Phan tich noi dung cua nguyen ly ve su phat trien va rut ra y nghia phuong phap luan

Câu 10: Phân tích nội dung của nguyên lý về sự phát triển và rút ra ý
nghĩa phương pháp luận
- Trong phép biện chứng duy vật, nguyên lý về mối liên hệ phổ biến thống nhất
hữu cơ với nguyên lý về sự phát triển, bởi vì liên hệ tức là vận động, mà không co
vận động thì không co sự phát triển. Nhưng “vận động” và “phát triển” là hai khái
niệm khác nhau. Khái niệm “vận động” khái quát mọi sự biến đổi noi chung, không
tính đến xu hướng và kết quả của những biến đổi ấy như thế nào. Sự vận động diễn ra
không ngừng trong thế giới và co nhiều xu hướng.
Khái niệm “phát triển” không khái quát mọi sự biến đổi noi chung; no chỉ là
khái quát những vận động đi lên, cái mới ra đời thay thế cho cái cũ. Tiêu chuẩn để
xác định sự phát triển là co xuất hiện “cái mới” trong những biến đổi của sự vật hiện
tượng. Sự phát triển trong thế giới theo các chiều hướng cơ bản sau: phát triển về
trình độ (từ thấp đến cao), phát triển về cấu trúc (từ đơn giản đến phức tạp), phát triển
về bản chất (từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn). Sự phân biệt đo về các chiều
hướng chỉ là tương đối, một sự phát triển thường bao hàm cả các chiều hướng này.
- Phép biện chứng duy vật khẳng định rằng sự phát triển, đổi mới là hiện tượng
diễn ra không ngừng trong tự nhiên, trong xã hội và trong tư duy, mà nguồn gốc của
no là cuộc đấu tranh giữa các mặt đối lập trong bản thân sự vật và hiện tượng. Nhưng
không nên hiểu sự phát triển bao giờ cũng diễn ra một cách đơn giản, theo đường
thẳng. Xét từng trường hợp cá biệt, thì co những vận động đi lên, tuần hoàn, thậm chí
đi xuống, nhưng xét cả quá trình, trong phạm vi rộng lớn thì vận động đi lên là
khuynh hướng thống trị. Khái quát tình hình trên đây, phép biện chứng duy vật khẳng
định rằng, phát triển là khuynh hướng chung của sự vận động của sự vật và hiện
tượng.
- Quan điểm biện chứng xác định nguồn gốc bên trong của mọi sự phát triển.
Cho nên thế giới phát triển là tự thân phát triển, là quá trình bao hàm mâu thuẫn và
thường xuyên giải quyết mâu thuẫn, vừa liên tục vừa co gián đoạn; là quá trình bao
hàm sự phủ định cái cũ và ra đời cái mới. Sự phát triển như là vận động đi lên ra đời
cái mới, nhưng cái mới không đoạn tuyệt với cái cũ mà kế thừa tất cả những gì tích

cực của cái cũ. Tất cả những điều đo noi lên tính chất phức tạp của sự phát triển,
nhưng bao giờ cũng theo khuynh hướng đi lên.
- Đối lập với quan điểm trên đây của phép biện chứng; phép siêu hình noi
chung phủ nhận sự phát triển, tuyệt đối hoa tính ổn định của các sự vật hiện tượng.
Nếu co thừa nhận sự phát triển, thì phép siêu hình cho rằng đo chỉ là sự tăng giảm về
lượng, sự lặp lại mà không co chuyển hoa về chất, không co sự ra đời cái mới thay
thế cho cái cũ. Lênin nhận xét rằng, quan niệm siêu hình là cứng nhắc, nghèo nàn,
khô khan, chỉ co quan niệm biện chứng là sinh động, mới cho ta chìa khoa của “sự tự
vận động” của tất thảy mọi cái đang tồn tại, của những “bước nhảy vọt” và “sự gián
đoạn của tính tiệm tiến”, của sự “chuyển hoa thành mặt đối lập”, của “sự tiêu diệt cái
cũ và sự nảy sinh ra cái mới”. Cũng vì vậy mà ông nhấn mạnh rằng, phép biện chứng
là học thuyết “hoàn bị nhất, sâu sắc nhất và không phiến diện về sự phát triển”.
- Nghiên cứu nguyên lý về sự phát triển, giúp cho chúng ta nhận thức rằng,
muốn thực sự nắm được bản chất của sự vật hiện tượng, nắm được quy luật và xu
hướng của chúng phải co quan điểm phát triển, khắc phục tư tưởng bảo thủ trì trệ.
Quan điểm này yêu cầu khi phân tích sự vật phải xét no như một quá trình; đặt
no trong sự vận động, sự phát triển mới nắm được quy luật và những xu hướng của
no. Quan điểm phát triển còn bao hàm yêu cầu xét sự vật trong từng giai đoạn cụ thể
của no nhưng không được tách rời với các giai đoạn khác mà phải liên hệ chúng với
nhau mới co thể nắm được logic của toàn bộ tiến trình vận động sự vật. Quan điểm
phát triển cũng đòi hỏi tinh thần lạc quan tích cực trong thực tiễn, khắc phục mọi sụ
trì trệ bảo thủ.