Phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP đông á – chi nhánh đà nẵng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (573.27 KB, 115 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
------------
TRẦN THỊ MINH HIỀN
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP
TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
(DONGABANK – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG)
LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Đà Nẵng - Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
------------
TRẦN THỊ MINH HIỀN
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP
TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
(DONGABANK – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG)
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Lâm Chí Dũng
Đà Nẵng - Năm 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn
Trần Thị Minh Hiền
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DongABank :
Ngân hàng Thương mại cổ phần Đông Á
DN
:
Doanh nghiệp
DPRR
:
Dự phòng rủi ro
NHTM
:
Ngân hàng thương mại
NHNN
:
Ngân hàng Nhà nước
NH
:
Ngân hàng
BĐS
:
Bất động sản
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................................................. 4
................................................................................................................................................................ 4
MỤC LỤC.................................................................................................................................................. 5
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................................................. 7
DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................................................. 10
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.........................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.................................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................................................2
4. Các câu hỏi nghiên cứu..............................................................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................................................3
6. Kết cấu của luận văn..................................................................................................................................3
7. Tổng quan tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu..............................................................................4
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................... 7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................7
1.1 HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..............................................7
1.1.1. Tổng quan về tín dụng ngân hàng............................................................................................... 7
1.1.2. Phân loại tín dụng.................................................................................................................... 11
1.1.3. Hoạt động cho vay Doanh nghiệp của NHTM...........................................................................16
1.2. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NHTM..........................................................32
TÓM TẮT CHƯƠNG 1............................................................................................................................... 35
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................. 36
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐÔNG Á – CHI
NHÁNH ĐÀ NẴNG................................................................................................................................... 36
2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG...............................................36
2.1.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đông Á..........................................................................36
2.1.2. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng.........................................37
2.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ
NẴNG...........................................................................................................................................................40
2.2.1. Bối cảnh của hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại DongABank – chi nhánh Đà Nẵng trong thời
gian qua............................................................................................................................................. 40
2.2.2. Mô hình tổ chức quản lý hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi
nhánh Đà Nẵng.................................................................................................................................. 47
2.2.3. Phân tích về các hoạt động Ngân hàng đã thực hiện nhằm đạt các mục tiêu của hoạt động cho
vay Doanh nghiệp.............................................................................................................................. 56
2.2.4. Phân tích kết quả hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng........59
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA DONGABANK – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
.....................................................................................................................................................................70
2.3.1. Những mặt làm được............................................................................................................... 70
2.3.2. Một số hạn chế........................................................................................................................ 73
2.3.3. Nguyên nhân........................................................................................................................... 75
TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................................................... 78
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................. 79
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG............................................................................................................. 79
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP.................................................................................................................79
3.1.1 Định hướng hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP Đông Á..................................................79
3.1.2 Định hướng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi
nhánh Đà Nẵng.................................................................................................................................. 80
3.1.3. Kết quả phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh..............................................82
3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG..................................................................................................................................82
3.2.1. Tăng cường các hoạt động phát triển khách hàng doanh nghiệp..............................................83
3.2.2. Đổi mới cơ cấu cho vay Doanh nghiệp theo định hướng đa dạng hóa phù hợp với thưc tiễn thị
trường mục tiêu................................................................................................................................ 84
3.2.3. Mở rộng các hình thức cho vay mới......................................................................................... 86
3.2.4. Áp dụng chính sách lãi suất cạnh tranh đối với phân khúc khách hàng quan trọng và đa dạng
hóa hình thức bảo đảm tiền vay bằng tài sản..................................................................................... 86
3.2.5. Nâng cao chất lượng dịch vụ.................................................................................................... 88
3.2.6. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định; tăng cường kiểm tra, giám sát khách hàng vay vốn. 88
3.2.7. Tuân thủ chặt chẽ quy định phân loại nợ và tăng cường xử lý các khoản nợ quá hạn...............91
3.2.8. Các giải pháp bổ trợ................................................................................................................. 92
3.3. KIẾN NGHỊ.............................................................................................................................................94
3.3.1. Với Chính phủ.......................................................................................................................... 94
3.3.2. Với Ngân hàng Nhà nước......................................................................................................... 97
3.3.3. Các Bộ, Ngành liên quan.......................................................................................................... 98
KẾT LUẬN.............................................................................................................................................. 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................................. 1
DANH MỤC CÁC BẢNG
LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................................................. 4
................................................................................................................................................................ 4
MỤC LỤC.................................................................................................................................................. 5
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................................................. 7
DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................................................. 10
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.........................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.................................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................................................2
4. Các câu hỏi nghiên cứu..............................................................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................................................3
6. Kết cấu của luận văn..................................................................................................................................3
7. Tổng quan tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu..............................................................................4
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................... 7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................7
1.1 HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..............................................7
1.1.1. Tổng quan về tín dụng ngân hàng............................................................................................... 7
a. Khái niệm tín dụng..................................................................................................................... 7
b. Bản chất tín dụng....................................................................................................................... 8
c. Nguyên tắc tín dụng.................................................................................................................... 9
1.1.2. Phân loại tín dụng.................................................................................................................... 11
a. Phân loại theo thời hạn vay...................................................................................................... 11
b. Phân loại theo hình thức đảm bảo........................................................................................... 12
c. Phân loại theo nguồn gốc tín dụng............................................................................................ 12
d. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn............................................................................................ 13
e. Dựa vào phương thức cho vay.................................................................................................. 13
f. Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay...................................................................................... 15
g. Căn cứ vào đối tượng khách hàng............................................................................................. 15
1.1.3. Hoạt động cho vay Doanh nghiệp của NHTM...........................................................................16
a. Khái niệm cho vay Doanh nghiệp.............................................................................................. 16
b. Đặc điểm của cho vay Doanh nghiệp........................................................................................ 16
c. Các loại hình cho vay Doanh nghiệp.......................................................................................... 17
d. Nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay doanh nghiệp của NHTM......................................22
1.2. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NHTM..........................................................32
TÓM TẮT CHƯƠNG 1............................................................................................................................... 35
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................. 36
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐÔNG Á – CHI
NHÁNH ĐÀ NẴNG................................................................................................................................... 36
2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG...............................................36
2.1.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đông Á..........................................................................36
2.1.2. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng.........................................37
a. Khái quát về DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng..........................................................................37
b. Kết quả hoạt động kinh doanh của DongABank – CN Đà Nẵng..................................................37
Bảng 2.1: Bảng kết quả hoạt động kinh doanh của DongABank – CN Đà Nẵng giai đoạn
2011-2014......................................................................................................................... 38
Biểu đồ 2.1: Thu nhập, chi phí, lợi nhuận của DongABank – CN Đà Nẵng................................39
2.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ
NẴNG...........................................................................................................................................................40
2.2.1. Bối cảnh của hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại DongABank – chi nhánh Đà Nẵng trong thời
gian qua............................................................................................................................................. 40
a. Bối cảnh bên ngoài................................................................................................................... 40
Bảng 2.2: Bảng thống kê doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng...........................43
b. Bối cảnh bên trong................................................................................................................... 46
2.2.2. Mô hình tổ chức quản lý hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi
nhánh Đà Nẵng.................................................................................................................................. 47
a. Mô hình tổ chức quản lý hoạt động cho vay doanh nghiệp.......................................................47
b. Quy trình cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng.................49
2.2.3. Phân tích về các hoạt động Ngân hàng đã thực hiện nhằm đạt các mục tiêu của hoạt động cho
vay Doanh nghiệp.............................................................................................................................. 56
a. Mục tiêu cho vay Doanh nghiệp mà Ngân hàng đã đề ra trong thời gian qua............................56
b. Phân tích về các hoạt động nhằm đạt mục tiêu........................................................................57
2.2.4. Phân tích kết quả hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng........59
a. Về quy mô cho vay Doanh nghiệp............................................................................................. 59
Bảng 2.3: Tình hình dư nợ cho vay Doanh nghiệp của DongABank – Chi nhánh Đà Nẵng...59
Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ dư nợ cho vay Doanh nghiệp trong tổng dư nợ của DongABank – Chi nhánh
Đà Nẵng giai đoạn 2011-2014................................................................................................. 61
Biểu đồ 2.3: Tốc độ tăng trưởng khách hàng doanh nghiệp qua các năm 2011-2014 của
DongABank – CN Đà Nẵng....................................................................................................... 62
b. Về cơ cấu cho vay Doanh nghiệp.............................................................................................. 62
Bảng 2.4: Dư nợ cho vay KHDN có tài sản đảm bảo so với tổng dư nợ cho vay KHDN giai
đoạn 2011 – 2014 của DongABank – CN Đà Nẵng..............................................................62
Bảng 2.5: Dư nợ cho vay KHDN theo loại tiền tệ giai đoạn 2011 – 2014 của DongABank –
CN Đà Nẵng....................................................................................................................... 63
Bảng 2.6: Dư nợ cho vay KHDN theo ngành nghề giai đoạn từ 2011-2014 của DongABank –
CN Đà Nẵng....................................................................................................................... 64
Bảng 2.7: Dư nợ cho vay KHDN theo thời hạn giai đoạn từ 2011-2014 của DongABank – CN
Đà Nẵng............................................................................................................................ 65
c. Về tăng thu nhập...................................................................................................................... 66
Bảng 2.8: Cơ cấu thu nhập từ 2011-2014 của DongABank – CN Đà Nẵng...........................66
d. Về chất lượng dịch vụ............................................................................................................... 66
e. Về kiểm soát rủi ro.................................................................................................................... 68
Bảng 2.9: Cơ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp theo nhóm nợ từ 2011-2014 của DongABank
– CN Đà Nẵng.................................................................................................................... 68
Bảng 2.10: Tỷ lệ trích lập dự phòng từ 2011-2014 của DongABank – CN Đà Nẵng..............70
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA DONGABANK – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
.....................................................................................................................................................................70
2.3.1. Những mặt làm được............................................................................................................... 70
2.3.2. Một số hạn chế........................................................................................................................ 73
2.3.3. Nguyên nhân........................................................................................................................... 75
a. Nguyên nhân bên trong............................................................................................................ 75
b. Nguyên nhân bên ngoài............................................................................................................ 76
TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................................................... 78
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................. 79
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG............................................................................................................. 79
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP.................................................................................................................79
3.1.1 Định hướng hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP Đông Á..................................................79
3.1.2 Định hướng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi
nhánh Đà Nẵng.................................................................................................................................. 80
3.1.3. Kết quả phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh..............................................82
3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG..................................................................................................................................82
3.2.1. Tăng cường các hoạt động phát triển khách hàng doanh nghiệp..............................................83
3.2.2. Đổi mới cơ cấu cho vay Doanh nghiệp theo định hướng đa dạng hóa phù hợp với thưc tiễn thị
trường mục tiêu................................................................................................................................ 84
3.2.3. Mở rộng các hình thức cho vay mới......................................................................................... 86
3.2.4. Áp dụng chính sách lãi suất cạnh tranh đối với phân khúc khách hàng quan trọng và đa dạng
hóa hình thức bảo đảm tiền vay bằng tài sản..................................................................................... 86
3.2.5. Nâng cao chất lượng dịch vụ.................................................................................................... 88
3.2.6. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định; tăng cường kiểm tra, giám sát khách hàng vay vốn. 88
3.2.7. Tuân thủ chặt chẽ quy định phân loại nợ và tăng cường xử lý các khoản nợ quá hạn...............91
3.2.8. Các giải pháp bổ trợ................................................................................................................. 92
a. Tăng cường nguồn vốn huy động để có nguồn lực để phát triển cho vay Doanh nghiệp:..........92
b. Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, thường xuyên đào tạo nâng cao nghiệp vụ cho nhân viên.93
3.3. KIẾN NGHỊ.............................................................................................................................................94
3.3.1. Với Chính phủ.......................................................................................................................... 94
a. Tăng cường vai trò của Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của Doanh nghiệp..................94
b. Về cơ chế pháp lý trong việc xử lý tài sản đảm bảo...................................................................95
c. Đẩy mạnh tiến độ tái cơ cấu Tổ chức tín dụng...........................................................................96
3.3.2. Với Ngân hàng Nhà nước......................................................................................................... 97
3.3.3. Các Bộ, Ngành liên quan.......................................................................................................... 98
KẾT LUẬN.............................................................................................................................................. 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................................. 1
DANH MỤC CÁC HÌNH
LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................................................. 4
................................................................................................................................................................ 4
MỤC LỤC.................................................................................................................................................. 5
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................................................. 7
DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................................................. 10
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.........................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.................................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................................................2
4. Các câu hỏi nghiên cứu..............................................................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................................................3
6. Kết cấu của luận văn..................................................................................................................................3
7. Tổng quan tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu..............................................................................4
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................... 7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................7
1.1 HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..............................................7
1.1.1. Tổng quan về tín dụng ngân hàng............................................................................................... 7
a. Khái niệm tín dụng..................................................................................................................... 7
b. Bản chất tín dụng....................................................................................................................... 8
c. Nguyên tắc tín dụng.................................................................................................................... 9
1.1.2. Phân loại tín dụng.................................................................................................................... 11
a. Phân loại theo thời hạn vay...................................................................................................... 11
b. Phân loại theo hình thức đảm bảo........................................................................................... 12
c. Phân loại theo nguồn gốc tín dụng............................................................................................ 12
d. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn............................................................................................ 13
e. Dựa vào phương thức cho vay.................................................................................................. 13
f. Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay...................................................................................... 15
g. Căn cứ vào đối tượng khách hàng............................................................................................. 15
1.1.3. Hoạt động cho vay Doanh nghiệp của NHTM...........................................................................16
a. Khái niệm cho vay Doanh nghiệp.............................................................................................. 16
b. Đặc điểm của cho vay Doanh nghiệp........................................................................................ 16
c. Các loại hình cho vay Doanh nghiệp.......................................................................................... 17
d. Nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay doanh nghiệp của NHTM......................................22
1.2. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NHTM..........................................................32
TÓM TẮT CHƯƠNG 1............................................................................................................................... 35
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................. 36
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐÔNG Á – CHI
NHÁNH ĐÀ NẴNG................................................................................................................................... 36
2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG...............................................36
2.1.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đông Á..........................................................................36
2.1.2. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng.........................................37
a. Khái quát về DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng..........................................................................37
b. Kết quả hoạt động kinh doanh của DongABank – CN Đà Nẵng..................................................37
Biểu đồ 2.1: Thu nhập, chi phí, lợi nhuận của DongABank – CN Đà Nẵng................................39
2.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ
NẴNG...........................................................................................................................................................40
2.2.1. Bối cảnh của hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại DongABank – chi nhánh Đà Nẵng trong thời
gian qua............................................................................................................................................. 40
a. Bối cảnh bên ngoài................................................................................................................... 40
b. Bối cảnh bên trong................................................................................................................... 46
2.2.2. Mô hình tổ chức quản lý hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi
nhánh Đà Nẵng.................................................................................................................................. 47
a. Mô hình tổ chức quản lý hoạt động cho vay doanh nghiệp.......................................................47
b. Quy trình cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng.................49
2.2.3. Phân tích về các hoạt động Ngân hàng đã thực hiện nhằm đạt các mục tiêu của hoạt động cho
vay Doanh nghiệp.............................................................................................................................. 56
a. Mục tiêu cho vay Doanh nghiệp mà Ngân hàng đã đề ra trong thời gian qua............................56
b. Phân tích về các hoạt động nhằm đạt mục tiêu........................................................................57
2.2.4. Phân tích kết quả hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng........59
a. Về quy mô cho vay Doanh nghiệp............................................................................................. 59
Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ dư nợ cho vay Doanh nghiệp trong tổng dư nợ của DongABank – Chi nhánh
Đà Nẵng giai đoạn 2011-2014................................................................................................. 61
Biểu đồ 2.3: Tốc độ tăng trưởng khách hàng doanh nghiệp qua các năm 2011-2014 của
DongABank – CN Đà Nẵng....................................................................................................... 62
b. Về cơ cấu cho vay Doanh nghiệp.............................................................................................. 62
c. Về tăng thu nhập...................................................................................................................... 66
d. Về chất lượng dịch vụ............................................................................................................... 66
e. Về kiểm soát rủi ro.................................................................................................................... 68
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA DONGABANK – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
.....................................................................................................................................................................70
2.3.1. Những mặt làm được............................................................................................................... 70
2.3.2. Một số hạn chế........................................................................................................................ 73
2.3.3. Nguyên nhân........................................................................................................................... 75
a. Nguyên nhân bên trong............................................................................................................ 75
b. Nguyên nhân bên ngoài............................................................................................................ 76
TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................................................... 78
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................. 79
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG............................................................................................................. 79
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP.................................................................................................................79
3.1.1 Định hướng hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP Đông Á..................................................79
3.1.2 Định hướng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi
nhánh Đà Nẵng.................................................................................................................................. 80
3.1.3. Kết quả phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại Chi nhánh..............................................82
3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐÔNG Á CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG..................................................................................................................................82
3.2.1. Tăng cường các hoạt động phát triển khách hàng doanh nghiệp..............................................83
3.2.2. Đổi mới cơ cấu cho vay Doanh nghiệp theo định hướng đa dạng hóa phù hợp với thưc tiễn thị
trường mục tiêu................................................................................................................................ 84
3.2.3. Mở rộng các hình thức cho vay mới......................................................................................... 86
3.2.4. Áp dụng chính sách lãi suất cạnh tranh đối với phân khúc khách hàng quan trọng và đa dạng
hóa hình thức bảo đảm tiền vay bằng tài sản..................................................................................... 86
3.2.5. Nâng cao chất lượng dịch vụ.................................................................................................... 88
3.2.6. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định; tăng cường kiểm tra, giám sát khách hàng vay vốn. 88
3.2.7. Tuân thủ chặt chẽ quy định phân loại nợ và tăng cường xử lý các khoản nợ quá hạn...............91
3.2.8. Các giải pháp bổ trợ................................................................................................................. 92
a. Tăng cường nguồn vốn huy động để có nguồn lực để phát triển cho vay Doanh nghiệp:..........92
b. Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, thường xuyên đào tạo nâng cao nghiệp vụ cho nhân viên.93
3.3. KIẾN NGHỊ.............................................................................................................................................94
3.3.1. Với Chính phủ.......................................................................................................................... 94
a. Tăng cường vai trò của Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của Doanh nghiệp..................94
b. Về cơ chế pháp lý trong việc xử lý tài sản đảm bảo...................................................................95
c. Đẩy mạnh tiến độ tái cơ cấu Tổ chức tín dụng...........................................................................96
3.3.2. Với Ngân hàng Nhà nước......................................................................................................... 97
3.3.3. Các Bộ, Ngành liên quan.......................................................................................................... 98
KẾT LUẬN.............................................................................................................................................. 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................................. 1
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nền kinh tế nước ta đã có những bước chuyển biến lớn mạnh và dần
khẳng định vai trò và vị thế trong khu vực cũng như trên thế giới. Trong xu
thế toàn cầu hóa, hệ thống Ngân hàng thời gian qua đã có những sự thay đổi
đáng kể về quy mô, đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ theo bằng với các nước
tiên tiến trên thế giới. Hệ thống Ngân hàng thương mại đang được kiện toàn
hóa để tiếp tục phát huy vai trò là đầu tàu kinh tế để khơi thông dòng chảy
vốn đầu tư nhằm phục vụ tăng trưởng kinh tế bền vững.
Hệ thống ngân hàng hoạt động thông suốt lành mạnh và hiệu quả là tiền
đề để các nguồn lực tài chính luân chuyển, phân bổ và sử dụng hiệu quả, kích
thích tăng trưởng kinh tế một cách bền vững. Hoạt động ngân hàng có đặc thù
luôn gắn với nhiều loại rủi ro, trong đó rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân
hàng thường có phản ứng dây chuyền, lây lan và ngày càng khó kiểm soát. Sự
suy yếu hay sụp đổ của hệ thống ngân hàng ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống
kinh tế, chính trị, xã hội của một nước và có thể lan rộng sang quy mô quốc
tế. Cuộc khủng hoảng kinh tế ở Mỹ năm 2008 sang châu Âu rồi lan rộng toàn
cầu cho đến nay là một minh chứng rõ nét nhất cho nhận định trên.
Ở Việt Nam, thực hiện chủ trương của Nhà nước về tái cơ cấu lại hệ
thống ngân hàng thương mại, ổn định và phát triển các hoạt động tiền tệ, tín
dụng và dịch vụ ngân hàng; trong đó: Hoạt động tín dụng là một hoạt động cơ
bản của ngân hàng thương mại và tạo ra lợi nhuận chủ yếu cho các ngân hàng
trong giai đoạn hiện nay. Khách hàng vay vốn của NHTM bao gồm Doanh
nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh và các khách hàng cá nhân, trong đó khách
hàng Doanh nghiệp với những khoản cho vay lớn, chi phí thấp hơn, nhưng
nếu để xảy ra rủi ro, nợ xấu, mất vốn thì gây ra những tổn thất lớn cho các
2
NHTM. Do vậy, phân tích hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhằm nhận diện
những vấn đề đặt ra và tìm kiếm những giải pháp hoàn thiện hoạt động này là
một đòi hỏi có tính bức thiết đối với các NHTM, nhất là trước bối cảnh nhiều
khoản cho vay Doanh nghiệp đang gặp phải những vấn đề lớn.
Cũng như hầu hết các NHTM khác tại Việt Nam, Ngân hàng TMCP
Đông Á (DongABank) có tỷ trọng cho vay Doanh nghiệp khá lớn. Theo xu
hướng chung đó, hoạt động cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP
Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng (DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng) cũng là
một hoạt động có vai trò quan trọng, đòi hỏi phải tiến hành phân tích các khía
cạnh khác nhau, nhằm tiếp tục hoàn thiện hoạt động này, đạt được các mục
tiêu đề ra về quy mô, chất lượng và hiệu quả.
Vì những lý do trên, học viên đã chọn đề tài: “Phân tích tình hình cho
vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đông Á – Chi nhánh Đà Nẵng”
làm công trình nghiên cứu luận văn thạc sỹ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về phân tích hoạt động cho vay Doanh
nghiệp
- Phân tích tình hình cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại
cổ phần Đông Á - Chi nhánh Đà Nẵng.
- Trên cơ sở kết quả phân tích, đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động
cho vay Doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đông Á - Chi
nhánh Đà Nẵng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng: Nghiên cứu cơ sở lý luận về phân tích hoạt động cho vay
Doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại và thực tiễn cho vay Doanh nghiệp
tại DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng.
- Phạm vi nghiên cứu:
3
+ Về nội dung: Tập trung nghiên cứu tình hình cho vay Doanh nghiệp tại
DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng. Để từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm
nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động này tại Ngân hàng.
+ Về thời gian: Chỉ giới hạn nghiên cứu thực trạng trong khoảng thời
gian từ 2011 – 2014.
4. Các câu hỏi nghiên cứu
- Nội dung phân tích hoạt động cho vay Doanh nghiệp là gì? Phương
pháp, tiêu chí được sử dụng để phân tích hoạt động cho vay Doanh nghiệp của
NHTM? Các nhân tố nào ảnh hưởng đến hoạt động cho vay Doanh nghiệp
của NHTM?
- Kết quả, diễn biến và những khía cạnh chủ yếu khác trong hoạt động
cho vay Doanh nghiệp tại DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng như thê nào?
Những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động
cho vay Doanh nghiệp tại ngân hàng này là gì?
- Cần phải có những giải pháp gì để hoàn thiện hoạt động cho vay Doanh
nghiệp tại DongABank - Chi nhánh Đà Nẵng?
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận: Chủ nghĩa duy vật biện chứng
- Các phương pháp cụ thể: Kết hợp các phương pháp phân tích, tổng
hợp; suy diễn và quy nạp; các phương pháp thống kê. Ngoài ra, đề tài cũng sử
dụng phương pháp Thảo luận, phỏng vấn với một số nhà quản lý, nhân viên
làm việc lâu năm tại các phòng ban của DongABank – CN Đà Nẵng như: bộ
phận Phát triển kinh doanh, bộ phận Thẩm định, bộ phận Kiểm soát nội bộ,
bộ phận Quản lý tín dụng, bộ phận Dịch vụ khách hàng….để đúc kết được
những thông tin xác thực và trọng yếu.
6. Kết cấu của luận văn
4
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận văn được kết cấu thành 3 chương; bao gồm:
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHO VAY DOANH
NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chương 2: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐÔNG Á – CHI NHÁNH
ĐÀ NẴNG
Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY
DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐÔNG Á – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
7. Tổng quan tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu
Luận văn Thạc sỹ Phạm Quốc Việt (2014), Phân tích tình hình cho vay
doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi
nhánh Đăk Nông, Đại học Đà Nẵng đã nêu lên được những lý luận cơ bản về
cho vay kinh doanh của Ngân hàng thương mại, nêu lên được những nội dung
của việc phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp và tiêu chí đánh hoạt động
cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. Dựa vào đó, tác giả đã
phân tích thực trạng hoạt động cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đăk Nông và đưa ra những giải
pháp áp dụng để hoàn thiện hoạt động cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng
này.
Luận văn Thạc sỹ của tác giả Nguyễn Hữu Thịnh trong đề tài “Mở
rộng cho vay đối với khách hàng Doanh nghiệp tại Ngân hàng Đầu tư và
Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đà Nẵng”, Đại học Đà Nẵng. Trong phần cơ
sở lý luận tác giả đã trình bày khá chi tiết về vai trò, chức năng của Ngân
hàng thương mại cũng như phân chia khá rõ về các hoạt động tín dụng của
Ngân hàng thương mại. Trên cơ sở lý luận về các hoạt động tín dụng ngân
5
hàng, tác giả đã xây dựng các phương thức và chỉ tiêu đánh giá kết quả mở
rộng hoạt động tín dụng và là cơ sở để phân tích thực trạng mở rộng tín dụng
tại ngân hàng. Với các chỉ tiêu đánh giá quá trình mở rộng tín dụng, tác giả đã
tiến hành phân tích thực trạng hoạt động tín dụng của ngân hàng và đã làm
sáng tỏ những tồn tại ảnh hưởng đến việc mở rộng tín dụng của ngân hàng.
Qua việc phân tích thực trạng, tác giả đã đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng
hoạt động tín dụng tại ngân hàng, các giải pháp được đề xuất có tính thực tiễn
và có khả năng áp dụng vào thực tế để mở rộng hoạt động tín dụng của ngân
hàng.
Luận văn Thạc sỹ của tác giả Trần Thị Lương Hảo trong đề tài "Mở
rộng tín dụng đối với Doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn tỉnh Phú Yên" , Đại học Đà Nẵng. Trong luận văn này, tác giả đã
xây dựng được một cơ sở lý luận logic, từ việc thể hiện được những nội dung
cơ bản hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại đến việc chi tiết hóa
những vấn đề cơ bản đối với hoạt động cho vay đối với Doanh nghiệp và hộ
sản xuất kinh doanh của ngân hàng thương mại. Cụ thể, tác giả đã thể hiện
được cơ sở về hoạt động cho vay kinh doanh, xác định được đối tượng khách
hàng của Doanh nghiệp và cho vay hộ sản xuất kinh doanh là những thành
phần nào, sau khi xác định được đối tượng khách hàng, tác giả đã nêu lên
được những đặc điểm cơ bản của cho vay kinh doanh. Đây là một cơ sở hết
sức quan trọng để có thể tìm ra sự khác nhau giữa hoạt động cho vay kinh
doanh so với các hoạt động cho vay khác của ngân hàng.
Với đề tài nghiên cứu về mở rộng cho vay kinh doanh thì việc xác định
được nội dung và những tiêu chí đánh giá mở rộng cho vay kinh doanh là hết
sức quan trọng, đây là nội dung cốt lõi của cơ sở lý luận nhằm để phục vụ cho
việc phân tích đánh giá thực trạng cho vay kinh doanh của ngân hàng. Quá
trình phân tích thực trạng cho vay kinh doanh, tác giả đã sử dụng các tiêu chí
6
đánh giá mở rộng cho vay kinh doanh một cách có hệ thống để xem xét đánh
giá tình hình triển khai cho vay kinh doanh của ngân hàng và đưa ra những
nhận định khá rõ về thực trạng cho vay Doanh nghiệp và hộ sản xuất kinh
doanh tại ngân hàng.
Trên cơ sở lý luận về lợi ích, đặc điểm và vai trò của hoạt động cho vay
kinh doanh, tác giả đã đề xuất các giải pháp có tính khả thi để mở rộng cho
vay kinh doanh phù hợp với hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
Qua nghiên cứu luận văn trên cho thấy, tác giả đã xây dựng được một cơ
sở lý luận có tính logic, luận văn đi sâu vào trọng tâm của nội dung nghiên
cứu, do vậy, đã chỉ ra những tồn tại đã ảnh hưởng đến quá trình mở rộng cho
vay cũng như đề xuất giải pháp có tính thực tiễn để mở rộng hoạt động cho
vay tiêu dùng tại ngân hàng này.
Luận văn Thạc sỹ Võ Lê Anh Huy (2012), Quản lý rủi ro tín dụng đối
với khách hàng Doanh nghiệp tại NHTMCP Việt Nam thịnh vượng Chi nhánh
Đà Nẵng, Đại học Đà Nẵng.
Luận văn đã tiếp cận vấn đề dưới góc độ lý thuyết quản trị rủi ro áp dụng
trong quản trị rủi ro tín dụng đối với cho vay Doanh nghiệp. Luận văn đã giải
quyết được các mục tiêu nghiên cứu đề ra và quan trọng nhất là đã đề xuất
một hệ thống giải pháp nhằm tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng
trong cho vay khách hàng Doanh nghiệp tại Chi nhánh NH Việt Nam Thịnh
vượng Đà Nẵng.
Luận văn này đã cung cấp nhiều vấn đề lý luận liên quan đến đặc thù về
quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng Doanh nghiệp của các
NHTM có thể tham khảo.
7
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHO VAY
DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI
1.1.1. Tổng quan về tín dụng ngân hàng
a. Khái niệm tín dụng
Trong nền kinh tế hàng hóa, trong cùng một thời gian luôn có một số
người tạm thời thừa vốn, có vốn tạm thời nhàn rỗi, và có nhu cầu cho vay.
Bên cạnh đó luôn có một số người tạm thời thiếu vốn, có nhu cầu đi vay. Hiện
tượng này làm nảy sinh mối quan hệ kinh tế mà nội dung của nó là vốn được
dịch chuyển từ nơi tạm thời thừa sang nơi tạm thời thiếu với điều kiện hoàn
trả vốn và lãi tiền vay là lợi nhuận thu được do sử dụng vốn vay. Đây chính là
quan hệ tín dụng.
Như vậy tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc có hoàn trả
kèm theo lợi tức.
Tín dụng (credit) xuất phát từ chữ Latin là credo (tin tưởng, tín nhiệm),
cùng với thời gian thuật ngữ tín dụng được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau.
Ngay cả trong quan hệ tài chính, tùy theo từng bối cảnh cụ thể, thuật ngữ tín
dụng được hàm chứa theo những nội dung riêng:
Xét trên góc độ chuyển dịch quỹ cho vay từ chủ thể thặng dư tiết kiệm
sang chủ thể thiếu hụt tiết kiệm thì tín dụng được coi là phương pháp chuyển
dịch quỹ từ người cho vay sang người đi vay.
Trong tất cả các hình thức tín dụng thì tín dụng ngân hàng là quan trọng
nhất, cung cấp phần lớn nhu cầu tín dụng cho các Doanh nghiệp, các thể nhân
khác trong nền kinh tế.
8
Trong mối quan hệ tài chính cụ thể, tín dụng là một giao dịch về tài sản
trên cơ sở có hoàn trả giữa hai chủ thể, là giao dịch giữa các định chế tài
chính với các Doanh nghiệp và cá nhân thể hiện dưới hình thức cho vay, tức
là ngân hàng cấp tiền vay cho bên đi vay và sau một thời gian nhất định người
đi vay phải thanh toán vốn gốc và lãi cho ngân hàng.
Tín dụng còn có nghĩa là một số tiền cho vay mà cá định chế tài chính
cung cấp cho khách hàng. Trong luận văn này, thuật ngữ tín dụng đề nghị
được hiểu đồng nghĩa với thuật ngữ cho vay. Ví dụ, tín dụng ngắn hạn đồng
nghĩa với cho vay ngắn hạn, tín dụng dài hạn đồng nghĩa với cho vay dài hạn.
Tín dụng xét theo nội dung hoạt động của các tổ chức tín dụng có nghĩa
khá rộng. Đó là việc tổ chức tín dụng sử dụng nguồn vốn tự có, nguồn vốn
huy động để cấp tín dụng, trong đó: Cấp tin dụng là việc tổ chức tín dụng
thỏa thuận để khách hàng sử dụng một khoản tiền vay với nguyên tắc có hoàn
trả bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khẩu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân
hàng và các nghiệp vụ khác.
Tín dụng được xem là một chức năng hoạt động cơ bản của ngân hàng.
Với cách tiếp cận này, tín dụng ngân hàng được hiểu như sau:
Tín dụng là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa) giữa bên cho
vay (ngân hàng và các định chế tài chính khác) và bên đi vay (cá nhân,
Doanh nghiệp và các chủ thể khác), trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản
cho bên đi vay sử dụng trong một thời hạn nhất định theo thỏa thuận. Bên đi
vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện vốn gốc và lãi cho bên vay khi đến
thời hạn thanh toán.
b. Bản chất tín dụng
Bản chất của tín dụng là một giao dịch về tài sản trên cơ sở hoàn trả và
có đặc trưng sau:
9
- Tài sản giao dịch trong quan hệ tín dụng ngân hàng bao gồm hai hình
thức là cho vay (bằng tiền) và cho thuê (bất động sản và động sản). Trước
những năm 1960, hoạt động tín dụng của ngân hàng hầu như chỉ cho vay bằng
tiền. Xuất phát từ tính đặc thù đó mà nhiều lúc thuật ngữ tín dụng và cho vay
được coi là đồng nghĩa với nhau. Ngày nay, dịch vụ ngân hàng phát triển,
việc cho thuê vận hàng và cho thuê tài chính đã được các ngân hàng hoặc các
định chế tài chính khác cung cấp cho khách hàng.
- Xuất phát từ nguyên tắc hoàn trả, nên khi người cho vay chuyển giao
tài sản cho người đi vay sử dụng, họ phải có cơ sở để tin rằng người đi vay trả
đúng hạn. Đây là yếu tố hết sức cơ bản trong quản trị tín dụng.
- Giá trị hoàn trả thông thường phải lớn hơn giá trị lúc cho vay, hay nói
cách khác là người đi vay phải trả thêm phần lãi ngoài vốn gốc. Để thực hiện
được nguyên tắc này phải xác định lãi suất danh nghĩa lớn hơn tỷ lệ lạm phát,
hay nói cách khác phải xác định lãi suất thực dương (Lãi suất thực = lãi suất
danh nghĩa- tỷ lệ lạm phát). Tuy nhiên, vì lãi suất chịu ảnh hưởng cà nhiều
yếu tố khác nhau, nên trong một số trường hợp cụ thể lãi suất dah nghĩa có thể
thấp hơn lạm phát, ngoại lệ này chỉ tồn tại trong một giai đoạn ngắn.
Trong quan hệ tín dụng ngân hàng, tiền vay được cung cấp trên cơ sở
cam kết hoàn trả vô điều kiện. Về khía cạnh pháp lý, những văn bản xác định
quan hệ tín dụng như hợp đồng tín dụng, khế ước... thực chất là lệnh phiếu
(promissory note), trong đó bên đi vay cam kết hoàn trả vô điều kiện cho bên
cho vay khi đến hạn thanh toán.
c. Nguyên tắc tín dụng
Thực chất là quản lý tiền cho vay của hệ thống NHTM. Tiền cho vay có
một vai trò hết sức quan trọng, chiếm một tỷ lệ quy mô lớn trong tổng số tài
sản có của NHTM. Tiền cho vay thông thường là khoản mục có tỷ lệ sinh lời
10
cao đồng thời cho mức rủi ro cao nhất. Nó là khoản quyết định sự tồn tại và
phát triển của NHTM, do đó cần quản lý chặt chẽ khoản mục này.
- Nguyên tắc hoàn trả: khoản tín dụng phải được thanh toán đầy đủ
nguyên gốc sau khi sử dụng để ngân hàng bảo toàn được vốn ở mức tối thiểu
nhất để có thể duy trì được hoạt động.
- Nguyên tắc thời hạn: khoản tín dụng phải được hoàn trả đúng vào thời
điểm đã được hai bên xác định cụ thể và được ghi nhận trong thỏa thuận vay
vốn giữa khách hàng và ngân hàng.
- Nguyên tắc trả lãi: ngoài việc thanh toán đầy đủ, đúng hạn khoản gốc,
khách hàng phải có trách nhiệm thanh toán khoản lãi tính bằng tỷ lệ % trên số
tiền vay, được coi là giá mua quyền sử dụng vốn.
- Nguyên tắc tài sản đảm bảo: để bảo vệ nguồn vốn của ngân hàng khi
khách hàng vi phạm các điều kiện vay vốn hoặc khi chủ nhân của các tài sản
thế chấp không còn khả năng thanh toán cho ngân hàng.
- Nguyên tắc sử dụng vốn vay đúng mục đích: tất cả các khoản tín dụng
phải được sử dụng đúng mục đích vay thể hiện trong hồ sơ vay vốn.
Khi giải quyết đề nghị vay vốn của khách hàng, ngân hàng phải nắm rõ
thông tin về khách hàng của mình. Ngân hàng có thể yêu cầu khách hàng
cung cấp thông tin về tình hình tài chính, mục đích vay vốn, phương án kinh
doanh, sử dụng vốn và kế hoạch trả nợ. Trên cơ sở đó, ngân hàng tiến hành
phân tích, thẩm định để có quyết định cho vay hay không cho vay. Công việc
này của ngân hàng phải được quyết định một cách thận trọng để tránh những
quyết định sai lầm, cấp tín dụng không hiệu quả dẫn đến rủi ro mất vốn.
Trong quá trình cho vay, ngân hàng phải thường xuyên kiểm tra, giám
sát việc sử dụng vốn của khách hàng nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn vay
đúng mục đích, ngân hàng có thể ra quyết định không tiếp tục giải ngân, thu
nợ trước hạn hoặc khởi kiện ra tòa do khách hàng vi phạm thỏa thuận trong
11
HDTD để yêu cầu áp dụng các biện pháp nhằm thu hồi nợ cho ngân hàng
trong khuôn khổ pháp luật
1.1.2. Phân loại tín dụng
Việc nghiên cứu các hình thức tín dụng có thể theo các tiêu thức như thời
hạn tín dụng, chủ thể tham gia vào quan hệ tín dụng, tính chất luân chuyển
vốn trong quan hệ tín dụng..... Cách nghiên cứu này giúp chúng ta có thể xem
xét quan hệ tín dụng dưới các góc độ khác nhau và giải thích tại sao quan hệ
tín dụng lại có thể thỏa mãn nhu cầu đa dạng của các chủ thể thừa và thiếu
vốn.
a. Phân loại theo thời hạn vay
Căn cứ vào thời hạn vay, người ta chia tín dụng ra làm 03 loại: tín dụng
ngắn hạn, tín dụng trung hạn, tín dụng dài hạn.
* Tín dụng ngắn hạn:
Tín dụng ngắn hạn là các khoản vay mà thời hạn không quá 12 tháng,
nhằm đáp ứng các nhu cầu vốn ngắn hạn như bổ sung ngân quỹ, đảm bảo yêu
cầu thanh toán đến hạn, bổ sung nhu cầu vốn lưu động hoặc đáp ứng nhu cầu
tiêu dùng cá nhân.
Đặc điểm của loại hình tín dụng này là có mức độ rủi ro thấp vì thời hạn
hoàn vốn nhanh tránh được các rủi ro về lãi suất, về lạm phát cũng như sự bất
ổn của môi trường kinh tế vĩ mô. Do đó, loại tín dụng này thường có lãi suất
thấp hơn so với các loại tín dụng khác.
* Tín dụng trung hạn và dài hạn:
Tín dụng trung và dài hạn là tín dụng có thời hạn dài, từ trên 1 năm đến
vài chục năm ( tín dụng trung hạn có thời hạn từ trên 1 năm đến dưới 5 năm,
tín dụng dài hạn có thời hạn từ 5 năm trở lên.)
Loại hình tín dụng này thường được sử dụng để thực hiện quá trình tái
đầu tư sản xuất theo chiều rộng hoặc theo chiều sâu làm tăng mức sản xuất và
12
của cải xã hội. Vì thời hạn dài và hiệu quả đầu tư thường là dự tính nên loại
tín dụng này thường chứa đựng mức rủi ro cao, kể cả rủi ro cá biệt và rủi ro
hệ thống. Do có mức rủi ro cao như vậy nên nó có mức lãi suất tăng theo thời
hạn vay.
b. Phân loại theo hình thức đảm bảo
Tín dụng có tài sản đảm bảo: là loại tín dụng mà các khoản cho vay phát
ra đều có tài sản tương đương thế chấp, có các hình thức như cầm cố, thế
chấp, chiết khấu và bảo lãnh.
Tín dụng không có tài sản đảm bảo: là khoản tín dụng mà các khoản cho
vay phát ra không cần tài sản thế chấp, mà chỉ dựa vào tín chấp. Loại hình
này thường được áp dụng đối với khách hàng truyển thống, có quan hệ lâu dài
và sòng phẳng với ngân hàng, khách hàng này phải có tài chính lành mạnh và
có uy tín đối với ngân hàng như trả nợ đầy đủ đúng hạn cả gốc lẫn lãi, có dự
án sản xuất kinh doanh khả thi, có khả năng hoàn trả nợ… .
c. Phân loại theo nguồn gốc tín dụng
Tín dụng trực tiếp: Phần lớn tín dụng của ngân hàng là tín dụng trực
tiếp, đây là các khoản cho vay khi khách hàng trực tiếp đến ngân hàng và đề
nghị vay vốn. Ngân hàng trực tiếp chuyển giao tiền cho khách hàng sử dụng
trên cơ sở những điều kiện mà hai bên thỏa thuận. Khi khách hàng có tài sản
thế chấp, có uy tín cao mà không cần phải thông qua trung gian nào thì họ
thường vay trực tiếp ngân hàng.
Tín dụng gián tiếp: Đây là hình thức tín dụng thông qua các tổ chức
trung gian. Ngân hàng cho vay qua các tổ, đội, hội, nhóm như nhóm sản xuất
hội nông dân, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ... Các tổ chức này thường xuyên
liên kết các thành viên theo mục đích riêng, song chủ yếu đều hỗ trợ lẫn nhau,
bảo vệ quyền lợi cho mỗi thành viên. Vì vậy, việc phát triển kinh tế, làm giàu,
xóa đói giảm nghèo luôn được các trung gian quan tâm.
13
+ Ngân hàng cũng có thể cho vay thông qua người bán lẻ các sản phẩm
đầu vào của quá trình sản xuất, việc cho vay theo cách này sẽ hạn chế người
vay sử dụng tín dụng sai mục đích.
+ Cho vay gián tiếp thường được áp dụng đối với thị trường nhiều món
vay nhỏ, người vay phân tán, cách xa ngân hàng. Trong trường hợp này, cho
vay qua trung gian có thể tiết kiệm chi phí cho ngân hàng.
d. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn
* Tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh: đây là tín dụng nhằm đáp ứng
nhu cầu vay vốn của các đối tượng sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ hoặc Doanh
nghiệp.
* Tín dụng tiêu dùng: là hình thức tín dụng nhằm tài trợ cho nhu cầu tiêu
dùng của dân cư, có hai loại, một là tín dụng tiêu dùng trực tiếp là việc ngân
hàng cho vay trực tiếp khách hàng để tiêu dùng; hai là tín dụng tiêu dùng gián
tiếp là việc ngân hàng mua các phiếu mua bán hàng từ người bán lẻ hàng hóa,
tức là hình thức tài trợ bán trả góp của NHTM.
e. Dựa vào phương thức cho vay
Theo quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng ban hành ngày
31/12/2001, ngân hàng tiến hành cho vay theo các phương thức sau:
- Cho vay từng lần: mỗi lần vay vốn khách hàng và ngân hàng tiến hành
thực hiện những thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng.
Phương thức này áp dụng với những khách hàng có nhu cầu vay vốn không
thường xuyên, sản xuất không ổn định, kinh doanh theo thời vụ, thương vụ.
- Cho vay theo hợp đồng tín dụng: ngân hàng và khách hàng xác định,
thỏa thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một thời hạn nhất định hoặc
theo chu kỳ sản xuất, kinh doanh.
