LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại THỰC TRẠNG về TÌNH HÌNH GIAN lận THƯƠNG mại ở VIỆT NAM

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 1

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 2

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 3

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

MỤC LỤC
Trang

LỜI NÓI ĐẦU ....................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................... 2
3. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................................ 2
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 2
5. Kết cấu luận văn ............................................................................................................ 2
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI
1.1. Khái quát chung về gian lận thương mại ..................................................................... 4
1.1.1. Khái niệm về gian lận thương mại (Commerical Fraud) ........................................ 4
1.1.2. Đối tượng tham gia vào hoạt động gian lận thương mại ......................................... 6
1.1.3. Nguyên nhân của gian lận thương mại ................................................................... 7
1.1.3.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................................ 8
1.1.3.2. Nguyên nhân chủ quan .................................................................................... 11
1.1.4. Một số mặt hàng gian lận thương mại phổ biến ..................................................... 14
1.1.4.1. Một số mặt hàng nhập lậu ............................................................................... 14
1.1.4.2. Một số mặt hàng xuất lậu ................................................................................ 20
1.1.5. Quy định của pháp luật về vấn đề gian lận thương mại .......................................... 23
1.1.5.1. Quy định của pháp luật về việc xác định các hành vi gian lận
thương mại .............................................................................................................................. 23
1.1.5.2. Quy định của pháp luật về việc xử lý vi phạm hành chính trong
gian lận thương mại .................................................................................................................
1.2. Những tác động của nạn nhân gian lận thương mại đến kinh tế - xã hội
nước ta .................................................................................................................................... 26
1.2.1. Tác động đến toàn bộ nền kinh tế quốc dân ........................................................... 26
1.2.2. Tác động đến trật tự an toàn xã hội ........................................................................ 27

1.2.3. Tác động đến doanh nghiệp và người tiêu dùng ..................................................... 28
1.2.4. Tác động đến sự quản lý Nhà nước ........................................................................ 29
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG – GIẢI PHÁP VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA
NẠN GIAN LẬN THƯƠNG MẠI Ở VIỆT NAM
2.1. Thực trạng về gian lận thương mại ở Việt Nam – Một số hình thức gian
lận thương mại phổ biến ở Việt Nam hiện nay......................................................................... 30
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 4

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

2.1.1. Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam ...................................... 30
2.1.1.1. Tình hình chung trong cả nước ........................................................................ 30
2.1.1.2. Tình hình gian lận thương mại tại các tuyến biên giới ..................................... 31
2.1.1.3. Tình hình gian lận thương mại trong nội địa.................................................... 43
2.1.2. Một số hình thức gian lận thương mại phổ biến ..................................................... 46
0

2.1.2.1. Gian lận thương mại trong lĩnh vực xuất nhập khẩu ........................................ 46
2.1.2.2. Gian lận thương mại trong lĩnh vực sản xuất hàng gia cơng xuất

khẩu 53
2.1.2.3. Các hình thức gian lận thương mại khác.......................................................... 56

2.2. Những thuận lợi và khó khăn trong cơng tác chống gian lận thương mại ở
nước ta .................................................................................................................................... 58
2.2.1. Những thuận lợi và kết quả đạt được trong công tác chống gian lận
thương mại ở nước ta .............................................................................................................. 59
2.2.2. Những khó khăn – hạn chế trong công tác chống gian lận thương mại ở
nước ta .................................................................................................................................... 63
2.3. Các giải pháp chống gian lận thương mại ở nước ta .................................................... 66
2.3.1. Đối với Nhà nước .................................................................................................. 66
2.3.2. Đối với Doanh nghiệp ........................................................................................... 72
2.3.3. Đối với người tiêu dùng ......................................................................................... 74
KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 78

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 5

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Kinh tế thị trường đã mở ra những điều kiện thuận lợi cho hoạt động
kinh doanh, thúc đẩy nền kinh tế phát triển, thúc đẩy quan hệ giữa các quốc gia
trên thế giới. Việt Nam là một đất nước đang phát triển, đi lên từ một nước có nền

kinh tế nghèo nàn, lạc hậu, cơ sở vật chất – kỹ thuật yếu kém. Trước tình hình đó,
Nhà nước ta đã chuyển hướng phát triển kinh tế, từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập
trung sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý, điều tiết vĩ mơ của Nhà nước theo
định hướng XHCN. Cơ chế kinh tế thị trường đã tạo ra những điều kiện thuận lợi
cho Việt Nam trong tiến trình hội nhập với các quốc gia trong khu vực và trên thế
giới, đồng thời thúc đẩy nền kinh tế trong nước phát triển. Từ đó, Việt Nam có thể
nhập máy móc, trang thiết bị, nguyên vật liệu,… của nước ngoài kết hợp với các
yếu tố năng lực sản xuất trong nước để phát triển sản xuất và đáp ứng nhu cầu
trong nước. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực thì cơ chế thị trường cũng
cịn nhiều mặt tiêu cực mà được gọi là "mặt trái của cơ chế thị trường". Một trong
những mặt tiêu cực đó là nạn gian lận thương mại.
Gian lận thương mại được xem là mặt trái của nền kinh tế thị trường vì nó
khơng những ảnh hưởng tới tình hình kinh tế, chính trị - xã hội, văn hóa, sản xuất tiêu dùng,…của đất nước mà còn tác động tiêu cực đến hoạt động thương mại
chân chính, đến quyền lợi chính đáng của thương nhân. Vì vậy, chống gian lận
thương mại là việc làm góp phần phát triển kinh tế - xã hội, chống được thất thu
thuế, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp kinh doanh chân chính phát triển. Trong
điều kiện đang thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước, từng bước đưa đất
nước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì nhiệm vụ chống gian lận
thương mại càng quan trọng và có ý nghĩa thiết thực.
Trong những năm vừa qua, công tác đấu tranh chống gian lận thương
mại đã đạt được một số kết quả khả quan, đã kiểm tra, phát hiện và xử lý nhiều vụ
vi phạm, thu về cho ngân sách Nhà nước hàng trăm tỷ đồng. Tuy nhiên, trên thực
tế gian lận thương mại vẫn chưa giảm và hành vi, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 6

SVTH: Phan Diễm Phương

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

quyệt hơn. Để lý giải cho thực trạng này có rất nhiều nguyên nhân, song nguyên
nhân chủ yếu là do luật pháp của ta chưa nghiêm, còn thiếu thốn, chưa đồng bộ và
thiếu tính thống nhất. Ngồi ra cịn một số ngun nhân khác như: cơng tác giáo
dục, tuyên truyền về gian lận thương mại chưa được coi trọng nên nhận thức của
quần chúng nhân dân chưa đầy đủ; trang thiết bị phục vụ cho công tác kiểm tra,
kiểm sốt cịn thiếu thốn, thơ sơ;…Thực tế, hậu quả do gian lận thương mại gây ra
hết sức nghiêm trọng, chính vì vậy mà các ngành, các cấp, Nhà nước và nhân dân
cần phải phối hợp chặt chẽ để đưa ra những biện pháp hiệu quả để phòng chống và
diệt trừ tận gốc nạn gian lận thương mại ở nước ta hiện nay. Nhận thức được tầm
quan trọng của vấn đế này nên người viết đã chọn đề tài "Thực trạng về tình hình
gian lận thương mại ở Việt Nam" làm

tài lu n v n t t nghi p c a mình.

2. M c tiêu nghiên c u:
Qua quá trình nghiên c u tìm hi u v

m i

“Tình hình v

Vi t Nam”, giúp chúng ta có cái nhìn c n k
này. Bên c nh

i u ch nh, b

ch t ch

ó c ng nh m

và th u

a ra nh ng

xu t c

áo h n v
th

ng
v n
có s

sung h p lý nh m t o ra hành lang pháp lý hoàn thi n và

h n. Đi u

rõ h n v

gian l n th

ó, giúp cho ng

i tiêu dùng và các doanh nghi p hi u

quy n l i h p pháp c a mình,

nh ng tác h i và h u qu

c a gian l n th

ng th i c ng nh n bi t
ng m i

iv i

tn

c
c ta.

3. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu những vấn đề gian lận thương mại trong lĩnh vực
thương mại chủ yếu đối với hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Đề tài được vận dụng từ phương pháp nghiên cứu lý luận trên tài liệu,
sách vở; phương pháp phân tích luật viết; và đồng thời, người viết cịn sử dụng
phương pháp sưu tầm số liệu thực tế. Từ đó, đánh giá được thực trạng về tình hình
gian lận thương mại ở nước ta.
5. Kết cấu luận văn:
Luận văn gồm 2 chương:
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 7

SVTH: Phan Diễm Phương

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

Chương 1: Những vấn đề chung về gian lận thương mại
Chương này nêu lên một cách khái quát các khái niệm gian lận thương
mại, đồng thời nêu ra những tác động đối với nền kinh tế và những quy định cụ thể
của pháp luật về nạn gian lận thương mại.
Chương 2: Thực trạng – Giải pháp và những tác động của nạn gian lận
thương mại ở Việt Nam
Trong chương 2 nêu lên tình hình gian lận thương mại diễn ra trong
nước, bên cạnh đó phản ánh những khó khăn và thuận lợi trong cơng tác phịng
chống nạn gian lận thương mại, đồng thời đưa ra một số giải pháp trong công tác
này.

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 8

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI
1.1. Khái quát chung về gian lận thương mại:
1.1.1. Khái niệm về gian lận thương mại (Commercial Fraud)
Gian lận thương mại là những hành vi dối trá, mánh khóe, lừa lọc trong
Thương mại nhằm mục đích thu được một khoản lợi bất chính nào đó như bao
gồm cả hoạt động buôn lậu, buôn bán hàng giả, hàng nhái, vi phạm bản quyền, sở
hữu trí tuệ,…mà lẽ ra những khoản lợi thu được này họ khơng được hưởng. Ví dụ:
Hàng xấu nói là hàng tốt để lừa người mua nhằm mục đích bán được giá cao, bán
được nhiều hàng. Hàng có thuế suất cao nhưng được chủ hàng che giấu, ngụy
trang và khai với cơ quan thuế là hàng có thuế suất thấp, hàng nhiều nhưng khai
báo là hàng ít để trốn một phần hoặc toàn bộ số tiền thuế phải nộp Nhà nước.
Hành vi gian lận này là chủ hàng (bao gồm hoặc người mua, hoặc người bán, hoặc
cả người mua và bán) lừa dối cơ quan Nhà nước có trách nhiệm kiểm tra, kiểm
sốt hàng hóa. Hàng cấm, hàng Nhà nước quản lý và hạn chế lưu thông nhưng
được chủ hàng dùng thủ đoạn qua mắt các cơ quan quản lý…
Như vậy, gian lận thương mại trước hết phải là hành vi gian lận nói chung,
nhưng hành vi gian lận này phải được thể hiện trong lĩnh vực Thương mại thông
qua đối tượng thể hiện là hàng hóa, dịch vụ. Chủ thể của những hành vi gian lận
thương mại là các chủ hàng, có thể là người mua, người bán, cũng có thể là cả
người mua và người bán. Mục đích của hành vi gian lận thương mại là nhằm thu
lợi bất chính do thực hiện trót lọt hành vi lừa đảo, dối trá.
Gian lận thương mại là một hiện tượng xã hội mang tính lịch sử, vì chỉ khi
có sản xuất hàng hóa, khi các sản phẩm được mang ra trao đổi trên thị trường, có
người mua, người bán nhằm thực hiện phần giá trị được kết tinh trong hàng hóa thì
gian lận thương mại cũng mới xuất hiện. Sản xuất hàng hóa ngày càng phát triển,
thị trường ngày càng mở rộng, các sản phẩm đưa ra trao đổi buôn bán trên thị
trường ngày càng nhiều, tính chất và chủng loại hàng hóa ngày càng đa dạng,

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 9

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

phong phú, đa cơng dụng thì gian lận thương mại cũng càng tinh vi, phức tạp và
mang tính tồn cầu.
Gian lận thương mại ở Việt Nam khơng phải là vấn đề mới, từ xa xưa ông
cha ta đã đúc kết hành vi gian lận thương mại thành câu Buôn gian bán lận" để
chỉ những mặt trái của việc buôn bán, để mọi người cảnh giác với thủ đoạn, mánh
khóe lừa dối khách hàng của các gian thương. Ngày nay thực hiện công cuộc đổi
mới của Đảng và Nhà nước, trong điều kiện thực tế của nước ta, Đảng ta đã khẳng
định phải phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận động theo cơ chế
thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Chấp nhận cơ chế thị trường, tất yếu phải
chấp nhận cạnh tranh. Cạnh tranh là sự đấu tranh giữa những người sản xuất và
trao đổi hàng hóa nhằm giành cho mình điều kiện sản xuất và điều kiện tiêu thụ
hàng hóa có lợi nhất. Nguyên nhân và động cơ của cạnh tranh là lơi nhuận. Trong
cạnh tranh chắc chắn sẽ xuất hiện những hình thức và thủ đoạn cạnh tranh tiêu
cực, phi kinh tế. Đó là hành vi lẩn tránh sự kiểm soát của Nhà nước như đầu cơ,
gian lận thương mại, trốn thuế, buôn lậu, lừa đảo, hối lộ, lấy cắp bí mật sản xuất,
làm giảm uy tín của đối thủ cạnh tranh….
Nói như vậy để thấy rằng chấp nhận cơ chế thị trường ngồi những mặt tích
cực, năng động thu được, chúng ta phải chấp nhận những mặt trái của nó, trong đó
chúng ta cần quan tâm đến vấn đề gian lận thương mại và hậu quả của gian lận

thương mại để tìm giải pháp quản lý, giải pháp ngăn chặn thích hợp và có hiệu
quả.1
 Cần phải xem xét thêm về mối quan hệ giữa gian lận thương mại và
bn lậu để ta có thể hiểu rộng hơn về khái niệm gian lận thương mại:
Theo pháp luật Việt Nam, gian lận thương mại không phải là một tội danh
trong Luật hình sự nhưng các biểu hiện đặc trưng của nó lại trùng hợp với tội bn
lậu, một bộ phận của gian lận thương mại là buôn lậu và buôn lậu bao gồm cả gian
1

Thư viện Học liệu mở Việt Nam, Khái niệm về gian lận thương mại và buôn lậu,

/>
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 10

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

lận thương mại. Cả hai khái niệm này vẫn thường đi đôi và gắn liền với nhau trong
tiềm thức xã hội, chúng có phần nằm trong nhau nhưng không bao hàm tất cả, đặc
biệt là gian lận thương mại ngồi bn lậu cịn bao gồm nhiều hình thức khác như
buôn bán hàng giả, ăn cắp mẫu mã, khai báo sai về số lượng, chất lượng hàng
hóa,…
Bn lậu là một hình thức của gian lận thương mại, nhưng nó mang tính

chất phức tạp và nghiêm trọng nhất trong các hình thức gian lận khác. Bởi vì bn
lậu là hành vi gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan có mức độ nguy hiểm
cho xã hội đáng kể, đó là hành vi lén lút đưa hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên
giới trốn tránh hoặc chống lại sự kiểm tra, kiểm sốt của Hải quan bằng cách
khơng đi qua cửa khẩu, hoặc tuy có đi qua cửa khẩu nhưng dùng thủ đoạn bí mật
bất hợp pháp như trà trộn hàng lậu trong các hàng hóa khác có làm thủ tục, cấu tạo
chỗ bí mật để giấu hàng lậu...để che dấu hàng hóa, trốn tránh, chống lại sự kiểm
tra của Hải quan, nhằm đạt được lợi ích cuối cùng là thu được lợi nhuận thặng dư
siêu ngạch. Hành vi bn lậu có khi chỉ có giá trị nhỏ, nhưng hầu hết phải do
những tổ chức bất hợp pháp có đường dây bất hợp pháp qua biên giới, có khi
xuyên quốc gia thực hiện. Buôn lậu là trường hợp đặc biệt của gian lận thương
mại.2 Như vậy, phạm vi của khái niệm gian lận thương mại bao hàm luôn cả khái
niệm buôn lậu.
1.1.2. Đối tượng tham gia vào hoạt động gian lận thương mại
Đối tượng tham gia vào hoạt động gian lận thương mại rất phong phú và đa
dạng bao gồm cả cá thể, hộ gia đình, tư nhân, cơng ty liên doanh và các cơng ty có
tư cách pháp nhân khác như doanh nghiệp Nhà nước. Nhiều công ty, doanh nghiệp
Nhà nước có tư cách pháp nhân đã mượn hình thức xuất nhập khẩu của các cơ
quan, đơn vị có giấy phép xuất nhập khẩu để tuồn hàng lậu, thông đồng với
thương nhân để gian lận thương mại, làm giả một cách bất chính như: nhập sai

2

Thư viện Học liệu mở Việt Nam, Khái niệm về gian lận thương mại và buôn lậu,

/>
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 11

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

chủng loại mặt hàng, không khai báo số lượng hoặc số lượng nhiều thì khai ít,hành
vi phá niêm phong của Hải quan để tẩu tán hàng lậu, hàng trốn thuế, hàng gian lận
thuế qua giá, qua thuế suất, vận chuyển hoặc giải phóng hàng trên các địa bàn giáp
biên, nhà hàng – khách sạn bán rượu ngoại, thuốc lá ngoại không tem nhãn với giá
rẻ hơn giá hàng có tem nhãn. Các cửa hàng kinh doanh làm phích nước, nồi cơm
điện,… lập lờ lúc có nhãn lúc khơng.
Ngồi ra, tham gia vào hoạt động gian lận thương mại cịn có một bộ phận
tiếp tay nữa là một số cán bộ Hải quan biên phịng bị tha hóa, bị sức cám dỗ của
đồng tiền lôi kéo, họ bao bọc, che chở cho hoạt động gian lận thương mại trót lọt
và an chia, hưởng lợi với bọn tội phạm. Điển hình là vụ án Tân Trường Sanh, có
nhiều cán bộ - nhân viên Hải quan đã nhận hối lộ của Trần Đàm (tên trùm bn
lậu) nhằm vơ hiệu hóa lực lượng Hải quan chống buôn lậu ở cảng Sài Gịn và Hải
quan các tỉnh có trách nhiệm kiểm hóa hồn tồn thủ tục Hải quan. Trần Đàm đã
tìm cách quan hệ, mua chuộc, đưa hối lộ cho một số cán bộ thuộc Đội 5 Phịng
điều tra chống bn lậu 1, Cục Hải quan Tp. Hồ Chí Minh có Phùng Long Thất
(trưởng phòng) nhận 1.938.000.000 đồng, Hải quan Cần Thơ 2 ô tô du lịch trị giá
1.040.000.000 đồng và một số cán bộ Hải quan Thừa Thiên Huế nhận 950.000.000
đồng và 44.000 USD.3
Không những thế, bọn gian lận thương mại cịn lơi kéo một bộ phận lớn
dân cư khu vực đường biên cửa khẩu tham gia vào hoạt động gian lận thương mại,
ràng buộc họ phải phụ thuộc vào chúng bằng hình thức "bán trả chậm" hoặc "giao
khốn" nếu mất thì phải đền bù, sau đó chúng tổ chức thu gom lại và bọn gian lận

thuê xe (xe máy, xe lam hoặc ô tô) để chở hàng phân tán đến các địa điểm khác
nhau theo yêu cầu của chúng và như vậy chúng đã lôi kéo thêm bộ phận vận
chuyển để vận chuyển hàng lậu vào sâu trong nội địa và tiêu thụ.
1.1.3. Nguyên nhân của gian lận thương mại

3

Thi hành án tử hình ngun trưởng phịng chống bn lậu, />
hoi/2006/03/3b9e7e57/

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 12

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

1.1.3.1. Nguyên nhân khách quan:
 Sự kiến tạo địa hình lãnh thổ Việt Nam:
Sự kiến tạo địa hình lãnh thổ Việt Nam với nhiều núi non hiểm trở, nhiều
đường ngang lối tắt với khu vực biên giới nước ngoài cụ thể là Lào, Trung Quốc
và Campuchia. Đây là một khó khăn của nước ta trong việc kiểm sốt thơng lưu
bn bán hàng hóa với nước ngồi, mở ra các cơ hội cho buôn lậu và gian thương
hoạt động đưa hảng lậu, trốn thuế xuất nhập khẩu vào Việt Nam.
Đặc điểm của đường biên giới Việt Nam là dài và khá phức tạp vì tiếp giáp

với Trung Quốc, Lào và Campuchia. Ngồi ra cịn chung vùng biên giới biển với
các nước Trung Quốc, Thái Lan, nhưng hàng lậu trên biển thường bị xé lẻ trên hải
phận của nước ngoài và trả đi các tập kết khác nhau trong đất liền mà thường là
vùng hiểm trở heo hút, mà ở những vùng này thì lực lượng chống bn lậu, gian
lận thương mại rất mỏng, khơng đủ máy móc, trang thiết bị để bắt giữ.
Nhìn chung địa hình lãnh thổ Việt Nam đã tạo điều kiện cho gian thương
hoạt động hành vi gian lận thương mại của mình và trong vài năm trở lại đây họ
khai thác khá triệt để lợi thế này.
 Do chuyển đổi cơ chế:
Việc chuyển đổi cơ chế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang nền cơ chế
thị trường đã mở ra các điều kiện cho gian thương hoạt động. Cơ chế kinh tế mở
cho phép mở rộng giao thương buôn bán với nước ngồi, khuyến khích sản xuất
và tiêu dùng trong nước nhưng đồng thời với nó là tệ nạn gian lận thương mại
cũng phát triển, hàng cấm, hàng lậu bắt đầu tràn lan vào Việt Nam.
Nước ta chuyển sang cơ chế thị trường từ một nền kinh tế sản xuất nhỏ,
năng suất lao động chưa cao, kỹ thuật lạc hậu, trình độ quản lý cịn hạn chế nên
hàng hóa cịn chất lương thấp, chi phí và giá cả cao nên khả năng cạnh tranh của
hàng hóa cịn kém trong khi đó hàng hóa của nước ngồi thì ngược lại. Hàng hóa
nước ngồi được sản xuất bằng công nghệ hiện đại, năng suất lao động và tay nghề
cao, cán bộ được đào tạo có hệ thống, có năng lực, trình độ quản lý có chun
mơn….nên hàng hóa của họ có chất lương cao, giá cả thấp hơn so với hàng hóa
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 13

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

của Việt Nam. Do vậy, để bảo hộ sản phẩm trong nước và ổn định phát triển kinh
tế, văn hóa, chính trị, xã hội thì Nhà nước ta phải dùng hàng rào thuế quan để bảo
hộ. Trong điều kiện đó đã thúc đẩy gian thương tìm mọi cách để tàng trữ buôn
bán, vận chuyển hàng lậu qua biên giới cũng như lợi dụng mọi khe hở để gian lận,
trốn thuế.
 Trang thiết bị cho công tác chống gian lận còn thiếu và lạc hậu:
Bọn gian lận thương mại thường sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để đưa
hàng lậu vào Việt Nam, chúng sử dụng nhiều phương tiện khác nhau, đơn giản có,
hiện đại có. Bọn họ thường liên lạc với nhau bằng điện thoại di động để điều khiển
thơng tin cho nhau một cách nhanh chóng và đầy đủ.
Trên một số cửa khẩu ở đường biên giới, cơ sở vật chất nghèo nàn, không
đảm bảo đầy đủ cho đời sống cũng như trong công tác chống gian lận, buôn lậu.
Đây là vấn đề hết sức nan giải vì điều kiện kinh tế của đất nước ta cịn rất nhiều
khó khăn, đồng thời đất nước ta cịn nhiều vấn đề kinh tế - xã hội khác cũng cần
phải giải quyết.
Trên các tuyến sơng hay biển thì bọn đầu nậu" thường vận chuyển hàng
hóa bằng các tàu thuyền lớn, cịn tàu của các lực lượng chống bn lậu phần lớn là
nhỏ,công suất thấp nên việc đuổi bắt gặp rất nhiều khó khăn. Trên sơng Sêpơn (là
con sơng của Lào và Việt Nam ), bọn "đầu nậu" cứ thản nhiên vận chuyển hàng
lậu trên sông bằng tàu lớn mặc cho lực lượng Hải quan khơng cho phép và thậm
chí bọn chúng cịn giao hàng ngay trên sơng mà khơng cần phải cập bến của Việt
Nam. Cịn nếu có dấu hiệu khả nghi thì chúng cứ thế mà đi, cịn các thuyền nhỏ thì
phong tỏa vào các hướng khác hoặc quay vào vùng sông của Lào. Hoặc khi bị phát
hiện, bắt giữ, các đối tượng sẳn sàng vứt hàng xuống biển. 4
Nhìn chung, bọn gian lận, bn lậu rất xem thường pháp luật, họ có rất
nhiều cách để qua mặt Hải quan, cũng như nhiều thủ đoạn để trốn tội.
4

Xn

Sơn,

Nóng

bỏng

chống

bn

lậu

vùng

biên

Quảng

Trị,

/>
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 14

SVTH: Phan Diễm Phương

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

 Hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách của Nhà nước chưa đồng bộ,
chưa cụ thể, rõ ràng:
Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến bọn gian lận thương
mại lợi dụng những kẻ hở của pháp luật, lợi dụng những điểm chưa hoàn chỉnh
cũng như những vướng mắc chưa được giải quyết của luật pháp nước ta để chúng
thực hiện những hành vi phạm pháp của mình.
Trong pháp luật có qui định những mặt hàng cấm xuất (như gỗ, động vật
quý hiếm,…), cấm nhập (ma túy, văn hóa phẩm đồi trụy,…) và những mặt hàng
mà Nhà nước quản lý bằng hạn ngạch cũng như các cơ quan được giao hạn
ngạch,…nhưng khi xảy ra vi phạm thì chức năng, nhiệm vụ lại trùng lắp nhau và
đổ trách nhiệm cho nhau, hay nói khác hơn việc phân định chức năng, nhiệm vụ và
quyền hạn giữa các cơ quan khơng rõ ràng và có phần trùng nhau nên khi có vi
phạm xảy ra thì khơng biết vấn đề đó thuộc chức năng, nhiệm vụ của ai và đặc biệt
không biết áp dụng mức xử phạt nào,…Nhiều quy định của Nhà nước mang tính
chất chung chung, chưa rõ ràng, cụ thể nên tạo ra nhiều kẽ hở cho gian thương lợi
dụng lách luật và bẻ cong pháp luật để hợp pháp lơ hàng nhập lậu.
Sự thiếu sót trong pháp luật còn thể hiện ở chỗ, một số mặt hàng như bánh
kẹo, đồ điện tử - điện gia dụng, thuốc chữa bệnh…chưa có một văn bản pháp luật
nào quy định rõ là buôn lậu với số lượng bao nhiêu, trị giá hàng nhập lậu tới mức
nào thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Một số văn bản lại có sự chồng chéo
lẫn nhau, khơng đồng nhất, thậm chí cịn chênh lệch với nhau.
Cơ chế chính sách về kinh tế nói chung và thương mại nói riêng ở nước ta
còn rất nhiều kẻ hở, quản lý chưa chặt chẽ, điều này tạo điều kiện để gian thương
lợi dụng những thiếu sót trong quản lý xuất nhập khẩu để họ giảm giá trị hàng

nhập khẩu, từ đó có thể hưởng phần chênh lệch thuế, hoặc khai tăng giá trị hàng
xuất khẩu để lấy hạn ngạch….
 Đời sống và trình độ của cư dân biên giới cịn thấp:
Các cư dân biên giới thường có đời sống thấp, kinh tế kém phát triển, hệ
thống giáo dục, y tế kém phát triển, thậm chí có nơi cịn khơng có trường học, bác
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 15

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

sĩ…Đây là một trong những nguyên nhân mà bọn gian thương lợi dụng, lôi kéo và
mua chuộc các cư dân ở khu vực này. Vì đồng tiền, lợi nhuận trước mắt mà vơ
tình các cư dân này đã tiếp tay cho bọn tội phạm.
Việc vận chuyển hàng lậu là một cách thức mang lại thu nhập lớn hơn cho
họ thay vì làm kinh tế tại nhà mà vẫn đói kém, sự kém hiểu biết của họ và đời
sống vật chất khó khăn đã làm cho đa số cư dân vùng biên giới tham gia vào đội
quân "cửu vạn" vận chuyển hàng lậu. Theo con số thực tế thì khu vực cửa khẩu
của các tỉnh miền núi hoặc có cửa khẩu ở khu vực nhiều đường mịn, lối tắt qua
nước ngồi thì có khoảng 80 – 90% cư dân biên giới tham gia vào vận chuyển
hàng lậu.
Các phương thức mà bọn gian thương áp dụng đã phát huy tác dụng tạo ra
sự ràng buộc chặt chẽ giữa "cửu vạn" và "đầu nậu", tạo nên thái độ kiên quyết bảo
vệ hàng lậu, bất hợp tác với các lực lượng chống buôn lậu và việc chống lại lực

lượng này đã gây khó khăn cho cơng tác chống bn lậu, đây là một vấn đề rất
bức xúc hiện nay.
1.1.3.2. Nguyên nhân chủ quan
 Sự phối hợp lỏng lẻo và thiếu đồng bộ giữa các cơ quan quản lý:
Sức mạnh tập thể góp phần rất lớn vào sự thành cơng của cơng việc nhưng
trong công tác chống gian lận thương mại của nước ta lại chưa có sự phối hợp nhịp
nhàng, chặt chẽ và có hiệu quả giữa các lực lượng chống gian lận, giữa cơ quan
quản lý chuyên ngành với Hải quan, sự phối hợp giữa các cơ quan còn lỏng lẻo và
thiếu đồng bộ. Dường như theo quan niệm của mọi người thì việc chống gian lận
thương mại là nhiệm vụ của Hải quan do vậy mà trong công tác phịng chống mọi
người chưa nắm bắt điều tra tình hình một cách chắc chắn để có biện pháp đánh
trúng tụ điểm buôn lậu và những đường dây buôn lậu lớn. Có nhiều trường hợp đã
phát hiện ra bọn bn lậu nhưng vì lực lượng ít, đơn lẻ, khơng huy động được lực
lượng nên không ngăn chặn được hoặc bị đánh tháo.
 Chính quyền địa phương:

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 16

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

Nhiều nơi một số cán bộ có chức có quyền ở địa phương các xã, huyện
vùng tiếp giáp biên giới cịn bng lỏng việc quản lý nên đã tạo cơ hội cho bọn

gian thương có đất dung thân và hoạt động. Có nơi chính quyền biết mà vẫn làm
lơ đi để bọn gian thương ngang nhiên hoành hành. Nhiều chính quyền cịn làm
ngơ và khơng có hình thức gì để ngăn chặn hiện tượng cả làng biên giới làm "cửu
vạn", giúp sức cho bọn gian lận. Đây là hiện tượng có thể được ví như trống
đánh xi kèn thổi ngược" tạo điều kiện cho bọn buôn lậu và gian lận phát triển.

 Thủ tục hải quan:
Để có một giấy thơng hành xuất nhập khẩu địi hỏi cơ quan tham gia hoạt
động xuất nhập khẩu phải làm đầy đủ các thủ tục, và ở Việt Nam để làm xong các
thủ tục này phải mất rất nhiều thời gian, cơng sức, tiền của, thậm chí nếu khơng có
mối quan hệ tốt được tạo lập từ trước thì khó có thể hoàn tất được thủ tục trong
một thời gian ngắn nhất có thể, hay nói cách khác khi các doanh nghiệp tham gia
hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu thì phải làm rất nhiều thủ tục rờm rà, phức
tạp. Một số cơ quan nghiệp vụ thuộc nhóm kiểm tra nghiệp vụ thường đưa ra
những yêu cầu khó khăn về mặt thủ tục, có nhiều trường hợp làm cho nhiều doanh
nghiệp phải đánh mất cơ hội kinh doanh của họ. Do đó, họ phải sử dụng những thủ
đoạn khác nhau để tìm kiếm cơ hội làm ăn. Đặc biệt là các thủ đoạn mua chuộc
các cán bộ, công nhân viên Hải quan, cơ quan giám định làm giả chứng từ, quay
vòng chứng từ….để đưa hàng lậu vào được Việt Nam.
 Một số nguyên nhân khác:
Năng lực, trình độ của lực lượng chống gian lận còn thấp kém, chưa được
đào tạo một cách có hệ thống và tồn diện về các nghiệp vụ, thao tác trong việc
chống gian lận cũng như trong công tác xử lý vi phạm.
Sự yếu kém trong quản lý cũng là một trong những nguyên nhân gây ra
gian lận thương mại. Một số cán bộ quản lý không có năng lực và trình độ trong
cách quản lý, họ khơng được đào tạo mà chỉ được đưa lên vì có thâm niên làm
việc cao, có kinh nghiệm hơn những người khác…

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 17

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

Năng lực, trình độ kém và sự yếu kém trong quản lý, trong công tác kiểm
tra, giám soát, tổ chức lực lượng, tư tưởng chủ quan nên gây ra nhiều nhầm lẫn
như bắt nhầm đối tượng, phân tích và xử lý sai thơng tin, đánh giá sai mức độ
nghiêm trọng,…hoặc chống thì có chống nhưng chỉ mang tính hình thức, rồi đâu
lại vào đấy, điều này tạo ra nhiều khe hở cho gian thương hạt động.
Một số cán bộ công chức trong lực lượng chống gian lận thương mại còn
kém phẩm chất như Hải quan, thuế cục, quản lý thị trường,…tiếp tay cho bọn gian
thương để hợp thức hóa hàng lậu hoặc làm ngơ đi để hàng lậu được vượt biên làm
chi tình hình ngày càng thêm phức tạp và rắc rối hơn. Đã có nhiều vụ gian lận
thương mại có được sự trợ giúp của lực lượng này nên đã làm cho ngân sách Nhà
nước thâm hụt hàng chục tỷ đồng và nhiều thiệt hại khác cho sản xuất trong nước
hoặc người tiêu dùng, mất tính ổn định chính trị, an ninh trật tự và quy tắc bị đảo
lộn,…mà điển hình là vụ án Tân Trường Sanh (năm 1998, công ty Tân Trường
Sanh nhờ sự giúp sức của nột số cán bộ Hải quan đã tuồn vào thị trường Việt Nam
khối lượng rất lớn hàng điện tử, điện lạnh…khiến Nhà nước thất thu gần một
nghìn tỷ đồng. Số hàng này khiến cho thị trường điện tử - điện lạnh trong nước bị
khuynh đảo và rất nhiều đơn vị kinh doanh hàng điện tử tại Việt Nam không thể
bán được hàng và đi dến thua lỗ ), Epco Minh Phụng (được xem là vụ án chấn
động thập niên đầu thế kỷ 21, công ty Minh Phụng với chức năng chủ yếu là sản
xuất, gia công hàng may mặc, giày dép xuất khẩu, giai đoạn đầu công ty có những

bước phát triển rất ổn định, doanh số có năm lên tới nhiều triệu USD nhưng vì
Tổng Giám đốc Minh Phụng đầu tư vào bất động sản, dẫn đến việc thua lỗ, để
được vay vốn ngân hàng, Minh Phụng đã ký các hợp đồng mua bán, nhập khẩu
hàng hóa dù biết chắc thương vụ sẽ lỗ, mục đích nhằm thơng qua các hợp đồng
này các ngân hàng có cớ để mở L/C hoặc ký bão lãnh cho Minh Phụng có tiền.
Điều này đã làm cho Ngân sách Nhà nước thất thu hàng nghìn tỷ đồng.),…chúng
mua chuộc các cán bộ Hải quan cao cấp và các cơ quan giám định hàng hóa để
hợp pháp hóa lơ hàng gây thiệt hại nghiêm trọng,…Đây là một nguyên nhân mà

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 18

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

sau khi xem xét được đánh già là tiêu cực nhất, không chỉ làm cho hàng lậu nhập
vào Việt Nam mà nó cịn gắn với việc tham nhũng, làm giùa bất hợp pháp.
Chất lượng hàng nội không được kiểm tra thấu đáo, còn để lọt lưới thị
trường nhiều loại hàng hóa chất lượng kém, hàng lậu thuế, hàng giả sản xuất trong
nội địa tương đối nhiều và khá phổ biến, do đó mà cơng tác chống gian lận thương
mại gặp nhiều khó khăn.
Một số giải pháp được đưa ra nhưng chưa được thực hiện một cách triệt để,
chưa phát huy được tác dụng, thậm chí cịn làm xuất hiện thêm các thủ đoạn mới.
Dán tem mặt hàng nhập khẩu là một trong những biện pháp hữu hiệu đề quản lý

nhưng nhiều lúc hàng phải nằm chờ để được dán tem hoặc phải dán theo đợt, đợt
này dán còn đợt kia lại chờ thủ tục hướng dẫn,…điều này gây ra nhiều ách tắc và
tạo thêm thủ đoạn mới cho gian thương đưa hàng lậu vượt qua cửa khẩu hoặc là
tiêu thụ chúng, ví dụ như: bóc tem quay vịng, tháo phần vỏ có dán tem, xin tem
của khách hàng,…
1.1.4. Một số mặt hàng gian lận thương mại phổ biến
1.1.4.1. Một số mặt hàng nhập lậu:
 Thuốc lá:
Thuốc lá là một trong những mặt hàng khơng khuyến khích tiêu dùng và do
Nhà nước quản lý cả về sản xuất lẫn nhập khẩu từ nước ngoài về. Thuốc lá là mặt
hàng có hại cho sức khỏe và khơng được Nhà nước khuyến khích tiêu dùng, việc
nhập khẩu thuốc lá vào nước ta phải tuân theo các quy định gắt gao, nhưng trên
thực tế tập quán tiêu dùng ưa thích thuốc lá ngoại nên trên thị trường xuất hiện
nhiều loại thuốc lá ngoại khác nhau được bày bán và tiêu thụ rộng rãi. Theo số liệu
thống kê của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, lượng thuốc lá nhập lậu từ nước ngồi
vào Việt Nam ngày càng tăng. Năm 2009, có gần 900 triệu bao thuốc lá nhập lậu
vào Việt Nam, 8 tháng đầu năm 2010 đã có 600 triệu bao thuốc lá ngoại được
nhập lậu vào Việt Nam, chiếm khoảng 21 – 22% sản lượng tiêu thụ nội địa. Tại
một số địa phương, thuốc lá nhập lậu đã chiếm thị phần tiêu thụ rất lớn, như điển

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 19

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

hình là ở Tp. Hồ Chí Minh chiếm 45%. Với số lượng thuốc lá nhập lậu trên, năm
2009, Nhà nước đã thất thu thuế khoảng gần 4.000 tỷ đồng.5
Tình trạng thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam đã khiến Việt Nam mỗi năm
thất thu hơn 200 triệu USD để thu mua thuốc lá ngoại từ bên ngoài biên giới.
Ngoài ra, việc thuốc lá nhập lậu cũng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất
kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá trong nước. Thuốc lá nhập lậu
đã khiến toàn ngành mất thị trường cung ứng nguyên liệu khoảng 18.500 tấn và
hơn 52.000 lao động nông nghiệp mất việc làm trong 4 tháng. Bên cạnh đó, ngành
thuốc lá còn mất nguồn cung ứng phụ liệu như: cung cấp nhãn bao giảm 850 triệu
tờ, nhãn tút thuốc giảm 92,5 triệu tờ, thùng carton giảm 1,6 triệu thùng, túi PE
giảm 134 tấn.6
Mặc dù đã tăng cường phòng, chống nhưng việc buôn lậu mặt hàng này
vẫn thường xuyên diễn ra do giá bán thấp hơn giá bán của thuốc lá trong nước sản
xuất vì thuốc lá nhập lậu khơng phải chịu các loại thuế và tâm lý chuộng hàng
ngoại của người tiêu dùng. Ngồi ra, khn khổ pháp lý cho biết, việc chống buôn
lậu mặt hàng này chưa rõ ràng và chưa đủ mạnh để răn đe trong việc xử lý các
hành vi vận chuyển và buôn bán thuốc lá nhập lậu….
Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam kiến nghị Nhà nước cần đưa thuốc lá ngoại
vào danh mục hàng hóa cấm kinh doanh, loại bỏ mặt hàng này khỏi chính sách ưu
đãi cư dân biên giới. Việc làm này sẽ ngăn chặn việc hình thành các băng nhóm
bn lậu thuốc lá, lợi dụng chính sách ưu đãi cư dân biên giới của Nhà nước để tổ
chức buôn lậu. Để ngăn chặn tình trạng bn lậu thuốc lá, Ban Chỉ Đạo 127 Trung
Ương (ngày 27 tháng 8 năm 2001, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số
5

Lê Nam, Thuốc lá nhập lậu: Nhà nước thất thu hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm,

/>6

Bảo An, “Chảy máu” 200 triệu USD/năm vì thuốc lá lậu, />
200-trieu-USDnam-vi-thuoc-la-lau/126/5916443.epi

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 20

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

127/2001/QĐ-TTg về việc thành lập Ban chỉ đạo chống buôn lậu, hàng giả và gian
lận thương mại) đã yêu cầu các địa phương triển khai kiểm tra trên các tuyến biên
giới đất liền, biển, đường sắt,…Tập trung vào các cửa khẩu, khu kinh tế cửa
khẩu…nhằm tọa điều kiện cho lực lượng chức năng chống buôn lậu thuốc lá.
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 76/2010/NĐ-CP, sửa đổi
bổ sung Điều 11 của Nghị định số 06/2009/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh rượu và thuốc lá. Theo đó, từ ngày 1/9/2010,
hành vi vi phạm về kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu, mức xử phạt sẽ căn cứ vào
số lượng bao, thay vì giá trị quy tiền như trước đây. Mức phạt tới 100 triệu đồng
sẽ được áp dụng đối với hành vi vi phạm có số lượng từ 1.000 đến dưới 1.500 bao.
Trường hợp số lượng thuốc lá điếu nhập lậu từ 1.500 bao trở lên thì hồ sơ vụ việc
sẽ phải chuyển cho cơ quan tiến hành tố tụng hình sự có thẩm quyền.
 Ơ tơ, xe máy và phụ tùng lắp ráp:
Ơ tơ, xe máy là một trong những mặt hàng có giá trị tương đối lớn và Nhà

nước thường áp dụng thuế suất tương đối cao đối với loại xe nguyên chiếc và
không thuộc mục đích chun dụng nào đó theo quy định của Nhà nước, do vậy
mà hiện tượng gian lận xảy ra khá phổ biến trên những mặt hàng này.
Mặt hàng ô tơ chủ yếu nhập qua con đường chính ngạch nhưng các gian
thương thông đồng với nhau để biến xe ô tơ với thuế suất cao trở thành xe chun
dụng có thuế suất thấp hơn và thậm chí có thuế suất bằng không và hưởng chênh
lệch thuế lớn, hoặc lợi dụng cơ chế tạm nhập tái xuất để tiêu thụ nội địa…
Theo nhận định của Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm về Quản lý kinh tế và
Chức vụ (C46 – Bộ Cơng an), tình hình nhập lậu xe ơ tơ qua đường tạm nhập tái
xuất, xe mang biển số nước ngoài (Campuchia, Lào) vận chuyển từ các tỉnh biên
giới Tây Nam và miền Trung ra miền Bắc vẫn diễn biến phức tạp. Năm 2002 lực
lượng cảnh sát kinh tế cả nước phát hiện và thu giữ 7.759 chiếc linh kiện xe ô tô
và 127 chiếc xe máy được nhập lậu vào Việt Nam. Liên tiếp trong 3 năm trở lại
đây, C46 đã phối hợp với Cơng an Tp. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Kon Tum, Nghệ An,

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 21

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

Hà Tĩnh phát hiện nhiều vụ tiêu thụ ô tô nhập lậu. Riêng trong năm 2010, Cảnh sát
các địa phương thu giữ trên 50 xe ô tô các loại để xử lý do tiêu thụ bất hợp pháp.7
Thủ đoạn chính của các đối tượng là sau khi làm thủ tục tạm nhập tái xuất

qua các cửa khẩu biên giới từ Lào, Campuchia vào Việt Nam, sau đó sử dụng bộ
hồ sơ giả thanh lý để làm thủ tục nhập khẩu. Hoặc là đối tượng mua được xe ôtô
nhập lậu (các loại xe đắt tiền) sau đó mua những xe ô tô cũ nát rồi đục, tẩy số
khung, số máy và đóng ghép vào xe đắt tiền đã nhập lậu về. Mặt khác, các đối
tượng buôn lậu ô tơ cịn cấu kết với một số cán bộ thối hóa, biến chất trong các
lực lượng cơ quan chức năng như quản lý thị trường, Hải quan, Công an,…để hợp
thức hóa hồ sơ, làm các thủ tục để đăng ký cho những xe nhập lậu hoặc cắt số
khung, số máy của ô tô cũ nát (không sử dụng được) để ghép vào các xe nhập lậu
để sử dụng vả chuyển vùng nhằm lấy được số đăng ký mới. Hoặc một thủ đoạn
khác cũng được bọn buôn lậu sử dụng là chuyên thu mua xe ô tô trộm cắp với giá
rẻ rồi tuồn sang biên giới Campuchia, sau đó làm giả hồ sơ giấy tờ, đục số khung,
số máy và bán với giá lời gấp nhiều lần giá thu mua từ bọn trộm cắp. Sau đó, số xe
này lại được bọn buôn lậu phù phép" để tuồn về lại Việt Nam tiêu thụ.
Xe máy là một trong số mặt hàng gian lận khá phổ biến ở nhiều cửa khẩu từ
Bắc vào Nam, mà chủ yếu là nhập lậu xe máy Trung Quốc ở một số cửa khẩu phía
Bắc và xe máy của Thái Lan được đưa qua Lào, Campuchia ở miền Trung và phía
Nam. Nhà nước ta khơng cho phép nhập xe máy nguyên chiếc từ nước ngoài hoặc
đánh thuế suất rất cao. Nhà nước quản lý quy định phải có ít nhất 20% tỷ lệ nội địa
hóa, do đó chỉ có những cơng ty lắp ráp Nhà nước cho phép nhập linh kiện để lắp
ráp mới được nhập phụ tùng và lắp thành xe hoàn chỉnh đưa ra tiêu thụ, nhưng
chính các cơng ty này lại lợi dụng các giấy tờ, khai báo sai,…để nhập toàn bộ linh
kiện xe và chỉ cần lắp ráp thành xe hoàn chỉnh, hiện tượng này xảy ra khá phổ

7

Thế Vinh, Mánh lới tiêu thụ ô tô lậu, />
lau/58/6788219.epi

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 22

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

biến. Trên con đường khơng chính ngạch xe máy cũng được nhập lậu với sớ lượng
khá lớn.
Trước nhiều thủ đoạn nêu trên thì các cơ quan chức năng cần phải phối hợp
với nhau để công tác đấu tranh phịng chống tội phạm bn lậu, hàng giả, gian lận
thương mại ngày càng hiệu quả hơn. Cần làm tốt cơng tác nắm bắt tình hình, dự
báo, phát hiện những vấn đề bức xúc, nổi cộm để có giải pháp đối phó, xử lý kịp
thời. Chủ động nắm chắc tình hình cung - cầu hàng hóa của các đơn vị kinh doanh
đóng trên địa bàn đối với một số mặt hàng thiết yếu để sẵn sàng đối phó với các
tình huống xấu có thể xảy ra.
 Ma túy:
Ma túy là mặt hàng mà Nhà nước cấm nhập, nhưng tình trạng nhập lậu ma
túy vẫn xảy ra khá phổ biến ở khu vực cửa khẩu tiếp giáp với Trung Quốc, đặc
biệt là khu vực cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh), Lào Cai, Lai Châu, Cao
Bằng… gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm đảo lộn cả về lối sống và văn hóa. Năm
2002, các lực lượng Công an, Hải quan, Bộ đội biên phịng đã phát hiện và bắt giữ
9.030 vụ bn bán, vận chuyển chất ma túy. Trong năm 2006, các lực lượng Công
an, Quân đội và Hải quan đã bắt giữ hơn 10.000 vụ với hơn 16.600 đối tượng tội
phạm ma túy.8
Theo thống kê của Bộ Công an, tại tuyến biên giới Việt – Trung, số lượng
ma túy vận chuyển qua biên giới đã tăng từ 20 – 30% so với những năm trước đây.

Ma túy chủ yếu vẫn là tân dược gây nghiện (Diazepam) từ Trung Quốc đưa vào
Việt Nam và vận chuyển Heroin, thuốc phiện từ biên giới Việt – Lào đưa sang
Trung Quốc tiêu thụ. Địa bàn tiêu thụ thường tập trung ở các cửa khẩu, khu kinh tế

8

Anh Thi, Tình hình tội phạm ma túy diễn biến phức tạp tại các tuyến biên giới,

/>
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 23

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

mở trên biển.9 Số đối tượng người Trung Quốc trực tiếp sang Việt Nam để móc
nối, bn bán, vận chuyển ma túy tăng dần (chiếm khoảng 6% số đối tượng bị
bắt). Còn tại tuyến biên giới Việt – Lào, qua điều tra cơ bản của lực lượng biên
phịng, phát hiện tăng 27 địa bàn có tội phạm ma túy hoat động so với năm 2005.
Có xã, bản gần như 100% các hộ gia đình đều có người tham gia buôn bán ma túy.
Trong năm 2006, đã bắt giữ trên tuyến này 527 vụ với 936 đối tượng (tăng 217 vụ
so với năm 2005).10
Tại một số khu vực ngoại biên, hoạt động ma túy nổi lên là lợi dụng địa
hình hiểm trở để tập kết thành các tụ điểm, tổ chức các chợ ma túy". Các đối

tượng còn thông qua người dân qua lại biên giới để cất giấu ma túy trong hành lý,
chia nhỏ số lượng thành nhiều lượt đưa vào Việt Nam, móc nối với đối tượng
người Việt ở khu vực biên giới và nội địa để tiêu thụ. Các đối tượng này thường
chọn địa điểm cao để dễ quan sát, có sóng điện thoại di động, bố trí lực lượng cành
giới, bảo vệ để chỉ đạo vận chuyển ma túy.
Tuyến biên giới Việt Nam – Campuchia, các đối tượng người Việt Nam là
tội phạm bị truy nã hoặc vỡ nợ trốn sang Campuchia móc nối với các đối tượng
người Campuchia hình thành các đường dây vận chuyển ma túy vào Việt Nam.
Đặc biệt, có nhiều đối tượng từ Tp. Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Tây Nam Bộ
tham gia thu gom tiền chất (Acetol) để buôn bán trái phép sang Campuchia với sớ
lượng lớn. Còn trên các tuyến biển - đảo nổi cộm lên thực trạng bán lẻ và tổ chức
sử dụng ma túy tại các khu du lịch, nghĩ mát, các bến đậu của tàu thuyền,…Các
đối tượng buôn bán ma túy đã triệt để lợi dụng các tuyến biển – đảo để chuyển
9

Tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động phịng, chống ma túy,

/>10

Anh Thi, Tình hình tội phạm ma túy diễn biến phức tạp tại các tuyến biên giới,

/>
GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 24

SVTH: Phan Diễm Phương


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

For evaluation only.

Đề tài: Thực trạng về tình hình gian lận thương mại ở Việt Nam

hướng hoạt động, móc nối hình thành các đường dây vận chuyển đưa lượng ma
túy lớn ra nước ngoài tiêu thụ.
1.1.4.2. Một số mặt hàng xuất lậu:
 Di vật, cổ vật :
Di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia là một bộ phận quan trọng của kho tàng
di sản văn hóa Việt Nam. Để soi rọi lịch sử, với những gì cịn được coi là bí ẩn, thì
cổ vật thường có giá trị thơng tin quan trọng để chúng ta nghiên cứu về lịch sử, về
văn hóa của cha ơng thời xa xưa. Nhưng trên thực tế, cịn rất nhiều người khơng
xem trọng giá trị tinh thần này, mà họ chỉ muốn tìm kiếm những di vật này để thu
lợi những đồng tiền khơng chính đáng.
Theo thống kê của Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch),
tình trạng cổ vật bị đánh cắp đang gia tăng trong cả nước, đặc biệt là các tỉnh vùng
đồng bằng Bắc Bộ. Chùa Tây Phương (Hà Tây) bị mất pho tượng Quan Âm thiên
thủ thiên nhãn bằng gỗ, chùa Biện Sơn (Vĩnh Phúc) mất tượng thờ ở tịa Cửu
Long, chùa Ngơ Xá (Nam Định) có pho tượng Phật thời Lý bị lấy mất đầu, đền
Hai Bà Trưng (Hà Tây) mất sắc phong,… Nạn đào bới trái phép tại các khu di chỉ
cũng đang ở mức báo động. Dân sưu tầm, buôn lậu đã âm thầm đào bới dữ dội ở
di chỉ văn hóa Ĩc Eo (An Giang), Thủy Nguyên (Hải Phòng), Cát Tiên (Lâm
Đồng), Chu Đậu (Hải Dương), Làng Vạc (Nghệ An),…
Luật Di sản Văn hóa ra đời năm 2001 đã tạo tiền đề cho cơng tác bảo vệ tài
sản văn hóa quốc gia, nhưng công tác này chưa mang lại hiệu quả cần thiết. Theo
Tổng cục Hải quan, trong vòng 3 năm, kể từ đầu năm 2000 đến giữa năm 2003,
ngành Hải quan đã phát hiện 16 vụ xuất lậu cổ vật qua biên giới – chủ yếu tại các
cửa khẩu thuộc Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh và Kiên Giang. Trong số thu hồi được

GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân

Trang 25

SVTH: Phan Diễm Phương