LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại NGHIÊN cứu QUY ĐỊNH về QUẢN lý THUẾ lý LUẬN và THỰC TIỄN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.73 MB, 132 trang )

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT THƢƠNG MẠI
----------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
(NIÊN KHÓA 2009 - 2013)

ĐỀ TÀI:

NGHIÊN CỨU QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÝ THUẾ
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Giảng viên hƣớng dẫn

Sinh viên thực hiện

Ts. Lê Thị Nguyệt Châu
Bộ môn: Luật Thƣơng mại

Đoàn Minh Dƣơng
Mssv: 5095599
Lớp: LK0964A2

Cần Thơ, 04/2013

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

1.1.3. Mục tiêu của việc quản lý thuế ................................................................................... 9
1.1.2. Vai trò của việc quản lý thuế ....................................................................................... 9
1.2. Lƣợc sử về quản lý thuế ................................................................................................. 10
1.2.1. Trước khi có Luật Quản lý thuế năm 2006 .............................................................. 10
1.2.2. Từ khi có Luật Quản lý thuế năm 2006 đến nay...................................................... 12
1.3. Giới thiệu chung về Luật Quản lý thuế năm 2006; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều
Luật Quản lý thuế và các văn bản có liên quan .................................................................. 13
1.3.1. Luật Quản lý thuế năm 2006..................................................................................... 13
1.3.1.1. Phạm vi điều chỉnh .............................................................................................. 14
1.3.1.2. Đối tượng áp dụng ............................................................................................... 14
1.3.1.3. Nguyên tắc quản lý thuế ...................................................................................... 14
1.3.1.4. Nội dung cơ bản của Luật Quản lý thuế năm 2006 ............................................. 15
1.3.2. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Quản lý thuế năm 2006 ............................ 25
1.3.3. Quy định về quản lý thuế ở các văn bản khác.......................................................... 28
Chƣơng 2. PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THUẾ ................................................................. 30
2.1. Đăng ký thuế ................................................................................................................... 30
2.1.1. Đối tượng đăng ký thuế ............................................................................................. 30
2.1.2. Mã số thuế .................................................................................................................. 31
2.1.2.1. Cấu trúc mã số thuế ............................................................................................. 32
2.1.2.2. Nguyên tắc cấp mã số thuế .................................................................................. 32
2.1.2.3. Chấm dứt hiệu lực mã số thuế ............................................................................. 34
2.1.3. Thủ tục đăng ký thuế ................................................................................................. 37
2.1.3.1. Thời hạn đăng ký thuế ......................................................................................... 37
2.1.3.2. Hồ sơ đăng ký thuế .............................................................................................. 37
2.1.3.3. Địa điểm nộp hồ sơ đăng ký thuế ........................................................................ 42
2.1.3.4. Tiếp nhận hồ sơ đăng ký ...................................................................................... 42
2.1.3.5. Cấp giấy chứng nhận đăng ký thuế ..................................................................... 43
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

2.1.4. Vấn đề thay đổi thông tin đăng ký thuế .................................................................... 45
2.1.4.1. Trách nhiệm và thời hạn thông báo thay đổi thông tin........................................ 45
2.1.4.2. Hồ sơ và thủ tục thay đổi thông tin...................................................................... 45
2.1.4.3. Trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ thay đổi thông tin .................................................. 47
2.1.5. Đăng ký đối với trường hợp tổ chức lại doanh nghiệp ............................................ 47
2.1.5.1. Trường hợp chia doanh nghiệp ........................................................................... 47
2.1.5.2. Trường hợp tách doanh nghiệp ........................................................................... 48
2.1.5.3. Trường hợp sáp nhập doanh nghiệp .................................................................... 49
2.1.5.4. Trường hợp hợp nhất doanh nghiệp .................................................................... 50
2.1.5.5. Trường hợp bán doanh nghiệp ............................................................................ 51
2.1.5.6. Trường hợp chuyển doanh nghiệp trực thuộc thành doanh nghiệp độc lập và
ngược lại ........................................................................................................................... 51
2.1.5.7. Trường hợp doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động ................................................ 52
2.2. Khai thuế, tính thuế; ấn định thuế ................................................................................ 52
2.2.1. Khai thuế, tính thuế ................................................................................................... 52
2.2.1.1. Nguyên tắc khai thuế, tính thuế ........................................................................... 52
2.2.1.2. Hồ sơ khai thuế .................................................................................................... 53
2.2.1.3. Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế .............................................................................. 54
2.2.1.4. Gia hạn nộp hồ sơ khai thuế ................................................................................ 55
2.2.1.5. Khai bổ sung hồ sơ khai thuế .............................................................................. 56
2.2.1.6. Khai thuế đối với một số loại thuế cụ thể ............................................................ 56
2.2.1.6.1. Đối với thuế thu nhập doanh nghiệp............................................................. 56
2.2.1.6.2. Đối với thuế thu nhập cá nhân ...................................................................... 63
2.2.1.6.3. Đối với thuế giá trị gia tăng .......................................................................... 76

2.2.1.6.4. Đối với thuế tiêu thụ đăc biệt ....................................................................... 82
2.2.2. Ấn định thuế .............................................................................................................. 82
2.2.2.1. Nguyên tắc ấn định thuế ...................................................................................... 82
2.2.2.2. Hình thức ấn định thuế ........................................................................................ 83
2.3. Nộp thuế........................................................................................................................... 84
2.3.1. Người nộp thuế .......................................................................................................... 84
2.3.2. Thời hạn nộp thuế ..................................................................................................... 85
2.3.3. Đồng tiền nộp thuế .................................................................................................... 85
2.3.4. Địa điểm và thủ tục nộp thuế .................................................................................... 85
2.3.5. Gia hạn nộp thuế ....................................................................................................... 87
2.3.6. Thứ tự thanh toán tiền nộp ....................................................................................... 90
2.3.7. Xác định ngày đã nộp thuế........................................................................................ 90
2.3.8. Xử lý tiền thuế nộp thừa ............................................................................................ 91
2.4. Hoàn thuế; miễn thuế, giảm thuế; xóa nợ tiền thuế, tiền phạt ................................... 91
2.4.1. Hoàn thuế................................................................................................................... 91
2.4.1.1. Các trường hợp thuộc diện hoàn thuế ................................................................. 91
2.4.1.2. Hồ sơ hoàn thuế ................................................................................................... 92
2.4.1.3. Tiếp nhận hồ sơ hoàn thuế ................................................................................... 92
2.4.1.4. Giải quyết hồ sơ hoàn thuế .................................................................................. 93
2.4.2. Miễn thuế, giảm thuế................................................................................................. 94
2.4.2.1. Các trường hợp miễn thuế, giảm thuế ................................................................. 94
2.4.2.2. Hồ sơ miễn thuế, giảm thuế ................................................................................. 94
2.4.2.3. Nộp và tiếp nhận hồ sơ miễn thuế, giảm thuế...................................................... 95
2.4.3. Xóa nợ tiền thuế, tiền phạt ........................................................................................ 96
2.4.3.1. Các trường hợp được xóa nợ tiền thuế, tiền phạt ................................................ 96
2.4.3.2. Thẩm quyền xóa nợ tiền thuế, tiền phạt ............................................................... 96
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

2.4.3.3. Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ xóa nợ tiền thuế, tiền phạt ................................... 96
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN ............................................ 97
3.1. Tình hình quản lý thuế ................................................................................................ 97
3.1.1. Kết quả đạt được .................................................................................................... 97
3.1.2. Hạn chế .................................................................................................................. 99
3.2. Nguyên nhân và giải pháp hoàn thiện ..................................................................... 103
3.2.1. Các nguyên nhân ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế .................................. 103
3.2.2. Một số giải pháp hoàn thiện vấn đến về quản lý thuế ....................................... 105
KẾT LUẬN ........................................................................................................................... 112

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

LỜI NÓI ĐẦU
----------

1. Lý do chọn đề tài
Trong lịch sử phát triển của xã hội, Nhà nƣớc ra đời khi có sự phân chia giai cấp,
và khi đó tất yếu sẽ có sự ra đời của Bộ máy Nhà nƣớc để quản lý. Khi Bộ máy Nhà
nƣớc đƣợc hình thành thì cần phải đảm bảo sự tồn tại, phát triển, đặc biệt là thực hiện
đƣợc chức năng và nhiệm vụ của mình trong việc quản lý Nhà nƣớc. Để làm đƣợc nhƣ
vậy thì cần phải có nhân lực, vật lực để hình thành và duy trì sự tồn tại của Bộ máy
Nhà nƣớc: nhân lực ở đây là những con ngƣời cụ thể để hình thành nên tổ chức của Bộ
máy Nhà nƣớc, còn vật lực là khả năng tài chính để đảm bảo cho sự hoạt động của Bộ
máy nhà Nƣớc và nuôi sống Bộ máy Nhà nƣớc đó. Nếu thiếu một trong hai thì không
có sự hình thành và tồn tại của Bộ máy Nhà nƣớc. Vì vậy, trong bất kỳ chế độ xã hội
nào thì để duy trì Bộ máy Nhà nƣớc thì các nhà cầm quyền đã đƣa ra các quy định
mang tính bắt buộc bằng cách quy định các nghĩa vụ về thuế của công dân đối với Nhà
nƣớc. Nhìn từ thực tế, để duy trì sự hoạt động của Bộ máy Nhà nƣớc không có cách
nào khác là phải dựa vào các nguồn thu có tính chất thuế. Nhƣ vậy, thuế là công cụ thể
hiện quyền lực của Nhà nƣớc, là nguồn tài chính chủ yếu để phục vụ cho chi tiêu công
cộng xã hội và duy trì sự hoạt động của Bộ máy Nhà nƣớc.
Tóm lại, thuế có vai trò vô cùng quan trọng, do đó làm thế nào để quản lý và thu
thuế đạt hiệu quả cao thì các nƣớc trên thế giới nói chung và nƣớc ta nói riêng luôn
chú trọng vào cải cách chính sách về thuế để nó thực hiện đƣợc chức năng của mình.
Bên cạnh thay đổi các chính sách về thuế đối với các luật nội dung sao cho phù hợp
với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc thì cải cách các thủ tục về thuế
cũng luôn đƣợc quan tâm. Bởi vì cho dù các luật nội dung liên quan có đầy đủ, cụ thể,
rõ ràng phù hợp với tình hình phát triển kinh tế nhƣ thế nào đi nữa mà các thủ tục về
thuế vẫn còn lạc hậu, phức tạp thì không thể nào tạo nên một hệ thống thuế tiên tiến và
phát triển đƣợc mà cần phải có các quy định về thủ tục thuế đơn giản, đầy đủ, minh
bạch sao cho ngƣời nộp thuế có thể tiếp cận và thực hiện một cách thuận lợi nhất.
Trong đó, các thủ tục về đăng ký thuế, khai thuế; tính thuế; ấn định thuế và nộp thuế là
những thủ tục đƣợc quan tâm hàng đầu. Vì các thủ tục này có vai trò quan trọng giúp
cơ quan thuế quản lý thuế đạt hiệu quả và cũng là cơ sở để thực hiện các thủ tục khác
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

1

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

nhƣ hoàn thuế; miễn thuế, giảm thuế; xóa nợ tiền thuế, tiền phạt. Cho nên việc cải
cách thủ tục về thuế không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho ngƣời nộp thuế mà nó còn
góp phần tạo môi trƣờng kinh doanh thuận lợi để thu hút các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài
mạnh dạng đầu tƣ vào nƣớc ta để từ đó đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nƣớc.
Hiểu rõ tầm quan trọng nếu có đƣợc một hệ thống thuế tiên tiến nên nhà nƣớc ta không
ngừng đƣa ra các chính sách cụ thể để cải cách thủ tục về thuế nhằm tạo điều kiện
thuận lợi cho ngƣời nộp thuế và thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài. Tuy đã có sự quan tâm và
cải cách tuy nhiên các quy định hiện hành vẫn làm cho ngƣời nộp thuế gặp nhiều khó
khăn, khó tiếp cận nhất là các quy định chƣa thật sự tạo điều kiện cho ngƣời nộp thuế
thực hiện nghĩa vụ của mình đối với Nhà nƣớc. Từ thực tế của việc quy định và quản
lý đối với thuế nhƣ hiện nay của nƣớc ta vẫn bị thế giới đánh giá thấp, chƣa thật sự tạo
điều kiện thuận lợi để thu hút các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài đầu tƣ vào thị trƣờng của
nƣớc ta. Câu hỏi đƣợc đặt ra ở đây là: Tại sao Nhà nƣớc đã đƣa ra các chính sách cụ
thể để cải cách về thủ tục thuế mà vẫn chƣa phát huy đƣợc hiệu quả? Nguyên nhân nào
dẫn đến thực tế nhƣ hiện nay và cần có những giải pháp gì để các chính sách cải cách
về thủ tục thuế nói chung và việc quản lý thế nói riêng đạt đƣợc hiệu quả để từ đó tạo
điều kiện thuận lợi cho ngƣời nộp thuế và góp phần thu hút các nhà đầu tƣ nƣớc
ngoài? Đó là lý do em chọn đề tài "Nghiên cứu quy định về quản lý thuế lý luận và
thực tiễn" để làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp nhằm tìm hiểu các quy
định về thủ tục quản lý thuế và tình hình áp dụng những quy định đó vào thực tiễn.

Đồng thời qua đó đƣa ra các kiến nghị đối với các vấn đề còn vƣớng mắc hiện nay. Để
từ đó góp phần đƣa công cuộc cải cách thủ tục về thuế đạt đƣợc hiệu quả cao nhất
trong tƣơng lai.
2. Kết cấu bài luận văn
Kết cấu của luận văn gồm 3 phần chính và nội dung chủ yếu của các phần nhƣ
sau:
Chƣơng 1: Lý luận chung về quản lý thuế. Chƣơng này sẽ trình bày các khái
niệm có liên quan đến đề tài, nêu lên vai trò của việc quản lý thuế trong hệ thống thuế
hiện nay. Trình bày lƣợc sử về quản lý thuế, trong phần lƣợc sử này đƣợc chia ra hai
giai đoạn đó là trƣớc khi có Luật Quản lý thuế năm 2006 và từ khi có Luật Quản lý
thuế năm 2006 đến nay. Giới thiệu chung về Luật Quản lý thuế năm 2006 bao gồm
phạm vi điều chỉnh, đối tƣợng điều chỉnh, nguyên tắc, nôi dung cơ bản của Luật Quản
lý thuế, giới thiệu một số điểm mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Quản
lý thuế năm 2006 và các văn bản khác có liên quan.
Chƣơng 2: Pháp luật về quản lý thuế. Chƣơng này sẽ trình bày các thủ tục về
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

2

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

quản lý thuế bao gồm các thủ tục sau: đăng ký
thuế, khai thuế, tính thuế, ấn định thuế, nộp thuế, hoàn thuế, miễn thuế, giảm
thuế, xóa nợ tiền thuế, tiền phạt theo quy định của pháp luật.
Cụ thể nhƣ sau:

- Đăng ký thuế bao gồm các nội dung: đối tƣợng đăng ký thuế, mã số thuế (cấu
trúc mã số thuế, nguyên tắc cấp mã số thuế, chấm dứt hiệu lực mã số thuế), thủ tục
đăng ký thuế (thời hạn, hồ sơ, địa điểm đăng ký thuế), vấn đề thay đổi thông tin đăng
ký thuế (trách nhiệm và thời hạn thông báo thay đổi thông tin, hồ sơ và thủ tục thay
đổi thông tin, trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ thay đổi thông tin), đăng ký với các trƣờng
hợp tổ chức lại doanh nghiệp (bao gồm các trƣờng hợp chia doanh nghiệp, tách doanh
nghiệp, sáp nhập doanh nghiệp, hợp nhất doanh nghiệp, bán doanh nghiệp, chuyển
doanh nghiệp trực thuộc thành doanh nghiệp độc lập và ngƣợc lại, doanh nghiệp tam
dừng hoạt động).
- Khai thuế, tính thuế bao gồm các nội dung: nguyên tắc khai thuế và tính thuế,
hồ sơ khai thuế, thời hạn nộp hồ sơ khai thuế, gia hạn nộp hồ sơ khai thuế, khai bổ
sung hồ sơ khai thuế, khai thuế đối với một số loại thuế cụ thể (đối với Thuế thu nhập
doanh nghiệp, Thuế thu nhập cá nhân, Thuế giá trị gia tăng,Thuế tiêu thụ đặc biệt).
- Ấn định thuế bao gồm các nội dung: nguyên tắc ấn định thuế, hình thức ấn định
thuế (ấn định theo phƣơng pháp kê khai, ấn định theo phƣơng thức khoán thuế và ấn
định đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu).
- Nộp thuế bao gồm các nội dung: ngƣời nộp thuế, thời hạn nộp thuế, đồng tiền
nộp thuế, địa điểm và thủ tục nộp thuế, gia hạn nộp thuế, thứ tự thanh toán tiền nộp,
xác định ngày đã nộp thuế, xử lý tiền thuế nộp thừa.
- Hoàn thuế bao gồm các nội dung: các trƣờng hợp thuộc diện hoàn thuế, tiếp
nhận hồ sơ hoàn thuế, giải quyết hồ sơ hoàn thuế.
- Miễn thuế và giảm thuế bao gồm các nội dung: hồ sơ miễn thuế, giảm thuế, hộp
và tiếp nhận hồ sơ miễn thuế, giảm thuế
- Xóa nợ tiền thuế và tiền phạt bao gồm các nội dung: các trƣờng hợp đƣợc xóa
nợ tiền thuế, tiền phạt, thẩm quyền xóa nợ tiền thuế, tiền phạt, tiếp nhận và giải quyết
hồ sơ xóa nợ tiền thuế, tiền phạt.
Chƣơng 3: Thực tiễn và giải pháp hoàn thiện. Chƣơng này sẽ trình bày tình
hình của việc quản lý thuế bao gồm các kết quả đạt đƣợc và các hạn chế. Tìm hiểu
những nguyên nhân dẫn đến những bất cập đang tồn tại để từ đó đƣa ra một số giải
pháp để giải quyết các bất cập đó.

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

3

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của việc nghiên cứu đề tài: Nhằm để hiểu biết thêm về hệ thống quản lý
thuế và thủ tục quản lý thuế hiện nay. Tìm hiểu và đánh giá hiệu quả của việc thực
hiện thủ tục quản lý thuế. Chỉ ra những tồn tại và những nguyên nhân dẫn đến các vấn
đề bất cập trong quá trình thực hiện việc quản lý thuế. Đƣa ra một số giải pháp để khắc
phục các vấn đề bất cập trên thực tế hiện nay.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong bài luận văn này sử dụng phƣơng pháp phân tích, so sánh. Thông qua việc
tìm hiểu các Luật, Nghị định, Thông tƣ, tham khảo các tạp chí, sách, báo, thông tin
trên internet liên quan đến đề tài. Để từ đó đƣa ra nhận xét đối với vấn đề đƣợc đề cập.
5. Phạm vi nghiên cứu
Trong bài luận văn này, chỉ tập chung nghiên cứu các quy định hiện hành và tình
hình thực hiện thủ tục quản lý thuế bao gồm các thủ tục sau: đăng ký thuế, khai thuế,
tính thuế, ấn định thuế, nộp thuế, hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế
tiền phạt (bao gồm các loại thuế nhƣ: thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá
nhân, thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt) tính từ ngày 01/07/2007 đến cuối
tháng 04/2013.
Mặc dù đã cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhƣng do nhiều nguyên nhân
khách quan lẫn chủ quan, thời gian nghiên cứu hạn chế, nguồn thông tin khó tiếp cận

cùng với khả năng bản thân có hạn cho nên bài viết không tránh khỏi sai sót. Vì vậy
kính mong quý thầy cô thông cảm và đóng góp ý kiến để bài viết đƣợc hoàn thiện hơn.
Em xin cám ơn các thầy cô của Khoa và một số thầy cô của các Khoa khác đã tận tình
giảng dạy và truyền đạt kiến thức cho em suốt thời gian theo học tại trƣờng, đặc biệt
em xin cám ơn cô Lê Thị Nguyệt Châu đã tận tình hƣớng dẫn để em có thể hoàn thành
luận văn này.
Em chân thành cám ơn.

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

4

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

Chƣơng 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ THUẾ
1.1. Khái niệm, mục tiêu, vai trò của quản lý thuế
1.1.1. Các khái niệm liên quan
Để thuận lợi cho việc tìm hiểu nội dung đƣợc trình bày ở các phần tiếp theo,
trƣớc tiên ta làm rõ một số khái niệm có liên quan.
1.1.1.1. Khái niệm về thuế
Sự ra đời và tồn tại của thuế gắn liền với sự phân chia giai cấp trong xã hội và sự
xuất hiện của Nhà nƣớc và pháp luật do giai cấp cầm quyền đặt ra.
Thuế là một khoản nộp bắt buộc mà các thể nhân và pháp nhân có nghĩa vụ phải
thực hiện đối với Nhà nƣớc, phát sinh trên cơ sở các văn bản pháp luật do Nhà nƣớc

ban hành, không mang tính chất đối giá và hoàn trả trực tiếp cho đối tƣợng nộp thuế.
Thuế không phải là một hiện tƣợng tự nhiên mà là một hiện tƣợng xã hội do chính con
ngƣời định ra và nó gắn liền với phạm trù Nhà nƣớc và pháp luật.
Thuế là một thực thể pháp lý do con ngƣời định ra nhƣng sự ra đời và tồn tại của
nó không chỉ phụ thuộc vào ý chí của con ngƣời mà còn phụ thuộc vào các điều kiện
kinh tế - xã hội của từng thời kỳ lịch sử nhất định.
Khi Nhà nƣớc xuất hiện đòi hỏi phải có của cải vật chất cần thiết để chi cho các
hoạt động thƣờng xuyên của bộ máy Nhà nƣớc nhằm đảm bảo cho Nhà nƣớc tồn tại,
duy trì quyền lực và thực hiện chức năng quản lý xã hội của mình. Ban đầu, ở thời
Cộng sản nguyên thủy thì ngƣời dân đóng góp theo chế độ tự nguyện nhƣng sau này
đã không còn phù hợp nữa. Cho nên để có đƣợc lƣợng của cải cần thiết thì Nhà nƣớc
đã sử dụng quyền lực của mình ban hành pháp luật và ấn định bắt buộc các thể nhân và
pháp nhân có trách nhiệm phải nộp một phần của cải của mình làm ra. Nhƣ vậy, ngay
từ đầu thuế đã có bản chất quyền lực của Nhà nƣớc, do cơ quan quyền lực của Nhà
nƣớc quy định định và đƣợc đảm bảo thực hiện bằng quyền lực của Nhà nƣớc.
Thuế có một số đặc trƣng nhƣ sau:
-Thuế là khoản nộp bắt buộc của các thể nhân và pháp nhân đối với Nhà nƣớc
không mang tính đối giá hoàn trả trực tiếp. Thuế là khoản nộp của các chủ thể có nghĩa
vụ đối với nhà nƣớc, nhƣng thuế có bản chất khá đặc biệt, nếu các giao dịch, có đóng
góp khác của các chủ thể điều đƣợc hoàn trả (có thể là bằng một hình thức nào đó
tƣơng xứng với khoản tài chính mà họ đã bỏ ra) và mang tính đối giá trực tiếp nhƣng
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

5

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

thuế thì ngƣợc lại. Các khoản thuế sẽ đƣợc nhà nƣớc sử dụng vào các mục đích công
cộng xã hội và không phải hoàn trả trực tiếp cho ngƣời nộp thuế và tính đối giá cũng
không có.
- Thuế do cơ quan quyền lực Nhà nƣớc cao nhất ban hành.
- Thuế mang quyền lực Nhà nƣớc và đƣợc đảm bảo thực hiện bằng sức mạnh của
Nhà nƣớc.
1.1.1.2. Khái niệm về quản lý thuế
Quản lý thuế là một lĩnh vực quản lý chuyên ngành. Vì vậy, để tiếp cận khái niệm
quản lý thuế, trƣớc hết cần tiếp cận khái niệm quản lý.
Theo Thuật ngữ pháp lý thì “Quản lý là điều khiển, chỉ đạo một hệ thống hay một
quá trình, căn cứ vào quy luật, định luật hay nguyên tắc tƣơng ứng để cho một hệ
thống hay quá trình ấy vận động theo ý muốn của ngƣời quản lý và nhằm đạt đƣợc
những mục đích đã định trƣớc”1.
Theo Giáo trình quản lý hành chính Nhà nƣớc thì “Quản lý là sự tác động có ý
thức để chỉ huy, điều hành, hƣớng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của
con ngƣời để hƣớng đến mục đích, đúng với ý chí và phù hợp với quy luật khách
quan”2.
Theo Thuật ngữ hành chính thì “Quản lý là thuật ngữ chỉ hoạt động của con
ngƣời nhằm sắp xếp tổ chức, chỉ huy, điều hành, hƣớng dẫn, kiểm tra... các quá trình
xã hội và hoạt động của con ngƣời để hƣớng chúng phát triển phù hợp với quy luật xã
hội, đạt đƣợc mục tiêu xác định theo ý chí của nhà quản lý với chi phí thấp nhất”3.
Nhìn chung, các khái niệm về quản lý đều thống nhất rằng , đã nói đế n quản lý là
nói đến hoạt động của con ngƣời nhằm thực hiện những mục tiêu đã định thông qua
các hoạt động lập kế hoạch , tổ chƣ́c, lãnh đạo , phố i hơ ̣p, kiể m soát và thúc đẩ y hoa ̣t
đô ̣ng của nhƣ̃ng con ngƣời trong tổ chƣ́c đó .
Quản lý thuế là một lĩnh vực quản lý chuyên ngành thuộc quản lý hành chính
Nhà nƣớc . Quản lý hành chính là sự tác đô ̣ng của cơ quan hành chính Nhà nƣớc và
con ngƣời hoă ̣c các mố i quan hê ̣ xã hô ̣i để đa ̣t đƣơ ̣c các mu ̣c tiêu của Chính phủ . Tiế p

câ ̣n dƣới góc đô ̣ thƣ̣c thi quyề n lƣ̣c Nhà nƣớc thì quản lý hành chính là thƣ̣c thi quyề n
hành phá p của Nhà nƣớc . Tiế p câ ̣n dƣới góc đô ̣ công viê ̣c cu ̣ thể thì quản lý hành
chính là điều chỉnh hành vi con ngƣời , hành vi xã hội và tổ chức thi hành pháp luật đã
1

“1200 thuật ngữ pháp lý Việt Nam” Nxb TP Hồ Chí Minh,1999, tr. 258.
Học viện Hành chính Quốc gia, “Giáo trình Quản lý hành chính Nhà nƣớc”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
1998, tr. 61.
3
Học viện Hành chính Quốc gia, “Thuật ngữ hành chính”, Viện nghiên cứu hành chính, Nxb Chính trị Quốc gia,
2

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

6

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

ban hành.
Quản lý thuế là một hệ thống những quá trình có quan hê ̣ chă ̣t chẽ với nhau nhằ m
mục tiêu đảm bảo thu thuế đúng , đủ và công bằ ng trên cơ sở quy đinh
̣ của pháp luâ ̣t
thuế , bao gồ m các hoa ̣t đô ̣ng thu nhâ ̣n hồ sơ khai thuế , tính toán số thuế phải nộp , đôn
đố c thu nô ̣p thuế và c ung cấ p dich
̣ vu ̣ tƣ vấ n cho ngƣ ời nộp thuế. Nói cách khác, quản

lý thuế đƣợc hiểu là hoạt động tác động và điều hành họat động đóng thuế của ngƣời
nô ̣p thuế .
Khái niệm quản lý thuế nêu trên cho thấy quản lý thuế bao gồm cá

c khía ca ̣nh

chủ yếu sau đây:
- Thƣ́ nhấ t , chủ thể của quản lý thuế là Nhà nƣớc , bao gồ m cơ quan lâ ̣p pháp với
vai trò là ngƣời nghiên cƣ́u , xây dƣ̣ng hê ̣ thố ng pháp luâ ̣t thuế ; cơ quan hành pháp với
tƣ cách là ngƣời điề u hành trƣ̣c tiế p công tác thu và nô ̣p thuế ; hê ̣ thố ng các cơ quan
chuyên môn giúp cho cơ quan hành pháp (cơ quan thuế , cơ quan hải quan ) thay mă ̣t
cho Nhà nƣớc tổ chƣ́c và thƣ̣c hiê ̣n thu thuế .
- Thƣ́ hai, đố i tƣơ ̣ng c ủa quản lý thuế là cá c tổ chƣ́c và cá nhân có nghiã vu ̣ nô ̣p
thuế vào Ngân sách Nhà nƣớc.
- Thƣ́ ba, mục tiêu của quản lý thuế là huy động nguồn lực tài chính từ các tổ
chƣ́c và cá nhân trong xã hô ̣i cho Nhà nƣớc thông qua viê ̣c ban hành và tổ chƣ́
c thi
hành pháp luật thuế.
- Thƣ́ tƣ, quản lý thuế là một hệ thống nhất giữa các cơ quan quản lý Nhà nƣớc
với nhau và giƣ̃a xây dƣ̣ng chính sách thuế với tổ chƣ́c thu thu ế.
- Thƣ́ năm, quá trình tác động, điề u hành thu thuế gắ n với quá trình thƣ̣c hiê ̣n các
chƣ́c năng quản lý của Nhà nƣớc và quá trình này phải tuân thủ các quy luâ ̣t khách
quan.
1.1.1.3. Khái niệm về đăng ký thuế
Đăng ký thuế là việc ngƣời nộp thuế kê khai những thông tin có liên quan theo
mẫu quy định sẵn và nộp tờ khai đó cho cơ quan quản lý thuế theo quy định của pháp
luật. Có nghĩa là các đối tƣợng có nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật về
thuế phải đăng ký thuế với cơ quản lý thuế theo đúng quy định. Việc đăng ký thuế là
cơ sở để cơ quan quản lý về thuế theo dõi và quản lý việc nộp thuế cũng nhƣ các vấn
đề có liên quan đến thuế của ngƣời có nghĩa vụ nộp thuế đối với Nhà nƣớc theo quy

định của pháp luật.
1.1.1.4. Khái niệm về khai thuế, tính thuế, ấn định thuế
Hà Nội, 2002, tr. 136.

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

7

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

Khai thuế là việc ngƣời nộp thuế bắt buộc phải thực hiện trong kỳ tính thuế. Khai
thuế là việc ngƣời nộp thuế phải báo cáo tất cả các hoạt động chịu thuế phát sinh trong
kỳ tính thuế bao gồm doanh thu, chi phí, thu nhập. Ngƣời khai thuế phải chịu trách
nhiệm về tính chính xác của việc khai thuế của mình.
Tính thuế là việc tính toán số thuế phải nộp cho cơ quan thuế, việc tính toán dựa
vào cơ sở số liệu và các căn cứ có liên quan theo quy định của pháp luật về thuế. Việc
tính thuế có thể do ngƣời nộp thuế tự tính hoặc do cơ quan thuế tính. Tùy theo mỗi loại
thuế mà có cách tính và phƣơng pháp tính thuế khác nhau. Kết quả tính toán là nghĩa
vụ mà ngƣời nộp thuế phải nộp cho cơ quan thuế. Chủ thể tính thuế phải chịu trách
nhiệm trƣớc pháp luật về tính chính xác đối với kết quả tính toán của mình. Đây cũng
là cơ sở để cơ quan thuế dựa vào đây để thu thuế đối với ngƣời nộp thuế, vì vậy cần
phải tính thuế và kiểm tra lại kết quả tính thuế thật cẩn thận, chính xác, minh bạch và
đảm bảo công bằng giữa các đối tƣợng nộp thuế.
Ấn định thuế là việc cơ quan thuế ấn định mức thuế đối với ngƣời nộp thuế theo
quy định của pháp luật về thuế. Việc ấn định thuế chỉ áp dụng đối với những chủ thể

thuộc quy định của pháp luật, không áp dụng cho các đối tƣợng không thuộc thuộc quy
định của pháp luật. Vì vậy, việc xác định đối tƣợng thuộc trƣờng hợp bị cơ quan thuế
ấn định thuế là việc quan trọng nhằm áp dụng đúng đối tƣợng.
1.1.1.5. Khái niệm về nộp thuế
Nộp thuế là nghĩa vụ chính của ngƣời nộp thuế. Nộp thuế là một hành vi để
ngƣời nộp thuế hoàn thành nghĩa vụ về thuế đối với Nhà nƣớc. Việc nộp thuế phải đảm
bảo nộp đầy đủ, đúng thời hạn, công bằng giữa các đối tƣợng nộp thuế. Số tiền thuế
phải nộp dựa vào kết quả tính thuế và các căn cứ có liên quan đến pháp luật về thuế.
1.1.1.6. Khái niệm về hoàn thuế; miễn thuế, giảm thuế; xóa nợ tiền thuế, tiền
phạt
Hoàn thuế là việc cơ quan thuế hoàn lại số tiền thuế nộp thừa hoặc một số trƣờng
hợp mà ngƣời nộp thuế đƣợc hoàn thuế trong năm tính thuế. Ngƣời nộp thuế muốn
đƣợc hoàn lại số thuế nộp thừa hoặc xin chuyển số tiền thuế nộp thừa sang năm tiếp
theo phải làm thủ tục theo quy định. Cụ thể hơn nhƣ với việc hoàn thuế giá trị gia tăng
là việc Ngân sách Nhà nƣớc trả lại cho cơ sở kinh doanh hoặc tổ chức, cá nhân mua
hàng hóa, dịch vụ số tiền thuế đầu vào đã trả khi mua hàng hóa, dịch vụ mà cơ sở kinh
doanh còn chƣa đƣợc khấu trừ trong kỳ tính thuế hoặc hàng hóa, dịch vụ trong trƣờng
hợp tiêu dùng của tổ chức, cá nhân đó không thuộc diện chịu thuế.
Miễn thuế, giảm thuế là việc cơ quan quản lý thuế miễn thuế, giảm thuế cho
ngƣời nộp thuế đối với các trƣờng hợp thuộc diện miễn thuế, giảm thuế theo quy định
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

8

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

của pháp luật về thuế.
Xóa nợ tiền thuế, tiền phạt là việc cơ quan quản lý thuế xóa nợ tiền nợ thuế, tiền
phạt mà ngƣời nộp thuế đã nợ mà đúng ra là phải nộp cho Nhà nƣớc nhƣng thuộc các
trƣờng hợp theo quy định của pháp luật về thuế thì đƣợc xóa nợ.
1.1.3. Mục tiêu của việc quản lý thuế
Quản lý thuế nhằm các mục tiêu cơ bản sau đây:
- Tập trung huy động đầy đủ và kịp thời các khoản thu cho Ngân sách Nhà nƣớc
dựa vào khai thác cơ sở thuế hiện tại và tìm kiếm, khuyến khích cơ sở thuế tiềm năng.
- Tối thiểu hóa chi phí quản lý thuế của Nhà nƣớc và chi phí tuân thủ của ngƣời
nộp thuế.
- Phát huy tốt nhất vai trò của công cụ thuế trong nền kinh tế thị trƣờng nhƣ: Ổn
định kinh tế vĩ mô, đảm bảo công bằng trong phân phối thu nhập và điều tiết các hoạt
động sản xuất kinh doanh theo mục tiêu của Nhà nƣớc đã định trong từng thời kỳ.
- Tăng cƣờng sự tuân thủ thuế của ngƣời nộp thuế một cách đầy đủ, kịp thời và tự
nguyện theo các quy định của luật thuế.
- Góp phần bảo đảm sự công bằng, bình đẳng giữa các chủ thể nộp thuế khác
nhau trong thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nƣớc, bảo đảm môi trƣờng cạnh tranh
lành mạnh, tạo động lực thúc đẩy kinh tế tăng trƣởng và phát triển.
- Quản lý thuế không chỉ có mục tiêu bảo đảm những quyền và lợi ích cho Nhà
nƣớc mà còn bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của ngƣời nộp thuế.
Trong các mục tiêu nói trên, mục tiêu tăng cƣờng sự tuân thủ thuế là mục tiêu cơ
bản nhất để đạt đƣợc các mục tiêu còn lại trong quản lý thuế. Bởi vì, khi sự tuân thủ
thuế của ngƣời nộp thuế ở mức cao nhất (nộp đầy đủ, đúng hạn và tự nguyện) chính là
cơ sở để duy trì những nguồn thu hiện tại và mở rộng nguồn thu trong tƣơng lai. Khi
sự chấp hành luật thuế của ngƣời nộp thuế đƣợc thực hiện, giúp Nhà nƣớc sử dụng tốt
nhất công cụ thuế trong việc điều tiết quản lý nền kinh tế thị trƣờng. Sự tuân thủ thuế
của đại bộ phận doanh nghiệp và ngƣời dân sẽ góp phần xây dựng một nền văn hóa
tuân thủ thuế. Khi sự tuân thủ thuế của ngƣời nộp đƣợc thực hiện một cách tự nguyện,
tự giác sẽ làm giảm chi phí quản lý của cơ quan quản lý thuế và chi phí tuân thủ của

ngƣời nộp thuế.
1.1.2. Vai trò của việc quản lý thuế
Thuế là nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nƣớc. Nhƣ vậy làm thế nào để
nguồn thu từ thuế đạt hiệu quả cao để đóng góp vào Ngân sách Nhà nƣớc. Nhƣng
muốn các nguồn thu từ thuế đạt hiệu quả thì cần phải có công tác quản lý thuế phù hợp
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

9

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

và đúng đắn. Đây là vấn đề luôn đƣợc ngành thuế quan tâm. Hiện nay, cơ chế thu và
nộp thuế đƣợc thực hiện linh hoạt hơn, ngƣời nộp thuế có thể tự khai thuế, tính thuế và
nộp thuế cho cơ quan thuế. Tuy nhiên cho dù cơ chế quản lý về thuế có linh hoạt và
chủ động đến đâu đi nữa thì không thể thiếu vai trò quản lý của ngành thuế.
Quản lý thuế có vai trò quan trọng, giúp cơ quan thuế quản lý và đôn đốc ngƣời
nộp thuế làm nghĩa vụ của mình đối với Nhà nƣớc. Thông qua công tác quản lý các đối
tƣợng có nghĩa vụ nộp thuế thì cơ quan thuế có thể nắm bắt tình hình hoạt động và kê
khai, đặc biệt là nộp thuế của ngƣời nộp thuế. Để từ đó đảm bảo công tác quản lý đƣợc
thực hiện một cách công bằng, trung thực, xác định đúng đối tƣợng để làm căn cứ thu
thuế và thực hiện các công tác liên quan đến thuế. Qua đó, tạo điệu kiện thuận lợi cho
ngƣời nộp thuế và góp phần tạo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nƣớc. Nếu nhƣ công tác
quản lý thuế đƣợc thực hiện tốt và có hiệu quả thì sẽ tạo đƣợc một môi trƣờng thuận
lợi cho ngƣời nộp thuế thực hiện nghĩa vụ của mình. Đặc biệt là công tác quản lý nếu
đƣợc thực hiện một cách minh bạch và công bằng thì sẽ không có xảy ra các vấn đề

tiêu cực liên quan đến thuế nhƣ trốn thuế, lách luật và cán bộ trong ngành thuế không
có cơ hội cũng nhƣ không thể tiêu cực trong công tác quản lý… qua đó sẽ tăng nguồn
thu cho Ngân sách Nhà nƣớc.
Tóm lại, công tác quản lý thuế có vai trò quan trọng vì thông qua công tác quản
lý để xác định đối tƣợng có nghĩa vụ nộp thuế để từ đó tạo nguồn thu cho Ngân sách
Nhà nƣớc. Nếu công tác quản lý thuế đƣợc thực hiện tốt thì nguồn thu từ thuế sẽ đạt
hiệu quả cao và không có xảy ra các vấn đề tiêu cực trong công tác quản lý thuế.
1.2. Lƣợc sử về quản lý thuế
Ngành thuế nói chung và công tác quản lý thuế nói riêng ở nƣớc ta bắt đầu có
khởi sắc từ giai đoạn những năm 1986, đây là giai đoạn thành lập ngành thuế Nhà
nƣớc thống nhất và đặc biệt là kể từ ngày 01/07/2007 là ngày Luật Quản lý thuế năm
2006 có hiệu luật thi hành. Đánh dấu một bƣớc phát triển mới của ngành thuế Việt
Nam.
1.2.1. Trước khi có Luật Quản lý thuế năm 2006
Do tình hình đất nƣớc phải chống giặc ngoại xâm, và bị chia cắt thành hai miềm
Nam-Bắc vì vậy không có một chính quyền thống nhất nên dẫn tới không có một
chính sách thuế thống nhất. Nhƣng kể từ sau đại thắng mùa xuân 1975, đất nƣớc đã
đƣợc thống nhất, kể từ đây công cuộc khôi phục và phát triển đất nƣớc đƣợc Đảng và
Nhà nƣớc triển khai mạnh mẽ, đặc biệt là công cuộc cải cách đất nƣớc kể từ năm 1986.
Đây cũng là giai đoạn thành lập ngành thuế Nhà nƣớc thống nhất và cải cách chính
sách thuế ở nƣớc ta. Đặc biệt là Chủ tịch Hội Đồng Bộ Trƣởng đã có Quyết định số
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

10

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

05-CT ngày 12/1/1989 thành lập “Tổ chỉ đạo soạn thảo dự án luật mới về các loại
thuế”. Sau đó luật thuế về một số loại thuế nhƣ Thuế thu nhập doanh nghiệp; Thuế giá
trị gia tăng; Thuế xuất khẩu, nhập khẩu ... đã đƣợc ban hành năm 1997 và áp dụng
thống nhất trong cả nƣớc. Qua quá trình áp dụng thì bọc lộ nhiều bất cập nên đã đƣợc
sửa đổi bổ sung nhiều lần nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế.
Trải qua 20 năm cải cách, đổi mới chính sách kinh tế, mở cửa thị trƣờng và hội
nhập kinh tế thì bên cạnh đó hệ thống chính sách thuế cũng đã đƣợc cải cách và từng
bƣớc đƣợc hoàn thiện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nền kinh tế của đất nƣớc và thế
giới. Nhƣng trong giai đoạn này nƣớc ta vẫn chƣa có luật chung về quản lý thuế, mà
các vấn đề về quản lý thuế đƣợc quy định trong từng luật riêng lẻ. Nhìn chung, các luật
về thuế đƣợc ban hành tƣơng đối đồng bộ và đều chỉnh hầu hết các hoạt động của nền
kinh tế của đất nƣớc. Các luật về thuế điều có các quy định nội dung về thủ tục quản
lý thuế, đây là cơ sở để cơ quan thuế thực hiện chức năng quản lý của mình đồng thời
cũng tạo điều kiện cho ngƣời nộp thuế thực hiện nghĩa vụ của mình đối với Nhà nƣớc.
Thông qua việc áp dụng, Nhà nƣớc đã không ngừng cải cách và sửa đổi các chính sách
về thuế nhằm ngày càng hoàn thiện hơn theo hƣớng minh bạch, đơn giản, rõ ràng. Để
từ đó vai trò của cơ quan, tổ chức và cá nhân trong công tác quản lý thuế từng bƣớc
đƣợc nâng lên, đảm bảo nguồn thu từ thuế cho Ngân sách nhà nƣớc. Nhờ đó, mà hơn
10 năm (1995-2006) tốc độ tăng trƣởng thu thuế và phí mỗi năm tăng trên 10%. Đặc
biệt, trong 5 năm (2001-2006) đạt 780 ngàn tỷ đồng tăng đôi so với 5 năm (19962000). Tỷ lệ thuế phí và lệ phí trong tổng thu Ngân sách nhà nƣớc từ 76.8% năm 1990
đƣợc nâng lên 95,7% năm 20054.
Bên cạnh những thành quả đạt đƣợc thì công tác quản lý thuế vẫn còn nhiều hạn
chế sau:
- Nhƣ đã trình bày trong giai đoạn này chƣa có luật chung về quản lý thuế mà nội
dung quản lý thuế đƣợc quy định trong các luật thuế đối với từng loại thuế. Vì vậy,
tính pháp lý của các quy định về quản lý thuế chƣa cao. Do các quy định về quản lý
đƣợc quy định chung với nội dung của từng loại thuế cho nên các quy định về quản lý
thuế đƣợc thực hiện chủ yếu bằng các văn bản dƣới luật, dẫn tới tính pháp lý chƣa cao.

Từ đó, làm cho cơ quan quản lý thuế, ngƣời nộp thuế, các tổ chức, cá nhân có liên
quan gặp khó khăn khi thực hiện.
- Việc chƣa có luật chung về quản lý thuế cho nên các quy định về quản lý thuế
đƣợc quy định phân tán, có nhiều nôi dung chồng chéo, không thống nhất với nhau từ
đó gặp khó khăn khi áp dụng. Ví dụ nhƣ quy định về thời hạn quyết toán có luật quy
4

“Quản lý thuế trƣớc giờ G”, tạp chí Thuế Nhà nƣớc số 19 (137) kỳ 3/5/2007, tr. 7-8, tr. 7.

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

11

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

định chậm nhất là 60 (sáu mƣơi) ngày kể từ ngày kết thúc năm, có luật quy định chậm
nhất là 90 (chín mƣơi) ngày kể từ ngày kết thúc năm.
- Về công tác phòng chống, xử lý các hành vi vi phạm về thuế còn hạn chế. Cho
nên còn nhiều trƣờng hợp vi phạm pháp luật về không nộp thuế, trốn thuế của ngƣời
nộp thuế.
Ngoài ra, quyền hạn, nghĩa vụ, trách nhiệm của các chủ thể tham gia quản lý
thuế, ngƣời nộp thuế, các tổ chức và cá nhân có liên quan chƣa đƣợc quy định rõ ràng,
đầy đủ từ đó ảnh hƣởng đến việc thực hiện.
Vì vậy, đã đặt ra vấn đề là cần phải có luật chung về quản lý thuế.
1.2.2. Từ khi có Luật Quản lý thuế năm 2006 đến nay

Từ những hạn chế và yêu cầu của thực tế cho nên Quốc hội đã thông qua Luật
Quản lý thuế năm 2006 ngày 29/11/2006 và có hiệu lực từ ngày 01/07/2007.
Ngay sau khi Luật Quản lý thuế đƣợc Quốc hội thông qua, Chính phủ đã ban
hành Nghị định số 85/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 quy định chi tiết thi hành một số
điều của Luật Quản lý thuế; Nghị định số 106/2010/NĐ-CP ngày 28/10/2010 sửa đổi,
bổ sung một số điều của Nghị định số 85/2007/NĐ-CP. Đồng thời, Bộ Tài chính đã
ban hành Thông tƣ số 60/2007/TT-BTC ngày 14/06/2007 hƣớng dẫn thi hành một số
điều của Luật Quản lý thuế và hƣớng dẫn thi hành Nghị định số 85/2007/NĐ-CP;
Thông tƣ số 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 hƣớng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế
về việc đăng ký thuế; Thông tƣ số 157/2009/TT-BTC sửa đổi, bổ sung Thông tƣ số
60/2007/TT-BTC; Thông tƣ số 61/2007/TT-BTC ngày 14/06/2008 hƣớng dẫn thực
hiện xử lý vi phạm pháp luật về thuế; Thông tƣ số 28/2011/TT-BTC ngày ngày
28/02/2011, hƣớng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế, hƣớng dẫn thi
hành Nghị định số 85/2007/NĐ-CP và Nghị định số 106/2010/NĐ-CP; Thông tƣ số
80/2012/TT-BTC ngày 22/05/2012 hƣớng dẫn Luật Quản lý thuế về đăng ký thuế (sau
đây gọi là Thông tƣ 80/2012/TT-BTC).
Song song đó là sự sửa đổi, bổ sung và ban hành mới các Luật thuế điều chỉnh
một số loại thuế nhƣ: Luật thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008, Luật thuế thu nhập
cá nhân năm 2007, Luật thuế giá trị gia tăng 2008, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 và
các văn bản hƣớng dẫn thi hành các luật này. Nhằm điều chỉnh cho phù hợp với Luật
Quản lý thuế năm 2006 để thống nhất trong quản lý và áp dụng.
Kể từ thời điểm Luật Quản lý thuế năm 2006 có hiệu lực thì nhìn chung công tác
quản lý thuế đƣợc cải thiện một cách đáng kể. Hệ thống văn bản pháp luật liên quan
đến quản lý thuế đã đƣợc ban hành tƣơng đối đồng bộ, kịp thời, đầy đủ, đảm bảo đúng
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

12

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

quy trình, khắc phục những tồn tại trong quản lý trƣớc đây do phân tán ở nhiều luật
thuế khác nhau và các văn bản khác. Nhờ có sự ra đời của Luật Quản lý thuế năm
2006 và sự điều chỉnh các văn bản cũng nhƣ các luật thuế khác cho nên công tác quản
lý thuế đã đạt đƣợc nhiều kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên hiện nay vẫn còn nhiệu hạn
chế cũng nhƣ bất cập trong công tác quản lý thuế. Vì vậy, tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội
khóa XIII đã thông qua bản dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản
lý thuế năm 2006 nhằm khắc phục các hạn chế trong công tác quản lý thuế của nƣớc ta
hiện nay.
1.3. Giới thiệu chung về Luật Quản lý thuế năm 2006; Luật sửa đổi, bổ sung
một số điều Luật Quản lý thuế và các văn bản có liên quan
1.3.1. Luật Quản lý thuế năm 2006
Trƣớc yêu cầu hiện đại công tác quản lý thuế nhằm đảm bảo hiệu quả công tác
quản lý và thu thuế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, phục vụ sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, góp phần bình đẳng công bằng xã hội, phù hợp với
nền kinh tế thị trƣờng và chủ động hội nhập quốc tế, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa
XI Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý thuế ngày 29 tháng 11 năm 2006, theo đó Luật
Quản lý thuế có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 07 năm 2007. Luật Quản lý thuế có 14
chƣơng, 124 điều cụ thể nhƣ sau:
Chƣơng I: Những quy định chung.
Chƣơng II: Đăng ký thuế.
Chƣơng III: Khai thuế, tính thuế.
Chƣơng IV: Ấn định thuế.
Chƣơng V: Nộp thuế.
Chƣơng VI: Trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế.
Chƣơng VII: Thủ tục hoàn thuế.

Chƣơng VIII: Thủ tục miễn thuế, giảm thuế; xoá nợ tiền thuế, tiền phạt.
Chƣơng IX: Thông tin về ngƣời nộp thuế.
Chƣơng X: Kiểm tra thuế, thanh tra thuế.
Chƣơng XI: Cƣỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế.
Chƣơng XII: Xử lý vi phạm pháp luật về thuế.
Chƣơng XIII: Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện.
Chƣơng XIV: Điều khoản thi hành.
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

13

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

Để công tác quản lý thuế từng bƣớc đƣợc hoàn thiện, thông qua đó tăng cƣờng
hiệu quả và năng lực quản lý của ngành thuế nƣớc ta. Vì vậy, việc ban hành Luật Quản
lý thuế là cần thiết xuất phát từ những yêu cầu sau:
- Xuất phát từ yêu cầu đề cao vai trò của tổ chức, cá nhân trong công tác quản lý
thuế và thống nhất các quy định về quản lý thuế.
- Nâng cao tính pháp lý của các quy định quản lý thuế bảo đảm thực thi hiệu quả
các luật thuế.
- Khắc phục các hạn chế của công tác quản lý thuế và đáp ứng yêu cầu hội nhập
kinh tế quốc tế.
1.3.1.1. Phạm vi điều chỉnh
Luật Quản lý thuế năm 2006 quy định việc quản lý các loại thuế, các khoản thu
khác thuộc ngân sách nhà nƣớc do cơ quan quản lý thuế quản lý thu theo quy định của

pháp luật.
1.3.1.2. Đối tượng áp dụng
- Ngƣời nộp thuế:
+ Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế.
+ Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nộp các khoản thu khác thuộc Ngân sách Nhà
nƣớc (sau đây gọi chung là thuế) do cơ quan quản lý thuế quản lý thu theo quy định
của pháp luật.
+Tổ chức, cá nhân khấu trừ thuế; tổ chức, cá nhân làm thủ tục về thuế thay
ngƣời nộp thuế.
- Cơ quan quản lý thuế:
+ Cơ quan thuế gồm Tổng cục thuế, Cục thuế, Chi cục thuế.
+ Cơ quan hải quan gồm Tổng cục hải quan, Cục hải quan, Chi cục hải quan
- Công chức quản lý thuế gồm công chức thuế, công chức hải quan.
- Cơ quan nhà nƣớc, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến việc thực hiện pháp
luật về thuế.
1.3.1.3. Nguyên tắc quản lý thuế
- Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nƣớc. Nộp thuế theo quy định của
pháp luật là nghĩa vụ và quyền lợi của mọi tổ chức, cá nhân. Cơ quan, tổ chức, cá nhân
có trách nhiệm tham gia quản lý thuế.
- Việc quản lý thuế đƣợc thực hiện theo quy định của Luật Quản lý thuế và các
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

14

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

quy định khác của pháp luật có liên quan.
- Việc quản lý thuế phải bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng; bảo đảm
quyền và lợi ích hợp pháp của ngƣời nộp thuế.
1.3.1.4. Nội dung cơ bản của Luật Quản lý thuế năm 2006
Sự ra đời của Luật Quản lý thuế năm 2006 là một bƣớc tiến mới trong ngành thuế
nói chung và trong công tác quản lý thuế nói riêng. Nhìn chung, Luật Quản lý thuế quy
định khá đầy đủ các nội dung của công tác quản lý thuế, có phạm vi điều chỉnh rất toàn
diện, áp dụng đối với tất cả các khâu trong quá trình thực hiện các nghĩa vụ quy định
đối với các loại thuế và các khoản thu Ngân sách nhà nƣớc do cơ quan thuế, cơ quan
hải quan quản lý.
Nội dung cơ bản của Luật Quản lý thuế năm 2006 nhƣ sau:
- Về quyền và nghĩa vụ của ngƣời nộp thuế
Luật Quản lý thuế quy định đầy đủ quyền và nghĩa vụ của ngƣời nộp thuế để
giúp ngƣời nộp thuế hoàn thành tốt nghĩa vụ thuế của mình.
Với việc quy định các quyền của ngƣời nộp thuế sẽ tạo điều kiện cho ngƣời nộp
thuế thực hiện nghĩa vụ của mình. Theo đó, ngƣời nộp thuế có quyền đƣợc yêu cầu cơ
quan quản lý thuế (bao gồm cơ quan thuế và cơ quan hải quan) hƣớng dẫn thực hiện
các pháp luật thuế, cung cấp thông tin tài liệu về thuế, giải thích việc tính thuế, ấn định
thuế; quyền đƣợc hƣởng các ƣu đãi về thuế; đƣợc hoàn thuế; đƣợc bồi thƣờng thiệt hại
theo quy định của pháp luật; quyền khiếu nại, khởi kiện, tố cáo các hành vi làm trái
pháp luật của công chức thuế, công chức hải quan và các tổ chức, cá nhân khác có liên
quan.
Tồn tại song song với các quyền đó là các nghĩa vụ của ngƣời nộp thuế. Trong
đó, nghĩa vụ cơ bản và trƣớc nhất của ngƣời nộp thuế là phải đăng ký thuế, khai thuế
trung thực, chính xác và nộp thuế đầy đủ, đúng hạn. Các nghĩa vụ khác liên quan đến
việc chấp hành các quy định, chế độ để bảo đảm cho việc khai thuế theo quy định nhƣ:
chấp hành chế độ kế toán, sử dụng hoá đơn theo quy định, ghi chép chính xác, đầy đủ
trung thực những hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế, chấp hành quyết định, thông báo,
yêu cầu của cơ quan thuế theo quy định của pháp luật. Đồng thời, Luật cũng có các

quy định chế tài cƣỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế, chế tài xử phạt nhằm
ngăn chặn, xử lý nghiêm minh những ngƣời có hành vi vi phạm pháp luật thuế, đảm
bảo môi trƣờng bình đẳng cho ngƣời chấp hành tốt nghĩa vụ thuế.
- Về quyền và nghĩa vụ của cơ quan, công chức quản lý thuế
Luật Quản lý thuế quy định cơ quan thuế có các quyền hạn để thực thi nhiệm vụ
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

15

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

quản lý thuế có hiệu lực, hiệu quả. Theo đó, cơ quan quản lý thuế có các quyền: Yêu
cầu ngƣời nộp thuế cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế,
số hiệu và nội dung giao dịch của các tài khoản mở tại ngân hàng thƣơng mại, tổ chức
tín dụng khác; giải thích việc tính thuế, khai thuế, nộp thuế; Yêu cầu tổ chức, cá nhân
có liên quan cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế và phối
hợp với cơ quan quản lý thuế để thực hiện pháp luật thuế; Kiểm tra thuế, thanh tra
thuế; Ấn định thuế; Cƣỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế; Xử lý vi phạm
pháp luật thuế theo thẩm quyền; công khai trên phƣơng tiện thông tin đại chúng các
trƣờng hợp vi phạm pháp luật thuế; Áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm việc xử
lý vi phạm pháp luật về thuế theo quy định của pháp luật; Ủy nhiệm cho cơ quan, tổ
chức, cá nhân thu một số khoản thuế vào Ngân sách Nhà nƣớc theo quy định của
Chính phủ.
Bên cạnh việc trao cho cơ quan thuế một số quyền hạn để thực thi nhiệm vụ quản
lý thuế, Luật Quản lý thuế còn quy định các trách nhiệm ràng buộc để cơ quan quản lý

thuế, công chức quản lý thuế làm tốt nhiệm vụ của mình. Đó là: Tổ chức thực hiện thu
thuế theo quy định của pháp luật; Tuyên truyền, phổ biến, hƣớng dẫn pháp luật thuế;
công khai các thủ tục về thuế; Giải thích và cung cấp các thông tin liên quan đến việc
xác định nghĩa vụ thuế cho ngƣời nộp thuế; công khai mức thuế phải nộp của hộ kinh
doanh trong địa bàn xã, phƣờng, thị trấn; Giữ bí mật thông tin của ngƣời nộp thuế theo
quy định của Luật; Thực hiện miễn thuế, giảm thuế; xoá nợ tiền thuế, tiền phạt; hoàn
thuế cho ngƣời nộp thuế theo và theo quy định của pháp luật; Xác nhận việc thực hiện
nghĩa vụ thuế của ngƣời nộp thuế khi có đề nghị theo quy định của pháp luật; Giải
quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến thực hiện pháp luật thuế theo thẩm quyền; Thông
báo kết luận, biên bản kiểm tra thuế, thanh tra thuế của cơ quan quản lý thuế và giải
thích khi có yêu cầu; Bồi thƣờng thiệt hại cho ngƣời nộp thuế theo quy định của Luật;
Giám định việc xác định số thuế phải nộp của ngƣời nộp thuế theo yêu cầu của cơ
quan Nhà nƣớc có thẩm quyền.
Cơ quan quản lý thuế có trách nhiệm trong công tác tuyên truyền, phổ biến,
hƣớng dẫn pháp luật để ngƣời nộp thuế thực hiện tốt cơ chế tự khai, tự nộp.
Song song với việc quy định trách nhiệm của cơ quan quản lý thuế, luật quy định
rõ việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về thuế đối với cơ quan quản lý thuế, công
chức quản lý thuế để ngăn chặn và xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm:
+ Cơ quan thuế thực hiện không đúng quy định của Luật Quản lý thuế gây thiệt
hại cho ngƣời nộp thuế thì phải bồi thƣờng thiệt hại cho ngƣời nộp thuế theo quy định
của pháp luật; trƣờng hợp ấn định thuế, hoàn thuế sai do lỗi của cơ quan quản lý thuế
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

16

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

thì cơ quan quản lý thuế phải bồi thƣờng thiệt hại cho ngƣời nộp thuế theo quy định
của pháp luật.
+ Công chức quản lý thuế có hành vi gây phiền hà, khó khăn cho ngƣời nộp
thuế làm ảnh hƣởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của ngƣời nộp thuế, thiếu tinh thần
trách nhiệm hoặc xử lý sai quy định của pháp luật về thuế thì tuỳ theo tính chất, mức
độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại
cho ngƣời nộp thuế thì phải bồi thƣờng theo quy định của pháp luật.
+ Công chức quản lý thuế lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thông đồng, bao che
cho ngƣời nộp thuế, tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế thì tuỳ theo tính
chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy
định của pháp luật. Nếu lợi dụng chức vụ, quyền hạn để sử dụng trái phép, chiếm
dụng, chiếm đoạt tiền thuế, tiền phạt vi phạm pháp luật về thuế thì tuỳ theo tính chất,
mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự và phải bồi
thƣờng cho Nhà nƣớc toàn bộ số tiền thuế, tiền phạt đã sử dụng trái phép, chiếm dụng,
chiếm đoạt theo quy định của pháp luật.
- Về tổ chức kinh doanh làm thủ tục về thuế
Thực hiện cơ chế tự tính, tự khai, tự nộp thuế đòi hỏi ngƣời nộp thuế phải nắm
vững các quy định pháp luật về quản lý thuế. Bên cạnh việc cơ quan quản lý thuế phải
tăng cƣờng công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế, cần phải đẩy mạnh xã hội
hoá trong việc trợ giúp ngƣời nộp thuế, nhất là đối với ngƣời nộp thuế là cá nhân,
doanh nghiệp vừa và nhỏ. Để có cơ sở pháp lý cho hoạt động này, Luật Quản lý thuế
quy định về tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế. Theo đó, tổ chức kinh
doanh làm thủ tục về thuế là doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ có điều kiện đƣợc thành
lập và hoạt động theo quy định của Luật doanh nghiệp, thực hiện các thủ tục về thuế
theo thoả thuận với ngƣời nộp thuế.
Luật cũng quy định quyền và nghĩa vụ của tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ
tục về thuế. Trong đó, tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế có các quyền
nhƣ đƣợc thực hiện các thủ tục về thuế theo hợp đồng với ngƣời nộp thuế; đƣợc thực

hiện các quyền của ngƣời nộp thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế và theo hợp
đồng với ngƣời nộp thuế. Bên cạnh đó, luật quy định cụ thể các nghĩa vụ của tổ chức
này nhƣ: khai thuế, nộp thuế, quyết toán thuế, lập hồ sơ đề nghị số tiền thuế đƣ�� đó không đƣợc thông báo trƣớc
Hai là, đối với thuế thu nhập cá nhân thì vấn đề khó khăn cho cơ quan thuế là
việc nộp hồ sơ để đƣợc giảm trừ gia cảnh cho thuế thu nhập cá nhân. Vì chƣa có
hƣớng dẫn về nội dung, nhất là biểu mẫu khám sức khỏe cho các trƣờng hợp giảm trừ
gia cảnh cho nên các biện viện vẫn sử dụng biểu mẫu “phiếu khám sức khỏe”chung
cho nhiều mục đích. Nhƣng điều đáng lƣu ý ở đây là khi khám sức khỏe tại các bệnh
viện thì đa số khám một cách qua loa chủ yếu là khám tổng quát về cân nặng, chiều
70

Cơ chế tự khai, tự nộp là việc đối tƣợng nộp thuế tự khai, tự tính số thuế mà mình phải nộp vào Ngân sách
Nhà nƣớc. Đối tƣợng nộp thuế tự chịu trách nhiệm về kết quả của việc khai thuế, tính thuế của mình trƣớc pháp

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

99

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

cao, răng, mắt,… Sau đó bác sĩ sẽ kết luận là đủ sức khỏe hoặc không đủ sức khỏe.
Một vấn đề quan trọng là những ngƣời mắc các bệnh mãn tính dẫn đến tình trạng
không có khả năng lao động cũng đƣợc bác sĩ kết luận là không đủ sức khỏe. Nhƣ vậy,
khi kết luận không đủ sức khỏe có đồng nghĩa với không có khả năng lao động hay
không. Nếu cho không đủ sức khỏe là điều kiện để đƣợc giảm trừ gia cảnh thì số lƣợng

ngƣời đƣợc giảm trừ gia cảnh rất nhiều. Từ đó, sẽ làm thất thu lớn cho Ngân sách Nhà
nƣớc.
Ba là, cơ quan thuế phải đối mặt với khó khăn là sự trung thực của ngƣời nộp
thuế trong việc kê khai và nộp thuế. Vì nƣớc ta đang thực hiện cơ chế tự khai, tự nộp.
Nhƣ vậy, ngƣời nộp thuế sẽ tự kê khai và tính số thuế mà mình phải nộp và chịu trách
nhiệm trƣớc pháp luật. Muốn thực hiện tốt cơ chế này đòi hỏi sự trung thực của ngƣời
nộp thuế trong kê khai thuế. Nhƣng trên thực tế, vì lợi ích của bản thân cho nên một bộ
phận ngƣời nộp thuế chƣa thật sự tự giác, trung thực tính đúng tính đủ só thuế phải
nộp và số thuế đã kê khai, vẫn cố tình gian lân thuế với mọi hình thức. Đối với cơ chế
tự khai, tự nộp muốn thực hiện tốt và có hiệu quả không chỉ đòi hỏi sự trung thực và tự
giác của ngƣời nộp thuế mà còn đòi hỏi ngƣời nộp thuế phải có sự hiểu biết về pháp
luật cũng nhƣ quyền và nghĩa vụ của mình đối với cơ chế này. Nhƣng trên thực tế tỷ lệ
ngƣời hiểu biết về pháp luật về thuế chiếm tỷ lệ rất thấp vì vậy đã dẫn đến việc ngƣời
nộp thuế khai sai, khai thiếu, khai không chính xác nên mất thời gian và chi phí cho
ngƣời nộp thuế.
Bốn là, kinh tế tƣ nhân của nƣớc ta chiếm số lƣợng lớn trong nền kinh tế, nhƣng
đa phần điều là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn các hộ kinh doanh với quy mô siêu
nhỏ, tỷ trọng thu Ngân sách Nhà nƣớc trên một đơn vi doanh nghiệp thấp. Đặc điểm
của nhóm này là vốn ít, quy mô nhỏ, trình độ quản lý và tiếp cận các công nghệ còn
hạn chế, hiểu biết pháp luật chƣa cao, lại thƣờng bán hàng trực tiếp đến ngƣời tiêu
dung và thanh toán bằng tiền mặt nên các doanh nghiệp vừa và nhỏ thƣờng dung sổ kế
toán đơn giản hoặc không dung sổ để thống kê. Nên việc quản lý các đối tƣợng này rất
khó khăn. Đối với các đối tƣợng này thì số thuế thu về thấp nhƣng chi phí bỏ ra để
quản lý cao nên đây là một bài toán khó đối với cơ quan thuế.
Năm là, đối với dự án khai thuế qua mạng đã đƣợc triển khai tại 50 tỉnh, thành
phố trong cả nƣớc đã góp phần vào chính sách cải cách thủ tục thuế ở nƣớc ta theo
hƣớng hiện đại hóa và đã đạt đƣợc nhiều kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên bên cạnh đó
vẫn bộc lộ nhiều hạn chế đối với việc kê khai thuế điện tử. Yêu cầu để sử dụng cách
khai thuế này thì ngƣời thuế phải hiểu biết và sử dụng đƣợc Internet. Khai thuế điện tử
luật.

GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

100

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu quy định về QL thuế: lý luận và thực tiễn

phải cần đến các phần mềm hỗ trợ, tuy nhiên chỉ sau một thời gian thì cơ quan quản lý
lại nâng cấp các phần mềm này để phù hợp và thuận tiện hơn, nên bắt buộc các đối
tƣợng sử dụng dịch vụ khai và nộp thuế qua mạng phải theo dõi và sử dụng đúng phần
mềm tại thời điểm hiện tại. Nếu không thì khi khai thuế sẽ bị lỗi từ đó gây khó khăn
cho ngƣời sử dụng.
Sáu là, quá trình nộp thuế cũng gặp nhiều khó khăn. Do ở nƣớc ta mức độ sử
dụng tiền mặt còn cao nên việc nộp thuế vào Ngân sách Nhà nƣớc chủ yếu là tiền mặt.
Nhƣng việc nộp thuế bằng tiền mặt cũng rất khó khăn. Vì khi nộp thuế thì phải ghi đầy
đủ và chính xác là chƣơng mấy, thuộc loại nào, thuộc khoản tiểu mục mấy vào giấy
nộp tiền. Điều này gây phiền hà cho ngƣời nộp thuế. Mặt khác, khi nộp thuế bằng tiền
mặt sẽ tạo điều kiện cho một số đối tƣợng xấu lợi dụng việc nộp thuế để rửa tiền và
gây thất thoát cho Ngân sách Nhà nƣớc vì khi nộp thuế bằng tiền mặt sẽ khó quản lý
và kiểm soát.
Bảy là, các loại thủ tục, hồ sơ, tài liệu trong các thủ tục hành chính thuế còn quá
nhiều và khá phức tạp.Nhìn chung, hầu hết các loại thủ tục hành chính thuế đều đã
đƣợc cơ quan có thẩm quyền quy định cụ thể về các loại giấy tờ mà ngƣời nộp thuế khi
thực hiện cần phải có trong hồ sơ. Do phạm vi nội dung của quản lý thuế quá rộng, quá
phức tạp, hơn nữa lại liên quan trực tiếp đến lợi ích của ngƣời nộp thuế và của Nhà

nƣớc, đòi hỏi pháp luật phải quy định cụ thể các loại giấy tờ cần thiết cho từng trƣờng
hợp cụ thể, từng đối tƣợng, trong từng nội dung quản lý thuế trong từng loại thuế. Khi
một danh nghiệp có nhiều hoạt động kinh doanh, phải nộp nhiều loại thuế, nếu kinh
doanh ở ngành nghề ƣu đãi đầu tƣ hoặc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn
... thì việc phải thực hiện khá nhiều thủ tục hành chính thuế với nhiều loại giấy tờ khác
nhau làm cho ngƣời nộp thuế cảm thấy choáng ngợp. Hơn nữa, có loại tờ khai với
nhiều nội dung khai phức tạp, đòi hỏi ngƣời khai phải có trình độ và hiểu biết nhất
định về kế toán, về pháp luật thuế, nếu việc khai có sai sót hoặc nhầm lẫn thì sẽ gặp
nhiều phiền toái. Chính từ thực tế này, có nhiều ngƣời nộp thuế ngại khi phải tham gia
thực hiện các thủ tục hành chính thuế.
Tám là, đối với vấn đề ấn định thuế do cơ sở dữ liệu thông tin phục vụ cho công
tác quản lý thuế ở nƣớc ta hiện nay còn hạn chế, số lƣợng thông tin ít, các thông tin có
đƣợc chƣa bảo đảm độ chính xác, tin cậy. Nếu dựa vào thông tin nhƣ vậy để ấn định
thuế sẽ không bảo đảm độ chính xác. Hơn nữa, trách nhiệm của cán bộ thuế thực hiện
việc ấn định thuế là khá lớn, nếu ấn định số thuế lớn hơn số thuế mà ngƣời nộp thuế
phải nộp thì rất dễ bị khiếu kiện. Trong trƣờng hợp căn cứ ấn định thuế không chắc
chắn, rõ ràng thì họ sẽ ấn định thuế ở mức thấp hơn thực tế để tránh bị khiếu kiện và
GVHD: TS Lê Thị Nguyệt Châu

101

SVTH: Đoàn Minh Dƣơng

LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại NGHIÊN cứu QUY ĐỊNH về QUẢN lý THUẾ lý LUẬN và THỰC TIỄN

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về