LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại tội NHẬN hối lộ TRONG LUẬT HÌNH sự VIỆT NAM

TRU NG Ð I H C C N THO
KHOA LU T

-----

-----

Ð TÀI
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

GIÁO VIÊN HU NG D N SINH VIÊN TH C
HI N:
TS : PH M VAN BEO TR N TH TÍNH
MSSV: 5044073
L P: LU T THUONG M I K30
C nTho, tháng 5 nam 2008

M CL C


***
L I NÓI Ð U.................................................................................................. 1
CHUONG 1: LÝ LU N CHUNG V

T I NH N H I L

VI T NAM. ...................................................................................................... 4
1. Khái ni m chung v t i nh n h i l .......................................................... 4
2. Ð c di m pháp lý c a t i nh n h i l ....................................................... 6
3. Ý nghia c a vi c nghiên c u t i nh n h i l ............................................ 6
4. So lu c l ch s l p pháp hình s c a nu c c ng hòa xã h i

ch nghia Vi t Nam v t i nh n h i l ..................................................... 7
4.1 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l
tru c cách m ng tháng tám .................................................................. 7
4.2 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l
sau cách m ng tháng tám (tru c khi B lu t hình s Vi t
Nam du c ban hành.).......................................................................... 11
4.3 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l

Trung tâm Học liệut ĐH
Cầnd Thơ
Tài
liệu học tập và nghiên cứu
nam 1985
n nam@
1999
.................................................................
13
4.4 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l
t nam 1999 d n nay ........................................................................... 14
5. Nguyên nhân, di u ki n c a t i nh n h i l ........................................... 15
5.1 Nguyên nhân khách quan c a t i nh n h i l . ................................ 16
5.2 Nguyên nhân ch quan c a t i nh n h i l ..................................... 17
CHUONG 2: T I NH N H I L

TRONG LU T HÌNH S

VI T NAM HI N H

1. Các d u hi u pháp lý c a t i nh n h i l ............................................... 20
1.1 D u hi u v m t khách th c a t i nh n h i l ................................. 20

1.2 D u hi u v m t khách quan c a t i nh n h i l .............................. 21
1.3 D u hi u v m t ch th c a t i nh n h i l ..................................... 27
1.4 D u hi u v m t ch quan c a t i nh n h i l .................................. 30

2. Các tru ng h p ph m t i c th ............................................................ 30
2.1 Tru ng h p ngu i ph m t i nh n h i l thu c tru ng h p
quy d nh t i kho n 1 Ði u 279............................................................ 30


2.2 Ph m t i nh n h i l thu c các tru ng h p quy d nh t i
kho n 2 Ði u 279 B lu t hình s ...................................................... 32
2.3 Tru ng h p ngu i ph m t i nh n h i l thu c tru ng h p
quy d nh t i kho n 3 Ði u 279............................................................ 38
2.4 Tru ng h p ngu i ph m t i nh n h i l thu c tru ng h p
quy d nh t i kho n 4 Ði u 279............................................................ 39
2.5 Hình ph t b sung d i v i ngu i ph m t i nh n h i l .................... 42
3. So sánh t i nh n h i l v i m t s t i ph m có tính ch t tham
nhung khác ............................................................................................... 43
3.1 So sánh t i nh n h i l v i t i tham ô tài s n.................................... 43
3.2 So sánh t i nh n h i l v i t i l m d ng ch c v , quy n h n
chi m do t tài s n. ............................................................................... 44
3.3 So sánh t i nh n h i l v i t i l i d ng ch c v quy n h n
gây nh hu ng d i v i ngu i khác..................................................... 45
CHUONG 3: TH C TR NG T I NH N H I L , NH NG
B liệu
T C ĐH
P VÀCần
GI I Thơ
PHÁP @
Ð U

TRANH
CÓ
Trung tâm Học
Tài
liệu PHÒNG
học tậpCHvàNG
nghiên
cứu
HI U QU T I NH N H I L

VI T NAM. ...................................... 46

1. Vài nét v t i nh n h i l trên th gi i. .................................................. 46
2. Th c tr ng t i nh n h i l

Vi t Nam trong nh ng nam g n

dây.............................................................................................................. 48
3. Nh ng b t c p trong công tác d u tranh, x lý t i nh n h i l ........... 54
3.1 Nh ng b t c p trong công tác phát hi n, x lý t i nh n h i
l ....................................................................................................... …56
3.2 Nh ng b t c p trong th c hi n co ch kinh t ................................... 56
3.3 Nh ng b t c p trong công tác t ch c cán b ................................... 58
3.4 Nh ng b t c p trong công tác thanh tra, giám sát ............................ 59
3.5 Nh ng b t c p trong pháp lu t hình s v t i nh n h i l ............... 60
4. Gi i pháp c a nh ng b t c p trong công tác x lý t i nh n
h i l .......................................................................................................... 60
4.1 Gi i pháp trong công tác phát hi n và x lý t i nh n h i l ............. 61
4.2 Gi i pháp trong vi c th c hi n co ch kinh t ................................... 63

4.3 Gi i pháp v công tác t ch c cán b ................................................. 64
4.4 Gi i pháp v m t thanh tra, giám sát.................................................. 65
4.5 Gi i pháp v pháp lu t hình s .......................................................... 66
K T
LU N………………………………………………………………
…………68

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

L IM

Ð U


*****
1.Tính c p thi t c a d tài.

Trung

Trong nh ng nam qua, d t nu c ta dã d t du c nh ng thành t u quan
tr ng trong công cu c d i m i kinh t - xã h i không ng ng phát tri n, tr t
t , an ninh xã h i du c gi v ng, d i s ng nhân dân ngày m t nâng cao,
nh t là trong giai do n Vi t Nam dã tr thành thành viên c a t ch c thuong
m i qu c t WTO dó là co h i t t cho nu c ta phát tri n, h p tác, giao luu
van hoá khoa h c- k thu t v i nhi u nu c trên th gi i. Cùng v i m t tích
c c tình hình xã h i cung b c l nh ng tiêu c c r t nghiêm tr ng d c bi t là
n n tham nhung, h i l dã tr thành m t nguy co de do và thách th c d n
s t n vong c a qu c gia, dân t c. Tham nhung là hành vi c a ngu i có
ch c v quy n h n d h i l , tham ô ho c c ý làm trái pháp lu t vì d ng co

v l i. Tham nhung, h i l là m t hi n tu ng xã h i tiêu c c xu t hi n t r t
lâu. Hi n tu ng này di n ra ngày càng nghiêm tr ng và ph bi n, tính ch t
ph c t p, th do n tinh vi và có nguy co ngày càng l n, th hi n s lu ng
tài s n c a Nhà nu c b chi m do t, th t thoát, s d i tu ng vi ph m pháp
lu t, trong dó có nhi u cán b , công ch c th m chí có c m t s cán b lãnh
d o c p cao, dã có hành vi tham nhung, h i l chi m do t tài s n c a Nhà
nu c. Ðó là nhân t nh hu ng d n kinh t chính tr gây m t doàn k t n i
b , làm gi m uy tín c a Ð ng và Nhà nu c tru c nhân dân, làm thoái hoá
tâm
b n chHọc
t c a liệu
m t s ĐH
cán Cần
b côngThơ
ch c.@ Tài liệu học tập và nghiên
Nh n th c du c tác h i và nguy co c a t i tham nhung, h i l vì th
ngay t Ð i H i l n th VII, Ð ng ta dã xác d nh tham nhung là m t trong
b n nguy co d i v i ch d xã h i ch nghia nu c ta. Ngh quy t Ð i H i
d i bi u toàn qu c l n th IX c a Ð ng ta dã dánh giá “tình tr ng tham
nhung, suy thoái v tu tu ng, chính tr , d o d c, l i s ng m t b ph n
không nh cán b , d ng viên là r t nghiêm tr ng. N n tham nhung kéo dài
trong b máy c a h th ng chính tr và trong nhi u t ch c kinh t là m t
nguy co l n de do s s ng còn c a ch d ta”. Trong nhi u van ki n H i
ngh c a Ð ng và Nhà nu c ta cung dã th hi n quy t tâm cao trong cu c
d u tranh v i các hành vi tham nhung nh m d y lùi ngan ch n, h n ch d n
m c th p nh t các h u q a x u c a t n n này. Nhu v y Ð ng, Nhà nu c và
nhân dân ta d ng tình kiên quy t d u tranh ch ng tham nhung, h i l . M t
trong nh ng hành vi tham nhung gây ra h u q a nguy hi m cho xã h i là
“t i nh n h i l ” dây là m t trong nh ng t i ph m tham nhung gây thi t h i
l n v tài s n c a Nhà nu c, t ch c xã h i làm thoái hoá b n ch t c a m t

b ph n cán b , công ch c làm gi m uy tín c a Ð ng và Nhà nu c d i v i
nhân dân ta, làm m t lòng tin c a nhân dân. Tham nhung, h i l là m t v n
d r t nh y c m và ph c t p nên cu c d u tranh ch ng tham nhung, h i l là
v n d r t khó khan và lâu dài. Ð ng và Nhà nu c ta coi dây là nhi m v
quan tr ng hàng d u g n li n v i vi c phát tri n kinh t xã h i. Chính vì v y

cứu


c n có s liên k t gi a các c p, các ngành trong nu c và gi a các nu c c n
có s h p tác qu c t d d y lùi t i tham nhung, h i l . Trong nh ng nam
qua nhi u v án l n dã du c dua ra ánh sáng nhu v án l i d ng ch c v
quy n h n, c ý làm trái trong vi c c p Quota hàng d t may b thuong m i
(nguyên th tru ng Mai Van Dâu, Phó v tru ng Nguy n Van Th ng dã b
ph t tù); co quan thanh tra chính ph cung x y ra hành vi dua và nh n h i
l trong vi c doàn thanh tra tác nghi p t i ngành d u khí; b giao thôngv n t i n i c m lên v PMU 18; trong linh v c qu n lý và s d ng d t dai
di n hình là v l a d o c a Nguy n Ð c Chi Khánh Hoà, v chia chác d t
dai c a các quan ch c th xã Ð Son (H i Phòng)…
2. M c tiêu nghiên c u c a d tài.
V i mong mu n du c tìm hi u k hon v t i ph m này trong ph m vi
c a d tài “t i nh n h i l trong lu t hình s Vi t Nam”, ngu i vi t s trình
bày nh ng v n d lý lu n chung v t i nh n h i l , các d u hi u pháp lý và
t ng h p ph m t i c th so v i m t s t i ph m tham nhung khác, tìm hi u
nh ng b t c p và bi n pháp ch ng t i nh n h i l và di n bi n c a nh ng t i
ph m này trong giai do n hi n nay, d t dó ta có th nâng cao du c s hi u
bi t c a mình v t i ph m này và tuyên truy n cho nh ng ngu i xung quanh
tham gia tích c c vào cu c d u tranh phòng ch ng t i tham nhung và t i
nh n h i l .

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

3. Ph m vi nghiên c u c a d tài .

Ð tài nghiên c u “t i nhân h i l ” trên co s B lu t hình s Vi t
Nam t i Ði u 279 và nh ng tài li u trong ph m vi pháp lu t Vi t Nam có
liên quan, d ng th i tham kh o th c tr ng t i nh n h i l
Vi t Nam và tình
hình tham nhung, h i l c a m t s nu c trên th gi i. Vi c nghiên c u d
tài v i mong mu n có th rút ra m t s ý ki n v gi i pháp nh m hoàn thi n
hon n a các quy d nh v lo i t i ph m này, nên ngu i vi t dã ch n d tài
“t i nh n h i l trong lu t hình s Vi t Nam” d hoàn thi n lu n van t t
nghi p cho mình.
4. Phuong pháp nghiên c u c a d tài.
Ð d t du c m c dích nghiên c u d tài s s d ng phuong pháp ch ng
minh có dùng phép so sánh d i chi u, phuong pháp phân tích lu t vi t, t ng
h p tài li u, phuong pháp duy v t bi n ch ng Mác-Lênin là phuong pháp
gi vai trò ch d o, phuong pháp th ng kê t dó rút ra nh ng b t c p, gi i
pháp ch ng t i tham nhung, h i l .
5. Co c u c a d tài


Ngoài l i nói d u, k t lu n, m c l c tài li u tham kh o thì lu n van
g m 3 chuong.
Chuong 1 : Lý lu n chung v t i nh n h i l

Vi t Nam.

Chuong 2 : T i nh n h i l trong lu t hình s Vi t Nam hi n hành
Chuong 3 : Th c tr ng t i nh n h i l , nh ng b t c p và gi i pháp d u
tranh phòng ch ng có hi u qu t i nh n h i l
Vi t Nam.

M c dù trong quá trình nghiên c u dã có s c g ng, n l c c a b n
thân và s hu ng d n nhi t tình c a gi ng viên, nhung do trình d , kh nang
nghiên c u có h n nên ch c ch n không th tránh kh i nh ng thi u sót và
h n ch nh t d nh. R t mong nh n du c ý ki n dóng góp c a th y cô và các
b n d d tài du c hoàn thi n hon. Xin chân thành c m on TS. Ph m Van
Beo, dã hu ng d n t n tình cho tôi hoàn thành bài vi t này.
Xin chân thành c m on !
Sinh viên th c hi n
Tr n Th Tính

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

CHUONG 1
LÝ LU N CHUNG V T I NH N H I L

VI T NAM

1. Khái ni m chung v t i nh n h i l .
Tham nhung, h i l là m t hi n tu ng xã h i luôn g n li n v i s hình
thành giai c p và th c hi n quy n l c c a Nhà nu c. Cung nhu t quan liêu,
tham nhung, h i l là can b nh d ng hành d c trung c a m i Nhà nu c, dó
là bi u hi n c a s “tha hoá quy n l c c a Nhà nu c”, là can b nh c h u
khó tránh kh i c a các ch d . Tham nhung, h i l x y ra t t c các nu c
trên th gi i, không phân bi t ch d chính tr , có m t trong m i linh v c
liên quan d n ho t ho t d ng qu n lý xã h i. Tùy t ng noi, t ng linh v c c
th , n n tham nhung, h i l hoành hành các m c d khác nhau, luôn mang


l i nh ng h u q a tiêu c c v kinh t , chính tr , van hoá, xã h i làm bang
ho i giá tr truy n th ng van hóa và d o d c c a các dân t c, làm tê li t b

máy Nhà nu c c a các qu c gia, nh t là d i v i các nu c ch m phát tri n,
tham nhung, h i l cung làm t t h u xa hon v kinh t d i v i các qu c gia
dó.
Trong nh ng nam g n dây, tình hình tham nhung, h i l
Vi t Nam
di n ra r t da d ng, ph c t p.Tham nhung, h i l x y ra m i linh v c các
c p, các ngành len l i vào m i m t c a d i s ng kinh t xã h i. Nh n th c
du c tác h i c a tham nhung, h i l Ð ng và Nhà nu c ta dã d ra nhi u
bi n pháp d u tranh ch ng tham nhung, h i l . G n dây Qu c h i nu c ta dã
thông qua lu t phòng ch ng tham nhung tháng 11/2005 v i k v ng s t o
ra bu c d t phá d d u tranh ch ng l i t n n này.

Trung

nu c ta khái ni m tham nhung, h i l cung xu t hi n t r t lâu qua
thu t ng “quan tham, l i nhung” (quan l i có các quy n hành, vo vét c a
c i c a nhân dân d làm c a riêng ). Theo t di n ti ng vi t c a trung tâm t
di n h c thì “tham nhung là l i d ng quy n hành d nhung nhi u nhân dân
l y c a c i”. Còn t i Ði u 1 kho n 2 Lu t phòng ch ng tham nhung có quy
d nh “tham nhung là hành vi c a ngu i có ch c v , quy n h n l i d ng
ch c v , quy n h n d v l i”. Nhu v y hi n nay có th coi tham nhung là
hành vi c a ngu i có ch c v , quy n h n dã l i d ng chh c v , quy n h n
d tham
ô, h liệu
i l hoĐH
c c Cần
ý trái Thơ
pháp lu@
t vìTài
d ngliệu

co v học
l i.Trong
dó hành
vi
tâm
Học
tập và
nghiên
h i l là m t trong nh ng hành vi r t nguy hi m, nó không ch gây thi t h i
cho tài s n c a Nhà nu c, quy n l i ích h p pháp c a công dân mà còn làm
tha hóa b n ch t c a cán b , công ch c làm m t uy tín c a Ð ng và Nhà
nu c d i v i nhân dân.
Vi t Nam coi h i l là “qu c n n” c n ph i ch d ng phòng ng a và
kiên quy t tr ng tr b ng nhi u bi n pháp m nh m . Vì v y d u tranh ch ng
l i n n h i l là m t trong nh ng nhi m v tr ng tâm du c Ð ng và Nhà
nu c ta quy d nh t r t s m. Cu c d u tranh ch ng l i t h i l là cu c d u
tranh trên m i linh v c, trong dó vi c x lý hành vi v nh n h i l là m t
vi c r t quan tr ng, góp ph n ngan ch n, d y lùi và t ng bu c lo i tr n n
h i l ra kh i d i s ng xã h i, nhung không th ngày m t ngày hai chúng ta
có th lo i tr t n n này du c, dây là cu c d u tranh lâu dài, gay go và
quy t li t và trong tình hình kinh t xã h i nu c ta hi n nay thì tính ch t
ph c t p càng g p b i.
T i ph m v nh n h i l là hành vi nguy hi m cho xã h i du c quy
d nh trong B lu t hình s t i Ði u 279. Theo quy d nh c a B lu t hình s
hi n hành nh n h i l du c d nh nghia nhu sau:
Nh n h i l là hành vi c a ngu i có ch c v , quy n h n dã l i d ng
ch c v , quy n h n c a mình, tr c ti p ho c qua trung gian dã nh n ti n

cứu

ho c s nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác du i b t k hình th c
nào, d làm ho c không làm m t vi c vì l i ích ho c theo yêu c u c a ngu i
dua h i l .

Trung

Song song v i t i tham ô tài s n, t i nh n h i l cung du c Nhà nu c
ta quy d nh t r t s m ngay sau khi giành du c chính quy n. Ði u 1 S c
l nh s 223-SL ngày 17/11/1946 quy d nh: Công ch c nh n h i l b ph t tù
t 5 nam d n 20 nam và ph t b c g p dôi tang v t h i l . Tang v t h i l b
t ch thu sung công. Ngu i ph m t i còn có th b t ch thu nhi u nh t là d n
ba ph n tu gia s n. Tuy nhiên, trong th i k này t i nh n h i l ch di n ra
m c d ít nghiêm tr ng hon trong giai do n hi n nay. N u trong th i k d t
nu c t p trung cho hai nhi m v chi n lu c xây d ng xã h i ch nghia
mi n B c và d u tranh gi i phóng mi n Nam, thì t i tham ô, h i l , tính
ch t, m c d chua nghiêm tr ng nhu trong giai do n hi n nay khi mà Ð ng
và Nhà Nu c ta ch truong xây d ng m t n n kinh t th tru ng theo d nh
hu ng xã h i ch nghia. Cung chính vì v y, sau khi B lu t hình s nam
1985 du c ban hành, cùng v i nhi u t i ph m khác, Ði u 226 quy d nh v
t i nh n h i l du c s a d i, b sung t i ba l n: l n th nh t vào ngày
12/8/1991, l n th hai vào ngày 22/12/1992 và l n th ba vào ngày
10/5/1997. M c dù dã sau ba l n s a d i, b sung nhung v n chua dáp ng
du c yêu c u c a cu c d u tranh phòng ch ng lo i t i ph m này trong tình
hình hi n nay. Nhi u tru ng h p nh n h i l r t nghiêm tr ng th m chí d c
bi t nghiêm
ng, ĐH
nhungCần
do cóThơ
quan di@mTài

khác liệu
nhau vhọc
dánh
giá và
ch ng
c
tâm
Học trliệu
tập
nghiên
ho c v xác d nh các tình ti t c a v án, v các d u hi u c u thành t i nh n
h i l , nên không truy c u trách nhi m hình s , d l t t i ph m.
2. Ð c di m pháp lý c a t i nh n h i l .
V ch th : Ch th c a t i nh n h i l là ch th d c bi t, là nh ng
ngu i có ch c v , quy n h n trong b máy Nhà nu c, co quan Ð ng và
trong các t ch c kinh t nhà nu c. Ch th c a t i nh n h i l du c th
hi n do ngu i có ch c v quy n h n l i d ng d a v c a mình d làm trái v i
nh ng nguyên t c, trái v i n i dung công vi c du c giao d nh n ti n, tài
s n ho c l i ích v t ch t khác t ngu i dua ho c môi gi i dua h i l , gây ti t
h i d n l i ích c a Nhà nu c, c a công dân và thi t h i d n l i ích chung
c a toàn xã h i.
V khách th : T i nh n h i l xâm ph m d n ho t d ng dúng d n c a
co quan Nhà nu c làm cho co quan Nhà nu c b suy y u, làm m t lòng tin
c a nhân dân d i v i Ð ng và Nhà nu c.
V ch quan: Nh n h i l du c th c hi n v i l i c ý tr c ti p, t c là
ngu i nh n h i l th y tru c du c hành vi c a mình là nguy hi m cho xã h i
th y tru c du c h u qu c a hành vi dó nhung v n mong mu n và d m c
cho h u qu dó x y ra.

cứu

V khách quan: Ngu i nh n h i l l i d ng ch c v , quy n h n mà
mình có d làm m t vi c có l i cho ngu i yêu c u (ngu i dua h i l ) và
di u ki n làm vi c dó là s nh n m t kho n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t
khác t ngu i dua h i l .
Là hành vi thu l i b t chính cho b n thân, thu l i này có th tr c ti p
ho c qua trung gian d nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác cho b n
thân.
Có s th a thu n tru c gi a ngu i nh n h i l v i ngu i dua ho c môi
gi i dua h i l . Th i di m hoàn thành t i nh n h i l tính t th i di m
ngu i có ch c v , quy n h n dã th a thu n và d ng ý s nh n ti n tài s n
ho c l i ích v t ch t khác.
3. Ý nghia c a vi c nghiên c u t i nh n h i l .

Trung

Trong nh ng nam qua, d t nu c ta dã d t du c nh ng thành t u quan
tr ng trong công cu c d i m i, kinh t - xã h i không ng ng phát tri n, tr t
t , an ninh xã h i du c gi v ng, d i s ng nhân dân ngày càng du c nâng
cao. Tuy nhiên, chúng ta v n dang d ng tru c nh ng nguy co và thách th c
l n. Tình hình tham nhung nói chung và t i nh n h i l nói riêng di n ra r t
ph c t p nhi u linh v c, các v án du c phát hi n và dua ra x lý ngày
càng tang
v iliệu
tính ch
tr ng, th
n s liệu
lu ng
l n tài

s nvà
c anghiên
Nhà
tâm
Học
ĐHt nghiêm
Cần Thơ
@hiTài
học
tập
nu c b chi m do t, th t thoát, s lu ng d i tu ng vi ph m pháp lu t ngày
càng nhi u. Trong dó có nhi u cán b lãnh d o dã l i d ng ch c quy n c a
mình nh n d ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác b t h p pháp d bao che
cho k ph m t i làm th t thoát d n tài s n c a Nhà nu c, c a t ch c xã h i,
xâm ph m d n ho t d ng dúng d n c a co quan, t ch c làm m t uy tín c a
Ð ng và Nhà nu c d i v i qu n chúng nhân dân.
N u tru c dây các v án d ng này thu ng x y ra v i quy mô nh thì
trong tình hình hi n nay t i ph m này x y ra d a bàn r ng l n, mang tính
t ch c có s liên k t ch t ch . Th do n ph m t i h i l r t da d ng tinh vi.
B n t i ph m d u l i d ng nh ng so h trong chính sách pháp lu t d ph m
t i gây thi t h i nghiêm tr ng d n tài s n c a Nhà nu c, t ch c nh hu ng
d n uy tín và co ch ho t d ng dúng d n c a co quan Nhà nu c. Nh n th c
du c s nguy hi m c a t i nh n h i l Ð ng, Nhà nu c cùng toàn th nhân
dân dã có nhi u c g ng trong vi c phát hi n, d u tranh phòng ng a t i nh n
h i l . Nhung tình hình th c t cho th y vi c x lý các t i nh n h i l chua
du c bao nhiêu v n mang tính cá bi t nh l , chua th t s là cu c d u tranh
tuong x ng v i m c d nguy hi m c a t i ph m này. Chính vì v y mà hi u
qu chua cao hành vi h i l v n di n ra hàng ngày, hàng gi làm thi t h i
d n tài s n c a Nhà nu c và cao hon n a làm gi m uy tín c a Ð ng và Nhà
nu c tru c qu n chúng nhân dân. T th c t dó, nghiên c u t i nh n h i l

nh m m c dích dua ra nh ng gi i pháp phòng ng a, d u tranh có hi u qu

cứu


d i v i lo i t i ph m này góp ph n d y lùi và h n ch d n m c th p nh t các
tru ng h p ph m t i là c n thi t.
4. So lu c l ch s l p pháp hình s c a nu c c ng hoà xã h i ch
nghia Vi t Nam v t i nh n h i l .
4.1 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l
tru c cách m ng tháng tám.
Tham nhung, h i l là m t hi n tu ng xã h i nó xu t hi n t r t s m t
khi có s phân chia gia c p và hình thành Nhà nu c, t dó cho th y tham
nhung, h i l cung du c giai c p th ng tr c a Nhà nu c Vi t Nam trong
l ch s d u tranh ch ng l i nó.

Trung

Th k th I tru c công nguyên d n th k th X sau công nguyên d t
nu c ta ch u s dô h c a các tri u d i phong ki n phuong B c, vì v y th i
k này pháp lu t c a Trung Hoa dã du c áp d ng Vi t Nam, ch y u là b
lu t nhà Hán và nhà Ðu ng. Trong kho ng th i gian này các quan l i phong
ki n phuong B c dã có hành vi tham nhung gây nên s ph n n trong dân
chúng làm d y lên các cu c kh i nghia. Ð gi i quy t h u qu do tham
nhung gây nên, chính quy n d t l phong h u, c t d t thu ng cho nh ng k
có công ch n áp ph n ngh ch. Ð h n ch s tham nhung c a các quan l i và
h n chHọc
s n liệu
i d y ĐH
c a ngu

i dân
thu @
c d a,
làmliệu
xoa dhọc
u di stập
camvà
ph nghiên
nc a
tâm
Cần
Thơ
Tài
nhân dân ta, nhà Hán dã ban hành sáu di u lu t quy d nh c m các quan l i
không du c làm m t s vi c nhu dùng th l c d chi m do t ru ng d t, gi t
h i dân, vo vét c a c i c a dân.
Pháp lu t hình s Vi t Nam th i k nhà h Khúc, h Ðinh và th i k
ti n Lê, th i k này Nhà nu c Ð i C Vi t du c hình thành mang tính ch t
c a m t Nhà nu c phong ki n nhung Nhà nu c ta trong th i k này còn y u
và dang b chi n tranh nên pháp lu t hình s trong th i k này không du c
ban hành. Mãi d n th i nhà Lý tr vì d t nu c thì B lu t Hình Thu m i
du c ban hành. Ðây là b lu t thành van d u tiên có th xác d nh du c c a
nu c ta, trong B lu t Hình Thu ghi nh n nh ng hành vi tham nhung c a
quan l i ch c s c phong ki n.
Pháp lu t nhà tr n t th k XIII d n th k XV trong nh ng nam d u
nhà Tr n s d ng B lu t Hình Thu c a nhà Lý d tr vì d t nu c, sau khi
lên ngôi du c 5 nam, d n nam 1230 Tr n Thái Tông dã ban hành B lu t
m i l y tên Qu c Tri u Hình Lu t, pháp lu t nu c ta trong th i k này dã
t ng bu c du c hình thành và phát tri n. Dù trong th i gian dài ch u s dô
h c a phong ki n phuong B c nhung pháp lu t Vi t Nam v n gi a du c

nét riêng.

cứu


Pháp lu t hình s Vi t Nam th i nhà H t cu i th k th XIV, H
Quý Ly ph tru t vua Tr n l p lên nhà H . Pháp lu t hình s th i nhà H
nghiêm kh c hon pháp lu t c a th i k tru c r t nhi u, nhung do tri u d i
nhà H t n t i trong kho ng th i gian ng n ch du c 7 nam (t nam 14001407) nên chua ban hành b lu t hoàn ch nh trong th i gian này.
Th k th XV là th i d i nhà Lê sau các cu c kh i nghia du i s lãnh
d o c a nh ng ngu i trong tôn th t nhà Tr n lãnh d o b th t b i, Lê L i
du i s tr giúp c a Nguy n Trãi dã lãnh d o nhân dân d u tranh giành
chi n th ng. Sau khi lên ngôi, Lê Thái T h l nh “t xua t i nay, tr nu c
ph i có pháp lu t, không có pháp lu t thì s lo n”. Vì th vua Lê r t coi
tr ng vi c xây d ng pháp lu t. Vua Lê Thái Tông xây d ng pháp lu t du c
ti n hành thêm v i m t s quy t c nh m xét x các v ki n cáo và m t s
quy d nh c m n n nh n h i l . Ðáng chú ý ho t d ng lu t pháp nói chung,
l p pháp hình s nói riêng c a nhà Lê du c ti n hành thành công nh t du i
th i vua Lê Thánh Tông. Chính Tri u d i Lê Thánh Tông dã cho ra d i
Qu c Tri u hình lu t (còn g i là B lu t H ng Ð c) n i ti ng vào nam 1483
và H ng Ð c Thi n Chính Thu (van b n có ch a quy ph m pháp lu t hình
s ). Qu c Tri u Hình Lu t dã quy d nh r t ch t ch v

Trung

hành vi tham nhung, h i l và có các bi n pháp ch tài r t nghiêm kh c t i
Ði u 137 b lu t H ng Ð c quy d nh các t i ph m v ch c v “nh ng k
d n c Học
u c nhliệu
quan ĐH

chu tyCần
vi c trái
pháp
t và kliệu
vì ngu
nc u
tâm
Thơ
@lu Tài
họci khác
tập mà
vàd nghiên
c nh thay, d u s t i bi m hay ph m”. T i nh n h i l du c quy d nh t i
Ði u 138 v i khung hình ph t h t s c nghiêm kh c: “Quan ty làm trái pháp
lu t mà an h i l t m t quan d n chín quan thì x t i bi m hay bãi ch c, t
10 quan d n 19 quan thì x t i d hay luu, t 20 quan thì x t i chém.
Nh ng b c cung th n quý th n cùng nh ng ngu i có tài du c d vào h ng
bi m ngh mà an h i l t 01 quan tr lên d n 09 quan thì x ph t ti n 50
quan, t 10 quan d n 19 quan thì ph t 60 quan d n 100 quan, t 20 quan tr
lên thì x t i d , nh ng ti n an h i l x ph t g p dôi n p vào kho “t i dua
h i l du c quy d nh t i Ði u 140 B lu t H ng Ð c”. Nh ng ngu i dua h i
l mà xét ra vi c c a h có trái l , thì theo vi c c a h mà d nh t i còn ngu i
nào th t oan kh vì mu n cho kh i t i mà h i l thì du c gi m t i. Ngu i
không ph i vi c mình mà di h i l thay ngu i khác thì b x t i nh hon
ngu i an h i l 2 b c.
Pháp lu t hình s nhà Lê so khá hoàn ch nh ph n ánh du c nh ng d c
di m c a xã h i hi n d i. Trong s các công trình lu t pháp thì Qu c Tri u
Hình Lu t du c xem là b lu t quan tr ng nh t và có giá tr l ch s trong
kho ng th i gian t nam 1429-1789 và du c coi là d nh cao c a nh ng
thành t u l p pháp trong các tri u d i tru c dó.

Th k XVI, XVII, XVIII là các cu c chi n tranh gi a Tr nh-M c, sau
dó d n cu c n i chi n Tr nh-Nguy n. Sau dó quân Tây Son dã tiêu di t ba

cứu


t p doàn Lê, Tr nh, Nguy n, trong nu c và dánh th ng quân xâm lu c Xiêm,
Thanh th ng nh t d t nu c. Trong kho ng th i gian tri u d i Tây Son tr vì
d t nu c, Qu c Tri u Hình Lu t du c s d ng nhu m t b lu t chính th ng
nhung có s a d i trong m t s linh v c kinh t , tài chính. Ði u dó có nghia
r ng nh ng hành vi nh n h i l , tham nhung du c coi là t i ph m v n du c
b x lý theo di u lu t du c quy d nh trong Qu c Tri u Hình Lu t.
Nam 1802 Nguy n Ánh dánh b i quân Tây Son lên ngôi vua trong
kho ng th i gian này Nguy n Ánh r t quan tâm d n vi c xây d ng pháp
lu t. Vua giao cho ti n quân B c thành t ng tr n Nguy n Van Thành biên
so n Hoàng Vi t Lu t L (g i là B Lu t Gia Long ) d n nam 1811 thì hoàn
thành có hi u l c nam 1813. Ð b o d m ho t d ng bình thu ng c a b máy
Nhà nu c phong ki n, pháp lu t hình s th i nhà Nguy n dã dành t i 9 di u
quy d nh v t i nh n c a dút lót nhu Ði u 312 quan l i nh n c a, ti n, Ði u
314 nh n c a ti n sau khi xong vi c. Ðáng chú ý, pháp lu t th i k nhà
Nguy n dã c m quan l i không du c mua s m ru ng, nhà t i d a phuong noi
minh làm vi c. T phân tích trên cho th y pháp lu t hình s th i k nhà
Nguy n m c dù ch u nh hu ng c a pháp lu t hình s phong ki n Trung
Qu c r t n ng n , nhung cung dã ti p thu du c giá tr l p pháp hình s c a
th i k nhà Lê và bên c nh dó, có nh ng sáng t o nh t d nh, th hi n k
thu t l p pháp hình s
trình d cao so v i các nu c trong khu v c.
v y,
l ch ĐH
s Nhà

nu cThơ
phong@
ki nTài
Vi tliệu
Nam,học
trên phuong
n
Trung tâmNhu
Học
liệu
Cần
tập vàdinghiên
cứu
pháp lu t v n d d u tranh ch ng nh ng hành vi tham nhung, h i l dã du c
d t ra nhu m t yêu c u d xây d ng b máy Nhà nu c phong ki n. Tuy
nhiên v n d d u tranh ch ng tham nhung m t nhà nu c phong ki n cung
còn có m t s h n ch nh t d nh. Ðây cung là d c di m c a Nhà nu c phong
ki n nu c ta mà dó t n t i ch d ngu i bóc l t ngu i.
Pháp lu t hình s th i k th c dân pháp xâm lu c, sau khi cùng Anh,
M bu c tri u dình Mãn Thanh (Trung Qu c) ký hi p u c Thiên Tân
(27/6/1858). Ngày 01/09/1858 th c dân Pháp kéo quân chi m bán d o Son
Trà m d u cho th i k xâm lu c và th ng tr c a chúng Vi t Nam.
Th c dân Pháp th c hi n chính sách “chia d tr ”, chia d t nu c Vi t
Nam thành ba s v i ba ch d chính tr khác nhau, Nam K là d t nu c
thu c d a, không còn ph thu c tri u dình Hu , B c K là d t nu c “n a b o
h ” d t du i quy n cai tr c a viên thông s ngu i Pháp, Trung K tri u
dình bù nhìn v n du c duy trì v i danh hi u “chính ph Nam Tri u”, nhung
quy n hành th c t n m trong viên khâm s ngu i Pháp là ch t ch h i d ng
b o h Trung K .
Nam K theo Ði u 11 s c lu t ngày 25/07/1884 B lu t Gia Long

du c áp d ng d i v i ngu i ph m t i là ngu i b n x trong s c lu t ngày
16/03/1890, th c dân Pháp quy d nh t th i di m này, các Tòa án Nam K


ph i áp d ng pháp lu t hình s c a Pháp thay cho B Lu t Gia Long, ngo i
tr tru ng h p pháp lu t hình s c a Pháp chua d li u du c.
B c K , ngh d nh ngày 02/12/1921 c a toàn quân Ðông Duong dã
cho áp d ng lu t hình An Nam. Trung K s 43 ngày 31/07/1893 c a B o
d i, Hoàng Vi t hình lu t du c ban hành .
Trong lu t hình An Nam g m 40 chuong v i 233 di u dã giành chuong
XI quy d nh v nh ng ngu i ch c d ch ph m t i, trong dó quy d nh t i nh n
h i l t i Ði u 71: “Nh ng ngu i ch c d ch nh n nh ng c a lót hay nh n l i
h a c a ngu i ta, hay là l trình, d làm nh ng vi c thu c v ch c ph n
mình ph i làm, mà vi c y chi u l không du c l y ti n, hay là dã nh n ti n,
nh n l i mà b không làm ph n s mình nên làm, xét ra qu có ch ng c ,
ph i ph t giam t m t nam d n 5 nam và ph t b c t 80 d ng d n 120 d ng,
l i ph i c m quy n công dân”
Nhu v y, trong su t quá trình d ng nu c và gi nu c, pháp lu t c a
Nhà nu c phong ki n Vi t Nam quy d nh nh ng hành vi tham nhung, h i l
và có các bi n pháp ch tài r t nghiêm kh c d tr ng tr t i ph m này. Ði u
dó cho th y t i tham nhung, h i l là lo i t i ph m r t nguy hi m du c Nhà
nu c Vi t Nam trong l ch s r t quan tâm d t ra r r t s m.
Quyliệu
d nhĐH
c a pháp
t hình@
s Tài
Vi t Nam
t i nh
sau

Trung tâm4.2
Học
CầnluThơ
liệu vhọc
tậpn hvài lnghiên
cứu
cách m ng tháng tám (tru c khi B lu t hình s Vi t Nam du c ban
hành)

Sau cách m ng tháng tám thành công, chính quy n nhân dân non tr ph i
d i m t v i nh ng khó khan ch ng ch t. N n kinh t c a d t nu c v n dã
nghèo nàn, l c h u, l i b Pháp, Nh t vo vét so xác, b chi n tranh và thiên
tai tàn phá. Mi n B c, kho ng 2000 quân Tu ng Gi i Th ch mu n danh
nghia quân d ng minh vào tu c vu khí quân Nh t, nhung dã tâm c a chúng
là giúp d b n ph n d ng Vi t Nam dánh d chính quy n nhân dân d l p
m t Chính ph làm tay sai cho chúng. Mi n Nam, quân d i Pháp du c
quân Anh y m tr xâm lu c chi m Sài Gòn, r i sau dó dánh r ng ra các t nh
Miên B c và Nam trung B .
Trong tình hình dó, nhân dân ta ph i th c hi n ba nhi m v l n dó là,
di t gi c dói, di t gi c d t và di t gi c ngo i xâm “Ð ng ta gi v ng chính
quy n là nhi m v hàng d u”. Chính vì v y, ngày t khi m i hình thành,
pháp lu t hình s c a chính quy n nhân dân dã t p trung th c hi n các
nhi m v dó. Ch ba ngày sau khi H Ch T ch d c b n tuyên ngôn d c l p
l ch s , khai sinh nu c Vi t Nam dân ch c ng hoà Nhà nu c ta dã ban hành
s c l nh s 06-SL ngày 05/09/1945 “c m nhân dân Vi t Nam không du c
dánh, bán th c ph m, d n du ng, liên l c, làm tay sai cho Pháp, k nào trái
l nh s dua ra toà án nhân s nghiêm tr ”. Trong th i gian này m c dù ph i


d i phó v i thù trong, gi c ngoài, Nhà nu c ta cung dã quan tâm d n vi c

ch ng các t i ph m v tham nhung, h i l . Ngày 17/11/1946 s c l nh 223,
s c l nh du c ban hành tr ng tr các t i nh n h i l , dua h i l , phù l m
ho c bi n th công qu . M c dù du c xây d ng trong nh ng nam d u thành
l p d t nu c nhung trong s c l nh này dã quy d nh h t s c ti n b v k
thu t l p pháp hình s
nu c ta lúc b y gi .
Tuy nhiên do tình ti t h t s c kh n truong không th ban hành k p các
van b n quy ph m pháp lu t nói chung, van b n quy ph m pháp lu t hình s
nói riêng, nên ngày 10/10/1945, Nhà nu c ta dã ban hành s c l nh s 47-SL
cho t m th i gi các lu t l cu, trong dó có B “lu t Hình An Nam”, B
“Hoàng Vi t hình lu t”, v i di u ki n “không trái nguyên t c d c l p c a
nu c Vi t Nam và chính th dân ch c ng hoà”.

Trung

Van b n có liên quan tr c ti p d n vi c l i d ng ch c v d ph m t i
xâm ph m tài s n Nhà nu c trong giai do n này ph i k d n s c l nh s
223/SL, ngày 17/11/1946 quy d nh hu ng d n các Toà án tr ng tr m t s
t i ph m liên quan d n tài s n, s c l nh s 267/SL ngày 15/6/1956 v tr ng
tr âm muu ho t d ng phá ho i làm thi t h i d n tài s n c a Nhà nu c, c a
h p tác xã và c a nhân dân, làm c n ch vi c th c hi n chính sách, k ho ch
xây d ng kinh t và van hoá, pháp l nh c a U Ban thu ng v Qu c H i
ngày 21/10/1970 v tr ng tr các t i ph m xâm ph m tài s n xã h i ch
nghia Học
và tài sliệu
n công
dânCần
b ng cách
i d ng
c v ,học

quy ntập
h n cvàa nh
ng
tâm
ĐH
Thơl @
Tàich liệu
nghiên
ngu i có ch c v . Nh ng van b n này có ý nghia r t quan tr ng trong vi c
d u tranh phòng, ch ng t i ph m nói chung và t i tham nhung nói riêng.
Sau ngày mi n Nam gi i phóng nam 1976 s c lu t 03 du c chính ph
cách m ng lâm th i Mi n Nam Vi t Nam ban hành ngày 15/3/1976 s c l nh
quy d nh thêm t i l m d ng ch c v , quy n h n và quy d nh t i nh n và dua
h i l . Ð n nam 1979 trong b i c nh M và các nu c thù d ch khác ra s c
bao vây, c m v n, chúng ta ph i d i phó v i hai cu c chi n tranh quy mô
l n biên gi i phía Tây nam và phía B c. Ngoài ra, d t nu c ta còn ph i
duong d u v i nh ng khó khan ch ng ch t và gay g t v kinh t và d i
s ng; tình hình tiêu c c nh t là t i h i l v n di n bi n ph c t p. Tru c tình
hình dó, Ngh quy t h i ngh l n th 6 Ban Ch p Hành Trung Uong Ð ng
khoá IV dã d ra ch truong. “Kiên quy t d u tranh nh ng m t tiêu c c
trong ho t d ng kinh t và xã h i nh t là t an c p, h i l c hi p qu n
chúng” th ch hoá ngh quy t c a Ð ng và trên co s hi n pháp nu c c ng
hoà xã h i ch nghia Vi t Nam nam 1980 ngày 20/5/1981, U ban thu ng
v Qu c h i dã ban hành pháp l nh tr ng tr t i h i l . Pháp l nh này ra d i
dã thay th các van b n tru c dó v t i nh n h i l , l n d u tiên trong pháp
l nh t i dua h i l và t i môi gi i h i l du c quy d nh t i di u lu t d c l p.
S ra d i c a pháp l nh là m t s ki n pháp lý quan tr ng, góp ph n gi a
v ng và tang cu ng pháp ch xã h i ch nghia, d ng viên, c vu m i công
dân tích c c d u tranh ch ng t h i l và các hi n tu ng tiêu c c. Pháp l nh

cứu


th hi n tinh th n d u tranh r t m nh m và tri t d d i v i t i nh n h i l ,
tr ng tr t i nh n h i l du i m i hình th c d ng th i th hi n rõ chính sách
phân hoá cao trong x lý. Ði u dáng chú ý trong pháp l nh này t i Ði u 9
quy d nh m t tru ng h p d c bi t : “Ngu i b ép bu c dua h i l , n u ch
d ng khai báo tru c khi b phát giác, thì du c coi là không có t i”. Chính s
phân hoá cao d d i v i nh ng d i tu ng th c hi n hành vi nh n h i l , dua
h i l , môi gi i h i l , có ý nghia c c k quan tr ng nh m khuy n khích
vi c phát hi n t i h i l , nh m d u tranh có hi u qu d i v i lo i t i ph m
thu ng r t khó b phát hi n này.
Nh m thúc d y cu c d u tranh ch ng t i nh n h i l pháp l nh cung
quy d nh vi c khen thu ng c v v t ch t và tinh th n d i v i nh ng ngu i
có công phát hi n t i h i l . Pháp l nh này có m t bu c ti n quan tr ng dã
lo i b du c nh ng h n ch c a các van b n pháp l nh hình s v t i tham
nhung, t i nh n h i l giúp cho vi c phân hoá trách nhi m hình s và cá th
hoá hình ph t du c thu n l i chính xác. Pháp l nh là s ki n pháp lý quan
tr ng góp ph n gi v ng pháp ch xã h i ch nghia.
4.3 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l t
nam 1985 d n nam 1999.

Trung

Trong quá trình th c hi n ngh quy t d i h i Ð ng l n th IV, V nhân
dân taHọc
du i sliệu
lãnhĐH
d o cCần
a Ð ng

dã giành
du cliệu
thànhhọc
t u quan
ng nghiên
trên
tâm
Thơ
@ Tài
tậptrvà
m t s linh v c, c i ti n du c m t ph n co c u c a n n kinh t xã h i, t o ra
nh ng co s d u tiên cho s phát tri n m i.
Tuy nhiên bên c nh nh ng thành t dó, chúng ta dã g p ph i nhi u khó
khan và khuy t di m nhu ch quan duy ý chí, duy trì quá lâu mô hình kinh
t quan liêu, bao c p nên không th c hi n du c m c tiêu dã d ra là n d nh
m t cách co b n tình hình kinh t -xã h i và d i s ng nhân dân, pháp ch xã
h i ch nghia ch m tang cu ng, pháp lu t, k cuong b buông l ng. M t
khác các van b n quy ph m pháp lu t hình s hi n hành không th hi n toàn
di n, d y d chính sách hình s c a Ð ng và Nhà nu c ta. Chính vì v y vi c
ban hành b lu t hình s là m t v n d có tính t t y u khách quan và c p
thi t, có ý nghia góp ph n th c hi n hai nhi m v chi n lu c là xây d ng
ch nghia xã h i và b o v t qu c Vi t Nam dân ch c ng hoà. Ðáp ng
yêu c u dó ngày 27/6/1985 t i k h p th 9, Qu c H i nu c c ng hoà xã h i
ch nghia Vi t Nam khoá VII dã thông qua B lu t hình s , có hi u l c
ngày 01/1/1986 (g i t t b lu t hình s 1985). Có th nói b lu t hình s
nam 1985 là bu c ti n quan tr ng trong l ch s l p pháp hình s
nu c ta.
B lu t hình s nam 1985 dã k th a và phát tri n nh ng thành t u c a
lu t hình s Vi t Nam nh t là t cách m ng tháng 8, t ng k t kinh nghi m
d u tranh phòng ch ng t i ph m trong th i gian tru c nam 1985 và d báo

du c tình hình t i ph m trong th i gian t i. Ðây là B lu t hình s d u tiên

cứu


c a Nhà nu c Vi t Nam dân ch c ng hoà, b lu t này g m có 2 ph n; ph n
chung và ph n các t i ph m t ng c ng có 20 chuong v i 280 di u trong dó
quy d nh các t i v tham nhung m t cách tuong d i d y d t o di u ki n cho
vi c x lý t i ph m tham nhung trong th i gian qua.

Trung

B lu t hình s du c ban hành nam 1985 nhung d án c a b lu t này
du c b t d u xây d ng t d u nh ng nam 1980, m t trong nh ng d c trung
pháp lu t hình s th i k này là ph n ánh yêu c u b o v n n kinh t hành
chính bao c p ch y u d a trên hai hình th c s h u : Nhà nu c và t p th .
Theo co ch t p trung quan liêu bao c p. T nam 1986, s nghi p d i m i
do d i h i VI c a Ð ng d xu ng và lãnh d o dã du c ti n hành nu c ta.
Trong di u ki n xây d ng n n kinh t th tru ng d nh hu ng xã h i ch
nghia, tình hình t i ph m có nh ng di n bi n ph c t p theo chi u hu ng m i
và yêu c u d u tranh phòng ch ng t i ph m cung du c d t ra. Theo tinh th n
m i chính sách c a Ð ng và Nhà nu c ta cung ph i di u ch nh cho k p th i
nh m phát huy có hi u qu hon pháp lu t hình s nhu m t công c h t s c
c n thi t trong giai do n cách m ng m i. Ch trong th i gian b y nam t khi
ban hành b lu t hình s nam 1985 d n nam 1997, Qu c H i nu c c ng hoà
xã h i ch nghia Vi t Nam dã b n l n s a d i, b sung m t s di u c a B
lu t hình s nam 1985: l n th nh t vào nam 1989, l n th hai vào nam
1991, l n th ba vào nam 1992, l n th tu vào nam 1997. M t m t th hi n
s hoàn thi n pháp lu t hi n hành theo các chu n m c c a khoa h c lu t
hình s Học

m t khác
hi n Thơ
s v n@
d ng
phùliệu
h p vhọc
i tìnhtập
hìnhvà
phátnghiên
tri n
tâm
liệucung
ĐHthCần
Tài
c a xã h i cung nhu di n bi n th c t c a tình hình t i ph m nói chung và
t i tham nhung nói riêng. S thay d i có tính phát tri n này tuy chua d ng
b nhung là hu ng phát tri n dúng và ti p t c du c duy trì trong giai do n
ti p theo.
4.4 Quy d nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam v t i nh n h i l t

nam 1999 d n nay.
Trong nh ng nam này, s nghi p d i m i c a Ð ng ta kh i xu ng và
lãnh d o dã giành du c nh ng thành t u quan tr ng trên nhi u linh v c. Ð i
s ng chính tr , kinh t , van hoá, xã h i c a d t nu c có nhi u kh i s c, du c
nhân dân ta và b n bè qu c t dánh giá cao. Tuy nhiên, trong quá trình
chuy n d i co ch , bên c nh nh ng m t tích c c, m t khác n n kinh t th
tru ng cung làm n y sinh nhi u v n d tiêu c c, trong dó tình hình t i ph m
di n bi n ph c t p. Trong tình hình dó b lu t hình s nam 1985 m c dù dã
s a d i b sung 4 l n, nhung còn nhi u di m b t c p c n ph i du c s a d i,
b sung m t cách toàn di n, nh m dáp ng yêu c u d u tranh phòng, ch ng

t i ph m trong tình hình m i. B lu t hình s nam 1985 còn nhi u b t c p,
b c c chuong di u chua h p lý, nhi u hình ph t quá r ng d d n d n tiêu
c c. H n ch nh t là B lu t hình s dã b n l n s a d i b sung không còn
là m t ch nh th th ng nh t.

cứu


Trung

Ð dáp ng yêu c u dó ngày 24/12/1999 Qu c H i nu c c ng hoà xã
h i ch nghia Vi t Nam khoá X t i k h p th 6, dã thông qua B lu t hình
s (g i t t B lu t hình s nam 1999) thay cho B lu t hình s 1985. B lu t
hình s nam 1999 ra d i là k t qu c a s t ng k t th c ti n d u tranh
phòng, ch ng t i ph m, B lu t hình s th hi n toàn di n chính sách hình
s c a Ð ng và Nhà nu c ta trong giai do n hi n nay, th c s là công c s c
bén trong d u tranh phòng ch ng t i ph m, b o v ch d xã h i ch nghia,
quy n làm ch c a nhân dân, b o v quy n bình d ng gi a d ng bào dân
t c, b o v l i ích c a Nhà nu c, quy n l i ích h p pháp c a co quan, b o
v tr t t pháp lu t xã h i ch nghia, góp ph n vào công cu c d i m i d t
nu c, nh t là trong th i k công nghi p hoá - hi n d i hoá d t nu c xây
d ng Nhà nu c pháp quy n c a dân, do dân và vì dân du i s lãnh d o c a
Ð ng. B lu t hình s quy d nh các t i ph m v tham nhung m t cách c th
và ch t ch hon. Các t i ph m v tham nhung du c quy d nh trong chuong
XXI B lu t hình s g m 7 Ði u t Ði u 278 d n Ði u 284, trong dó t i
nh n h i l du c quy d nh t i Ði u 279. Trong s nghi p công nghi p hoá,
hi n d i hoá d t nu c, Ð ng cung dành s quan tâm d c bi t d n vi c gi i
quy t v n n n tham nhung, h i l . Van ki n d i h i IX c a Ð ng c ng s n
Vi t Nam nêu rõ “hi n nay, cán b Ð ng viên và nhân dân ta h t s c quan
tâm d n cu c d u tranh ch ng tham nhung. N n tham nhung di n ra nghiêm

tr ng kéo dài gây b t bình trong nhân dân và là nguy co l n de do s s ng
còn c a ch d ta. Ph i tang cu ng v t ch c và co ch ti p t c công cu c
d u tranh
ch liệu
ng tham
b máy
Nhà nu
toàntập
b hvà
th nghiên
ng
tâm
Học
ĐHnhung
Cầntrong
Thơ
@ Tài
liệuc và
học
chính tr các c p các ngành t trung uong d n co s ”. G n dây nh t, Qu c
H i v a thông qua lu t phòng ch ng tham nhung ngày 29/11/2005 và có
hi u l c ngày 01/6/2006 thay th cho pháp lu t phòng ch ng tham nhung
tru c dây. Có th nói, vi c k p th i ban hành lu t phòng ch ng tham nhung
dã góp ph n ngan ch n có hi u q a n n tham nhung, h i l , m t qu c n n
m t can b nh h t s c nguy hi m, m t trong nh ng nguy co c n tr vi c phát
tri n kinh t c a d t nu c.
5. Nguyên nhân, di u ki n c a t i nh n h i l .
Nguyên nhân c a t i ph m là nh ng y u t thúc d y làm n y sinh t i
ph m, bao g m nh ng hi n tu ng và quá trình tâm lý xã h i là t t c nh ng
nhân t khách quan và ch quan hình thành nên t i ph m, nhung y u t ch

quan là y u t b t bu c, có ý nghia quy t d nh d n vi c th c hi n hành vi
ph m t i. Các y u t khách quan là y u t bên ngoài c a d i s ng xã h i
nhu: V kinh t - xã h i; chính tr - tu tu ng; co ch qu n lý…Tác d ng d n
y u t ch quan c a vi c hình thành t i ph m.
5.1 Nguyên nhân khách quan c a t i nh n h i l .
Nguyên nhân khách quan là nh ng nguyên nhân bên ngoài tác d ng
d n ngu i ph m t i t o di u ki n thu n l i thúc d y nh ng ch th này th c

cứu


hi n hành vi ph m t i. Ðó là nh ng nguyên nhân v di u ki n kinh t xã h i,
co ch qu n lý c a Nhà nu c.

Trung

V kinh t - xã h i: Kinh t b m t cân d i, nghèo nàn l c h u, chua
thoát kh i h u qu chi n tranh tàn phá. V xã h i còn nhi u v n d c n gi i
quy t nhu n n th t nghi p ngày càng tang, s phân hoá gi a giàu và nghèo
trong xã h i ngày càng sâu s c, co s h t ng l c h u, chua có s phát tri n
d ng b
các vùng, hi n tu ng m t dân ch , vi ph m tr t t k cuong, pháp
ch xã h i ch nghia ngày càng gia tang, xã h i chua n d nh…Thêm vào dó
chúng ta dang d ng tru c m t n n kinh t xã h i còn th p kém cùng nhi u
nhu c di m, khuy t t t do xây d ng mô hình xã h i ki u cu. Ngày nay co
ch qu n lý xã h i ki u cu dã d n xóa b nhung co ch qu n lý m i chua
du c hình thành m t cách d ng b . V i n n kinh t nhu hi n nay, th tru ng
hàng hóa phát tri n da d ng và giá c tang v t, hàng hoá tràn ng p trên th
tru ng và xã h i phát tri n ngày càng cao thì nhu c u ngày càng tang.
Nhung nhu c u ngày càng cao mà ch d dãi ng , m c luong còn th p gây

ra nh ng khó khan v kinh t cho m i gia dình, m i cán b d ng viên làm
suy gi m m c s ng v t ch t và tinh th n. S ng trong c nh thi u th n khó
khan nhu th , m t b ph n cán b Ð ng viên dã làm thêm m t s ho t d ng
kinh t khác d c i thi n d i s ng . Tuy nhiên, có m t b ph n cán b Ð ng
viên dã sa sút tinh th n, d dàng phát sinh nh ng tâm lý tiêu c c, ch nghia
c c doan tính v k , s tha hóa trong l i s ng d o d c, lòng tham m i con
ngu i Học
b t d uliệu
tr i dĐH
y c Cần
ng thêm
s buông
l ngliệu
trong học
vi c qu
n lývà
giáo
d c
tâm
Thơ
@ Tài
tập
nghiên
cùng v i nhi u y u t khách quan t o di u ki n cho thu n l i cho vi c th c
hi n t i ph m.
V co ch qu n lý cán b : Ph n l n cán b
nu c ta chua du c dào t o
ho c dào t o trình d th p, chúng ta chua xây d ng k p th i m t d i ngu
cán b d dáp ng du c nhu c u d i m i. Ða s các b c a ta v a là s n
ph m c a co ch t p trung quan liêu bao c p, l i ph i th c hi n nhi m v

qu n lý m i khó khan nên chua thoát kh i phong cách cu. Thêm vào dó là l
l i làm vi c c a m t s cán b có thái d quan liêu, hách d ch, c a quy n b
tha hoá v ph m ch t, l i s ng. M t s cán b có b ng c p nhung ch là
b ng gi ch nang l c th c s thì không có. Công tác d b t cán b còn b
chi ph i b i cái nhìn ch quan, phi n di n chua chính xác trong phuong
pháp dánh giá, l a ch n cán b . Vi c d b t cán b còn có nh ng thiên ki n
v tình c m, s n nang làm cho công tác d b t cán b b sai l ch. K t qu
nh ng cán b không có nang l c b t tài vô d ng du c b trí vào nh ng v trí
quan tr ng ch bi t quan tâm d n l i ích cá nhân, chà d p lên l i ích c a
ngu i lao d ng. Chính nh ng y u kém trong công tác t ch c cán b và d
b t cán b là m t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng làm phát sinh t i
ph m này.
5.2 Nguyên nhân ch quan c a t i nh n h i l .

cứu


Nguyên nhân v kinh t xã h i, co ch qu n lý có nh hu ng sâu s c
d n quá trình hình thành tâm lý t i ph m, nó là di u ki n khách quan thu n
l i tác d ng d n vi c hình thành ý d ph m t i c a k mu n h i l . B i l
con ngu i là ch th c a hành vi này. Có th th y r ng hành vi ph m t i này
không ch ph thu c vào các y u t khách quan bên ngoài mà còn ph thu c
vào c y u t ch quan bên trong c a con ngu i v i tu cách là nh ng yêu t
bên trong c a nh ng k t c u ph c t p c a tâm sinh lý, ý th c, h tu tu ng.
Do v y chúng ta c n ph i xem xét nguyên nhân c a hành vi h i l trong m t
t h p th ng nh t bi n ch ng gi a ch th hành vi v i nguyên nhân khách
quan bên ngoài c a nó. Nguyên nhân v di u ki n kinh t - xã h i và co ch
qu n lý là r t quan tr ng nhung nguyên nhân xu t phát t tâm sinh lý, ý
th c, h tu tu ng c a con ngu i v i tu cách ch th th c hi n t i ph m m i
là nguyên nhân tr c ti p, nguyên nhân có tính quy t d nh

Trung

Không ph i t t c nh ng ngu i có ch c v , quy n h n khi có di u ki n
h d u có hành vi nh n h i l mà ch có m t b ph n cán b th c hi n hành
vi x u này. N u nói con ngu i là m t th c th xã h i luôn b tác d ng và b
ph thu c vào hoàn c nh khách quan và môi tru ng xã h i. N u hi u nhu
v y thì t i sao hàng nghìn cán b m c dù ch u s tác d ng b i di u ki n
khách quan nhung h v n gi du c ph m ch t cao d p, không ph i t t c h
d u th c hi n hành vi x u này. Ch khi nào con ngu i có ý th c sai v con
du ng tho mãn nhu c u m i có th tr thành nguyên nhân tr c ti p th c
hi n hành
vi ph ĐH
m pháp
lu t.Thơ
Và nh @
n thTài
c sailiệu
l m chính
do lòng
tham,
tâm
Họcvi liệu
Cần
học là
tập
và nghiên
khát v ng làm giàu không chính dáng, ý mu n có tài s n c a ngu i khác
b ng cách b t h p pháp.
Tâm lý tiêu c c v l i luôn v n d ng và phát tri n trong con ngu i, và

khi g p nh ng di u ki n thu n l i chúng ti n công gieo r c quan di m, l i
s ng l ch l c l y d ng ti n làm m c dích và d ng l c ph n d u. M t khi dã
nhi m n ng tâm lý tiêu c c v l i mà nó tr thành ý th c, quan di m s ng
thì lý tu ng, lòng tin tr nên m nh t và xa l . Và khi dó h b t ch p c d o
d c, pháp lu t khi có di u ki n thu n l i là d dàng dùng m i cách bi n tài
s n c a công thành tài s n c a cá nhân mình. H u h t các v tham nhung,
h i l mà chúng ta phát hi n và x lý thì nh ng ngu i ph m t i nh n h i l
da s d u có cu c s ng và hoàn c nh kinh t khá gi , cao hon nhi u m c
trung bình c a xã h i. Ði u dó ch ng t r ng nguyên nhân không hoàn toàn
do hoàn c nh kinh t - xã h i và nh ng y u t khách quan tác d ng t i mà
nguyên nhân tr c ti p là do y u t tâm lý tiêu c c, v l i c a ngu i ph m
t i.
ki
lo
m
vi

Tóm l i, nguyên nhân ch quan và di u ki n khách quan luôn là di u
n thúc d y quá trình ph m t i. Vì v y mu n d u tranh có hi u qu d i v i
i t i ph m này dòi h i ph i ti n hành trên nhi u gi i pháp và v n d tru c
t là c n ph i kh c ph c du c nh ng tình tr ng là nguyên nhân d n d n
c ph m t i d k có hành vi ph m t i cung khó th c hi n du c.

cứu


CHUONG 2
T Học
I NH liệu
N H ĐH

I L Cần
TRONG
LU@T Tài
HÌNH
S học
VI Ttập
NAM
N
Trung tâm
Thơ
liệu
vàHInghiên
cứu
HÀNH

nu c ta t i nh n h i l du c coi là “qu c n n”, m y nam g n dây, t i
ph m nh n h i l có chi u hu ng gia tang, v a lan r ng v quy mô, v a tinh
vi v th do n, gây h u qu nghiêm tr ng, m t s v án gây h u qu d c bi t
nghiêm tr ng. Qu c n n h i l dã làm nh hu ng x u d n uy tín c a Ð ng,
Nhà nu c và làm m t lòng tin c a nhân dân d i v i co quan công quy n. Vì
v y Ð ng và Nhà nu c ta dã có nhi u ch truong, bi n pháp nh m ngan
ch n và d y lùi t i tham nhung, h i l nhung do nhi u nguyên nhân khác
nhau nên cu c d u tranh ch ng tham nhung, h i l chua dem l i hi u qu tình
tr ng tham nhung, h i l v n r t nghiêm tr ng, dang là m t trong nh ng
nguy co làm suy y u ch d xã h i, tr c ti p làm gi m lòng tin c a nhân dân
d i v i Ð ng và Nhà nu c ta. Vì v y c n ph i hi u rõ hon v các d u hi u
c a lo i t i ph m này d t dó có bi n pháp tr ng tr thích dáng dúng ngu i,
dúng pháp lu t không b xót t i ph m.
T i nh n h i l du c quy d nh t i Ði u 279 B lu t hình s .
1. Ngu i nào l i d ng ch c v , quy n h n tr c ti p ho c qua trung

gian dã nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác du i b t k hình th c
nào có giá tr t nam tram nghìn d ng d n du i nam muoi tri u d ng ho c
du i nam tram nghìn d ng nhung thu c m t trong các tru ng h p sau dây,


d làm ho c không làm m t vi c vì l i ích ho c theo yêu c u cc a ngu i dua
h i l thì b ph t tù t hai nam d n b y nam:
a. Gây h u qu nghiêm tr ng;
b. Ðã b x lý k lu t v hành vi này mà còn vi ph m.
c. Ðã b k t án v m t trong các t i quy d nh t i M c A Chuong này,

chua du c xoá án tích mà còn vi ph m.
2. Ph m t i thu c m t trong các tru ng h p sau dây, thì b ph t tù t
b y nam d n mu i lam nam:
a) Có t ch c;
b) L m d ng ch c v , quy n h n;
c) Ph m t i nhi u l n;
d) Bi t rõ c a h i l là tài s n c a Nhà nu c;
d) Ðòi h i l , sách nhi u ho c dùng th do n x o quy t;
e) C a h i l có giá tr t mu i tri u d ng d n du i nam muoi tri u
d ng;

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
g) Gây h u qu nghiêm tr ng khác.
3. Ph m t i thu c m t trong các tru ng h p sau dây, thì b ph t tù t
mu i nam d n hai muoi nam:
a) C a h i l có giá tr t nam muoi tri u d ng d n du i ba tram tri u
d ng;
b) Gây h u qu r t nghiêm tr ng khác.
4. Ph m t i thu c m t trong các tru ng h p sau dây, thì b ph t tù hai

muoi nam, tù trung thân ho c t hình:
a) C a h i l có giá tr t ba tram tri u d ng tr lên;
b) Gây h u qu d c bi t nghiêm tr ng khác.
5. Ngu i ph m t i còn c m d m nhi m ch c v nh t d nh t m t nam
d n nam nam, có th b ph t ti n t m t l n d n nam l n giá tr c a h i l ,
t ch thu m t ph n ho c toàn b tài s n.
1. Các d u hi u pháp lý c a t i nh n h i l .


1.1 D u hi u v m t khách th c a t i nh n h i l .
Khách th c a t i nh n h i l là ho t d ng dúng d n c a co quan, t
ch c; làm cho co quan, t ch c b suy y u, m t uy tín, cao hon là chính th
b s p d . Vì v y, h i l cùng v i tham ô du c Ð ng và Nhà nu c ta coi là
qu c n n, ph i d u tranh ngan ch n và d y lùi.

Trung

H u h t hành vi nh n h i l c a ngu i có ch c v , quy n h n là làm
trái công v du c giao, gây thi t h i cho co quan, t ch c mà mình là thành
viên, cá bi t có tru ng h p ngu i có ch c v , quy n h n nh n h i l nhung
v n làm dúng ch c nang nhi m v , nhung cho dù có làm dúng di n a thì
hành vi nh n h i l c a h cung dã xâm ph m d n uy tín c a co quan, t
ch c mà h là thành viên. Ví d : Bà N dã làm m t gi y t d t và d n xin
c p l i gi y ch ng nh n quy n s d ng d t, theo quy d nh c a pháp lu t thì
Tr n Van A có trách nhi m c p gi y ch ng nh n quy n s d ng d t cho bà
N, nhi u l n bà N d n nhung A nói chua gi i quy t du c gây khó khan cho
bà N, d nhanh chóng c p du c gi y ch ng nh n quy n s d ng d t thì bà N
dã dua ti n cho A. dây ta th y A dã làm dúng pháp lu t c p gi y ch ng
nh n quy n s d ng d t cho bà N. Nhung t dó cho th y các cán b khi làm
vi c luôn t o tâm lý n ng n trong nhân dân, mu n gi i quy t công vi c

nhanh chóng ph i có ti n “bo” m i xong. T dó t o thói quen không th xoá
b du c mu n làm vi c gì tru c h t cung ph i có ti n, tình tr ng này nu c
ta hi nHọc
nay khá
ph ĐH
bi n,Cần
nh t làThơ
d i v@
i các
co quan,
ch ctập
có quy
tâm
liệu
Tài
liệu thọc
và nnghiên
“cho”, khi ngu i khác có nhu c u “xin”. Làm cho các co quan, t ch c này
m t uy tín tru c nhân dân khi cán b gi i quy t công vi c gì cho dân cung
ph i có ti n m i xong.
Vì v y, dù ngu i có ch c v , quy n h n gi i quy t dúng pháp lu t
nhung nh n h i l d gi i quy t theo yêu c u c a ngu i dua h i l thì hành
vi nh n h i l v n xâm ph m d n s ho t d ng bình thu ng c a co quan, t
ch c.
N u d i tu ng tác d ng c a t i tham ô tài s n là tài s n thu c s h u
c a Nhà nu c, tr c ti p do mình qu n lý, thì d i v i t i nh n h i l d i
tu ng tác d ng là ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác. V ti n ho c tài s n
thì không có v n d gì c n ph i trao d i nhung d i v i l i ích v t ch t khác
dây du c hi u là nh ng cái mà h du c ngu i dua h i l l i là m t l i ích
v t ch t, nhung l i ích này không tính ra ti n du c ho c chua tính ra ti n. Ví

d : h a cho hu ng hoa l i, hu ng lãi su t cao, h a cho di du h c… Các l i
ích này tuy là l i ích v t ch t nhung l i không tính ra du c b ng m t s ti n
c th , nó cung không t n t i du i d ng tài s n c th . Chính vì v y, nhà làm
lu t quy d nh l i ích v t ch t khác cung là d dáp ng yêu c u d u tranh
phòng ch ng lo i t i ph m này trong tình hình hi n nay.

cứu


M c dù ngu i có ch c v , quy n h n gi i quy t dúng pháp lu t nhung
h i l d gi i quy t theo yêu c u c a nguoi dua h i l v n xâm ph m d n
ho t d ng bình thu ng c a co quan, t ch c. Hành vi nh n h i l c a ngu i
có ch c v , quy n h n là làm trái công v du c giao gây thi t h i cho co
quan t ch c mà mình là thành viên.
1.2 D u hi u v m t khách quan c a t i nh n h i l .
Ð i v i t i nh n h i l , các d u hi u thu c m t khách quan cung là
nh ng d u hi u r t quan tr ng d xác d nh hành vi ph m t i cung nhu d
phân bi t t i nh n h i l v i các t i ph m khác.
1.2.1 D u hi u hành vi khách quan c a t i nh n h i l .
Hành vi khách quan c a t i ph m nh n h i l du c th hi n
d u hi u sau :

Trung

nh ng

Tru c h t, ph i là hành vi l i d ng ch c v , quy n h n s d ng ch c
v , quy n h n nhu m t phuong ti n thu n l i d th c hi n t i ph m. N u
t i tham ô tài s n, hành vi l i d ng ch c v , quy n h n là d chi m do t tài
s n do mình có trách nhi m qu n lý, thì t i nh n h i l ngu i ph m t i l i

d ng ch c v , quy n h n mà mình có d nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t
ch t khác c a ngu i dua h i l . Có th nói th do n c a hai t i ph m này
tâm
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên
nhu nhau ch khác nhau m c dích th c hi n hành vi.
L i d ng ch c v , quy n h n d nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t
khác c a ngu i dua h i l là do ngu i có ch c v , quy n h n th c hi n và
hành vi nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i dua h i l có
liên quan tr c ti p d n ch c v , quy n h n c a h , n u h không có ch c v ,
quy n h n dó thì h khó có th th c hi n vi c nh n ti n, tài s n ho c l i ích
v t ch t khác c a ngu i dua h i l ; ch c v , quy n h n là di u ki n thu n
l i d ngu i ph m t i th c hi n vi c nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t
khác c a ngu i dua h i l m t cách d dàng. Ngu i ph m t i có hành vi l i
d ng ch c v d nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i dua
h i l thì m i b coi là nh n h i l . Tuy nhiên n u hành vi d nh n ti n, tài
s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i dua h i l do ngu i có ch c v ,
quy n h n th c hi n không liên quan gì d n ch c v , quy n h n c a h thì
dù h có ch c v , quy n h n thì cung không b coi là nh n h i l .
L i d ng ch c v , quy n h n d tr c ti p ho c qua trung gian nh n
ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i dua h i l :
Tr c ti p nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i dua h i
l là tru ng h p ngu i nh n h i l tr c ti p nh n ti n, tài s n ho c l i ích
v t ch t khác c a ngu i dua h i l không thông qua ngu i khác nhu A dua

cứu


h i l cho B b ng cách tr c ti p c m ti n giao cho B ho c chuy n ti n vào
tài kho n c a B t i Ngân hàng.
Vi c tr c ti p nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i

dua h i l , th c ti n không có v n d vu ng m c. Tuy nhiên, c n phân bi t
tru ng h p ngu i tr c ti p nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a
ngu i khác nhung ngu i dua ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác l i
không ph i là ngu i dua h i l , cung không ph i là ngu i môi gi i h i l
nhung ngu i nh n ti n v n là ngu i nh n h i l . Ví d : Trong v án Tân
Tru ng Sanh, cán b Phòng ch ng buôn l u C c H i quan thành ph H Chí
Minh m i l n nh n “ti n thu ng” c a ngu i có trách nhi m phát, h ch bi t
dó là ti n do các ch hàng “b i du ng” còn c th ti n dó ai dua, ai nh n h
không quan tâm. M c dù ngu i phát ti n cho h không ph i là ngu i dua
h i l cung không ph i là ngu i môi gi i h i l , mà ngu i dua ti n th c ch t
là ngu i du c phân công chia c a h i l trong v án nh n h i l t p th (có
t ch c).

Trung

Qua trung gian d nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a
ngu i dua h i l , là tru ng h p ngu i nh n h i l không tr c ti p nh n ti n,
tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i dua h i l . Qua trung gian
không nh t thi t là ch qua ngu i th ba mà có th qua nhi u ngu i, nhi u
khâu nhung cu i cùng thì ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác c a ngu i
dua h Học
i l cung
d nĐH
v i ngu
nh@
i l .Tài
Ngu liệu
i nh nhọc
h i ltập
không

t
tâm
liệu
Cầni nh
Thơ
vànhnghiên
thi t ph i bi t ngu i dua h i l là ai, ch c n bi t dó là c a h i l i là dã b
coi là dã nh n h i l , còn n u có can c xác d nh ngu i nh n ti n, tài s n
ho c l i ích v t ch t khác nhung không bi t dó là c a h i l thì ngu i nh n
ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t khác dó không b coi là nh n h i l .
Tuy nhiên, hi n nay th do n nh n h i l di n ra r t ph c t p, thu ng
thì ngu i nh n h i l không tr c ti p nh n ti n, tài s n ho c l i ích v t ch t
khác c a ngu i dua h i l mà d cho ngu i thân c a mình nhu b , m , v ,
ch ng, con, .. nh n. Có tru ng h p ngu i thân c a ngu i ph m t i nh n ti n,
tài s n ho c l i ích v t ch t khác thông qua vi c giao d ch mua bán tài s n
nhu ngu i dua h i l mua tài s n c a gia dình ngu i nh n h i l v i giá g p
5 g p 10 l n giá tr th t c a tài s n dó.
Hi n nay, pháp lu t c a ta chua quy d nh giá tr bao nhiêu thì du c coi
là nh n quà bi u, bao nhiêu du c coi là c a nh n h i l , nên khi xét x
không ít tru ng h p các co quan ti n hành t t ng g p r t nhi u khó khan
khi xác d nh hành vi nh n h i l hay ch là nh n quà bi u.
N u can c vào kho n 1 Ði u 279 B lu t hình s thì, quà bi u là ti n,
tài s n ho c l i ích v t ch t khác có giá tr du i 500.000 d ng, vì trên
500.000 d ng là b coi là nh n h i l . Tuy nhiên, n u hi u nhu v y thì l i
quá máy móc, vì trên th c t có nh ng món quà có giá tr vài tri u d ng

cứu