ................................................................................... 28
4.2. Khái quát công tác qu n lý Nhà n
cv
t ai c a xã M
ng So, huy n
Phong Th , t nh Lai Châu ............................................................................ 31
4.3. Hi n tr ng s d ng
t nông nghi p c a xã M
ng So, huy n Phong Th ,
t nh Lai Châu................................................................................................ 33
4.3.1. Tình hình s d ng
4.3.2. Hi n tr ng s
t vào các m c ích ............................................. 33
d ng
t nông nghi p c a xã M
ng So, huy n
Phong Th ................................................................................................... 34
4.4. Các lo i hình s d ng
t nông nghi p c a xã M
ng So, huy n Phong
Th , t nh Lai Châu ....................................................................................... 35
4.4.1. Các lo i hình s d ng
t nông nghi p ............................................... 35
4.4.2. Mô t các lo i hình s d ng
t nông nghi p trên
a bàn xã M
ng So,
huy n Phong Th , t nh Lai Châu .................................................................. 36
4.5. ánh giá hi u qu s d ng
M
t s n xu t nông nghi p trên
a bàn toàn xã
ng So .................................................................................................... 39
4.5.1. Hi u qu kinh t ................................................................................. 39
4.5.2. Hi u qu xã h i................................................................................... 44
4.5.3. Hi u qu Môi tr
4.6.
nh h
ng .......................................................................... 46
ng s d ng
t nông nghi p .................................................... 48
4.6.1. Quan i m khai thác s d ng
t ........................................................ 48
4.7. L a ch n các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p b n v ng ...... 49
4.7.1. L a ch n lo i hình s d ng
4.7.2. H
t ........................................................... 49
ng l a ch n các lo i hình s d ng
4.8. Các gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng
M
t .......................................... 50
t nông nghi p trên
a bàn xã
ng So, huy n Phong Th , t nh Lai Châu ............................................... 51
4.8.1. Gi i pháp v chính sách ...................................................................... 52
4.8.2. Chuy n
i c c u cây tr ng............................................................... 53
4.8.3. Gi i pháp v khoa h c k thu t ........................................................... 55
4.8.4. Gi i pháp v th tr
ng ....................................................................... 56
4.8.5. Gi i pháp v c s h t ng .................................................................. 56
PH N 5. K T LU N
NGH ..........................................................................57
5.1. K t lu n ................................................................................................. 57
5.2.
ngh .................................................................................................. 57
TÀI LI U THAM KH O .....................................................................................59
PH L C
PH N 1
M
U
1.1. Tính c p thi t c a tài
t ai là tài nguyên qu c gia vô cùng quý giá, là t li u s n xu t c bi t.
V i s n xu t nông nghi p, t ai là t li u s n xu t không th thay th
c,
không có t thì không có s n xu t nông nghi p (Lê Thanh B n, 2006)[2]. Theo
C.Mác: “ t là t li u s n xu t c b n và ph bi n, quý báu nh t c a s n xu t
nông nghi p, là i u ki n không th thi u
c c a s t n t i và tái sinh c a hàng
lo t th h loài ng i k ti p nhau”. Chính vì v y, s d ng t là m t ph n h p
thành c a chi n l c nông nghi p sinh thái và phát tri n b n v ng.
Nông nghi p là ho t ng s n xu t c nh t và c b n nh t c a loài
ng i. H u h t các n c trên th gi i u ph i xây d ng m t n n kinh t trên c
s phát tri n nông nghi p d a vào khai thác các ti m n ng c a t, l y ó làm bàn
p phát tri n các ngành khác khác (Nguy n Th
ng, Nguy n Th Hùng, 1999)
[3]. Vì v y vi c t ch c s d ng ngu n tài nguyên t ai h p lý, có hi u qu theo
quan i m sinh thái b n v ng ang tr thành v n toàn c u.
Trong nh ng n m qua n n nông nghi p n c ta ã t
c nh ng thành
t u quan tr ng, góp ph n thúc y kinh t , xã h i c a t n c. Nông nghi p c
b n ã chuy n sang s n xu t hàng hóa, phát tri n t ng i toàn di n và t
c
nh ng thành t u quan tr ng. S n xu t nông nghi p không nh ng m b o an toàn
l ng th c qu c gia mà còn mang l i ngu n thu cho n n kinh t v i vi c t ng
hàng hóa nông s n xu t kh u (Tri u Th Trang, 2011)[14].
M ng So là m t xã mi n núi c a huy n Phong Th , t nh Lai Châu, có
phía ông giáp xã N m Xe, huy n Phong Th ; phía Tây giáp th tr n Phong
Th và xã Phìn H , huy n Sìn H ; phía Nam giáp xã L Nhì Thàng, huy n
Phong Th và phía B c giáp xã Kh ng Lào, huy n Phong Th . Kinh t ch
y u d a vào s n xu t Nông nghi p. Tuy nhiên s n xu t nông nghi p t i a
ph ng do m t s lí do t n t i mà không
c chú tr ng và ang i m t v i
hàng lo t các v n
nh : s n xu t nh , manh mún, công ngh l c h u, ch t
l ng nông s n th p, kh n ng h p tác liên doanh c nh tranh còn y u, s
chuy n d ch c c u còn ch m. Trong i u ki n di n tích t nông nghi p ngày
càng b thu h p do s c ép c a quá trình ô th hóa, công nghi p hóa và gia
2
t ng dân s thì m c tiêu nâng cao hi u qu s d ng t nông nghi p là h t s c
c n thi t, t o ra giá tr l n v kinh t , ng th i t o à cho phát tri n nông
nghi p b n v ng.
Nghiên c u ánh giá các lo i hình s d ng t hiên t i, ánh giá úng
m c
c a các lo i hình s d ng t
t ch c s d ng t h p lý có hi u
qu cao theo quan i m b n v ng làm c s cho vi c
xu t quy ho ch s
d ng t và nh h ng phát tri n s n xu t nông nghi p c a xã M ng So là
v n có tính chi n l c và c p thi t.
Xu t phát t ý ngh a th c ti n trên, d i s h ng d n tr c ti p, t n tình
c a th y giáo: Ths: Nguy n Quang Thi, em ã ti n hành nghiên c u
tài:
“ ánh giá hi n tr ng và xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng t
nông nghi p trên a bàn Xã M ng So, huy n Phong Th , t nh Lai Châu”.
1.2. M c ích c a tài
- ánh giá
c th c tr ng s d ng t nông nghi p trên c s các i u
ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã.
- ánh giá
c hi u qu các lo i hình s d ng t
- L a ch n
c các lo i hình s d ng t có hi u qu
- a ra các gi i pháp s d ng t nông nghi p có hi u qu .
1.3.Yêu c u c a tài.
- S li u thu th p
c ph i khách quan trung th c, chính xác.
- Các n i dung nghiên c u ph i c th , th c t , ph n ánh úng th c tr ng.
- Các nh h ng ph i phù h p v i i u ki n th c t c a a ph ng.
1.4. Ý ngh a nghiên c u tài
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- C ng c ki n th c ã
c h c nghiên c u trong nhà tr ng và nh ng
ki n th c th c t cho sinh viên trong quá trình th c t p t i c s .
- Nâng cao kh n ng ti p c n, thu th p s li u và x lý thông tin trong quá
trình làm tài.
1.4.2. Ý ngh a trong th c ti n
Trên c s ánh giá hi u qu s d ng nhóm t nông nghi p t
xu t
c nh ng gi i pháp s d ng t t hi u qu cao.
ó
3
PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a tài
2.1.1. C s lí lu n c a tài
2.1.1.1. Khái ni m v
t và t s n xu t nông nghi p
t là ngu n tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban t ng cho
con ng i, con ng i sinh ra trên m t t, s ng và l n lên nh vào các s n
ph m t
t. Nh ng không ph i ai c ng hi u t là gì? t sinh ra t âu? t
quý giá nh th nào? và t i sao ph i gi gìn ngu n tài nguyên này?
Cho n nay ã có r t nhi u khái ni m, nh ngh a v
t ai. Khái
ni m u tiên c a h c gi ng i Nga Docutraiep n m 1987 cho r ng “ t là
v t th t nhiên c u t o c l p lâu i do k t qu quá trình ho t ng t ng
h p c a 5 y u t hình thành t, ó là: á m , sinh v t, khí h u, a hình và
th i gian” (Nguy n Th
ng, Nguy n Th Hùng, 1999)[3]. Tuy v y, khái
ni m này ch a
c p n s tác ng c a các y u t khác t n t i trong môi
tr ng xung quanh, do ó sau này m t s h c gi khác ã b sung các y u
t : n c c a t, n c ng m và c bi t là vai trò c a con ng i
hoàn
ch nh khái ni m v
t nêu trên.
Theo C.Mac: “ t là t li u s n xu t c b n và ph bi n, quý báu nh t
c a s n xu t nông nghi p, là i u ki n không th thi u
c c a s t n t i và
tái sinh c a hàng lo t th h loài ng i k ti p nhau” Các Mác (1949).
Các nhà kinh t , quy ho ch và th nh ng Vi t Nam cho r ng: t ai
là ph n trên m t c a v trái t mà
ó cây c i có th m c
c và t ai
c hi u theo ngh a r ng nh sau: t ai là m t di n tích c th c a b m t
trái t, bao g m các c u thành c a môi tr ng sinh thái ngay bên trên và bên
d i b m t ó bao g m: khí h u, th i ti t, th nh ng, a hình, m t n c
(h , sông, su i…) các d ng tr m tích sát b m t cùng v i n c ng m và
khoáng s n trong lòng t, t p oàn th c v t, tr ng thái nh c c a con ng i
trong quá kh và hi n t i l i.
Nh v y, ã có r t nhi u khái ni m và nh ngh a khác nhau v
t, có
khái ni m ph n ánh quá trình phát sinh hình thành t, có khái ni m th hi n
4
m i quan h gi a t v i cây tr ng và các ngành s n xu t nh ng khái ni m
chung nh t có th hi u: t ai là kho ng không gian có gi i h n, theo chi u
th ng ng, g m: khí h u và b u khí quy n, l p ph th nh ng, th m th c
v t, ng v t, di n tích m t n c, tài nguyên n c ng m và khoáng s n trong
lòng t; theo chi u ngang, trên m t t là s k t h p gi a th nh ng, a
hình, th y v n, th m th c v t v i các thành ph n khác, nó tác ng gi vai trò
quan tr ng và có ý ngh a to l n i v i ho t ng s n xu t c ng nh cu c
s ng c a xã h i loài ng i.
t nông nghi p là t s d ng vào m c ích s n xu t, nghiên c u, thí
nghi p v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n, làm mu i và t s
d ng vào m c ích b o v , phát tri n r ng: Bao g m t s n xu t nông
nghi p, t lâm nghi p, t nuôi tr ng th y s n, t làm mu i và t nông
nghi p khác.
2.1.1.2. S d ng t và nh ng quan i m s d ng t
* Khái ni m s d ng t
S d ng t là h th ng các bi n pháp nh m i u hòa m i quan h ng i
- t trong t h p các ngu n tài nguyên thiên nhiên khác và môi tr ng. C n c
vào quy lu t phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu c u không ng ng n nh và
b n v ng v m t sinh thái, quy t nh ph ng h ng chung và m c tiêu s
d ng t h p lý nh t là tài nguyên t ai, phát huy t i a công d ng c a t
nh m t t i hi u ích sinh thái, kinh t , xã h i cao nh t (Nguy n Th
ng,
Nguy n Th Hùng, 1999)[3]. Vì v y, s d ng t thu c ph m trù ho t ng
kinh t c a nhân lo i. Trong m i ph ng th c s n xu t nh t nh, vi c s d ng
t theo yêu c u c a s n xu t và i s ng c n c n c vào thu c tính t nhiên
c a t ai. V i vai trò là nhân t c a s c s n xu t, các nhi m v và n i dung
s d ng t ai
c th hi n các khía c nh sau:
- S d ng t h p lý v không gian, hình thành hi u qu kinh t không
gian s d ng t.
- Phân ph i h p lý c c u t ai trên di n tích t ai
c s d ng,
hình thành c c u kinh t s d ng t.
- Quy mô s d ng t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mô
kinh t s d ng t.
5
- Gi m t
s d ng t ai thích h p, hình thành vi c s d ng t ai
m t cách kinh t , t p trung, thâm canh.
* Các nhân t nh h ng n vi c s d ng t
- Y u t i u ki n t nhiên
i u ki n t nhiên có r t nhi u y u t nh : ánh sáng, nhi t , l ng
m a, th y v n, không khí v.v.… trong các y u t ó khí h u là nhân t hàng
u c a vi c s d ng t ai, sau ó là i u ki n t ai ch y u là a hình,
th nh ng và các nhân t khác.
+ i u ki n khí h u: ây là nhóm y u t nh h ng r t l n, tr c ti p
n s n xu t nông nghi p và i u ki n sinh ho t c a con ng i. T ng tích ôn
nhi u hay ít, nhi t
cao hay th p, s sai khác v nhi t
v th i gian và
không gian, biên
t i cao hay t i th p gi a ngày và êm v.v.… tr c ti p nh
h ng n s phân b , sinh tr ng và phát tri n c a cây tr ng. L ng m a
nhi u hay ít, b c h i m nh y u có ý ngh a quan tr ng trong vi c gi nhi t
và m c a t, c ng nh kh n ng m b o cung c p n c.
+ i u ki n t ai: S khác nhau gi a a hình, a m o,
cao so v i
m c n c bi n,
d c, h ng d c v.v.… th ng d n n t ai, khí h u
khác nhau, t ó nh h ng n s n xu t và phân b các ngành nông nghi p,
lâm nghi p. a hình và
d c nh h ng n ph ng th c s d ng t nông
nghi p, là c n c cho vi c l a ch n c c u cây tr ng, xây d ng ng ru ng,
th y l i canh tác và c gi i hóa.
M i vùng a lý khác nhau có s khác bi t v i u ki n ánh sáng, nhi t
, ngu n n c và các i u ki n t nhiên khác. Các y u t này nh h ng r t
l n n kh n ng, công d ng và hi u qu s d ng t. Vì v y c n tuân theo
các quy lu t c a t nhiên, t n d ng các l i th ó nh m t
c hi u qu cao
nh t v kinh t , xã h i và môi tr ng.
- Y u t v kinh t - xã h i
Bao g m các y u t nh : Ch
xã h i, dân s và lao ng, thông tin
và qu n lý, trình
phát tri n c a kinh t hàng hóa, c c u kinh t và phân b
s n xu t, các i u ki n v nông nghi p, công nghi p, giao thông, v n t i, s
phát tri n c a khoa h c k thu t công ngh , trình
qu n lý, s d ng lao
6
ng… y u t kinh t - xã h i th ng có ý ngh a quy t nh, ch
o iv i
vi c s d ng t ai. Th c v y, ph ng h ng s d ng t
c quy t nh
b i yêu c u xã h i và m c tiêu kinh t trong t ng th i k nh t nh. i u ki n
t nhiên c a t ai cho phép xác nh kh n ng thích ng v ph ng th c s
d ng t. nh h ng c a i u ki n t nhiên t i vi c s d ng t
c ánh
giá b ng hi u qu s d ng t. Th c tr ng s d ng t liên quan n l i ích
kinh t c a ng i s h u, s d ng và kinh doanh t. N u có chính sách u
ãi s t o i u ki n c i t o và h n ch s d ng t theo ki u bóc l t t ai.
M t khác, s quan tâm quá m c n l i nhu n t i a c ng d n n tình tr ng
t ai không nh ng b s d ng không h p lý mà còn b h y ho i.
Nh v y, các nhân t i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t - xã h i
t o ra nhi u t h p nh h ng n vi c s d ng t ai. Tuy nhiên, m i y u t
gi v trí và có tác ng khác nhau. Vì v y, c n d a vào y u t t nhiên và
kinh t - xã h i trong l nh v c s d ng t ai
t ó tìm ra nh ng nhân t
thu n l i và khó kh n s d ng t ai t hi u qu cao.
2.1.2. C s th c ti n c a tài
t là t li u s n xu t c n thi t và không th thi u i v i m i quá
trình s n xu t trong các ngành kinh t qu c dân và ho t ng c a con ng i.
i v i nông nghi p: t ai là y u t tích c c c a quá trình s n xu t là i u
ki n v t ch t ng th i là i t ng lao ng (luôn ch u tác ng trong quá
trình s n xu t nh : cày, b a, x i, xáo…) và công c lao ng hay ph ng ti n
lao ng (S d ng tr ng tr t, ch n nuôi…). Quá trình s n xu t luôn có m i
quan h ch t ch v i phì nhiêu và quá trình sinh h c t nhiên c a t.
Th gi i ang s d ng kho ng 1,5 t ha t cho s n xu t nông nghi p.
Ti m n ng t nông nghi p c a th gi i kho ng 3 – 5 t ha. Nhân lo i ang
làm h h i t nông nghi p kho ng 1,4 t ha t và hi n nay có kho ng 6 – 7
tri u ha t nông nghi p b b hoang do xói mòn và thoái hóa.
gi i quy t
nhu c u v s n ph m nông nghi p, con ng i ph i thâm canh, t ng v , t ng
n ng su t cây tr ng và m r ng di n tích t nông nghi p.
n m v ng s l ng và ch t l ng t ai c n ph i i u tra thành l p
b n
t, ánh giá phân h ng t, i u tra hi n tr ng, quy ho ch s d ng t
7
h p lý là i u r t quan tr ng mà các qu c gia c bi t quan tâm nh m ng n
ch n nh ng suy thoái tài nguyên t ai do s thi u hi u bi t c a con ng i,
ng th i nh m h ng d n v s d ng t và qu n lý t ai sao cho ngu n
tài nguyên này
c khai thác t t nh t mà v n duy trì s n xu t trong t ng lai.
Phát tri n nông nghi p b n v ng có tính ch t quy t nh trong s phát
tri n chung c a toàn xã h i. i u c b n nh t c a phát tri n nông nghi p b n
v ng là c i thi n ch t l ng cu c s ng trong s ti p xúc úng n v môi
tr ng gi gìn tài nguyên cho th h sau này.
2.2. Vai trò c a t ai trong s n xu t nông nghi p
t ai óng vai trò quy t nh s t n t i và phát tri n c a xã h i loài
ng i, nó là c s t nhiên, là ti n
cho m i quá trình s n xu t. C.Mác ã
nh n m nh “ t là m , lao ng là cha c a m i c a c i v t ch t xã h i”, “ t
là m t phòng thí nghi m v i, là kho tàng cung c p các t li u lao ng, v t
ch t, là v trí
nh c , là n n t ng c a t p th ”. Th c t cho th y, trong quá
trình phát tri n xã h i loài ng i, s hình thành và phát tri n m i n n v n
minh v t ch t, v n hóa tinh th n, các thành t u khoa h c công ngh
u
c
xây d ng trên n n t ng c b n - s d ng t.
Trong s n xu t nông lâm nghi p t ai
c coi là t li u s n xu t ch
y u,
c bi t và không th thay th . Ngoài vai trò là c s không gian,
có hai ch c n ng
- Là
it
t còn
c bi t quan tr ng:
ng ch u s tác
ng tr c ti p c a con ng
i trong quá trình
s n xu t.
- Là n i con ng
tr ng v t nuôi
n
i th c hi n các ho t
t tham gia tích c c vào quá trình s n xu t, cung c p cho cây tr ng,
và phát tri n. Nh v y,
ng c n thi t cho cây tr ng sinh tr
ng
t g n nh tr thành m t công c s n xu t. N ng su t
ng s n ph m ph thu c vào
phì nhiêu c a
t li u s n xu t dùng trong nông nghi p ch có
(L
ng vào cây
t o ra s n ph m.
c, không khí và các ch t dinh d
và ch t l
ng c a mình tác
ng V n Hinh và cs, 2003)[5].
t. Trong t t c các
t m i có ch c n ng này
8
2.3. S d ng t và nh ng quan i m v s d ng t b n v ng
2.3.1. Khái ni m v s d ng t
S d ng t là h th ng các bi n pháp nh m i u hòa m i quan h
ng i - t trong t h p các ngu n tài nguyên thiên nhiên khác và môi
tr ng. C n c vào quy lu t phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu c u không
ng ng n nh và b n v ng v m t sinh thái, quy t nh ph ng h ng chung
và m c tiêu s d ng t h p lý nh t là tài nguyên t ai, phát huy t i a công
d ng c a t nh m t t i hi u ích sinh thái, kinh t , xã h i cao nh t. Vì v y,
s d ng t thu c ph m trù ho t ng kinh t c a nhân lo i. Trong m i ph ng
th c s n xu t nh t nh, vi c s d ng t theo yêu c u c a s n xu t và i s ng
c n c n c vào thu c tính t nhiên c a t ai. V i vai trò là nhân t c a s c
s n xu t, các nhi m v và n i dung s d ng t ai
c th hi n các khía
c nh sau:
- S d ng t h p lý v không gian, hình thành hi u qu kinh t không
gian s d ng t.
- Phân ph i h p lý c c u t ai trên di n tích t ai
c s d ng,
hình thành c c u kinh t s d ng t.
- Quy mô s d ng t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mô
kinh t s d ng t.
- Gi m t
s d ng t ai thích h p, hình thành vi c s d ng t ai
m t cách kinh t , t p trung, thâm canh.
2.3.2. Quan i m s d ng
t nông nghi p b n v ng
2.3.2.1. Quan i m s d ng t nông nghi p b n v ng trên th gi i
T khi bi t s d ng t ai vào m c ích sinh t n c a mình, t ai ã tr
thành c s c n thi t cho s s ng và cho t ng lai phát tri n c a loài ng i.
S d ng t m t cách hi u qu và b n v ng luôn là mong mu n cho s
t n t i và t ng lai phát tri n loài ng i, chính b i v y vi c tìm ki m các gi i
pháp s d ng t thích h p, b n v ng ã
c nhi u nhà nghiên c u t và
các t ch c qu c t r t quan tâm và không ng ng hoàn thi n theo s phát tri n
c a khoa h c. Thu t ng “S d ng t b n v ng” (Sustainable Land Use) ã
tr thành thông d ng trên th gi i hi n nay.
9
N i dung s d ng t b n v ng bao hàm m t vùng trên b m t trái t
v i t t c các c tr ng: Khí h u, a hình, th nh ng, ch
th y v n, ng
v t - th c v t và c nh ng ho t ng c i thi n vi c s d ng và qu n lý t ai
nh : H th ng tiêu n c, xây d ng ng ru ng v.v.… Do ó, thông qua ho t
ng th c ti n s d ng t chúng ta ph i xác nh
c nh ng v n liên quan
n kh n ng b n v ng t ai trên ph m vi c th c a t ng vùng tránh kh i
nh ng sai l m trong s d ng t, ng th i h n ch
c nh ng tác ng có
h i n môi tr ng sinh thái.
Theo t ch c sinh thái và môi tr ng th gi i, ”Nông nghi p b n v ng
là n n nông nghi p th a mãn
c các yêu c u c a th h hi n t i mà không
làm gi m kh n ng y i v i th h mai sau”.
H i ngh Môi tr ng toàn c u Riode Janerio (06/1992) a ra khái
ni m phát tri n nông nghi p b n v ng “là s d ng t h p lý có hi u qu , b o
v môi tr ng m t cách khoa h c ng th i v i s phát tri n kinh t ”.
Theo H i ng th gi i v môi tr ng và phát tri n thì “phát tri n b n
v ng là s phát tri n áp ng các nhu c u hi n t i mà không làm t n h i kh
n ng c a các th h t ng lai trong áp ng các nhu c u c a h ”.
Theo Fetry, “S phát tri n b n v ng trong l nh v c nông nghi p chính
là s b o t n t, n c, các ngu n ng - th c v t, không b suy thoái môi
tr ng, k thu t thích h p, sinh l i kinh t và ch p nh n
c v m t xã h i”
(FAO, 1994). FAO ã a các ch tiêu c th cho nông nghi p b n v ng là:
- Th a mãn nhu c u dinh d ng c b n c a các th h hi n t i và t ng
lai v s l ng, ch t l ng và các s n ph m nông nghi p khác.
- Cung c p lâu dài vi c làm,
thu nh p và các i u ki n s ng, làm
vi c t t cho m i ng i tr c ti p s n xu t nông nghi p.
- Duy trì và có th t ng c ng kh n ng s n xu t c a các c s tài
nguyên thiên nhiên và kh n ng tái s n xu t c a các ngu n tài nguyên tái t o
c mà không phá v ch c n ng c a các chu trình sinh thái c s và cân
b ng t nhiên, không phá v b n s c v n hóa - xã h i c a các c ng ng s ng
nông thôn ho c không gây ô nhi m môi tr ng.
- Gi m thi u kh n ng b t n th ng trong nông nghi p, c ng c lòng
tin trong nông dân.
10
Vào n m 1991 Nairobi ã t ch c h i th o v “Khung ánh giá vi c
qu lý t ai” ã a ra nh ngh a qu n lý b n v ng t ai bao g m các
công ngh , chính sách và ho t ng nh m liên h p các nguyên lý kinh t - xã
h i v i các quan tâm môi tr ng
ng th i:
- Duy trì, nâng cao s n l ng (hi u qu s n xu t)
- Gi m t i thi u m c r i do trong s n xu t (an toàn)
- B o v tài nguyên thiên nhiên và ng n ch n s thoái hóa t và n c
(b o v )
- Có hi u qu lâu dài (tính lâu b n)
c xã h i ch p nh n (tính ch p nh n)
Rõ ràng qu n lý b n v ng t ai ph i bao g m m t t h p
ng
th i duy trì và nâng cao
c s n l ng, gi m
c r i ro b o v
c ti m
n ng ngu n l c t nhiên, ng n ng a thoái hóa t và ô nhi m môi tr ng
n c. Hi u qu là l i ích lâu dài
c xã h i ch p nh n phù h p v i l i ích
c a các bên tham gia qu n lý, l i ích qu c gia, l i ích c ng ng.
N m nguyên t c trên
c coi là tr c t c a s d ng t ai b n v ng
và là nh ng m c tiêu c n ph i t
c. Chúng có m i quan h v i nhau,
n u th c t di n ra ng b so v i các m c tiêu nêu trên thì kh n ng b n
v ng s
t
c, n u ch
t
c m t ho c m t vài m c tiêu mà không
ph i là t t c thì kh n ng b n v ng ch mang tính b ph n.
Vân d ng các nguyên t c trên và các khái ni m u bao g m hai n i
dung chính là các nhu c u c a con ng i và nh ng gi i h n i v i kh n ng
c a môi tr ng áp ng các nhu c u hi n t i và t ng lai c a con ng i
Vi t nam và trên th gi i m t lo i hình s d ng t
c xem là b n v ng
ph i
t
c 3 yêu c u sau:
* B n v ng v kinh t
- Cây tr ng cho hi u qu kinh t cao,
c th tr ng ch p nh n
- H th ng s d ng ph i có m c n ng su t sinh h c cao trên m c bình
quân vùng có cùng i u ki n t ai, n u không s không c nh tranh
c
trong c ch th tr ng. N ng su t sinh h c bao g m các s n ph m chính và
ph ( i v i cây tr ng là g , h t, c , qu v.v... và tàn d
l i)
11
- V ch t l ng, s n ph m ph i t tiêu chu n tiêu th t i a ph ng,
trong n c và xu t kh u, tùy vào m c tiêu c a t ng vùng
- T ng giá tr s n ph m trên n v di n tích là th c o quan tr ng nh t
c a hi u qu kinh t
i v i m t h th ng s d ng t. T ng giá tr trong m t
giai o n hay c chu k ph i trên m c bình quân c a vùng, n u d i m c ó
thì nguy c ng i s n xu t s không có lãi, lãi su t ph i l n h n lãi su t ti n
vay v n ngân hàng
- Gi m d n m c tiêu phí n ng l ng và các tài nguyên khác thông qua
công ngh ti t ki m và thay i i s ng
- Bình ng cùng th h trong ti p c n các ngu n tài nguyên, m c s ng
d ch v y t và giáo d c
- Xóa ói gi m nghèo tuy t i
- Công ngh s ch và sinh thái hóa công nghi p (tái ch , tái s d ng,
gi m th i, tái t o n ng l ng ã s d ng)
* Phát tri n b n v ng v m t xã h i nhân v n
- n nh dân s
- Phát tri n nông thôn gi m s c ép di dân vào ô th
- Gi m thi u tác ng x u c a môi tr ng n ô th hóa
- Nâng cao h c v n, xóa mù ch
- B o v a d ng v n hóa
- Bình ng gi i quan tâm t i nhu c u và l i ích c a gi i
- T ng c ng s quan tâm c a công chúng vào các quá trình ra quy t nh
- Thu hút
c lao ng m b o i s ng xã h i phát tri n
- áp ng các nhu c u thi t y u c a nông h là vi c
c u tiên hàng
u, n u h mu n quan tâm n l i ích lâu dài (b o v
t, môi tr ng…) s n
ph m thu
c c n th a mãn nhu c u n, m c, c a ng i nông dân
- N i l c và ngu n l c a ph ng ph i phát huy. V
t ai, h s
d ng t ph i
c t ch c trên t mà nông dân có th h ng thu lâu dài, t
ã
c giao và r ng ã
c khoán v i l i ích các bên c th
- S d ng t s b n v ng n u phù h p v i n n v n hóa dân t c và t p
quán a ph ng, n u ng c l i s không
c c ng ng ng h
12
* B n v ng v môi tr ng
- S d ng có hi u qu tài nguyên, c bi t là tài nguyên không tái t o
- Phát tri n không v t quá ng ng ch u t i c a h sinh thái
- B o v a d ng sinh h c
- B o v t ng ôzôn
- Ki m soát và gi m thi u phát th i khí nhà kính
- B o v ch t ch các h sinh thái nh y c m
- Gi m thi u x th i, kh c ph c ô nhi m (n c, khí, t, l ng th c,
th c ph m), c i thi n và khôi ph c môi tr ng trong khu v c ô nhi m
- Các lo i hình s d ng t ph i b o v
c
màu m c a t,
ng n ch n s thoái hóa t và b o v môi tr ng sinh thái t (Nguy n
Ng c Nông, 2008)[9].
- Gi
t
c th thi n b ng gi m thi u li u l ng t m t hàng n m
d i m c cho phép.
phì nhiêu t t ng d n là yêu c u b t bu c i v i
qu n lý s d ng b n v ng.
che ph t i thi u ph i t ng ng an toàn
sinh thái (>35%). a d ng sinh h c bi u hi n qua thành ph n loài ( a canh
b n v ng h n c canh, cây lâu n m có kh n ng b o v
t t t h n cây
hàng n m v.v.…)
2.3.2.2. Quan i m s d ng t b n v ng t i Vi t Nam
FAO ã
a ra
c nh ng ch tiêu c th cho nông nghi p b n
v ng là:
- Th a mãn nhu c u dinh d ng c b n cho th h v s l ng, ch t
l
ng và các s n ph m nông nghi p khác
- Cung c p lâu dài vi c làm,
nh ng ng
thu nh p và các i u ki n s ng t t cho
i tr c ti p làm nông nghi p
- Duy trì và có th t ng c
ng kh n ng s n xu t c a các c s tài nguyên
thiên nhiên, kh n ng tái s n xu t c a các tài nguyên tái t o
c không phá v
ch c n ng c a các chu trình sinh thái c s và cân b ng t nhiên, không phá v
b n s c v n hóa - xã h i c a c ng
nhi m môi tr
ng
ng s ng
nông thôn ho c không gây ô
13
- Gi m thi u kh n ng b t n th ng trong nông nghi p, c ng c lòng
tin cho nông dân
Nh ng nguyên t c
c coi là tr c t trong s d ng t ai b n v ng
và là nh ng m c tiêu c n t
c:
- Duy trì, nâng cao s n l ng (Hi u qu s n xu t)
- Gi m t i thi u m c r i ro trong s n xu t (An toàn)
- B o v tài nguyên thiên nhiên và ng n ch n s thoái hóa t, n c
- Có hi u qu lâu dài
c xã h i ch p nh n
Th c t n u di n ra ng b v i nh ng m c tiêu trên thì kh n ng b n
v ng s
t
c, n u ch t
c m t hay vài m c tiêu mà không ph i t t c
thì kh n ng b n v ng ch mang tính b ph n.
V n d ng các nguyên t c ã nêu trên, Vi t Nam m t lo i hình
c
coi là b n v ng ph i t
c 3 yêu c u:
- B n v ng v kinh t : Cây tr ng cho n ng su t cao, ch t l ng t t,
c th tr ng ch p nh n
- B n v ng v m t xã h i: Nâng cao
c i s ng nhân dân, thu hút
c lao ng, phù h p v i phong t c t p quán c a ng i dân
- B n v ng v môi tr ng: Các lo i hình s d ng t ph i b o v
c
màu m c a t, ng n ch n s thoái hóa t và b o v môi tr ng sinh thái t
Ba yêu c u trên là
xem xét và ánh giá các lo i hình s d ng t
th i i m hi n t i. Thông qua vi c xem xét và ánh giá theo các yêu c u trên
có nh ng nh h ng phát tri n nông nghi p t ng vùng sinh thái.
Ph m Trí Thành, (1996)[13] cho r ng có 3 i u ki n
t o nông
nghi p b n v ng ó là công ngh b o t n tài nguyên, nh ng t ch c t bên
ngoài và nh ng t ch c t các nhóm a ph ng. Tác gi cho r ng xu th phát
tri n nông nghi p b n v ng
c các n c phát tri n kh i x ng và hi n nay
ã tr thành i t ng mà nhi u n c nghiên c u theo h ng k th a, ch t
l c các tinh túy c a n n nông nghi p ch không ch y theo cái hi n i bác
b nh ng cái thu c v truy n th ng. Trong nông nghi p b n v ng, vi c ch n
cây gì, con gì trong m t h sinh thái t ng ng không th áp t theo ý mu n
ch quan mà ph i i u tra nghiên c u hi u bi t t nhiên.
14
B n v ng là m t khái ni m ng, b n v ng n i này có th không b n
v ng n i khác, b n v ng th i i m này, có th không b n v ng th i
i m khác. o l ng tr c ti p tính b n v ng là m t khó kh n nh ng s ánh
giá ó có th th c hi n
c d a vào nh ng bi u hi n và chi u h ng c a các
quá trình chi ph i n ch c n ng m t h canh tác nh t nh, m t a ph ng
c th . Nguyên t c chung khi ánh giá tính b v ng là:
+ Tính b n v ng
c ánh giá cho m t ki u s d ng t nh t nh,
m t mô hình s n xu t nh t nh, cho m t n v c th , cho m t ho t ng
i u hành, cho m t th i h n xác nh.
+ D a trên quy trình và d li u khoa h c, nh ng ch s và tiêu chu n
ph n ánh nguyên nhân và k t qu , các tiêu chí và ch tiêu ph n ánh h t
c
các m t b n v ng và không b n v ng c a m t h th ng t m c t i a. Song
trong th c t không có m t h th ng lý t ng nh v y, m i m t h th ng ch
t
c m t s m t nào ó m t m c
nh t nh tùy theo t ng m c tiêu
c a m i ki u s d ng t, các tiêu chí và ch tiêu c ng có ý ngh a khác nhau,
c p
quan tr ng khác nhau và nh n
c s ánh giá khác nhau xem xét
cho t ng tr ng h p (Thái Phiên và cs, 1998)[11].
Tóm l i: Khái ni m s d ng t ai b n v ng do con ng i a ra
c
th hi n trong nhi u ho t ng s d ng và qu n lý t ai theo các m c ích mà
con ng i ã l a ch n cho t ng vùng t xác nh. i v i s n xu t nông nghi p,
vi c s d ng t b n v ng ph i t
c trên c s
m b o kh n ng s n xu t n
nh c a cây tr ng, ch t l ng tài nguyên t không làm suy gi m theo th i gian
và vi c s d ng t không nh h ng x u n ho t ng s ng c a con ng i.
2.4. Tình hình s
ng t nông nghi p trong c n c và trên th gi i
2.4.1. Tình hình s d ng t nông nghi p trên th gi i
T ng di n tích b m t c a toàn th gi i là 510 tri u Km2 trong ó i d ng
chi m 361 tri u Km2 (71%), còn l i là di n tích l c a ch chi m 149 tri u Km2
(29%). B c bán c u có di n tích l n h n nhi u so v i Nam bán c u. Toàn b qu
t có kh n ng s n xu t nông nghi p trên th gi i là 3.256 tri u ha, chi m kho ng
22% t ng di n tích t li n. Di n tích t nông nghi p trên th gi i
c phân b
không u: Châu M chi m 35%, Châu Á chi m 26%, Châu Âu chi m 13%, Châu
Phi chi m 6%. Bình quân t nông nghi p trên th gi i là 12.000 m2. t tr ng tr t
trên toàn th gi i m i t 1,5 t chi m 10,8% t ng di n tích t ai, 46% t có kh
15
n ng s n xu t nông nghi p nh v y còn 54% ( t có kh n ng s n xu t nh ng ch a
c khai thác). Di n tích t ang canh tác trên th gi i ch chi m 10% t ng di n
tích t t nhiên (kho ng 1.500 tri u ha),
c ánh giá là:
- t có n ng su t cao: 14%
- t có n ng su t trung bình: 28%
- t có n ng su t th p: 58%
Ngu n tài nguyên t trên th gi i hàng n m luôn b gi m, c bi t là
t nông nghi p m t i do chuy n sang m c ích s d ng khác. M t khác dân s
ngày càng t ng, theo c tính m i n m dân s th gi i t ng t 80 - 85 tri u ng i.
Nh v y, v i m c t ng này m i ng i c n ph i có 0,2 - 0,4 ha t nông nghi p
m i
l ng th c, th c ph m.
ng tr c nh ng khó kh n r t l n ó thì vi c
ánh giá hi u qu s d ng t c a t nông nghi p là h t s c c n thi t.
2.4.2. Tình hình s d ng t nông nghi p t i các a ph ng trên c n c
Hi n tr ng s d ng t ai c a Vi t Nam
c th hi n qu b ng 2.1.
B ng 2.1: C c u t ai theo m c ích s d ng c a Vi t Nam
STT
Lo i
t
1
1.1
1.1.1
1.1.1.1
1.1.1.2
1.1.1.3
1.1.2
1.2
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.3
1.4
1.5
2
3
T ng di n tích t nhiên
t nông nghi p
t s n xu t nông nghi p
t tr ng cây hàng n m
t tr ng lúa
t c dùng vào ch n nuôi
t tr ng cây hàng n m khác
t tr ng cây lâu n m
t lâm nghi p
R ng s n xu t
R ng phòng h
R ng c d ng
t nuôi tr ng thu s n
t làm mu i
t nông nghi p khác
t phi nông nghi p
t ch a s d ng
Di n tích
(ha)
33105,1
25127,3
9598,8
6282,5
4089,1
58,8
2134,6
3316,3
14757,8
6578,2
6124,9
2054,7
738,4
14,1
18,2
3469,2
4508,6
C c u
(%)
100,0
75,9
29,0
19,0
12,4
0,2
6,4
10,0
44,6
19,9
18,5
6,2
2,2
0,0
0,1
10,5
13,6
(Ngu n: T ng c c th ng kê)