Nghiên cứu sự thay đổi các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp tại xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 20112016 (Luận văn thạc sĩ)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (18.43 MB, 85 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-------------
PH M TH
NGHIÊN C U S
CÁC LO I HÌNH S
I
D
T S N XU T
NÔNG NGHI P T I XÃ CÂY TH , HUY
NG H ,
T
N 2011 - 2016
LU
N
THÁI NGUYÊN - 2017
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-------------
PH M TH
NGHIÊN C U S
CÁC LO I HÌNH S D
I
T S N XU T
NÔNG NGHI P T I XÃ CÂY TH , HUY
NG H ,
T NH
N 2011 - 2016
Ngành: Qu
Mã s : 60.85.01.03
LU
ng d n khoa h c: PGS.TS. TR
THÁI NGUYÊN - 2017
N
i
OAN
u do chính tôi th c hi n. Các s
li
p và k t qu nghiên c u trong lu n án là trung th
b trong b t c công trình nào khác.
c ai công
ii
Lâm Thái Nguyên.
D
iii
L
........................................................................................................i
L IC
.............................................................................................................ii
M C L C................................................................................................................. iii
DANH M C CÁC T
VI T T T ............................................................................v
DANH M C CÁC B NG.........................................................................................vi
DANH M C CÁC HÌNH .........................................................................................vii
M
U ....................................................................................................................1
1. Tính c p thi t c
tài ..........................................................................................1
2. M c tiêu nghiên c u................................................................................................2
c và th c ti n c
tài ................................................................3
. T NG QUAN TÀI LI U ......................................................................4
1.1. Tình hình nghiên c u s d n
t nông nghi p trên th gi i và Vi t Nam.........4
1.1.1. Tình hình nghiên c u s d
t nông nghi p trên th gi i ...........................4
1.1.2. Tình hình nghiên c u s d
t nông nghi p t i Vi t Nam ..........................7
1.2. Khái quát v s d
t nông nghi p...............................................................11
t nông nghi p ..............................................................................................11
1.2.2. Các y u t
ns d
u qu s d
1.3. Nghiên c u lo i hình s d
1.3.1. Khái ni m v lo i hình s d
1.3.2. L a ch n lo i hình s d
1.4. Khái quát v
t nông nghi p ......................................14
t nông nghi p ...................................................16
t nông nghi p .................................................19
t nông nghi p ...........................................19
t.......................................................................20
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i xã Cây Th , huy
ng
H , t nh Thái Nguyên................................................................................................21
u ki n t nhiên ...........................................................................................21
u ki n kinh t - xã h i................................................................................22
.
.....24
ng và ph m vi nghiên c u......................................................................24
ng nghiên c u......................................................................................24
2.1.2. Ph m vi nghiên c u.........................................................................................24
2.1.3. Th
m nghiên c u...................................................................24
iv
2.2. N i dung nghiên c u ..........................................................................................24
is d
t s n xu t nông nghi p t i xã Cây Th , huy n
ng H , t nh Thái Nguyên......................................................................................24
2.2
ut
ns
s n xu t nông nghi
i các lo i hình s d
t
a bàn xã Cây Th ..........................................................25
xu t và gi i pháp s d
t trong s n xu t nông nghi p t
ng
b n v ng ....................................................................................................................25
u....................................................................................25
u tra, thu th p s li u............................................................25
ng kê, x lý s li u...............................................................26
u qu lo i hình s d
t ...................................26
K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................28
is d
t s n xu t nông nghi p t i xã Cây Th , huy n
ng H , t nh Thái Nguyên......................................................................................28
n tr ng s d
t s n xu t nông nghi
a xã
Cây Th ......................................................................................................................28
n tr ng các lo i hình s d
t s n xu t nông nghi
2016 c a xã Cây Th .................................................................................................30
3.1.3. S
i các lo i hình s d
Th t
t s n xu t nông nghi p c a xã Cây
................................................................................49
3.2. Y u t
nghi
ns
a bàn xã Cây Th
i lo i hình s d
t s n xu t nông
n 2011 - 2016 .............................................58
3.2.1. Y u t
u ki n t nhiên ................................................................................58
3.2.2. Y u t
u ki n kinh t - xã h i .....................................................................60
3.2.3. Ho
ng khai thác khoáng s n .....................................................................61
3.2.4. Nguyên nhân khác...........................................................................................64
xu t và gi i pháp s d
t trong s n xu t nông nghi
ng
b n v ng ....................................................................................................................66
xu t m t s lo i hình s d
t s n xu t nông nghi p b n v ng ..........66
3.3.2. M t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d
t s n xu t nông nghi p.........68
K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................70
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................72
PH L C
v
CTCP
Công ty C ph n
DNTN
Doanh nghi
FAO
Food and Agriculture Organnization - T ch c Liên hi p
Qu c v
c vàn nông nghi p
Hi n tr ng s d
IPM
t
Qu n lý d ch h i t ng h p
ng
LMU
Land Mapping Unit -
b
LUT
Land Use Type - Lo i hình s d
LUTs
Land Utilization Type - Ki u s d
OECD
Organization for Economic Cooperation and Development
- T ch c H p tác và Phát tri n Kinh t
PTNT
Phát tri n nông thôn
Quy ho ch s d
TN&MT
Tài nguy
TT
Th t
UBND
y ban nhân dân
t
ng
t
t
vi
B ng 3.1.
Hi n tr ng s d
B ng 3.2.
Hi n tr ng các lo i hình s d
t s n xu t nông nghi p chính
a xã Cây Th .....................................................................31
B ng 3.3.
Di
ng
B ng 3.4.
Di
B ng 3.5.
xã Cây Th
...........................................................................35
M t s lo i hình s d
t SXNN chính t
ng xóm
B ng 3.6.
.....................................................................................37
M t s lo i hình s d
t SXNN chính t
ng xóm
B ng 3.7.
B ng 3.8.
B ng 3.9.
t s n xu t nông nghi p xã Cây Th
t trung bình, s
........29
ng c a m t s cây tr ng
i xã Cây Th ............................33
t cây chè và m t s
t i
Tr
...............................................................................39
M t s lo i hình s d
t SXNN chính t
ng xóm
..........................................................................41
Phân c p ch
u qu kinh t .........................................42
Hi u qu kinh t các lo i hình s d
t SXNN chính t i khu
v c nghiên c
....................................................................43
B ng 3.10. Phân c p ch
u qu xã h i ..........................................46
B ng 3.11. Hi u qu xã h i c a các LUT t i khu v c nghiên c u trên a bàn
xã Cây Th
...........................................................................46
B ng 3.12. Ch tiêu phân c
u qu
ng c a các lo i hình
s d
t ...........................................................................................48
B ng 3.13. Tình hình bi
ng s d
t s n xu t nông nghi p xã Cây Th ..........50
B ng 3.14. S
nghi
B ng 3.15. S
s d
B
i di n tích các lo i hình s d
t s n xu t nông
n 2011 - 2016 xã Cây Th ............................................52
iv s
ng nông s n bình quân c a các lo i hình
a bàn xã Cây Th
n 2011-2016...................55
ng và thu nh p trong nông nghi
n 2011 a bàn xã Cây Th ...............................................................57
B ng 3.17. Nhi
n 2011-2016 c a
huy
ng H , t nh Thái Nguyên ......................................................58
B ng 3.18.
u và chuy n d
u kinh t ..................................................60
B ng 3.19. Di
t s n xu t nông nghi p b
ng do m t s m
khai thác qu ng s t t i xã Cây Th
n 2011 - 2016 ...................62
vii
Hình 3.1.
B
hi n tr ng s d
Hình 3.2.
u di
Hình 3.3.
Hi n tr ng m t s
a bàn xã Cây Th ........................28
t s n xu t nông nghi p t i xã Cây Th
...29
a bàn xã Cây Th
..32
Hình 3.4.
ng xóm Hoan, xã Cây Th , huy
ng H , t nh Thái Nguyên .... 38
Hình 3.5.
ng xóm Tr i Cau, xã Cây Th , huy
ng H , t nh Thái Nguyên.......40
Hình 3.6.
, huy
ng H , t nh
Thái Nguyên ..........................................................................................42
Hình 3.7.
Bi
Th
ng di
t s n xu t nông nghi
a bàn xã Cây
- 2016..............................................................53
1
i v i m i sinh v
t n t i và phát tri n c
Mác
i, là ngu n g c c a m i s s
vi t:
n mãi mãi v
u ki n không th thi
lâm nghi
u ki
s n xu
n trong nông,
t k m t ngành s n xu t
i không th ti n hành s n xu t ra c a c i v t ch
chi m h
sinh t n, là
u s n xu
. B i v y, n
và duy trì nòi gi
t. Các
duy trì cu c s ng
n ngày nay. Tr i qua m t quá trình l ch s
i bi
i
m t s n v t t nhiên thành m t tài s n c a c ng
ng, c a m t qu c gia. Ngay t khi Lu
c C ng hoà xã
h i ch
c gia vô cùng quý giá, là
u s n xu
c bi t, là thành ph n quan tr
uc
a bàn phân b
kinh t
qu c phòng. Tr i qua nhi u th h
t o l p, b o v
i, an ninh
n bao công s
cv
y nhu c u c a con
i v nh ng s n ph m l y t
iv
bi t là nh ng di n tích có kh
c, nó t
u quan tr ng không th
c, th c ph m cung c
i, cung c p th
s làm cho s
c trong qu n lý và s d
c t m i di
i s phát tri n c a xã h
th p k
ng chuy
t v n r t màu m
t hi u qu
t không ng
t s n xu t nông nghi p ngày càng b
i sang các m
a, trong nhi u
m d ng khai thác không h p lý ti
n d n d n nhi u di
nhi u lo
i s ng c a con
t nuôi, cung c p nguyên v t li u cho công nghi p
S quan tâm chú tr
thu h p do b
c
n xu t nông nghi p.
Trong s n xu t nông nghi p
ch bi
i
.
M t vài th p k g
thay th
ng s ng, là
t b thoái hóa, gi m d n kh
u
n xu t,
t th i gian canh tác không
2
h
tr thành nh ng lo
c n ph
t có v
và mu n s d
c i t o r t t n kém và trong nhi
ng h p vi
ch c thành công.
Trong n n kinh t th
ng phát tri n hi n nay, s n xu t nông nghi p t cung
t c p và s n xu t hàng hóa nh l không còn phù h p n
cao hi u qu các lo i hình s d
t
c tiêu nâng
t nông nghi p nh m t o ra giá tr l n v kinh
p và t o vi
ng th i b o v
ng sinh
thái nông nghi p là m t v
c.
Xã Cây Th là m t xã trung du mi n núi n m
c huy
H , có t ng di n tích t nhiên là 4.054,89
t nông nghi p chi
93,69% t ng di n tích t nhiên. Cây Th là m t xã thu
h i còn g p nhi
c thu h
u ki n kinh t xã
t do nhu c u chuy
c bi t là vi c chuy
ng r t l
im
V y làm th
có th
t s n xu t nông nghi p có hi u qu và b n v ng
là m t v
c c p chính quy n h t s c quan tâm
nghiên c
xây d
hình s d
t s n xu t nông nghi p h p lý, nâng cao hi u qu s d ng
cho vi
n d ch các lo i
Xu t phát t th c ti n trên, tôi ti n hành nghiên c
i các lo i hình s d
t.
Nghiên c u s
t s n xu t nông nghi p t i xã Cây Th , huy n
ng H , t nh Thái Ngu
-
t
t khai thác khoáng s
iv
s d ng các lo i hình s d
a bàn
ng
n 2011 - 2016
hi n tr ng và hi u qu các lo i hình s d
t s n xu t
nông nghi p trong vùng nghiên c u.
-
i lo i hình s d
2011 - 2016; xá
c các y u t
t s n xu t nông nghi p
n vi c s d
n
t s n xu t
nông nghi p.
-
xu t gi i pháp nâng cao hi u qu và b n v ng v các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p
a bàn xã Cây Th .
3
3
3.1. Ý ngh a khoa h c
- Nh ng k t qu khoa h
s khoa h c
ng s d ng
3
c thông qua th c hi
t
tài s b
u ti p theo
bi n
t t nh Thái Nguyên nói chung và xã Cây Th nói riêng.
c ti n c
- K t qu nghiên c u
tài
d li
s n xu t nông nghi p c a xã Cây Th
nông nghi p b n v
u
xu t các lo i hình s d
t s n xu t
4
1.1. Tình hình
1.1.1. Tình hình
L ch s c a th gi
ng minh b t k
phát tri n thì s n xu t nông nghi p
dân, t o ra s
c nào dù là phát tri
u có v tr quan tr ng trong n n kinh t qu c
nh xã h i và m
nghi p t
c qu c gia. S n xu t nông
c, th c ph
ngu n thu nh
nuôi s
ng th
o ra
cho nông dân
ng và 13.251 tri
c chia thành: 20%
10% có t
c
t không ph
vùng quá l nh, 20%
t m ng, 10%
t
t th gi i hi n nay
vùng quá khô, 20%
vùng tr ng tr
vùng quá d c,
c, 20% có th là
ng c
t
tr ng tr t chi m t l th
t cao (14%), trung bình (28%)
và th p (58%) (ngu n FAO-
t trên th gi i phân b không
t x u nhi
t t t ít.
Nh ng h n ch làm
khô, quá l
ng cho vi c s n xu t nông nghi
td
t quá m
nhi m, b phá ho i do nh ng ho
Di
ng s d
t có kh
m
t quá
tb ô
t không h p lý c
còn kho ng 3.030 tri u ha, hi n con
i
t canh tác; trên th gi i hi n có 2.000 tri u ha
thoái hóa, t p trung ch y u là
n
i c a th gi i hi n nay ch còn kho ng 0,23ha,
nhi u qu
i 0,15ha. M t khác do Châu Á,
khu v
p trung ph n l n dân s trên th gi i,
các qu
t nhì th gi
i núi l i chi
c,
ng di n tích. Ti
i là khá l n, kho ng 407 tri
c tr ng tr t và 100 tri u ha ch y u n m trong vùng nhi
Á. Ph n l n di n tích khu v c này là
t d c và chua, kho
t tr ng tr t nh
p x 282 tri
i mc
- 60 tri u ha
5
n là r ng t nhiên che ph
r
n nay do b khai thác c n ki t nên
phá h y và th m th c v t chuy n thành nh ng cây b i, c d i.
Theo tính toán c a t ch
c th gi i (FAO), v i
n nay trên th gi
c
s n xu t
c, th c ph m thì m
i
t canh tác.
* Nh ng nghiên c u v s d
xu t nông nghi
t nông nghi p c a m t s
c có n n s n
n hình:
i u cho khoa h c công ngh , nh t là công ngh sinh
h
t o ra nhi u gi ng cây tr ng, v
t cao, ch
ng t t mang
l i giá tr xu t kh u l n. T i cu c tri n lãm nông nghi p th gi
nhi
c ph i kinh ng c v i nh ng gi ng cây tr
hàng t qu , gi
c
có qu kh ng l . Ngày nay,
u ki n t
nhi
c, nh ng l i th
c khai thác g n t
t cao ph i
c công ngh , nh t là công ngh sinh h c. Ti n b khoa
h c công ngh v sinh h c s t o ra nh ng b gi ng cây tr ng v t nuôi có kh
thích nghi v i th i ti t, khí h u kh c nghi
t cao, ch
ng t t
c, 2002) [16].
T i Nh t B n có r t nhi u các nhà khoa h c nghiên c u v hi u qu s d ng
t nông nghi p và h cho r ng: quá trình phát tri n c a h th ng nông nghi p nói
chung và h th ng cây tr ng nói riêng là s phát tri
t th
th ng cây tr
ng ru
ã phát tri
t th
c,
ng ru ng. Nhà
khoa h
ng v
ng ru ng và t
s
n
n v s hình thành c a sinh
ng y u t quy
nh c a h th ng nông nghi p là
i v k thu t, kinh t - xã h i. Các nhà khoa h c Nh t B
tiêu chu n hi u qu s d
th ng cây tr
tác: là s ph i h p gi a các cây tr
ng, v
ch t hàng hóa c a s n ph m.
th ng
t canh
ng tr t và
ch c s n xu t, s n ph m làm ra, tính
6
Còn kinh nghi m c a Trung Qu c cho th y, vi c khai thác và s d
là y u t quy
phát tri n kinh t - xã h i nông thôn toàn di n. Chính ph
Trung Qu
h
n lý và s d
nh ch
t cho nông dân s d ng, thi t l p h th ng trách nhi m và tính ch
s
ng
sáng t o c a nông dân trong s n xu t. Th c hi n h th ng trách nhi m và tính ch
ng sáng t o c a nông dân trong s n xu t. Th c hi n ch
t ly
y phát tri n kinh t - xã h i nông thôn phát tri n toàn di n và
nâng cao hi u qu s d
t nông nghi p.
phân tích t ng h
-
d ng
nghiên c u các y u t
n hi u qu
t canh tác trong nông nghi p Trung Qu c, k t qu ch ra r ng cùng v i s
ng kinh t
vi
c u v các s n ph m nông nghi
ng s d
iv
gi m trong t ng di
v
c s n xu
t canh tác; ho
suy
ng sáng t
ng hóa s n xu t và
c ngoài là nh ng yêu t có m t m i quan h tích c
hi u qu s d
t canh tác trong nông nghi p Trung Qu c.
cM
c có ngành nông nghi p tân ti n, hi
i nh t th gi i, lao
ng nông nghi p ch chi m kho ng 1% trong t ng s dân
c M là 9.161.923 km2
Di
v i
322 tri
t có th
i.
c
chi m 18,1%. Theo th ng kê c a B Nông nghi p M tháng 02/2014, M có
2.109.363ha t ng s các nông tr i, trung bình m i nông tr i có di n tích 174ha.
Xu t nh p kh u nông s n, M
c d n d u th gi
c tính chi m 18% th
i nông s n c a toàn c u. T
th
luôn
i các s n ph m nông nghi p, ví d
t 149,5 t
c các m t hàng và th
t kh u nông s n
ng kim ng ch xu t kh u t t
u d ch nông nghi
38,5 t
.
c M có nh ng chính sách h tr hi u qu cho vi c phát tri n nông nghi p c a
Chính ph ; phát huy tính t ch và sáng ki n c
nông nghi p; áp d
thay th s
n và k thu t hi
i nông dân trong s n xu t
i trong s n xu t nông nghi p
i và s c súc v
nh ng lý do trên, ngành nông nghi p M
nh. V i
c nh ng thành t u to l
7
vai trò quan tr ng trong n n kinh t M , v i các th c ph m d i dào v i giá r , t o
thêm công
c làm cho các ngành ch bi n, s n xu
c bi t d ch
v xu t kh u nông ph m kh p th gi i.
1.1.2. Tình hình
Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là 33.096.731 ha, di
nghi
t nông
t s n xu t nông nghi
lâm nghi
t
t nuôi tr ng th y s
t làm mu i là
t nông nghi p khác là 20.190 ha (B
ng,
[2].
c us d
nghi p, gi
t
Vi
ng gi ng th gi
tr
Ch v
t tr
t nông nghi
trung bình c a th gi i, m
i tr c.
i, b ng m t ph n sáu m c
nh
và
t nông
B
i Trung Qu
c ta chi m ph n
l n dân s làm ngh nông, bình quân di
i
nông dân l i r t th p và manh mún dang là m t tr ng i l n. T ng di n tích nông
nghi
y u do phá r ng. S m r ng
này ch y u di n ra trong nh
i
t canh tác duy trì
u này cho th y r ng h u h
t canh tác có th khai thác
c s d ng trong tr ng tr t, n u mu
i th c hi n
t, m c dù m
so v
c Châu Á. Hi
t hi n nay c a Vi
c chuy
phi nông nghi p có giá tr s d
chuy
i này t o ra m
b ic
t nông nghi
t
thành th và khu công nghi p). Vi c
ng l c m nh m
ng r
t cao
t màu m
t trong
m t s khu v
u ki n khí h u
i t t (OECD, 2015) [25].
Trong khi t l
u vào v n v
i nh , thì vi c s d ng phân bón/ha
n 2010 - 2012 so v
g
i so v i m c trung bình trong khu v
l
ng d ng ph
n 1990 - 1992 và hi n nay
d li u th ng kê
nh nh
y ch ra
8
lên bão hòa v i các ng d ng phân bón và tính trung bình, t
l s d
.
Các c i cách kinh t nói chung và ngành nông nghi p nói riêng, bao g m t p
th hóa nông nghi
ns d
u ki n cho vi
ng nhanh v
o
i v i nhu c
các hàng hóa qu c t
t qu là s n xu t nông nghi p
p ba l n v kh
ng gi
tt tc
th canh tranh chính t i Châu Á. Tuy nhiên, các ngành phi nông nghi
i
ng
, làm gi m t tr ng c a ngành nông nghi p (bao g m c th y s n
và lâm nghi p) trong GDP và vi
thu nh
t trong nh ng lý do chính d
i th p c a các h
n
p.
Lúa g o v n là hàng hóa r t quan tr ng, chi m kho ng 35% t ng giá tr s n
xu t nông nghi p trong nh
tr
ts
u s n xu t t các lo
c thi t y u sang các m t hàng khác,
c th
l
n xu
u này ph
c bi t là th t
ng xu kh u m nh các lo i s n ph m c a cây tr ng
i s thích c
i tiêu dùng sang các s n ph m giá tr
t Nam không ph i là m
hàng hóa nông nghi p th gi i, v
trên th
u và h
th
ng
i b ki m soát ch t ch b i Chính ph .
- 2013, Vi
v h
i quan
c xu t kh u l n nh t th gi i
hai v cà phê và s n, th ba v g o và th y s n, và
cao su t nhiên. T ng giá tr xu t kh u nông s n th c ph
t
l n
n vào th
m i nông s n
Các di
m c g n 12 t
t l n ch y u do doanh nghi
c qu n lý, s d ng
kho ng 10% di n tích nông nghi p, t p trung vào s n xu t các lo i cây tr ng lâu
ng 9,6 tri u h nông dân s d ng ph
t còn l i; m i h có trung bình
ng phân thành 4 m nh không li n k . Trong khi quá trình tích t ru ng
t phát tri
i v i ngành tr ng tr
t ít các th a ru ng phát tri
2 ha tr lên.
9
ng kinh t nhanh chóng, k t h p v
xu t nông nghi
r ng
c ép l
và m r ng s n
iv
ng. Vi c phá r
t nông nghi p trong nh
m
c kh c ph c ph n nào qua n
l c tr ng r
n tích r ng t ng th
ng
nguyên sinh ti p t c bi n m t. Nông nghi p t
t i ngu n tài nguy
c do ngành này s d
c ng
a
vi c s d ng quá nhi u phân bón, thu c tr sâu và hóa ch t khác, ngành nông
nghi
n làm suy thoái ch
ng ngu
c có kh
th
ng nh t b i bi
ng m nh vào n n nông nghi
i khí h u và có
c ta (OECD, 2015) [25].
Nh m nâng cao hi u qu s d
hàng nông s
t. Vi t Nam n m
t s n xu t nông nghi p và t o nhi u m t
ng nhu c u xã h i, hi n nay co nhi u mô hình luân canh 3 - 4
v trong m
c bi t
ch
nh
u ki
i tiêu
u lo i cây tr ng có giá tr kinh t
c b trí
, cây th c ph m cao c p, hoa cây c
hi u v trong m
c n ki
i tính ch
lo i hình s d
gây ra hi
ng
ng x
t. Trong quá trình s
t, n u
t thi u h p lý ho c công th c luân canh không phù h
ng thoái
td c
tr
trung du mi n núi phía B c mà
gây xói mòn r
ng th p l i không luân canh v i cây h
ng dinh
u càng d tr nên b
Theo Hoàng Tu n Hi p (2001), vùng Trung du mi n núi phía B c có nhi u
ti
i th v
phát tri
s n xu t hàng hóa. Nhi
cs
B c Giang; m n M c Châu,
Giang; nhãn
ch hi
Sông Mã,
m
B c K n; d
ng, na
ng
i thi u
Cao B ng; cam
L
t cây tr ng còn th
Hà
ng m t h n
n là vi c ph c
tráng, nhân gi ng thu n ch ng còn có nh ng b t c p, k thu
quy trình còn có nh ng b t c
có gi i pháp chính sách m nh, nh t là quy ho ch vùng t p trung g n v i công
10
nghi p b o qu n ch bi n tiêu có hi u qu
u, ch
n tình tr ng s n ph m không
ng m
h t ng nh t là giao
u khi b
mùa m t giá nhi u khi di
n, tình tr
t trong nh ng lý do d
c
n vi c s d ng
t nông dân không có b n v ng.
Nghiên c u c
n khái ni m nông nghi p h
n nông nghi p sinh thái b n v ng. Nông nghi p h
tính ch
gi
t: b
phì và
ng ch t h
c, gi phân và cung c
Ch t h
ng xuyên các ch
ng cho cây tr ng.
t còn c i thi n c
tri n h vi sinh v
c bi t thúc
t. Nông nghi p h
n x lý s
y phát
ng s n
xu t và dân sinh, t o nên m t n n nông nghi p sinh thái s ch và an toàn. M t s
bi n pháp k thu t canh tác h
qu s d
ng tích c
n s n xu t và nâng cao hi u
t k c kinh t - xã h
c
i v các cây tr ng v i nhau.
Nghiên c
giá h th ng nông - lâm nghi p Trung du mi n núi phía
B
xu
i v i các h th ng s n xu t cây
t ru ng có m, chú tr ng c
, kh
c nh gi a m t s lo i cây tr ng nh m nâng cao hi u qu s d
t và hi u qu
kinh t
y m nh phát tri n ru ng b c thang ph c v m r ng thâm canh, thay th
h th
t b ng, ng d ng r ng rãi các gi ng ti n b
cao s n, có th
ng ng n m r ng di n tích t
là ng , l
nghi
c ph
a bàn khu v
là ch
v i các cây tr ng
i v i h th ng s n xu t cây công
i th
n chè công nghi p v n
ng thâm canh nâng cao ch
t,
a hình cao (700 - 800m tr lên) có th phát tri
h th
canh,
cs
nh ng
iv i
khu v c trung du, núi th p chú tr ng thâm canh và bán thâm
nh
n c i t o ch
n quy mô nh , truy n th ng
ng gi ng. V i h th ng lâm nghi
ng phát
tri n khoanh nuôi ph c v r ng t nhiên, các h th ng r ng s n xu t g n v i yêu
11
c u nâng cao ch
ng d ng trang b k thu t v gi ng, thâm canh,
i m i công ngh ch bi n g , s n ph m phi g nh
th
ng yêu c u c nh tranh
ng [16].
Vi
n dân s làm ngh nông, bình quân di
t
t th p là m t tr ng i to l n trong quá trình
phát tri
t qua, phát tri n m t n n nông nghi
s c cung c
th c th c ph m cho toàn dân và có m t ph n xu t kh u c n bi t cách khai thác h p
n tri t
ti t ki m, s d
t có hi u qu
phát tri n
m t n n nông nghi p b n v ng.
Trong nh
a qua, v
ng l i chính sách c
c
u ki n cho các nhà nghiên c u, nhà khoa h c tìm hi u v
t và tài nguyên
t, gi ng cây tr ng, v t nuôi thích nghi v i t ng vùng mi
i hình s d
v
t
n hình có hi u qu cao và b n
cho quá trình s n xu t nông nghi p hàng hóa có hi u qu kinh t
cao g n li n v i hi u qu xã h
ng.
1.2.1.
1.2.1.1. K
t nông nghi
t tr ng tr t là nh ng
t, khu v c thích h p cho s n xu t, canh tác nông nghi p, bao g m c tr ng
tr
Theo Lu
vào m
d
tr
c phân lo
iv
t tr
r
cd
t nuôi tr ng th y s
t s n xu t nông nghi
nông nghi p, bao g
-
t tr
t tr
t nông nghi p bao g m các lo
t r ng s n xu
t làm mu
c i t o s d ng vào m
t r ng phòng h
t
t nông nghi p khác [7].
t nông nghi p s d ng vào m
t tr
n xu t
.
t chuyên tr ng các lo i cây có th i gian sinh
ng t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch không quá m
d ng theo ch
t
ng xuyên theo chu k
c
ts
t c t nhiên có
12
-
t tr
t tr ng các lo i cây có th
m
ng trên
khi gieo tr ng t i khi thu ho ch, k c lo i cây có th i gian sinh
ch trong nhi
chu i, d
t tr
t tr ng cây công nghi p lâu
t tr
t tr
1.2.1.2.
u ki n cho s s ng c a các sinh
v
u ki n r t c n thi
t i và tái s n xu t các th h k ti p nhau c
nghi
tv
ng c
it n
i. Trong s n xu t nông
c bi
ng vì ch u s tác
i trong quá trình s n xu
a, x
có môi
ng t t cho sinh v t phát tri n.
tác d
t công c
is d
tr ng tr t và
n xu t nông nghi p. V i sinh v
ng s ng, mà còn là ngu n cung c
tr
t
ng cho cây
t cây tr ng, v t nuôi ph thu c r t nhi u vào ch
Quá trình s n xu t nông nghi p có liên quan ch t ch v
phì nhiêu và các quá trình sinh h c t
t, ph thu c nhi u
nhiên c
2007)[9]. Vì v y, vi c qu n lý, s d
nghi p nói riêng m
nh p,
t nông
ng, có hi u qu s góp ph
nh kinh t , chính tr - xã h i.
Bên c
t b ph n l
r ch, r ng ng p m
t ng
ng gi i trí, nuôi tr ng th y s
Ngoà
t nông nghi
u hòa dòng ch y (gi
c ng
c nhân t
p nhiên li u, th
các ho
b bi n,
m l y, sông ngòi, kênh
nh ven bi n, h
vai trò quan tr
xói l
Th Lan,
nh m
u hòa khí h
c th i,
ng
c ng m cho ngu n s n xu t nông nghi p, tích
a các loài chim, phát tri n du l
8].
n ra
các ngu n gen quý hi m.
ng trong vi c l
t và h
u
(Ph m Vân
13
1.2.1.3
S n xu t nông nghi p ph i d
kinh t - xã h i, t n d
làm
cân nh c nh ng m c tiêu phát tri n
ct
ng x u
i th so sánh v
u ki n sinh thái và không
ng là nh ng nguyên t
n và c n thi
m
b o cho khai thác và s d ng b n v ng ngu
nghi p c
-
c s d ng theo nguyên t
t nông nghi p c
S d
, h p lý và hi u qu
cs d
và h
s h t và m i di
y
t nông nghi
t nông nghi p c
phì nhiêu c
t nông nghi p c
v a nân
t cây tr ng, v t
c s d ng có hi u qu kinh t cao:
Nguy n t
nh t trong s
t nông nghi
d
t nông nghi p c
t nông nghi p.
n khi m c s n ph m thu thêm trên
di n tích b ng m
-
c
t.
t qu c a nguyên t c th
m
c
c b trí s d ng phù h p v
m kinh t - k thu t c a t ng lo
-
và h p lý:
t nông nghi
nuôi v
t nông
di
c qu n lý và s d ng m t cách b n v ng:
S b n v ng trong s d
t nông nghi p ph
t nông nghi
s
c b o t n không nh
c a th h hi n t i mà còn ph
h mai sau. S b n v ng c
ng m
ng
cm t
c c nhu c
a các th
t nông nghi p g n li n v
ng. Vì v y, c n áp d
cs d
hòa v i l
ng và ch
u ki n sinh thái môi
t nông nghi p k t h p hài
Kim Chung, 2000) [16].
1.2.1.4
S d
t m t cách có hi u qu và b n v ng luôn là mong mu n cho s t n
t
nc
d
i, b i v y vi c tìm ki m các gi i pháp s
t hi u qu , b n v
qu c t
- T n d ng tri
h c - k thu
nuôi có t su
c nhi u khoa h
m v s d ng hi u qu , b n v
t và các t ch c
t nông nghi p:
các ngu n l c thu n l i, khai thác l i th so sánh v khoa
ng qua liên k
phát tri n cây tr ng, v t
ng t i xu t kh u.
14
-
m phát tri n h th ng nông nghi p, th c hi n s d n
nghi
ng t p trung chuyên môn hóa, s n xu
t nông
ng ngành
hàng, nhóm s n ph m, th c hi n thâm canh toàn di n và liên t c. Thâm canh cây
tr ng, v t nuôi v
v
m b o nâng cao hi u qu kinh t s d
m b o phát tri n m t n n nông nghi p
- Nâng cao hi u qu s d
Th Lan, 2007) [9].
t nông nghi
hình th c s h u, t ch c s d
chuy
nh
t nông nghi p
th c hi
t nông nghi
ng hóa cây tr ng v t nuôi,
u cây tr ng v t nuôi phù h p v i sinh thái và b o v
- Nâng cao hi u qu s d
s d
t nông nghi p g n li n v i chuy n d c
t và quá trình t p trung ru
ho
t nh m gi i phóng b
ng phi nông nghi p khác (Ph
-
m khác v s d
+ Khai thác tri
u
ng sang các
ình, 1997) [8].
t nông nghi p, c th :
, h p lý, có hi u qu qu
+ Chuy n m
ng.
t nông nghi p;
d ng phù h p;
+ Duy trì và b o v
t nông nghi p;
+ Ti t ki
t nông nghi p;
+B ov
s d ng lâu dài.
1.2.2. Các
Vi
nh các y u t
n hi u qu s d
h t s c c n thi t, nó giúp cho vi
trê
p v i t ng lo
xu t nh ng gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d
th khái quát nh ng y u t
u ki n t
n vi c s d
c thù c
a lý c a vùng v i s khác bi t v
u ki n t nhiên khác s quy
t. Vì v y trong th c ti n s d
d ng các l i th nh
t nông nghi
ây:
xác
ng tr c ti p, c th và sâu s c, nh
v i s n xu t nông - lâm nghi
d
t
t. Có
c, khí h u, th i ti t, v.v..) là y u t
nh công d ng c
v
t nông nghi p là
i
u ki n t nhiên mang tính khu v c,
u ki n ánh sáng, nhi
nh kh
, ngu
c
ng và hi u qu s
t c n tuân th quy lu t t nhiên, t n
t hi u qu cao nh t v kinh tê, xã h
ng.
15
u ki n t
nh cây tr ng, v t nuôi phù
h
Bao g m các y u t
xã h i, dân s
lý chính
ng, thông tin và qu n
c s n xu
kinh t
phát tri n c a
u kinh t và phân b s n xu
u ki n v nông nghi p,
p, giao thông, s phát tri n c a khoa h c k thu
d ng lao
ng, áp d ng khoa h c k thu t vào s n xu t.
u ki n kinh t , xã h
s d
cv
ng s d
c a xã h i và m c tiêu kinh t trong t ng th i k nh
c quy
nh b i s
t , xã h i, k thu t hi n có; quy
thu t; quy
c quy
nh b i yêu c u
nh. Vi c s d
u ki n kinh
ng v.v.. (Ph m Ti n
2009) [4].
ng c
tr ng, v t nuôi nh m t o nên s hài hòa gi a các y u t c a
t hi u qu kinh t cao. Trên
nh
i v i vi c
nh b i tính h p lý, tính kh thi và kinh t k
nh b i nhu c u c a th
l a ch
nh, ch
ng c
Bi n pháp k thu
v
qu n lý, s
các quá trình s n xu t
nghiên c u các quy lu t t nhiên c a sinh
ng k thu t, l a ch n ch ng lo i và cách s d
c các m c tiêu kinh t
u vào
ra.
Tuy nhiên, vi c ng d ng các bi n pháp k thu t ti n b trong canh tác còn
ph thu c r t l
kinh t , h t ng trong nông nghi p.
ng th hi n s hi u bi t sâu s c v
ti t, v
u ki
ng. Theo Frank Ellis và Douglass C.Nanh,
phát tri n, khi c
hi u qu
ng s n xu t, v th i
ng tích c c c a k thu t, gi ng m i, th y l i, phân bón t i
t ra yêu c
i v i vi c t ch c s d
d ng công ngh s n xu t ti n b là m
k thu t có th
t kinh t
c bi
nâng cao hi u qu s d
ng
m b o v t ch t cho kinh t nông nghi p
n gi a th k XXI, trong nông nghi
thu
c
c ta quy trình
y, nhóm các bi n pháp k
t theo chi u sâu và
t.
16
1.2.2.
Vi c quy ho ch và b trí s n xu t: Th c hi n phân vùng sinh thái nông nghi p
d
u ki n t nhiên, d
phân tích, d
u th
ng, g n v i quy ho ch phát tri n công nghi p ch bi n, k t c u h t ng, phát
tri n ngu n nhân l c và các th ch lu t pháp và b o v
phát tri n h th ng cây tr ng, v
h
ng th i t
tm
u ki n thu n l
hóa, chuyên môn hóa, hi
,
ti n hành t p trung
i hóa nâng cao hi u qu s d
t nông nghi p.
Hình th c t ch c s n xu t: Các hình th c t ch c s n xu t có
ti
n vi c t ch c khai thác và nâng cao hi u qu s d
ng tr c
t nông - lâm nghi p.
Vì th , phát huy th m nh c a các lo i hình t ch c s d
t trong t
s n xu t là r t c n thi t. Mu n v y, c n ph i th c hi
ng hóa các hình th c
h p tác trong nông nghi p, xác l p m t h th ng t ch c s n xu t phù h p và gi i
quy t h t m i quan h gi a các lo i hình th
u qu s d
..(Ph m Ti
2009) [4].
t cho các vùng sinh thái ho c các vùng lãnh th
khác nhau là nh m t o ra m t s c s n xu t m i,
u qu s d
nh, b n v ng và h p lý, trong
t là m t n i dung h t s c quan tr ng. Theo các nhà
khoa h c kinh t Smuel-Norhuas v hi u qu s d
u qu không có
u hi u qu s n xu t ph
i.
Hi u qu s n xu t di n ra khi xã h i không th
hóa này mà không c t gi m s
k t qu
ng m t lo
d
t o ra k t qu
nh. Do
uh nv
i mà ta ph i xem xét k t qu s d
d ng
ng v t ch t t o ra do
c bi u hi n b ng nh ng ch tiêu c th
tính ch t mâu thu n gi a ngu n tài ngu
không? Chính vì th
n ngôn ng ).
t ph i là k t qu c a quá trình s
u t i k t qu h u ích, m
nào? Chi phí b
u qu chính là
u c a vi c làm mang l i (Trung tâm t
u qu s
m
ng m t lo i hình hàng
u ngày
ct
i k t qu h u ích hay
ng s n xu t nông nghi p không ch d ng
