Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Thanh Minh thành phố Điện Biên Phủ tỉnh Điện Biên (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

VÀNG A CHÍ

Tên

tài:

“ ÁNH GIÁ HI U QU S

D NG

T NÔNG NGHI P TRÊN

A BÀN XÃ THANH MINH, THÀNH PH

I N BIÊN PH ,

T NH I N BIÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
L p
Khoá h c

Giáo viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: Qu n lý t ai
: Qu n lý tài nguyên
: 42A - QL
: 2010 – 2014
: ThS. Nguy n Huy Trung

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M

N

c s nh t trí c a Ban giám hi u nhà tr ng, th y cô giáo khoa
Qu n lý Tài nguyên tr ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên, sau khi hoàn
thành khóa h c tr ng em ã ti n hành th c t p t t nghi p tai xã Thanh
Minh, TP. i n Biên, t nh i n Biên v i tài: “ ánh giá hi u qu s d ng
t nông nghi p trên a bàn xã Thanh Minh, thành ph
i n Biên Ph ,
t nh i n Biên”.
V i ph ng chân “u ng n c nh ngu n, n qu nh k tr ng cây”,
khóa lu n em
c hoàn thành nh s quan tâm giúp
c a các n v , c

quan và nhà tr ng.
Em xin chân thành c m n tr ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên,
n i ã ào t o và gi ng d y, giúp
em trong su t quá trình nghiên c u và
h c t p t i nhà tr ng.
Em vô cùng c m n th y giáo – cán b gi ng d y Th.s Nguy n Huy
Trung gi ng viên khoa Qu n lý Tài nguyên tr ng i h c Nông Lâm Thái
Nguyên, ng i ã tr c ti p h ng d n, ch b o và giúp
em t n tình trong
su t th i gian th c hi n tài.
Em xin chân thành c m n th y, cô giáo trong khoa Qu n lý Tài
nguyên ã h t s c t o m i i u ki n giúp
em.
ng th i, em xin chân
thành c m n s nhi t tình giúp
c a Phòng tài Nguyên môi Tr ng thành
ph
i n Biên Ph t nh i n Biên, UBND xã Thanh Minh thành ph
i n
Biên Ph t nh i n Biên, các ban ngành oàn th cùng nhân dân trong xã ã
t o m i i u ki n giúp
em trong su t quá trình th c hi n tài.
Em xin bày t lòng c m n t i b n bè, ng nghi p và ng i thân ã
ng viên, c ng tác giúp
em th c hi n thành công tài này.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 05 n m 2014
Sinh viên

Vàng A Chí

iii

DANH M C CÁC T

VI T T T

STT

Ch vi t t t

Ngh a

1

BVTV

Thu c b o v th c v t

2

Csx

Chi phí s n xu t

3

FAO

4

H

5

H

7

KHSD

Food and Agriculture Organization – T ch c l
th c và nông nghi p c a Liên H p Qu c
Hi u qu

ng

ng v n

Cao
K ho ch s d ng

t

8

L

Th p

9

LM - LX

Lúa xuân – Lúa mùa

10

LUT

11

M

Trung bình

12

N

Thu nh p thu n túy

13

p

14

q

Land use type – Lo i hình s d ng

Kh i l

t

ng

n giá

15

QHSD

Quy ho ch s d ng

16

RRA

Rural Rapid Appraisal – ánh giá nhanh nông thôn

14

T

T ng giá tr s n ph m

15

TB

Trung bình

16

UBND

17

VH

y ban nhân dân
Very hight – R t cao

t


iv

DANH M C HÌNH

Hình 2. 1. S
Bi u

quá trình hình thành

4 1. C c u

t ....................................................... 4

t ai c a xã Thanh Minh thành ph

i n Biên Ph n m

2013 ............................................................................................................. 32
Bi u

4 2. C c u

t nông nghi p c a xã Thanh Minh n m 2013 ............ 33


v

DANH M C B NG

B ng 4. 1. Hi n tr ng s d ng

t

xã Thanh Minh, TP. i n Biên Ph ,

t nh i n Biên n m 2013. ............................................................... 31
B ng 4. 2. C c u các lo i

t nông nghi p c a xã Thanh Minh n m 2013 ... 33

B ng 4. 3. Các lo i hình s d ng

t chính c a xã Thanh Minh, TP i n

Biên Ph , t nh i n Biên n m 2013 ............................................... 34
B ng 4. 4. M c

u t chi phí cho các lo i cây tr ng hàng n m/ha/n m ....... 41

B ng 4. 5. Hi u qu kinh t c a các lo i cây tr ng chính. .............................. 41
B ng 4. 6. Hi u qu kinh t c a LUT cây tr ng hàng n m............................. 42
B ng 4. 7. M c

u t chi phí cho các lo i cây tr ng lâu n m và cây n

qu chính ........................................................................................ 43
B ng 4. 8. Hi u qu kinh t c a các lo i LUTs cây n qu chính.................. 44
B ng 4. 9. Hi u qu kinh t c a lo i hình cây n qu chính LUTs ................ 44
B ng 4. 10. Hi u qu kinh t c a cây tr ng lâu n m ..................................... 46
B ng 4. 11. Hi u qu kinh t c a lo i hình s d ng

t cây lâu n m ............ 46

B ng 4. 12. Phân c p hi u qu kinh t các lo i hình s d ng
a bàn c a xã Thanh Minh, TP.
B
B ng 4. 14. Hi u qu môi tr

t chính trên

i n Biên Ph , t nh i n Biên ... 47

..................................................... 51

ng c a các ki u s d ng

t ........................... 52


vi

M CL C

Ph n 1: M
U .......................................................................................... 1
1.1. Tính c p thi t c a tài ............................................................................ 1
1.2. M c tiêu c a tài ................................................................................... 2
1.3. Ý ngh a nghiên c u tài ......................................................................... 2
Ph n 2 : T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 3
2.1. C s khoa h c c a tài ........................................................................ 3
2.1.1. C s lý lu n c a tài......................................................................... 3
2.1.2. C s th c ti n c a tài....................................................................... 5
2.2. S d ng t và nh ng quan i m v s d ng t b n v ng ..................... 6
2.2.1. S d ng t và nh ng nhân t nh h ng n s d ng t ................... 6
2.2.2. Quan i m s d ng t nông nghi p b n v ng ...................................... 9
2.3. S l c hi n tr ng t ai trong n c và trên th gi i ............................ 12
2.3.1. Tình hình nghiên c u v
t ai trên th gi i ....................................... 12
2.3.2. Tình hình nghiên c u Vi t Nam ....................................................... 13
2.3.3 Hi n tr ng s d ng t và bi n ng các lo i t xã Thanh Minh, thành
ph i n Biên Ph ........................................................................................ 13
Ph n 3:

I T NG, N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U..... 17
3.1.
i t ng và ph m vi nghiên c u ....................................................... 17
3.1.1.
i t ng nghiên c u .......................................................................... 17
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................. 17
3.2.
a i m và th i gian nghiên c u ........................................................ 17
3.3. N i dung nghiên c u ........................................................................... 17
3.4. Ph ng pháp nghiên c u ..................................................................... 17
3.4.1. Ph ng pháp i u tra kh o sát, thu th p s li u s li u ....................... 17
3.4.2. Ph ng pháp tính hi u qu c a các lo i hình s d ng t .................... 18
3.4.3. Ph ng pháp ánh giá tính b n v ng .................................................. 19
3.4.4. Ph ng pháp tính toán phân tích s li u .............................................. 19
3.4.5. Ph
3.4.6. Ph

ng pháp tham kh o ý ki n chuyên gia ......................................... 19
ng pháp i u tra ph ng v n nông dân .......................................... 19


Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................. 21
4.1. Khái quát v i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã Thanh Minh,
TP i n Biên Ph , t nh i n Biên ................................................................. 21
4.1.1. i u ki n t nhiên ............................................................................... 21
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i .................................................................... 26
4.1.3. Hi n tr ng s d ng t n m 2013 trên a bàn xã Thanh Minh, TP.
i n Biên ...................................................................................................... 30
4.2. Th c tr ng s d ng t nông nghi p c a xã Thanh Minh, TP. i n
Biên Ph , t nh i n Biên ............................................................................... 33

4.2.1. Hi n tr ng s d ng t nông nghi p c a xã Thanh Minh, TP i n Biên
t nh i n Biên, t nh i n Biên ...................................................................... 34
4.2.2. Mô t các lo i hình s d ng t nông nghi p trên a bàn c a xã Thanh
Minh, TP i n Biên Ph , t nh i n Biên ..................................................... 35
4.3. ánh giá hi u qu s d ng t nông nghi p trên a bàn xã Thanh Minh,
TP i n Biên, t nh i n Biên, t nh i n Biên ............................................... 40
4.3.1. Hi u qu kinh t - xã h i và môi tr ng c a các lo i hình s d ng t
c a xã Thanh Minh........................................................................................ 40
4.3.2. L a ch n lo i hình s d ng t ........................................................... 52
4.4.
xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng t nông nghi p trên
a bàn xã Thanh Minh, TP i n Biên Ph , t nh i n Biên .......................... 55
4.4.1. nh h ng s d ng t nông nghi p .................................................. 55
Ph n 5: K T LU N
NGH ................................................................. 64
5.1. K t lu n ................................................................................................. 64
5.2.
ngh .................................................................................................. 65
TÀI LI U THAM KH O........................................................................... 66


1

Ph n 1
M
U

1.1. Tính c p thi t c a

tài

t ai là tài nguyên qu c gia vô cùng quý giá, là t li u s n xu t
bi t. V i s n xu t nông nghi p,
c, không có

c

t ai là t li u s n xu t không th thay th

t thì không có s n xu t nông nghi p. Chính vì v y, s d ng

t là m t ph n h p thành c a chi n l

c nông nghi p sinh thái và phát tri n

b n v ng.
Nông nghi p là ngành s n xu t c nh t và c b n nh t c a loài ng
H u h t các n

c trên th gi i

u ph i xây d ng m t n n kinh t trên c s

phát tri n nông nghi p d a vào khai thác các ti m n ng c a
ti n

t, l y ó làm

phát tri n các ngành khác.Vì v y vi c t ch c s d ng ngu n tài

nguyên

t ai h p lý, có hi u qu theo quan i m sinh thái b n v ng ang

tr thành v n

toàn c u.

Trong nh ng n m qua n n nông nghi p n
t u quan tr ng, góp ph n thúc

c ta ã

t

t
mb ol

c nh ng thành

y n n kinh t xã h i c a

nghi p c b n ã tr thành s n xu t hàng hóa, phát tri n t
và

i.

tn
ng

c. Nông
i toàn di n

c nh ng thành t u quan tr ng. S n xu t nông nghi p không nh ng
ng th c qu c gia mà còn mang l i ngu n thu cho n n kinh t v i

vi c t ng hàng hóa nông s n xu t kh u.
C ng nh các thành ph nông nghi p khác, xã Thanh Minh, thành ph
i n Biên ph , t nh i n Biên ang

i m t v i hàng lo t các v n

xu t nh , manh mún, công ngh l c h u, ch t l

nh : s n

ng nông s n th p, kh n ng

h p tác liên doanh c nh tranh còn y u, s chuy n d ch c c u còn ch m.
Trong i u ki n di n tích

t nông nghi p ngày càng b thu h p do s c ép c a

quá trình ô th hóa công nghi p hóa và s gia t ng dân s thì m c tiêu nâng


2

cao hi u qu s d ng
kinh t ,

t nông nghi p là h t s c c n thi t, t o ra giá tr l n v

ng th i t o à cho phát tri n nông nghi p b n v ng. ó là m c tiêu

th c hi n

tài: “ ánh giá hi u qu s d ng

xã Thanh Minh, thành ph
1.2. M c tiêu c a

tài
t nông nghi p trên

a bàn xã Thanh

i n Biên Ph , t nh i n Biên.

ánh giá hi u qu s d ng
d ng

a bàn

i n Biên Ph , t nh i n Biên”.

ánh giá th c tr ng s d ng
Minh, thành ph

t nông nghi p trên

t nông nghi p c a m t s lo i hình s

t c a xã.
xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng

t trên

a

bàn xã.
1.3. Ý ngh a nghiên c u

tài

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
C ng c ki n th c ã

c h c nghiên c u trong nhà tr

ng và nh ng

ki n th c th c t cho sinh viên trong quá trình th c t p t i c s .
Nâng cao kh n ng ti p c n, thu th p s li u và x lý thông tin trong
quá trình nghiên c u

tài t i c s .

1.3.2. Ý ngh a trong h c t p
Giúp cho sinh viên ti p c n, h c h i và

a ra nh ng cách x lý

iv i

nh ng tình hu ng trong th c t .
Trên c s
xu t

ánh giá hi u qu s d ng nhóm

c nh ng gi i pháp s d ng

t

t nông nghi p t

t hi u qu cao.

ó


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1. C s lý lu n c a
2.1.1.1. Khái ni m v

tài
tài

t, LUT và

Khái ni m v

t s n xu t nông nghi p

t và quá trình hình thành

t là m t ph n c a v trái

t

t, nó là l p ph l c

a mà bên d

á và khoáng sinh ra nó, bên trên là th m th c bì và khí quy n.
t

ix pc al c

l p ph th nh

i nó là

t là l p m t

a có kh n ng s n sinh ra s n ph m c a cây tr ng.

t là

ng là th quy n, là m t v t th t nhiên, mà ngu n g c c a

th t nhiên ó là do h p i m c a 4 th t nhiên khác c a hành tinh là th ch
quy n, khí quy n, th y quy n và sinh quy n. S tác
quy n trên và th quy n có tính th

ng xuyên và c b n [4].

Theo ngu n g c phát sinh, tác gi
nhiên
m ,

c hình thành do s tác

ng qua l i c a b n

ôkutraiep coi: “

t là m t v t th t

ng t ng h p c a n m y u t là: Khí h u, á

a hình, sinh v t và th i gian.

t xem nh m t th s ng nó luôn v n

ng và phát tri n” [4].
Theo C.Mac: “

t là t li u s n xu t c b n và ph bi n quý báu nh t

c a s n xu t nông nghi p, là i u ki n không th thi u
tái sinh c a hàng lo t th h loài ng
Theo các nhà kinh t , th nh
ai là ph n trên m t c a v trái

i k ti p nhau”.
ng và quy ho ch Vi t Nam cho r ng:

t mà

ó cây c i có th m c

Nh v y ã có r t nhi u khái ni m và
khái ni m chung nh t có th hi u:
theo chi u th ng
nh

c c a s t n t i và

t

c.

nh ngh a khác nhau v

t nh ng

t ai là kho ng không gian có gi i h n,

ng bao g m: Khí h u c a b u khí quy n, l p ph th

ng, th m th c v t,

và khoáng s n trong lòng

ng v t, di n tích m t n

c, tài nguyên n

t; Theo chi u ngang, trên m t

c ng m

t là s k t h p


4

gi a th nh
nó tác

ng,

a hình, th y v n, th m th c v t v i các thành ph n khác,

ng gi vai trò quan tr ng và có ý ngh a to l n

xu t c ng nh cu c s ng xã h i c a loài ng
Quá trình hình thành

i.

Quá trình

M u ch t

Phá h y

quá trình hình thành

t

i tác d ng c a các y u t ngo i c nh b phá h y t o thành m u

ch t, m u ch t ch a ph i là
là ch t h u c . Tr
á. D

t

Hình thành

Hình 2. 2. S
ám d

ng s n

t

Quá trình

ám

i v i ho t

t vì còn thi u m t h p ph n vô cùng quan tr ng

c khi có sinh v t, trái

t lúc ó ch bao g m l p v toàn

i tác d ng c a m a, các s n ph m v v n c a á b trôi xu ng n i th p

h n và l ng

ng

ó ho c

ngoài

id

ng. S v n

ng c a v trái

t có

th làm n i nh ng vùng á tr m tích ó lên và l i ti p t c chu trình nh trên
ng

i ta g i ó là

i tu n hoàn

a ch t. ây là m t quá trình t o l p á

n

thu n và x y ra theo m t chu trình khép kín và r ng kh p.
Khi trên trái

t xu t hi n sinh v t, sinh v t ã hút ch t dinh d

nh ng m u ch t do ã v v n ra

ng t

sinh s ng và khi ch t i t o lên m t l

ch t h u c . C nh v y sinh v t ngày càng phát tri n và l
ngày càng nhi u, nó ã bi n m u ch t thành

t. Ng

ng

ng ch t h u c

i ta g i ó là ti u tu n

hoàn sinh v t.
“S th ng nh t gi a
t o ra

i tu n hoàn

a ch t và Ti u tu n hoàn sinh v t ã

t và ó c ng chính là b n ch t c a quá trình hình thành
Khái ni m v

t”.

t nông nghi p

t nông nghi p là

t s d ng vào m c ích s n xu t, nghiên c u, thí

nghi m v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi trông th y s n, làm mu i và m c
ích b o v , phát tri n r ng bao g m:

t s n xu t nông nghi p,

t lâm


5

nghi p,

t nuôi tr ng th y s n,

t làm mu i và

t s n xu t nông nghi p

khác [4].
LUT Theo FAO, lo i hình s d ng
tranh mô t th c tr ng s d ng

t (LUT – Land Use Type) là b c

t c a m t vùng

t v i nh ng ph

lý s n xu t trong các i u ki n kinh t - xã h i và k thu t
2.1.2. C s th c ti n c a

c xác nh [18].

tài

2.1.2.1. Vai trò và ý ngh a c a
t ai óng vai trò quy t
ng

ng th c qu n

i, nó là c s t nhiên, là ti n

t ai trong nông nghi p
nh s t n t i và phát tri n c a xã h i loài
cho m i quá trình s n xu t. C.Mác (1949).

Th c t cho th y, trong quá trình phát tri n xã h i loài ng

i, s hình thành

và phát tri n m i n n v n minh v t ch t, v n hóa tinh th n, các thành t u khoa
h c công ngh

u

c xây d ng trên n n t ng c b n - s d ng

Trong s n xu t nông lâm nghi p
y u,

t ai

t.

c coi là t li u s n xu t ch

c bi t và không th thay th . Ngoài vai trò là c s không gian,

có hai ch c n ng

c bi t quan tr ng:

t là kho ng không gian lãnh th c n thi t
xu t trong các ngành kinh t qu c dân và ho t

i v i m i quá trình s n

ng c a con ng

Trong nông nghi p ngoài vai trò là không gian
n ng

t còn

i.

t còn có hai ch c

c bi t quan tr ng:
+ Là

it

ng ch u s tác

ng tr c ti p c a con ng

i trong quá trình

s n xu t.
+ Tham gia tích c c vào quá trình s n xu t, cung c p cho cây tr ng
n

c, mu i khoáng, không khí và các ch t dinh d

sinh tr

ng c n thi t cho cây tr ng

ng và phát tri n.

2.1.2.2. S c n thi t ph i ánh giá hi u qu s d ng
Th gi i ang s d ng kho ng 1,5 t ha

t

t cho s n xu t nông nghi p.

Ti m n ng

t nông nghi p c a th gi i kho ng 3 - 5 t ha. Nhân lo i ang

làm h h i

t nông nghi p kho ng 1,4 t ha

t và hi n nay có kho ng 6 - 7


6

tri u ha

t nông nghi p b b hoang do xói mòn và thoái hóa.

nhu c u v s n ph m nông nghi p, con ng
n ng su t cây tr ng và m r ng di n tích
n m v ng s l

ng và ch t l

t, ánh giá phân h ng

ng

h

i ph i thâm canh, t ng v t ng

t nông nghi p.
t ai c n ph i i u tra thành l p b n

t, i u tra hi n tr ng, quy ho ch s d ng

là i u r t quan tr ng mà các qu c gia
suy thoái tài nguyên

t và qu n lý

t và nh ng nhân t

2.2.1.1. Khái ni m s d ng
S d ng

ng th i nh m

nh h

c

ng lai.

t và nh ng quan i m v s d ng

2.2.1. S d ng

i,

t ai sao cho ngu n tài nguyên này

khai thác t t nh t mà v n duy trì s n xu t trong t
2.2. S d ng

t h p lý

c bi t quan tâm nh m ng n ch n nh ng

t ai do s thi u hi u bi t c a con ng

ng d n v s d ng

gi i quy t

ng

t b n v ng
n s d ng

t

t

t là h th ng các bi n pháp nh m i u hòa m i quan h

gi a ng

i và

t trong t h p các ngu n Tài Nguyên thiên nhiên khác và

Môi Tr

ng [10]. S d ng

quan h gi a ng

i và

khác và môi tr

t là h th ng các bi n pháp nh m i u hòa m i

t trong t h p v i các ngu n tài nguyên thiên nhiên

ng. C n c vào quy lu t phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu

c u không ng ng n inh và b n v ng v m t sinh thái, quy t nh ph ng h ng
chung và m c tiêu s d ng
công d ng c a
s d ng

t nh m

t h p lý nh t là tài nguyên

t t i hi u ích sinh thái, kinh t , xã h i cao nh t. Vì v y,

t thu c ph m trù ho t

ng kinh t c a nhân lo i. Trong m i ph ng

th c s n xu t nh t nh, vi c s d ng
c n c vào thu c tính t nhiên c a

t theo yêu c u c a s n xu t và

gian s d ng

i s ng c n

t ai. V i vai trò là nhân t c a c a s c s n

xu t, các nhi m v và n i dung s d ng
+ S d ng

t ai, phát huy t i a

t ai

c th hi n các khía c nh sau:

t h p lý v không gian, hình thành hi u qu kinh t không

t.

+ Phân ph i h p lý c c u
hình thành c c u kinh t s d ng

t ai trên di n tích
t.

t ai

c s d ng,


7

+ Quy mô s d ng
kinh t s d ng

t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mô

t.

+ Gi m t

s d ng

t ai thích h p, hình thành vi c s d ng

t ai

m t cách kinh t , t p trung, thâm canh.
Các nhân t

nh h

ng

n vi c s d ng

t: Hi u qu s d ng

tb

chi ph i b i các i u ki n và quy lu t sinh thái t nhiên, m t khác b ki n ch
b i các i u ki n, quy lu t kinh t - xã h i và các y u t k thu t.Vì v y có
th khái quát nh ng i u ki n, nhân t

nh h

ng

n hi u qu s d ng

t

g m b n n i dung chính sau.
+Y ut v

i u ki n t nhiên:

th i ti t...) có nh h

ng tr c ti p

i u ki n t nhiên (

c n ánh giá úng i u ki n t nhiên
nh h

c, khí h u,

n s n xu t nông nghi p. B i vì, các y u

t c a i u ki n t nhiên là tài nguyên

v t nuôi ch l c phù h p và

t, n

sinh v t t o nên sinh kh i. Do v y,
trên c s

ng

ó

xác

u t thân, canh úng.

t ai, khí h u th i th i ti t có ý ngh a quan tr ng

nh cây tr ng
i u ki n v

i v i s n xu t nông

nghi p. N u i u ki n t nhiên thu n l i, các h nông dân có th l i d ng
nh ng y u t

u vào không kinh t thu n l i

t o ra nông s n, hàng hóa

v i giá r . S n xu t nông nghi p là ngành kinh doanh n ng l

ng ánh sáng

m t tr i d a trên các i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i khác.
+ Y u t v kinh t - xã h i: Bao g m các y u t nh : Ch
s và lao

ng, thông tin và qu n lý, s c s n xu t trình

xã h i, dân

phát tri n c a kinh

t hàng hóa, c c u kinh t và phân b s n xu t, các i u ki n v nông nghi p,
công nghi p, giao thông, v n t i, s phát tri n c a khoa h c k thu t công
ngh , trình

qu n lý, s d ng lao

ngh a quy t

nh, ch

o

ng…y u t kinh t - xã h i th

i v i vi c s d ng

ng có ý

t ai.

+ Y u t v k thu t canh tác: Bi n pháp k thu t canh tác là tác
c a con ng

i vào

ng

t ai, cây tr ng, v t nuôi, nh m t o nên s hài hòa gi a


8

các y u t c a quá trình s n xu t
kinh t .

ây là nh ng v n

th i ti t, v
ng

hình thành, phân b và tích l y n ng su t

th hi n s hi u bi t v

i u ki n môi tr

ng k thu t, l a ch n ch ng lo i và cách

u vào phù h p v i các quy lu t t nhiên c a sinh v t nh m

c các m c tiêu

ra, là c s

t nông nghi p t ng tr

t

phát tri n s n xu t nông nghi p hàng hóa.

ng d ng công ngh s n xu t ti n b là m t

m b o v t ch t cho kinh

ng nhanh d a trên vi c chuy n

n gi a th k 21, trong nông nghi p n
ph n

ng s n xu t, v

ng và th hi n nh ng d báo thông minh c a

i s n xu t. L a ch n các tác

s d ng các

it

i s d ng

t. Cho

c ta, quy trình k thu t có th góp

n 31% c a n ng su t kinh t . Nh v y, nhóm các bi n phát k thu t

c bi t có ý ngh a quan tr ng trong quá trình khai thác
và nâng cao hi u qu s d ng

t ai theo chi u sâu

t nông nghi p.

+ Nhóm các y u t kinh t t ch c: Nhóm các y u t kinh t t ch c
c ng c n

c chú tr ng trong vi c b trí và t p trung t ch c s n xu t trong

quá trình khai thác và s d ng
su t cây tr ng, v t nuôi và h

t nông nghi p
ng s d ng

h

ng t i nâng cao n ng

t có tính b n v ng. Nhóm các

y u t kinh t t ch c bao g m nh :
Công tác quy ho ch và b trí s n xu t: Th c hi n phân vùng sinh tháy
nông nghi p d a vào i u ki n t nhiên, d a trên c s phân tích, d báo và
ánh giá nhu c u th tr

ng g n v i quy ho ch phát tri n công nghi p ch

bi n, k t c u h t ng, phát tri n ngu n nhân l c và th ch phát Lu t v b o
v Tài Nguyên Môi Tr
nghi p hàng hóa.
thác

ng s t o ti n

v ng ch c cho phát tri n nông

ó là c s phát tri n h th ng cây tr ng, v t nuôi và khai

t ai m t cách

y

, h p lý,

ng th i t o i u ki n thu n l i

t thân canh và ti n hành t p trung hóa, chuyên môn hóa, hi n
nâng cao hi u qu s d ng

u

i hóa nh m

t nông nghi p và phát tri n s n xu t hàng hóa.

Hình th c t ch c s n xu t: Các hình th c t ch c s n xu t có nh
h

ng tr c ti p

n vi c khai thác và nâng cao hi u qu s d ng

nghi p. Vì v y, c n ph i

t nông

c th c hi n a d ng hóa các hình th c h p tác


9

trong nông nghi p, xác l p m t h th ng t ch c s n xu t, kinh doanh phù
h p và gi i quy t t t m i quan h gi a s n xu t – d ch v và tiêu th nông s n
hàng hóa.
D ch v k thu t: S n xu t hàng hóa c a h nông dân không th tách
r i nh ng ti n b k thu t và vi c ng d ng các ti n b khoa h c công ngh
vào s n xu t.Vì s n xu t nông nghi p hàng hóa phát tri n òi h i ph i không
ng ng nâng cao ch t l

ng nông s n và h giá thành s n ph m.

2.2.2. Quan i m s d ng

t nông nghi p b n v ng

2.2.2.1. Quan i m s d ng

t nông nghi p b n v ng trên th gi i
ng th gi i, “Nông nghi p b n v ng

Theo T ch c sinh thái và Môi Tr
là n n nông nghi p th a mãn
làm gi m kh n ng y

c các yêu c u c a th h hi n t i, mà không

i v i th h mai sau” [10].

H i ngh Môi Tr

ng toàn c u Rio de Janerio (06/1992)

ni m phát tri n nông nghi p b n v ng là: “Là s d ng
B o v Môi Tr
Theo H i

a ra khái

t h p lý có hi u qu ,

ng m t cách khoa h c

ng th i v i s phát tri n kinh t ”.

ng th gi i v Môi Tr

ng và phát tri n thì “Phát tri n b n

v ng là s phát tri n áp ng các nhu c u hi n t i mà không làm t n h i kh
n ng c a các th h t

ng lai trong áp ng các nhu c u c a h ” [11].

Các khái ni m trên
con ng

u bao g m hai n i dung chính: Các nhu c u c a

i và nh ng gi i h n

nhu c u hi n t i và t

i v i kh n ng c a môi tr

ng lai c a con ng

ng áp ng các

i.

Chính vì v y phát tri n nông nghi p b n v ng trên th gi i

u có 3

n i dung chính:
+ B n v ng v kinh t
Gi m d n m c tiêu phí n ng l
công ngh ti t ki m và thay
Bình

i

ng và các tài nguyên khác thông qua

i s ng.

ng cùng th h trong ti p c n các ngu n tài nguyên, m c s ng,

d ch v y t và giáo d c.

10

Xóa ói, gi m nghèo tuy t

i.

Công ngh s ch và sinh thái hóa công nghi p (tái ch , tái s d ng, gi m
th i, tái t o n ng l

ng ã s d ng).

+ Phát tri n b n v ng v m t xã h i nhân v n
n

nh dân s .

Phát tri n nông thôn
Gi m thi u tác

gi m s c ép di dân vào ô th .

ng x u c a môi tr

ng

n ô th hóa.

Nâng cao h c v n, xóa mù ch .
B ov
Bình

a d ng v n hóa.
ng gi i, quan tâm t i nhu c u và l i ích c a gi i.

T ng c ng s quan tâm c a công chúng vào các quá trình ra quy t nh.
+ B n v ng v t nhiên
S d ng có hi u qu tài nguyên,
Phát tri n không v
B ov

t quá ng

c bi t là tài nguyên không tái t o.

ng ch u t i c a h sinh thái

a d ng sinh h c.

B o v t ng Ozon.
Ki m soát và gi m thi u phát th i khí nhà kính.
B o v ch t ch các h sinh thái nh y c m.
Gi m thi u x th i, kh c ph c ô nhi m (n
ph m), c i thi n và khôi ph c môi tr
2.2.2.2. Quan i m s d ng
FAO ã

a ra

t, l

ng th c

ng trong khu v c ô nhi m.

t b n v ng t i Vi t Nam

c nh ng ch tiêu c th cho nông nghi p b n v ng là:

Th a mãn nhu c u dinh d
l

c, khí,

ng c b n cho th h v s l

ng, ch t

ng và các s n ph m nông nghi p khác.
Cung c p lâu dài vi c làm,

nh ng ng

thu nh p và các i u ki n s ng t t cho

i tr c ti p làm nông nghi p.


11

Duy trì và có th t ng c

ng kh n ng s n xu t c a các c s tài

nguyên thiên nhiên, kh n ng tái s n xu t c a các tài nguyên tái t o

c,

không phá v ch c n ng c a các chu trình sinh thái c s và cân b ng t
nhiên, không phá v b n s c v n hóa – xã h i c a c ng
thôn ho c không gây ô nhi m môi tr
Gi m thi u kh n ng b t n th

ng s ng

nông

ng.
ng trong nông nghi p, c ng c lòng tin

cho nông dân.
Nh ng nguyên t c
là nh ng m c tiêu c n

c coi là tr c t trong s d ng
t

t ai b n v ng và

c.

Duy trì, nâng cao s n l

ng (hi u qu s n xu t).

Gi m t i thi u m c r i ro trong s n xu t (an toàn).
B o v tài nguyên thiên nhiên và ng n ch n s thoái hóa

t, n

c.

Có hi u qu lâu dài.
c xã h i ch p nh n.
Th c t n u di n ra
v ng s

t

c, n u ch

ng b v i nh ng m c tiêu trên thì kh n ng b n
t

c m t hay vài m c tiêu mà không ph i t t c

thì kh n ng b n v ng ch mang tính b ph n.
V n d ng các nguyên t c ã nêu
coi là b n v ng ph i

t

trên,

Vi t Nam m t lo i hình

c 3 yêu c u:

B n v ng v kinh t : Cây tr ng cho n ng su t cao, ch t l
th tr

c

ng t t,

c

ng ch p nh n [13].
B n v ng v m t xã h i: Nâng cao

c lao

sinh thái

i s ng nhân dân, thu hút

ng, phù h p v i phong t c t p quán c a ng

B n v ng v m t môi tr
c

c

màu m c a

i dân [13].

ng: Các lo i hình s d ng

t, ng n ch n s thoái hóa

t ph i b o v

t và b o v môi tr

t “Nguy n Ng c Nông và CS”, ( 2007) [13].

ng


12

Ba yêu c u trên là

xem xét và ánh giá các lo i hình s d ng

t

th i i m hi n t i. Thông qua vi c xem xét và ánh giá theo các yêu c u trên
có nh ng

nh h

Tóm l i:

ng phát tri n nông nghi p

t ng vùng.

i v i s n xu t nông nghi p vi c s d ng

c trên c s duy trì các ch c n ng chính c a
xu t c a cây tr ng m t cách n

ng s ng c a con ng

2.3. S l

c hi n tr ng

t

m b o kh n ng s n

nh, không làm suy gi m

t ai theo th i gian và vi c s d ng
ho t

t là

t b n v ng ch

t không gây nh h

i v i tài nguyên
ng x u

nm i

i.
t ai trong n

2.3.1. Tình hình nghiên c u v

c và trên th gi i

t ai trên th gi i

T ng di n tích b m t c a toàn th gi i là 510 tri u Km2 trong ó
d

ng chi m 361 tri u Km2 (71%), còn l i là di n tích l c

i

a ch chi m 149

tri u Km2 (29%). B c bán c u có di n tích l n h n nhi u so v i Nam bán c u.
Toàn b qu

t có kh n ng s n xu t nông nghi p trên th gi i là 3.256 tri u ha,

chi m kho ng 22% t ng di n tích
gi i

c phân b không

t li n. Di n tích

u: Châu M chi m 35%, Châu á chi m 26%, Châu

âu chi m 13%, Châu Phi chi m 6%. Bình quân
12.000m2.
tích

t tr ng tr t trên toàn th gi i m i

t ai, 46%

t nông nghi p trên th

t nông nghi p trên th gi i là
t 1,5 t chi m 10,8% t ng di n

t có kh n ng s n xu t nông nghi p nh v y còn 54%

kh n ng s n xu t nh ng ch a

c khai thác. Di n tích

th gi i ch chi m 10% t ng di n tích

t có

t ang canh tác trên

t t nhiên (kho ng 1.500 tri u ha),

c

ánh giá là:
-

t có n ng su t cao: 14%

-

t có n ng su t trung bình: 28%

-

t có n ng su t th p: 58%

Ngu n tài nguyên

t trên th gi i hàng n m luôn b gi m,

c bi t là

nông nghi p m t i do chuy n sang m c ích s d ng khác. M t khác dân s

t


13

ngày càng t ng, theo
ng

c tính m i n m dân s th gi i t ng t 80 - 85 tri u

i. Nh v y, v i m c t ng này m i ng

nông nghi p m i

l

ng th c, th c ph m.

l n ó thì vi c ánh giá hi u qu s d ng

i c n ph i có 0,2 - 0,4 ha
ng tr
tc a

t

c nh ng khó kh n r t

t nông nghi p là h t s c

c n thi t [5].
2.3.2. Tình hình nghiên c u

Vi t Nam

Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là 33.121,2 nghìn ha, trong ó
nghi p là 24.696 nghìn ha chi m 74,56% t ng di n tích
bình quân

u ng

i

ô th hóa di n tích

t ai n

c ta ngày càng gi m,

t nông nghi p. Tính theo bình quân

t nhiên gi m 26,7%,
Vì v y, v n

t t nhiên. Di n tích

t

Vi t Nam thu c lo i th p nh t th gi i. Ngày nay v i áp

l c v dân s và t c
bi t là di n tích

t nông

u ng

c

i thì di n tích

t

t nông nghi p gi m 21,5% [5].
m b o l ng th c, th c ph m trong khi di n tích

t nông

nghi p ngày càng gi m ang là m t áp l c r t l n. Do ó vi c s d ng hi u qu
ngu n tài nguyên

t nông nghi p càng tr nên quan tr ng

2.3.3 Hi n tr ng s d ng
thành ph

t và bi n

i v i n c ta.

ng các lo i

t xã Thanh Minh,

i n Biên Ph

N m 2013, xã Thanh Minh có t ng di n tích

t t nhiên là 2489 ha,

chi n 38,73% di n tích t nhiên c a thành ph trong ó:
t nông nghi p
N m 2013,
tích

t nông nghi p c a xã là 2317,69 ha (chi m 93,12% di n

t t nhiên), trong ó:
t s n xu t nông nghi p có 923,06 ha, chi m 39,83% di n tích

nông nghi p.
t lâm nghi p có 1343,87 ha, chi m 57,98% di n tích
t nuôi tr ng th y s n 50,81 ha, chi m 2,18% di n tích
t nông nghi p khác 0,01 ha, chi m 0,01% di n tích

t nông nghi p.
t nông nghi p.

t nông nghi p.

t


14

+ Hi n tr ng s d ng
N m 2013,
tích

t s n xu t nông nghi p

t s n xu t nông nghi p có 923,06 ha, chi m 39,83% di n

t nông nghi p, trong ó [1]:
t tr ng cây hàng n m 730,97 ha, chi m 79,19% di n tích

t s n xu t

nông nghi p.
t lâm nghi p
N m 2013, di n tích
tích

t lâm nghi p có 1343,87 ha, chi m 57,98% di n

t nông nghi p, trong ó:
t r ng s n xu t
Hi n tr ng s d ng

10,07% di n tích

t n m 2013

t r ng s n xu t 233,45ha, chi m

t nông nghi p. Trong ó:

t có r ng t nhiên s n xu t 143,92ha, chi m 61,65%
t có r ng tr ng s n xu t 21,62ha, chi m 9,26%

t r ng s n xu t;
t r ng s n xu t.

t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t 10,98ha, chi m 4,70% di n
tích

t r ng s n xu t.
t tr ng r ng s n xu t 56,93 ha chi m 24,39%

t r ng s n xu t.

t r ng phòng h
Hi n tr ng s d ng
47,91% di n tích

t n m 2013

t r ng phòng h 1.110,42 ha, chi m

t nông nghi p. Trong ó:

t có r ng t nhiên phòng h 631,72 ha, chi m 56,89%

t r ng phòng h .

t có r ng tr ng phòng h 360,50 ha, chi m 32,47%

t r ng phòng h ;

t khoang nuôi ph c h i r ng phòng h 23,79 ha, chi m 2,14% di n
tích

t r ng phòng h .
t tr ng r ng phòng h 94,41ha, chi m 8,50%

t r ng phòng h ;

t nuôi tr ng th y s n
Hi n tr ng s d ng
2,19%

t n m 2013

t nông nghi p.
t nông nghi p khác

t nuôi tr ng th y s n 50,81ha, chi m

15

Hi n tr ng s d ng
0.01% di n tích

t n m 2013

t nông nghi p khác 0,01ha, chi m

t nông nghi p.

B ng 2. 1. Hi n tr ng s d ng

t nông nghi p n m 2013

TT

Ch tiêu

Mã

Di n tích
(ha)

(%)

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

T NG DI N TÍCH T

NHIÊN

2.489,00

100,00

1

t nông nghi p

NNP

2.317,69

93,12

1.1

t lúa n

DLN

49,51

2,14

1.2

LUN

123,97

5,35

1.3

HNK

557,43

24,05

c

1.4

t tr ng cây lâu n m

CLN

192,09

8,29

1.5

t r ng phòng h

RPH

1.110,42

578,07

1.6

t r ng

RDD

1.7

t r ng s n xu t

RSX

233,45

10,07

1.8

t nuôi tr ng thu s n

NTS

50,81

2,19

1.9

t làm mu i

LMU
0,01

0,00

c d ng

1.10

NKH
(Ngu n: Phòng Tài Nguyên và Môi Tr

ng thành Ph

t phi nông nghi p
Hi n tr ng s d ng t n m 2013 thì di n tích

i n Biên)

t phi nông nghi p

153,40ha, chi m 6,16% di n tích t nhiên, trong ó [1]:
t tr s c quan công trình s nghi p 0,42ha, chi m 0,27% di n
tích

t phi nông nghi p;
t c s s n xu t, kinh doanh 0,46ha, chi m 0,30%

t phi nông nghi p;

t di tích, danh lam th ng c nhb 1,11 ha, chi m 0,72% t phi nông nghi p;
t ngh a trang, ngh a
phi nông nghi p;

a 2,25 ha, chi m 1,47% so v i di n tích

t


16

t sông su i 24,69 ha, chi m 16,10%

t phi nông nghi p;

t phát tri n h t ng 53,27 ha, chi m 34,73%

t phi nông nghi p, g m:

+

t giao thông 33,16 ha, chi m 62,25%

t phát tri n h t ng;

+

t th y l i 3,78 ha, chi m 7,10%

+

t công trình n ng l

+

t công trình b u chính, vi n thông 0,08ha, chi m 0,15%

t phát tri n h t ng;

ng 14,46 ha, chi m 27,14%

t phát tri n h t ng;
t phát

tri n h t ng;
+

t c s v n hóa 0,51 ha, chi m 0,96%

t phát tri n h t ng;

+

t c s y t 0,05 ha, chi m 0,09%

+

t c s giáo d c - ào t o 1,23 ha, chi m 2,31%

t phát tri n h t ng;
t phát tri n h t ng;

t phi nông nghi p còn l i 71,20 ha, chi m 46,41%

t phi nông

nghi p. Trong ó:
+

t phi nông nghi p khác 17,04ha, chi m 23,93%

t phi nông nghi p

còn l i.
+

t t i nông thôn 54,16 ha chi m 76,07%

t phi nông nghi p còn l i.

t ch a s d ng
Hi n tr ng s d ng

t 2010 thì di n tích

17,91ha, chi m 0,72% di n tích

t ch a s d ng trên

a bàn là

t t nhiên, trong ó [1]:

+

t b ng ch a s d ng 0,86 ha, chi m 4,80%

+

t

t ch a s d ng;

i núi ch a s d ng 17,05 ha, chi m 95,20%

t ch a s d ng;

17

Ph n 3
NG, N I DUNG VÀ PH

IT

3.1.

it

3.1.1.

it

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u

Các lo i hình s d ng

t s n xu t nông nghi p.

3.1.2. Ph m vi nghiên c u
Nghiên c u v các lo i hình s d ng

t s n xu t nông nghi p trên

a

bàn xã Thanh Minh, TP- i n Biên Ph , t nh i n Biên.
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u

3.2.1.

a i m

Phòng Tài Nguyên và Môi Tr

ng TP. i n Biên Ph - t nh i n Biên.

3.2.2. Th i gian ti n hành
T ngày 10/02//2014

n ngày 30/04/2014.

3.3. N i dung nghiên c u
3.3.1.

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã Thanh Minh, TP

i n

Biên, t nh i n Biên
3.3.2.

ánh giá th c tr ng s d ng

t nông nghi p c a xã Thanh Minh,

TP i n Biên Ph , t nh i n Biên
3.3.3.

ánh giá hi u qu s d ng

t c a các lo i hình s d ng

t trên

a bàn xã Thanh Minh, TP. i n Biên Ph , t nh i n Biên
3.3.4.

xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng

nghi p trên
3.4. Ph
3.4.1. Ph

t nông

a bàn xã Thanh Minh, TP i n Biên Ph , t nh i n Biên

ng pháp nghiên c u
ng pháp i u tra kh o sát, thu th p s li u s li u

ây là ph

ng pháp dùng

th ng kê c a các phòng, ban ngành
Bao g m các tài li u nh :

thu th p s li u thông qua các báo cáo,
ph c v cho quá trình th c hi n

tài.


18

Báo cáo tình hình th c hi n nhi m v phát tri n kinh t - xã h i, qu c
phòng an ninh n m 2013 và ph
h i 2014 c a UBND thành ph
Báo cáo QHSD

ng h

ng, nhi m v phát tri n kinh t - xã

i n Biên Ph .

n n m 2020, KHSD

k

u 2011 – 2015 c a

UBND xã Thanh Minh, TP. i n Biên Ph .
K ho ch phát tri n kinh t - xã h i và v n
c a UBND thành ph

i n Biên Ph .

Các v n b n quy
khuy n nông

u t phát tri n n m 2014

a ph

nh v n i dung chi và m c h tr cho các ho t

ng

ng s d ng ngu n kinh phí khuy n nông c a UBND

t nh i n Biên.
3.4.2. Ph

ng pháp tính hi u qu c a các lo i hình s d ng

t

3.4.2.1. Hi u qu kinh t
T ng giá tr s n ph m (T): T = p1.q1+p2.q2+...+pn.qn
Trong ó:
+ p: là kh i l

+ q: là

ng t ng lo i s n ph m

c s n xu t/ha/n m

n giá c a t ng lo i s n ph m c a th tr

+ T: là t ng giá tr s n ph m c a 1 ha

ng cùng th i i m

t canh tác/n m

Thu nh p thu n túy (N): N = T – Csx
Trong ó:
+ N: thu nh p thu n túy c a 1 ha
+ Csx: chi phí s n xu t c a 1ha
ch t và chi phí lao

t canh tác/n m
t canh tác/n m bao g m c chi phí v t

ng

Hi u qu s d ng v n (H) H = T/Csx
Gía tr ngày công lao

ng/ha/n m

3.4.2.2. Hi u qu xã h i
Giá tr ngày công lao
Thu nh p bình quan/lao

ng nông nghi p.
ng nông nghi p.