LUẬN văn sư PHẠM vật lý tập vận DỤNG PHƯƠNG PHÁP đọc SÁCH vào 10 bài TRONG SÁCH GIÁO KHOA vật lí 11 NÂNG CAO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA SƯ PHẠM

-----o0o-----

Tên đề tài

TẬP VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH VÀO
10 BÀI TRONG SÁCH GIÁO KHOA VẬT LÍ 11
NÂNG CAO
Luận văn tốt nghiệp
Ngành: VẬT LÍ-CÔNG NGHỆ

Giáo viên hướng dẫn :

Sinh viên thực hiện :

ThS. Đặng Thị Bắc Lý

Huỳnh Thanh Tâm
Lớp: Sư phạm Vật Lý – Công Nghệ K33

Mã số SV: 1070387

Cần Thơ, 2011


LỜI CẢM ƠN
Trong bốn năm học tập và rèn luyện dưới mái trường Đại học Cần Thơ, được sự
quan tâm dạy dỗ và truyền thụ kiến thức tận tình của các thầy cô đã trang bị cho em
rất nhiều hành trang kiến thức quí giá để bước vào công tác giảng dạy sắp tới. Đặc

biệt, với sự hướng dẫn tận tình của cô Đặng Thị Bắc Lý đã tạo điều kiện rất thuận lợi
cho em hoàn thành đề tài luận văn này. Vì vậy, lời đầu tiên em xin gởi lời cảm ơn
chân thành đến cô, xin chúc cô luôn dồi dào sức khỏe và công tác tốt trong sự nghiệp
trồng người.
Cũng nhân đây, em xin gởi lời cảm ơn đến tất cả quí thầy cô đang công tác giảng
dạy tại trường, những người đã hết lòng truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quí báu
cho em trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường; Xin cảm ơn và gởi lời
chúc thành công đến tất cả các bạn Lớp sư phạm Vật lí-Công nghệ khóa 33 đã đồng
hành và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình học tập.
Do đây là đề tài khoa học đầu tiên mà em nghiên cứu nên không tránh khỏi
những thiếu sót. Vì vậy, em kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quí thầy cô
và các bạn.
Cần Thơ, ngày…..tháng…..năm 2011
Sinh viên thực hiện

Huỳnh Thanh Tâm


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày

tháng

năm 2011


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày

tháng

năm 2011

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.................................................................................................................................. 1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .................................................................................................... 1
II- MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI.............................................................................................. 2
III- PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI .................................. 2
IV- CÁC BƯỚC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI ............................................................................. 3
III- GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................................. 3
VI- Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ............................................ 3
NỘI DUNG .............................................................................................................................. 4
Chương 1 : CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP LÀM VIỆC VỚI SÁCH
GIÁO KHOA ....................................................................................................................... 4
1. QUÁ TRÌNH DẠY HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ...................................... 4
1.1. Quá trình dạy học .................................................................................................... 4
1.2. Phương pháp dạy học .............................................................................................. 5
2. VẤN ĐỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở NHÀ TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HIỆN NAY ...................................................................... 5
2.1. Quan điểm dạy học lấy HS làm trung tâm ............................................................... 6
2.2. Sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống theo tinh thần phát huy tính
tích cực, chủ động và sáng tạo của HS ........................................................................... 8
3. PHƯƠNG PHÁP LÀM VIỆC VỚI SÁCH GIÁO KHOA ......................................... 9
3.1. Tầm quan trọng của SGK trong quá trình dạy học ................................................... 9
3.2. Khái niệm về phương pháp làm việc với sách giáo khoa ........................................ 10
3.3. Các hình thức tổ chức PPĐS ................................................................................. 11
3.3.1. Đọc SGK trước ở nhà ..................................................................................... 11
3.3.2. Nghiên cứu SGK tại lớp .................................................................................. 12
3.3.3. HS làm việc với sơ đồ ..................................................................................... 13
3.4. Qui trình chuẩn bị cho PPĐS ............................................................................. 14
3.4.1. Chọn nội dung bài học (hoặc một đoạn bài học) trong SGK ........................... 14
3.4.2. Chọn hình thức tổ chức dạy học theo PPĐS .................................................... 16
3.4.3. Chuẩn bị hệ thống câu hỏi, lời hướng dẫn cho PPĐS ..................................... 16

3.5. Gợi ý kĩ thuật đọc sách .......................................................................................... 17
4. CÂU HỎI VÀ VIỆC SỬ DỤNG CÂU HỎI HƯỚNG DẪN HỌC SINH KHI
THỰC HIỆN DẠY HỌC BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH ................................ 18
4.1. Sự cần thiết của việc đặt câu hỏi trước khi đọc sách .............................................. 18
4.2. Vấn đề sử dụng câu hỏi hiện nay ở nhà trường phổ thông ...................................... 19
4.3. Các loại câu hỏi ..................................................................................................... 19
4.3.1. Phân loại câu hỏi theo mức độ phát triển trí tuệ ............................................. 20
4.3.2. Phân loại câu hỏi theo kiến thức trả lời và mức độ tư duy .............................. 21
4.3.3. Phân loại câu hỏi theo mục tiêu nhận thức (dựa theo tiêu chí phân loại
mục tiêu của Bloom) ................................................................................................ 23
Chương 2 : TẬP VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP LÀM VIỆC VỚI SÁCH GIÁO
KHOA VÀO 10 BÀI TRONG SÁCH VẬT LÍ 11 NÂNG CAO ....................................... 28
1. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 2. THUYẾT
ÊLECTRON. ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN ĐIỆN TÍCH” .............................................. 28
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 28
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 31


3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 32
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 32
2. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 10. DÒNG ĐIỆN
KHÔNG ĐỔI. NGUỒN ĐIỆN” .................................................................................... 34
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 34
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 37
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 38
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 39
3. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 12. ĐIỆN NĂNG VÀ
CÔNG SUẤT ĐIỆN. ĐỊNH LUẬT JUN -- LEN-XƠ” ................................................. 41
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 41
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 46

3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 47
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 48
4. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 17. DÒNG ĐIỆN
TRONG KIM LOẠI ” ................................................................................................... 50
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 50
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 53
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 53
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 54
5. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 19. DÒNG ĐIỆN
TRONG CHẤT ĐIỆN PHÂN. ĐỊNH LUẬT FA-RA-ĐÂY ” ...................................... 56
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 56
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 60
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 61
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 61
6. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 34. SỰ TỪ HÓA
CÁC CHẤT. SẮT TỪ ” ................................................................................................. 62
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 62
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 65
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 66
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 66
7. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 35. TỪ TRƯỜNG
TRÁI ĐẤT” ................................................................................................................... 69
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 69
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 71
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 71
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 72
8. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 40. DÒNG ĐIỆN
FU-CÔ”........................................................................................................................... 73
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 73
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 75

3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 75
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 76
9. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 45. PHẢN XẠ
TOÀN PHẦN” ............................................................................................................... 77

`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ
/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 78
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 79
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 80
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 80
10. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH CHO “BÀI 50. MẮT” ...................... 81
1. Chọn nội dung cho HS đọc ....................................................................................... 81
2. Chọn hình thức tổ chức dạy học ............................................................................... 85
3. Hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS đọc ........................................................................ 85
4. Bảng tổng hợp .......................................................................................................... 86
KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 89
1. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA ĐỀ TÀI ......................................................................... 89
2. NHỮNG HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................... 89
3. NHỮNG DỰ ĐỊNH TRONG TƯƠNG LAI ................................................................. 89
PHỤ LỤC ............................................................................................................................... 91
PHỤ LỤC 1 ........................................................................................................................ 91
PHỤ LỤC 2 ........................................................................................................................ 93
PHỤ LỤC 3 ........................................................................................................................ 95

PHỤ LỤC 4 ........................................................................................................................ 97
PHỤ LỤC 5 ........................................................................................................................ 99
PHỤ LỤC 6 ...................................................................................................................... 101
PHỤ LỤC 7 ...................................................................................................................... 103
PHỤ LỤC 8 ...................................................................................................................... 104
PHỤ LỤC 9 ...................................................................................................................... 106
PHỤ LỤC 10 .................................................................................................................... 107
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 109

`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ
/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


TÓM TẮT LUẬN VĂN
e&f
Đề tài: TẬP VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỌC SÁCH VÀO 10 BÀI
TRONG SÁCH GIÁO KHOA VẬT LÍ 11 NÂNG CAO
Luận văn bao gồm các phần và mục như sau:

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục tiêu của đề tài
3. Phương pháp và phương tiện thực hiện đề tài
4. Các bước thực hiện đề tài
5. Giới hạn của đề tài
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

PHẦN NỘI DUNG
Chương 1 : CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP LÀM VIỆC VỚI
SÁCH GIÁO KHOA
1. Quá trình dạy học và phương pháp dạy học
1.1. Quá trình dạy học
1.2. Phương pháp dạy học
2. Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở nhà trường trung học phổ thông hiện nay
2.1. Quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm
2.2. Sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống theo tinh thần phát huy tính
tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh
3. Phương pháp làm việc với sách giáo khoa
3.1. Tầm quan trọng của SGK trong quá trình dạy học
3.2. Khái niệm về phương pháp làm việc với sách giáo khoa
3.3. Các hình thức tổ chức phương pháp đọc sách
3.4. Qui trình chuẩn bị cho phương pháp đọc sách
3.5. Gợi ý kĩ thuật đọc sách
4. Câu hỏi và việc sử dụng câu hỏi hướng dẫn học sinh khi thực hiện dạy học bằng
phương pháp đọc sách
4.1. Sự cần thiết của việc đặt câu hỏi trước khi đọc sách
4.2. Vấn đề sử dụng câu hỏi hiện nay ở nhà trường phổ thông


4.3. Các loại câu hỏi

Chương 2 : TẬP VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP LÀM VIỆC VỚI SÁCH
GIÁO KHOA VÀO 10 BÀI TRONG SÁCH VẬT LÍ 11 NÂNG CAO
1. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 2. Thuyết êlectron. Định luật bảo toàn
điện tích”
2. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 10. Dòng điện không đổi. Nguồn

điện”
3. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 12. Điện năng và công suất điện. Định
luật Jun- Lenxơ”
4. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 17. Dòng điện trong kim loại ”
5. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 19. Dòng điện trong chất điện phân.
Định luật Fa-ra-đây”
6. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 34. Sự từ hóa các chất. Sắt từ”
7. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 35. Từ trường Trái Đất”
8. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 40. Dòng điện Fu-cô”
9. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 45. Phản xạ toàn phần”
10. Vận dụng phương pháp đọc sách cho “Bài 50. Mắt”

PHẦN KẾT LUẬN
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO

`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ
/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Chúng ta đang sống trong thời đại mà cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật và công
nghệ diễn ra hết sức mạnh mẽ, nó tạo ra cơ sở mới cho sự phát triển của xã hội, nâng cao
đời sống của con người. Để theo kịp sự phát triển của khoa học và công nghệ, để hòa
nhập được với nền kinh tri thức trong thế kỉ XXI thì sự ngiệp giáo dục cũng phải đổi mới
nhằm tạo ra những con người mới không những có đủ trình độ kiến thức phổ thông cơ
bản mà còn phải năng động, giàu tính sáng tạo, độc lập tự ch ủ. Với yêu cầu đó, ngành
giáo dục nước ta phải đổi mới toàn diện về: mục tiêu giáo dục, chương trình sách giáo
khoa, đội ngũ giáo viên (GV), phương tiện dạy học và đặc biệt là phương pháp dạy học
(PPDH).
Văn kiện đại hội IX của Đảng đã chỉ rõ: “Đổi mới phương pháp dạy và học, phát
triển tư duy sáng tạo và năng lực sáng tạo của người học, coi trọng thực hành và ngoại
khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay...”[15] là nhiệm vụ hàng đầu
của ngành Giáo dục. Nghị quyết Trung ương II khóa VIII của Đảng cũng chỉ rõ nhiệm vụ
cơ bản của giáo dục và đào tạo là: “Xây dựng những con người làm chủ tri thức, khoa
học và công nghệ, có tư duy sáng tạo và năng lực thực hành giỏi”[15] và “ Đổi mới mạnh
mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp
tư duy sáng tạo của người học”[15]. Như vậy, việc nghiên cứu các phương pháp giáo dục
nhằm phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của học sinh (HS) để nâng cao chất
lượng dạy học là vấn đề cấp thiết đối với mọi GV và các nhà quản lí giáo dục. Nó đã và
đang trở thành một xu hướng ở các trường phổ thông hiện nay. Và một trong những
phương pháp dạy học tích cực đó là phương pháp làm việc với sách giáo khoa (SGK),
hay còn gọi là phương pháp đọc sách (PPĐS).
PPĐS có thể hiểu là: HS tự khai thác nội dung của bài học hoặc một nội dung
thành phần nào đó của bài học trong SGK dưới sự hướng dẫn của GV. Thông qua đó, HS
biết tìm nội dung trọng tâm để ghi nhớ, vận dụng để giải thích các hiện tượng vật lý, giải
các bài tập... Tuy nhiên, để đạt được điều đó, hay để PPĐS thực sự là PPDH tích cực
đúng nghĩa thì cần phải có sự hợp tác một cách nghiêm túc ở cả hai phía: người dạy và
người học. Tức là, GV phải nghiên cứu SGK và các tài liệu có liên quan thật kĩ, tìm

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 1

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ

/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

những nội dung thích hợp để HS có thể đọc và khai thác nội dung theo đúng mục tiêu của
bài đề ra. Khi được giao nhiệm vụ đọc sách, HS phải làm việc một cách tự lực, không
phải ngồi nghe, ghi chép nội dung do thầy cô cung cấp. HS phải tự đọc sách, tìm kiếm
nội dung trong bài để trả lời những câu hỏi mà GV yêu cầu. Dần dần, PPĐS sẽ rèn cho
HS thói quen chủ động trong học tập, tự bản thân HS nhận thấy mình còn thiếu những gì,
tự tìm sách để đọc.
PPĐS như đã trình bày thực sự rất hữu ích trong việc phát huy tính tích cực, chủ
động học tập của HS. Tuy nhiên, cho tới thời điểm này, tôi chỉ tìm thấy một tài liệu duy
nhất hướng dẫn áp dụng PPĐS cho việc dạy học cụ thể của SGK vật lý phổ thông, đó là
công trình nghiên cứu: “ Tập vận dụng phương pháp đọc sách cho 10 bài trong sách Vật
lý 10 nâng cao” của tác giả Ngô Hồng Sa (Luận văn tốt nghiệp – năm 2009 – ĐH Cần
Thơ). Vì vậy, với mong muốn tiếp tục góp phần vào việc nghiên cứu nâng cao chất

lượng, hiệu quả dạy và học vật lý tôi nghiên cứu đề tài: “Tập vận dụng phương pháp
đọc sách cho 10 bài trong sách giáo khoa Vật lý 11 nâng cao”.
Đó cũng là lí do của đề tài.
II- MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài hướng tới các mục tiêu sau:
- Xây dựng qui trình chuẩn bị cho PPĐS và các hình thức dạy học cho PPĐS.
- Thiết kế các nhiệm vụ đọc sách, và đề ra hình thức tổ chức dạy học cho PPĐS hỗ
trợ việc dạy học 10 bài trong SGK Vật lí 11 nâng cao.
III- PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
- Phương pháp nghiên cứu
+ Nghiên cứu lí thuyết: tìm đọc các tài liệu có liên quan, sau đó phân tích và tổng
hợp lí thuyết.
+ Vận dụng lí thuyết đã nghiên cứu để tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK
Vật lí 11 nâng cao.
- Phương tiện thực hiện đề tài
Các tài liệu : Giáo trình Lý luận dạy học, giáo trình Lý luận dạy học vật lý, sách giáo
khoa Vật lý 11 nâng cao, sách giáo viên Vật lý 11 nâng cao, tài liệu bồi dưỡng giáo viên

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 2

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ

/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê

ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

Vật lý 11, giáo trình Đánh giá giáo dục Vật lý, tài liệu từ Internet và các sách tham khảo
khác.
IV- CÁC BƯỚC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
- Bước 1: Xác định mục tiêu của đề tài.
- Bước 2: Xác định đề cương nghiên cứu đề tài.
- Bước 3: Sưu tầm các tài liệu liên quan đến đề tài.
- Bước 4: Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài.
- Bước 5: Xây dựng cơ sở lí thuyết.
- Bước 6: Vận dụng lí thuyết đã nghiên cứu để thiết kế các nhiệm vụ đọc sách, và đề
ra hình thức tổ chức dạy học cho PPĐS hỗ trợ việc dạy học 10 bài trong SGK Vật lí 11
nâng cao.
- Bước 7 : Hoàn thành luận văn.
- Bước 8 : Báo cáo, bảo vệ luận văn.
V- GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI
Do thời gian nghiên cứu có hạn, nên trong bài luận văn này, tôi chỉ tập trung nghiên
cứu lí thuyết về PPĐS và các dạng câu hỏi phục vụ cho việc dạy học bằng PPĐS. Sau đó,
tôi vận dụng lí thuyết đã nghiên cứu để thiết kế các nhiệm vụ đọc sách, và đề ra hình thức
tổ chức dạy học cho PPĐS hỗ trợ việc dạy học 10 bài trong SGK Vật lí 11 nâng cao.
VI- Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
- Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lí luận về PPĐS.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo hỗ trợ cho việc giảng
dạy của GV phổ thông.

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 3

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ

/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

NỘI DUNG
Chương 1 : CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP LÀM VIỆC
VỚI SÁCH GIÁO KHOA
1. QUÁ TRÌNH DẠY HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1.1. Quá trình dạy học
Dạy học có thể hiểu là quá trình hoạt động phối hợp giữa GV và HS; trong đó, hoạt
động của GV đóng vai trò chủ đạo, hoạt động của HS đóng vai trò chủ động nhằm thực
hiện mục đích và nhiệm vụ dạy học [9, tr 5].
Trong đó : GV thực hiện hoạt động dạy học; HS thực hiện hoạt động học; hai hoạt
động này được tiến hành phối hợp, tương tác hay ăn khớp với nhau, mục đích cuối cùng
là nhằm bồi dưỡng cho HS hệ thống tri thức về mọi vấn đề diễn ra trong cuộc sống, hệ

thống kỹ năng sống để thông qua đó hình thành cho HS thái độ đúng đắn đối với cuộc
sống.
Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội ở nước ta, quá trình dạy học cũng đã và đang
thay đổi tích cực để có thể thích ứng được với yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển.
Theo đó, quá trình dạy học hiện nay có các đặc điểm cơ bản sau :
- Hoạt động học tập của HS được tích cực hóa trên cơ sở nội dung dạy học ngày càng
hiện đại hóa. Từ đặc điểm này đòi hỏi GV trong quá trình dạy học không chỉ là người
cung cấp thông tin mà quan trọng hơn, họ phải là người hướng dẫn HS biết cách tự mình
thu thập, xử lí và vận dụng thông tin.
- HS hiện nay có vốn sống và năng lực nhận thức phát triển hơn so với HS ở các thế
hệ trước ( với cùng độ tuổi ). Do đó, trong quá trình dạy học, GV cần phải tính đến khả
năng nhận thức của HS, quan tâm khai thác vốn sống phong phú và đa dạng của các em,
tạo điều kiện để các em có cơ hội phát huy tiềm năng vốn có của mình.
- Trong quá trình học tập, nhu cầu hiểu biết của HS có xu hướng vượt ra khỏi nội
dung tri thức, kỹ năng do chương trình qui định. Xu hướng này thể hiện ở chỗ HS thường
chưa thỏa mãn với những tri thức được cung cấp qua chương trình học. Các em luôn

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 4

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ

/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“

Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

muốn biết thêm, biết sâu hơn những điều đã học và nhiều điều mới lạ của cuộc sống
nhằm thỏa mãn nhu cầu hiểu biết của mình.
Với thực tế như vậy, đòi hỏi GV cần tăng cường sử sụng các PPDH tích cực và
không ngừng học hỏi kinh nghiệm sử dụng các cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật dạy
học nhằm tối ưu hóa quá trình dạy học.
1.2. Phương pháp dạy học
PPDH không phải là một thực thể độc lập, vì mục đích tự thân, mà chỉ là hình thức
vận động của một hoạt động đặc thù : hoạt động dạy học. Vì vậy, định nghĩa chung nhất
về PPDH là những con đường, cách thức tiến hành hoạt động dạy học [10, tr145].
Phan Trọng Ngọ và một số nhà lí luận dạy học khác [10, tr186] đã chia các PPDH
thành các nhóm sau :
- Nhóm phương pháp chủ yếu dùng lời của GV;
- Nhóm phương pháp trao đổi;
- Nhóm phương pháp tổ chức hành động học của HS;
- Nhóm phương pháp tổ chức tương tác hành động;
- Nhóm phương pháp làm việc độc lập của HS có sự trợ giúp của GV;
- Nhóm phương pháp kích thích động cơ học tập của người học.
Trong thực tế, có nhiều phương pháp triển khai một nội dung dạy học, trong đó có
một phương pháp tốt nhất. Vì thế, muốn đạt hiệu quả cao trong dạy học phải trả lời được
câu hỏi : Phương pháp, phương tiện dạy học nào là tối ưu nhất để chuyển tải nội dung
dạy học đến cho HS ? Có thể nói, hiệu quả của quá trình dạy học tùy thuộc vào sự lựa
chọn và vận dụng các phương pháp và phương tiện dạy học một cách khoa học.

2. VẤN ĐỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở NHÀ TRƯỜNG

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HIỆN NAY
Trong nền kinh tế tri thức của thế kỉ 21 này, nền giáo dục phải tạo ra con người có trí
tuệ phát triển, giàu tính sáng tạo và nhân văn. Do đó, việc đổi mới PPDH là một yêu cầu
cấp thiết để thay thế PPDH truyền thống kém hiệu quả. Định hướng đổi mới PPDH đã
được xác định trong nhiều văn bản của Đảng và Nhà nước, ví dụ như trong luật giáo dục,
điều 28.2, đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 5

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ

/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến
tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS” [2, tr8].
Đổi mới PPDH được xem là khâu đột phá trong việc thực hiện đổi mới chương trình

giáo dục phổ thông. Mục đích của nó là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang
dạy học theo PPDH tích cực nhằm giúp HS phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kỹ năng vận dụng
kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn. Làm cho
“Học” là quá trình kiến tạo. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và
tương lai. Những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân HS và cho sự phát triển xã
hội.
Như vậy, việc đổi mới PPDH ở nhà trường trung học phổ thông hiện nay là một tất
yếu khách quan nhằm thích ứng với đòi hỏi ngày càng cao của xã hội, đáp ứng nhu cầu
về con người trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
2.1. Quan điểm dạy học lấy HS làm trung tâm
Quan điểm dạy học ngày nay được nhiều nhà giáo dục hướng tới, đó là : HS là trung
tâm trong quá trình dạy học. Theo quan điểm này, trong quá trình dạy học, người học –
đối tượng của hoạt động dạy, đồng thời là chủ thể của hoạt động học – được cuốn hút vào
các hoạt động học tập do GV tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những
điều mình chưa rõ, chưa có chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được GV
sắp đặt. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, người học trực tiếp quan
sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của mình, từ đó
nắm được kiến thức kỹ năng mới, vừa nắm được phương pháp “làm ra” kiến thức, kỹ
năng đó, không rập theo những khuôn mẫu sẵn có, được bộc lộ và phát huy tiềm năng
sáng tạo. Dạy theo cách này, GV không chỉ giản đơn truyền lại tri thức mà còn hướng
dẫn hành động. Nội dung và PPDH phải giúp cho từng HS biết hành động và tích cực
tham gia các chương trình hành động của cộng đồng, thực hiện thầy chủ đạo, trò chủ
động.
Để thấy được sự khác nhau giữa PPDH truyền thống ( dạy học lấy GV làm trung
tâm) và PPDH mới ( dạy học lấy HS làm trung tâm ), cũng như thấy được những ưu điểm
của PPDH mới, ta có thể xem bảng so sánh sau [9, tr9] :

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 6

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*
Ê
`ˆÌœÀÊ

/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“


Luận văn tốt nghiệp

Đề tài: Tập vận dụng PPĐS vào 10 bài trong SGK vật lí 11 nâng cao

Dạy học lấy GV làm trung tâm

Dạy học lấy HS làm trung tâm

- Quan niệm : Học là quá trình tiếp thu - Quan niệm : Học là quá trình kiếm tạo; HS
và lĩnh hội, qua đó hình thành kiến tìm tòi, khám phá, phát hiện...tự hình thành
thức, kỹ năng, tư tưởng, tình cảm.

hiểu biết, năng lực và phẩm chất.

- Bản chất : Truyền thụ tri thức, truyền - Bản chất : Tổ chức hoạt động nhận thức cho
thụ và chứng minh chân lí mà GV đưa HS, dạy HS cách tìm ra chân lí.
ra.

- Mục tiêu : Chú trọng cung cấp tri - Mục tiêu : Chú trọng hình thành các năng
thức, kỹ năng, kỹ xảo. Học để đối phó lực (sáng tạo, hợp tác,...), dạy phương pháp
với thi cử. Sau khi thi xong những điều và kĩ thuật lao động khoa học, dạy cách học.
đã học thường bị bỏ quên hoặc ít dùng Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống
đến.

hiện tại và tương lai. Những điều đã học cần
thiết, bổ ích cho bản thân HS và cho sự phát
triển xã hội.

- Cách tiếp cận : Tiếp cận cơ bản lên - Cách tiếp cận : Tiếp cận cơ bản lên các vấn
nội dung.

đề.

- Vai trò của GV và HS : GV chủ động - Vai trò của GV và HS : GV chủ đạo; HS chủ
điều khiển, HS thụ động tiếp thu.
Mối quan hệ chủ yếu : GV à HS.

động, tích cực, sáng tạo.
Mối quan hệ chủ yếu : GV ó HS, HS ó
HS, HS ó XH.

- Nội dung : Từ SGK và sách giáo viên - Nội dung : Từ nhiều nguồn khác nhau :
(SGV).

SGK, SGV, các tài liệu khoa học phù hợp, thí
nghiệm, bảo tàng, thực tế... gắn với vốn hiểu
biết, kinh nghiệm và nhu cầu của HS, tình
huống thực tế, bối cảnh và môi trường địa

phương, những vấn đề HS quan tâm.

- Phương pháp : Các phương pháp dạy - Phương pháp : Các phương pháp dạy học
học truyền thống ( trong đó, chủ yếu hiện đại ( trong đó, GV hướng dẫn; HS học
GV độc thoại, phát vấn, áp đặt kiến cách học, cách giải quyết vấn đề, cách sống

SVTH: Huỳnh Thanh Tâm

Trang 7

GVHD: Ths. Đặng Thị
Bắc Lý
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ*