LUẬN văn LUẬT HÀNH CHÍNH HOẠT ĐỘNG của đại BIỂU hội ĐỒNG NHÂN dân THỰC TRẠNG và GIẢI PHÁP

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.33 MB, 77 trang )

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 35 (2009-2013)

Đề tài :
HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

Võ Văn Tuấn Khanh

Bộ môn Luật Hành Chính

MSSV: 5095616
Lớp: Luật Hành Chính Khóa 35

Cần Thơ, 11/2012

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp này, em xin chân thành cám ơn các Thầy,
Cô trong Khoa Luật – trường Đại học Cần Thơ đã giúp đỡ, hướng dẫn để em có thể hoàn
thành quyển luận văn này. Đặc biệt, em xin gửi đến Cô Huỳnh Thị Sinh Hiền những lời
cám ơn chân thành nhất, trong thời gian qua nhờ sự hướng dẫn tận tình của Cô mà em có
thể hoàn thành đề tài luận văn của mình, cũng thông qua Cô em có thể phát hiện ra nhiều
vấn đề mới, kiến thức mới liên quan đến đề tài luận văn và nhiều vấn đề khác có thể có
ích cho công việc của em sau này.
Qua đây em cũng xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn bè đã luôn bên cạnh giúp
đỡ, động viên tinh thần để em có thể hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình một cách tốt
nhất.
Do thời gian thực hiện luận văn có hạn, kiến thức còn nhiều hạn chế nên không
tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của
quý Thầy, Cô và các bạn để cho đề tài luận văn của em thêm hoàn thiện hơn.
Em xin gửi đến quý Thầy, Cô lời chúc sức khỏe. Chúc các Thầy, Cô ngày càng có
những đóng góp to lớn hơn nữa trong sự nghiệp giáo dục của nước nhà.
Trân trọng.
Sinh viên thực hiện:
Võ Văn Tuấn Khanh

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

HĐND

Hội đồng nhân dân

UBND

Ủy ban nhân dân

TAND

Tòa án nhân dân

VKSND

Viện kiểm sát nhân dân

Hiến pháp năm 1992

Hiến pháp năm 1992 sửa đổi, bổ sung năm 2001

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

MỤC LỤC
Trang

LỜI NÓI ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................................1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................1
4. Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................................2
5. Kết cấu của luận văn ......................................................................................................2
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN VÀ ĐẠI BIỂU HỘI
ĐỒNG NHÂN DÂN ...........................................................................................................3
1.1 Khái quát về HĐND .................................................................................................3
1.1.1 Khái niệm, chức năng của HĐND .....................................................................3
1.1.1.1 Khái niệm ......................................................................................................3
1.1.1.2 Chức năng của HĐND ..................................................................................3
1.1.2 Vị trí pháp lý và tính chất pháp lý của HĐND ...................................................4
1.1.3 Cơ cấu, tổ chức và hình thức hoạt động của HĐND ........................................5
1.1.3.1 Cơ cấu, tổ chức của HĐND ..........................................................................5
1.1.3.2 Hình thức hoạt động ......................................................................................7
1.1.4 Lịch sử hình thành và phát triển của HĐND ..................................................10
1.2 Khát quát về đại biểu HĐND ................................................................................13
1.2.1 Các khái niệm ....................................................................................................13
1.2.1.1 Khái niệm đại biểu HĐND ..........................................................................13
1.2.1.2 Khái niệm hoạt động của đại biểu HĐND ..................................................14
1.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn của đại biểu HĐND ..................................................15
1.2.2.1 Nhiệm vụ ......................................................................................................15
1.2.2.2 Quyền hạn. ..................................................................................................16
1.2.3 Sự phát triển của chế định đại biểu HĐND qua các bản Hiến pháp .............16
CHƯƠNG 2. HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN ...................19
2.1 Chế độ làm việc của đại biểu HĐND ....................................................................19

2.2 Những hoạt động của đại biểu HĐND ..................................................................21
2.2.1 Hoạt động tham gia các kỳ họp, phiên họp của HĐND ..................................21
2.2.2 Hoạt động giám sát............................................................................................24
2.2.2.1 Hoạt động chất vấn ....................................................................................25
GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

2.2.2.2 Giám sát tại cơ sở .......................................................................................27
2.2.2.3 Giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp
và HĐND cấp dưới trực tiếp ............................................................................................. 28
2.2.3 Hoạt động tiếp xúc cử tri ..................................................................................30
2.2.4 Hoạt động tiếp công dân ...................................................................................33
2.3 Những đảm bảo cho hoạt động của đại biểu HĐND ...........................................35
2.3.1 Bảo đảm về vật chất ..........................................................................................35
2.3.2 Bảo đảm về việc tiếp cận thông tin ...................................................................37
2.3.3 Bảo đảm về thân thể ..........................................................................................38
2.4 Việc chấm dứt tư cách đại biểu HĐND.................................................................39
2.4.1 Đại biểu xin thôi làm nhiệm vụ đại biểu ..........................................................39
2.4.2 Đại biểu HĐND bị bãi nhiệm ...........................................................................40
2.4.3 Đại biểu HĐND bị kết án và bản án đã có hiệu lực pháp luật .......................41
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN VÀ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA
ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN .............................................................................43
3.1 Thực trạng hoạt động của đại biểu HĐND ..........................................................43

3.1.1 Những thành tựu...............................................................................................43
3.1.2 Những hạn chế ..................................................................................................46
3.1.2.1 Hạn chế trong hoạt động tham gia kỳ họp, phiên họp ................................46
3.1.2.2 Hạn chế trong hoạt động giám sát ............................................................. 48
3.1.2.3 Hạn chế trong hoạt động tiếp xúc cử tri .....................................................51
3.1.2.4 Hạn chế trong hoạt động tiếp công dân ......................................................53
3.1.3 Nguyên nhân của những hạn chế ..................................................................54
3.2. Giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND ...........56
3.2.1 Giải pháp chung ................................................................................................56
3.2.2 Giải pháp trong hoạt động tham gia kỳ họp, phiên họp ..................................59
3.2.3 Giải pháp trong hoạt động giám sát .................................................................61
3.2.4 Giải pháp trong hoạt động tiếp xúc cử tri ........................................................63
3.2.5 Giải pháp trong hoạt động tiếp công dân .........................................................64
KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 65
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Trong tiến trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của
nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân ở Việt Nam hiện nay, vấn đề kiện toàn tổ chức, nâng cao

hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước là một yêu cầu khách quan. Để xây dựng
thành công nhà nước pháp quyền tất cả các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương
phải thực hiện đúng và đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo quy định của
Hiến pháp và pháp luật.
Theo điều 119 Hiến pháp năm 1992 thì Hội đồng nhân dân vừa là cơ quan quyền
lực nhà nước ở địa phương, vừa là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm
chủ của nhân dân. Do đó, xây dựng HĐND các cấp có thực quyền để đảm đương đầy đủ
vai trò, trách nhiệm của mình là một yêu cầu bức thiết hiện nay.
Từ khi ra đời cho đến nay, HĐND các cấp không ngừng phát triển và có nhiều thay
đổi qua từng giai đoạn lịch sử. Hội đồng nhân dân cũng đã có những đóng góp quan trọng
trong sự nghiệp xây dụng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, hiện
nay qua quá trình hoạt động của mình HĐND đã và đang bộc lộ nhiều yếu kém, hạn chế.
Hoạt động của HĐND còn mang nặng tính hình thức, do đó chưa thực hiện tốt vai trò,
chức năng luật định. Điều này đã làm suy giảm vai trò của HĐND trong bộ máy nhà
nước. Thậm chí giải pháp bãi bỏ một số cấp của HĐND nhằm tinh gọn, giản bớt sự cồng
kềnh của bộ máy Nhà nước đã được đưa ra.
Những yếu kém và hạn chế trong hoạt động của HĐND được gây ra bởi nhiều yếu
tố khác nhau. Trong đó, yếu tố đại biểu HĐND đóng vai trò quyết định bởi hoạt động của
HĐND được tạo thành từ hoạt động của bản thân từng đại biểu. Với mục đích nhằm tìm
ra những hạn chế trong hoạt động của đại biểu HĐND, làm rõ nguyên nhân của những
hạn chế, từ đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND, người viết
chọn đề tài “Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp”
làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trước tình hình hoạt động của HĐND và đại biểu HĐND bộc lộ nhiều hạn chế,
hoạt động mang tính hình thức, với luận văn này người viết hy vọng rằng sẽ tìm ra những
giải pháp thích hợp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân để Hội
đồng nhân dân thực sự xứng đáng là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND, ở luận văn này, người viết

tập trung phân tích những thành tựu và hạn chế trong quy định của pháp luật về đại biểu
GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

1

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

HĐND, về hoạt động của đại biểu HĐND. Trên cơ sở tìm hiểu nguyên nhân gây ra những
hạn chế trong hoạt động của đại biểu HĐND, luận văn đưa ra những giải pháp, ý kiến đề
xuất nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của của những người đại diện cho ý
chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân ở địa phương.
4. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở dựa vào những quy định của pháp luật về
HĐND và đại biểu HĐND và thực tiễn hoạt động của đại biểu để so sánh đối chiếu, làm
rõ những vấn đề mang tính pháp lý. Bên cạnh đó, người viết cũng sử dụng phương pháp
phân tích luật viết, phương pháp thu thập, tổng hợp, đánh giá thông tin, kết hợp lý luận và
thực tiễn để luận văn thêm phần thuyết phục hơn.
5. Kết cấu của luận văn
Bên cạnh lời nói đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, thì nội dung luận văn tốt nhiệp
với đề tài “Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp”
gồm có ba chương:
Chương 1: Lý luận chung về Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân
Chương 2: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân
Chương 3: Thực trạng hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân và giải pháp góp
phần nâng cao hiệu quả hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

2

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

CHƯƠNG 1.
LÝ LUẬN CHUNG VỀ HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN VÀ
ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
Ở nước ta quyền lực Nhà nước là của nhân dân được Hiến pháp ghi nhận. Nhân
dân sử dụng quyền lực của mình thông qua cơ quan đại diện là Quốc hội và Hội đồng
nhân dân. Nếu như Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân ở trung ương, cơ
quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và đại
biểu Quốc hội là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân cả nước thì HĐND
là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương và đại biểu HĐND là người đại diện cho ý
chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương. Với tư cách là cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương HĐND có cơ cấu tổ chức và những hình thức hoạt động gì, cũng như đại biểu
HĐND phải thỏa mãn những tiêu chuẩn nào và có quyền và nghĩa vụ ra sao. Ở chương 1
của luận văn người viết sẽ tập trung làm rõ những nội dung kể trên.
1.1 Khái quát về HĐND
1.1.1 Khái niệm, chức năng của HĐND
1.1.1.1 Khái niệm
Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí
nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách

nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. 1 Việc thực hiện quyền
lực HĐND phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của tập thể HĐND, của các ban chuyên
trách nhưng cốt yếu vẫn phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND.
1.1.1.2 Chức năng của HĐND
Hội đồng nhân dân với tư cách là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương trong
phạm vi do pháp luật quy định thì HĐND có hai chức năng cơ bản sau:
Một là, quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để tổ chức thực hiện
pháp luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên trên địa bàn và quyết định những chủ
trương, chỉ tiêu, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng lợi thế của địa phương, xây
dựng và phát triển kinh tế xã hội, củng cố an ninh, quốc phòng nâng cao đời sống vật chất
tinh thần của nhân dân địa phương, làm tròn nghĩa vụ của địa phương đối với cả nước.
Khác với Quốc hội, cơ quan có thẩm quyền quyết định, chủ trương, chính sách áp dụng
trong phạm vi cả nước còn HĐND có thẩm quyền quyết định, chủ trương, chính sách áp
dụng trong phạm vi địa phương. Việc phát triển kinh tế, xã hội của địa phương phần nào
dựa vào chất lượng quyết định, nghị quyết của HĐND. Nếu chất lượng nghị quyết, quyết
định của HĐND tốt, phản ánh đúng tình hình phát triển kinh tế, xã hội, đưa ra những
1

Điều 119 Hiến pháp năm 1992 sửa đổi, bổ sung năm 2001.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

3

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

quyết sách đúng, góp phần tích cực vào sự phát triển của địa phương, từ đó xứng đáng
với sự tín nhiệm của nhân dân. Ngược lại, nếu chất lượng nghị quyết, quyết định của
HĐND không đi vào thực tế, không phản ánh đúng thực chất của địa phương dẫn đến sự
mất tín nhiệm của nhân dân, uy tín của cơ quan dân cử bị hạ thấp.
Hai là, Hội đồng nhân dân thực hiện việc giám sát đối với hoạt động của Thường
trực HĐND, UBND, TAND, VKSND cùng cấp, giám sát việc tuân theo pháp luật của các
cơ quan nhà nước, các tổ chức kinh tế xã hội, đơn vị vũ trang và công dân ở địa phương,
giám sát việc thực hiện nghị quyết của HĐND. 2 Quốc hội với chức năng giám sát tối cao,
giám sát những hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở trương ương còn HĐND thực
hiện việc giám sát đối với các hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa phương. H oạt
động giám sát của HĐND được thực hiện thông qua việc giám sát của HĐND tại kỳ họp,
giám sát của Thường trực HĐND, giám sát của các ban HĐND và của đại biểu HĐND.
1.1.2 Vị trí pháp lý và tính chất pháp lý của HĐND
Trong tất cả cơ quan nhà nước ở địa phương, Hội đồng nhân dân có một vị trí quan
trọng, được Hiến pháp quy định là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Có quyền
đưa ra những quyết định về hoạt động của các cơ quan nhà nước ở địa phương và đưa ra
các nghị quyết về chủ trương, chính sách phát triển ở địa phương, các cơ quan, tổ chức,
cá nhân phải xem xét và hoạt động theo định hướng mà HĐND đưa ra.
Hội đồng nhân dân là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ
của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực
tiếp và bỏ phiếu kín và có quyền miễn nhiệm, bãi nhiệm đại biểu HĐND. Hội đồng nhân
dân phải chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
Hội đồng nhân dân các cấp cùng với Quốc hội hợp thành hệ thống cơ quan quyền
lực nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước ở địa phương. Điều này khác với nhà nước tư
sản chỉ coi Quốc hội mới là cơ quan đại diện cho nhân dân, còn các Hội đồng địa phương
thì không đại diện cho nhân dân và không thuộc cơ quan đại biểu nhân dân. Ở một số
nước, các Hội đồng địa phương không bầu ra thị trưởng, quận trưởng, tỉnh trưởng mà các
viên chức này do Chính phủ bổ nhiệm. Ở Ma-lai-xi-a các chức danh này do Chính phủ bổ
nhiệm, bởi họ cho rằng những đại biểu được bầu không có kinh nghiệm hoạt động, nên

Chính phủ thấy việc bổ nhiệm là cần thiết hơn là bầu cử, vì với phương thức này thì
Chính phủ có thể lựa chọn được người thích hợp. Ở Thái Lan thì các chức danh tỉnh
trưởng, quận hoặc huyện trưởng thì do Bộ nội vụ bổ nhiệm mà không thông qua phương
thức bầu cử.3
2

Nguyễn Thái Dũng: Chất lượng đại biểu là nhân tố cơ bản nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND, Báo điện tử
Đại biểu Nhân dân, 2011, [truy cập ngày
20/7/2012].
3
Nguyễn Xuân Tế: Thể chế chính trị ở một số nước ASEAN, Nxb. chính trị quốc gia, 1998, tr. 87 và tr. 130.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

4

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

Hội đồng nhân dân thuộc hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước. Khác với Quốc
hội là cơ quan thay mặt cho toàn thể nhân dân cả nước, sử dụng quyền lực nhà nước trên
phạm vi toàn quốc, Hội đồng nhân dân các cấp thay mặt nhân dân địa phương sử dụng
quyền lực nhà nước trên phạm vi địa phương mình. Chính điều này quyết định phạm vi,
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND.
Hội đồng nhân dân các cấp trong Nhà nước ta là tổ chức chính quyền gần nhân
dân nhất, hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng, và yêu cầu của nhân dân, nắm vững những đặc

điểm của địa phương. Do đó có thể quyết định mọi công việc được tốt và sát vấn đề, phù
hợp với nguyện vọng của nhân dân địa phương. Hội đồng nhân dân các cấp còn là một tổ
chức có tính chất quần chúng, bao gồm đại biểu của mọi tầng lớp nhân dân, các dân tộc,
tôn giáo, những công nhân, nông dân, trí thức cùng nhau bàn bạc, giải quyết mọi công
việc quan trọng của địa phương. Như vậy, Hội đồng nhân dân vừa là một tổ chức có tính
chất chính quyền, vừa có tính chất quần chúng, vừa là nơi để nhân dân thể hiện quyền
làm chủ của mình.4
Hội đồng nhân dân nước ta căn cứ vào Hiến pháp, luật, các văn bản của các cơ
quan nhà nước cấp trên để ra nghị quyết về các biện pháp đảm bảo thi hành nghiêm chỉnh
Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; quyết định những vấn đề quan trọng của địa
phương như kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách, về quốc phòng an ninh ở địa
phương và các biện pháp nhằm ổn định và nâng cao đời sống của nhân dân, hoàn thành
mọi nhiệm vụ cấp trên giao, làm tròn nghĩa vụ đối với Nhà nước; 5 thực hiện quyền giám
sát đối với các hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, TAND, VKSND cùng cấp,
giám sát việc tuân theo pháp luật của các cơ quan nhà nước, các tổ chức kinh tế xã hội,
đơn vị vũ trang và công dân ở địa phương.6
1.1.3 Cơ cấu tổ chức và hình thức hoạt động của HĐND
1.1.3.1 Cơ cấu tổ chức của HĐND
Hội đồng nhân dân – cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, được hình thành
từ những đại biểu đại diện cho nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra. Số lượng thành
viên phụ thuộc theo từng cấp của HĐND, phụ thuộc vào số lượng dân cư sinh sống trên
lãnh thổ địa phương và tính chất của địa phương (thủ đô hoặc thành phố lớn, thị trấn, thị
xã) mà có số lượng đại biểu phù hợp. Theo quy định của Luật Bầu cử đại biểu HĐND
năm 2003 sửa đổi, bổ sung năm 2010, thì số lượng đại biểu HĐND đã tăng nhiều hơn so
với trước đây và được phân bố đều cho các tầng lớp dân cư sinh sống, làm việc ở địa
phương có sự đa dạng về giai cấp, tôn giáo, giới tính, dân tộc,…

4

Giáo trình Luật Hiến pháp Việt Nam, trường Đại Học Luật Hà Nội, 2005, tr. 438.

Điều 120 Hiến pháp năm 1992.
6
Điều 1Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
5

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

5

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

Tổ chức của HĐND các cấp gồm có Thường trực HĐND và các Ban của HĐND. 7
- Thường trực HĐND
Theo quy định của Luật tổ chức HĐND và UBND năm 2003, Thường trực HĐND
được thành lập ở 3 cấp (tỉnh, huyện, xã). Thường trực HĐND cấp tỉnh, cấp huyện gồm có
Chủ tịch, Phó Chủ tịch, và Ủy viên thường trực. Thường trực HĐND cấp xã gồm có Chủ
tịch và Phó Chủ tịch HĐND.
Thường trực HĐND hoạt động thường xuyên, theo nguyên tắc tập trung dân chủ,
tổ chức các hoạt động của HĐND, chịu trách nhiệm và báo cáo trước HĐND cùng cấp.
Thường trực HĐND ban hành văn bản cá biệt để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của
mình. Thường trực HĐND đưa ra quyết định về việc thành lập tổ đại biểu HĐND, về thi
đua, khen thưởng cho các đại biểu HĐND.
Các thành viên Thường trực HĐND chịu trách nhiệm tập thể về việc thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND trước HĐND, chịu trách nhiệm cá nhân
trước Thường trực HĐND về nhiệm vụ, quyền hạn được Thường trực HĐND phân công. 8

Thành viên của Thường trực HĐND không thể đồng thời là Ủy viên UBND cùng
cấp. Chủ tịch HĐND có thể làm việc kiêm nhiệm, Phó Chủ tịch và Ủy viên thường trực
HĐND làm việc chuyên trách.
Kết quả thành lập Thường trực HĐND phải được Thường trực HĐND cấp trên
trực tiếp phê chuẩn; kết quả bầu các thành viên của Thường trực HĐND cấp tỉnh phải
được Ủy ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn. Thường trực HĐND các cấp thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn của mình trong phạm vi do pháp luật quy định.9
- Các Ban của HĐND
Nhằm mục đích cho HĐND có thể hoạch định được các chủ trương, chính sách và
đưa ra các nghị quyết. Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 cho phép thành lập các
Ban trong cơ cấu HĐND theo nhu cầu công việc, chức năng của HĐND.
Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thành lập 3 Ban: Ban kinh tế và ngân sách, Ban văn
hóa và xã hội, Ban pháp chế. Ở những nơi mà có nhiều dân tộc cư trú, thì HĐND cấp tỉnh
có thể thành lập Ban dân tộc để giúp HĐND giám sát việc thực hiện chính sách dân tộc
của Đảng và Nhà nước.
Hội đồng nhân dân cấp huyện thành lập 2 Ban: Ban kinh tế - xã hội và Ban pháp
chế. Ngoài các Ban kể trên HĐND cấp tỉnh, cấp huyện có thể thành lập các Ban lâm thời
để thực hiện một công việc nhất định và tự giải tán khi công việc đã hoàn thành. Ví dụ:
Ban kiểm tra tư cách đại biểu HĐND được bầu ra tại kỳ họp đầu tiên của mỗi khóa để
7

Các ban chỉ có ở HĐND cấp tỉnh và HĐND cấp huyện.
Điều 18 Quy chế hoạt động của HĐND năm 2005.
9
Điều 52 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
8

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

6

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

kiểm tra kết quả bầu cử đại biểu HĐND và các vấn đề khác có liên quan. 10 Riêng ở
HĐND cấp xã không thành lập các Ban của HĐND. Ban của HĐND hoạt động theo
nguyên tắc tập trung dân chủ, chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND cùng
cấp.
Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh có thể làm việc chuyên trách, nếu Trưởng ban làm
việc kiêm nhiệm thì Phó Trưởng ban phải làm việc chuyên trách. Ví dụ: Trưởng ban pháp
chế của HĐND làm việc chuyên trách thì Phó trưởng ban làm việc kiêm nhiệm. Trưởng
ban hoặc Phó Trưởng ban của HĐND cấp huyện có thể làm việc chuyên trách. Trường
hợp Trưởng ban hoặc Phó Trưởng ban của HĐND làm việc kiêm nhiệm thì HĐND quy
định thời gian mà Trưởng ban hoặc Phó Trưởng ban đó phải dành thời gian cho hoạt động
của Ban.
Số lượng thành viên của các Ban do HĐND cùng cấp quyết định. Thành viên của
các Ban không thể đồng thời là thành viên UBND cùng cấp. Trưởng ban của HĐND
không thể đồng thời là Thủ trưởng cơ quan chuyên môn thuộc UBND, Viện trưởng
VKSND, Chánh án TAND cùng cấp.11
1.1.3.2 Hình thức hoạt động
Hội đồng nhân dân sử dụng rất nhiều hình thức hoạt động, nhưng các hình thức đều
liên quan với nhau bổ khuyết cho nhau, thiếu một trong các hình thức nào đó sẽ dẫn đến
việc HĐND sẽ hoạt động thiếu đồng bộ, thiếu hiệu quả. HĐND sử dụng các hình thức
hoạt động sau:
+ Kỳ họp với tất cả các đại biểu HĐND;
+ Hoạt động của các Ban;

+ Hoạt động của các tổ đại biểu được bầu ra từ một hoặc nhiều đơn vị bầu cử;
+ Hoạt động của mỗi đại biểu ở đơn vị bầu cử.12
a.) Kỳ họp của HĐND
Mỗi hình thức tổ chức hoạt động nêu trên đều có một vị trí, chức năng nhất định,
nhưng chỉ có hình thức duy nhất có thể đưa ra các quyết định của HĐND là các kỳ họp.
Thông qua kỳ họp HĐND mới thể hiện rõ mình là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương. Trong kỳ họp, HĐND mới có quyền quyết định các vấn đề về kinh tế, xã hội,
quốc phòng và an ninh,… có liên quan đến địa phương, được pháp luật quy định.
Kỳ họp HĐND là hội nghị định kỳ bao gồm các phiên họp của toàn thể các đại
biểu HĐND để bàn bạc giải quyết các vấn đề nghị sự được đa số các đại biểu thông qua.
10

Diễn đàn kiến thức pháp luật: Tổ chức và hoạt động của HĐND, 2011, [truy cập ngày 20/7/2012 ].
11
Điều 26 Quy chế hoạt động của HĐND năm 2005.
12
Điều 8 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

7

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

Theo Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003, HĐND thường lệ họp một năm

hai kỳ. Ngoài những kỳ họp định kỳ này, HĐND có thể họp bất thường theo đề nghị của
Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND cùng cấp hoặc khi có ít nhất một phần ba tổng số đại
biểu HĐND cùng cấp yêu cầu. Kỳ họp HĐND được tiến hành khi có ít nhất hai phần ba
tổng số đại biểu HĐND tham gia.
Hội đồng nhân dân họp công khai. Khi cần thiết, HĐND quyết định họp kín theo
đề nghị của chủ tọa cuộc họp hoặc Chủ tịch UBND cùng cấp.
Trong mỗi kỳ họp HĐND cần phải xem xét và quyết định nhiều vấn đề khác nhau,
phụ thuộc vào tính cấp bách và thiết thực của mỗi vấn đề nên thời gian kỳ họp có thể
khác nhau. Trong xu hướng chung hiện nay là kéo dài thời gian kỳ họp, với mong muốn
là mọi vấn đề đưa ra trong kỳ họp đều được giải quyết nhanh chóng, thấu đáo, tránh tình
trạng tồn động kéo dài.
Trong kỳ họp, trên cơ sở nghe báo cáo của các cơ quan hữu quan, HĐND thảo
luận tìm ra những nguyên nhân, những tồn tại của việc chưa thực hiện tốt các nghị quyết
của HĐND. Bên cạnh đó, các đại biểu còn dùng hình thức giám sát hữu hiệu đối với cơ
quan nhà nước ở địa phương là chất vấn. Vấn đề này hiện nay được rất nhiều đại biểu và
cử tri cả nước quan tâm, theo dõi, thông qua kỳ họp của HĐND các yêu cầu, kiến nghị
của đại biểu và cử tri đặt ra sẽ được xem xét, giải quyết.
Kết quả của kỳ họp là việc HĐND thông qua các nghị quyết. Nghị quyết của
HĐND chỉ được thông qua khi có quá nửa tổng số đại biểu thông qua, trừ nghị quyết về
việc bãi nhiệm, miễn nhiệm đại biểu HĐND thì phải cần có ít nhất hai phần ba tổng số
đại biểu tham dự tán thành.13
Nghị quyết của HĐND cấp tỉnh có hiệu lực sau 10 ngày, kể từ ngày HĐND thông
qua, trừ trường hợp văn bản quy định ngày có hiệu lực muộn hơn. Đối với nghị quyết của
HĐND cấp huyện là sau 7 ngày và cấp xã là sau 5 ngày. Hội đồng nhân dân không được
quy định hiệu lực trở về trước đối với văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành. 14
b.) Hoạt động của các Ban
Hội đồng nhân dân thành lập các Ban trong kỳ họp đầu tiên của mỗi nhiệm kỳ.
Việc lựa chọn các đại biểu HĐND làm thành viên của các Ban có tính quyết định đến
chất lượng hoạt động của các ban. Các Ban thành lập theo các lĩnh vực thẩm quyền của
HĐND, do vậy các đại biểu là thành viên của Ban cần phải có sự hiểu biết, kinh nghiệm,

chuyên môn thuộc lĩnh vực của Ban mình hoạt động.
Các Ban của HĐND có các chức năng quan trọng sau:
- Tham gia chuẩn bị các kỳ họp của HĐND;
13

14

Điều 48 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
Điều 51 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND và UBND năm 2004.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

8

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

- Giúp HĐND nghiên cứu, thẩm tra các dự thảo báo cáo, dự thảo nghị quyết dự
kiến trình HĐND thông qua;
- Vận động nhân dân thực hiện nghị quyết của HĐND;
- Giúp HĐND giám sát Cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân
dân và công dân trong việc thi hành Hiến pháp, luật, các văn bản của Cơ quan nhà nước
cấp trên và các nghị quyết của HĐND cùng cấp;
- Giúp HĐND giám sát hoạt động của UBND và các cơ quan chuyên môn thuộc
UBND, hoạt động của TAND và VKSND cùng cấp;
- Báo cáo kết quả hoạt động giám sát với Thường trực HĐND khi cần thiết.

Trong các chức năng trên, việc thẩm tra trước các dự án trình HĐND là chức năng
cơ bản nhất. Việc đánh giá chất lượng hoạt động của các Ban cơ bản là dựa vào việc thực
hiện chức năng này.
Hình thức hoạt động chủ yếu của các Ban thông qua các phiên họp, bên cạnh đó
còn có hình thức hoạt động là tổ chức đi kiểm tra tại cơ sở. Kết thúc cuộc kiểm tra, giám
sát các Ban cũng thường tổ chức các phiên họp, để đưa ra những kiến nghị cho cơ sở
hoặc cho HĐND trong kỳ họp sắp tới.
Hoạt động của các Ban HĐND vừa mang tính nhà nước, vừa mang tính xã hội.
Tính xã hội thể hiện ở chỗ các đại biểu là thành viên hoạt động kiêm nhiệm, không tách
rời công tác chuyên môn hoặc sản xuất, không ăn lương, không trong biên chế nhà nước.
Tính nhà nước thể hiện ở chỗ kiến nghị của các Ban buộc các cơ quan nhà nước, các tổ
chức xã hội hữu quan phải xem xét và tổ chức thực hiện. Kết quả xem xét và thực hiện
phải báo cáo với Ban có kiến nghị biết.15
c.) Hoạt động của Tổ đại biểu HĐND
Các đại biểu HĐND được bầu ở một hoặc nhiều đơn vị bầu cử hợp thành Tổ đại
biểu HĐND. Số lượng, danh sách thành viên, Tổ trưởng và Phó Tổ trưởng của Tổ đại
biểu HĐND do Thường trực HĐND cùng cấp quyết định. Tổ trưởng điều hành công việc
của Tổ đại biểu HĐND, Phó Tổ trưởng giúp Tổ trưởng thực hiện những việc được phân
công.
Tổ đại biểu HĐND họp ít nhất mỗi quý một lần để bàn kế hoạch công tác, phân
công đại biểu tiếp dân, tổ chức nghiên cứu pháp luật, chính sách Nhà nước. Thành viên
Tổ đại biểu HĐND có trách nhiệm tham dự đầy đủ tất cả các cuộc họp của Tổ đại biểu,
trong trường hợp không tham dự được thì phải báo cáo với Tổ trưởng Tổ đại biểu.16
Trước khi khai mạc kỳ họp HĐND, Tổ đại biểu sẽ nhận được các tài liệu cần thiết
15

Phạm Thị Diệu Hiền: Tập bài giảng Luật Hiến pháp Việt Nam (phần 2), Khoa luật, Trường Đại Học Cần Thơ,
2008, tr. 54- 56.
16
Điều 4 Quy chế hoạt động của HĐND năm 2005.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

9

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

để đại biểu nghiên cứu thảo luận tổ, tiếp xúc cử tri, thảo luận những vấn đề liên quan
chuẩn bị đóng góp ý kiến cho kỳ họp. Trong quá trình thảo luận nếu có vấn đề nào còn
vướng mắc chưa hiểu rõ thì có thể mời Thủ trưởng cơ quan chuyên môn, cán bộ công
chức có chuyên môn, có kinh nghiệm tham gia họp Tổ đại biểu, đóng góp ý kiến vào nội
dung, chương trình kỳ họp, nhất là những nội dung chuyên đề. Qua những cuộc họp của
Tổ đại biểu có thể giúp HĐND kịp thời tổng hợp kết quả những ý kiến, kiến nghị khác
nhau của đội ngũ chuyên gia, cử tri để tiếp tục định hướng đại biểu thảo luận tại kỳ họp,
góp phần mang lại hiệu quả thiết thực của kỳ họp.17
Sau kỳ họp của HĐND, Tổ đại biểu tổ chức để các đại biểu tiếp xúc, báo cáo với
cử tri về kết quả kỳ họp, đồng thời thông qua đó có thể tuyên truyền và phổ biến pháp
luật, chính sách Nhà nước đến cử tri, giúp cử tri nắm bắt, hiểu rõ và thực hiện đúng
quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời có thể có những đóng góp, những kiến nghị thiết
thực cho việc xây dựng và phát triển của địa phương.
1.1.4 Lịch sử hình thành và phát triển của HĐND
Trước khi bị thực dân Pháp xâm lược, nước ta ở chế độ phong kiến, quyền lực nhà
nước tập trung vào tay vua, quan, nhân dân chỉ có nghĩ vụ mà không có quyền lực gì. Khi
bước vào ách thống trị của thực dân Pháp, chúng thực hiện chính sách chia để trị và chia
nước ta thành 3 kỳ: Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam kỳ với chế độ cai trị khác nhau. Với thắng lợi

của cách mạng tháng Tám năm 1945, dân tộc Việt Nam đã thoát khỏi vòng áp bức của
chính sách thực dân, đồng thời chế độ vua quan cũng bị xóa bỏ. Nhà nước Việt Nam dân
chủ cộng hoà ra đời, kể từ đây, đất nước Việt Nam đã bước sang một thời kỳ mới với việc
thiết lập một chế độ mới, chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Nhằm bảo vệ thành quả cách mạng đó, nước ta bắt đầu công cuộc xây dựng và bảo
vệ tổ quốc. Cùng với việc củng cố bộ máy chính quyền ở trung ương Nhà nước ta đã
nhanh chóng ban hành các văn bản pháp lý để thiết lập hệ thống chính quyền địa phương.
Đây là hệ thống chính quyền cơ sở, trực tiếp lãnh đạo nhân dân, thực hiện các chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Trong đó, phải kể đến hai Sắc lệnh là Sắc lệnh
số 63 ngày 22/11/1945 về tổ chức các HĐND và Ủy ban hành chính và Sắc lệnh số 77
ngày 22/12/1945 về việc tổ chức chính quyền nhân dân ở các thị xã và thành phố do Chủ
tịch Hồ Chí Minh ký ban hành.18 Nội dung 2 Sắc lệnh này đã quy định rõ tổ chức nhiệm
vụ và quyền hạn của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, HĐND được coi là cơ
quan quyền lực Nhà nước ở địa phương do nhân dân ở địa phương bầu ra, có quyền quyết
định những vấn đề quan trọng nhất ở địa phương theo đường lối chính sách của Nhà
nước. Hội đồng nhân dân có quyền bầu và bãi miễn các thành viên của Ủy ban hành
17

Văn Đức Sơn: Mở rộng dân chủ để phát huy trí tuệ đại biểu, Báo điện tử Đại biểu Nhân dân, 2011,
[truy cập ngày 20/7/2012].
18
Giáo trình Lịch sử hành chính Nhà nước Việt Nam, Nxb. Khoa học và kỹ thuật, 2008, tr. 323.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

10

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

chính, cũng theo Sắc lệnh này HĐND được thành lập ở các cấp tỉnh, thành phố, xã và thị
xã.19
Để khẳng định chủ quyền của đất nước Quốc hội khóa I đã thông qua Hiến pháp
năm 1946. Đây là bản hiến pháp đầu tiên của nước ta và cũng là lần đầu tiên các tầng lớp
nhân dân lao động đã làm chủ đất nước, làm chủ chế độ, được hưởng đầy đủ các quyền
công dân, trong đó có các quyền cơ bản như quyền tự do dân chủ, quyền bầu cử, ứng cử
đã được ghi nhận Hiến pháp. Từ đây, bộ máy Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đã
được thiết lập, nhân dân đã lần đầu tiên thực hiện quyền bầu cử để bầu ra chính quyền
các cấp, trong đó có chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND các cấp. 20
Trong Hiến pháp 1946 đã dành hẳn chương V để quy định về việc thành lập HĐND
và UBND. Kế thừa Sắc lệnh 63 và Sắc lệnh 77, về đơn vị hành chính thì Hiến pháp năm
1946 chia cả nước làm 3 bộ: Bắc, Trung, Nam. Mỗi bộ chia thành tỉnh, mỗi tỉnh chia
thành huyện, mỗi huyện chia thành xã, từ đó ta thấy, nước ta có 4 cấp hành chính là bộ,
tỉnh, huyện, xã và tại Điều thứ 58 của Hiến pháp đã nêu “Ở tỉnh, thành phố, thị xã và xã
có HĐND do đầu phiếu phổ thông, trực tiếp bầu ra. Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố,
thị xã hay xã cử ra Ủy ban hành chính. Ở bộ và huyện, chỉ có Ủy ban hành chính. Ủy
ban hành chính bộ do Hội đồng các tỉnh và thành phố bầu ra. Ủy ban hành chính huyện
do Hội đồng các xã bầu ra”. Như vậy, Hội đồng nhân dân chỉ thành lập ở hai cấp, đó là
cấp tỉnh và cấp xã. Tuy nhiên, Hiến pháp năm 1946 chưa đưa ra được định nghĩa về
HĐND, về hoạt động của HĐND. Hiến pháp cũng đề cập đến vai trò quan trọng của
HĐND là HĐND có quyền quyết nghị về những vấn đề thuộc địa phương mình.21
Với chiến thắng Điện Biên Phủ, miền Bắc hoàn toàn giải phóng, cách mạng Việt
Nam chuyển sang một giai đoạn mới. Miền Bắc bắt đầu công cuộc tiến lên chủ nghĩa xã
hội, miền Nam bắt đầu cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Trước tình hình này, Hiến
pháp năm 1959 ra đời để đáp ứng tình hình mới. Trong giai đoạn mới của cách mạng,
việc phân chia các đơn vị hành chính cũng có những điểm mới. Đơn vị hành chính bộ

không còn, cả nước chia thành tỉnh, huyện, xã. Hội đồng nhân dân được thành lập ở 3 cấp
là cấp tỉnh, huyện, xã. So với Hiến pháp năm 1946 thì bản Hiến pháp này cho phép thành
lập HĐND ở cấp huyện.22 Tuy nhiên cũng cần lưu ý thêm trong thời kỳ này do hoàn cảnh,
điều kiện của đất nước có sự thay đổi, nên Hiến pháp còn quy định thêm về tổ chức của
HĐND các khu vực tự trị.23 Cũng tại Hiến pháp này HĐND có một khái niệm: “Hội
19

Sau cách mạng tháng Tám năm 1945 nước ta chia thành 4 cấp: cấp kỳ (Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam kỳ), cấp tỉnh, cấp
huyện và cấp xã, trong đó cấp kỳ và cấp huyện được coi là cấp trung gian giữa trung ương và tỉnh và giữa tỉnh và xã
nên không tổ chức HĐND.
20
Phạm Thị Diệu Hiền: Tập bài giảng Luật Hiến pháp Việt Nam (phần 2), Khoa luật, Trường Đại Học Cần Thơ,
2008, tr. 45- 46.
21
Diễn đàn kiến thức pháp luật: Tổ chức và hoạt động của HĐND, 2011, [truy cập ngày 20/7/2012 ].
22
Điều 78 Hiến pháp năm 1959.
23
Điều 79 Hiến pháp năm 1959.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

11

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

đồng nhân dân các cấp là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương”, “do nhân dân
địa phương bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương”. 24 Lần đầu tiên
HĐND được xác định là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, và do dân bầu ra
được Hiến pháp ghi nhận, thể hiện vai trò, vị trí của HĐND được nâng cao trong cơ cấu
bộ máy chính quyền địa phương.
Mùa xuân năm 1975, miền Nam được giải phóng, cả nước tiến hành công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội. Tình hình, nhiệm vụ mới đòi hỏi phải có một bản Hiến pháp thể
chế hóa đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam trong giai đoạn mới. Do đó, Hiến pháp
năm 1980 ra đời, bản Hiến pháp này dành hẳn một chương IX gồm 13 điều từ điều 113
đến điều 126 để quy định về HĐND và UBND, trong đó có 7 điều là quy định về HĐND
và đại biểu HĐND. Trong việc phân chia các đơn vị hành chính có những điểm mới như
bỏ khu tự trị; có hai đơn vị hành chính lãnh thổ mới là quận và phường. Ủy ban hành
chính đổi tên là UBND; ở các đơn vị hành chính đều thành lập HĐND và UBND, nhiệm
vụ và quyền hạn của HĐND tiếp tục được mở rộng và quy định cụ thể hơn. Ví dụ:
HĐND quyết định các vấn đề về sản xuất, phân phối lưu thông, văn hóa, xã hội, dịch vụ
địa phương; bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa, tài sản công dân; bảo đảm quyền bình đẳng
giữa các dân tộc; bầu và bãi miễn các thành viên của UBND cùng cấp; thành lập các ban
của HĐND dể giúp HĐND hoạt động. Có thể nói, những quy định của Hiến pháp năm
1980 là nền tảng cơ bản để cho những quy định sau này phát triển thêm và ngày càng
hoàn thiện hơn.
Từ năm 1986, công cuộc đổi mới toàn diện đất nước do Đại hội lần VI của Đảng đề
xướng thực hiện. Công cuộc đổi mới đề ra yêu cầu phải đổi mới trên lĩnh vực pháp luật
để tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện đổi mới trên mọi lĩnh vực của hoạt động Nhà
nước và xã hội. Hiến pháp năm 1992 được xây dựng để đáp ứng nhu cầu đổi mới đó.
Hiến pháp năm 1992 đã dành chương IX có 9 điều để quy định về HĐND và UBND.
HĐND chiếm 5 điều trong đó có 2 điều quy định về đại biểu HĐND. Tuy số điều có ít
hơn so với Hiến pháp năm 1980 song những quy định này được cụ thể và rõ ràng hơn.
Việc chia đơn vị hành chính vẫn giữ như trong Hiến pháp năm 1980. Thể chế hóa các quy
định của Hiến pháp năm 1992 về HĐND và UBND, Luật tổ chức HĐND và UBND năm

1994, tại Điều 4 đã quy định rằng ở tất cả các đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện, xã đều
thành lập HĐND và UBND.25
Đến Hiến pháp năm 1992 sửa đổi, bổ sung năm 2001 (sau đây được gọi là Hiến
pháp năm 1992) vẫn giữ nguyên chương IX quy định về HĐND và UBND. Thực hiện
Nghị quyết số 12/2002/QH11 ngày 16 tháng 11 năm 2002 của Quốc hội khóa XI về
24

Điều 92 Hiến pháp năm 1959.
Phạm Thị Diệu Hiền: Tập bài giảng Luật Hiến pháp Việt Nam (phần 2), Khoa luật, Trường Đại Học Cần Thơ,
2008, tr. 45- 46.
25

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

12

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2003, Quốc hội khóa XI đã thông qua Luật tổ
chức HĐND và UBND tại kỳ họp thứ 4, ngày 21 tháng 10 năm 2003. Luật này có hiệu
lực thi hành từ ngày 10 tháng 12 năm 2003 và từ khi Luật này ra đời cho đến nay thì tổ
chức và hoạt động của HĐND ngày càng có hiệu quả. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đạt
được thì hoạt động của HĐND còn bộc lộ nhiều yếu kém, khuyết điểm, do vậy cần phải
có những thay đổi để đáp ứng tình hình mới, phù hợp với công cuộc công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước.

1.2 Khát quát về đại biểu HĐND
1.2.1 Các khái niệm
1.2.1.1 Khái niệm đại biểu HĐND
Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa
phương phải liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri, thực hiện chế độ tiếp
xúc, báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của HĐND, trả lời những yêu cầu, kiến
nghị của cử tri, xem xét, đôn đốc việc giải quyết khiếu nại tố cáo của nhân dân.
Đại biểu HĐND phải gương mẫu chấp hành chính sách pháp luật của Nhà nước;
tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện chính sách, pháp luật và tham gia vào việc
quản lý Nhà nước.26
Đại biểu HĐND là nhân tố quyết định chất lượng hoạt động của HĐND. Vì vậy,
xác định cụ thể, rõ ràng tiêu chuẩn của đại biểu HĐND là điều kiện để nâng cao chất
lượng hoạt động của HĐND trong việc quyết định những vấn đề quan trọng của địa
phương. Để được là đại biểu HĐND thì phải có những tiêu chuẩn sau:
- Trung thành với tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, phấn đấu thực hiện công
cuộc đổi mới đất nước và xây dựng phát triển địa phương;
- Có phẩm chất đạo đức tốt, gương mẫu chấp hành pháp luật, tích cực đấu tranh
chống mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng, lãng phí và các hành
vi vi phạm pháp luật khác, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của
công dân;
- Có năng lực và trình độ thực hiện nhiệm vụ đại biểu HĐND, có khả năng tuyên
truyền, vận động gia đình và nhân dân thực hiện chính sách, pháp luật, am hiểu tình hình
kinh tế - xã hội để tham gia quyết định những vấn đề quan trọng ở địa phương;
- Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín
nhiệm;
- Có điều kiện tham gia các hoạt động của HĐND.27
26
27

Điều 121 Hiến pháp năm 1992.

Điều 3 Luật Bầu cử đại biểu HĐND năm 2003 sửa đổi, bổ sung năm 2010.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

13

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

1.2.1.2 Khái niệm hoạt động của đại biểu HĐND
Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003, Quy chế hoạt động của HĐND năm
2005 không có khái niệm cụ thể về hoạt động của đại biểu HĐND. Tuy nhiên, dựa vào
những quy định của pháp luật về đại biểu HĐND 28 có thể khái niệm hoạt động của đại
biểu HĐND như sau: Hoạt động của đại biểu HĐND là những việc làm, cử chỉ, hành
động, lời nói mà do chính đại biểu thực hiện trong suốt nhiệm kỳ của mình và những việc
làm, cử chỉ, hành động, lời nói đó phải nằm trong phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ, trách
nhiệm của đại biểu do pháp luật quy định.
Dựa vào quy định về quyền hạn, nhiệm vụ, trách nhiệm của đại biểu được quy
định tại Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 thì đại biểu có những hoạt động sau:29
Thứ nhất, hoạt động tham gia kỳ họp, phiên họp. Tại đây đại biểu có thể thảo luận,
biểu quyết thông qua các nghị quyết về các chính sách quan trọng để phát triển địa
phương.
Thứ hai, hoạt động giám sát, bằng việc thực hiện quyền chất, để làm rõ trách nhiệm
của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, thực hiện việc giám sát
tại cơ sở thông qua các Đoàn giám sát, hay xem xét việc ban hành văn bản quy phạm
pháp luật của UBND cùng cấp, HĐND cấp dưới có phù hợp với quy định của văn bản

quy phạm pháp luật của cấp trên hay không.
Thứ ba, hoạt động tiếp xúc cử tri để thu thập, tổng hợp ý kiến, nguyện vọng của cử
tri để tham gia thảo luận, chất vấn tại kỳ họp. Đồng thời, báo cáo kết quả hoạt động của
đại biểu, HĐND trong thời gian qua, tuyên truyền phổ biến, pháp luật, chính sách của
Nhà nước.
Thứ tư, hoạt động tiếp công dân nhằm tiếp nhận đơn thư, khiếu nại, tố cáo, kiến
nghị của công dân để chuyển đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết và đại biểu có nhiệm
vụ theo dõi, đôn đốc việc giải quyết đó.
Các hoạt động của đại biểu HĐND có mối quan hệ, tác động qua lại, bổ trợ lẫn
nhau, nằm trong một chỉnh thể thống nhất nhằm thực tốt các chức năng, nhiệm vụ của
HĐND.
1.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn của đại biểu HĐND
1.2.2.1 Nhiệm vụ
Đại biểu HĐND được nhân dân địa phương tín nhiệm bầu ra là người đại diện cho
ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương, là người có tinh thần trách nhiệm, được
nhân dân tin cậy. Vì vậy, phải gương mẫu chấp hành pháp luật, chính sách của nhà nước,
tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện pháp luật, chính sách và tham gia vào việc
28
29

Mục 4, Chương II Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
Điều 38, 39, 40, 41 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

14

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

quản lý nhà nước.30
Đại biểu HĐND có nhiệm vụ tham dự đầy đủ các kỳ họp, phiên họp của HĐND,
tham gia thảo luận và biểu quyết các vấn đề thuộc nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND.
Đại biểu HĐND nào không tham dự được kỳ họp phải có lý do và phải báo cáo
trước với Chủ tịch HĐND. Đại biểu HĐND nào không tham dự được phiên họp phải có
lý do và phải báo cáo trước với Chủ tọa phiên họp.31
Đại biểu HĐND phải liên hệ chặt chẽ với cử tri ở đơn vị bầu ra mình, chịu sự giám
sát của cử tri, có trách nhiệm thu thập và phản ánh trung thực ý kiến, nguyện vọng, kiến
nghị của cử tri; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cử tri; thực hiện chế độ tiếp xúc và
ít nhất mỗi năm một lần báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của HĐND, trả lời
những yêu cầu kiến nghị của cử tri.32
Sau mỗi kỳ họp HĐND, đại biểu HĐND có trách nhiệm báo cáo với cử tri về kết
quả của kỳ họp, phổ biến và giải thích các nghị quyết của HĐND, vận động và cùng với
nhân dân thực hiện các nghị quyết đó.
Đại biểu HĐND nhận được yêu cầu, kiến nghị của cử tri phải có trách nhiệm trả
lời cử tri. Khi nhận được khiếu nại, tố cáo của công dân, đại biểu HĐND có trách nhiệm
nghiên cứu, kịp thời chuyển đến người có thẩm quyền giải quyết, theo dõi, đôn đốc việc
giải quyết, đồng thời thông báo cho người khiếu nại, tố cáo biết.33 Trong thời hạn do pháp
luật quy định, người có thẩm quyền phải xem xét, giải quyết và thông báo bằng văn bản
cho đại biểu HĐND biết kết quả.
1.2.2.2 Quyền hạn
Đại biểu HĐND có quyền tham gia thảo luận và biểu quyết các vấn đề thuộc
nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND trong các kỳ họp, phiên họp của HĐND. Đại biểu có
quyền tham gia bầu cử và có thể được bầu vào thường trực HĐND, các ban của HĐND
hoặc UBND cùng cấp.34
Đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chủ tịch HĐND, Chủ tịch và các thành viên

khác của UBND, Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND và Thủ trưởng các cơ quan
chuyên môn thuộc UBND cùng cấp. Người bị chất vấn phải trả lời những vấn đề mà đại
biểu HĐND chất vấn.
Trong thời gian HĐND họp, đại biểu HĐND gửi chất vấn đến Thường trực HĐND
cùng cấp. Người bị chất vấn phải trả lời trước HĐND tại kỳ họp đó. Trong trường họp
30

Giáo trình Luật Hiến pháp Việt Nam, Trường Đại Học Luật Hà Nội, 2005, tr. 439.
Điều 38 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
32
Điều 39 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
33
Điều 40 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
34
Giáo trình Luật Hiến pháp Việt Nam, Trường Đại Học Luật Hà Nội, 2005, tr 439.
31

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

15

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

cần điều tra, xác minh thì HĐND có thể quyết định cho trả lời tại kỳ họp sau của HĐND
hoặc cho trả lời bằng văn bản gửi đến đại biểu đã chất vấn và Thường trực HĐND.

Trong thời gian giữa hai kỳ họp HĐND, chất vấn của đại biểu HĐND được gửi
đến Thường trực HĐND cùng cấp để chuyển đến người bị chất vấn và quyết định thời
hạn trả lời chất vấn.
Đại biểu HĐND có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã
hội, đơn vị vũ trang nhân dân kịp thời chấm dứt những việc làm trái pháp luật, chính sách
của Nhà nước trong cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc của cán bộ, công chức, nhân viên cơ
quan, tổ chức, đơn vị đó.35 Khi đại biểu HĐND yêu cầu gặp người phụ trách của cơ quan
nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân thì người đó có trách
nhiệm tiếp đại biểu.
Đại biểu HĐND có quyền kiến nghị với cơ quan nhà nước về việc thi hành pháp
luật, chính sách của Nhà nước và về những vấn đề thuộc lợi ích chung. Cơ quan hữu quan
có trách nhiệm trả lời kiến nghị của đại biểu. Đại biểu HĐND có quyền đề nghị HĐND
bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu.36
1.2.3 Sự phát triển của chế định đại biểu HĐND qua các bản Hiến pháp
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng
hòa ra đời, để đáp ứng tình hình đó, năm 1946 Nhà nước ta đã cho ra đời bản Hiến pháp
đầu tiên trong lịch sử, Hiến pháp tuyên bố nước Việt Nam là Nhà nước độc lập và hợp
pháp. Hiến pháp này đã đặt nền móng dân chủ trong việc xây dựng, tổ chức chính quyền
địa phương. Ở bản Hiến pháp này, chế định đại biểu HĐND chưa được đề cập, chỉ quy
định về sự hình thành HĐND do phổ thông đầu phiếu trực tiếp bầu ra. Do đất nước mới
giành được chính quyền, tình hình trong nước còn diễn biến phức tạp, trình độ lập pháp
còn non kém, trình độ chuyên môn chưa có và do là bản Hiến pháp đầu tiên nên không
tránh khỏi những thiếu sót nhất định.
Với chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, miền Bắc hoàn toàn giải phóng, tiến lên
xây dựng chủ nghĩa xã hội, miền Nam tiếp tục công cuộc kháng Mỹ thống nhất đất nước.
Trước sự thay đổi đó, Hiến pháp năm 1959 ra đời, đến thời điểm này quy định về đại biểu
HĐND vẫn chưa được nhắc đến. Có lẽ, ở giai đoạn này vai trò, vị trí của đại biểu HĐND
chưa được đánh giá cao, chưa có những hoạt động cụ thể, chưa có những đóng góp thiết
thực trong việc xây dựng, phát triển chính quyền địa phương. Bên cạnh đó, đất nước còn
nằm trong tình trạng chia cắt nên chế định đại biểu HĐND chưa được ghi nhận trong

Hiến pháp.37
35

Điều 41 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
Điều 42 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003.
37
Đào Trí Úc: Mô hình tổ chức và hoạt động của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nxb. Tư pháp, 2007, tr.
195-196.
36

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

16

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

Năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, cả nước thống nhất, tình hình đất
nước có nhiều thay đổi lớn, Hiến pháp năm 1959 không còn phù hợp, vì lẽ đó Hiến pháp
năm 1980 ra đời, Hiến pháp định hướng xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa trên toàn
lãnh thổ. Lần đầu tiên Hiến pháp quy định nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu HĐND
“Đại biểu HĐND phải liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri, thực hiện
chế độ tiếp xúc và báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của HĐND, trả lời những
yêu cầu và kiến nghị của cử tri, xem xét và giúp giải quyết những điều khiếu nại và tố
cáo của nhân dân.
Đại biểu HĐND tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chính sách của Nhà nước và

nghị quyết của HĐND, động viên nhân dân địa phương tham gia quản lý Nhà nước.
Đại biểu HĐND có quyền chất vấn UBND và các cơ quan Nhà nước khác của địa
phương. Cơ quan bị chất vấn phải trả lời trước HĐND trong thời hạn do luật định.
Đại biểu HĐND có quyền kiến nghị với các cơ quan Nhà nước ở địa phương.
Những người phụ trách các cơ quan này có trách nhiệm tiếp đại biểu, xem xét và giải
quyết kiến nghị của đại biểu”.38 Những quy định góp phần mang lại hiệu quả hoạt động
của đại biểu HĐND, đánh dấu sự phát triển bước đầu của chế định đại biểu HĐND trong
nếp nghĩ của cơ quan lập pháp, vai trò, vị trí ngày càng được nâng cao. Đó là tiền đề cho
sự phát triển của các quy định sau này.39
Đại hội lần thứ VI năm 1986 đã đề xướng công cuộc đổi mới toàn diện đất nước,
đòi hỏi phải đổi mới trên tất cả các lĩnh vực kể cả lĩnh vực pháp luật. Do đó, Hiến pháp
năm 1992 ra đời để đáp ứng yêu cầu đó. Ở Hiến pháp năm 1992 thì vai trò, vị trí của đại
biểu HĐND được nâng cao rõ rệt. Đại biểu HĐND được xác định là “người đại diện cho
ý chí nguyện vọng của nhân dân địa phương”,40 đây là điểm mới của Hiến pháp 1992, và
có thể coi là thành công lớn nhất của Hiến pháp 1992 khi quy định về đại biểu HĐND.
Có thể nói, đây là lần đầu tiên vai trò của người đại biểu nhân dân địa phương được ghi
nhận trong Hiến pháp .
Việc ghi nhận vai trò này của đại biểu HĐND đã khẳng định tính nhân dân, dân
chủ trong tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước. Đại biểu HĐND là biểu hiện của dân
chủ đại diện - phương thức tối ưu để thực hiện dân chủ - trong một xã hội đa dạng các
loại hình dân chủ. Có rất nhiều các phương thức để đưa quyền lực nhà nước lại gần dân,
như qua các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức dân sự v.v.. Bởi vậy, với tính cách là một
phương thức cơ bản để thực thi quyền làm chủ của nhân dân, chế định dân chủ đại diện
cần thiết được quy định trong Hiến pháp.
38

Điều 119, Điều 120 Hiến pháp năm 1980.
Đào Trí Úc: Mô hình tổ chức và hoạt động của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nxb. Tư pháp, 2007, tr.
208.
40

Điều 121 Hiến pháp năm 1992.
39

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

17

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân – Thực trạng và giải pháp

Thêm vào đó, Hiến pháp năm 1992 mở rộng hơn những nhiệm vụ và quyền hạn
của đại biểu HĐND, quy định cụ thể, rõ ràng và chi tiết hơn. Nếu như ở Hiến pháp năm
1980 quy định “Đại biểu HĐND chỉ có quyền chất vấn UBND và các cơ quan Nhà nước
khác ở địa phương”, quy định này thiếu cụ thể cá nhân nào sẽ bị chất vấn, phạm vi chất
vấn hẹp. Đến Hiến pháp năm 1992 quy định “Đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chủ
tịch HĐND, Chủ tịch và các thành viên khác của UBND, Chánh án TAND, Viện trưởng
VKSND và thủ trưởng các cơ quan thuộc UBND”.41 Với quy định trên thì thẩm quyền
chất vấn của đại biểu được mở rộng sang cả Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND và
thủ trưởng các cơ quan thuộc UBND và từng cá nhân bị chất vấn thì được đề cập cụ thể.
Hiến pháp này ra đời cũng là cơ sở cho việc ban hành Luật tổ chức HĐND và UBND
năm 2003, chế định đại biểu HĐND ngày thêm hoàn thiện. Về nhiệm vụ, quyền hạn,
trách nhiệm của đại biểu được quy định cụ thể, tạo cơ sở pháp lý cho đại biểu hoạt động,
góp phần mang lại hiệu quả, chất lượng hoạt động của HĐND.
Qua những phân tích trên ta thấy được vai trò, vị trí vô cùng quan trọng của
HĐND trong hệ thống cơ quan quyền lực Nhà nước, mà trọng tâm góp phần mang lại
hiệu quả và chất lượng hoạt động của HĐND là đại biểu HĐND. Vậy đại biểu HĐND có

những hoạt động gì và các hoạt động đó được pháp luật quy định cụ thể như thế nào? Vấn
đề này sẽ được người viết trình bày ở Chương 2.

41

Điều 122 Hiến pháp năm 1992.

GVHD: ThS. Huỳnh Thị Sinh Hiền

18

SVTH: Võ Văn Tuấn Khanh

LUẬN văn LUẬT HÀNH CHÍNH HOẠT ĐỘNG của đại BIỂU hội ĐỒNG NHÂN dân THỰC TRẠNG và GIẢI PHÁP

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về