LUẬN văn LUẬT HÀNH CHÍNH các HÀNH VI xâm PHẠM QUYỀN đối với NHÃN HIỆU THỰC TRẠNG và GIẢI PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
Khóa 34 (2008-2012)

ĐỀ TÀI:

Giảng viên hướng dẫn:
Th.s Nguyễn Phan Khôi

Cần Thơ, tháng 5/2012

Sinh viên thực hiện:
Võ Thanh Thùy
MSSV: 5086002
Lớp: Luật Hành Chính


LỜI CẢM ƠN
Luận văn tốt nghiệp là bước ñánh dấu sự trưởng thành của một sinh
viên ở giảng ñường Đại học ñồng thời là nền tảng cho bậc nghiên cứu
cao hơn. Để hoàn thành chương trình cử nhân luật của mình. Trong
quá trình thực hiện hoàn thành ñược luận văn tốt nghiệp, người viết ñã
nhận ñược sự giúp ñỡ, hướng dẫn, hỗ trợ và ñộng viên từ gia ñình, từ
quý thầy cô cùng các bạn. Nay xin cho phép người viết ñược gửi lời
cám ơn sâu sắc và chân thành ñến:
Thầy Nguyễn Phan Khôi, người ñã tận tình hướng dẫn và ñã hết
lòng giúp ñỡ ñể người viết có thể hoàn thành tốt luận văn cử nhân của
mình;
Quý thầy cô trong khoa Luật – Trường Đại học Cần Thơ, những

người ñã tận tình truyền ñạt cho người viết trên con ñường góp nhặt
những kiến thức quý báu tại giảng ñường Đại học cho ñến ngày hôm
nay. Đồng gửi lời cảm ơn ñến các bạn, những người ñã ñồng hành,
giúp ñỡ người viết trong quá trình học tập, nghiên cứu tại trường cũng
như trong quá trình làm luận văn;
Đồng thời người viết cũng xin cảm ơn ñến cha, mẹ, và những người
thân ñã giúp ñỡ cho người viết rất nhiều từ khi mới bước chân ñến
giảng ñường Đại học cho ñến ngày hôm nay.
Cuối cùng, người viết xin chân thành gửi lời chúc sức khỏe và một
lần nữa gửi lời cám ơn ñến mọi người.
Trân trọng kính chào !
SVTH: Võ Thanh Thùy


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................


MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết .............................................................................................................1
2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................1
3. Mục ñích nghiên cứu .................................................................................................1
4. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................2
5. Kết cấu của ñề tài ......................................................................................................2
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÃN HIỆU VÀ HÀNH VI XÂM PHẠM
QUYỀN ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU
1.1 Khái quát về nhãn hiệu và những khái niệm có liên quan ..................................3
1.1.1 Khái niệm ...........................................................................................................3
1.1.1.1 Khái niệm nhãn hiệu theo quy ñịnh của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới
(WIPO) và Hiệp ñịnh về các khía cạnh có liên quan tới thương mại của quyền sở
hữu trí tuệ (TRIPs) ...................................................................................................3
1.1.1.2 Khái niệm nhãn hiệu theo pháp luật nhãn hiệu hàng hóa của một số nước4
1.1.1.3 Khái niệm nhãn hiệu theo pháp luật Việt Nam ............................................5
1.1.2. Vai trò của nhãn hiệu .......................................................................................6
1.1.2.1 Dưới góc ñộ kinh tế......................................................................................6
1.1.2.2 Dưới góc ñộ pháp lý.....................................................................................8
1.1.2.3 Dưới góc ñộ quản lý xã hội và nền kinh tế ..................................................9
1.1.3 Các loại nhãn hiệu.............................................................................................9
1.1.4 Phân biệt nhãn hiệu với nhãn hàng hóa, thương hiệu, tên thương mại và
kiểu dáng công nghiệp..............................................................................................13
1.1.4.1 Phân biệt nhãn hiệu với nhãn hàng hóa ....................................................13
1.1.4.2 Phân biệt nhãn hiệu với thương hiệu .........................................................14
1.1.4.3 Phân biệt nhãn hiệu với tên thương mại ....................................................16
1.1.4.4 Phân biệt nhãn hiệu với kiểu dáng công nghiệp ........................................17
1.2 Hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ......................................................18
1.2.1 Hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu theo quy ñịnh của Luật sở hữu
trí tuệ..........................................................................................................................18
1.2.2 Hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan ñến nhãn hiệu .................18

1.2.2.1 Theo quy ñịnh của pháp luật Việt Nam......................................................18
1.2.2.2 Theo quy ñịnh của pháp luật Nhật Bản......................................................20
1.3 Mối quan hệ giữa hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu và hành vi vi
phạm quyền ñối với nhãn hiệu ...................................................................................21
1.4 Hành vi vi phạm tên miền trên internet liên quan ñến nhãn hiệu....................21
1.4.1 Khái quát về tên miền ......................................................................................21


1.4.2 Các hành vi vi phạm tên miền trên internet liên quan ñến nhãn hiệu .........22
1.5 Tác hại của các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu............................25
1.5.1 Đối với chủ sở hữu nhãn hiệu.........................................................................25
1.5.2 Đối với người tiêu dùng...................................................................................25
1.5.3 Đối với công tác quản lý kinh tế - xã hội ........................................................26
CHƯƠNG 2. CHẾ ĐỊNH VỀ CÁC HÀNH VI XÂM PHẠM QUYỀN ĐỐI VỚI
NHÃN HIỆU
2.1 Căn cứ phát sinh quyền khi xảy ra xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu.........28
2.2 Cơ sở xác ñịnh hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ............................29
2.3 Những hành vi ñược xem là xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ....................31
2.3.1 Theo quy ñịnh của Điều ước quốc tế ..............................................................31
2.3.2 Theo quy ñịnh của Luật Sở hữu trí tuệ ..........................................................34
2.3.2.1 Một số khái niệm có liên quan ñến các hành vi xâm phạm quyền ñối với
nhãn hiệu ................................................................................................................35
2.3.2.2 Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu .......................................42
2.3.2.3 Hàng hóa giả mạo nhãn hiệu ....................................................................45
2.3.2.4 Hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan ñến nhãn hiệu................46
2.3.3 Theo quy ñịnh của pháp luật cạnh tranh .......................................................49
2.3.4 Theo quy ñịnh của Bộ luật Hình sự................................................................51
2.4 Các biện pháp xử lý hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu....................52
2.4.1 Biện pháp dân sự .............................................................................................52
2.4.1.1 Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm .............................................................53

2.4.1.2 Buộc xin lỗi, cải chính công khai ...............................................................54
2.4.1.3 Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự.................................................................55
2.4.1.4 Buộc tiêu hủy hoặc phân phối hoặc ñưa vào sử dụng không nhằm mục
ñích thương mại .....................................................................................................56
2.4.1.5 Bồi thường thiệt hại ...................................................................................58
2.4.2 Biện pháp hành chính .....................................................................................60
2.4.3 Biện pháp hình sự............................................................................................63
2.4.4 Biện pháp khẩn cấp tạm thời, biện pháp kiểm soát hàng hóa xuất khẩu,
nhập khẩu liên quan ñến quyền sở hữu trí tuệ .......................................................65


CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI CÁC HÀNH VI XÂM
PHẠM QUYỀN ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU
3.1 Thực trạng và những tác ñộng tiêu cực từ các hành vi xâm phạm quyền ñối
với nhãn hiệu................................................................................................................68
3.1.1 Thực trạng về các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ...................68
3.1.1.1 Tình hình xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ở Việt Nam........................68
3.1.1.2 Tình hình xâm phạm ñối với nhãn hiệu diễn ra trên thế giới ....................70
3.1.1.3 Thực tiễn các vụ xâm phạm nhãn hiệu ñiển hình.......................................72
3.1.2 Tác ñộng của các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ....................77
3.1.2.1 Đối với nhà nước........................................................................................77
3.1.2.2 Đối với doanh nghiệp.................................................................................78
3.1.2.3 Đối với người tiêu dùng .............................................................................79
3.2 Nguyên nhân làm gia tăng các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu ..79
3.2.1 Do sự thiếu ý thức của doanh nghiệp .............................................................79
3.2.2 Do sự thiếu ý thức của người tiêu dùng .........................................................81
3.2.3 Hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu
tạo lợi nhuận cao ......................................................................................................81
3.2.4 Các quy ñịnh về các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu còn chưa
tập trung, chế tài xử lý chưa ñủ sức răn ñe .............................................................82

3.2.5 Tổ chức và hoạt ñộng của các cơ quan có trách nhiệm còn thiếu ñồng bộ và
chồng chéo, làm cho hiệu lực thực thi bị phân tán, phức tạp ................................82
3.2.6 Đội ngũ nhân lực hiểu biết về sở hữu trí tuệ còn thiếu và yếu kém.............83
3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả của việc phòng ngừa, thực thi pháp luật bảo hộ
quyền ñối với nhãn hiệu ..............................................................................................84
3.3.1. Các doanh nghiệp tăng cường biện pháp chủ ñộng tự bảo vệ quyền ñối với
nhãn hiệu ..................................................................................................................84
3.3.2 Nâng cao ý thức pháp luật về bảo hộ quyền ñối với nhãn hiệu cho một số
chủ thể ...........................................................................................…………………86
3.3.2.1 Đối với người tiêu dùng .............................................................................86
3.3.2.2 Đối với các doanh nghiệp là ñối thủ cạnh tranh .......................................87
3.3.2.3 Đối với các cơ sở bán lẻ.............................................................................88
3.3.3 Đối với cơ quan chức năng .............................................................................88
3.3.3.1 Tăng cường phối hợp, giữa các cơ quan thực thi ......................................88
3.3.3.2 Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý hành vi xâm phạm quyền ñối với
nhãn hiệu ................................................................................................................88


3.3.2.3 Tiếp tục tăng cường vai trò quản lý và ñiều hành của Nhà nước, sửa ñổi
cơ chế, chính sách nhằm tạo ñiều kiện thuận lợi cho việc ñăng ký nhãn hiệu ......89
3.3.2.4 Sửa ñổi quy ñịnh của khoản 1 Điều 216 của Luật Sở hữu trí tuệ phù hợp
với quy ñịnh của Hiệp ñịnh TRIPs năm 1994 ........................................................89
3.3.2.5 Sửa ñổi pháp luật hình sự theo hướng phù hợp với quy ñịnh của Hiệp ñịnh
TRIPs năm 1994 và Hiệp ñịnh Việt Nam-Hoa Kỳ năm 2000 ................................90
KẾT LUẬN ..................................................................................................................92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Ngày nay cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, khoa học kỹ thuật
và công nghệ quảng cáo thì nhãn hiệu nói chung và nhãn hiệu hàng hóa (NHHH) nói
riêng ñóng một vai trò hết sức quan trọng, theo ñó hàng hóa, dịch vụ ngày càng ña
dạng hơn dẫn ñến người tiêu dùng cần ñược chỉ dẫn ñể lựa chọn một cách chính xác
sản phẩm, dịch vụ cần chọn. Vì thế nhãn hiệu ñược xem như là một tài sản vô giá của
doanh nghiệp. Thế nhưng, vi phạm liên quan ñến nhãn hiệu ñã và ñang diễn ra phổ
biến do tính chất dễ xâm phạm của nhãn hiệu, mà các ñối thủ cạnh tranh ñã cố ý xâm
phạm vì mục ñích lợi nhuận và cả sự xâm phạm vô ý của những doanh nghiệp vì sự
thiếu quan tâm về quyền ñối với nhãn hiệu, cùng với sự phổ biến thì các hành vi xâm
phạm ngày càng tinh vi, phức tạp hơn, ñã gây hậu quả tiêu cực cho chủ sở hữu, cho
người tiêu dùng và cho xã hội, nhãn hiệu ñã trở thành ñối tượng bị xâm phạm phổ biến
và nặng nề nhất. Theo báo cáo của hội nghị toàn quốc về sở hữu trí tuệ (SHTT) năm
2011, tổng số lượng các vụ xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp trên cả nước là 1711
vụ và tổng số tiền ñã xử phạt là 9.314.025.000 ñồng trong ñó số lượng các vụ xâm
phạm quyền ñối với nhãn hiệu là 1.561 vụ chiếm 91,23%, số tiền xử phạt về các hành
vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu là 9.021.421.000 ñồng chiếm 96,87 % trên tổng
số tiền ñã xử phạt các vụ xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.1
Trước tình hình xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu như hiện nay, thì việc
nghiên cứu các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu và tìm ra giải pháp ñể ngăn
chặn, bảo vệ người chủ sở hữu, người tiêu dùng ñồng thời góp phần tạo ra một môi
trường khuyến khích sáng tạo nên các tác phẩm sở hữu trí tuệ là rất cần thiết và ñó
cũng là lý do thúc ñẩy người viết chọn ñề tài: “Các hành vi xâm phạm quyền ñối
nhãn hiệu - thực trạng và giải pháp” ñể nghiên cứu trong luận văn này.
2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của ñề tài là các hành vi xâm phạm quyền ñối với các
loại nhãn hiệu theo quy ñịnh của pháp luật Việt Nam, pháp luật một số quốc gia và các
ñiều ước quốc tế có liên quan.
3. Mục ñích nghiên cứu

Người viết nghiên cứu ñề tài với mong muốn tìm hiểu cụ thể về những hành vi
xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu trên thực tế, những hành vi xâm phạm ñươc pháp
1

Thy Vũ, Tràn lan hàng vi phạm quyền SHTT, [truy cập ngày 06/01/2012].

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

1

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
luật quy ñịnh, nhằm xác ñịnh một cách chính xác các hành vi, nguyên nhân của việc
xâm phạm. Từ ñó ñưa ra những giải pháp ngăn chặn, hạn chế những hành vi ñó ñảm
bảo cho một môi trường cạnh tranh lành mạnh cũng là bảo vệ chủ sở hữu nhãn hiệu,
người tiêu dùng và trật tự xã hội.
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn ñược thực hiện dựa trên cơ sở các phương pháp chủ yếu trong nghiên
cứu khoa học như: phương pháp nghiên cứu lý luận trên tài liệu; phương pháp phân
tích luật viết; phương pháp so sánh, ñối chiếu; phương pháp, phân tích, tổng hợp.
5. Kết cấu của ñề tài
Ngoài phần mở ñầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung
của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về nhãn hiệu và hành vi xâm phạm quyền ñối với
nhãn hiệu
Chương 2: Chế ñịnh về các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu
Chương 3: Thực trạng và giải pháp ñối với các hành vi xâm phạm quyền ñối
với nhãn hiệu

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

2

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÃN HIỆU VÀ HÀNH VI XÂM PHẠM QUYỀN
ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU
Để biết ñược thế nào là hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu thì trước hết
ñiều cần thiết mà ta cần phải hiểu là khái niệm nhãn hiệu, khái niệm hành vi xâm
phạm quyền ñối với nhãn hiệu và những khái niệm có liên quan như thương hiệu,
nhãn hàng hóa…
1.1 Khái quát về nhãn hiệu và những khái niệm có liên quan
1.1.1 Khái niệm
1.1.1.1 Khái niệm nhãn hiệu theo quy ñịnh của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới
(WIPO) và Hiệp ñịnh về các khía cạnh có liên quan tới thương mại của quyền sở hữu
trí tuệ (TRIPs)
Nhãn hiệu không còn là khái niệm xa lạ trong cuộc sống cũng như trên phương
diện pháp lý. Nhãn hiệu ñã trở thành một trong những ñối tượng cơ bản của pháp luật
sở hữu trí tuệ quốc gia, và ñược một số các ñiều ước ña phương, song phương ñiều
chỉnh.
Theo Luật Mẫu của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới nhãn hiệu hàng hóa ñược
ñịnh nghĩa: “là bất kỳ dấu hiệu nào có khả năng phân biệt hàng hóa của doanh
nghiệp này với hàng hóa của các ñối thủ cạnh tranh”.
Hiệp ñịnh về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí tuệ
(TRIPs) tại Điều 15 quy ñịnh: “Bất kỳ một dấu hiệu hoặc tổ hợp các dấu hiệu nào, có

khả năng phân biệt hàng hoá hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp với hàng hoá hoặc
dịch vụ của các doanh nghiệp khác ñều có thể làm nhãn hiệu. Các dấu hiệu ñó, ñặc
biệt là các từ, kể cả tên riêng, các chữ cái, chữ số, các yếu tố hình học và tổ hợp các
mầu sắc cũng như tổ hợp bất kỳ của các dấu hiệu ñó phải có khả năng ñược ñăng ký
làm nhãn hiệu”.
Như vậy, qua những ñịnh nghĩa trên ta thấy rằng nhãn hiệu ñược hiểu một cách
mềm dẻo là tất cả các dấu hiệu hoặc tổ hợp các dấu hiệu, không chỉ là những dấu hiệu
ñặc biệt như chữ số, tên riêng, các yếu tố hình học… mà cũng có thể kết hợp nhiều
yếu tố ñường nét, màu sắc, chữ số… ñể ñạt ñược mục ñích phân biệt giữa hàng hóa,
dịch vụ doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác mà không cần bắt buộc phải ñược
ñịnh hình dưới dạng vật chất nhất ñịnh là “nhìn thấy ñược” nghĩa là chỉ thông qua thị
giác thay vì bất kỳ dấu hiệu hoặc tổ hợp nào như là hình ảnh, mùi vị, âm thanh… vẫn
ñược chấp nhận.
Nhãn hiệu ñược quy ñịnh theo Luật Mẫu của WIPO, Hiệp ñịnh TRIPs là những
khái niệm mang tính khái quát và là một quy ñịnh rất thông thoáng tạo ñiều kiện ñể
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

3

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
các nhãn hiệu ñược ñăng ký một cách dễ dàng, nhưng nó cũng tạo nên nhiều khó khăn
trong công tác xác ñịnh các dấu hiệu khi các dấu hiệu ñó không ñược bộc lộ dưới
dạng vật chất là “nhìn thấy ñược”.
1.1.1.2 Khái niệm nhãn hiệu theo pháp luật nhãn hiệu hàng hóa của một số
nước
Với một ñịnh nghĩa mang tính khái quát nhãn hiệu ñược quy ñịnh tại Điều 15
hiệp ñịnh TRIPs cùng với việc ở mỗi quốc gia có những ñiều kiện kinh tế - xã hội,

khoa học kỹ thuật khác nhau ñiều ñó ñã dẫn ñến khái niệm nhãn hiệu ñược quy ñịnh
theo pháp luật của từng quốc gia cũng có sự khác biệt nhất ñịnh.
Theo quy ñịnh Luật Bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa của Nhật Bản
Luật Nhãn hiệu hàng hoá ñược sửa ñổi nhiều lần vào các năm 1964, 1975,
1989, 1991, 1994 và hai lần sửa cuối là vào năm 1996 và năm 2002. Theo khoản 1
Điều 2 Luật Bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá năm 2002 thì nhãn hiệu hàng hoá là các chữ,
hình vẽ, các dấu hiệu hoặc hình khối hoặc là các sự kết hợp tất cả các yếu tố trên và
màu sắc, thuộc vào một trong các loại sau ñây: 2
“ Loại mà một người với tư cách là một nhà kinh doanh, một nhà sản xuất, một
người gia công chứng thực hoặc chuyển nhượng sản phẩm ñã sử dụng sản phẩm này,
Loại mà một người với tư cách là một nhà kinh doanh, một người thực hiện
hoặc chứng thực dịch vụ sử dụng với dịch vụ này.”
Theo quy ñịnh Luật Nhãn hiệu của Hoa Kỳ
Luật Nhãn hiệu Hoa Kỳ ñược ñiều chỉnh bằng ñạo luật Lanham năm 1946 (The
Lanham Act of 1964). Lanham Act ñã ñịnh nghĩa riêng biệt hai loại nhãn hiệu: nhãn
hiệu hàng hoá và nhãn hiệu dịch vụ. Theo ñoạn 1127 Lanham Act, nhãn hiệu hàng
hoá ñược giải thích như sau:
Thuật ngữ nhãn hiệu hàng hóa bao gồm bất kỳ từ, tên gọi, biểu tượng hay hình
vẽ hoặc sự kết hợp giữa chúng mà:“ñược sử dụng bởi một người, hoặc ñược một
người có ý ñịnh chân thành là sử dụng nó trong thương mại và xin ñăng ký theo quy
ñịnh tại luật này ñể xác ñịnh và phân biệt hàng hoá của người ñó, bao gồm cả các
hàng hóa ñặc chủng, với hàng hoá ñược sản xuất hoặc ñược bán bởi những người
khác và chỉ ra nguồn gốc của hàng hoá thậm chí cả khi không xác ñịnh ñược nguồn
gốc ñó.”
2

Lê Thị Hoàng Thanh – Trương Hồng Quang, Bồi thường thiệt hại ñối với hành vi xâm phạm quyền tác giả và
nhãn hiệu hàng hóa theo pháp luật Nhật Bản và thực tiễn áp dụng, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, năm 2011,
/>87t-h%E1%BA%A1i-d%E1%BB%91i-v%E1%BB%9Bi-hanh-vi-xam-ph%E1%BA%A1m-quy%E1%BB%81
n-tac-gi%E1%BA%A3-va-nhan-hi%E1%BB%87u-hang-hoa-theo-phap-lu%E1%BA%ADt-nh/, [truy cập ngày

12/02/2012].

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

4

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
Định nghĩa này kết hợp hai chức năng khác nhau của nhãn hiệu: thứ nhất, chỉ
ra nguồn gốc của hàng hoá, và thứ hai, phân biệt hàng hoá của chủ thể này với hàng
hoá của chủ thể khác. Hoa Kỳ cũng quy ñịnh cho các dấu hiệu dễ dàng nhận ra như từ
ngữ, tên gọi, biểu tượng, khẩu hiệu… là nhãn hiệu theo truyền thống thông thường.
Tuy nhiên, dần dần, Hoa Kỳ ñã mở rộng bảo vệ các loại nhãn hiệu không dễ dàng
ñược nhận ra, chẳng hạn như hình dạng sản phẩm, mầu sắc, âm thanh, mùi thơm…
Theo quy ñịnh một nhãn hiệu sẽ ñược ñăng ký vào Hệ thống ñăng ký gốc nếu nó có
khả năng phân biệt hàng hoá của chủ thể này với hàng hoá của chủ thể khác trừ khi nó
bị ngăn cấm bởi các quy ñịnh của pháp luật: “Không có nhãn hiệu nào mà hàng hoá
của người nộp ñơn có khả năng phân biệt hàng hoá của những người khác lại bị từ
chối ñăng ký vào hệ thống ñăng bạ gốc, trừ…”.3 Như vậy, theo tinh thần của ñiều
luật, bất kỳ dấu hiệu nào có khả năng phân biệt không rơi vào các trường hợp bị từ
chối ñều có thể ñược ñăng ký là nhãn hiệu. 4
1.1.1.3 Khái niệm nhãn hiệu theo pháp luật Việt Nam
Như chúng ta ñã biết Việt Nam là một thành viên của nhiều thoả thuận quốc tế
về nhãn hiệu như Công ước Paris và Hệ thống ñăng ký nhãn hiệu quốc tế (Thoả ước
Madrid và Nghị ñịnh thư Madrid), Hiệp ñịnh TRIPs. Ở Việt Nam, trước khi có Luật
Sở hữu trí tuệ, quyền sở hữu trí tuệ ñược quy ñịnh trong nhiều văn bản pháp luật khác
nhau như Bộ luật Dân sự, các Nghị ñịnh, Thông tư hướng dẫn. Luật Sở hữu trí tuệ
năm 2005 ñánh dấu một bước phát triển cho một ñạo luật chuyên ngành ñầu tiên về sở

hữu trí tuệ của Việt Nam trên cơ sở pháp ñiển hoá các quy ñịnh của pháp luật về sở
hữu trí tuệ ñã ñược ban hành, tuy vậy Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam không có ñiều
khoản cụ thể nào về khái niệm nhãn hiệu, khái niệm nhãn hiệu chỉ ñược quy ñịnh
trong phần giải thích từ ngữ. Theo ñó, “nhãn hiệu là dấu hiệu dùng ñể phân biệt hàng
hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau”.5 Tuy nhiên, không phải bất kỳ dấu
hiệu nào có khả năng phân biệt cũng có thể trở thành nhãn hiệu vì ñiều kiện chung ñối
với nhãn hiệu ñược bảo hộ ñược quy ñịnh tại Điều 72 Luật Sở hữu trí tuệ là nhãn hiệu
ñược bảo hộ nếu ñáp ứng các ñiều kiện sau ñây:
Thứ nhất, là dấu hiệu nhìn thấy ñược dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình
ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố ñó, ñược thể hiện bằng một hoặc
nhiều mầu sắc;
Thứ hai, có khả năng phân biệt hàng hoá, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu
với hàng hoá, dịch vụ của chủ thể khác.
3

Mục 1052 ñạo luật Lanham năm 1946 (The Act Lanham of 1946).
Đào Thị Diễm Hạnh, Xây dựng khái niệm nhãn hiệu trong Luật Sở hữu trí tuệ, éluat.com/sho
wthread.php/4856-XAY-DUNG-KHAI-NIEM-NHAN-HIEU-TRONG-LUAT-SO-HUU-TRI-TUE, [truy cập
ngày 12/01/2012].
5
Khoản 16 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam năm 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).
4

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

5

SVTH: Võ Thanh Thùy

Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
Như vậy, một nhãn hiệu có thể ñược bảo hộ nếu ñáp ứng ñược hai ñiều kiện.
Thứ nhất, dấu hiệu phải “nhìn thấy ñược”. Quy ñịnh này hẹp hơn quy ñịnh tại Luật
Mẫu của WIPO, của Hiệp ñịnh TRIPs là “bất kỳ dấu hiệu nào”. Điều này có nghĩa
rằng, các dấu hiệu như âm thanh, mùi vị, ánh sáng… không thể ñược ñăng ký là nhãn
hiệu theo quy ñịnh của pháp Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Thứ hai, “khả năng phân
biệt” là ñiều kiện bắt buộc của nhãn hiệu. Đây cũng là chức năng chính của nhãn hiệu
và là ñặc ñiểm chung của nhãn hiệu. Do ñó, ñiều kiện thứ hai cơ bản giống với các
ñiều ước quốc tế cũng như luật về nhãn hiệu của các nước trên thế giới.
Luật Sở hữu trí tuệ không nên chỉ quy ñịnh dấu hiệu nhìn thấy ñược tức là qua
thị giác mà nên quy ñịnh các dấu hiệu có khả năng phân biệt ñược qua cả các giác
quan khác (dấu hiệu ñặc biệt như: mùi, âm thanh, ánh sáng…). Và như thế, Luật Sở
hữu trí tuệ Việt Nam hiện hành không chỉ có thể bảo hộ những loại nhãn hiệu ñặc biệt
này thông qua việc công nhận các Giấy chứng nhận ñã ñược bảo hộ ở các nước khác
mà còn cho ñăng ký chúng tại Việt Nam. Bởi vì, theo một xu thế tất yếu khi Việt Nam
ñang ngày càng hội nhập với thế giới, các công ty nước ngoài ñầu tư vào Việt Nam
ngày càng nhiều sẽ dẫn ñến số lượng ñơn ñề nghị bảo hộ nhãn hiệu ngày càng tăng,
ñồng thời khi trình ñộ dân trí càng cao có thể xuất hiện những nhân tố mới là ñiều mà
pháp luật cần phải dự trù.
1.1.2. Vai trò của nhãn hiệu
1.1.2.1 Dưới góc ñộ kinh tế
Có thể nói nhãn hiệu là một công cụ ñể hướng dẫn tiêu dùng, bên cạnh nhãn
hàng hóa, tên thương mại… ñược gắn lên sản phẩm, dịch vụ thì nhãn hiệu cũng ñược
xem là lời cam kết chất lượng của doanh nghiệp với người tiêu dùng giúp cho việc
tiêu thụ trở nên dễ dàng và mở rộng quy mô. Như vậy, nhãn hiệu càng nổi tiếng, càng
ñể lại những ấn tượng tốt trong lòng khách hàng thì càng có vai trò to lớn trong việc
mở rộng kênh phân phối, hướng dẫn tiêu dùng…
Tạo nên giá trị quyền năng thị trường
Thứ nhất, một nhãn hiệu mạnh có thể giúp doanh nghiệp ñạt ñược các vị thế
dẫn ñầu trong ngành mà doanh nghiệp ñó ñang tham gia, bởi vì nhiều người tiêu dùng

bị thu hút mạnh mẽ chỉ vì danh tiếng của nhãn hiệu, vì thế, những sản phẩm mang
nhãn hiệu nổi tiếng sẽ có thị phần ngày càng tăng, doanh nghiệp có thể ñịnh mức giá
cao hơn, mở rộng kênh phân phối, kháng cự lại sự xâm nhập của ñối thủ cạnh tranh
vào thị trường của họ.
Thứ hai, nhãn hiệu mạnh tạo ñược sự bền vững về lợi thế cạnh tranh. Vì một
nhãn hiệu một khi ñã có ñược lòng tin của khách hàng sẽ dễ dàng ñạt ñược sự trung
thành của khách hàng ñối với nhãn hiệu. Địa vị của nhãn hiệu của nhãn hiệu ñược
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

6

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
chứng tỏ và ngày càng ñược củng cố, ñời sống của các sản phẩm mang nhãn hiệu
mạnh thường dài hơn, nhãn hiệu ñó sẽ ít bị thay ñổi.
Thứ ba, nhãn hiệu mạnh sẽ giúp doanh nghiệp triển khai thành công sản phẩm
của mình trên thị trường quốc tế các nhãn hiệu mạnh không bị bó hẹp trong biên giới
quốc gia. Điển hình như nhãn hiệu Coca-Cola ñã hiện diện trên hầu khắp các quốc gia
trên toàn cầu .
Thứ tư, các nhãn hiệu mạnh thường có khả năng phân phối rộng khắp, xâm
nhập nhanh hơn, sâu hơn vào các khu vực thị trường mới. Các doanh nghiệp sở hữu
nhãn hiệu mạnh trên tầm quốc tế có khả năng tiếp cận tới rất nhiều thị trường và luôn
ñảm bảo sự an toàn trong các kênh phân phối sản phẩm. Sức mạnh của những nhãn
hiệu nổi tiếng cho phép chúng tiến tới nhiều ngành khác nhau. Ví dụ: Dulhill chuyển
từ việc chỉ cung cấp thuốc lá ñơn thuần sang lĩnh vực thời trang cho những người có
ñịa vị xã hội cao hoặc Virgin kinh doanh ở ngành hàng không ñã mở rộng sang các
lĩnh vực dịch vụ tài chính, du lịch tàu hỏa… Với một nhãn hiệu mạnh, việc tiếp cận và
thâm nhập các thị trường mới cũng dễ dàng hơn. 6

Tạo nên giá trị tài chính của nhãn hiệu
Một nhãn hiệu mạnh làm tăng giá trị sản phẩm trên thị trường, bảo ñảm mức
ñộ an toàn lâu dài, tốc ñộ phát triển lớn với tỷ suất lợi nhuận cao, ổn ñịnh và sẽ làm
gia tăng giá trị cho các tài sản hiện có của doanh nghiệp. Vì vậy có thể nói, nhãn hiệu
là một tài sản quan trọng của doanh nghiệp trong hoạt ñộng sản xuất kinh doanh và
xuất khẩu hàng hóa. Ta thấy rằng, nhãn hiệu tuy không phải là một sản phẩm nhưng
chính nó ñã góp phần không nhỏ trong việc ñịnh hướng tiêu dùng và chính vì lẽ ñó mà
nhãn hiệu còn quyết ñịnh cả sự thành bại của một doanh nghiệp.
Như vậy, khi một nhãn hiệu ñã trở nên nổi tiếng thì việc nhãn hiệu ñó có thể
ñược xem như “một sản phẩm” và ñược chuyển nhượng hay bán lại ñể thu lại một
khoảng lợi nhuận lớn không còn là chuyện lạ. (xem phụ lục số 1)
Ví dụ: Tại Việt Nam, ñã có một số nhãn hiệu ñược ñịnh giá trong quá trình
chuyển nhượng và góp vốn kinh doanh như: “P/S” (ñược ñịnh giá 5 triệu USD năm
1996), “Dạ Lan” (ñược ñịnh giá 2,5 triệu USD vào năm 1997).7
Tạo nên giá trị của nhãn hiệu ñối với người tiêu dùng
Thứ nhất, khắc họa ñược hình ảnh của doanh nghiệp mang tên nhãn hiệu trong
tiềm thức và tình cảm của khách hàng. Khi nhắc ngay ñến nhãn hiệu, người ta nghĩ

6

Đoàn Văn Trường, Các phương pháp thẩm ñịnh giá quyền sở hữu trí tuệ, Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật, năm
2007, tr 87-92.
7
Thời báo kinh tế Việt Nam, Doanh nghiệp còn thờ ơ với bảo hộ nhãn hiệu, [truy cập ngày 22/02/2012].

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

7

SVTH: Võ Thanh Thùy

Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
ngay về sản phẩm và những lợi ích nó cung cấp cũng như doanh nghiệp sở hữu nhãn
hiệu ñó. Ví dụ: Khi nói ñến Kodak, người ta sẽ nghĩ ñến máy ảnh chất lượng cao.

Hình 1: Nhãn hiệu Kodak ñã thay ñổi từ năm 1907 ñến năm 20068
Thứ hai, nhãn hiệu nổi tiếng sẽ tăng cường sự hãnh diện về ñịa vị của khách
hàng và ñạt ñược mức ñộ thỏa mãn cao, khích lệ tiêu thụ sản phẩm khi nhãn hiệu ñó
khẳng ñịnh ñược ñẳng cấp, cá tính, hình ảnh riêng của từng người trong mắt người
khác, tạo cho người sử dụng một phong cách riêng.
1.1.2.2 Dưới góc ñộ pháp lý
Thứ nhất, khi ñã ñăng ký: Nhãn hiệu không phải là ñối tượng bắt buộc phải
ñăng ký9 nhưng ñể tự bảo vệ mình và tránh những hậu quả có thể xảy ra chủ sở hữu
nhãn hiệu nên ñăng ký nhãn hiệu và ñược cấp văn bằng bảo hộ với tên gọi “Giấy
chứng nhận ñăng ký nhãn hiệu”- là cơ sở quan trọng ñể pháp luật bảo vệ nhãn hiệu ñã
ñăng ký. Trong các hướng dẫn tố tụng của Việt Nam người chủ sở hữu nhãn hiệu khi
có tranh chấp không phải chứng minh khi ñã ñăng ký trừ trường hợp nhãn hiệu nổi
tiếng (bảo hộ ñặc biệt mà không cần phải ñăng ký).
Như thế người có quyền ñối với nhãn hiệu sẽ ñược bảo vệ tốt hơn khi nhãn
hiệu ñã ñược ñăng ký.
Thứ hai, khi chưa ñược ñăng ký: Chủ sở hữu nhãn hiệu sẽ rơi vào tình trạng
bất lợi khi bị các ñối thủ tạo ra nhãn hiệu giống hoàn toàn hoặc tương tự, và như thế
ngoài việc bị mất một thị phần trên thị trường thì mọi nỗ lực trong việc xúc tiến
thương mại như: quảng cáo, tiếp thị… ñều bị ñối thủ khai thác mà không phải bỏ ra
chi phí. Khi ñó nhãn hiệu chưa ñược ñăng ký phát sinh tranh chấp thì những tranh
chấp ñó sẽ ñược giải quyết theo pháp luật cạnh tranh và chủ sở hữu nhãn hiệu sẽ tự
mình chứng minh quyền sở hữu ñối với nhãn hiệu bị tranh chấp.
8
9

Nguồn: Theo instantshift
Điều 87 Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam năm 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

8

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
1.1.2.3 Dưới góc ñộ quản lý xã hội và nền kinh tế
Thứ nhất, một sản phẩm, dịch vụ ñược ñi kèm cùng với nhãn hàng hóa, hay
nhãn hiệu bên cạnh việc tạo cho người tiêu dùng sự ñảm bảo về “lời cam ñoan ngầm”
về trách nhiệm mà nhà sản xuất ñặt ra, thì nhãn hiệu, nhãn hàng hóa có vai trò giúp
cho cơ quan Nhà nước quản lý những mặt hàng một cách dễ dàng, nhất là trong tình
hình sản phẩm giả mạo ñang tràn lan như hiện nay.
Thứ hai, ta có thể thấy việc sử dụng ñúng ñắn chức năng của nhãn hiệu theo
ñúng pháp luật sẽ tạo nên sự cạnh tranh lành mạnh trên thị trường, phát triển sản xuất
và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Thứ ba, một khi chất lượng hàng hóa ñược nâng cao, tăng sức cạnh tranh giúp
cho việc ñẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm từ ñó doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp
sẽ tăng lên góp phần ñáng kể vào việc tăng thu nhập và ñời sống cho người lao ñộng.
Đó chính là mục tiêu của công cuộc phát triển kinh tế mà Đảng và Nhà nước ta ñề
ra.10
Thứ tư, bên cạnh ñó một nhãn hiệu có danh tiếng không chỉ là tài sản của
doanh nghiệp mà còn là tài sản của quốc gia, khi tham nhập thị trường quốc tế thì
hàng hóa thường gắn với hình ảnh quốc gia thông qua nhãn hiệu, chỉ dẫn ñịa lý… khi
ñó một quốc gia sở hữu nhiều nhãn hiệu này thì khả năng cạnh tranh của nền kinh tế

ngày càng cao, vị thế quốc gia ñó ngày càng ñược củng cố trên trường quốc tế tạo
ñiều kiện cho sự phát triển văn hóa - xã hội và hội nhập kinh tế thế giới. Ví dụ: Khi
nói ñến những nhãn hiệu Sony, Toyota, Toshiba… thì ta biết ngay ñó là những sản
phẩm của Nhật Bản mặc dù ngày nay những sản phẩm này có thể ñược sản xuất
thông qua nhiều quốc gia dưới hình thức liên doanh, ñầu tư quốc tế, chuyển giao
công nghệ.11
1.1.3 Các loại nhãn hiệu
Nhãn hiệu có thể ñược phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau.
Căn cứ vào ñối tượng
Thỏa ước Nice về phân loại quốc tế hàng hóa và dịch vụ năm 1957 vì mục ñích
ñăng ký nhãn hiệu là một thỏa ước ña phương có hiệu lực vào ngày 08 tháng 4 năm
1961, theo thỏa ước nhãn hiệu ñược phân loại thành nhãn hiệu hàng hóa và nhãn hiệu
dịch vụ.

10

Trang ñiện tử VnEcon, Vai trò của thương hiệu với người tiêu dùng nói riêng và với nền kinh tế nói chung
/>%3D2166%26page%3D1+&cd=2&hl=vi&ct=clnk&gl=vn, [truy cập ngày 02/4/2012].
11
Trung tâm thông tin tư liệu thuộc Viên nghiên cứu quản lý Trung ương, Đầu tư và phát triển thương hiệu của
doanh nghiệp trong quá trình hội nhập, 3/Thuong%20hieu_V
NEP.doc, [truy cập ngày 22/3/2012].

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

9

SVTH: Võ Thanh Thùy

Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
Nhãn hiệu hàng hóa là bất kỳ dấu hiệu nào có khả năng phân biệt hàng hóa của
doanh nghiệp này với hàng hóa của các ñối thủ cạnh tranh.12 Như vậy, theo ñịnh nghĩa
nhãn hiệu hàng hóa có thể ñược tạo nên từ bất kỳ dấu hiệu gì miễn sao dấu hiệu ñó
giúp người tiêu dùng phân biệt ñược những sản phẩm cùng loại, và những dấu hiệu ñó
có thể là từ ngữ, con số, hình ảnh, biểu tượng, hình khối… hoặc sự kết hợp các yếu tố
ñó và ngay cả dấu hiệu ba chiều, âm thanh, mùi vị, màu sắc,… cũng ñược chấp nhận
như những dấu hiệu phân biệt khác. Đồng thời nhãn hiệu phải ñảm bảo cho người tiêu
dùng biết ñược nguồn gốc của hàng hóa. Điều này không có nghĩa là nhất thiết phải
thông tin chính xác về nhà sản xuất hoặc thậm chí người bán sản phẩm mà chỉ cần sao
cho người tiêu dùng có thể tin tưởng vào doanh nghiệp nhất ñịnh, là bên có trách
nhiệm về sản phẩm ñược bán ra mang nhãn hiệu hàng hóa, chịu trách nhiệm về hàng
hóa mà không nhất thiết phải biết cụ thể doanh nghiệp ñó.13 Với ñịnh nghĩa này, nhãn
hiệu ñề cập ñến mang “sứ mạng” phân biệt và chỉ ra nguồn gốc sản phẩm.
Nhãn hiệu dịch vụ là những dấu hiệu về bản chất rất giống với nhãn hiệu hàng
hóa, nên có thể áp dụng cùng tiêu chuẩn bảo hộ. Ta thấy, trong thực tế kinh doanh
hiện ñại, người tiêu dùng không chỉ có nhiều lựa chọn các chủng loại hàng hóa mà
còn cả các loại hình dịch vụ có xu hướng ngày càng gia tăng trên thị trường quốc qua
và quốc tế. Vì thế, cần có các dấu hiệu cho phép người tiêu dùng có thể phân biệt giữa
các dịch vụ khác nhau như của các công ty bảo hiểm, công ty cho thuê ô tô, các hãng
hàng không… và cũng thực hiện chức năng chỉ dẫn nguồn gốc, phân biệt các dịch vụ
cũng như chức năng của nhãn hiệu hàng hóa ñối với hàng hóa.14
Tuy nhiên, pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam không phân biệt một cách rạch
ròi giữa hai khái niệm trên chỉ có một khái niệm chung là nhãn hiệu ñược giải thích ở
khoản 16 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).
Căn cứ vào tính chất nhãn hiệu
Nhãn hiệu tập thể là nhãn hiệu dùng ñể phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các
thành viên của tổ chức là chủ sở hữu nhãn hiệu ñó với hàng hóa, dịch vụ của tổ chức,
cá nhân không phải là thành viên của tổ chức ñó.15 Như vậy, nhãn hiệu tập thể ñược
hiểu là các dấu hiệu phân biệt nguồn gốc ñịa lý, nguyên vật liệu, mô hình sản xuất

hoặc các ñặt tính chung khác của hàng hóa hoặc dịch vụ của các thành viên của tổ
chức và cá nhân không phải là thành viên chính vì vậy nhãn hiệu tập thể ñược xem
như công cụ khuếch trương các sản phẩm mang ñặc trưng của một vùng nhất ñịnh.

12

Mục 1(1)(a) của Luật Mẫu WIPO về nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại và cạnh tranh không lành mạnh tại
các nước ñang phát triển năm 1967.
13
Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, Cẩm nang sở hữu trí tuệ, Số xuất bản WIPO No 888, năm 2005, tr 65-66.
14
Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, Cẩm nang sở hữu trí tuệ, Số xuất bản WIPO No 888, năm 2005, tr 66-67.
15
Khoản 17 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

10

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
Ví dụ: Nhãn hiệu tập thể tôm khô Rạch Gốc (huyện Ngọc Hiển), nhãn hiệu tập
thể mật ong U Minh hạ (huyện U Minh).
Nhãn hiệu chứng nhận là nhãn hiệu mà chủ sở hữu nhãn hiệu cho phép tổ
chức, cá nhân khác sử dụng trên hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân ñó ñể chứng
nhận các ñặc tính về xuất sứ, nguyên liệu, vật liệu, cách thức sản xuất hàng hóa, cách
thức cung cấp dịch vụ, chất lượng, ñộ chính xác, ñộ an toàn hoặc các ñặc tính khác
của hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu. 16

Như vậy, nhãn hiệu chứng nhận ñược cấp cho những ñối tượng ñáp ứng các
tiêu chuẩn xác ñịnh mà không có hạn chế bất kỳ về tư cách thành viên nếu sản phẩm
ñáp ứng các tiêu chuẩn nhất ñịnh ñã ñược ñặt ra. Ví dụ: Nhãn hiệu chứng nhận nổi
tiếng như WOOLMARK hàng hóa mang nhãn hiệu này làm hoàn toàn (100%) bằng
len, nhãn hiệu chứng nhận Halal chứng nhận sản phẩm ñạt yêu cầu về thành phần và
ñiều kiện sản xuất ñúng theo quy ñịnh của kinh Qua’ran và Luật Shariah của người
Hồi giáo.
Nhãn hiệu liên kết là sản phẩm, dịch vụ cùng loại hoặc tương tự nhau hoặc có
liên quan với nhau là các nhãn hiệu do cùng một chủ thể ñăng ký, trùng hoặc tương tự
nhau dùng cho sản.17Chủ sở hữu các nhãn hiệu liên kết ñược ñộc quyền sử dụng dấu
hiệu có khả năng phân biệt cho nhiều loại hàng hóa dịch vụ. Bên cạnh ñó việc sử dụng
nhãn hiệu liên kết tạo uy tín cho những sản phẩm dịch vụ mới của chủ doanh nghiệp
bởi nhãn hiệu ñã từng ñược biết ñến và dành ñược sự tín nhiệm của người tiêu dùng.
Ví dụ: Công ty Pepsi ñăng ký các nhãn hiệu liên kết: PEPSI, PEPSI MAX, PEPSI
ICE, PEPSI LIGHT, PEPSI TWIST.18

Hình 2: Nhãn hiệu PEPSI từ 1898 ñến năm 201119
Nhãn hiệu nổi tiếng theo quy ñịnh của pháp luật Việt Nam là nhãn hiệu ñược
người tiêu dùng biết ñến rộng rãi trên lãnh thổ Việt Nam.20 Với quy ñịnh như vậy
16

Khoản 18 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).
Khoản 19 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).
18
Lê Đình Nghị-Vũ Thị Hải Yến, Giáo trình luật sở hữu trí tuệ, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam, năm 2009, tr
96.
19
Nguồn: Trang BoredPanda.com.
17

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

11

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
phạm vi bảo hộ của nhãn hiệu nổi tiếng ñã ñược giới hạn trên lãnh thổ Việt Nam thay
vì quy ñịnh “biết ñến một cách rộng rãi” của Khoản 2 Điều 1 Nghị ñịnh
06/2002/NĐ-CP ngày 01 tháng 02 năm 2001 sửa ñổi, bổ sung một số ñiều của Nghị
ñịnh 63 ngày 24 tháng 10 năm 1996 của chính phủ quy ñịnh chi tiết về sở hữu công
nghiệp (hết hiệu lực). Theo ñó một nhãn hiệu tuy ñược biết ñến một cách rộng rãi trên
thế giới nhưng người tiêu dùng Việt Nam không biết ñến thì không ñược bảo hộ theo
quy ñịnh của pháp luật Việt Nam về nhãn hiệu nổi tiếng. Như vậy, theo quy ñịnh của
pháp luật Việt Nam quyền của nhãn hiệu nổi tiếng ñược xác lập trên cơ sở sử dụng
theo những tiêu chí bắt buộc21 mang tính ñịnh lượng rất khó xác ñịnh ví như: số lượng
người tiêu dùng liên quan biết ñến nhãn hiệu, thời gian sử dụng liên tục… Ở ñây
không có một tiêu chí cụ thể nào, bên cạnh ñó nhãn hiệu nổi tiếng ñược xác ñịnh
trong một phạm vi nhất ñịnh (trên lãnh thổ Việt Nam). Theo Công ước Paris thì nhãn
hiệu nổi tiếng ñược bảo hộ ñặc biệt ở tất cả các nước là thành viên mà không cần phải
thông qua thủ tục ñăng ký.
Căn cứ vào dạng vật chất hình thành thông qua sự nhận biết của các giác
quan
Nhãn hiệu từ ngữ, nhãn hiệu chữ cái, nhãn hiệu chữ số, nhãn hiệu hình ảnh,
nhãn hiệu hình khối (thị giác) kể cả nhãn hiệu ba chiều - là hình dáng bề ngoài của
sản phẩm ñược thể hiện dưới dạng không gian ba chiều, nhãn hiệu âm thanh (thính
giác), nhãn hiệu mùi vị (khứu giác, vị giác), nhãn hiệu kết hợp và các dạng khác. Pháp
luật Việt Nam chưa quy ñịnh về các loại nhãn hiệu ñặc biệt như nhãn hiệu âm thanh,
nhãn hiệu mùi vị… Tuy vậy, trên thế giới các loại nhãn hiệu ñặt biệt ñã sớm ñược

công nhận ñiển hình như Hoa Kỳ, là quốc gia ñầu tiên công nhận việc ñăng ký nhãn
hiệu mùi vị - mùi thơm tươi mát của nước hoa Plumeria dùng cho chỉ may và thêu ren
vào năm 1990. Ở châu Âu theo quyết ñịnh ngày 11/02/1999, Phòng giải quyết khiếu
nại của cơ quan Hài hòa hóa thị trường nội ñịa (Nhãn hiệu hàng hóa và kiểu dáng
công nghiệp) của Cộng ñồng châu Âu ñã cho phép ñăng ký nhãn hiệu mùi “mùi cỏ
tươi mới cắt” cho bóng tennis. 22Và phòng giải quyết khiếu nại 2 của OHIM (Văn
phòng hài hòa hóa thị trường nôi bộ)23 lập luận rằng: “mùi cỏ mới cắt là một mùi có
khả năng phân biệt mà ai cũng nhận ra ngay lập tức nhờ sự trải nghiệm của mình.
Với nhiều người mùi hoặc hương của cỏ mới cắt gợi nhớ về mùa xuân hoặc mùa hè,
về cánh ñồng cỏ mới cắt, sân chơi hoặc những trải nghiệm thú vị tương tự”. Đến
ngày 30 tháng 3 năm 2007, theo cơ sở dữ liệu trực tuyến của OHIM chỉ cấp một ñăng
20

Khoản 20 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).
Điều 75 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009).
22
Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, Cẩm nang sở hữu trí tuệ, Số xuất bản WIPO No 888, năm 2005, tr.69.
21

23

OHIM (The Office for Harmonization in the Internal Market ).

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

12

SVTH: Võ Thanh Thùy

Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
ký mùi duy nhất , ñó là “mùi cỏ tươi mới cắt” cho sản phẩm bóng tennis (Đơn số
00042887, cấp văn bằng bảo hộ năm 2000).24
Ngoài ra, còn có thể phân loại nhãn hiệu theo số lượng chủ thể bao gồm nhãn
hiệu cá nhân, nhãn hiệu tập thể; phân loại nhãn hiệu theo mức ñộ nổi tiếng bao gồm
nhãn hiệu thường, nhãn hiệu nổi tiếng.
1.1.4 Phân biệt nhãn hiệu với nhãn hàng hóa, thương hiệu, tên thương mại và
kiểu dáng công nghiệp
Tên thương mại, kiểu dáng công nghiệp cùng với nhãn hiệu ñều là những ñối
tượng của quyền sở hữu công nghiệp mà giữa chúng mang những tính chất và ñặc
ñiểm gần giống như nhau. Ngoài ra, nhãn hàng hóa, thương hiệu cũng là những ñối
tượng rất khó phân biệt với nhãn hiệu như thế nếu không phân biệt ñược chúng tất yếu
sẽ dẫn ñến xác ñịnh sai các hành vi xâm phạm ñối với từng ñối tượng.
1.1.4.1 Phân biệt nhãn hiệu với nhãn hàng hóa
Nhãn hiệu và nhãn hàng hóa là hai khái niệm rất dễ nhầm lẫn vì nghe qua ta
nghĩ ñó là một khái niệm khi nhãn hiệu là một khái niệm chung cho nhãn hiệu hàng
hoá và nhãn hiệu dịch vụ như vậy nhãn hàng hóa sẽ rất dễ nhầm với nhãn hiệu hàng
hóa chỉ kém nhau một từ “hiệu” tuy vậy tính chất của chúng khác biệt rõ rệt.
Thứ nhất, về hình thức thể hiện, theo quy ñịnh của pháp luật “nhãn hàng hoá”
ñược hiểu là bản viết, bản in, bản vẽ, bản chụp của chữ, hình vẽ, hình ảnh ñược dán,
in, ñính, ñúc, chạm, khắc trực tiếp trên hàng hoá, bao bì thương phẩm của hàng hoá
hoặc trên các chất liệu khác ñược gắn trên hàng hoá, bao bì thương phẩm của hàng
hoá.25
Và việc ghi “nhãn hàng hoá” tuân thủ theo quy ñịnh của pháp luật là mang
tính bắt buộc ñối với một sản phẩm khi lưu thông trên thị trường nhằm mục ñích ñể
người tiêu dùng nhận biết, làm căn cứ lựa chọn, tiêu thụ và sử dụng; ñể nhà sản xuất,
kinh doanh quảng bá cho hàng hoá của mình và ñể các cơ quan chức năng thực hiện
việc kiểm tra, kiểm soát,26 trong khi ñó thì việc ñăng ký “nhãn hiệu” hàng hoá hay
dịch vụ là hoàn toàn dựa trên sự tự nguyện của chủ sở hữu nhãn hiệu.
Thứ hai, về chức năng, nhãn hàng hóa chỉ thực hiện chức năng thông tin về

hàng hóa cho người tiêu dùng, nhãn hiệu lại thực hiện chức năng phân biệt hàng hóa,
dịch vụ cùng loại của những nhà sản xuất khác nhau. Đồng thời sẽ có giá trị như một
tài sản nếu ñược ñăng ký. Minh chứng là nhãn hiệu nổi tiếng nếu ñược chuyển
nhượng sẽ mang ñến giá trị thương mại rất lớn.
24

Diễn ñàn doanh nghiệp, “mùi”…là nhãn hiệu! />
w.html [truy cập ngày 10/02/2012].
25
Khoản 1 ñiều 3 Nghị ñịnh số 89/2006/NĐ-CP ngày 30 tháng 8 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ.
26

Khoản 2 ñiều 3 Nghị ñịnh số 89/2006/NĐ-CP ngày 30 tháng 8 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ.

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

13

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
Thứ ba, các nội dung bắt buộc như: tên hàng hoá; tên tổ chức, cá nhân chịu
trách nhiệm về hàng hoá; ñịnh lượng; ngày sản xuất; hạn sử dụng; xuất xứ hàng hoá
phải ñược ghi trên nhãn hàng hoá và phải bảo ñảm trung thực, rõ ràng, chính xác,
phản ánh ñúng bản chất của hàng hoá. Như vậy, nhãn hàng hoá dùng cho từng loại
hàng hoá, lô, loạt hàng hoá khác nhau thì cũng khác nhau. Tức là, mỗi một sản phẩm
ñều có nhãn hàng hoá riêng của mình. Trái lại, nhãn hiệu hàng hoá hay dịch vụ có thể
ñược dùng chung cho toàn bộ hoặc từng loại hàng hoá của một chủ sở hữu. Nhãn hiệu
có thể ñược gắn lên sản phẩm còn nhãn hàng hóa là bắt buộc phải có, ta nói rằng nhãn

hiệu có thể ñược xem là một phần của nhãn hàng hóa nếu nhãn hiệu ñó ñược gắn trên
nhãn hàng hóa.
Ví dụ:

Hình 3: Nhãn hàng hóa Công ty thép POMINA có gắn nhãn hiệu POMINA27
Vậy nhãn hiệu và nhãn hàng hóa là hai khái niệm mang tính chất khác nhau.
1.1.4.2 Phân biệt nhãn hiệu với thương hiệu
Thương hiệu là một khái niệm có nhiều cách hiểu khác nhau
Theo tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới thì thương hiệu là một dấu hiệu ñặc biệt ñể
nhận biết một sản phẩm, một hàng hóa hay một dịch vụ nào ñó ñược sản xuất, ñược
cung cấp bởi một tổ chức hoặc một cá nhân.28
Theo Hiệp hội nhãn hiệu thương mại quốc tế (ITA) thì thương hiệu ñược ñịnh
nghĩa là bao gồm những từ ngữ, tên gọi, biểu tượng hay bất kỳ sự kết hợp nào giữa
các yếu tố trên ñược dùng trong thương mại ñể xác ñịnh và phân biệt của các nhà sản
xuất hoặc người bán với nhau và ñể xác ñịnh nguồn gốc của hàng hóa ñó.29
Tại Việt Nam, hai khái niệm “nhãn hiệu” và “thương hiệu” ñã từng ñược phân
biệt một cách rõ ràng ở cả hai khía cạnh pháp lý lẫn ngôn ngữ học Việt Nam. Luật số

27

Nguồn: Trang thông tin thepviet.com.vn.
Trang thế giới thương hiệu, Bảo hộ thương hiệu, />.html, [truy cập ngày 20/02/2012].
29
Trần Ngọc Sơn, Thương hiệu là gì?, [truy cập ngày 20/02/2012].
28

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

14

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
13/57 ngày 01/08/1957 ở miền Nam ñã quy ñịnh về “nhãn hiệu sản xuất” dùng cho
các sản phẩm kỹ nghệ hoặc canh nông và “thương hiệu” dùng cho các thương phẩm.
Theo Tự ñiển Việt Nam do Ban tu thư Khai Trí biên soạn thì “thương hiệu” là “tên
hiệu của nhà buôn” và “nhãn hiệu” là “giấy dán ngoài ñể làm hiệu”. Trong Tự ñiển
Việt Anh của Nguyễn Văn Khôn, “thương hiệu” ñược dịch là “sign board” và “nhãn
hiệu” là “trademark, brand” 30. Hiện tại thương hiệu không ñược quy ñịnh một cách
chính thức trong văn bản pháp luật nên có thể hiểu theo hai cách.
Cách thứ nhất, thương hiệu là một khái niệm rộng bao hàm cả nhãn hiệu hàng
hóa; tên gọi xuất xứ hàng hóa; chỉ dẫn ñịa lý; tên thương mại.
Ví dụ: Là một nhà sản xuất có thể ñặc trưng bởi một thương hiệu nhưng kèm theo
ñó có thể có nhiều nhãn hiệu khác nhau như Toyota là một thương hiệu có các nhãn
hiệu hàng hóa kèm theo là Inova, Camry…
Đồng thời còn có sự khác biệt giữa hai khái niệm này là ngoài hai phần giống
nhau là tên gọi (name) và biểu tượng (logo) thì thương hiệu thường có khẩu hiệu
(slogan) ñi kèm, chẳng hạn như, Bitis’- “Nâng niu bàn chân Việt”, Henniken – “Chỉ
có thể là Henniken”.
Cách thứ hai, theo nghĩa hẹp thì thuật ngữ thương hiệu mang ý nghĩa tương
ñồng với nhãn hiệu hàng hóa vì xuất phát từ một thuật ngữ pháp lý tiếng Anh là
“trademark”, ñược dịch sang tiếng Việt có nghĩa là nhãn hiệu thương mại gọi tắt là
thương hiệu, theo qui ñịnh của pháp luật các nước sử dụng tiếng Anh, Công ước Paris
ñều có nghĩa là nhãn hiệu hàng hóa.31
Tóm lại, ta có thể thấy rằng thương hiệu và nhãn hiệu là hai khái niệm mang
tính chất tương ñồng bởi chúng ñều xuất phát từ một cái tên, một biểu tượng nào ñó.
Tuy nhiên xét ở những góc ñộ khác nhau hai thuật ngữ này vẫn có những ñiểm khác
biệt:
Thứ nhất: Thuật ngữ thương hiệu và nhãn hiệu là hai thuật ngữ ñược dùng

trong những ngữ cảnh khác nhau. Ở góc ñộ pháp lý, sử dụng thuật ngữ nhãn hiệu là
ñúng như trong các quy ñịnh của luật pháp Việt Nam, nhưng ở góc ñộ quản trị doanh
nghiệp và marketing thì người ta thường dùng thuật ngữ thương hiệu. Trong tiếng
Anh, hai thuật ngữ Brand và Trademark cũng tồn tại song song và người ta cũng dùng
trong những ngữ cảnh tương ứng như vậy. Thực tế, trong các tài liệu của nước ngoài,
chúng ta thường gặp các cụm từ “Building Brand”, “Brand Strategy”; “Brand
Image”; “Brand Vision”; “Brand Manager”… ñược hiểu là “Xây dựng thương
30

Trang ñăng ký thương hiệu, Đăng ký thương hiệu và sự phân biệt với nhãn hiệu , http://www. Thuong hieu
quocte.com/thuong-hieu-doc-quyen/203-dang-ky-thuong-hieu-va-su-phan-biet-voi-nhan-hieu.html, [truy cập
ngày 12/01/2012].
31
Đinh Thị Mai Phương-Phan Thị Hải Anh-Điêu Ngọc Tuấn, Cẩm nang pháp luật về sở hữu trí tuệ và chuyển
giao công nghệ, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, năm 2004, tr 157-158.

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

15

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
hiệu”; “Chiến lược thương hiệu”; “Hình ảnh thương hiệu”; “Tầm nhìn thương
hiệu”; “Quản trị thương hiệu”. Trong khi ñó thuật ngữ “Trademark” chỉ gặp khi nói
về vấn ñề ñăng ký bảo hộ hoặc trong các văn bản pháp lý (registered trademarks), mà
không gặp các cụm từ tương ứng là “Building trademark”; “Trademark Manager”;
“Trademark Vision”. Sự tranh cãi về thuật ngữ thương hiệu và nhãn hiệu vẫn chưa
ngã ngũ, mà chủ yếu là do cách tiếp cận từ những góc ñộ khác nhau của vấn ñề.

Thứ hai: cũng có thể phân biệt thương hiệu và nhãn hiệu hàng hóa trên một số
khía cạnh cụ thể như sau:
Một là, thương hiệu ñược hiểu không chỉ là các dấu hiệu như nhãn hiệu mà
quan trọng hơn nó là hình tượng về hàng hóa, dịch vụ trong tâm trí người tiêu dùng.
Hai là, nhãn hiệu ñược tạo ra có thể trong thời gian ngắn hoặc rất ngắn, trong
khi ñó ñể tạo dựng nên một thương hiệu ñược người tiêu dùng tin dùng ñôi khi là cả
cuộc ñời của doanh nhân.
Ba là, thương hiệu nổi tiếng sẽ tồn tại theo thời gian nhưng nhãn hiệu lại có giá
trị pháp lý trong thời gian nhất ñịnh (thời hạn bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa thường là 10
năm và có thể ñược kéo dài bằng việc gia hạn).
Bốn là, nhãn hiệu hàng hóa ñược các cơ quan quản lý Nhà nước công nhận và
bảo hộ còn thương hiệu là kết quả phấn ñấu lâu dài của doanh nghiệp và người tiêu
dùng chính là người công nhận.32
1.1.4.3 Phân biệt nhãn hiệu với tên thương mại
Tên thương mại là tên gọi của tổ chức, cá nhân dùng trong hoạt ñộng kinh
doanh ñể phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên gọi ñó với chủ thể kinh doanh khác
trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh.33
Theo ñó hai khái niệm tên thương mại và nhãn hiệu ñược giải thích tại hai
khoản khác nhau của Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm
2009) ñồng thời có những ñiểm khác biệt nhau.
Thứ nhất, tên thương mại và nhãn hiệu ñều thực hiện chức năng phân biệt. Tuy
vậy, theo phân tích chức năng của nhãn hiệu thì ta thấy rằng nhãn hiệu dùng ñể phân
biệt hàng hóa, dịch vụ cho các nhà sản xuất khác nhau khi ñó tên thương mại lại thực
hiện chức năng cá thể hóa chủ thể kinh doanh này với chủ thể kinh doanh khác trong
cùng lĩnh vực và khu vực hoạt ñộng.
Thứ hai, một doanh nghiệp chỉ ñược sử dụng duy nhất một tên thương mại
trong khi ñó doanh nghiệp sẽ có nhiều nhãn hiệu ñể phân biệt với ñối thủ cạnh tranh.

32

Nguyễn Quốc Thịnh, Phân biệt sự khác nhau giữa thương hiệu và nhãn hiệu, [truy cập ngày 02/03/2012].
33
Khoản 21 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 sửa ñổi bổ sung năm 2009.

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

16

SVTH: Võ Thanh Thùy


Đề tài Các hành vi xâm phạm quyền ñối với nhãn hiệu -Thực trạng và giải pháp
Thứ ba, theo quy ñịnh của pháp luật quyền sở hữu công nghiệp ñối với nhãn
hiệu ñược xác lập sau khi nộp ñơn ñăng ký trừ trường hợp nhãn hiệu nổi tiếng và
thẩm ñịnh, trong khi ñó quyền sở hữu công nghiệp ñối với tên thương mại là không
cần thủ tục ñăng ký.34
1.1.4.4 Phân biệt nhãn hiệu với kiểu dáng công nghiệp
Theo nghĩa rộng, kiểu dáng công nghiệp ñề cập ñến hoạt ñộng sáng tạo nhằm
tạo ra một hình ảnh trang trí bên ngoài cho những hàng hóa ñược sản xuất hàng loạt,
trong phạm vi giá cả có thể chấp nhận ñược song vẫn thỏa mãn ñiều kiện là mặt hàng
ñó phải tạo nên ñược sự chú ý từ người tiêu dùng, phải thể hiện một cách hiệu quả
chức năng kỹ thuật ñã ñịnh trước.35
Theo nghĩa hẹp, luật mỗi quốc gia ñều có những quy ñịnh riêng biệt và ñược
hiểu theo nhiều khía cạnh khác nhau. Ví dụ: Đạo luật về sáng chế, kiểu dáng công
nghiệp và bản quyền năm 1988 của Anh thì kiểu dáng công nghiệp là bề ngoài bất kỳ
của hình dáng hoặc hình thể (dù bên trong hay bên ngoài) của toàn bộ hay một phần
của sản phẩm.36 Và theo quy ñịnh của pháp luật Việt Nam kiểu dáng công nghiệp
ñược ñịnh nghĩa là hình dáng bên ngoài của sản phẩm, ñược thể hiện bằng hình khối,
ñường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này.37 Hình dáng bên ngoài ñó phải
có tính mới, tính sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp. Vì thế bên cạnh các

quyền sở hữu công nghiệp như nhãn hiệu, tên thương mại, sáng chế, bí mật kinh
doanh,... thì kiểu dáng công nghiệp cũng là một tài sản vô hình bởi chúng có một ý
nghĩa quan trọng trong việc chiếm lĩnh thị trường và mở rộng thị phần thông qua việc
tiếp thị của nhà sản xuất nhờ vào sự bắt mắt, lôi cuốn của sản phẩm.
Theo quy ñịnh của pháp luật Việt Nam nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp dù
ñược xây dựng dựa trên các yếu tố nhìn thấy ñược là ñường nét, hình khối, màu sắc…
nhưng chức năng của nhãn hiệu là ñể phân biệt sản phẩm và dịch vụ của nhà sản xuất
này với nhà sản xuất khác cùng lĩnh vực, còn chức năng chủ yếu của kiểu dáng công
nghiệp là hấp dẫn thị giác người tiêu dùng. Hơn thế nữa, ta thấy rằng kiểu dáng công
nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm, là một mô hình của sản phẩm trong khi
ñó nhãn hiệu ñơn giản có thể chỉ là các chữ cái, từ ngữ. Đồng thời về mặt pháp lý kiểu
dáng công nghiệp phải tuân theo một hệ thống ñăng ký nhằm bảo vệ những ñặc ñiểm
riêng biệt tránh việc “sao chép” còn nhãn hiệu thì không bắt buộc ñối với nhãn hiệu
nổi tiếng thì việc bảo hộ trở nên mặc nhiên. Theo quy ñịnh của pháp luật Việt Nam do
ñược cấu tạo từ ñường nét, màu sắc… ở bên ngoài có thể nhìn thấy ñược nên ñôi khi
34

Khoản 3 Điều 6 Nghị ñịnh 103/2006/NĐ-CP ngày 22/9/2006.
Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, Cẩm nang sở hữu trí tuệ, Số xuất bản WIPO No 888, năm 2005, tr 111.
36
Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, Cẩm nang sở hữu trí tuệ, Số xuất bản WIPO No 888, năm 2005, tr 113.
37
Khoản 13 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005 (sửa ñổi, bổ sung năm 2009.
35

GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi

17

SVTH: Võ Thanh Thùy